r ke kij de e in iti ad
tr
Van kerkhof naar begraafplaats
Het kerkhof van Sint-Martens-Bodegem (1944) © KIK-IRPA Brussel A067492
Begraafplaatsen zijn plekken van stilte, plekken waar je even uit de drukte van alle dag kan ontsnappen. Ze liggen vaak buiten het dorp of de stad, ommuurd, afgesloten van ons drukke leven. De muur vormt als het ware een barrière tussen de wereld van de doden en deze van de levenden. Toch is die scheiding niet altijd zo strak geweest.
28
Onze begraafgewoonten hebben de afgelopen twee eeuwen heel wat veranderingen ondergaan. De kerk vormde het centrum van een gemeenschap. Je werd er gedoopt, je trouwde er en uiteindelijk werd je er ook begraven. De meest gegeerde plaatsen lagen in de kerk, dichtbij het koor. Rustplaats van de gewone mens was de hof direct naast de kerk, het kerkhof. Deze was beplant met notenbomen en fruitbomen en kon zelfs dienstdoen als marktplaats. Er waren niet veel blijvende gedenktekens en regelmatig werden de graven ontruimd en bijgelegd in het knekelhuis of de knekelput. In de kerk van Sint-Pieters-Leeuw is tijdens een archeologische opgraving onder de vloer van het schip zo’n knekelput gevonden.
te worden. Ook moesten ze ommuurd zijn en diende er een huisje voor de grafmaker aanwezig te zijn. Belangrijk is dat er vanaf dan ook plaats kon zijn voor protestanten en joden. Vanwege de uitzondering die er
gemaakt werd voor kleine woonkernen en de geringe populariteit die de maatregel genoot, duurde het op het platteland nog een hele tijd voordat er buiten de dorpskernen begraven werd. Daardoor zijn in het Pajottenland en de Zennevallei nog heel wat traditionele kerkhoven bewaard gebleven. Denk bijvoorbeeld aan het kerkhof in Onze-Lieve-Vrouw-Lombeek, Sint-Laureins-Berchem of Sint-Martens-Bodegem.
Begraven buiten de stad Wegens aanhoudend graafwerk en daaropvolgende stabiliteitsproblemen, plaatsgebrek en onhygiënische omstandigheden bepaalde Jozef II in 1784 dat het voortaan verboden was om nog in kerken en op kerkhoven binnen de stadsgrenzen te begraven. Er werd bepaald dat de begraafplaatsen buiten de stad aangelegd dienden
Herdenkingsmonument voor de strijders van de WOI in Strijtem
