Verslag 2016 • Planning 2017
Zoete landschapsbroodjes bakken 1
2
Zoete landschapsbroodjes bakken Verbaast het je om een foto van een bakoven te zien op de voorpagina van het jaarverslag van een regionaal landschap? Nochtans is dit in feite heel logisch. Ook bakovens zijn kleine landschapselementen die we koesteren. Alle natuur, landschap en biodiversiteit in ons mooie Pajottenland & Zennevallei hangt op een intense manier samen met erfgoed, landbouw en cultuur. In de loop van duizenden jaren zijn we allemaal als het ware gekneed in de trog van het landschap. Landschapszorg is altijd ook mensenzorg. Het brood dat we bakken is 100% korte keten. Het Regionaal Landschap experimenteert met lokaal geteeld bakgraan, zet netwerken op van oude en nieuwe Pajotse molens en brengt bakkers en inwoners samen om recepten en baktips uit te wisselen. Buurten komen tot leven rond de warmte en geuren van houtgestookte bakovens (met dank aan de knotteams). Het eindproduct, binnenkort te koop bij je buurtbakker: een ‘brood van hier’ met alle smaken van ons Bruegel-landschap. Een betere metafoor dan dit brood bestaat er niet. Achter elk project van het Regionaal Landschap zit als doelstelling om met zoveel mogelijk partners samen te kneden aan relevante natuur- en landschapsgerechten. We zetten als warme bakkers stevig in op een duurzame toekomst voor de streek door behoud en herstel van landschap te koppelen aan streekidentiteit, recreatie, beleving, toerisme en streekproducten. In 2017 gaan we onze landschapsoven extra opstoken om verjaardagstaarten te bakken. Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei wordt 20 lentes jong. We vieren onze verjaardag graag samen met jou in de hele streek met zomerwandelingen, bottom-up acties en… zoete landschapsbroodjes. Laat het smaken!
Gunther Coppens
Alwin Loeckx
Voorzitter
Directeur
3
4
Inhoud
1
Organisatie
1.1
Missie – visie ................................................................................................................. 7
1.2
Overleg en samenwerking ............................................................................................ 8
1.3
Team ............................................................................................................................. 9
1.4
Financies ....................................................................................................................... 11
2
Acties natuur en biodiversiteit
2.1
Koesterburen
2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4 2.1.5 2.1.6 2.1.7 2.1.8 2.1.9
Boomgaarden en Plukteam • steenuil, eikelmuis....................................................................... 14 Hagen, houtkanten en solitaire bomen • steenuil, sleedoornpage ............................................ 16 Poelen • kamsalamander, vroedmeesterpad ............................................................................. 17 Knotbomen en Knotteam • steenuil ........................................................................................... 20 Holle wegen • vliegend hert ....................................................................................................... 22 Landbouw • geelgors, veldleeuwerik, patrijs ............................................................................. 23 Wilde bij...................................................................................................................................... 24 Huiszwaluw, boerenzwaluw ....................................................................................................... 26 Vleermuizen................................................................................................................................ 26
2.2
Natura 2000 – Europese natuurdoelen
2.2.1 2.2.2
Plan Boommarter ....................................................................................................................... 27 Andere acties Natura 2000 ......................................................................................................... 32
2.3
Bedrijfsplanner ............................................................................................................. 33
2.4
Tuinencampagne: leve de tuin! .................................................................................... 36
3
Acties landschap en erfgoed
3.1
Landschapszorg ............................................................................................................ 37
3.2
Zennevallei ................................................................................................................... 42
3.3
Water en Wind.............................................................................................................. 45
3.4
Herder van het Pajottenland ........................................................................................ 50
3.5
Andere
3.5.1 3.5.2
Abdijlandschap Affligem ............................................................................................................. 52 Wolfsputten................................................................................................................................ 55
5
4
Acties natuurrecreatie .............................................................................................. 56
5
Acties draagvlak en educatie
5.1
NME / Plattelandscentrum Paddenbroek ..................................................................... 58
5.2
Regionaal evenement / 20 jaar RL P&Z ........................................................................ 60
5.3
Communicatie
5.3.1 5.3.2
Digitale media ............................................................................................................................. 62 Pajot Zenne magazine en regionale samenwerking ................................................................... 64
Bijlagen 1 2 3 4 5 6
6
Indicatorentabel Ledenlijst AV – RVB – DB Verslag accountant – neerlegging Balans en resultatenrekening 2016 Begroting 2017 Verslagen AV – RVB
1
Organisatie
1
Missie – visie
Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei brengt gemeenten, provincie en verenigingen voor natuur, landbouw, toerisme/recreatie en jacht samen om natuur en landschap te versterken in het Pajottenland en de zuidelijke Zennevallei. RL P&Z zijn 16 gemeenten in Zuidwest-Brabant, met een gezamenlijke oppervlakte van 46 104 ha (460 km², 226 000 inwoners). De algemene missie van elk regionaal landschap is bevordering en promotie van het natuurbehoud, het streekeigen karakter, de natuurrecreatie en het recreatieve medegebruik; sensibilisering en informatieverstrekking over natuur, bos en landschap; en het beheer, herstel, aanleg en ontwikkeling van kleine landschapselementen. Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei heeft vanuit deze algemene missie een eigen visie bepaald als leidraad en kader voor de jaarplannen en het uitwerken van nieuwe projecten in periode 20132018. Er zijn drie pistes waarmee we de samenwerking rond natuur en landschap de komende jaren versterken: -
Integrale gebiedswerking in focuszones
-
Linken met streekidentiteit en erfgoed
-
Toeristisch-economische meerwaarde
ďƒ www.pajot-zenne.be/focuszones
In 2017 werd een nieuwe samenwerkingsovereenkomst getekend met de provincie (2017-2019) op basis waarvan het Regionaal Landschap ook extra prioriteit zal geven bij selectie van projecten aan samenwerking met bedrijven, zorginstellingen en jeugdverenigingen. Er komt ook nauwere samenwerking rond bos (via provinciale medewerker bos die aansluit bij het team in Gaasbeek).
7
2
Overleg
Overleg is de belangrijkste manier om draagvlak voor natuur en landschap te stimuleren want als regionaal landschap hebben we geen enkele dwingende of verbiedende bevoegdheid. Voor elk project wordt steeds intens overlegd en samengewerkt met partners, inwoners en doelgroepen (zie projectfiches).
Overlegstructuren Het Regionaal Landschap wordt regelmatig betrokken bij gebiedsgericht of strategisch overleg van partners in de regio. Door deel te nemen aan overleg kunnen we onze visie op het Pajottenland en de Zennevallei inbrengen, en hier komen geregeld gerichte projectsamenwerkingen uit voort. -
Leaderwerking Pajottenland+ Vlaams en Brabants Overleg Regionale Landschappen Beheercommissies Onroerend Erfgoed Landschap van Erembald tot Kravaalbos Overlegplatforms Natura 2000 Hallerbos, ZoniĂŤnwoud en Vlaamse Ardennen Planbegeleidingscommissies Land van Teirlinck in Beersel (landinrichting VLM) en Vlaamse Rand (Rode-Dilbeek) Algemene vergadering FeliXart Europese federatie Europarc
Bestuur Zie ledenlijst en verslagen dagelijks bestuur, raad van bestuur en algemene vergadering in bijlage. In februari 2016 werd een nieuwe raad van bestuur en dagelijks bestuur gekozen (3 jaarlijks). In 2017 zullen statuten aangepast worden in kader van nieuwe samenwerking met de provincie.
8
3
Team
Verslag 2016 Alwin Loeckx Anneleen Vanderputten Ben Nechelput Hilde Van Gucht Inge Dooremont Katelijne Aelen Kim Ceusters Koen De Rijck Leen Van de Weghe Lien Urmel Tijs Boelens
Directeur Landschapszorg Landschap en natuur Administratie Financiën Paddenbroek/educatie Landschap Natuur Landschap Draagvlak Landbouw
100% 100% 80% vanaf mei 80% 50% tot maart 100% 90% 100% 50% tot februari 80% vanaf oktober 20% vanaf oktober
Planning 2017 Alwin Loeckx Anneleen Vanderputten Ben Nechelput Hilde Van Gucht Hugo O Katelijne Aelen Kim Ceusters Koen De Rijck Leen Van de Weghe Lien Urmel Marijke De Coster Tijs Boelens
Directeur Landschapszorg Landschap en natuur Administratie Herder Paddenbroek/educatie Landschap Natuur Draagvlak/landschap Draagvlak Paddenbroek/educatie Landbouw
100% 100% 80% 80% 100% ziekteverlof 90% 100% 60% vanaf februari 80% 20% vanaf februari 20%
Totaal VTE in 2016 was 8,6. In 2017 wordt een aanwerving voorzien van een bijkomende medewerker natuur. Ingrid Beuls gaf ondersteuning aan de vijf Vlaams-Brabantse RL’en vanuit de provincie. Frederik Hanssens is bedrijfsplanner in dienst van de VLM met werking in onze regio. Daan Demey (provincie dienst ruimte) werkt gemiddeld 1 dag per week mee in Gaasbeek vanuit strategisch project Zennevallei. www.pajot-zenne.be/team
9
10
4
Financies
11
12
ďƒ Opsplitsing per project en controleverslag van accountant zit in bijlage.
In 2017 wordt onderzocht of we een crowdfunding initiatief kunnen opstarten in onze regio. Dit past binnen de activiteiten die we organiseren rond 20 jaar Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei (actie 5.2).
13
2
Acties natuur en biodiversiteit
1
Koesterburen
1.1
Boomgaarden en Plukteam โ ข Koesterbuur: steenuil, eikelmuis
Trekker: Regionaal Landschap, Alwin en Hilde Partners en doelgroepen: inwoners, gemeenten Doelstelling Vrijwilligerswerking pluk fruitbomen om waardering voor landschapselement te behouden. Aanleg en herstel van hoogstamboomgaarden.
Gerealiseerd in 2016 Nr.
Locatie
Doelgroep / Middelen
Type interventie
Aantal
1
Vorming plukteam
Landschapsfonds
Vorming
2
Plukacties plukteam
Provincie leefmilieu
Coรถrdinatie
3
Cursus wintersnoei Lennik Cursus zomersnoei Sint-Genesius-Rode Mobiele en vaste fruitpers Lennik
Gemeente Lennik
Publiek
Vorming/ Opvolging Vorming/ Opvolging Promotie/Nazorg
Publiek
Evenement
17/9/2016 15 nieuwe deelnemers 60 boomgaarden 58 plukkers 5/3/2016 50 deelnemers 11/6/2016 18 deelnemers Hele regio 25-tal persdagen, 3 aanbieders 1 & 2/9/2016 Opendeur Museumtuin Gaasbeek, 2000
4 5 6
Provincie erfgoed
We hadden in 2016 geen specifiek project rond aanleg en herstel van boomgaarden. De terreinrealisaties in verband met boomgaarden zijn daarom opgenomen onder andere acties.
14
Gepland in 2017 -
Verderzetten promotie mobiele fruitpers Verderzetten cursus zomer- en wintersnoei ism partners Opvolgen bestaand plukteam (geen nieuwe uitbreiding van team) Project biodiversiteit boomgaarden aangevraagd ism gemeente Gooik en VLM
Financieringskanalen -
Provincie leefmilieu en erfgoed Landschapsfonds
Situering & illustratie
15
1.2
Hagen, houtkanten en solitaire bomen •
Koesterbuur: steenuil, sleedoornpage Trekker: Regionaal Landschap, Koen Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, landbouwers, inwoners, bedrijven, Pro Natura/INL
Doelstelling Aanleg en herstel van hagen, houtkanten en solitaire bomen als leefgebied voor steenuil en sleedoornpage (symboolsoort).
Gerealiseerd in 2016 Nr. 1
Locatie
Doelgroep
Regio
Inwoners
Type interventie Promotie
Aantal Promo van aankoopacties van gemeenten en verenigingen
We hadden in 2016 geen specifiek project rond aanleg en herstel van hagen. De terreinrealisaties in verband met hagen zijn daarom opgenomen onder andere acties.
Gepland in 2017 -
Advies op vraag Doorverwijzen naar groepsaankopen en subsidies (gemeentelijk, VLM, VLIF‌) Opvolgen van Ecopedia rond beheeradvies van hagen, heggen en houtkanten Vorming haagvlechten en -leggen ism Inverde 13/12/2017
Financieringskanalen -
Provincie leefmilieu Provincie erfgoed
Situering & illustratie
16
1.3
Poelen • Koesterbuur: kamsalamander, vroedmeesterpad
Trekker: Regionaal Landschap, Koen Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, landbouwers, inwoners, natuurverenigingen, Pro Natura/INL, Brakona
Doelstelling Aanleg en herstel van poelen en aanleg van houtige landschapselementen als leefgebied voor amfibieĂŤn.
Gerealiseerd in 2016 Nr.
Locatie
1
Dilbeek
2
Liedekerke Palitsebeekvallei
3
Galmaarden Rensbergstraat
4
Herne Geraardsebergsesteenweg
5
Bever Puydt
6
Bever Pontembeek
7
Herne Haagstraat
8
Galmaarden Hernestraat
9
Herne Nattendries
10
11 12
Doelgroep / Middelen / Koesterbuur Gemeente Dienst leefmilieu Natuurvereniging ANB30 Kamsalamander Landbouwer VLIF-NPI Kamsalamander Particulier ANB30 Kamsalamander Landbouwer ANB30 Kamsalamander
Type interventie
Aantal
Terreinactie
5 herstelde poelen inclusief oeverbeheer, 1 nieuwe poel 1 nieuwe poel met veebescherming
Particulier ANB30 Kamsalamander Particulier ANB30 Kamsalamander
Terreinactie
Vergunning Terreinactie
Sint-Pieters-Leeuw Brabantsebaan
Particulier ANB30 Kamsalamander Particulier ANB30 Kamsalamander Landbouwer Dienst leefmilieu
Terreinactie
1 nieuwe poel, nieuwe Aanplantingen: (zie landschapszorg) 1 herstelde poel
Halle Scheyssingen Beersel Batenborg
Vlaamse overheid 100% eigenaar Landbouwer VLIF-NPI
Terreinactie
1 herstelde poel
Vergunning Terreinactie
1 nieuwe poel, met veebescherming
Vergunning Terreinactie Vergunning Terreinactie
2 nieuwe poelen
Terreinactie
1 herstelde poel, 3 nieuwe knotwilgen
Terreinactie
1 herstelde poel Aanplantingen: 20 hoogstambomen, 55 lm heg met overstaanders 1 herstelde poel met veebescherming
Vergunning Terreinactie
Vergunning Terreinactie
1 nieuwe poel met veebescherming Aanplantingen: 4 hoogstambomen, 85 lm haag 1 nieuwe poel
17
13
Liedekerke-Ternat Liedekerkebos
14
Gooik Kesterheide Halle Twaalfbundel Dilbeek Neerhof Galmaarden Groenstraat
15 16 17
Vlaamse overheid 100% eigenaar Kamsalamander Natuurvereniging Dienst leefmilieu Particulier ANB30 Kinderboerderij Dienst leefmilieu Particulier ANB30 Kamsalamander Particulier Dienst leefmilieu Kamsalamander
Vergunning Terreinactie
4 nieuwe poelen
Vergunning Terreinactie Vergunning Terreinactie Vergunning Terreinactie Vergunning Terreinactie
2 nieuwe poelen
Advies Terreinactie
1 advies voor poelherstel Aanplantingen: 5 hoogstambomen, 150 m2 houtkant 1 advies voor poelherstel Aanplantingen: 4 hoogstamfruitbomen, 5 hoogstamloofbomen Poelherstel en poelaanleg
18
Herne Aerebeekstraat
19
Herne Rasbeekstraat
Particulier Dienst cultuur Kamsalamander
Advies Terreinactie
20
Pepingen Hof ter Hagen
Landbouwer
Advies
1 nieuwe poel (kleimatten) 1 nieuwe poel (kleimatten) 1 nieuwe poel (kleimatten)
Totaal: 27 poelen waarvan 17 nieuwe en 10 herstelde, 5 aanplantingen bij poelen (herstel landbiotoop) 20
Cursus onderhoud van poelen - Gooik Monitoring poelen Herne-Bever-Galmaarden
21
22
Overleg kamsalamander Herne-Bever-Galmaarden
23
Monitoring poelen Liedekerke-Ternat
24
Overleg kamsalamander Liedekerke-Ternat
25
Monitoring poelen Sint-Genesius-Rode
Particulieren Dienst leefmilieu Poelennetwerk Dienst leefmilieu Kamsalamander Poelennetwerk ANB Kamsalamander Poelennetwerk Dienst leefmilieu Kamsalamander
Vorming 22/10 Opvolging Monitoring Voorbereiding
17 deelnemers
Overleg Voorbereiding Vergunningen Monitoring Voorbereiding
4 nieuwe poelen vergund
Poelennetwerk ANB Kamsalamander Poelennetwerk Dienst leefmilieu Vroedmeesterpad
Overleg Voorbereiding Vergunningen Monitoring Voorbereiding Overleg
20-tal poelen 5 potentiele voortplantingspoelen
10-tal poelen 6 potentiĂŤle locaties 2 poelen herbevestiging (kamsalamanderlarven) 4 nieuwe poelen vergund en uitgevoerd (zie boven) 1 nieuwe vindplaats vroedmeesterpad, overige vindplaatsen (2015) bevestigd
Gepland in 2017 -
18
Advies op vraag Monitoring en locaties screenen in focuszones en voor kamsalamander/vroedmeesterpad Rapportage en overleg met partners (terreinbeheerders, landbouwers, particulieren, diverse overheden) voor kamsalamander/vroedmeesterpad Voorbereidingen poelenwerken voor uitvoering in najaar 2018 Databeheer en GIS-werk Cursus aanleg en onderhoud van poelen ism Inverde 7/10/2017
Situering & illustratie
Financieringskanalen -
Provincie leefmilieu Provincie erfgoed Vlaanderen (ANB) VLIF niet-productieve investeringen
19
1.4
Knotbomen en Knotteam • Koesterbuur: steenuil
Trekker: Regionaal Landschap, Koen Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, landbouwers, inwoners Doelstelling Vrijwilligers onderhouden knotbomen als groene sieraden in het landschap, natuurverbindingselementen en leefgebied voor steenuil.
Gerealiseerd in 2016 Nr.
Deelactie
Gemeente
Aantal
Affligem
Type interventie Terreinactie
1
Knotteam
2
Knotteam
Beersel
Terreinactie
68 bomen geknot
3
Knotteam
Bever
Terreinactie
0 bomen geknot
4
Knotteam
Dilbeek
Terreinactie
26 bomen geknot
5
Knotteam
Drogenbos
Terreinactie
0 bomen geknot
6
Knotteam
Galmaarden
Terreinactie
16 bomen geknot
7
Knotteam
Gooik
Terreinactie
45 bomen geknot
8
Knotteam
Halle
Terreinactie
20 bomen geknot
9
Knotteam
Herne
Terreinactie
31 bomen geknot
10
Knotteam
Lennik
Terreinactie
40 bomen geknot
11
Knotteam
Liedekerke
Terreinactie
10 bomen geknot
12
Knotteam
Pepingen
Terreinactie
0 bomen geknot
13
Knotteam
Roosdaal
Terreinactie
65 bomen geknot
14
Knotteam
Sint-Genesius-Rode
Terreinactie
0 bomen geknot
15
Knotteam
Sint-Pieters-Leeuw
Terreinactie
26 bomen geknot
50 bomen geknot
Totaal: 397 geknotte bomen, ongeveer 35 (actieve) vrijwilligers 16 17 18 19 20
20
Cursus knot- en hakhoutbeheer Cursus knotbeheer nieuwe vrijwilligers Samenkomst knotvrijwilligers Terreincontrole Uitvoeren procedure aanvrager/RL/uitvoerder
Gaasbeek
Vorming
Controle
29/10/16 met Inverde 22 deelnemers 18 en 19/11/17 cursus 6 deelnemers 14/11/17 samenkomst 25 deelnemers 7 terreinbezoeken
Gaasbeek - Halle
Vorming
Itterbeek – voor alle 50 vrijwilligers Hele werkingsgebied Hele werkingsgebied
Vorming
Administratie
Continue
21
Overleg knotteams Vlaanderen (RL’en) Adviezen en doorverwijzigingen
22
Dendermonde Hele werkingsgebied
Overleg, bestek-opmaak Communicatie
1 samenkomst 10-tal RL’en aanwezig Diverse vragen over (knot)boombeheer, gebruik van wilgentenen voor wiglo’s…
Gepland in 2017 -
Verderzetten werking knotteams Vorming en uitbreiding teams: starterscursus, cursus achterstallig beheer Verdere digitalisering: start met online aanvraag- en opvolgmodule ism alle RL’en Evaluatiemoment intern en extern
Situering & illustratie
Financieringskanalen -
Provincie leefmilieu Provincie erfgoed Landschapsfonds
21
1.5
Holle wegen • Koesterbuur: Vliegend hert
Trekker: Regionaal Landschap, Koen Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, inwoners, ProNatura/INL, ANB Doelstelling Herstelbeheer en regulier onderhoud holle wegen als leefgebied voor vliegend hert.
Gerealiseerd in 2016 Nr. 1
Deelactie Holle weg Beukenbosstraat
Gemeente Beersel (Alsemberg)
Type interventie Projectbeheer
Inventarisatie
Aantal Uitvoeren 2 gemeentelijk natuurprojecten Opmaak standaard toelating- en toestemmingsdocument Opmaak vergunningsaanvraag Overleg en expertise (juridisch, technisch) Omwonenden, milieuraad Inventarisatie, opmaak bestek Opmaken beheermatrix Uitvoering gemeentelijk natuurproject Herbevestigde waarnemingen
Advies Terreinbezoek
Kennisuitwisseling Input gemeentelijk natuurproject
Administratie
2
Holle weg Dikkemeerweg
3
Holle weg Diepestraat
4
Holle weg Grote vijverselenweg, Koestraat
Beersel (Alsemberg) Sint-Genesius-Rode Lennik
Communicatie Voorbereidingen Beheerplanning Realisatie
Gepland in 2017 -
Verder uitvoeren gemeentelijk natuurproject Beersel (terreinactie) in Beukenbosstraat (Alsemberg) Opstart nieuw herstelproject in holle weg Diepestraat (Alsemberg) Advisering terreinwerken gemeente Lennik Opstart meetnetten vliegend hert
Financieringskanalen -
Provincie leefmilieu
Situering & illustratie
22
1.6
Landbouw • Koesterbuur: geelgors, veldleeuwerik, patrijs en andere akkervogels
Trekker: Regionaal Landschap, Koen / VLM, Frederik Hanssens (bedrijfsplanner) Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, landbouwers, natuurverenigingen, vogelwerkgroep, WBE/jagers, Vlaamse Landmaatschappij
Doelstelling Wintervoedsel, zomervoedsel en nestgelegenheid voor akkervogels.
Gerealiseerd in 2016 Nr. 1 2 3
Deelactie
Gemeente
Opkopen en aanleggen graanranden Aanleggen faunaranden (kruiden, granen, kool) Winter- en zomermonitoring
Galmaarden, Pepingen, Bever Galmaarden, Herne, Roosdaal Galmaarden, Bever, Pepingen
Type interventie Terreinactie
Aantal
Terreinactie
2,91 ha 8 jagers, 3 WBE’s 4 vrijwilligers
Monitoring
Zie bedrijfsplanner
Gepland in 2017 -
Monitoring door Vogelwerkgroep Cinerea, Natuurpunt-vrijwilligers Samenwerking met geïnteresseerde WBE’s voor terreinactie Samenwerking voor aanleg kleine landschapselementen (in focuszones) Terreinactie bij landbouwers via VLM bedrijfsplanner Studiedag ivm KLE’s, landschap, erosie en klimaat ism dienst landbouw Mogelijk project ‘Pajottenlandbouw’ ism universiteiten (korte-keten) Mogelijk project ‘Schaarbeekse krieken’ ism Horal en proefcentrum Pamel Mogelijk project ‘Loket onderhoud buitengebied’ uitwerken (OKW)
Situering & illustratie
Financieringskanalen -
Provincie dienst leefmilieu Vlaanderen VLM Vlaanderen ANB
23
1.7
Koesterbuur: wilde bijen
Trekker: Regionaal Landschap, Koen Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, landbouwers, natuurverenigingen, bijenwerkgroepen, imkers
Doelstelling Voedsel, nestgelegenheid en sensibiliseren voor wilde bijen (alle leefgebieden)
Gerealiseerd in 2016 Nr.
Deelactie
Gemeente
Aantal
Beersel
Type interventie Samenwerking
2
Coördineren bijenwerkgroep: inventarisaties, terreinactie, sensibilisring Voorstelling bijenplan
Beersel
Sensibilisering
Infoborden
Beersel
4
Bijenhotels, bijenpalen
Beersel
Sensibilisering, informatie Terreinactie
Collegebeslissing, persmoment, wandeling, studiedag 3 types infoborden, 5 exemplaren geplaatst 7 stuks geplaatst of hersteld
3
5
Vorming voor groenarbeiders Bijvriendelijk openbaar groen Advisering in tuinen
Beersel
7
1
3 samenkomsten
16 deelnemers
Beersel
Sensibilisering, informatie Terreinactie
Beersel
Advies
1 advies aan particulier
Aanleg van bijenbloemenakkers
Hele werkingsgebied
Terreinactie
8
Aanleg van bijenbloemenranden (landbouwers, imkers, openbaar groen)
Terreinactie
9
Bijenblokken
10
Nieuw bijenproject
Gooik, Sint-PietersLeeuw, Lennik, Galmaarden, Bever, Halle, Roosdaal, Beersel Hele werkingsgebied Gooik
Eenjarig en meerjarig zadenmengsel samengesteld. 150 zakjes zaad verdeeld 1,40 hectare (mengsel éénjarigen) en 0,40 hectare (mengsel meerjarigen)
11
Vorming aanleg bloemenweide
Gooik
Vorming
6 7
4 ontwerpen uitgevoerd
Terreinactie
200 bijenblokken
Samenwerking
Uitvoering gemeentelijk natuurproject, met werkgroep 14/5/2016 ism Inverde 25 deelnemers
Gepland in 2017 -
24
Samenwerking met bijenwerkgroepen Beersel en Gooik: terreinacties, doelgroepenwerking, vormingen wilde bijen… Vorming aanleg van bloemenweide 13/5/2017 Verdelen en inzaaien zadenmengsels aan landbouwers en particulieren Verdelen en plaatsen van bijenblokken/hotels Plaatsen van infopanelen e.a. communicatie-acties
Situering & illustratie
Financieringskanalen -
Provincie dienst leefmilieu Provincie dienst landbouw (zadenzakjes)
25
1.8
Koesterbuur: huiszwaluw, boerenzwaluw
Trekker: Regionaal Landschap, Koen Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, landbouwers, natuurverenigingen, vogelwerkgroep
Doelstelling Nestgelegenheid voor zwaluwen. Gerealiseerd in 2016: kunstnesten gier- en huiszwaluw aan Don Bosco Groot-Bijgaarden (Dilbeek) met INL Gepland in 2017: ophangen kunstnesten door INL.
1.9
Koesterbuur: vleermuizen
Trekker: Regionaal Landschap, Anneleen Partners en doelgroepen: school, provincie, Vleermuizenwerkgroep, natuurvereniging
Doelstelling Winterverblijfplaatsen voor vleermuizen inrichten (bunkers, ijskelders) Gerealiseerd in 2016: bijdrage aan publicatie over vleermuizen en ijskelders van provincie dienst erfgoed. Gepland in 2017: promotie en overleg met nieuwe vleermuizenwerkgroep Myotis.
26
2
2.1
Natura 2000 – Europese natuurdoelen
Plan Boommarter
Trekker: Regionaal Landschap, Koen en Kim Partners en doelgroepen: Agentschap voor Natuur en Bos, stad Halle, Natuurpunt, provincie, Natuurgidsen ZWB, particulieren, landbouwers
Doelstelling Versterking en uitbreiding van bos en natuur tussen Halle en Hallerbos, mensen verbinden met bos en natuur, Europese natuurdoelen vertalen naar omgeving en bewoners/gebruikers
Gerealiseerd in 2016 Nr. 1
Deelactie Projectsecretariaat
2
Realisaties natuur
3
5
Inventarisatie natuur Onderhoud en beheer natuur Recreatie
6
Water
Uitwerken nieuwe wandelkaart ‘In het spoor van de boommarter’ Uitzetten nieuwe wandelroutes in Plan Boommarter-gebied Afwerking collectieve rioleringswerken Krabbos (Halle/Beersel)
7
Communicatie en sensibilisering
Opmaak nieuwe website Onderhoud/verversen Facebook-pagina
4
Uitleg Projectbegeleiding, coördinatie, aanspreekpunt Dataverwerking Voorbereiden en voorzitten 3-maandelijkse stuurgroepen Opvolging samenwerkingsovereenkomst 2014-2020 en financiën Samenwerking partners, bilateraal overleg Bijhouden realisatie-teller voor aankoop, beheer, inrichting… Uitvoering plaatsing verkeersborden overstekend wild Advies bebossing gronden De Meeus (Hallerbos) Bezwaar milieuvergunning Colembie (Houtveld) Uitvoeren van terreinrealisaties bij particulieren en organisaties (aparte tabel) In kaart brengen van houtige KLE’s en poelen per deelgebied Inventariseren das en oude burchten van das rondom Hallerbos Opvolgen en promotie vrijwillig knotteam
27
8
Activiteiten
9
Extern overleg
10
Bijkomende projectmiddelen
Verdeling bus-aan-bus van wandelkaart Aankondigingen via Info Halle, Hyacint en e-nieuwsbrief Uitwerken en promotie van mascottes Bas & Bieke Uitreiking van 1 Gouden en 3 Zilveren Prijs Plan Boommarter, voor beste terreinrealisaties Hyacintenbloei: gecoördineerde aanpak tijdens bloeiperiode wilde hyacint, opstart vrijwilligers ontvangst bezoekers, verbetering mobiliteit/parkeren, bosbezoekers verbinden met stad (en vice versa), linken met Plan Boommarter ‘Bloebelletjes’, nieuw kinderverhaal over Hallerbos en omgeving: begeleiding, verdeling en financiering Fakkeltocht Warandepark (19 maart), 80 deelnemers Zennefeest – Kasteelpark Lembeek (1 mei) – 1800 deelnemers Officiële opening visvijvers Malakoffdomein (1 mei) – 130 deelnemers Warandedag (31 augustus), 300 deelnemers Mobiele fruitpers Mussenberg (23 september), 40 deelnemers Dag van de Natuur (19 november), aanplant in Broek, 55 deelnemers Agentschap Water & Zeekanaal: opvolgen werken aan kanaalzone Lembeek, tussen jaagpad en Zenne Milieuraad: overleg werken in Kasteelpark Lembeek + Zennefeest VMM en Aquafin: overleg werken Kasteelpark lembeek – vlonder over kleine Zenne ANB, AWZ, VMM, VLM, provincie Vlaams-Brabant: overleg BPA Lembeek Noord Brakona/Natuurpunt Studie, AWV: inventarisatie das en migratieknelpunten Waterlink: landschappelijke inkleding pompstation VLM/provincie Vlaams-Brabant: erosieknelpunten oplossen BOS+: opmaak nieuw model voor draagvlakverbreding en nieuwe financiering Goedgekeurde projectaanvraag voor uitbreiding, verdere inrichting en toegankelijkheid Warandepark, bij ANB/flankerend beleid VSGB, totaalbudget 165.000 euro in uitvoering Goedgekeurde projectaanvragen voor uitbreiding en visievorming speelbos Zavelput bij provincie/gemeentelijk natuurproject en bij ANB/flankerend beleid VSGB, totaalbudget 62.000 euro in opstartfase Projectaanvraag voor educatieve uitwerking Warandepark, bij provincie/gemeentelijk natuurproject, totaalbudget 15.000 euro aanvraag ingediend Goedgekeurde projectaanvraag voor bijenvriendelijke (her)inrichting Kasteelpark Lembeek, bij provincie/gemeentelijk natuurproject, totaalbudget 3.500 euro uitgevoerd
Realisaties natuur Nr.
28
Straat/locatie
Interventie
Aantal
1
Halle, Tuimelaar
Uitbreiding Maasdalbos
2
Halle, Broek
3
Lembeek, Kanaalzone
Landschappelijke inkleding natuurgebied Landschappelijk inkleding gebied tussen Zenne en jaagpad
4
Lembeek, kasteelpark
800 m² houtkant 8 wilgenpoten 3 spillen haagbeuk 6 hoogstambomen 895 m² houtkant 250 haagplanten 950 m² houtkant 12 hoogstamfruitbomen 30 hoogstambomen 50 lm takkenril 985 vaste planten 10 totems met insectenhotel 20 lm takkenril
Bijenvriendelijke inrichting in park
5
Lembeek, kasteelpark
Verbeteren toegankelijkheid park
6
Essenbeek, Warandepark Halle, Kasteelbrakelsestnwg Halle, Veugeleer
Uitbreiding bestaand park + toegankelijkheid Aanleg landschappelijke tuin (particulier) Aanleg landschappelijke tuin (particulier)
7 8
30 lm knuppelpad 50 m² houtkant 12 wilgenpoten Opmaak bestekken Verfijnen van plannen Opmaak ontwerp Opmaak ontwerp
Gepland in 2017 -
-
Verderzetten projectsecretariaat Tussentijdse rapportage m.b.t. de gestelde doelstellingen Aanplantingen particulieren o.a. Veugeleer, Kasteelbrakelsesteenweg,‌ Warandepark: o Uitbreiding en inrichting o Toegangen o Natuureducatieve werking o speelnatuur o Activiteiten o.a. fakkeltocht en Warandedag Sint-Pietersbos: aankoop en herinrichting percelen naar Europese natuurtypen en ook speelnatuur Op punt zetten nieuwe website, met interactieve realisatiekaart Hyacintenbloei, lancering Bloebelletjes-kamishibai, studiedag over bezoekers Hallerbos Lancering Prijs Plan Boommarter 2017 Verderzetten diverse externe contacten
Situering & illustratie Warandepark Halle
29
Bas en Bieke
Warandedag
30
Wandelkaart
Financieringskanalen -
Provincie dienst leefmilieu Vlaanderen (ANB) Stad Halle
31
2.2
Andere acties Natura 2000
In 2017 zal hier versterkt op ingezet worden indien er bijkomende middelen van ANB via de provincie komen in een nieuwe specifieke samenwerkingsovereenkomst. Realisaties 2016 zijn opgenomen bij andere acties: -
Inventarisaties, overleg en biotoopverbetering voor Europees beschermde soorten binnen en buiten Speciale Beschermingszones (SBZ’s) o
Kamsalamander, omgeving Liedekerkebos en Hertigembos actie 2.1.3
o
Kamsalamander, omgeving Markvallei actie 2.1.3
o
Vroedmeesterpad, Kwadebeekvallei (Sint-Genesius-Rode) actie 2.1.3
o
Vliegend hert, holle wegen in Beersel actie 2.1.5
-
Omgeving SBZ Wolfsputten in Dilbeek actie 3.5.2
-
Opvolgen platformoverleg en acties ism ANB voor SBZ Hallerbos en omgeving, SBZ Zoniënwoud en SBZ Bossen Vlaamse Ardennen
-
32
Diverse vormingen Natura 2000, via open aanbod Inverde
3
Bedrijfsplanner Foto: VLM Regio Oost
Trekker: VLM, Frederik Hanssens (bedrijfsplanner) Partners en doelgroepen: landbouwers Doelstelling De beheerovereenkomsten VLM hebben als doel de natuurwaarden op landbouwgronden te verhogen en in stand te houden, alsmede de impact van de landbouwvoering op het milieu zoveel als mogelijk te neutraliseren, omgekeerd worden de invloeden vanuit kwetsbare elementen gebufferd richting de landbouwpercelen. Hierbij zijn het de landbouwers zelf die zich vrijwillig engageren om deze doelstellingen te realiseren. In functie hiervan biedt de Vlaamse Overheid, met steun van Europa, hen op maat een heel aantal maatregelen aan. Een beheerovereenkomst is de verzameling van deze maatregelen waarvan de uitvoering geregeld wordt onder de vorm van een overeenkomst tussen een landbouwer en de Vlaamse Landmaatschappij. Met de nieuwe beheerovereenkomsten onder het PDPOIII probeert de Vlaamse Landmaatschappij aan elke maatregel niet langer één maar bij voorkeur meteen meerdere doelstellingen te koppelen. Zo kan een erosiestrook bijvoorbeeld ook een faunadoelstelling dragen als er maar de bereidheid gevonden wordt om wat langer te wachten met maaien. Zonder de primaire doelstelling los te laten worden op die manier meerdere maatschappelijke verwachtingen gelijktijdig ingelost terwijl de kostprijs aanzienlijk lager uitkomt dan bij ontdubbeling van de verschillende functies die een en dezelfde maatregel in staat is te genereren. Anderzijds ziet de beherende landbouwer zijn inkomen aangroeien door een betere compensatie voor het werk dat gepaard gaat met het uitvoeren van de maatregel, wat een motivatie kan zijn om de maatregel in de eerste plaats te nemen. www.vlm.be/nl/themas/beheerovereenkomsten
33
Gerealiseerd in 2016 Alle doelstellingen zoals gesteld bij vorig jaarverslag werden (in grote lijnen) gehaald, projecten rond Zenne & Zuun werden in 2016 niet uitgevoerd omdat het Europees project niet werd goedgekeurd. Alle hernieuwingen werden op terrein bezocht (172 details) verspreid over het Pajottenland. Dit, maar ook nieuwe initiatieven (spontane aanvragen en acties passend in de doelstellingen) zorgden voor 56 contracten, goed voor 170 details. Let wel sommige oude details konden niet meer gesloten worden om tal van redenen en heel wat nieuwe zaken kwamen dan weer wel in aanmerking. Het is absoluut geen 1 op 1 relatie. Volledig nieuwe dossiers: 7 stuks. Enkele conclusies: -
Zoals vorig jaar stijgend aantal landbouwers die contracten afsluit rond akkervogels soms onder invloed van de erosiewetgeving. Niet overweldigend maar constant.
-
VLIFmaatregelen ‘niet productieve investeringssteun’ heeft in RL Pajottenland & Zennevallei wel een voet aan de grond (een samenwerking met verschillende RL-medewerkers) en er werden effectief enkele adviezen geschreven die tot realisaties zullen leiden.
-
In het Pajottenland zijn er toch landbouwers die vroegen om specifieke uitleg rond de nieuwe randvoorwaarden erosie (bevoegdheid van DLV) en bedrijfsplanner heeft deze info meegegeven aan de klanten met aandacht voor het raakvlak met beheerovereenkomsten VLM. Er werden effectief attesten geschreven, in andere gebieden van Vlaams-Brabant was dit merkelijk minder.
-
Ook in het Pajottenland geen massale groei van beheerovereenkomsten erosie ondanks de verstrengde wetgeving (pas april 2016 definitief) en het uitzonderlijke seizoen ivm wateroverlast en erosie (juni 2016)
Gepland in 2017 Zoals elk jaar gaat het sluiten van beheerovereenkomsten en begeleiden van landbouwers ivm BO verder, in al zijn aspecten. Dit kan gaan van spontane aanvragen, dossierbeheer, gebiedsgerichte contacten, over terreinbezoeken tot begeleiding na een controle door andere diensten. Andere doelstellingen: -
Begeleiding van de hernieuwingen van 29 dossiers met ten minste 60 objecten, dit geeft ruimte om nog meer aandacht te besteden aan gebiedsgerichte en projectwerking.
-
Verschillende werkgroepen zullen verder opgevolgd worden, alsook relevante competentienetwerken, driehoeksoverleggen… daarbij zal de bedrijfsplanner inhoudelijke input geven en zijn ervaring delen.
-
In 2017 zullen 15 verschillende landbouwers begeleid worden met gemiddeld 6 objecten dus reeds lopende dossiers, onafhankelijk van de hernieuwingen.
-
Gebiedsgerichte en projectwerking gaat verder: o
34
Akkervogels in de beheergebieden o.a. Bever, Galmaarden, Gooik en Elingen
o
Verdere inzet rond erosiebestrijding in het Pajottenland in samenwerking met de erosiecoördinator (o.a. Dilbeek, Bever,…)
o
Interne VLM-projecten in het werkingsgebied, o.a. RVK Gooik
o
Projectgebied Zenne& Zuun (LIFE-project Belini)
o
Overleg ivm planning van inspiratiemoment landschap, KLE’s en erosie
Planning kan steeds aangepast worden op basis van de noden en de vereisten binnen de Dienst Beheerovereenkomsten Regio Oost vestiging Leuven.
Financieringskanalen -
Vlaanderen (VLM)
Foto: VLM Regio Oost
35
4
Tuinencampagne: leve de tuin!
Trekker: Regionaal Landschap ism Provincie, Leen Partners en doelgroepen: inwoners Doelstelling Biodiversiteit in privĂŠ tuinen verhogen.
Gepland in 2017 -
Opstart campagne en participatie provinciale werkgroep
-
Promotie samenaankoopacties plantgoed van gemeenten en verenigingen
-
Voorstel: criteria streekmerk Pajottenland uitwerken voor tuincentra/-aannemers
-
Input in regionale tuinendag van provincie 8/5
-
Opendeurdag Museumtuin Gaasbeek 9 & 10/9 (onder voorbehoud)
-
Promo via website en Pajot Zenne magazine
-
Cursus takkenrillen en snoeihout verwerken ism Haviland en provincie
-
Nagaan mogelijkheid inzet van Groenjobs in tuinencampagne
Zie ook knotteam (2.1.4), plukteam (2.1.1), bijen (2.1.7) en herder (3.4).
Financieringskanalen -
36
Provincie leefmilieu
3
Acties landschap en erfgoed
1
Landschapszorg
Trekker: Regionaal Landschap, Anneleen en Ben Partners en doelgroepen: inwoners, gemeenten, provincie, ProNatura/INL Doelstelling De projecten landschapszorg hebben als doel om het karakter van waardevolle landschappen (ankerplaatsen en relictzones) te herstellen en te versterken. Tegelijk betekenen deze projecten, door hun functie als ecologische stapsteen, een belangrijke meerwaarde voor biodiversiteit. Naast de terreinrealisaties besteedt de medewerker landschap en erfgoed veel aandacht aan adviesverlening.
Streekeigen landschapszorg De middelen voor landschapszorg worden gericht naar drie streekeigen thema’s. 1. Hoogstamboomgaarden als smakelijk erfgoed Regio Pajottenland en Zennevallei in Zuidwest Brabant staat sinds eeuwen gekend als ‘de fruitkorf van Brussel’ waar hoogstamboomgaarden het landschap sieren. Tot eind jaren ’60 kende het Pajottenland & Zennevallei een belangrijke fruittraditie (belangrijkste fruitstreek in Vlaanderen op Meetjesland en Hageland-Haspengouw na). Elke boerderij beschikte wel over een aantal fruitbomen. Van een interessante nevenactiviteit voor de landbouwers werd fruitteelt zelfs lange tijd een belangrijke bron van inkomsten in de regio.
37
De betekenis van hoogstamboomgaarden in Vlaams-Brabant staat kort beschreven in de infobrochure ‘Hoogstamboomgaarden: een praktische gids’ die RL P&Z in 2012 heruitgegeven heeft in samenwerking met de vier andere regionale landschappen uit Vlaams-Brabant. Het meer specifieke verhaal over hoogstamboomgaarden in regio Pajottenland & Zennevallei is het thema van ‘Smakelijk erfgoed’, een publicatie van RL P&Z uit 2004. Beide publicaties zijn online beschikbaar. Om de streekeigenheid zo veel mogelijk te vergroten wordt een selectie van de meest typische fruitvariëteiten opgesteld. In elk boomgaardproject zal dan minstens een aantal van die soorten aangeplant worden. In overleg met brouwers en tuincentra zal nagegaan worden welke acties kunnen opgezet worden in verband met de herintroductie van Schaarbeekse krieken in de regio. 2. Land van Bruegel met grote hoeven en kleine kapellen “Het Pajottenland is een lappendeken van vruchtbare akkers en weiden, omheind met populieren of knotwilgen. Het Brabantse trekpaard kent hier zijn oorsprong en de Markrivier met zijn watermolens is nooit veraf. Het landbouwleven weerspiegelt zich in de talrijke vierkantshoeven in het landschap. Langs de kronkelende wegjes passeer je vele kapelletjes die met zorg worden onderhouden.” Zo staat het te lezen op de toeristische informatie over onze regio. De landschapszorg van het Regionaal Landschap wil deze belofte waarmaken door in te zetten op acties de gelinkt aan het landbouwverleden en kapellen. 3. Erfgoedwaarden in focuszones De medewerker landschap en erfgoed zal ingezet worden om mee de 11 focuszones van het Regionaal Landschap te inventariseren op aanwezig klein historisch erfgoed en landschapsacties. Zie focuszones op pagina 7.
Gerealiseerd in 2016 Nr. 1.
Gemeente Affligem
Straat/locatie Bosstraat
Interventie Inkleding abdijlandschap
Aantal 12 Hoogstamfruitbomen 4 Hoogstambomen 80 lm Bosrand 65 lm Gemengde haag 4,4 are Klavermengsel 15 lm Takkenrillen 10 Infoborden (streekmeubilair) Restauratie kapel + omgevingswerken Restauratie veldkapel + omgevingswerken
2.
Affligem
Abdijlandschap
Infoborden
3.
Beersel (Alsemberg)
Beukenbosstraat
4.
Bever
Puydt
360° erfgoed (2015) 360° erfgoed (2016)
5.
Dilbeek
Verspreidt
Poelherstel
actie 2.1.3
6.
Drogenbos
‘Moeras’
Landschapsinkleding
actie 3.3.2
7.
Halle
Lenniksesteenweg
Landschapsherstel
15 Hoogstamfruitbomen
(verdere uitvoering 2017)
38
8.
Halle
Veugeleer
Landschapsinkleding
90 lm gemengde haag 1,2 are klavermengsel 3 hoogstambomen 30 lm knuppelpad 50 m² houtkant 12 wilgenpoten 5 Wilgenpoten 90 lm Gemengde haag 10 hoogstamfruitbomen 3 hoogstambomen 120 lm meidoornhaag 30 lm haagbeukhaag 70 lm houtkant 30 lm takkenril 1 poel / 1 bijenpaal 5 Hoogstambomen 80 lm houtkant 4 Hoogstamfruitbomen 1 Hoogstamboom 8 Schaarbeekse Kriek Eik Boer Claes
9.
Halle (Lembeek)
Kasteelpark Bondgenotenstraat
Ontsluiting Park met Malakoffdomein
10.
Herne
Hekstraat
Landschapsinkleding
11.
Herne
Nattendries
Landschapsherstel
12.
Herne
Aerebeekstraat
Landschapsherstel
13.
Herne (Sint-Pieters-Kapelle)
Rasbeekstraat
Landschapsinkleding
14.
Lennik (Bree-eik)
Bree-eik Langestraat
Inboet
15.
Lennik (Eizeringen)
Nellekenstraat
Landschapsherstel
16.
Lennik (Eizeringen)
Pelmolenstraat
17.
Pepingen
Ninoofsesteenweg
Inboet + herstel veebescherming Levering aanplant
18.
Sint-Pieters-Leeuw (Sint-
Brabantsebaan
Poelherstel
1
Afwerking ontsluiting Parkherstel Leveren plantsoen
30 lm knuppelpad Inboet fruitbomen (3) Lindebomen Houtkant Meidoornhaag 51 lm Meidoornhaag 10 Knotelzen Projectonderzoek en voorbereiding
24 hoogstamfruitbomen 160 lm meidoornhaag 65 lm houtkant 10 lm takkenril Linde aan kapel 100 lm Houtkant
Laureins-Berchem)
19.
Sint-Genesius-Rode
Hangeikweg
20.
Ternat
Brusselsestraat ‘Minapark’
21.
Ternat (Wambeek)
D’ Hoef
22.
Ternat (Opalfene/Neeralfene)
Neeralfenestraat
23.
Herne
Haagstraat
Landschapsherstel Trage Weg Herstel watermolen / spaarvijver / trage wegen verbinding Aanplant
24.
Bever
Pontembeek-Puydt
Herstelsnoei haag
310 lm meidoornhaag
25.
Gemeente
Overleg
Opstart IOED
26.
Affligem, Dilbeek, Roosdaal, Sint-Pieters-Leeuw, partners Pajottenland+ gemeenten
Water & Wind
27.
Landschapsbeheercommissies
Gemeente / Privé
Overleg
Opzoeking Ondersteuning project Molen Pede / Gaasbeek
28.
Hele werkingsgebied
Gemeenten Privé
29.
Ternat, Dag van het Park
Publiek
Advies aanleg, soortenkeuze, beheer Evenement
Kruikenburg
50 lm gemengde haag
39
40
Gepland in 2017 -
Uitwerken nieuwe acties met focus op streekeigen landschapszorg Afwerken 360° Erfgoedproject 2016 / Actie 360° Erfgoed 2017 - 2018 - 2019 Acties focuszone Zierbeek-Bodegem (Ternat, Dilbeek) Adviesverlening aan gemeenten en privé eigenaars Opvolgen en ondersteuning opstart IOED
Financieringskanalen -
Provincie leefmilieu
Naast de ondersteuning vanuit landschapszorg, werd ook via Groenjobs (sociale economie) een ondersteuning gegeven aan gemeenten Lennik, Sint-Genesius-Rode en Sint-Pieters-Leeuw. Voor 2017 wordt nagegaan of deze Groenjobs eventueel kunnen gebruikt worden voor acties in tuinencampagne (2.4).
41
2
Strategisch project Zennevallei
Trekker: Provincie Vlaams-Brabant (Daan Demey) en Regionaal Landschap, Kim en Ben Partners en doelgroepen: Vlaamse overheid (Ruimte Vlaanderen), gemeenten Beersel, Drogenbos, Halle en Sint-Pieters-Leeuw
Doelstelling Ontwikkelen van een visie op het projectgebied en concrete acties binnen het kader van deze visie uitvoeren. Strategisch project om de bestaande planningscontext van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) te vertalen naar concrete projecten. In oktober 2016 ging een nieuw strategisch project ‘Slimme transformatie in de verstedelijkte Zennevallei’ van start. Met de provincie Vlaams-Brabant als projectcoördinator kan RL P&Z niet alleen stevig verder werken aan projecten rond open ruimte, landschap en groen; ook thema’s als bedrijven, mobiliteit, waterbeheersing, klimaat en kernversterking komen aan bod. De ruimtelijke strategie bestaat er vooral in om de bestaande ruimtelijke structuren, natuurlijke systemen, woon-en werkomgevingen in het gebied op integrale wijze te optimaliseren.
42
Gerealiseerd in 2016 Nr.
Straat/locatie
Interventie
Aantal
1
Lembeek, Kanaalzone
Landschappelijk inkleding gebied tussen Zenne en jaagpad
2
Lembeek, kasteelpark
Bijenvriendelijke inrichting + verbeteren toegankelijkheid in park
3
Lembeek, kasteelpark
Zennefeest – 1 mei
950 m² houtkant 12 hoogstamfruitbomen 30 hoogstambomen 50 lm takkenril 985 vaste planten 10 totems met insectenhotel 20 lm takkenril 30 lm knuppelpad 50 m² houtkant 12 wilgenpoten 1800 deelnemers
4
Centrum Halle
Studie Landschapspark
5
Wilgenveld, Halle
Inrichten buurtpark
Concrete acties zoeken binnen projectgebied o.a. Albertpark Advies verlenen
5
Hoge Paal, Sint-PietersLeeuw Wildersportcomplex, Sint-Pieters-Leeuw Drogenbos
Inrichting park + waterberging
Concept uitwerken
Inrichting park (landschappelijke en recreatieve invulling) Vergroenen van begraafplaats
Partners betrekken Eerste aanzet Uitwerken van concepten
Locatie
Interventie
Aantal
Kasteelpark Essenbeek Halle Beersel (De Lambiek)
Zennefeest ism stad Halle, CC Vondel, Natuurpunt, Pasar… Startmoment strategisch project
2000 deelnemers
6 7 Nr. 1 2
70 deelnemers
Gepland in 2017 -
Opstarten en uitwerken van concrete acties
-
Zennefeest 2017
Financieringskanalen -
Strategisch project (Ruimte Vlaanderen, departement Vlaamse Overheid)
-
Projectbijdrage van gemeenten
-
Projecten VSGB toegankelijk openbaar groen (ANB)
-
Gemeentelijke biodiversiteitsprojecten (provincie)
43
Zennefeest
Kasteelpark Lembeek
44
3
Water en Wind
Trekker: Regionaal Landschap, Lien en Tijs Partners en doelgroepen: Erfgoedcel Pajottenland Zennevallei, Heetveldemolen, Gemeente Bever, Galmaarden, Gooik, Herne, Lennik, Pepingen, Roosdaal, Provincie, scholen, verenigingen, inwoners, landbouwers, molenaars.
Doelstelling Diverse partners werken samen rond vier gelinkte plattelandsthema’s met acties ivm vrijwilligersnetwerken, inventariseren, investeren en ontsluiting. Symbool is het samen bakken en delen van ‘Bruegelbrood van het Pajottenland’. De vier thema’s zijn, als schoepen van een waterrad, elk onontbeerlijk om te komen tot het Bruegelbrood: rivier de Mark, oude graansoorten, water- en windmolens en bakovens. -
-
-
Netwerken: We brengen mensen samen en ondersteunen vrijwilligers in verschillende werkgroepen. Inventariseren: Voor de thema’s graan, molens en bakovens verzamelen we erfgoedinformatie en informatie over wat er vandaag leeft rond deze thema’s in de regio. Voor het thema Mark verzamelen we terreingegevens over het Markpad en omgeving. Investeren: We ondersteunen de herstelling van bakovens. De Heetveldemolen verbouwt een schuur tot polyvalente ruimte. We werken aan de realisatie van het Markpad en nieuwe aanplantingen in de Markvallei. Ontsluiten: We bundelen de informatie over graan, molens, bakovens en de Mark in een folder. We maken ook een educatieve route langs de Mark en brengen alle erfgoedinformatie in de online erfgoeddatabank Erfgoedplus.
45
Gerealiseerd in 2016 (project gestart op 1/10/2016) Nr.
Locatie
Doelgroep / Middelen Projectpartners
Type interventie Overleg
Aantal
Werkgroep rond Bakhuisjes Inspiratiegroep rond de Markvallei
Netwerken
1 netwerkmoment
Netwerken
1 netwerkmoment
1
Diverse locaties
2
Gaasbeek
3
Galmaarden, Baljuwhuis
3
Herne, Dominicanessenklooster
Gemeenten, ANB, VMM, Provincie
Overleg
1 overlegmoment rond de realisatie van het Markpad
4
Bever
inwoners
Workshop
5
Vollezele
inwoners
Workshop
6
Galmaarden, Heetveldemolen Herne, Dominicanessenklooster
inwoners
Evenement
Erfgoedveld, heemkringen, inwoners inwoners
Evenement
1 workshop zuurdesembrood bakken (15 deelnemers) 1 workshop zuurdesembrood bakken (15 deelnemers) 1 publieksevenement op Open Monumentendag Toonmoment van het project op de Erfgoedmarkt van de Erfgoedcel PZ in Herne 66 items in databank van bakhuisjes in de regio Pajottenland+
8
9
Regio Pajottenland+
Databank
3 vergaderingen
Gepland in 2017
46
-
Publieksactiviteiten o Workshops rond brood bakken, takkenbussels, graan, bakovens herstellen o Molendag in het thema graan o Molendag in het thema van de rivier De Mark o Evenement in samenwerking met het internationaal gezelschap Future Farmers o Evenement met scholen in Galmaarden rond biologisch graan: Toekomstzaaien o Vorming landschapsfotografie in Markvallei in samenwerking met Arch’educ
-
Netwerken o Werkgroepen versterken door de organisatie van activiteiten en workshops. o Opvolgen van de realisatie van het Markpad. Overlegmomenten met werkgroep organiseren
-
Inventariseren o Vragenlijst rond bakovens rondsturen om databank bakovens aan te vullen
-
Communicatie en ontsluiting o Projectpagina en facebook groep verder uitbouwen o Artikel in PenZine rond graan o Artikel in PenZine rond rivier de Mark o Aanzet maken voor ontsluiting van het Markpad door middel van brochure en infoborden
-
Investeringen en realisaties o Opvolgen heropbouw van bakoven in Paddenbroek o Aanzet maken voor plan aanplantingen langs Markpad o Proefvelden met biologische graanvariĂŤteiten
Financieringskanalen -
Leader Pajottenland+ Draagvlakproject natuur-landbouw (LNE, ANB, VLM)
Situering & illustratie Graan malen in de Heetveldemolen
Bakdag zuurdesembrood maken in Bever
47
Bakdag in Vollezele
Wat er in de streek leeft rond graan en meel wordt gedocumenteerd. Pauwelviering en roggebroodjes in Galmaarden.
48
Bakoven in Paddenbroek wordt onderzocht door Monumentenwacht
49
4
Herder van het Pajottenland
Trekker: Regionaal Landschap, Hugo Partners en doelgroepen: inwoners, gemeenten (Gooik, Dilbeek‌), ANB, verenigingen, plattelandcentrum Paddenbroek, Natuurpunt Pajottenland, Heemkundige Kring van Gooik
Doelstelling Na 70 jaar opnieuw een herder in het Pajottenland? Dit is geen nostalgie of romantiek. Onze herder zet een streekeigen schapenras in voor erfgoed, landbouw, natuurbeheer, educatie en toerisme. Je kan bij de herder van het Pajottenland terecht voor educatie, begrazing van weilanden, boomgaarden en bermen (onderhoud en/of natuurbeheer), evenementen en gegidste wandelingen. ďƒ www.herdervanhetpajottenland.be en www.facebook.com/herderpajottenland
Gerealiseerd in 2016 Nr.
50
Locatie
1
Wolfsputten Dilbeek
2
Westrand, Dilbeek
3
Paddenbroek, Gooik
Doelgroep / Middelen Natuurbegrazing en educatie Gemeenten, sector Publiek, scholen
Type interventie Demoproject
Aantal
Inspiratiedag ism Inverde Evenement en educatieve week
32 deelnemers
2 weken
22/5/2016 1000 deelnemers
Gepland in 2017 -
Project start op 1/1/2017 (tot 31/12/2019)
-
Educatieve week in Paddenbroek
-
Inkomsten uit opdrachten halen om economische rendabiliteit op te bouwen
Financieringskanalen -
Eigen middelen
-
Bijdragen van opdrachtgevers
-
Gemeente Gooik
Situering & illustratie
51
3.5.1
Abdijlandschap Affligem
Trekker: Regionaal Landschap, Koen
Foto: Jo De Coninck
Partners en doelgroepen: gemeente Affligem, inwoners, milieuraad, Natuurpunt Affligem-Liedekerke, naburige bosgroepen en regionale landschappen, partners project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’
Doelstelling
52
Gerealiseerd in 2016 Nr.
Deelactie
Type interventie
Uitleg
1
Aanplantingen bij particulieren
Terreinactie
ďƒ actie 3.1 (Kluizenweg en Bosstraat )
2
Ondersteuning aankopen
Advies
3
Ondersteuning inrichting en beheer in GNOP1
Advies, ontwerp
4
Tuin en omgeving Abdij
Overleg, advies
Aankopen terrein in Koudenbergbeekvallei/GNOP1 door gemeente als uitvoering van gemeentelijk natuurproject - Beheer gemeentelijke terreinen - Opmaken gebruiksovereenkomsten gemeentelijke terreinen - Contacten met landgebruikers Herinrichting, zoeken van quick-wins
6
Recreatie: Roofridderspad Toegankelijkheid
Ontwerp
Overleg 7
Deelname aan Landschap van Kravaal en Erembald Wandelhappening van Landschap van Kravaal en Erembald Nieuwe projectaanvragen, bijkomende projectmiddelen
8
9
Overleg Activiteit
Samenwerking
Nieuwe wandelpaden, verdere uitbreiding van wandellus en nieuwe infoborden (groot en klein) in streekmeubilair-vorm in Koudenbergbeekvallei/GNOP1 Dienst sport (MTB-tracĂŠ) en cultuur/toerisme (infoborden) Stuurgroep en projectgroep, klankbordgroep en werkgroep natuur, bilateraal overleg Ongeveer 2000 bezoekers op wandelhappening rond Abdij van Affligem -
-
-
3 nieuwe projectaanvragen 2016-2017 bij provincie Vlaams-Brabant (gemeentelijke natuurprojecten): GNOP1, GNOP2, Abdijtuin, waarvan 1 goedgekeurd (GNOP1) Goedgekeurde projectaanvraag voor uitbreiding, verdere inrichting en toegankelijkheid Koudenbergbeekvallei/GNOP1, bij ANB/flankerend beleid VSGB, totaalbudget 126.500 euro > in uitvoering 3 nieuwe projectaanvragen 2017-2018 bij provincie Vlaams-Brabant (gemeentelijke natuurprojecten): GNOP1, GNOP2, Abdijtuin
Gepland in 2017 -
Participatie en input voor stuur/projectgroep Landschap van Kravaal en Erembald
-
Landschapsacties in het gebied o.a. bosomvorming, aanleg bosrand, knotteam
-
Opmaak natuurbeheerplan
-
Uitbreiding wandellus, aanleg knuppelpaden, bijkomende info- en onthaalborden
-
Verdere ondersteuning aan gemeente o.a. uitvoering VSGB-projectdossier en gemeentelijk natuurproject
53
Financieringskanalen
54
-
Provincies en gemeenten
-
Provincie leefmilieu (gemeentelijke natuurprojecten)
-
Vlaanderen (strategisch project vanaf 1/1/2017)
-
Vlaanderen (ANB project toegankelijk groen VSGB)
3.5.2
Wolfsputten
Trekker: Regionaal Landschap, Kim Partners en doelgroepen: gemeente Dilbeek, cc Westrand, Agentschap voor Natuur en Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed, verenigingen, inwoners
Doelstelling Verscholen achter het cultuurcentrum Westrand vind je het mooiste wat de natuur in Dilbeek te bieden heeft. Reden genoeg dus om hierrond alle opgemaakte visies (Masterplan herinrichting centrum Dilbeek, Masterplan Arroyo, Hernieuwde beheerplan speciale beschermingszone (SBZ) Wolfsputten, RUP ecologische structuren en open Ruimte, Beschermd Landschap (OE)) samen te leggen en te streven naar integratie van verschillende functies in het gebied: Wolfsputten, Westrand, centrum Dilbeek, begraafplaats, voetbalveld, petanque en skatepiste, muziekschool Dil’Arte, parking. -
-
Herderen: meerwaarde creëren op attracties, educatief, ecologisch, toeristisch en erfgoed-vlak Hof te Hongersveld: landschappelijke inkleding bij particulier Toegangen tot Wolfsputten: creëren van uniformiteit en zichtbaarheid van de toegangen Zone Westrand en Muziekacademie o Onderzoek mogelijkheid speelnatuur, integratie kunstprojecten, workshops… o Aansnijden van actiever gedeelte van natuurgebied Wolfsputten zodat de rest van de Wolsputten meer ontlast wordt o Visuele link creëren tussen CC De Westrand en Muziekacademie Renbaanwijk o Uitbreiding van de Wolfsputten o Opwaarderen van de recreatieve en ecologische potenties
Gepland in 2017 -
Uitwerken acties ism de partners
-
Indienen van subsidiedossiers
Financieringskanalen -
Gemeente Dilbeek
-
Vlaanderen (ANB)
55
4
Recreatie
Doelstelling Mensen betrekken bij natuur en landschap via aanbod en ontwikkeling van recreatie en toerisme rond deze thema’s met ook op een toeristisch-economische meerwaarde.
Gerealiseerd in 2016 Nr.
Deelactie
Type interventie
Uitleg
1
Realiseren van Markpad in Galmaarden en Herne
Overleg
2
Onderzoek verbinding westzijde Liedekerkebos Weg van Klassiek
Overleg
actie 3.3 Ism gemeenten, ProNatura, ANB, VMM en Toerisme Vlaams-Brabant Ism gemeente Liedekerke, ANB, eigenaars
In het spoor van de boommarter Zennefeest, Warandedag
Wandelkaart
26, 27 & 28/8/16 500 deelnemers Ism o.a. Westrand, Kasteel van Gaasbeek actie 2.2.1
Evenement
actie 2.2.1
Trage wegen ondersteuning, studiedag in Gaasbeek Erembald-Kravaal happening, Affligem Bruegel trail
Studiedag
14/5/2016, initiatief provincie trage wegen 20 deelnemers actie 3.5.1
3
4 5 6 7 8
56
Evenement
Evenement Samenwerking
Samenwerking met EhB: studentencases over recreatieve link Pajottenland (landschap, landbouw, toerisme) en Brussel
Gepland in 2017 -
Weg van Klassiek Zennefeest (actie 2.2.1) Molendagen (actie 3.4) Promotie landschapskunst Pep-in-gen (Congoberg) Zomerwandelingen met Pasar (actie 5.2)
Situering & illustratie
57
5
Draagvlak en educatie
1
NME / De Paddenbroek
Trekker: Regionaal Landschap, Katelijne Partners & doelgroepen: gemeenten, scholen, provincie, Educatief Natuurbeheer, Natuurgidsen, CVN, domein Huizigen, museum FeliXart, plattelandscentrum De Paddenbroek
Doelstelling Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei bouwt natuur- en milieueducatie uit vanuit plattelandscentrum Paddenbroek met regionale ondersteuning voor acties natuur- en milieueducatie en andere provinciale acties. Inzetten op consolideren en structurele uitbouw van werking in regio. Leerlingen basisonderwijs doorlopen een traject waarbij ze minstens om de 2 jaar actief deelnemen aan NME activiteit op drie schaalniveaus (domein zelf, natuurgebied/schoolomgeving en regio).
Gerealiseerd in 2016 Nr.
Deelactie
Type interventie
Uitleg
Educatie
2300 leerlingen
2
Scholenbezoeken aan Paddenbroek Cursus natuurlijk imkeren
Educatie
Organisatie: Landwijzer
3
Gezinsdag met herder
Evenement
22/5/2016, 900 deelnemers
4
Educatieve week met herder
Educatie
23-29/5/2016
5
Gidsenwerking uitbreiden
Educatie
Nu 21 actieve gidsen
1
Dit is een selectie van resultaten, volledig overzicht staat in apart verslag NME / Paddenbroek (incl. stand van zaken realisatie pijlers landbouw, toerisme, streekidentiteit, duurzaamheid en verbouwing).
58
Samenwerking educatie in regio: Nr. 1
Deelactie
Type interventie
Uitleg
Cursus klimaatgidsen Halle, Dilbeek
Cursus
Promotie en samenwerking
Zie ook actie bijen.
Gepland in 2017 -
Verderzetten en consolideren van acties. Moestuincursus door Velt Educatieve week met herder Masterplan: start verbouwing Paddenbroek Cursussen ism Inverde: poelen, hagen, bloemenweide Samenwerking met Erfgoedcel voor promocampagne educatief aanbod in regio
Financieringskanalen -
Provincie leefmilieu Bijdragen van scholen
Situering & illustratie
59
2
Regionaal evenement / 20 jaar RL P&Z
Trekker: Regionaal Landschap Partners & doelgroepen: inwoners Doelstelling Het Regionaal Landschap is jaarlijks organisator van minstens één regionaal evenement om een thema uit haar werking naar voor te schuiven. Bij andere streekevenementen sluiten we aan waar relevant.
Gerealiseerd in 2016 -
Zennefeest 1/5 (actie 2.2.1)
-
Gezinsdag De Paddenbroek 22/5 (actie 5.1)
Zie ook actie 4
Gepland in 2017 Activiteiten in kader van 20 jaar Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei. -
Feest op 2/9 in Gaasbeek
-
Ondersteuning crowdfunding voor 20 projecten uit regio ism www.growfunding.be
-
Zomerwandelingen ism Pasar
60
61
3
1
Communicatie
Digitale communicatie
Nieuwe website
Website resultaten 2016
62
Facebook resultaten 2016
Nieuwsbrief resultaten 2016 Eind 2016 hadden we 3107 abonnees op onze digitale nieuwsbrief. De nieuwsbrief werd 11 keer verstuurd.
Gepland in 2017 -
Verderzetten digitale communicatie
-
Projectwebsite Plan Boommarter vernieuwen
-
Facebookpagina Water en Wind opstarten
63
2
Pajot Zenne magazine en regionale samenwerking
Gerealiseerd in 2016 Samenwerkingsovereenkomst getekend met Toerisme Pajottenland & Zennevallei, Erfgoedcel Pajottenland & Zennevallei en Pajottenland+ (streekproducenten). Pajot Zenne magazine verspreiding van telkens 20 Ă 25 000 kranten via 450 verdeelpunten in de regio.
Lente
Zomer
Herfst/winter
- Plan Boommarter - Zennefeest - Boomgaardenroute - Bruegel landschap
- Weg van Klassiek - Herder - Groentehart - Boomgaarden
- Kubus landschap - Abdijlandschap - Natuurfotografen - Romeins landschap
Planning 2017 -
Lentenummer: tuinencampagne, Water en Wind (graan), vleermuizen, Zennefeest
-
Zomernummer: 20 jaar RL (Pasar, crowdfunding), Bruegel trail, herder
-
Herfst/winternummer: Markvallei, Plan Boommarter
-
Lancering mobiele website voor streekbeleving ism Erfgoedcel P&Z, www.ontdekpajotzenne.be
-
Voorbereiding regionaal activiteitenprogramma Bruegel 2019
-
Verderzetten regelmatige persmomenten en -berichten
64
65