Verslag 2019, planning 2020 - Landschap in beweging by Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei

Verslag 2019 â&#x20AC;˘ Planning 2020

Landschap in beweging 1

Affligem Beersel Bever Dilbeek Drogenbos Galmaarden Gooik Halle Herne Lennik Liedekerke Linkebeek Pepingen Roosdaal Sint-Genesius-Rode Sint-Pieters-Leeuw Ternat

Landschap in beweging Onze landschappen zijn het resultaat van natuurkrachten en mensenhanden. Geologische processen zorgden voor de grote lijnen en structuur. Duizenden jaren landbouw, wonen… en andere menselijke activiteiten hebben het nadien verder gekneed. Ons landschap staat niet stil. Het is in permanente beweging, soms heel snel en soms haast ongemerkt. Af en toe heeft het landschap een duwtje nodig om in actie te komen. Een andere keer dreigt overbelasting en kunnen we best wat afremmen. Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei is een bewegingscoach voor het landschap. We stimuleren onze natuur, erfgoed & streekidentiteit, klimaat, draagvlak en beleving om in beweging te blijven. We brengen inwoners en partners samen rond een wervend landschapsverhaal dat inspireert en voor verbondenheid zorgt. Zo zorgen we voor levende landschappen die zich aanpassen, herstellen en open staan voor mens en dier. Met twee strategische projecten en tal van ‘Plannen’ – in het Pajottenland en de Zennevallei – wordt werk gemaakt van streekoverleg voor meer biodiversiteit, duurzaamheid en een groenere leefomgeving. Een gezonde geest in een gezond lichaam in een gezond landschap. We zorgen er bij onze acties graag voor dat iedereen op eigen tempo mee kan. Maatwerk en beweegadvies op maat: een extra rustbankje voor wie slechter te been is, uitdagende speelnatuur voor onze kinderen… Wie te lang stil staat, verliest aan kracht. Door in te spelen op maatschappelijke evoluties houden we onze landschapswerking actief en relevant: sociale ontmoeting voor mentaal welzijn, aanpakken van achterstallig landschapsbeheer, samenwerking met landbouwers als landschapsbouwers en de kracht van natuurherstel en natuuruitbreiding inzetten als positieve klimaatactie. Veel dank aan al onze partners. We nodigen iedereen uit om mee te doen met onze beweging voor meer kwaliteitsvolle landschappen, geïnspireerd door het verleden en klaar voor de toekomst.

Geertrui Windels

Alwin Loeckx

Voorzitter

Directeur

Inhoud

Organisatie

1.1

Missie – visie ................................................................................................................. 7

1.2

Overleg en samenwerking ............................................................................................ 8

1.3

Team ............................................................................................................................. 9

1.4

Financiën ....................................................................................................................... 12

Natuur en biodiversiteit

2.1

Koesterburen 2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4 2.1.5 2.1.6 2.1.7 2.1.8 2.1.9

2.2

Boomgaarden en Plukteam • steenuil, eikelmuis ......................................................... 15 Hagen, houtkanten en solitaire bomen • steenuil, sleedoornpage ............................... 18 Poelen • kamsalamander, vroedmeesterpad ................................................................. 19 Knotbomen en Knotteam • steenuil .............................................................................. 23 Holle wegen • vliegend hert ........................................................................................... 24 Landbouw • geelgors, veldleeuwerik, patrijs ................................................................. 27 Bijen en vlinders ............................................................................................................. 28 Huiszwaluw, boerenzwaluw ........................................................................................... 30 Vleermuizen ................................................................................................................... 30

Europese natuurdoelen 2.2.1 2.2.2 2.2.3

Plan Boommarter ........................................................................................................... 32 Plan Vliegend Hert ......................................................................................................... 36 Andere acties Natura 2000 ............................................................................................. 37

2.3

Bedrijfsplanner (VLM) ................................................................................................... 38

2.4

Tuinencampagne .......................................................................................................... 40

2.5

Bossen 2.5.1 2.5.2

Provinciaal Steunpunt Bos.............................................................................................. 42 Bebossing en bosuitbreiding .......................................................................................... 45

Landschap en erfgoed

3.1

Landschapszorg ............................................................................................................ 47

3.2

Water en Wind.............................................................................................................. 51

3.3

Herder van het Pajottenland ........................................................................................ 55

3.4

Loket Onderhoud Buitengebied (LOB) .......................................................................... 56

3.5

Paarden ......................................................................................................................... 59

3.6

Boomgaarden parels (Gooik) ...................................................................................... 62

3.7

Vallei van de Steenvoortbeek (Ternat) ......................................................................... 65

3.8

2de spoor FeliXart museum ........................................................................................... 67

Strategische projecten

4.1

Project Zennevallei ....................................................................................................... 68

4.2

Opgewekt Pajottenland ................................................................................................ 77

4.3

Abdijlandschap Affligem ............................................................................................... 83

Draagvlak

5.1

Educatie & plattelandscentrum Paddenbroek.............................................................. 89

5.2

Natuurbeleving / Bruegeljaar ....................................................................................... 92

5.3

Communicatie 5.3.1 5.3.2 5.3.3

Website, sociale media en nieuwsbrief .......................................................................... 93 Pajot Zenne magazine .................................................................................................... 95 Ontdek Pajot Zenne: postkaarten & QR ......................................................................... 97

Bijlagen 1 2 3 4 5 6

Indicatorentabel Ledenlijst AV – RVB – DB Verslag accountant – neerlegging Balans en resultatenrekening 2019 Begroting 2020 Verslagen AV – RVB

Organisatie

1.1

Missie – visie

Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei behoudt en versterkt natuur, erfgoed & streekidentiteit, klimaat, draagvlak en beleving. We brengen inwoners en partners samen rond een wervend landschapsverhaal dat inspireert en voor verbondenheid zorgt. Onze vereniging is als streekvereniging actief in 17 gemeenten in Zuidwest-Brabant, met een gezamenlijke oppervlakte van 465 km² en met 267 000 inwoners. Regionale Landschappen bouwen aan de landschapskwaliteit voor morgen. Robuuste landschappen zetten we in als hoeksteen van het klimaatbeleid. Wij verbinden de burger met het landschap. Zo werken we duurzaam aan een aangename en stabiele fysieke leefomgeving voor iedereen, nu en in de toekomst. o

In onze cultuurlandschappen zijn zowel natuur als mensen, en hun verhalen en gebruiken, gevormd door het omgevende landschap. Het is die ‘vergroeiing’ die de Regionale Landschappen koesteren en we kijken daarbij steeds graag over muurtjes.

Regionale Landschappen hebben een brede blik op de regio vanuit unieke terreinkennis. We zorgen steeds voor maatwerk op basis van lokale kansen om inwoners en bezoekers nauwer in contact te brengen met streekeigen natuur en landschap.

Samenwerking, overleg en expertise zijn de positieve krachten waarmee Regionale Landschappen natuur en landschap versterken. Dankzij de vzw-structuur kunnen we snel en efficiënt zorgen voor resultaten, met inhoudelijke en financiële inbreng van eigenaars en partners als multiplicator.

Zie ook www.regionalelandschappen.be

Samenwerking met provincie In 2020 wordt een nieuwe samenwerkingsovereenkomst getekend met de provincie (2020-2025). Deze zorgt voor de verdere erkenning en structurele financiering van het Regionaal Landschap. Er is ook een nauwe samenwerking rond bossen via de provinciale medewerker van Steunpunt Bos die aansluit bij ons team in Gaasbeek.

1.2

Overleg

Overleg is de belangrijkste manier om draagvlak voor natuur en landschap te stimuleren want als regionaal landschap hebben we geen enkele dwingende of verbiedende bevoegdheid. Voor elk project wordt steeds intens overlegd en samengewerkt met partners, inwoners en doelgroepen (zie projecten).

Overlegstructuren Het Regionaal Landschap wordt regelmatig betrokken bij gebiedsgericht of strategisch overleg van partners in de regio. Door deel te nemen aan overleg wordt rekening gehouden met onze visie op het Pajottenland en de Zennevallei. Hier vloeien ook geregeld gerichte projectsamenwerkingen uit voort. -

Leaderwerking Pajottenland+

Vlaams en Brabants Overleg van de Regionale Landschappen

Beheercommissies Onroerend Erfgoed

Strategische projecten: Pajottenland, Zennevallei, Erembald-Kravaal

Overlegplatforms Natura 2000 Hallerbos, ZoniĂŤnwoud en Vlaamse Ardennen

Landinrichting VLM: Land van Teirlinck (Beersel-Linkebeek) en Vlaamse Rand (Rode-Dilbeek)

Algemene vergadering FeliXart museum

Europese federatie Europarc

Bestuur Zie ledenlijst en verslagen dagelijks bestuur, raad van bestuur en algemene vergadering in bijlage. In maart 2019 werd een nieuwe raad van bestuur en dagelijks bestuur gekozen (3 jaarlijks) en is de gemeente Linkebeek lid geworden van onze vereniging zodat nu alle gemeenten van het Pajottenland en de Zennevallei deel uitmaken van ons regionaal landschap.

1.3

Team

Verslag 2019 Alwin Loeckx Anneleen Vanderputten Ben Nechelput Bram De Lameilleure Elyn Remy Hugo O Jonas Bergmans Katelijne Aelen / Marijke De Coster Kim Ceusters Koen De Rijck Leen Van de Weghe Mieke Vercruijsse Sarah Hublou Veerle Dehaeseleer

Directeur Landschap en erfgoed Landschap Natuur Natuur en landschap Herder Landschap Paddenbroek/educatie

90% 60% 80% 80% 100% 100% tot mei 100% 60% / 20%

Landschap Natuur Draagvlak Communicatie en draagvlak Natuur Ondersteuning

100% 100% 80% 80% 60% 80%

Planning 2020 Alwin Loeckx Anneleen Vanderputten Ben Nechelput Bram De Lameilleure Elyn Remy Jonas Bergmans Katelijne Aelen Kim Ceusters Koen De Rijck Leen Van de Weghe Mieke Vercruijsse Sarah Hublou Veerle Dehaeseleer

Directeur Landschap en erfgoed Landschap en natuur Natuur Natuur en landschap Landschap Paddenbroek/educatie Landschap Natuur Draagvlak Communicatie en draagvlak Natuur Ondersteuning

80% 80% 80% 80% 100% 100% 80% 100% 100% 80% 80% 80% 80%

Totaal VTE in 2019 was 13,2. Onze herder Hugo O ging uit dienst wegens stopzetten van het project. Greet De Prins geeft ondersteuning communicatie aan de vijf Vlaams-Brabantse RLâ&#x20AC;&#x2122;en vanuit de provincie. Maarten Decoene werkt als provinciaal bosmedewerker mee in ons team. Frederik Hanssens is bedrijfsplanner in dienst van de VLM met werking in onze regio. Daan Demey, Carolien Ruebens van de provincie (dienst ruimtelijke planning) en Reindert De Schrijver van Klimaatpunt werken elk 1 dag per week mee in Gaasbeek vanuit de strategisch projecten Zennevallei en Pajottenland. Bijkomend hadden we in ook 2019 voor 1 VTE groenarbeiders (Groenjobs) in te zetten via ProNatura.

1.4

FinanciĂŤn

â&#x2020;&#x2019; Opsplitsing per project en controleverslag van accountant zit in bijlage.

Acties natuur en biodiversiteit

2.1

Koesterburen

2.1.1 Boomgaarden en Plukteam • Koesterbuur: steenuil, eikelmuis Trekker: Regionaal Landschap, Anneleen Partners en doelgroepen: inwoners, gemeenten Doelstelling Vrijwilligerswerking pluk fruitbomen om waardering voor landschapselement te behouden. Aanleg en herstel van hoogstamboomgaarden.

Gerealiseerd in 2019 Nr. 1

Locatie Plukacties plukteam

Doelgroep / Middelen Provincie leefmilieu

Type interventie Coördinatie

Mobiele en vaste fruitpers Snoeicursus fruitbomen

Publiek

Promotie/Nazorg

Publiek

Vorming

Plukcursus fruitbomen Pajottenland

Publiek

Vorming

Publiek – Inzamelactie tijdens de Warmste Week ten voordele van de steenuil.

Promotie / Realisatie

4 5

Aantal Via www.goedgeplukt.be in heel Vlaanderen: 1766 plukkers voor 161 boomgaarden Hele regio 35-tal persdagen, 4 aanbieders 23/2 Gooik 13/4 Gooik 15/6 Gooik 17/8 Gooik 17 deelnemers 1/9 25 deelnemers Plaatsen van 7 steenuil nestkasten i.s.m. de lokale ringgroep van het KBIN.

In 2018 ging het biodiversiteitsproject Boomgaardenparels in Gooik van start en eindigde op 1 juni 2019. De terreinrealisaties en andere publieksactiviteiten in verband met boomgaarden zijn opgenomen onder deze specifieke actie 3.6.2. Gepland in 2020 -

Verderzetten promotie mobiele fruitpers

Boomgaardproject bij FeliXart: o

Veekering hoogstamboomgaard

Begrazing door koeien

Snoeicursus

Plukmoment en persmobiel

Organiseren van snoeicursus zomer- en wintersnoei in de kloostertuin van Herne i.s.m. Velt Groot Gooik en Herne – Samentuin Café Courgette – Landelijke Gilde Herne en vzw De Mark

Organisatie van plukcursus in de kloostertuin in Herne

Opvolgen bestaand plukteam en uitbreiding

Financieringskanalen -

Provincie leefmilieu

Provincie erfgoed

Spelbord boomgaarden in Pajot Zenne magazine zomer 2019

Uitgewerkt boomgaardenpakket in Paddenbroek (op basis van pakket RLNH)

Plaatsen van een steenuilnestkast in een boomgaard in Roosdaal.

Plukcursus op 1/9 in de Pastorietuin van Gaasbeek

2.1.2 Hagen, houtkanten en solitaire bomen • Koesterbuur: steenuil, sleedoornpage Trekker: Regionaal Landschap, Anneleen Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, landbouwers, inwoners, bedrijven, Pro Natura/INL

Doelstelling Aanleg en herstel van hagen, houtkanten en solitaire bomen als leefgebied voor steenuil en sleedoornpage (symboolsoort).

Gerealiseerd in 2019 Nr. 1

Locatie

Doelgroep

Regio

Inwoners

Type interventie Promotie

Aantal Promo van aankoopacties van gemeenten en verenigingen

We hadden in 2019 geen specifiek project rond aanleg en herstel van hagen. De terreinrealisaties in verband met hagen zijn daarom opgenomen onder andere acties (o.a. tuinencampagne 2.4). In kader van het project ‘Loket Onderhoud Buitengebied’ worden in een aantal pilootgebieden beheerplannen uitgewerkt voor hagen en houtkanten (zie 3.4).

Gepland in 2020 -

Advies op vraag Verderzetten en uitbreiden Behaag je tuin

Financieringskanalen -

Provincie leefmilieu Provincie erfgoed

Situering & illustratie

2.1.3 Poelen â&#x20AC;˘ Koesterbuur: kamsalamander, vroedmeesterpad Trekker: Regionaal Landschap, Bram, Jonas & Sarah Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, ANB, landbouwers, inwoners, natuurverenigingen, Pro Natura/INL, Brakona

Doelstelling Aanleg en herstel van poelen en aanleg van houtige landschapselementen als leefgebied voor amfibieĂŤn.

Gerealiseerd in 2019 Nr.

Gemeente

Locatie

Type interventie

aantal

Sint-Genesius-Rode,

Hof-ten-Hout

Overleg, advies, opmaak plan

Terrein met poel

Kwadebeekvallei 2.

en indienen PSN-dossier

Sint-Genesius-Rode,

Gemeentelijke

Overleg, verfijning ontwerp

Ruim 3 ha begraafplaats,

Kwadebeekvallei

begraafplaats

ter voorbereiding van

met 15-tal kleine en 2

uitvoering VSGB-dossier

grotere vijvers en verbetering landhabitat

3. 4.

Sint-Genesius-Rode,

Particulier

Kwadebeekvallei

Kwadeplasstraat 50

Sint-Genesius-Rode,

Particulier

Kwadebeekvallei

Eikenbosstraat 22 en

Overleg, opmaak plan

1 voortplantingsbak

Advies

1 tuin met kleine vijver, 1 tuin met grote vijver

Heymansdries 60 5. 6.

Sint-Genesius-Rode,

Elektriciteitscabine Sint-

Waterloos veld

Gertrudis

Overleg, opmaak plan

1 voortplantingsbak met

Linkebeek

Schaveyspark en

Advies bij nieuw

Potentieel ruim 7 ha

viskwekerij INBO

natuurbeheerplan (i.s.m.

landhabitat met 10-tal

stuurgroep VMP)

grotere en kleinere

stapelmuurtje

waterpartijen 7. 8.

Lennik Herne

Particulier

Advies en toezicht werken

Lindeveldweg z/n

uitbreiding poel

Particulier

Terreinactie: aanleg

Waardestraat 11

1 poel 3 poelen waarvan 1 voortplantingspoel

Liedekerke

Gemeentehuis

Overleg, opmaak poelenplan

10.

Herne en Pepingen

Overheid

Overleg, opmaak poelenplan

11.

Gooik

12.

Galmaarden

Nota met voorstel nieuwe locaties

Markvallei, Bos Ter Rijst Particulier

Nota met voorstel nieuwe locaties

Terreinactie: aanleg

1 poel

Advies en vergunning

1 poel

Hallebaan 3 Particulier Groenstraat 41 13.

Dilbeek

Particulier

1 houtkant Plaatsing afsluiting poel

50 m ursusdraad

Particulier

Materiaal aanleveren

25 m takkenwal

Postweg z/n

erosiebescherming poel

Particulier

Terreinactie: slibruiming poel,

Polderstraat 12 14. 15.

Sint-Pieters-Leeuw Herne

2 poelen, 1 houtkant,

16.

Beverstraat 11

omvorming poel

kleinfruit en hoogstam

Overheid

Terreinactie: poelherstel

1 poel

Terreinactie: aanleg poel

1 poel

Vereniging

Samenwerking Natagora voor

Stageplanning

Passage des DĂŠportĂŠs 2

inventarisatie eDNA

Overheid

Monitoring: fuikenronde

Diverse locaties

(april), schepronde (mei-juni)

Overheid

Opleiding protocol eDNA

1 dag

Particulier

Advies en overleg aanleg

1 bufferbekken met 2

Baasbergstr. z/n

bufferbekken

poelen

Particulier

Terreinactie: aanleg poel

1 poel

Vereniging

Overleg en advies locaties

Opmaak plan van aanpak

Diverse locaties

voor poelen

Particulier

Terreinactie: poelherstel

1 poel

Particulier

Overleg en advies plan

Aanzet tot GNOP Herne

Aerebeekstr. z/n

Aerebeekvallei

Overheid, Felix

Terreinactie: poelherstel en

2 poelen, 1 gracht,

Roggemanskaai z/n

aanleg bufferbekkens

2 bufferbekkens

Particulier

Advies aanleg poel

Voorstel en raming

Particulier

Advies aanleg poelen,

Aanplant houtkant, haag

Lookaitse z/n

inrichting omgeving

en boomgaard

Galmaarden, Herne,

Particulieren

Terreinactie: monitoring

30 poelen

Dilbeek

Zeypweg z/n 17.

Vollezele

Particulier Hulstraat 25

18. 19. 20.

Gembloux Liedekerke Bon Secours

21 poelen

Rue des Sapins 31 21.

Lennik

22.

Halle

23.

Roosdaal

24.

Roosdaal

Lenniksesteenweg 586B

Dalstraat z/n 25. 26. 27.

Herne Halle Galmaarden

Haagstraat 17 28. 29.

Herne

Pepingen

Diverse locaties

poelen met eDNA

30.

Galmaarden

Particulier

Advies aanleg poel

1 poel

31.

Herne

Advies poelherstel

3 poelen

32.

Bever

Advies poelherstel

1 poel

Landbouwer

Advies poelaanleg en

1 poel

Rasbeekstr. z/n

aanvraag VLIF

Landbouwer

Terreinactie: aanleg

1 poel

Terreinactie: poelherstel

1 poel

Particulier

Terreinactie: aanleg poel +

1 poel, 60 lm houtkant, 8

Aerebeekstraat z/n

landhabitat kamsalamander

knotwilgen, 3

Begijnhofstr. 8 Landbouwer Beeldekenstr. z/n Particulier Puydt 18 33. 34.

Herne Gooik

Hollandstr. 34 35.

Herne

Landbouwer Roosbroekstr. z/n

36.

Herne

hoogstambomen en 66 lm heg. 37.

Roosdaal

Particulier Heidestraat z/n

Terreinactie: poelherstel

1 poel

Vroedmeesterpad (Kwadebeekvallei in Sint-Genesius-Rode) -

In 2019 werkten we mee aan de opstart van het kweekprogramma vroedmeesterpad als actie in het Soortbeschermingsprogramma, o.a. door opvolging van de stuurgroep van dit kweekprogramma. In SintGenesius-Rode werden aan het einde van de lente vier poelen en vijvers bemonsterd om kweekdieren (larven) te verzamelen. Na de zomer werd hier een 50-tal dieren (zowel larven als juvenielen, surplus van het kweekprogramma) uitgezet om de bronpopulatie opnieuw aan te vullen. De uitwisseling van kennis en ervaringen rond habitatverbetering voor vroedmeesterpad verloopt structureel via de stuurgroep vroedmeesterpad met o.a. ANB, Natuurpunt en Hyla. De stuurgroep onderzocht in 2019 welke locaties in aanmerking komen voor (re-)introductie van vroedmeesterpad. In 2019 nam Natuurpunt Studie de coĂśrdinatie over van de monitoring van vroedmeesterpad, ook in SintGenesius-Rode. Contacten werden gelegd met particulieren en met elektriciteitsnetbeheerder Fluvius voor vroedmeesterpadmaatregelen op hun terrein. Met VLM werd het overleg opgestart over LIP Molenbeekvallei, meer bepaald het deelproject Kwadebeekvallei â&#x20AC;&#x201C; Waterloos veld. Dit omvat o.a. acties voor habitatverbetering voor vroedmeesterpad.

Planning 2020 Vroedmeesterpad Kwadebeekvallei in Sint-Genesius-Rode: - Opstart uitvoering VSGB-dossier begraafplaats Sint-Genesius-Rode + communicatie. - Verdere uitvoering inrichtingsplannen. - Verdere uitwerking en realisatie vroedmeesterpadmaatregelen bij particulieren. - Overleg en opmaak nieuwe plannen, o.a. boomgaard Kwadeplas en particulieren. - Wijkgerichte communicatie (zuidoostelijk gerichte flank Kwadebeekvallei) naar bewoners over vroedmeesterpad in visvrije tuinvijvers (wordt gecommuniceerd binnen ruimer project Plan Vliegend Hert, zie lager.) - Verderzetting overleg en afstemming met de partners, lokaal en bovenlokaal. Contact zoeken met Waalse partners, aangezien de populatie vroedmeesterpad in Sint-Genesius-Rode deels over de gewestgrens (in Waterloo) ligt. - Benutten van de terreinmiddelen voor vroedmeesterpad die voorzien zijn binnen LIP Molenbeekvallei. Linkebeek: - Overleg en advies inrichting viskwekerij INBO en Schaveyspark. In een later fase ook begraafplaatsen Linkebeek en Vorst en privaat terrein. Kamsalamander -

Verdere monitoring met nadruk op determinatie individuen in Liedekerkebos en omgeving. Actieve bevraging eigenaars voor herstel en aanleg poelen/ landhabitat. Aanleg voortplantingspoelen in Sint-Pieters-Kapelle, Galmaarden en Herne. Actie poelherstel van diverse voortplantingspoelen (droogtemaatregel) die in 2019 werden bemonsterd met eDNA.

Stuurgroep vroedmeesterpad verkent potentieel leefgebied voor vroedmeesterpad (Schaveyspark, Linkebeek).

Financieringskanalen -

Personeelsinzet SO ANB Terreinmiddelen provincie dienst leefmilieu & dienst erfgoed / ANB

2.1.4 Knotbomen en Knotteam • Koesterbuur: steenuil Trekker: Regionaal Landschap, Bram Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, landbouwers, inwoners Doelstelling Vrijwilligers onderhouden knotbomen als groene sieraden in het landschap, natuurverbindingselementen en leefgebied voor steenuil.

Doelstelling → De werking van de knotteams heeft tot doel om de knotboom als typerend landschap-, natuur- en verbindingselement te behouden in de streek van het Pajottenland en de Zennevallei. Het project wil landschapsonderhoud uitgevoerd door vrijwilligersgroepen actief uitbouwen door omkadering en vorming, met de steenuil als koesterbuur. → Vaak is het achterstallige beheer van knotbomen (geen tijd, materiaal, durf, ervaring…) de reden dat knotwilgen langzaam afsterven of opgeruimd worden. Door vraag (brandhout voor kachels) en aanbod (te knotten bomen) op elkaar af te stemmen, willen we waardevolle knotbomen op een duurzame en bijna kosteloze manier behouden. Door een groep houtkachelgebruikers in de streek op te leiden en te omkaderen ontstaat er een ervaren en direct inzetbare groep vrijwilligers, die op 5 jaar tijd uitgroeide van houtzoekers tot biodiversiteitsambassadeurs. De resultaten zijn ook direct zichtbaar op het terrein doordat elke winter ongeveer 500 bomen correct worden geknot. → De gemeente Ternat heeft een eigen knotteam. Aanvragen die voor deze gemeente binnenkomen bij het regionaal landschap worden doorgegeven aan de Ternatse milieudienst.

Resultaten 2019 -

Oproep voor locaties waar knotbomen geknot dienen te worden: via website/nieuwsbrief, lokale media en gemeentebladen, flyer, contacten met gemeentelijke milieuambtenaren, rechtstreeks met eigenaars, via eigen contacten… Onderzoek en evaluatie van 53 kandidaat-locaties via aanvraagformulier met foto’s. Opstart van de online knotmodule ‘GoedGeknot’ voor alle regionale landschappen in Vlaanderen. Aanvraag voor 776 knotbomen (vooral knotwilgen), 426 bomen geknot. Intensief contact in de winterperiode met de verantwoordelijken van alle 8 knotteams, o.a. opvolging aanvragen, vrijwilligersverzekering… Startmoment bij begin seizoen en bijkomende vormingen voor de bestaande knotters. Nr.

Deelactie

Gemeente

Type interventie

Aantal

Knotteam

Affligem

Terreinactie

44 bomen geknot

Knotteam

Beersel

Terreinactie

0 bomen geknot

Knotteam

Bever

Terreinactie

13 bomen geknot

Knotteam

Dilbeek

Terreinactie

36 bomen geknot

Knotteam

Galmaarden

Terreinactie

2 bomen geknot

Knotteam

Gooik

Terreinactie

61 bomen geknot

Knotteam

Halle

Terreinactie

47 bomen geknot

Knotteam

Herne

Terreinactie

66 bomen geknot

Knotteam

Lennik

Terreinactie

32 bomen geknot

Knotteam

Liedekerke

Terreinactie

43 bomen geknot

Knotteam

Pepingen

Terreinactie

56 bomen geknot

Knotteam

Roosdaal

Terreinactie

22 bomen geknot

Knotteam

Sint-Genesius-Rode

Terreinactie

0 bomen geknot

Knotteam

Sint-Pieters-Leeuw

Terreinactie

4 bomen geknot

Cursussen vrijwilligers

Werkingsgebied

Vorming

Starterscursus: 12 deelnemers Workshop onderhoud: 15 deelnemers

Planning 2020 -

Verderzetten knotteam en het project waarbij de rol van het regionaal landschap ligt in het samenbrengen en coördineren van vrijwilligers en aanvragers. Terreincontrole, databeheer, centraal aanspreekpunt en promotie. Cursus knotbeheer voor beginners. Ondersteunden vorming voor knotvrijwilligers (EHBO, gereedschapsonderhoud, ladingzekerheid…).

Financieringskanalen -

Provincie leefmilieu / SO ANB Provincie erfgoed Landschapsfonds

2.1.5 Holle wegen • Koesterbuur: Vliegend hert Trekker: Regionaal Landschap, Koen & Sarah Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, inwoners, ProNatura/INL, ANB Doelstelling Herstelbeheer en regulier onderhoud holle wegen als leefgebied voor vliegend hert.

Gerealiseerd in 2019 Nr.

Gemeente

Straat/locatie

Type interventie (prospectie,

Aantal

aanleg, herstel of advies) 1.

Alsemberg, Beersel

Holle weg Oude Molenstraat

Herstelbeheer talud

+/- 50 m holle weg, 450 stuks plantgoed

Alsemberg, Beersel

Sint-Genesius-Rode

Holle wegen

Opvolgingsbeheer i.f.v.

+/- 1 km holle weg, +/-

Diepestraat en Oude

verjonging, exoten en

35 eigenaars

Molenstraat

doorgang

Eikenheide (naast

Overleg, opmaak

+/- 700 m2 proefvlak

Diepestraat)

plan/vergunning + aanleg

heideherstel (open

proefvlak heideherstel:

plek in het bos) met

kapwerken en verwijderen

veel ondergronds

strooisellaag – met

dood hout

aannemers en vrijwilligers

+/- 20 vrijwilligers

Snoei knoteiken

2 monumentale

Opvolgingsbeheer

knoteiken

Overleg, communicatie

Geen draagvlak voor

eigenaars

beheer

Advies, opmaak plan

1 broedhoop

Beukenbosstraat

Termeulenweg

Kerkeveldweg 29

Flankerende acties: -

Inventarisatie vliegend hert in wedstrijdvorm voor de bewoners van holle wegen Diepestraat, Oude Molenstraat, Beukenbosstraat en Termeulenweg

Expertenoverleg vliegend hert op het terrein met RL, ANB en INBO

Overleg met betrokken gemeentediensten en INL

Holle weg Diepestraat-Oude Molenstraat: communicatie met omwonenden en passanten n.a.v. herstelwerkzaamheden

Actieve deelname aan stuurgroep Soortbeschermingsprogramma Vliegend hert

Gepland in 2020 -

Opvolgingsbeheer Beukenbosstraat en Diepestraat/Oude Molenstraat, Alsemberg

Opvolging proefvlak voor Brabantse heide en vliegend hert Eikenheide, Alsemberg

Regulier beheer door Pro Natura/INL, i.f.v. toegankelijkheid voor wandelaars en fietsers

Financieringskanalen -

Personeelsinzet via SO ANB, Project Subsidie Natuur en gemeentelijk natuurproject Beersel ‘Natuurvriendelijke inrichting en beheer holle wegen’. Terreinrealisaties via PSN (Diepestraat - Oude Molenstraat) en gemeentelijk natuurproject Beersel ‘Natuurvriendelijke inrichting en beheer holle wegen’.

2.1.6 Landbouw â&#x20AC;˘ Koesterbuur: geelgors, veldleeuwerik, patrijs en andere akkervogels Trekker: VLM, Frederik (bedrijfsplanner) Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, landbouwers, natuurverenigingen, vogelwerkgroep, WBE/jagers, Vlaamse Landmaatschappij

Doelstelling Wintervoedsel, zomervoedsel en nestgelegenheid voor akkervogels. 2019 en 2020 -

Geen specifieke actie. Zie acties bedrijfsplanner VLM

Financieringskanalen -

VLM

2.1.7 Koesterbuur: wilde bijen en vlinders Trekker: Regionaal Landschap, Elyn Remy Partners & doelgroepen: gemeente Pepingen, provincie, Natuurpunt Pepingen, vlinderwerkgroep Thecla, inwoners, fruittelers, ANB, scholen, handelaars en streekproducenten, cultuurraad en wandelverenigingen.

Doelstelling: De gemeente Pepingen inrichten als Vlindergemeente, waardoor de biodiversiteit versterkt wordt.

Gerealiseerd in 2019 1.

Pepingen

Fruitkwekers

Aanleg

Plaatsing van 14

Pajottenlander en

bijenhotels en aanleg

Kestergat

bloemenweide (45 m²)

Hoesnaek

Aanleg

Inrichting van vlinderberm (300 m): 195 m² bloemenweide, houtkant 45 m², 20 lindebomen

Pepingen

’T Zaaltje, Beert

Vorming

Verkennerscursus (22/05/201929/06/2019)

Pepingen

De Groentelaar

Communicatie,

Lancering

(Huttestraat 46)

Samenwerking met

streekproduct Vlinderijs

Smulschuur

op Dag van de

Bogaerde

Boerennatuur (2/06/2019)

Pepingen

Pastorietuin

Communicatie

Tuinfeest (21/07/2019)

Pepingen

Vlindertuin

Samenwerking,

Taalgrenswandeling

Publieksevenement

met wandelclub WCHV (4/08/2019)

Pepingen

Geboorteboomgaard

Vorming,

Educatief vlinderpakket

Samenwerking Paddenbroek 8.

Pepingen

Geboorteboomgaard

Publieksevenement

Uitdelen geboortepakketten op Geboorteplantdag (23/11/2019)

Pepingen

Vlindertuin

Publieksevenement

Plantactie (7/12/2019)

10.

Pepingen

Gemeentehuis

Publieksevenement

Uitdelen Welkomstpakketten op Onthaaldag nieuwe inwoners (21/12/2019)

Gepland in 2020 -

Lancering Vlinderwandelpad

Uitwerken sinusmaaibeheer en vlindervriendelijke openbare ruimte in Pastorietuin

Samenwerking met kunstenaars (totem huisdierengedenkplaats Vlindertuin)

Financiering: Biodiversiteitsproject provincie Vlaams-Brabant

2.1.8 Koesterbuur: huiszwaluw, boerenzwaluw Trekker: Regionaal Landschap Partners en doelgroepen: gemeenten, provincie, landbouwers, natuurverenigingen, vogelwerkgroep

Doelstelling Nestgelegenheid voor zwaluwen. 2019 en 2020: geen specifieke acties.

2.1.9 Koesterbuur: vleermuizen Trekker: Regionaal Landschap, Koen Partners en doelgroepen: school, provincie, Vleermuizenwerkgroep Myotis, natuurverenigingen

Doelstelling Winterverblijfplaatsen voor vleermuizen inrichten (bunkers, ijskelders) Gerealiseerd in 2019 1.

Halle

Beersel

Maasdalbos

Kesterbeekmoeras

(Alsemberg)

Omvorming waterput tot

Opvolging voorbereiding i.s.m.

ondergrondse

gemeente, Natuurpunt en

winterverblijfplaats

Myotis

Omvorming garage tot semi-

Voorbereiding en

ondergrondse

subsidiedossier i.s.m.

winterverblijfplaats

particulier, gemeente, ANB en Myotis

Lennik

Levenslust

Herstel ijskelder i.f.v. erfgoed en

Overleg, terreinbezoek en

vleermuizen

afsprakenkader

Flankerende acties: -

Overleg specialisten RLâ&#x20AC;&#x2122;en en terreinbezoek met kennisuitwisseling tijdens Nacht van de Vleermuis in Brugge

Gepland in 2020 -

Realisatie van bovenstaande projecten in Halle en Beersel

Voorbereiding, overleg en financiering voor project in Lennik

Aandacht voor vleermuizen en openbare verlichting, o.a. bij verLEDding in Halle

2.2

Europese natuurdoelen

2.2.1 Plan Boommarter Trekker: Regionaal Landschap, Koen, Kim & Sarah Partners en doelgroepen: Agentschap voor Natuur en Bos, stad Halle, Natuurpunt, provincie, Natuurgidsen ZWB, particulieren, landbouwers

Doelstelling Versterking en uitbreiding van bos en natuur tussen Halle en Hallerbos, mensen verbinden met bos en natuur, Europese natuurdoelen vertalen naar omgeving en bewoners/gebruikers

Gerealiseerd in 2019 Nr. 1

Deelactie Projectsecretariaat

Rapportage en stand van zaken

Uitleg Projectbegeleiding, coördinatie, afstemming, aanspreekpunt Voorbereiden en voorzitten 3-maandelijkse stuurgroepen Opvolging samenwerkingsovereenkomst 2014-2019 en financiën Samenwerking partners, bilateraal overleg Dataverwerking Opzetten van nieuw/verderzetting samenwerkingsverband, thema’s en doelen voor projectperiode vanaf 2020: voorbouwen op huidige werking en IHDgerelateerde formule, bijkomende thema’s ruimte, ontsnippering, water, investeringen (recreatie), vergroening/buurtgroen dorpskernen/woonlinten, Afstemmen met nieuw concept Brabantse wouden, en met strategisch projecten Zennevallei en Horizon+ Inspireren van Plan Vliegend hert (Zoniënwoud) en Groene Rand Asse Deeldoelstellingen, acties, activiteiten, financiële middelen,… worden overlopen en aangevuld, en tegen de einddoelstelling afgemeten. Conclusie: we zijn op koers om de einddoelstellingen te halen, ook de bosdoelstellingen komen in het vizier. Enkel de deeldoelstelling rond heischraal grasland en heide worden moeilijk haalbaar, maar er is duidelijke voortuitgang. Veel deeldoelen al ruim 100% behaald!

Realisaties natuur

Studies natuur

Recreatie

Water

Communicatie en sensibilisering

Activiteiten

Extern overleg

Bijkomende projectmiddelen

Nieuwe projectperiode

Bijhouden realisatieteller voor aankoop, beheer, inrichting,… volgens afspraken in samenwerkingsovereenkomst Verschillende grote aankoopdossiers ANB, Natuurpunt en stad zijn rond en evolueren richting natuurbeheerplan, bebossing, inrichting, openstelling… Warande: herstelwerken in brongebied (uitvoering VSGB) zijn opgeleverd Zavelput: opmaak natuurbeheerplan Uitvoeren van terreinrealisaties bij particulieren en organisaties (zie aparte tabel) In kaart brengen van houtige KLE’s en poelen per deelgebied, i.s.m. Natuurgidsen, en afstemming met Loket Onderhoud Buitengebied Inventariseren das en oude burchten van das i.s.m. Natuurpunt Studie en lokale vrijwilligers, rondom Hallerbos als uitvoering van provinciaal subsidieproject Initiëren en opvolgen opmaak natuurbeheerplannen Malakoff-domein, Zennebeemden en Kasteelpark Lembeek, Zavelput en Sint-Pietersbos Opmaak advies ecoduct Hallerbos Vernieuwde wandelroute ‘In het spoor van de boommarter’, met nieuwe routes, bewegwijzering op het terrein en kaart, publicatie in Natuur.Blad (110.000+ lezers) Oproep voor vrijwillige stewards tijdens hyacintenbloei-periode Verkennend overleg rond de Hallerbosbeken i.f.v. nieuwe doelstellingen Up-to-date houden website www.planboommarter.be Posts op Facebookpagina Verdere promo en ‘awards’ boek Het Hallerbos Begeleiding en mede-uitgave van kinderverhaal Bloebelletjesbos in boekvorm Verdeling bus-aan-bus van brochure: 1 wandelkaart, 1 in najaar Aankondigingen via Info Halle, Hyacint en e-nieuwsbrief Persberichten: o.a. bosplantactie 3 maart, Warandedag, lancering Bloebelletjesbosboek Verfraaiing van elektriciteitscabines in Halle met boommarter en andere koesterburen Bosplantacties aan de rand van het Hallerbos (Houtveld) met 800+ scholieren, bijna 2000 bosplanters en 50+ vrijwilligers/medewerkers Filmvoorstelling in kasteelpark Lembeek ism Bos+ Warandedag (28 augustus), 600 deelnemers i.s.m. jeugddienst en CC Vondel Dag van de Natuur (17 en 24 november) met 100’en bosplanters i.s.m. Natuurpunt Halle, KBC, AEG Onroerend Erfgoed: beschermd landschap aan Zavelput Brakona/Natuurpunt Studie: studie das Waterlink: landschappelijke inkleding pompstation ANB, VMM, Vlaamse Waterwegen, provincie Vlaams-Brabant, Strategisch Project Zennevallei: herinrichtingen Lembeek-Noord en Lembeek-Zuid – zie 4.1 Afwerking projectaanvraag voor educatieve uitwerking Warandepark, bij provincie/gemeentelijk natuurproject, totaalbudget 15.000 euro, i.s.m. Natuurgidsen en stad Halle Growfunding.be voor Bloebelletjesbosboek → +/- 4.000 euro gevonden via crowdfundingformule Goedgekeurde projectaanvraag voor uitvoering concrete terreinacties in Plan Boommartergebied, o.a. bosbeheer, soortbescherming, toegankelijkheid, plantacties, monitoring, door verschillende partners samen met RLP&Z als hoofdpartner, budget 100.000 euro, in uitvoering i.s.m. Natuurpunt Studie, Natuurpunt Beheer, stad Halle, Myotis… Indienen nieuwe projectaanvraag i.s.m. Natuurpunt Beheer, voor 100.000 euro Overleg i.v.m. thema’s, locaties, prioriteiten en middelen in nieuwe projectperiode 2020-2025 Afstemmen met nieuwe concept Brabantse wouden

Opzetten structuur voor vergroening/buurtnatuur, met externe expertise en stagiairs Eerste overleg i.v.m. proeftuin Beersel Eerste overleg i.f.v. vismigratie- en afvalwaterknelpunten op beken

Overzichtstabel van terreinactie bij particulieren 1.

Dr. Spitaelslaan

Afwerking

1 poel

Dries (ten O en

Boomgaardherstel

2 boomgaarden, 0,85 ha, 13 hoogstamfruitbomen

Prospectie,

Omvorming doorgeschoten haag naar bloem- en besrijke

advies, opmaak

houtkant (150 m) en herstel boomgaard (0,39 ha)

ten W van Dries 18) 3.

Veugeleer 112

ontwerp 4.

Malheideweg 4

Prospectie,

75 m haag

opmaak ontwerp 5.

Parking Kriekske

Advies

Diverse percelen

Prospectie

3 eigenaars: 2 doorgegeven aan boscollega’s, 1 aan paardenproject

Gepland in 2020 -

Verderzetten projectsecretariaat Jaarlijkse rapportage, opmaken subsidiedossiers… Nieuwe thema’s opstarten: water, vergroening, ruimte, investeringen, proeftuinen Begeleiding uitvoering Plan Boommarter in Actie (duurzaam biodiversiteitsproject) Aanplantingen particulieren o.a. paardenhouders, hoogstamboomgaarden… Warandepark: o Natuureducatieve werking opstarten o Activiteiten o.a. Warandedag

Zavelput: o Overleg, begeleiding en opmaak geïntegreerd natuurbeheerplan o Impulsen speelnatuur en toegankelijkheid o Opmaak subsidiedossiers terreininrichting o Start inrichtingswerken en beheer Wandellus Plan Boommarter vernieuwen Diverse activiteiten o.a. bosaanplantactie, wandelingen… en communicaties o.a. bus-aan-bus folder en Facebook Verderzetten studies natuur o.a. KLE’s, boommarter en das Verderzetten diverse externe contacten

Financieringskanalen -

Provincie dienst leefmilieu Vlaanderen (ANB) Stad Halle

2.2.2 Plan Vliegend Hert Trekker: Regionaal Landschap, Sarah Partners en doelgroepen: Agentschap voor Natuur en Bos, gemeente Sint-Genesius-Rode Natuurpunt, provincie, Natuurgidsen ZWB, Transitiegroep Tomorr(h)ode, particulieren Dit project wordt uitgevoerd in samenwerking met Regionaal Landschap Dijleland (gemeenten Hoeilaart, Overijse en Tervuren). Zie ook acties Holle wegen 2.1.5.

Doelstelling Versterking en uitbreiding van bos en natuur tussen Hallerbos en Zoniënwoud, mensen verbinden met bos en natuur, Europese natuurdoelen vertalen naar omgeving en bewoners/gebruikers, wijkgerichte tuinencampagne

Gerealiseerd in 2019 Nr. 1.

Deelactie Opstart project

Projectsecretariaat

Realisaties natuur en natuurverbindingen Communicatie en sensibilisering

Uitleg Overleg Aanvraag projectsubsidie Opmaak samenwerkingsovereenkomst 2019-2021 Samenwerking partners, bilateraal overleg Afstemmen met ANB rond Brabantse Wouden Afstemmen met provincie voor campagne ‘Leve de tuin’ Afstemmen met Horizon+ Projectbegeleiding, coördinatie, afstemming, aanspreekpunt Voorbereiden en coördineren kerngroep, platform en lokale werkgroepen Overleg, verzamelen ideeën

Uitwerken communicatiestrategie

Gepland in 2020 -

Projectsecretariaat: communicatie, opmaak subsidiedossiers … Aanvraag bijkomende projectmiddelen voor terreinrealisaties (1 dossier per jaar per gemeente) Communicatie: o Uitbouw communicatiemiddelen, o.a. website en visualisatie projectgebied o Start bekendmaking project o Medewerking aan Dag van het Zoniënwoud Opstart werkgroep Rode rond terreinrealisaties en sensibilisering/communicatie Aanplantingen particulieren o.a. paardenhouders, hoogstamboomgaarden … En boseigenaars, i.s.m. collega Steunpunt Bos Uitwerking wijkgerichte tuinencampagne: o Rond de Kwadebeekvallei: inzetten op visloze tuinvijvers (o.a. vroedmeesterpad) o ‘Boswijk’ Middenhut: inzetten op behoud en versterking boskarakter en ecologische waarde tuinpercelen Grote terreinrealisaties:

Vergroening speelplaats kleuters OLV Rode: voorbereiding en aanvraag subsidie, start realisatie, communicatie, linken aan tuinencampagne o Visievorming Redevco-perceel Zoniënwoudlaan (VSGB-dossier) o Vroedmeesterpad (zie 2.1.3.): Kwadebeekvallei + tuinencampagne Kwadebeekvallei + herinrichting begraafplaats Diverse publieksactiviteiten, o.a. wandelingen, laagdrempelige tuinencursus … Uitbreiden van Plan Vliegend hert met gemeente Linkebeek: aanvraag provinciale subsidie duurzaam biodiversiteitsproject

2.2.3. Andere acties Natura 2000

In 2017 - 2019 werd hier versterkt op ingezet met bijkomende middelen van ANB via de provincie in een nieuwe specifieke samenwerkingsovereenkomst. Realisaties zijn opgenomen bij andere acties: -

Inventarisaties, overleg en biotoopverbetering voor Europees beschermde soorten binnen en buiten Speciale Beschermingszones (SBZ’s) o Kamsalamander, omgeving Liedekerkebos-Hertigembos → actie 2.1.3 o Kamsalamander, omgeving Markvallei → actie 2.1.3 o Vroedmeesterpad, Kwadebeekvallei (Sint-Genesius-Rode) → actie 2.1.3 o Vliegend hert, holle wegen in Beersel → actie 2.1.5

Kaart met mogelijkheden voor bosuitbreiding → actie 2.2.5

Opvolgen platformoverleg en acties i.s.m. ANB voor SBZ Hallerbos en omgeving, SBZ Zoniënwoud en SBZ Bossen Vlaamse Ardennen

Opzetten gebiedsgerichte samenwerkingen voor natuur (Plan Boommarterrecept) rond Zoniënwoud en Liedekerkebos-Hertigembos

2020: acties verderzetten onder voorbehoud van verlenging subsidies ANB via provincie.

2.3

Bedrijfsplanner Foto: VLM Regio Oost

Trekker: VLM, Frederik (bedrijfsplanner) Partners en doelgroepen: landbouwers Doelstelling De beheerovereenkomsten VLM hebben als doel de natuurwaarden op landbouwgronden te verhogen en in stand te houden, alsmede de impact van de landbouwvoering op het milieu zoveel als mogelijk te neutraliseren, omgekeerd worden de invloeden vanuit kwetsbare elementen gebufferd richting de landbouwpercelen. Hierbij zijn het de landbouwers zelf die zich vrijwillig engageren om deze doelstellingen te realiseren. â&#x2020;&#x2019; www.vlm.be/nl/themas/beheerovereenkomsten Situering van beheerovereenkomsten in regio Pajottenland & Zennevallei:

Pajottenland & Zennevallei (met startdatum 01/01/2020): ingediende aanvragen 63 op 01/10/2019, ondertekende contracten 58 op 01/01/2020 17 volledig nieuwe contractanten (op 01/01/2020) 219 objecten (op 01/01/2020) Evaluatie: o Hernieuwingen o Spontane aanvragen o Projectwerking (o.a.): ▪ Akkervogelgebieden (Galmaarden-Waarbeke, Bever, Elingen en Gooik) ▪ Belini (aandachtsgebied Zuun) (10LB’ers contact, 2 ontwerpen) ▪ Erosieprojecten (o.a. Sint-Pieters-Leeuw) ▪ Kamsalamander ▪ VLIF niet-productieve investeringssteun ▪ Innovatieve BO (prospectie en zal starten op 01/01/2020 bij één bedrijf) ▪ FABulous Farmers Toestand voor 2020 i.v.m. nieuwe BO’s: De VLM-beheerovereenkomsten kaderen binnen het derde Vlaams programma voor plattelandsontwikkeling (2014-2020) dat uitvoering geeft aan het Europese Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB). Dit programma loopt af op 31/12/2020. Om de periode naar de start van het volgende plattelandsontwikkelingsbeleid te overbruggen (2021-2027) wordt een overgangsregeling binnen het GLB uitgewerkt. De definitieve regeling alsook de duur van de overgang (uitstel in voege treden nieuw programma) is niet gekend. Het is wel de verwachting dat de overgangsregeling tijdig beschikbaar zal zijn om onderbrekingen tussen de beleidsperiodes te voorkomen.

Foto’s: VLM Regio Oost

2.4

Tuinencampagne: leve de tuin!

Trekker: Regionaal Landschap i.s.m. provincie, Leen Partners en doelgroepen: inwoners Doelstelling Via verhalen en tips wil de provincie groene oases maken van de Vlaams-Brabantse tuinen. 86% van de VlaamsBrabanders heeft een tuin. Acht procent van de grondoppervlakte is tuin. Met een tuin kunnen we het verschil maken tussen een groene en een grijze provincie. Want een tuin, klein of groot, is waardevol. Ze vormen een groen lint en zijn vaak stapstenen voor dieren en planten naar andere tuinen, parken of bossen én een bron van genot voor de eigenaars. Vlaams-Brabant streeft naar een natuurvriendelijke manier van tuinieren. De tuin is geen eiland, maar een onderdeel van een groter geheel. De biodiversiteit in de tuin en op het balkon is daarom afhankelijk van de omgeving waar men woont en vice versa. Een doeltreffende aanpak om de biodiversiteit te verhogen, is alleen mogelijk als overheid en burgers met elkaar samenwerken. Resultaten in 2019

Nr.

Deelactie

Tuinadviesmoment

2 3

Tuin infosessie Meer dan sprietjes Behaag je Tuin

Kringlooptuinieren

Publieksevenement

Provincie en de 5 RL’en Provincie en RLP&Z, Herne Provincie en de 5 RL’en, 7 gemeenten

Provincie, Intradura, Compostkracht RLP&Z, LG Herne, Velt

RLP&Z, gemeente Herne

Type interventie Breed publiek Breed publiek Breed publiek

Breed publiek

Inwoners Herne, Galmaarden, Bever Kinderen Herne, Galmaarden, Bever

Aantal 23/09, 4 tuinarchitecten, 12 deelnemers 21/03 – lesgever: Frans De Smedt (Velt) 40 deelnemers 65 bestellingen 3990 haagplanten / 166 fruitbomen / 55 loofbomen / 39 wilgen/klimplanten 1 vormingsmoment 19/01 Herne: 10 deelnemers Plantenruilbeurs + workshop zaadbommen 13/04 Herne: 50 deelnemers Buitenspeeldag met workshop van Café Courgette 24/04 Herne: 30 kinderen

Planning 2020 -

Organisatie van tuinactiviteiten in de regio – aansluitend bij deze tuinencampagne Projectopvolging Volkstuinen Café Courgette – samentuinieren in de kloostertuin (Herne) o Opmaak beheerplan partners o Opmaak bomenvisie in de kloostertuin o Opmaak plannen naar rolstoelvriendelijk parcours Opstart wijkgerichte projecten binnen projecten: o Rond het Zoniënwoud: zie Plan Vliegend Hert o In Halle: zie Plan Boommarter en Strategisch Project Zennevallei

Financieringskanalen -

Provincie dienst leefmilieu Gemeente Herne / Vlaanderen

Sfeerbeelden workshops Leve de Tuin / Café Courgette in de kloostertuin in Herne 2019

2.5

Bossen

2.5.1

Steunpunt Bos

Trekker: Steunpunt Bos Vlaams-Brabant, Maarten

Opdracht is een samenwerking tussen Steunpunt Bos en Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei met projectmedewerkers natuur (Bram, Koen en Sarah). Partners en doelgroep: provincie Vlaams-Brabant, Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), gemeenten, Vlaamse Landmaatschappij, Bosgroep Vlaams-Brabant, landbouwers en private eigenaren. Doelstellingen Stimuleren van duurzaam bosbeheer in de Provincie Vlaams-Brabant naar uitvoering van het provinciale visie over bos. En het realiseren van Vlaamse beleidsdoelstellingen zoals vastgelegd in de samenwerkingsovereenkomst 2017-2019 tussen het Agentschap voor Natuur en Bos en de Provincie VlaamsBrabant. Het uitrollen van een volledige dienstverlening naar private boseigenaars toe bestaande uit: o Een verkennend terreinbezoek o Administratieve ondersteuning (kapmachtigingen, subsidies, wetgeving, plantplan…) o Advies en ondersteuning bij: ▪ het beheer van jouw bos ▪ de opmaak van een natuurbeheerplan ▪ bosbeheerwerken ▪ de openstelling van jouw bos Vanuit de samenwerking met Agentschap Natuur en Bos: o De instandhoudingsdoelstellingen (natuurdoelen voor habitat of populatie) o Boscompensatie en bebossing; o Het verhogen van de recreatieve toegankelijkheid en de natuur- en landschapsbeleving, inclusief het voorzien van bijkomende speelzones; o Het bevorderen van meer en beter groen in en aan de rand van steden en woonkernen; o Uitvoering geven aan de goedgekeurde soortenbeschermingsprogramma's.

Financiering Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de subsidiekanalen van het ANB. Wanneer een boseigenaar geen gebruik kan maken van de subsidiekanalen van ANB, en het project draagt toch bij aan het behalen van de provinciale doelstellingen rond bos, dan financiert het Regionaal Landschap voor 70% met middelen van de Provincie Vlaams-Brabant. Realisaties in 2019 In 2019 gaf de bosconsulent van het Steunpunt Bos 62 individuele boseigenaars advies en ondersteuning. Er werden bij 48 verschillende eigenaars in totaal 70 terreinbezoeken uitgevoerd. Van deze terreinbezoeken waren er 44 in het kader van een eerste bezoek voor kennismaking en advies. 14 terreinbezoeken werden afgelegd voor verdere begeleiding en 12 terreinbezoeken voor het opvolgen van beheerwerken. Er werden 22 kapmachtigingen aangevraagd. In 2019 werd er extra ingezet op bekendmaking van de dienstverlening van het Steunpunt Bos. Er vond een infovergadering plaats voor boseigenaars in het abdijlandschap in Affligem. Deze boseigenaars zullen in de toekomst de kans krijgen om aan te sluiten met hun boseigendom bij de opmaak van het natuurbeheerplan in samenwerking met de gemeente Affligem. In een aantal boskernen werden alle boseigenaars aangeschreven om hen attent te maken op onze dienstverlening: • Ter Rijst – Heikruis (Pepingen) • Raspaillebos – Galmaarden • Zennebeemden in Drogenbos en Beersel • Valleien van de Heilbeek en Hunselbeek in Roosdaal • Kluisbos – Krabbos – Kesterbeekbos in Halle en Beersel Voor 3 eigenaars werd er een herbebossing met inheems loofhout na kaalkap van populier begeleid (opmaak aanplantingsplan, bestelling plantsoen, uitbesteding plantwerk, opvolging aanplanting) op een totale oppervlakte van 2,8 ha. Hier bovenop werd door het Regionaal Landschap in het totaal 0,3 ha herbebost en in het totaal 0,69 ha nieuw bos aangeplant via gerealiseerde bebossingsprojecten. Voor 5 verschillende eigenaars werd een aanplanting reeds voorbereid, maar is de uitvoering voorzien in de toekomst.

Ternat

Gemeente

Locatie Klapscheut

Galmaarden Galmaarden Sint-Pieters-Leeuw

Heystraat Hazendries Brabantse baan

Actie Omvorming populier naar inheems loofhout Herbebossing Bosuitbreiding Bosuitbreiding

Oppervlakte 2,8 ha 0,3 ha 0,25 ha 0,44 ha

Terreinbezoeken Steunpunt Bos 2019:

2.5.2

Bosuitbreiding en bebossing

Trekker: Regionaal Landschap, Bram Partners en doelgroepen: samenwerking met Steunpunt Bos (Maarten), gemeenten, provincie, landbouwers, inwoners, vrijwilligers, natuurverenigingen

Doelstelling → Het coördineren van projectvoorbereiding met het oog op bebossing van niet eerder beboste terreinen, → Het verhogen van kennis en draagvlak voor (meer) bos bij betrokken landeigenaars en terreinbeheerders, lokale besturen en verenigingen, door middel van een aangepast communicatie- en vormingsprogramma, → Het coördineren van uitvoeringswerken (bv aanplanting, inrichting) van bebossingsprojecten naar het brede publiek toe. Resultaten 2019 -

Aftoetsing en uitvoering projectplan ‘potentiële locaties voor bebossing’ voor de regio Pajottenland & Zennevallei, Aanduiding van potentiële locaties voor bosrealisatie op kaart, Ondersteuning aanvragen boscompensatie en bebossing (advies, vergunning, overleg) Nr. 1

Locatie/deelactie Gemeente Dilbeek

2 3

Gemeente Ternat Herne, Roosbroekstr. z/n

6 7

Dilbeek, Nelemolenstr. z/n Galmaarden, Hulstr. 25

Sint-Pieters-Leeuw, Brabantsebaan z/n Galmaarden Begijnhofstr. z/n Galmaarden, Heirbaan z/n Galmaarden Hazendries z/n Gemeenten Ternat en Liedekerke, ANB en CC de Ploter, bibliotheken

9 10 11 12

Type interventie Uitleg Projectvoorstel Opmaak subsidieaanvraag VSGB – 4,71 ha (1,8 ha herbebossing en 0,54 ha bebossing) Projectvoorstel Inrichtingsvoorstel en raming bebossing 0,21 ha Advies en Bebossing van 0,9 ha d.m.v. boscompensatie bemiddeling Vergunning Bebossing van 0,5 ha Advies, Bebossing van 0,59 ha vergunning Terreinactie: Bebossing van 0,4 ha bebossing Advies en Bebossing van 0,9 ha vergunning Advies, Bebossing van 0,6 ha d.m.v. boscompensatie vergunning Aanplant Bebossing van 0,25 ha Overleg

Terreinverkenning voor openluchtvoorstellingen in Liedekerkebos (uitvoering: 2020)

Planning 2020 -

Opstarten aankoop percelen en inrichting VSGB Ternat; Opvolging en overleg inrichting VSGB Herne; Aankoop van gronden en opstart stuurgroep voor inrichting VSGB Dilbeek; Opvolging vergunningen en effectieve aanplanting lopende dossiers.

Acties landschap en erfgoed

3.1

Landschapszorg

Trekker: Regionaal Landschap, Anneleen, Jonas & Ben Partners en doelgroepen: inwoners, gemeenten, provincie, ProNatura/INL Doelstelling De projecten landschapszorg hebben als doel om het karakter van waardevolle landschappen (ankerplaatsen en relictzones) te herstellen en te versterken. Tegelijk betekenen deze projecten, door hun functie als ecologische stapsteen, een belangrijke meerwaarde voor biodiversiteit. Naast de terreinrealisaties besteedt de medewerker landschap en erfgoed veel aandacht aan adviesverlening.

Streekeigen landschapszorg De middelen voor landschapszorg richten zich op drie streekeigen thema’s. 1. Hoogstamboomgaarden als smakelijk erfgoed Regio Pajottenland en Zennevallei in Zuidwest Brabant staat sinds eeuwen gekend als ‘de fruitkorf van Brussel’ waar hoogstamboomgaarden het landschap sieren. Tot eind jaren ’60 kende het Pajottenland & Zennevallei een belangrijke fruittraditie (belangrijkste fruitstreek in Vlaanderen op Meetjesland en Hageland-Haspengouw na). Elke boerderij beschikte wel over een aantal fruitbomen. Van een interessante nevenactiviteit voor de landbouwers werd fruitteelt zelfs lange tijd een belangrijke bron van inkomsten in de regio.

De betekenis van hoogstamboomgaarden in Vlaams-Brabant staat kort beschreven in de infobrochure ‘Hoogstamboomgaarden: een praktische gids’ die RL P&Z in 2012 heruitgegeven heeft in samenwerking met de vier andere regionale landschappen uit Vlaams-Brabant. Het meer specifieke verhaal over hoogstamboomgaarden in regio Pajottenland & Zennevallei is het thema van ‘Smakelijk erfgoed’, een publicatie van RL P&Z uit 2004. Beide publicaties zijn online beschikbaar. Om de streekeigenheid zo veel mogelijk te vergroten wordt een selectie van de meest typische fruitvariëteiten opgesteld. In elk boomgaardproject zal dan minstens een aantal van die soorten aangeplant worden. In overleg met brouwers en tuincentra zal nagegaan worden welke acties kunnen opgezet worden in verband met de herintroductie van Schaarbeekse krieken in de regio. 2. Land van Bruegel met grote hoeves en kleine kapellen “Het Pajottenland is een lappendeken van vruchtbare akkers en weiden, omheind met populieren of knotwilgen. Het Brabantse trekpaard kent hier zijn oorsprong en de Markrivier met zijn watermolens is nooit veraf. Het landbouwleven weerspiegelt zich in de talrijke vierkantshoeves in het landschap. Langs de kronkelende wegjes passeer je vele kapelletjes die met zorg worden onderhouden.” Zo staat te lezen in toeristische informatie over onze regio. De landschapszorg van het Regionaal Landschap wil deze belofte waarmaken door in te zetten op acties die gelinkt zijn aan het landbouwverleden en kapellen. 3. Erfgoedwaarden in focuszones De medewerker landschap en erfgoed wordt ingezet om mee de 11 focuszones van het Regionaal Landschap te inventariseren op aanwezig klein historisch erfgoed en landschapsacties.

Gerealiseerd in 2019 1

Affligem

Bosstraat thv nr

Abdijlandschap

Inboet fruitbomen (3 stuks) (Project 2017)

Erfgoedtoets: Focuszone Abdijlandschap. Versterken van de landschappelijke waarde van het vastgesteld landschapsatlasrelict en Erfgoedobject: Kluisbos, Faluintjes en Abdij van Affligem (landschappelijk geheel). 2

Dilbeek

Neerhofstraat 2

Landschapsherstel

38 fruitbomen met veebescherming Erfgoedtoets: Beschermd landschap Neerhof en omgeving. Goedgekeurd landschapsbeheerplan bij OE. Alle landschapsgerelateerde werken die niet subsidieerbaar waren via OE werden in samenspraak uitgevoerd door RL. Het gaat voornamelijk over de aanleg van boomgaarden op verschillende percelen rond de hoeve. Gooik

Paddenbroekstraat

360° erfgoed 2018

Herstel bakoven

Erfgoedtoets: Goedgekeurd 360° erfgoed project. Herstel historische bakoven gelegen in het natuureducatief centrum ‘Paddenbroek’. Herne

Lookaitse 4 – Hoeve Honscalle

Boomgaardherstel aan beschermd monument Landschapsherstel Soortenbescherming:

210 m² houtkant; 80 lm gemengde haag (dominantie meidoorn) 280 lm heg

kamsalamander

19 hoogstamfruitbomen 2 lindes 1 knoteik 5 knothaagbeuken Erfgoedtoets: De Ferrariskaart en een luchtfoto uit 1971 tonen aan dat de weidepercelen als boomgaard werden gebruikt. Sint-PietersLeeuw

Jérôme Ameysstraat 12

Landschapsherstel Versterken Bruegellandschap Focuszone Zennevallei

850 m² houtkant 42 lm heg 100 lm gemengde haag 7 hoogstamfruitbomen 2 lindes 4 knoteiken Erfgoedtoets: De Ferrariskaart en een luchtfoto uit 1971 tonen aan dat veel weidepercelen als boomgaard werden gebruikt. Op het weideperceel ten noorden van de boomgaard worden houtkanten aangeplant om het boccagelandschap te herstellen en de biodiversiteit te verhogen. Diverse Oplombeekstraat 8, 360° erfgoed 2019 Herstel van bakovens gemeenten Letterbeekstraat 32, (overgedragen budget) Gooik – Rasbeekstraat 6, Herne Nattendries 1 Erfgoedtoets: Goedgekeurd 360° erfgoed project. Herstel historische bakovens gelegen in het werkingsgebied. Diverse gemeenten

Gemeenten Privé Landbouw

Herstel van poelen (via landschapszorg)

Hele werkingsgebied

Gemeenten Privé Landbouw

Advies aanleg, soortenkeuze, beheer

→ actie 2.1.3

Flankerende acties Affligem, Dilbeek, Roosdaal, Sint-Pieters-Leeuw, partners Dilbeek

Pedemolen

Gooik

Hele gemeente

Overleg

IOED

Beschermd monument & landschap Boomgaardenparels

Opvolging met Onroerend Erfgoed & gemeente

Actie 3.6.2 SP Landschap van Erembald tot Kravaalbos Ternat Opalfene/Neeralfene

Affligem

Snoeicursus

Publiek

Cursussen en bescherming

Knotteam

Actie 4.3 Zierbeek – Bodegem VSGB-dossier Evenement

Opzoeking Ondersteuning project Overleg Uitwerken plannen Opvolgen uitvoering Onderzoek verbindingen ➔ Actie 2.1.1 ➔ Actie 2.1.4

Gepland in 2020 -

Uitwerken nieuwe acties met focus op streekeigen landschapszorg Landschapsinkleding 360° Erfgoedproject 2018 Afwerken 360° Erfgoedproject 2019 Actie 360° Erfgoed 2020 (Bron Zwartenbroek, groeve Konijnenbos, watermolens, bunker, ijskelder…) Acties focuszone Zierbeek-Bodegem (Ternat, Dilbeek) - VSGB Adviesverlening aan gemeenten en privé-eigenaars Opvolgen en ondersteuning IOED

Ondersteuning knotteam en plukteam hoogstamfruit Advisering ad hoc aan IOED/Erfgoedcel en promotie van provinciaal subsidiereglement waardevol historisch niet-beschermd erfgoed (landschappelijke omgeving) Beheercommissies: geen actieve commissies Na te gaan: samenwerking bakoveneigenaars (niet als trekker) Publieksactiviteit historische dimensie landschap: Ternat boomgaarden, watermolens en heropening tragewegen (19 oktober) Bakovencursus (Trekker: Provincie) Na te gaan: samenwerking Brabantse Trekpaarden indien te koppelen aan historisch landschapsherstel of onderhoud (af te stemmen met trekpaardencoördinator) Overleg als partner in PDPO AAA+ (hopteelt, Affligem en andere gemeenten) Samenwerking in SP Erembald-Kravaal gebeurt vanuit middelen leefmilieu

Aanvullende projecten in voorbereiding: -

Herbronnen met o.a. herstel bronnen en waterputten (leader), indienen voorjaar 2020 Oprichting IOED Pajottenland door Erfgoedcel (louter adhoc adviserend vanuit RL, mogelijke samenwerkingsovereenkomst nog na ta gaan)

Financieringskanalen: Provincie erfgoed Naast de ondersteuning vanuit landschapszorg, werd ook via Groenjobs (sociale economie) een ondersteuning gegeven aan gemeenten.

3.2

Water en Wind

Trekker bij RLP&Z: Leen Partners en doelgroepen: Heetveldemolen vzw, Erfgoedcel PZ, gemeenten Bever, Herne, Galmaarden, Gooik, Roosdaal, Pepingen, Lennik, inwoners van ons werkingsgebied, Provincie, scholen, verenigingen, inwoners, landbouwers, molenaars Projectperiode: 2016-2019 Doelstelling Diverse partners werken samen rond vier gelinkte plattelandsthema’s met acties i.v.m. vrijwilligersnetwerken, inventariseren, investeren en ontsluiting. Symbool is het samen bakken en delen van ‘Bruegelbrood van het Pajottenland’. De vier thema’s zijn, als schoepen van een waterrad, elk onontbeerlijk om te komen tot het Bruegelbrood: rivier de Mark, oude graansoorten, water- en windmolens en bakovens. - Netwerken: We brengen mensen samen en ondersteunen vrijwilligers in verschillende werkgroepen. -

Inventariseren: Voor de thema’s graan, molens en bakovens verzamelen we erfgoedinformatie en informatie over wat er vandaag leeft rond deze thema’s in de regio. Voor het thema Mark verzamelen we terreingegevens over het Markpad en omgeving.

Investeren: We ondersteunen de herstelling van bakovens. De Heetveldemolen verbouwt een schuur tot polyvalente ruimte. We werken aan de realisatie van het Markpad en nieuwe aanplantingen in de Markvallei.

Ontsluiten: We bundelen de informatie over graan, molens, bakovens en de Mark in een folder. We maken ook een educatieve route langs de Mark en brengen alle erfgoedinformatie in de online erfgoeddatabank Erfgoedplus.

Resultaten 2019 Nr.

Locatie

Diverse locaties

Bever

Galmaarden

Herne, Sint-PietersKapelle Galmaarden, Heetveldemolen Galmaarden, Heetveldemolen

5 6

Doelgroep / Middelen Projectpartners

Type interventie Overleg

Aantal

Werkgroep rond Bakhuisjes, inwoners provincie Lokale molenaars, gemeente Inwoners

Workshop

workshop ‘brood bakken’ promotie Bakovenboek Provincie

Overleg

netwerkmoment / Flietermolen, Heetveldemolen Persmoment Bruegelbakkerwedstrijd Publieksevenement + wedstrijd Molendag 26 mei 2019, 1 dag publieksevenement Slot-Molendag 31 aug 2019

Inwoners

Wedstrijdaankondiging Evenement

Inwoners

Evenement

vergaderingen

Regio Pajottenland+

Inwoners

Databank

92 stuks / databank van molens in de regio Pajottenland+

Regio werkingsgebied

Inwoners

Communicatie

422 volgers Facebookpagina Water en Wind

Regio werkingsgebied

Inwoners

Publicaties

Regio werkingsgebied + regio Vlaamse Ardennen

Werkgroep Bakovens

Educatief pakket ‘molens’

Jongeren, scholen, gezinnen

Uitwisseling kennis en ervaring Educatief pakket

boek Molens van Galmaarden (medewerking Erfgoedcel) boek Pajotse Molenvloek (kinderen) Pajotse molenbox (8 wandel- en fietsroutes) Graan-Mark-Bakovens Deelname stuurgroep ‘Vuur doet Leven’ bakovenproject van RLVA

Molenwandel-en fietsroutes

Inwoners

Ism Erfgoedcel PZ

Jeugdpublicatie ‘De Pajotse Molenvloek’

Inwoners, jongeren

Publicatie Erfgoedcel PZ

Educatief wandelpad in Herne en Galmaarden

Educatie

Gooik, Paddenbroek

Inwoners, jongeren, gezinnen, scholen Inwoners, werkgroep bakovens

Realisatie

2 molenkoffers (1 uitleenexemplaar bij Erfgoedcel) 8 rugzakjes ‘molenaar voor een dag’ (gemeente Herne en Galmaarden) Recreatief aanbod: 7 wandel- en fietstochten langs de (verdwenen) Pajotse molens (drukwerk in 2019) Jeugdboek 500 stuks

8 infoborden langs het Markpad – verbinding woonkernnatuurgebied Begeleiding bij de restauratie van de bakoven van het natuureducatief centrum Paddenbroek in Gooik

Gepland in 2020 -

Netwerken o

Werkgroepen bakovens versterken door de begeleiding en organisatie van activiteiten en workshops

Opvolgen van de realisatie van het Educatief Markpad. Overlegmomenten met werkgroep organiseren

Communicatie en ontsluiting o

Projectpagina bakovens ontwikkelen op website Pajot-Zenne

Ontsluiting van het Markpad door middel van brochure en infoborden verder ondersteunen via Natuur in je Buurt-project Galmaarden en Herne

Educatie o

10-delige bakovencursus ism Provincie Vlaams-Brabant, MOT, Monumentenwacht, RLBK, Archeduc: begeleiden, promoten, ondersteunen Tijdens een nieuwe reeks workshops in het voorjaar staan bakovens centraal. Vuur stoken, kennismaking met de verschillende technieken en proeven van al het lekkers dat uit zo'n oven komt. We gaan aan de slag op unieke locaties in Halle-Vilvoorde: 8 maart - Felixart Museum Drogenbos ▪

14 maart - Sint-Pieters-Kapelle ▪

Van molen naar bakoven

19 mei - Hoeve Heierveld Asse ▪

Bakoven stoken

25 april - Heetveldemolen Tollembeek ▪

Takkenbossen binden

4 april - Het MOT Grimbergen ▪

Infosessie bakovens restaureren

21 maart - De Liermolen Grimbergen ▪

Landschap vol lekkers: wandeling met pizza

Ovenschotel, taart en brood uit de bakoven

7 juni - GC De Boesdaalhoeve Sint-Genesius-Rode ▪

Quiches, taart en brood uit de bakoven

Financieringskanalen - Leader Pajottenland+ -

Draagvlakproject natuur-landbouw (LNE, ANB, VLM)

Provincie Erfgoed - Monumentenwacht

3.3

Herder van het Pajottenland

Trekker: Regionaal Landschap, Hugo Partners en doelgroepen: inwoners, gemeenten (Gooik, Dilbeek…), ANB, verenigingen, plattelandscentrum Paddenbroek, Natuurpunt Pajottenland, Heemkundige Kring van Gooik

Doelstelling Herder met een kudde streekeigen schapenras inzetten voor erfgoed, landbouw, natuurbeheer, educatie en toerisme. Je kan bij de herder van het Pajottenland terecht voor educatie, begrazing van weilanden, boomgaarden en bermen (onderhoud en/of natuurbeheer), evenementen en gegidste wandelingen. → www.herdervanhetpajottenland.be en www.facebook.com/herderpajottenland

Dit project werd omwille van financiële redenen stopgezet. Met middelen van provincie dienst erfgoed werd een digitale publicatie gemaakt over herders in de regio en Vlaanderen (lancering midden 2020).

3.4

Loket Onderhoud Buitengebied (LOB)

Trekker: Regionaal landschap, Jonas Partners & doelgroepen: Regionaal Landschap Brabantse Kouters, Pro Natura, Agrobeheercentrum Eco², gemeenten (Galmaarden, Pepingen, Gooik, Ternat, Dilbeek, Halle, Beersel en Sint-Pieters-Leeuw), landbouwers, natuursector, sociale economie, wildbeheereenheden, vrijwilligers.

Projectperiode: 2018 -2020 Doelstellingen Door de verstedelijking en veranderingen in de landbouw zijn kleine landschapselementen (KLE’s) hun traditionele economische functies verloren. Hierdoor liggen KLE’s tegenwoordig vaak versnipperd in het landschap of is het beheer al vele jaren niet meer uitgevoerd, waardoor het voor gemeenten en andere beheerders organisatorisch en financieel niet makkelijk is om het beheer aan te pakken. Om deze groene parels in ons landschap in topconditie te houden, is het van essentieel belang dat ze (opnieuw) op een reguliere en goede manier beheerd worden. Voor de periode 2018-2020 werd daarom in de regio West-Brabant een project ‘Loket Onderhoud Buitengebied’ of ‘LOB’ opgestart, getrokken door Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei, Regionaal Landschap Brabantse Kouters, Pro Natura en Agrobeheercentrum Eco². Algemene doelstelling is om voor een aantal pilootgebieden uit te werken hoe beheer van landschapselementen op een efficiëntere en meer gecoördineerde manier kan verlopen door samenwerking van gemeenten, landbouwers, sociale economie, natuursector, vrijwilligers enzovoort. In regio Pajottenland en Zennevallei loopt het LOB in drie pilootgebieden:

•

Akkervogelgebieden in Galmaarden, Gooik en Pepingen

•

Groene parels langs de Zennevallei in Beersel, Sint-Pieters-Leeuw en Halle

•

Zierbeek-Bodegem in Ternat en Dilbeek

Vertrekkend van een gebiedsinventarisatie brengen we de KLE’s in kaart, bepalen we de beheertoestand en zoeken we in overleg met eigenaars en beheerders naar financieringsmogelijkheden en naar de meest geschikte uitvoerder van een beheertaak. In overleg met de betrokken actoren wordt een landschap- en beheervisie ontwikkeld, die als basis dient voor de opmaak en uitvoer van beheerplannen. Voor de volledige coördinatie van het beheer maken we gebruik van een digitaal beheersysteem. Dit omdat een digitaal beheersysteem het mogelijk maakt om inventarisatie, visie, planning, raming en uitvoer te koppelen. Door het organiseren van demo’s en vormingen wensen we eigenaars en beheerders te verrijken in beheerkennis, nieuwe technieken en introduceren we de werking van enkele nieuwe machines.

Gerealiseerd in 2019 Nr. 1.

Actie

Uitleg

Voorbereiding (2018)

• • • • • •

Inventarisatie

(2018-

•

Stuurgroep vergaderingen met promotoren: aanpak project, communicatie, afstemming inventarisatie. Startoverleg met gemeenten: toelichting project, afbakening pilootgebied, bespreking beschikbare gegevens en te betrekken actoren. Kennisuitwisseling: verzamelen opgedane kennis in andere LOB-projecten in Vlaanderen Studiedagen Aankoop en opleiding digitaal beheersysteem (DIPLA) Verkennende terreinbezoeken voor inventarisatie Inventarisatie van pilootgebieden: in kaart brengen KLE’s via digitaal beheersysteem, bepalen beheertoestand, zoeken naar eigenaars/beheerders. Bespreking inventarisatiegegevens en verdere aanpak met partners en gemeenten. Start actorenanalyse: in kaart brengen van mogelijke uitvoerders beheer (mogelijke werken, materiaal en machines, kostprijzen…)

19)

• •

Opmaak beheervisie

•

Overleg met landbouw en natuur in elk pilootgebied: bespreking inventarisatie en opmaak visiekaart + beheerdoelstellingen

Opmaak beheerplan

•

Opmaak beheerplan per pilootgebied o Op basis van inventarisatie en beheervisie, in overleg met lokale actoren. o Koppelen van beheerschema’s, startjaren en beheercycli aan geïnventariseerde KLE’s in digitaal beheersysteem DIPLA o Opmaak planning voor volgende jaren

Opmaak

• • • •

Taakverdeling winter 2019-2020 + planning uitvoerders Opmaak begroting voor gemeenten Samenwerkingsverbanden tussen uitvoerders Demo over machinaal hakhoutbeheer op grens tussen Lennik-Pepingen op 05/02/19 Voorbereiding voor winteravond over verantwoord stoken, vorming over goede natuurpraktijk en demo’s hakhoutbeheer Ontwerp infoborden hakhoutbeheer Artikels hakhoutbeheer – akkervogels

uitvoeringsplan 6.

Organisatie demo’s en vormingen

•

Communicatie

• •

Gepland in 2020 •

•

Afwerken beheerplannen o Terugkoppeling met lokale actoren o Aanpassingen doorvoeren indien nodig Coördinatie uitvoer: o Opvolging en bijsturing terreinwerken indien nodig Demo’s en vormingen o Infoavond over verantwoord stoken – 14/01/2020, Café Bij Stinne, Putstraat 116, 9310 Aalst o Vormingen over goede natuurpraktijk – februari 2020 o Demo hakhoutbeheer in holle weg – februari 2020 – Beersel o Demo hakhoutbeheer – februari 2020 – Dilbeek/Ternat Communicatie naar inwoners

•

Slotmoment: juni 2020

• •

Financieringskanalen ‘Loket Onderhoud Buitengebied in West-Brabant’ is een project i.k.v. PDPO-omgevingskwaliteit, Met de steun van ELFPO

3.5

Paarden

Trekker: Regionaal Landschap, Elyn

Partners & doelgroepen: gemeenten, provincie, paardeneigenaars, veeartsen, Paardenpunt Vlaanderen, Boerenbond, ANB, Museum van het Belgisch Trekpaard, vzw Koninklijke Maatschappij Het Belgisch Trekpaard

Doelstelling: Een natuurlijke en duurzame integratie van paard en landschap. Gerealiseerd in 2019 1.

Sint-Pieters-Leeuw

Gooik

Revalidatieziekenhuis

Aanleg

Gemengde haag: 186 m +

Inkendaal

afsluiting

(Inkendaalstraat 1, 1602

6 knotwilgen met

Vlezenbeek)

boombescherming

Hollandstraat 30

Aanleg

4 extra boombeschermingen na aanplant 2018

Herne

Zorgboerderij Our Little

Aanleg

Farm (Waardestraat 11)

Gemengde haag: 105 m + afsluiting 4 loofbomen met boombescherming

Halle

Kasteelbrakelsesteenweg

Aanleg

461, 1502 Lembeek 5.

Gooik

Honingenveldstraat 22

Houtkanten: 70 mÂ˛ + afsluiting

Aanleg

Gemengde haag: 89 m + afsluiting 25 loofbomen

Halle

Lenniksesteenweg 586, 1500 Breedhout

Aanleg

Gemengde haag: 66 m + afsluiting

Houtkanten: 210 m² 4 knotwilgen, 4 fruitbomen, 4 loofbomen + boombeschermingen 7.

Galmaarden

Hoogstraat 40

Aanleg

Gemengde haag: 56 m 63 Knotwilgen + afsluiting Houtkanten: 135 m² 4 loofbomen

Herne

Aerebeekstraat 31

Aanleg

Gemengde haag: 48 m + afsluiting Houtkant: 60 m² 11 Fruitbomen, 3 loofbomen, 2 knotwilgen

Galmaarden

Hof Ter Haegen

Vorming

Infoavond (11/02/2019)

Vorming

Inspiratiemoment rond

(Crijnemstraat 10) 10.

Regio Zuid-Hageland

Kasteelhoeve Wange (Eliksemstraat 26, 3400

groeninrichting

Wange)

paardenweides + voorbeelden op locatie (11/05/2019)

11.

Dilbeek

12.

Galmaarden

Hoeve Zelderloo

Vorming

(Wolsemstraat 108, 1700

Bruegels Fietsfeest

Sint-Martens-Bodegem)

(23/06/2019)

Villa Hellebosch

Vorming

(Heystraat 7) 13.

Galmaarden

Demo boomslepen op

Vollezele

Cursus boomslepen (5 en 6/10/2019)

Communicatie

deelname aan Dag van het Brabants Trekpaard (20/10/2019)

Gepland in 2020

Inrichting van paardenweides (o.a. in Sint-Pieters-Leeuw, Gooik, Roosdaal en Pepingen)

Infosessie (op 11 maart 2020) rond vergunningen in de paardenhouderij

Slotmoment in regio Zuid-Hageland (mei)

Financieringskanalen Biodiversiteitsproject provincie Vlaams-Brabant

3.6

Boomgaarden parels in Gooik

Trekker: Regionaal Landschap, Leen en Anneleen Partners: gemeente Gooik, VLM, provincie, plattelandscentrum De Paddenbroek Doelgroepen: inwoners, bio-fruittelers, fruittelers regio PZ, milieuraad werkgroep Bij-een, Pronatura, PPK, De oude Cam, Pajottenlander, e.a.

Doelstelling Dit biodiversiteitsproject, dat start vanuit een zoekzone van 100 hectare voor herstel en aanplant boomgaarden in Gooik, beoogt het verhogen van de biodiversiteit in Gooik en omstreken. Met dit project willen we de betrokkenheid en het draagvlak voor hoogstamboomgaarden vergroten. Door de aanleg van nieuwe boomgaarden, verjonging van oude boomgaarden en het organiseren van doelgroepgerichte activiteiten wensen we een integrale aanpak van landschapsbeheer en -herstel uit te rollen binnen de gemeente Gooik, specifiek rond het thema Boomgaarden.

Financiering: provincie biodiversiteitsproject

Gerealiseerd in 2019 â&#x20AC;˘ Nr.

Terreinrealisaties boomgaarden (10 realisaties gedurende projectperiode) Gemeente

Straat/locatie

Type interventie

aantal

Gooik

Blijkheerstraat 70

Aanleg + historisch herstel

70 m² houtkant 70 lm gemengde haag 5 hoogstamfruitbomen Takkenril

Gooik

Kroonstraat 4

Aanleg + historisch herstel

80 lm heg 13 hoogstamfruitbomen

Gooik

Zwartschaapstraat 5

Aanleg

124 lm heg met o.a. Schaarbeekse kriek 47 lm gemengde haag 13 hoogstamfruitbomen (merendeel krieken)

•

Overleg en ondersteuning van (bio-) fruittelers uit Gooik en het Pajottenland

•

Fruitboekje P&Z

•

Samenwerking met bijenwerkgroep Bij-een (milieuraad Gooik): 200 zakjes verdeeld / 2000m² ingezaaid bij 3 telers / samenwerking natuurweek Kester

•

4-delige basiscursus snoeien van fruitbomen (i.s.m. Gooikse snoeier)

•

Natuureducatie rond hoogstamboomgaarden: boomgaardenbordspel

•

Eigenaars ondersteunen in het beheer van hun boomgaard, opmaak van mini-beheerplannen in digitaal beheersysteem.

•

Overleg met de stuurgroep Schaarbeekse Kriek

•

Plukteam versterken en sapmobiel in Gooik 8/09 (website www.goedgeplukt.be). Plukcursus.

•

Samenaankoop plantgoed ondersteunen (gemeentelijke actie laten aansluiten bij regionale Behaag-je-tuinactie) Begrazingsbeheer aanbieden (herder van het Pajottenland): begrazing boomgaard Oplombeek,

•

Paddenbroek, NAVO Gooik •

Boomgaardroute Gooik ontwikkelen (Wandel + fietsroute).

Afbeelding: voorstel inhoud Fruitboekje P&Z – overleg 29/03/19 Gooik

Uitgewerkt boomgaardenpakket â&#x20AC;&#x201C; Paddenbroek en begrazing in de boomgaard met de schapen van de Herder van het Pajottenland (4/04/2019)

Voorstel boomgaardwandelroute Gooik

Spelbord â&#x20AC;&#x201C; in Pajot Zenne Magazine zomer 2019

Plantwerken aan de Kroonstraat

3.7

Vallei Steenvoortbeek (Ternat)

Trekkers bij RL: Anneleen, Jonas Partners & doelgroepen: Gemeente Ternat, Agentschap voor Natuur en Bos. Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) Natuurpunt Ternat, Provincie Vlaams-Brabant, dienst cultuur.

Hoofddoelstelling: vrijwaren, bufferen en verbinden van natuur en recreatiemogelijkheden met linken naar historische aspecten van Ternat. Door de alsmaar toenemende druk op de openbare (groene) ruimte en veilige stappers- en trappersverbindingen worden de nu reeds bestaande parken, speelterreinen, natuurgebieden verbonden zodat deze door de trage weggebruiker stevig ingebed worden in het Ternat van morgen. Het gebied situeert zich boven de spoorlijn van aan de Donkerstraat tot aan de gemeentegrens met Dilbeek. De kerngronden van het project zijn gelegen in de vallei van de Steenvoordbeek.

Gerealiseerd in 2019 Nr.

Deelactie

Straat/locatie

Type interventie

Uitleg

(prospectie, aanleg, herstel of advies)

Inrichting en herstelbeheer (aangekochte) terreinen.

Wijmenierlaan

Overleg, ontwerp, expertise, administratie

Opruim en beheerwerken. Inrichting: 100 lm gemengde haag, 36 lm houtkant, 3 hoogstam(fruit)bomen: 2

appelaars en 1 notelaar 3.

Inrichting terreinen.

Speelplein Iepenlaan

Spaarvijver aan Neeralfenestraat

Opweg naar Opalfene

Overleg, ontwerp, expertise, administratie Overleg

Overleg, ontwerp en administratie

66 lm gemengde haag. 2 notelaars Opvolgen ontwerp & start werken aan/rond de vijver VMM Vrijmaken pad i.f.v. heropening trage weg verbinding langs Steenvoordbeek, tussen geboorteboomgaard en Opalfenemolen

Gepland in 2020 -

Plaatsen van streekmeubilair (picknickbanken, infoborden, speelstammen en andere) Verdere planning en uitvoer van inrichtingswerken voor natuur en recreatie Uitwerken trage weg verbindingen Organisatie snoeicursus (zomer- en wintersnoei) in geboorteboomgaard Opstart en onderzoek restauratie watermolens Organisatie activiteit: Dag van de Trage weg

Financieringskanalen: Subsidie VSGB Ternat

3.8

2de spoor FeliXart museum

Trekker: FeliXart Museum, Regionaal Landschap (Leen)

Partners en doelgroepen: Vlaamse overheid (vzw De Rand), gemeente Drogenbos

Doelstelling Het Regionaal Landschap werkt samen met FeliXart museum in Drogenbos om beleidsplan ecologie & erfgoed uit te werken voor het museum.

Project zal beschreven worden in jaarverslag 2020.

4 4.1

Strategische projecten Project Zennevallei

Trekker: Provincie Vlaams-Brabant (Daan Demey) en Regionaal Landschap, Kim en Ben Partners en doelgroepen: Vlaamse overheid (Ruimte Vlaanderen), gemeenten Beersel, Drogenbos, Halle en Sint-Pieters-Leeuw Doelstelling Ontwikkelen van een visie op het projectgebied en concrete acties binnen het kader van deze visie uitvoeren. Strategisch project om de bestaande planningscontext van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) te vertalen naar concrete projecten. In oktober 2016 ging een nieuw strategisch project ‘Slimme transformatie in de verstedelijkte Zennevallei’ van start. Met de provincie Vlaams-Brabant als projectcoördinator kan RL P&Z niet alleen stevig verder werken aan projecten rond open ruimte, landschap en groen; ook thema’s als bedrijven, mobiliteit, waterbeheersing, klimaat en kernversterking komen aan bod. De ruimtelijke strategie bestaat er vooral in om de bestaande ruimtelijke structuren, natuurlijke systemen, woon-en werkomgevingen in het gebied op integrale wijze te optimaliseren.

Gerealiseerd in 2019 Nr.

Gemeente

Straat/locatie

Type interventie (prospectie, aanleg, herstel of advies)

Halle

Landschapspark

Halle

Zuurstof voor de

Uitvoering van visie: • Uitzetten werkbare structuur • Voorbereiding stadsvernieuwingsfonds Uitvoeren subsidiedossier Stadsvernieuwingsfonds groen in de stad: • Begeleiden werkgroep en beheer timing • Uitvoering van zennepad, streetart, landart, speelbos, fietspompen • Aanleg poelen • Aanplant houtkant Herinrichting park: • Voorbereiding technisch ontwerp (bestek) • Voorbereiding bomenbeheer Inrichting van park als nieuw openbaar groen: • Opmaak schetsontwerp • Overleg ontwikkelaar + stad Halle Plaatsen van drie zenneterrassen in landschapspark: • Via Vlaamse Bouwmeester offerteaanvraag • Opvolgen werkgroep en timing Aankoop gronden + omvorming privaat domein naar publiek toegankelijk groen: • Aankoop in orde • Overleg met alle betrokken actoren • Begeleidingstraject onthardingsproject • Start opmaak onderzoek Kleine Zenne • Start bodem – en steenpuinanalyse • Opmaak RUP Masterplanning Boon + brownfield bedrijventerrein: • Warm houden van project Ingroening speelplaats: • Uitvoering subsidiedossier ‘Natuur op school’ (kleuter – en lager) • Begeleidingstraject onthardingsproject • Opvolgen en begeleiden planning en traject Openstellen van pad langs Zenne: • Overleg met stad Halle en aansturen van terreinacties • Aankoop gronden Ingroening speelplaats: • Uitschrijven en goedkeuring ‘Natuur op school’ • Opvolgen werken Studie rond natuur, waterbeheersing, recreatieve & toeristische verbindingen (o.a. Zennepad), mogelijkheden voor landbouw… • Organiseren van workshops & publieksmomenten

Zenne

Halle

Stadspark, Parklaan

Halle

Nederhem

Halle

Zenneterrassen

Halle

Zenneweide

Halle

Lembeek Zuid

Halle

School Heilig Hart College

Halle

Zennepad

10.

Halle

KTA

11.

Beersel

Zennebeemden

• 12.

Beersel

Laekebeek bedrijvenzone + Lot Centrum

13.

Beersel

Lot Zuid

14.

Beersel

Malleboot

15.

Sint-PietersLeeuw + Beersel

Waterlandschap ‘Vallei van de Zennebeemden’

16.

Sint-PietersLeeuw

Ruysbroeckveld

17.

Sint-PietersLeeuw

Wildersportcomplex + omgeving

18.

Sint-PietersLeeuw

3-fonteinen

Opvolgen van voortgang

Opmaak van masterplan rond kernversterking, circulatie, waterberging, groenbuffering, recreatie, bedrijvigheid,… • Opmaak visie mbv studiebureau • Organiseren van workshops • Begeleiden stuurgroep en opvolgen van voortgang • Opmaken en aansturen actieplan • begeleiden Zennebrug Opwaarderingstraject regionale bedrijvenzone (inhoudelijk en participatief): • Organiseren ontbijt- en lunchmeetings • Opmaak visie mbv studiebureau • Begeleiden stuurgroep en opvolgen van voortgang Ingroening speelplaats • Opmaak ontwerp Landinrichtingssubsidie VLM ter ondersteuning van de open ruimte op een participatieve, geïntegreerde en gebiedsgerichte aanpak • Begeleidingstraject VLM • Dossier en quick wins verfijnen Aankoop en inrichting groene bufferzone aan bedrijventerrein met oog voor wateropvang, recreatie, voldoende buffering,… • Onteigening/verwerving/erfpacht van de gronden: gesprekken gemeente met Federale Overheid en privé eigenaars zijn lopende → strategisch project als regisseur • Subsidiedossier VSGB voor aankoop gronden is goedgekeurd in najaar 2018. Omvorming kale grasvlakte en naburige binnengebieden naar publiek toegankelijk groen voor wateropvang, speelnatuur, rustzone… • Subsidiedossier VSGB voor inrichting ingediend in september 2018 en goedgekeurd • Persmoment 24 april 2019 met buitenspeeldag: onthulling werfbord + communicatie naar buurtbewoners • uitvoering inrichtingswerken Wilderspeelgroen & Wilderplein • Werkgroep Wilderkasteel in samenwerking met Erfgoedcel Pajottenland & Zennevallei Opmaken van een geïntegreerde opwaardering van de ruime bedrijvenzone 3 Fonteinen. Het samenleggen van plannen, uitwerken van integrale oplossingen, capteren en oplossen van kleine knelpunten of kansen, gezamenlijk beheermanagement, … • Oprichten en coördineren van stuurgroep met

betrokken overheidsadministraties + VOKA Betrekken bedrijven en omwonenden Opmaak nieuwsbrief & organiseren ontbijtmeetings. • Studieopdracht vrachtontsluiting op de 3 Fonteinenbrug Omvorming kale grasvlakte naar publiek toegankelijk groen als parkzone aan rusthuis: • Participatietraject door bevraging buurtbewoners a.d.h. een flyer • Werkgroep OCMW & gemeente • Opmaak voorontwerp • Voorbereiding indienen subsidiedossier Herinrichting van parkzone met oog voor waterberging, versterking natuurwaarden en speelnatuur: • Inrichting park afgerond: profilering terrein en nivellering , zitvlonders, hakhoutbeheer, speelnatuur, beplantingsvakken toegangen Ondersteuning opmaak subsidiedossier ‘Natuur op school’ (kleuter en lagere school) + subsidie ‘bewegingsvriendelijke en gedeelde schoolspeelplaatsen’: • Werken ingroening speelplaats uitgevoerd Integratie van beek en omgeving in landschap en bedrijvenzone: • Subsidiedossier goedgekeurd voor ‘proeftuinen ontharding’: afbreken bedrijfsgebouw langs oever Vogelzangbeek en landschappelijke inpassing + traject ontharding doorlopen • Studieopdracht Vectris: vrachtontsluiting op de 3 Fonteinenbrug + scenario’s naar openleggen Zuunbeek Aankoop en inrichting weide van 2,5 ha langs Zuunbeek met oog voor wateropvang, recreatie, natuurbeleving… • Opmaak en goedkeuring subsidiedossier VSGB goedgekeurd voor aankoop gronden • •

19.

Sint-PietersLeeuw

Zilverlinde

20.

Sint-PietersLeeuw

Hoge Paal

21.

Sint-PietersLeeuw

School Sint-Lutgardis Zuun

22.

Sint-PietersLeeuw

Vogelzang-Zuunbeek

23.

Sint-PietersLeeuw

Damiaanpark

24.

Drogenbos, Beersel en SintPieters-Leeuw

25.

Drogenbos

Catala en omgeving

Fietsstimuleringsproject: • Goedkeuring subsidie: aankoop en installatie op terrein van buitenfietspompen en fietsboxen op openbaar vervoersknooppunten. Herontwikkeling van het gebied met combinatie van private belangen van de grondeigenaar(s) en maatschappelijke doelstellingen. • Proces begeleiden van studie Zennebeemden waarbij de verschillende belangen in kaart worden gebracht en waarbij een coherent

geheel wordt voorgesteld 26.

Drogenbos

Boomgaardwijk

27.

Drogenbos

Begraafplaats en parkzone gemeentehuis

28.

Drogenbos

Sterstraat

29.

Drogenbos

Binnengebied Sterstraat

30.

Drogenbos

Trage weg M. Collart

Omvorming privaat domein naar publiek toegankelijk groen voor wateropvang, speelnatuur, rustzone, buurt composteren…: • Opmaak concepten en visieplan • Overleg met alle betrokken actoren • Afwachten tot aankoop gronden door gemeente Inrichten parkbegraafplaats en parkzone gemeentehuis: • Opstellen van bestek + planning • Communicatie naar bewoners/bezoekers • Start 1ste fase werken begraafplaats: opruim en snoeiwerken, wegeniswerken & aanplant bomen Herinrichting straat als groene corridor tussen natuurgebied het Moeras, Keyenbempt & centrum Drogenbos: • Opstart subsidiereglement gevelgroen voor inwoners Drogenbos • Publicatie brochure gevelgroen Herinrichting parkzone tot aangename groene, natuurlijke verblijfsplek voor omwonenden: • uitgevoerd Herinrichting brede trage weg met oog voor versterking natuurwaarden en speelsere beleving: • werken in parkje uitgevoerd • voorstel alternatieve beplanting in beplantingsvakken langs Marie Collartstraat

Communicatie en sensibilisering - Opmaak en verdeling infokrantje ‘Van droom tot realiteit’ (1ste uitgave) - Opmaak en verdeling infokrantje ‘Ontdek de toekomst van de Zennevallei’ (2de uitgave) - Infofolder Zenneproject - Informeren a.d.h.v. website – www.projectzennevallei.be - Facebookpagina https://www.facebook.com/projectzennevallei - Gebiedsgerichte participatie omwonenden: infomarkten met luchtfoto-panelen & 3D maquettes - Workshops & buurtbabbels - Zennefeest 1 mei 2020 – Zenneweide Lembeek - Bevraging via ‘enquête’ (flyer, o.a. Hoge Paal, Zilverlinde, Wildersport,…) Goedkeuring aanvraag strategisch project 2020-2023: ‘ZENNEVALLEI, IN TRANSITIE NAAR EEN VEERKRACHTIGE RUIMTE’ - De subsidie strategische projecten maakt een professionele gebiedsgerichte coördinatie verder mogelijk in de komende drie jaar

Gepland in 2020 - Voorzien van feestelijk startmoment strategisch project 2020-2023 - Opstarten en verder uitwerken van bestaande en nieuwe acties in voorstellennota - Organiseren workshops & ontbijtmeetings - Zennefeest 2020 – Park Nederhem 1/05 Financieringskanalen -

Strategisch project (Ruimte Vlaanderen, departement Omgeving) Projectbijdrage van gemeenten Subsidie VSGB toegankelijk openbaar groen (ANB) Subsidie ter ondersteuning van het gemeentelijke natuurbeleid (provincie) Subsidie ‘Natuur op school’ (provincie) Onthardingssubsidie (Vlaamse Overheid, departement Omgeving) Nominatieve subsidies (provincie) Stadsvernieuwingsfonds groen in de stad (Vlaamse Overheid, Agentschap Binnenlands Bestuur) Subsidie landinrichtingsprogramma waterlandschap (VLM) Subsidie voor fietsstimuleringsproject (provincie)

Zennefeest Zenneweide 01/05

Trefdag Zenne 13/02

Infokrantje ‘Ontdek de toekomst van de Zennevallei’

4.2 Opgewekt Pajottenland

Trekker: Provincie Vlaams-Brabant (Carolien Ruebens) & Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei (Ben en Mieke) en Klimaatpunt (Reindert)

Partners en doelgroepen: 10 Pajotse gemeenten (Bever, Galmaarden, Gooik, Herne, Lennik, Pepingen, Roosdaal, Liedekerke, Halle en Sint-Pieters-Leeuw), Vlaamse overheid (Departement Omgeving)

Extra: Landschapsstudie (start najaar 2018 â&#x20AC;&#x201C; einde voorzien voorjaar 2020), uitgevoerd door consortium NVDR, LAMA landscape architects, Marco Broekman en Zero Emission Solutions

Doelstelling Het Pajottenland is gevoelig voor de gevolgen van klimaatverandering. Niet alleen droogte, maar ook wateroverlast zullen de regio de komende jaren voor uitdagingen stellen. Gelukkig biedt het Pajots landschap ook volop kansen om te werken rond klimaat. Deze kansen worden in het strategisch project verder onderzocht vanuit drie centrale pijlers: hernieuwbare energie, kernversterking en klimaatadaptieve open ruimte.

De doelstelling van het strategisch project is dan ook om te komen tot een gedragen visie over de rol van hernieuwbare energie in het Pajottenland bij dit alles. Samen met de beleidsmakers, burgers, landbouwers, bedrijven en verenigingen wordt gedurende drie jaar de handen in elkaar geslagen hoe we hernieuwbare energie kunnen inpassen in het Pajots landschap, waar het goed leven en beleven is en blijft voor inwoners en toeristen.

Overlegstructuren: Projectbureau (wekelijks), Kerngroep (driemaandelijks), klankbordgroep (driemaandelijks), werkgroepen (naargelang de noden)

Gerealiseerd in 2019 Nr.

Locatie

Type interventie

info

Gaasbeek/Leuven

Projectteam overleg

Wekelijks overleg - Projectbegeleiding, coördinatie, afstemming, aanspreekpunt. Verder verfijnen voorstellennota en uitwerken van vijf verhaallijnen: energiek landschap – klimaatslimme landbouw – energieke ondernemers – klimaatambassadeurs hernieuwbare blik. Coördineren landschapsstudie.

Diverse locaties

Overleg

Diverse locaties

Workshops

Bilateraal overleg met alle gemeentes/partners/klankbordgroep/experten omtrent voorstellennota Februari: Vier workshops in het kader van de landschapsstudie => voor bewoners (landschap en energie), ondernemers en ambtenaren. Juni: voorstelling van de verschillende denkrichtingen hernieuwbare energie. Een workshop voor de bewoners en een workshop voor ondernemers Workshop landschapsfotografie i.s.m. Archeduc: Het Bruegeliaanse landschap van de toekomst (3 lessen) Juli: lezing in het kader van de kunstwandeling Pep-in-Gen: voorstelling eerste resultaten landschapsstudie September: Workshop rond hernieuwbare energie in het Pajottenland voor jongeren in het kader van het project Klimakkers December: workshop ambtenaren – overzicht van de klimaatinitiatieven wereldwijd – Europees – Vlaams – Provinciaal en SP Opgewekt Pajottenland + uitwerken van een mindmap

Workshops

Herne

Uitwisseling kennis en ervaring netwerkmoment

Opgewekte Inspiratiedag: Op woensdag 15 mei werd Miss Zoete in het prachtige Sint-Pieters-Kapelle omgetoverd tot een ware inspiratietempel. Het projectteam nodigde iedereen die betrokken is bij het Strategisch Project een halve dag uit voor boeiende lezingen over energietransitie en de (draag)kracht van het landschap en sofa-interviews met ambassadeurs.

Regio werkingsgebied

Publicatie

2000 exemplaren van de voorstellenfolder Opgewekt Pajottenland

Sint-Pieters-Leeuw

Persmoment

Ambitiekader: uitwerken van het Ambitiekader 1.0 met officiële engagementsondertekening op 18 september door de provincie Vlaams-Brabant en de burgemeesters van de tien gemeenten binnen het projectgebied. Plechtige ondertekening gebeurde tijdens een persmoment in de voormalige pastorie van Vlezenbeek.

Publieksmoment

Breed publieksmoment, na de ondertekening van het ambitiekader (landschapsstudie). Alle ambities werden uitgelegd op panelen en er was een debat rond de plaats van hernieuwbare energie in ons landschap.

Roosdaal

Terreinrealisatie/ subsidiedossier

Kapelleweide: het project bestaat uit het ontharden van de schoolomgeving rond de basisschool Immaculata MariaInstituut, net als de speelplaats zelf. De aanvraag voor een subsidie voor een Proeftuin Ontharding met bijhorende begeleidingstraject werd ingediend en goedgekeurd.

Financieringskanalen • Strategisch project (Departement Omgeving Vlaamse Overheid) • Projectbijdrage van gemeenten • Provincie dienst ruimtelijke planning Communicatietools • Nieuwsbrief: versturen van de eerste Opgewekte Nieuwsbrief in oktober – naar 143 geïnteresseerden • Publicatie energiesysteemanalyse (landschapsstudie) • Infographics: omdat beelden meer zeggen dan woorden => voornaamste resultaten uit de landschaps, draagvlak- en energiesysteemanalyse worden weergegeven in infographics. Uitwerken van de panelen die voorgesteld werden op de Opgewekte Inspiratiedag • Kunstinstallatie n.a.v. de kunstenwandeling Pep-In-Gen: Doel => Pajotten stimuleren om met een hernieuwbare blik naar het landschap te kijken. • Instagram: lancering Instagramaccount @opgewektpajottenland (augustus). Eind 2019 => 65 volgers • Folder voorstellennota: deze folder is enerzijds bedoeld voor het brede publiek dat we willen informeren over het strategisch project Opgewekt Pajottenland aan de hand van de voorbeeldprojecten en anderzijds voor lokale stakeholders die we uitnodigen om betrokken te worden bij de uitvoering van de verschillende projectateliers. Beschikbaar in alle gemeentehuizen en in sommige bibliotheken en culturele centra.

Gepland in 2020 • • • • •

Sensibiliseringsactie n.a.v. Grey Day (groot publiek en scholen - 5 februari 2020) Tweede Opgewekte Inspiratiedag (mei 2020) Infoavond bebossing i.s.m. gemeente Lennik (21 april 2020) Aanzet eerste terreinrealisaties (o.a. project Kapelleweide) Verderzetten overleg diverse externe contacten en partners

4.3 Landschap van Erembald tot Kravaalbos Abdijlandschap Affligem Trekker: Regionaal Landschap, Koen

Foto: Jo De Coninck

Partners en doelgroepen: gemeente Affligem, inwoners, milieuraad, Natuurpunt Affligem-Liedekerke, naburige bosgroepen en regionale landschappen, partners strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ (2 provincies, 3 Regionale Landschappen, 4 gemeenten)

Doelstelling Streefdoel van strategisch project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ is het uitbouwen van een open ruimte gebied met hoge ruimtelijke kwaliteit en gekenmerkt door sterke natuur- en erfgoedwaarden, (stedelijke) landbouw, een duurzaam watersysteem en kwaliteitsvol recreatief groen dat tot in het hart van de omliggende steden en woonkernen doordringt. De verplaatsing tussen de omliggende steden en woonkernen naar het open ruimte gebied moet op een duurzame manier kunnen gebeuren. Dit kan door middel van duurzame mobiliteitsverbindingen (functionele en recreatieve wandel- en fietsroutes, trage wegen) tussen het bebouwd gebied en de omliggende open ruimte. De voorgestelde acties dragen bij tot de broodnodige adaptatie aan de klimaatverandering. Zo willen we een bijdrage leveren aan de realisatie van ‘Visie 2050’, de toekomstvisie voor Vlaanderen ontwikkeld door de Vlaamse Regering, met 2050 als horizon.

Abdijlandschap Affligem: Het projectpartnerschap â&#x20AC;&#x2DC;Landschap van Erembald tot Kravaalbosâ&#x20AC;&#x2122; wil de landschappelijke kwaliteit en de erfgoedwaarde van de Abdij Affligem en het omgevende abdijlandschap versterken en beschermen. Tegelijkertijd wil het de Abdij Affligem versterken in haar rol als belangrijke toeristische aantrekkingspool en als toegangspoort tot het hele gebied, met respect voor en behoud van een sfeer van stilte en bezinning.

Koudenbergbeekvallei: Het Gemeentelijk NatuurOntwikkelingsgebied - gelegen tussen Bleregem en Doment in de schaduw van de Abdij Affligem - wil de natuur- en landschapswaarden langs de Koudenbergbeek versterken en toegankelijk maken. De afwisseling van natte kleigronden en droge zandleembodems en de kleinschaligheid van bos, grasland en akkers zorgen voor een grote verscheidenheid aan fauna en flora en een zeer aantrekkelijk landschap.

Gerealiseerd in 2019 Nr.

Deelactie

Type interventie

Uitleg

Grondverwerving Koudenbergbeekvallei: ondersteuning

Advies, overleg, expertise, administratie

Inrichting, herstelbeheer en opvolgingsbeheer in Koudenbergbeekvallei: coรถrdinatie

Overleg, ontwerp, expertise, administratie

Advies, expertise

Beheer/medegebruik in Koudenbergbeekvallei: ondersteuning Recreatie, toegankelijkheid en Roofridderspad in Koudenbergbeekvallei: coรถrdinatie

Aankopen terrein in GNOP1 door gemeente als uitvoering van gemeentelijk natuurproject (provincie) en VSGB (ANB): 3 percelen van 2 eigenaars, samen 0,5 ha Samenwerking met Vlaamse overheid (afdeling Vastgoedtransacties) voor de schatting van 18 percelen - Voorbereiding bebossingsacties Veldekenslos en Zwijnweg - Herstelbeheer Marilandica-populier - Opvolgingsbeheer gemeentelijke terreinen o.a. vrijstellen en inboeten bosomvorming en bosrandontwikkeling (natuurinrichtingen uit 2017 en 2018) - Opvolgen gebruiksovereenkomsten gemeentelijke terreinen met 2 landbouwers - Opvolgen gebruiksovereenkomst met jagers Onderhoud +/- 3 km wandelpaden Bijkomende infrastructuur (30 m vlonderpad) Uitwerking 17 bijkomende infoborden

Zwarte populier

Beheer Coรถrdinatie, ontwerp, terreinactie Overleg, ontwerp Terreinactie

Opkweken van klonen Zwarte populier aan Romeinse weg

Natuurbeheerplan Abdijlandschap Affligem: opstart

Coördinatie, overleg, expertise, infoavond, terreinbezoek

Actieve deelname aan Landschap van Erembald tot Kravaalbos

Overleg, expertise

Wandelhappening van Landschap van Kravaal en Erembald Wandelbrochure Abdijlandschap Hop-project

Activiteit

Lopende en nieuwe projectaanvragen, bijkomende projectmiddelen

Samenwerking

Overleg

Voortgang opvolgen acties, activiteiten, dossiers Kluizenbos in Abdijlandschap Affligem (op grens met Erembodegem) Voorjaarbloeiers-wandeling

Educatief natuurbeheer

Educatie, activiteit

Partner-terreinbezoek

Overleg, kennisuitwisseling

9 10

Publicatie Samenwerking

Overleg, advies

Activiteit

Verdere voorbereiding van geïntegreerd natuurbeheerplan, voor gemeentelijke eigendommen en particuliere eigenaars, i.s.m. Steunpunt Bos (provincie VlaamsBrabant) Stuurgroep en projectgroep, bilateraal overleg, masterplan abdijsite en omgeving, masterplan groenpool Aalst, hop… Opmaken nieuw projectvoorstel 2020-2023 Meer dan 1000 bezoekers op wandelhappening aan Abdij Affligem Vernieuwde heruitgave van de veelgevraagde (wandel)brochure Studieopdracht Hopbeleving, uitbouw van rendabele hopteelt in de regio via vormingstraject, investeringen… 2 lopende projectaanvragen bij provincie Vlaams-Brabant (gemeentelijke natuurprojecten) à 27.600 euro 2 lopende en 1 nieuw goedgekeurde projectaanvraag bij Vlaamse overheid (VSGB) à 525.139,47 euro Met bestuur, diensten, milieuraad, verenigingen, scholen en vrijwilligers Afstemming met Natuurpunt, i.f.v. verwerving 23 ha, beheer en openstelling van Kluizenbos Open wandeling in Koudenbergbeekvallei, i.s.m. milieuraad, streekgidsen en Natuurpunt Klassen (75 scholieren) in winter en zomer op bezoek in de Koudenbergbeekvallei, voor natuureducatie i.s.m. Natuurpunt Educatie en/of streekgidsen Affligem Rondgang in Koudenbergbeekvallei met alle betrokken partners (gemeente, provincie, ANB,…) om resultaten 10 jaar werking te bekijken en nieuwe acties te overleggen

Gepland in 2020 -

Actieve deelname en input voor stuurgroep en projectbureau Landschap van Erembald tot Kravaalbos, in het bijzonder rond landschapskwalitiet, abdijsite en hop

Landschapsacties in het gebied o.a. bebossing, aanplant heggen en bomenrijen, knotteam, opvolgingsbeheerâ&#x20AC;Ś

Opmaak geĂŻntegreerd natuurbeheerplan (studie, verkenningsnota)

Vernieuwing oude recreatieve constructies (wandelsluizen, wandelbrug), bijkomende info- en onthaalborden

Aanplant- en natuurherstelprojecten bij particulieren in het Abdijlandschap Affligem, bv. vergroening van paardenweiden door gerichte sensibilisering

Verdere ondersteuning aan gemeente o.a. uitvoering VSGB-projectdossiers en gemeentelijk natuurprojecten

Diverse natuureducatieve activiteiten in de Koudenbergbeekvallei, voor scholen, verenigingen, vrijwilligers en kinderen, samen met Natuurpunt Educatie, streekgidsen, knotteam en landbouwers

Opstart van GNOP2 in Teralfene

Visieschets ontwikkeld ihkv het strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos (2010-2013)

Financieringskanalen Gemeente Affligem (voor acties van RL P&Z) Provincie Vlaams-Brabant ANB (voor VSGB-projecten) / Vlaanderen (strategisch project)

Draagvlak

5.1

Educatie & Paddenbroek

Trekker: Regionaal Landschap / Contactpersoon: Katelijne/Marijke/Veerle

Partners & doelgrepen: gemeenten, scholen, provincie, Educatief Natuurbeheer, Natuurgidsen, Natuurpunt Educatie, provinciedomein Huizingen, museum FeliXart, plattelandscentrum Paddenbroek (gemeente Gooik)

Doelstelling Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei bouwt natuur -en milieueducatie uit vanuit plattelandscentrum Paddenbroek met regionale ondersteuning voor acties natuur -en milieueducatie en andere provinciale acties. Inzetten op consolideren en structurele uitbouw van werking in de regio. Leerlingen basisonderwijs doorlopen een traject waarbij ze minstens om de 2 jaar actief deelnemen aan een NMEactiviteit op 3 schaalniveaus (domein zelf, natuurgebied/schoolomgeving en regio).

Realisaties in 2019 Nr.

Deelactie

Type

uitleg

interventie 1.

Scholenbezoeken aan Paddenbroek

Educatie

1809 leerlingen, ondanks de verbouwing van Plattelandscentrum Paddenbroek

Educatieve week met herder:

Educatie

213 leerlingen

Educatie

Organisatie i.s.m. Landwijzer: 12

Op stap met de herder (in Paddenbroek)

Op zoek naar de herder met GPS

Cursus Natuurlijk Imkeren

deelnemers gedurende 8 maanden

Nr.

Deelactie

Type interventie

Uitleg

Ontwikkeling educatieve pakketten

Educatie

In kader van het vlinderproject werd voor de 1e graad basisonderwijs het educatief pakket ‘Fladder mee met Atalanta’. Voor de 2e graad basisonderwijs werd het pakket ‘Leven in de boomgaard’ ontwikkeld, kaderend in het boomgaardenpakket dat in mei 2019 afliep.

Ontwikkeling natuurlabo in tram

Educatie

Door de verbouwingswerken kon er niet verder gedaan worden aan de ontwikkeling van het natuurlabo in de tram.

TriPZ

Educatie

In 2019 werden 2 digitale nieuwsbrieven verzonden. De website werd gebruiksvriendelijker gemaakt. Met 79 volgers van de facebookpagina en 82 bezoekers van de website sinds oktober 2019 zal in 2020 werk gemaakt worden van een betere communicatie naar scholen.

Verbouwing Plattelandscentrum Paddenbroek

Opvolging

Sinds september 2018 zijn de verbouwingswerken gestart. Zowel de werken als de ontwikkeling tot plattelandscentrum werden in 2019 nauw opgevolgd.

Dit is een selectie van resultaten. Het volledig overzicht staat in apart verslag NME/Paddenbroek (incl. stand van zaken pijlers landbouw, toerisme, streekidentiteit, duurzaamheid en verbouwing)

Gepland in 2020 -

Verderzetten en consolideren van acties (voorjaar 2020 reeds 821 leerlingen ingeschreven)

Uitbouw educatief aanbod voor secundair onderwijs en winteraanbod

Opvolging verbouwing Paddenbroek

Inrichting tram tot natuurlabo

Opvolging campagne TriPZ i.s.m. Erfgoedcel

Financieringskanalen - Provincie leefmilieu - Bijdragen van scholen

5.2

Natuurbeleving / Bruegeljaar

Doelstelling Mensen betrekken bij natuur en landschap via aanbod en ontwikkeling van activiteiten, evenementen en toerisme rond deze thema’s. Gerealiseerd in 2019:

In 2019 hebben we samen met Toerisme PZ (trekker), Erfgoedcel PZ, ANB, Toerisme VB, Dilbeek en Kasteel van Gaasbeek een activiteitenjaar rond Bruegel opgezet met in totaal 65 activiteiten. Vanuit het Regionaal Landschap hebben we 2 projecten mee georganiseerd: Bruegeliaanse streken²: kunst in het landschap (trekker: Pep-In-Gen) van 29/07 tot 08/09 Met ook zomerlezingen: • 8 augustus, 'Opgewekt Pajottenland: wat is de plaats van hernieuwbare energie in ons landschap?' - Claire Laeremans (LAMA landscape architects) • 22 augustus, 'We blikken terug en kijken vooruit naar een productief en klimaatbestendig landschap' - Bart Van Camp Workshop fotografie (i.s.m. Archeduc) op 1 juni (voormiddag), 8 juni (volledige dag) en 15 juni (voormiddag). Heel wat acties en evenementen worden hier niet beschreven, maar bij de diverse projecten.

5.3

Communicatie

5.3.1

Website, sociale media en nieuwsbrief

Instagrampagina

Website: resultaten 2019

Facebook: resultaten 2019

Nieuwsbrief: resultaten 2019 Eind 2019 hadden we 3087 abonnees op onze digitale nieuwsbrief. De nieuwsbrief werd 14 keer verstuurd.

Andere resultaten 2019 -

Actie tijdens Warmste Week van StuBru (ten voordele van de steenuil) → zie actie 2.1.1

Lancering drone filmpjes over acties i.s.m. Vlaams-Brabantse regionale landschappen en provincie. FB-actie

Regionaal activiteitenprogramma Bruegel 2019: www.bruegel2019.be → zie actie 5.2

5.3.2

Pajot Zenne magazine

Gerealiseerd in 2019 Magazine in samenwerking met Toerisme Pajottenland & Zennevallei, Erfgoedcel Pajottenland & Zennevallei en cultuurcentra. Pajot Zenne magazine: verspreiding van oplage 20 000 via 450 verdeelpunten in de regio.

Lente

Zomer

Najaar

- Workshop fotorafie - Paard en landschap - Bakovens - Steenuil

- Dansen in Gaasbeek - Drones - Boomgaardenspel - Poelen - Bruegeliaanse streken²

- Behaag je tuin - Macrotasia - Geocache - Bosbeheer - LOB

Bedanking en bevraging verdeelpunten en bedelers:

Planning 2020 - Lentenummer, zomernummer en najaarsnummer

- Nieuwe rubriek: Verdeelpunter in de kijker

5.3.3

Ontdek Pajot Zenne: postkaarten & QR

Met de campagne ‘Ontdek Pajot Zenne’ worden gekende én minder gekende plekjes van het Pajottenland en de Zennevallei in de kijker gezet. Zo krijgen inwoners en toeristen de kans onze unieke regio te ontdekken en hartelijk te koesteren. Samenwerking met Erfgoedcel Pajottenland Zennevallei, Pajottenland +, Toerisme Pajottenland & Zennevallei. Carrousels lieten postkaarten met mooie plekjes uit het Pajottenland & de Zennevallei door onze regio dwarrelen. Ze effenen de weg voor de nieuwe smartphonetoepassing www.ontdekpajotzenne.be. Resultaten 2019 -

Nieuwe postkaartenreeks ontwikkeld door Pajottenland+ i.k.v. Bruegeljaar en verdeeld in de regio Pajottenland & Zennevallei door partners

Planning 2020 -

QR-plekjes in Herne en Roosdaal

Evaluatie postkaartenproject