RL P&Z Jaarverslag 2012 - Planning 2013 by Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei

Verslag 2012 Planning 2013 Februari 2013 ď&#x201A;&#x;

Met financiĂŤle steun van gemeenten

Affligem, Beersel, Bever, Dilbeek, Drogenbos, Galmaarden, Gooik, Halle, Herne, Lennik, Liedekerke, Pepingen, Roosdaal, Sint-Pieters-Leeuw, Ternat

Inhoud

Voorwoord ................................................................................................................................ 5 1

Organisatie

1.1

Missie - visie .................................................................................................................. 7

1.2

Bestuur.......................................................................................................................... 13

1.3

Overleg en samenwerking ............................................................................................ 14

1.4

Team ............................................................................................................................. 17

1.5

Natura 2000 instandhoudingsdoelstellingen (IHD’s) .................................................... 19

1.6

Nazorg ........................................................................................................................... 21

Acties - projecten

2.1

Natuur - biodiversiteit

2.1.1

Koesterburen ............................................................................................................... 22

2.1.2

Soortbescherming ........................................................................................................ 25

2.1.3

Hoogstamboomgaarden ............................................................................................... 33

2.1.4

Hagen – houtkanten – Plant van Hier .......................................................................... 36

2.1.5

Knotteam ..................................................................................................................... 38

2.1.6

Poelen .......................................................................................................................... 41

2.2

Landschap - streek

2.2.1

Zuurstof voor de Zennevallei ....................................................................................... 44

2.2.2

Pajottenland van je bomen ........................................................................................... 55

2.2.3

Landschapsanimator en –team ................................................................................... 61

2.2.4

Abdijlandschap Affligem .............................................................................................. 66

2.2.5

Groebegrachtvallei ....................................................................................................... 69

2.2.6

Congoberg .................................................................................................................... 71

2.2.7

Plan Boommarter .......................................................................................................... 73

2.2.8

Bedrijfsplanner ............................................................................................................. 75

2.3

Natuurrecreatie - medegebruik

2.3.1

Wandelnetwerk Pajottenland ....................................................................................... 78

2.3.2

Proefritten van het Regionaal Landschap / Zennefeest ............................................... 81

2.3.3

Weg van Klassiek – Schubertreise ................................................................................ 83

2.4

Informatie – educatie

2.4.1

Website – nieuwsbrief ................................................................................................. 85

2.4.2

Landschapskrant .......................................................................................................... 86

2.4.3

Publicaties .................................................................................................................... 91

2.4.4

Persberichten ............................................................................................................... 91

Verplichte activiteiten

3.1

Landschapskrant .......................................................................................................... 92

3.2

Publieksactiviteiten ...................................................................................................... 93

3.3

Vormingsactiviteiten .................................................................................................... 93

Overzichten

4.1

Relatie acties – doelstellingen ..................................................................................... 94

4.2

Acties per gemeente .................................................................................................... 95

Financiën

5.1

Resultaat 2012 ............................................................................................................. 97

5.2

Begroting 2013.............................................................................................................. 99

Bijlagen

6.1

Lijst persartikels

6.2

Ledenlijst AV – RVB – DB

6.3

Samenwerkingsovereenkomst

6.4

Aanbevelingen ANB - Mina

6.5

Verslagen AV – RVB

6.6

Bewijzen publieksactiviteiten

6.7

Bewijzen vormingsactiviteiten

6.8

Verslag accountant – neerlegging

6.9

Leeswijzer MB 27/3/2006

6.10

Overzicht vorming van personeel

6.11

Resultaat 2012 en begroting2013

Aparte bundel

Voorwoord

Iedereen aan boord!

De kano van het regionaal landschap zet verder koers naar een nog mooier en groener Pajottenland en Zennevallei. In 2012 kreeg onze boot een nieuwe naam en logo om meer inwoners en partners warm te maken voor een verrassende rondvaart langs natuur- en landschap in eigen streek. Eerste bekommernis blijft om iedereen aan boord te houden want enkel door intense samenwerking kunnen we samen zorgen voor behoud en herstel van de typische ‘P&Z’ natuur, landschap, landbouw, erfgoed en cultuur. Roeien met de riemen die we hebben en als iedereen in dezelfde richting peddelt gaat het vooruit. Vorig jaar kwamen enkele nieuwe matrozen onze vereniging versterken. WBE Sint-Pieters ter Waerden, WBE Dendervallei West-Pajottenland en educatief centrum De Paddenbroek werden lid van de algemene vergadering en geven de kano van het regionaal landschap meer ‘diepgang’. In 2013 nodigen we iedereen uit om mee op expeditie te gaan! Tijdens ons Zennefeest op 1 mei kan je kanovaren op de Zenne en zo Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei van op het water ontdekken. Wie geen zeebenen heeft kan een stukje Zennepad bewandelen langs de oever. Met de gemeenteraadsverkiezingen achter de rug kijken we uit naar frisse inspiratie van de besturen. Het regionaal landschap stelt alvast 11 focuszones voor als kompas voor nieuwe plannen. Na enkele woelige stroomversnellingen zitten we financieel op het droge. Het achtkoppige team van RL P&Z blijft voltallig aan boord en staat klaar om gemeenten, partners, leden en inwoners behouden naar nieuwe natuur- en landschapshavens te loodsen.

Kris Poelaert

Alwin Loeckx

Voorzitter

Directeur

Organisatie

1.1

Missie - visie

Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei is een streek-samenwerking van gemeenten, provincie en gebruikers van de open ruimte: verenigingen en organisaties uit de sectoren natuur, landbouw, toerisme/recreatie en jacht. RL P&Z zorgt voor overleg en samenwerking om het draagvlak voor natuur en landschap te versterken in het Pajottenland en de zuidelijke Zennevallei. Het werkingsgebied van het regionaal landschap omvat 16 gemeenten met een gezamenlijke oppervlakte van 46 104 ha (zowat 460 kmÂ˛, 226 000 inwoners) in Zuidwest-Brabant. Door het groen golvende Pajottenland stromen de blauwe aders van de Zuun en de Mark. De Zennevallei scheidt dit agrarisch gebied van de Brabantse Ardennen waar holle wegen richting ZoniĂŤnwoud leiden. Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei is door de Vlaamse overheid erkend met als huidige erkenningsperiode 2012-2018. De decretaal bepaalde missie van een regionaal landschap is: (1) bevordering en promotie van het natuurbehoud, het streekeigen karakter, de natuurrecreatie en het recreatieve medegebruik; (2) sensibilisering en informatieverstrekking over natuur, bos en landschap, het beheer, herstel, aanleg en ontwikkeling van kleine landschapselementen. RL P&Z heeft vanuit deze algemene missie een eigen visie bepaald als leidraad en kader voor de jaarplannen en het uitwerken van nieuwe projecten in periode 2012-2018. Er zijn drie pistes vooropgesteld om de (samen-) werking rond natuur en landschap de komende jaren te versterken: (1) integrale gebiedswerking; (2) linken met streekidentiteit en erfgoed; (3) toeristisch-economische meerwaarde.

Integrale gebiedswerking in focuszones Het regionaal landschap zal haar integrale werking specifieker richten op een aantal focuszones. Deze aanpak maakt samenwerking intenser (afgebakend gebied), concreter (overleg mondt sneller uit in realisaties) en breder (diverse actoren en interessegebieden). Eind 2012 werd een themafolder gemaakt met selectiecriteria en voorstellen van focuszones. Dit voorstel zal in de loop van 2013 verder afgetoetst worden bij gemeenten, partners en leden en nadien een kader zijn voor nieuwe projecten. Nadien is het de bedoeling om een landschapsvisie te confronteren met andere visies (opgesteld vanuit landbouw- en andere sectoren) en uit te werken tot gezamenlijk â&#x20AC;&#x2DC;landschapscharterâ&#x20AC;&#x2122;.

Linken met streekidentiteit en erfgoed Het Regionaal Landschap wil nauw aansluiten bij alle samenwerkings-initiatieven rond streekidentiteit voor het Pajottenland en de Zennevallei. Deze samenwerking is steeds gericht op het verhogen van draagvlak voor natuur en landschap door het bereiken van nieuwe doelgroepen. De link met streekidentiteit en erfgoed is cruciaal voor RL P&Z want in weinig regio’s in Vlaanderen hangen landschap, landbouw, natuur, erfgoed, recreatie en identiteit zo nauw samen als in onze vruchtbare regio. Midden 2012 veranderde de naam van vzw ‘Regionaal Landschap Zenne, Zuun & Zoniën’ formeel in ‘Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei’. Tegelijk werd ook het hartvormige logo overgenomen dat Pajottenland+ als streekmerk voor 17 gemeenten ontwikkelde in kader van een EFRO-project rond regional branding. Met de nieuwe naam en logo geeft het regionaal landschap een stevige impuls aan het streekmerk en vult het als een belangrijke lokale speler het ‘DNA’ van het Pajottenland en de Zennevallei mee in.

DNA Pajottenland & Zennevallei

In 2012 werkte RL P&Z mee aan een actie van Pajottenland+ in verband met een educatief lessenpakket en kaartspel voor het lager onderwijs. In 2013 wordt verder ingezet op samenwerking met Cultuurregio Pajottenland & Zennevallei, Erfgoedcel Pajottenland & Zennevallei, Toerisme Pajottenland & Zennevallei en Pajottenland+ (regional branding). Naast een derde editie van het festival voor klassieke muziek en natuur Weg van Klassiek wordt ook samengewerkt aan een nieuw streekmagazine voor P&Z (zie 2.4.3) en kleinere initiatieven zoals een netwerkmoment en een cultuur/natuur-traject in najaar 2013.

Toeristisch-economische meerwaarde Met het Wandelnetwerk Pajottenland en het streekmerk Pajottenland (regional branding ) werd de voorbije jaren een stevige basis gelegd om in te spelen op de toeristisch-economische meerwaarde van natuur en landschap in het Pajottenland en de Zennevallei. Dit biedt mogelijkheden voor nieuwe initiatieven waarbij de meer traditionele doelgroepen en partners van het Regionaal Landschap samenwerken met privé initiatieven. Het Regionaal Landschap zorgt op deze manier concreet voor een breder draagvlak: Een aantal streekproducenten richtten eind 2012 een coöperatie ‘Lekkers uit het Pajottenland’ op die zorgt voor gezamenlijke promotie en verdeling van hun producten. Het Regionaal Landschap steunt de coöperatie als nietstemgerechtigde aandeelhouder, door er vaste klant te worden en door de producenten te betrekken bij het evenement Zennefeest (zie 2. 2.1). Het Wandelnetwerk Pajottenland wordt door het Regionaal Landschap in 2013 uitgebreid naar Bever, Herne, Galmaarden en delen van Halle, Dilbeek en SintPieters-Leeuw (met verbinding naar de Groene Wandeling in Brussel). Er wordt ook specifiek ingezet op monitoring van zachte recreatie en bestedingspatronen om de toeristische-economische meerwaarde tastbaarder te maken (zie 2.3.2). Met Weg van Klassiek en Schubertreise Pajottenland brengt het Regionaal Landschap de werelden van cultuur en natuur dichter bij elkaar. Natuur en landschap zijn niet enkel het kader van de concerten maar worden ook inhoudelijk verweven met de muziek. Vanuit beide projecten wordt duidelijk ingezet op meerdaags verblijfstoerisme in de streek en op gebruik van streekproducten (zie 2.3.4). Het Regionaal Landschap werkte twee projectvoorstellen uit in verband met toeristisch economische meerwaarde. Er was een project draagvlak natuurlandbouw om streekproducten te ontwikkelen met een zo expliciet mogelijk band met natuur en landschap (niet weerhouden). En een quickwin project dat boomgaarden met moderne technologie ontsluit en opneemt in het recreatieve netwerk (zie 2.1.3). In 2012 werd een project ingediend bij de Koning Boudewijnstichting voor de uitbouw van een ‘Landschapsfonds Pajottenland & Zennevallei’ om fiscaal aftrekbare privé en bedrijfsmiddelen te mobiliseren voor natuur- en landschapsprojecten in de regio. Dit project werd niet weerhouden maar het thema zal in 2013 vanuit de basiswerking ontwikkeld worden (zie 1.6).

Relatie acties – visie StreekGebieds-

identiteit

Toerisme

werking

Erfgoed

Economie

2.1

Natuur - biodiversiteit

2.1.1

Koesterburen

2.1.2

Soortbescherming

2.1.3

Hoogstamboomgaarden

2.1.4

Hagen – houtkanten – Plant van Hier

2.1.5

Knotbomen

2.1.6

Poelen

2.2

Landschap - streek

2.2.1

Zuurstof voor de Zennevallei

2.2.2

Pajottenland van je bomen

2.2.3

Landschapsanimator en –team

2.2.4

Abdijlandschap Affligem

2.2.5

Groebegrachtvallei

2.2.6

Congoberg

2.2.7

Plan Boommarter

2.2.7

Bedrijfsplanner

2.3

Natuurrecreatie - medegebruik

2.3.1

x x

Wandelnetwerk Pajottenland

2.3.2

Proefritten / Zennefeest

2.3.3

Weg van Klassiek – Schubertreise

2.4

Informatie – educatie

2.4.1

Website – nieuwsbrief

2.4.2

Landschapskrant

2.4.3

Publicaties

2.4.5

Media

Zie ook 4.1 Relatie acties - doelstellingen

1.2

Bestuur

Het regionaal landschap heeft een algemene vergadering waaruit een raad van bestuur en dagelijks bestuur gevormd worden. De leden van het regionaal landschap zijn opgedeeld in vertegenwoordigers van provincie en gemeenten (fractie 1), verenigingen en organisaties uit de sector natuur (fractie 2) en uit de sectoren landbouw, toerisme/recreatie en jacht (fractie 3). Daarnaast zijn er ook een aantal adviserende leden zonder stemrecht (niet-effectief). In het dagelijks bestuur zijn de directeur en financieel medewerker adviserend lid. Eind 2012 zijn drie nieuwe leden toegetreden tot de algemene vergadering: WBE Sint-Pieters ter Waerden, WBE Dendervallei West-Pajottenland (beiden fractie 3) en educatief centrum De Paddenbroek (niet-effectief). Begin 2013 dienen de raad van bestuur en het dagelijks bestuur opnieuw voor drie jaar verkozen te worden. Bij de oproep naar kandidaturen werd aandacht gevraagd voor vrouwen om zich kandidaat te stellen omwille van het genderevenwicht. Aanwezigen + volmachten / totaal aantal leden

Algemene vergadering Datum

Fractie 1

Fractie 2

Fractie 3

Totaal

Adviserend

27/2/12

8+3/16

7+1/12

1+2/5

16+6/33

4/7

3/12/12

4+4/16

6+1/12

2+1/5

12+6/33

2/7

Datum

Fractie 1

Fractie 2

Fractie 3

Totaal

Adviserend

27/2/12

5+3/9

6+1/7

2+1/3

13+5/19

2/3

16/4/12

2+4/9

3+1/7

1+0/3

6+5/19

1/3

18/6/12

5+1/9

5+1/7

1+2/3

11+4/19

1/3

17/9/12

2+1/9

3+2/7

1+1/3

6+4/19

0/3

3/12/12

4+2/9

4+1/7

1+1/3

9+4/19

0/3

Datum

Fractie 1

Fractie 2

Totaal

Adviserend

9/1/12

1/2

2/2

3/4

2/2

6/2/12

1/2

2/2

3/4

2/2

16/3/12

0/2

2/2

2/4

2/2

10/4/12

1/2

2/2

3/4

1/2

4/6/12

1/2

2/2

3/4

2/2

3/9/12

1/2

2/2

3/4

2/2

22/10/12

1/2

2/2

3/4

2/2

12/11/12

1/2

2/2

3/4

1/2

3/12/12

0/2

2/2

3/4

2/2

Raad van bestuur

Dagelijks bestuur

1.3

Overleg en samenwerking

1.3.1

Gemeenten

Voor elk project van het regionaal landschap wordt uitgebreid overlegd met gemeenten, organisaties, eigenaars en andere partners. In enkele projecten is dit overleg formeel opgenomen: politieke cel in Zuurstof voor de Zennevallei (2.2.1), overleg met burgemeesters in Pajottenland van je bomen/dromen (2.2.2) en landschapsgroep in Affligem (2.2.4). Ook de landschapsanimator heeft een aantal vaste overlegmoment met de erfgoedconsulent van Agentschap Onroerend Erfgoed (2.2.3). Voor elke gemeente hebben we een specifiek mailing-groepje samengesteld met een brede resem lokale politici, ambtenaren, leden en geïnteresseerden die we op de hoogte willen houden van lopende acties in de gemeente. In 2012 hebben we hen slechts tweemaal gemaild maar we gaan dit meer gebruiken in 2013. Op 10/12/12 organiseerden we een kennismakingsmoment ‘ABC van Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei’ waarbij we alle herkozen en nieuw gekozen burgemeesters en schepenen van milieu uitnodigden in FeliXart, Drogenbos. Zo konden we een aantal mandatarissen opnieuw - of voor het eerst - wat nauwer betrekken bij de werking van het regionaal landschap. In voorjaar 2013 zal in elke gemeente een overleg afgesproken worden met minstens de milieuschepen en -ambtenaar om de samenwerking in de nieuwe legislatuur te bespreken en de aanpak met focuszones voor te stellen (zie 1.1). Specifiek voor Sint-GenesiusRode zal nagegaan worden of de gemeente formeel wenst toe te treden tot RL P&Z.

1.3.2

Regionale landschappen

Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei overlegt regelmatig met de andere regionale landschappen tijdens een Vlaams Overleg Regionale Landschappen (Vorl) en Brabants Overleg (Borl). Het provinciale Borl kwam 7 keer samen in 2012 en de voorzitters van de regionale landschappen vergaderden 3 keer. Het Vorl vergaderde 6 keer en op 24/8/12 was er een gezamenlijk persmoment ‘Aanleg 2000

ste

poel’. In 2012 werd geen ‘Dag van de

Regionale Landschappen’ voor medewerkers van alle regionale landschappen georganiseerd maar wel een Vlaams-Brabantse op 16/3/12 in Regionaal Landschap Noord-Hageland. In 2013 zal er opnieuw een Vlaamse dag zijn.

1.3.3

Intergemeentelijke Natuur- en Landschapsteams (INL)

De INL-teams zijn een samenwerking tussen gemeentebesturen, provincie en Econet/ProNatura VlaamsBrabant. Binnen het werkingsgebied van het Regionaal Landschap P&Z zijn Beersel, Bever, Dilbeek, Gooik, Halle, Herne, Lennik, Liedekerke, Pepingen, Roosdaal en Sint-Pieters-Leeuw al enkele jaren aangesloten. In 2012 traden ook Affligem en Drogenbos toe na voorbereidend werk door RL P&Z. Het Regionaal Landschap is betrokken bij de planning, begeleiding en opvolging van de werken voor de gemeenten die deelnemen aan de INL-teams. Aanvullen op informele contacten was er een formeel planningsoverleg tussen Econet/ProNatura, RL P&Z en de provincie op 3/7/12.

1.3.3

Leader Pajottenland+

Voor de periode 2008-2013 zijn zeven gemeenten in het Pajottenland (Bever, Galmaarden, Gooik, Herne, Lennik, Pepingen en Roosdaal) erkend als Leader+ gebied. Het Regionaal Landschap maakt deel uit van de Algemene Vergadering (12/12/12) en Plaatselijke Groep (6 vergaderingen). Op 22/6 was RL P&Z gastheer voor een bezoek door leadergroepen Weidse Veenweiden (Nederland) en Plaine de Versailles (Frankrijk) in kader van uitwisseling 'Proef ons platteland in uw stadsrand'.

1.3.5

Bosgroep Zuidwest Brabant

Het werkingsgebied van het regionaal landschap en Bosgroep Zuidwest Brabant zijn quasi identiek. Beide verenigingen huizen ook in dezelfde kantoren in Gaasbeek. De voorbije jaren werd ad-hoc samengewerkt en onderling doorverwezen voor projecten: poelen, bosrandenâ&#x20AC;Ś In de herfsteditie van de Landschapskrant heeft het regionaal landschap een artikel gemaakt over de bosgroep. In Affligem werd in 2012 ook samengewerkt met Bosgroep Groene Corridor in een project van de landschapsanimator. Vanuit RL P&Z werd de vraag gericht aan de raad van bestuur van BGZWB om eventueel toe te treden tot de algemene vergadering van het regionaal landschap (als niet-effectief lid). De raad van bestuur van de Bosgroep ging hier niet op in omwille van de interne staatshervorming die nog meer vorm moet krijgen.

1.3.6

Wildbeheereenheden

Sinds 2011 heeft RL P&Z specifieke aandacht gegeven aan de wildbeheereenheden uit de regio. Alle voorzitters zijn aangeschreven met de vraag om contacten aan te halen door de werking van het Regionaal Landschap te komen voorstellen aan de raden van bestuur of algemene vergaderingen. In kader van akkervogels (zie 2.1.2) werden WBE’s begeleid in aanleg van wildakkers via subsidie van ANB. Eind 2012 zijn WBE Dendervallei WestPajottenland (4008) en WBE Sint-Pieters ter Waerden (4024) lid geworden van de algemene vergadering van het regionaal landschap. WBE Oost-Pajottenland (4022) was al lid en WBE De Kitsen (4006) heeft een aanvraag ingediend om in voorjaar 2013 lid te worden. Op WBE Ter Rijst & Holland (4039) na zullen dus alle WBE’s die grotendeels in het werkingsgebied liggen lid van het regionaal landschap zijn.

1.3.7

Andere

In de loop van 2012 is ook overlegd met tal van andere partners en verenigingen. Dit gebeurt vaak ad-hoc maar in deze oplijsting staan een aantal meer geformaliseerde overlegmomenten: -

Agentschap voor Natuur en Bos: o.a. Plan Boommarter (2.2.7) en overleg met Patrick Huvenne (7/11)

Agentschap Onroerend Erfgoed: overleg landschapsanimator met erfgoedconsulent (2.2.3)

Afdeling Ruimtelijke Planning: stuurgroep en opvolging Zuurstof voor de Zennevallei (2.2.1)

Brabantse Koepel voor Natuurstudie: in kader van campagne Koesterburen (2.1.1)

Coördinatie Zenne en andere leden van stuurgroep ‘Zuurstof voor de Zennevallei’ (2.2.1)

Educatief centrum De Paddenbroek: scholenplekjes ‘Pajottenland van je bomen/dromen’ (2.2.2)

Vlaamse Landmaatschappij: bedrijfsplanner en projecten landinrichting Beersel & ruilverkaveling Gooik

Erfgoedcel P&Z, Toerisme P&Z, Toerisme Halle/Sint-Pieters-Leeuw: regioprojecten zoals Weg van Klassiek en prospectie streekvermarkting/-magazine (2.4.3)

Neerhof (Dilbeek) en FeliXart (Drogenbos): werkgroep voor inrichting van omgeving

1.4

Team

Het team van acht medewerkers (+ bedrijfsplanner van VLM) is niet gewijzigd in 2012 en kan ook in 2013 aan de slag blijven met 7,4 VTE. De aflopende provinciale personeels-middelen voor Koesterburen zijn opgevangen door het project ‘Zuurstof voor de Zennevallei’ en begin 2012 startten twee nieuwe leaderprojecten (vervolg Wandelnetwerk Pajottenland en Pajottenland van je bomen/dromen). Jeroen Leemans, Sven Verbelen en Hanna Van Dijk waren stagiairs in 2012. Er werd ook samengewerkt met studenten van Erasmus Hogeschool voor een studentenproject over toerisme in de Zennevallei. De opvolging van de gemeenten en thema’s zit de

verdeeld over alle teamleden. Elke 2 maandag van de maand wordt teamoverleg (TO) gehouden over thema’s en projecten. Tweemaandelijks wordt na het teamoverleg een halve dag terreinbezoek georganiseerd waar een medewerker recent gerealiseerde projecten voorstelt. Om de 3 à 4 weken wordt elke collega individueel opgevolgd door de directeur (PIO, persoonlijk individueel overleg). Het personeel volgde diverse algemene en thematische vormingen om de organisatie te professionaliseren (zie bijlage 6.10). De meeste vormingen werden door de provincie gezamenlijk georganiseerd voor alle VlaamsBrabantse Regionale Landschappen. Ook in 2013 staan (gezamenlijke) vormingen op til.

2012 Alwin Loeckx

Jan

Feb

Maa

Apr

Mei

Jun

Jul

Aug

Sep

Hilde Van Gucht

80%

Inge Dooremont

80%

Kim Ceusters

100%

Koen De Rijck

100%

Leen Van de Weghe

80%

Marleen Maldeghem

100%

Jeroen Leemans

stage

Sven Verbelen

stage

Hanna Van Dijk

stage

Naomi Limbourg

jobst.

Jan

Feb

Maa

Apr

Mei

Jun

Jul

80%

Aug

Sep

Okt

Nov

Dec

100%

Anneleen Vanderputten

100%

Hilde Van Gucht

80%

Inge Dooremont

80%

Kim Ceusters

Dec

80% 100%

80%

100%

Koen De Rijck

100%

Leen Van de Weghe

80% of 100%

Marleen Maldeghem

100% of 90%

Sven Verbelen

Nov

100%

Anneleen Vanderputten

2013 Alwin Loeckx

Okt

jobstudent

1.5

Natura 2000 instandhoudingsdoelstellingen (IHDâ&#x20AC;&#x2122;s)

In het werkingsgebied van RL P&Z liggen slechts een beperkt aantal speciale beschermingszones en habitatrichtlijngebied. Het gaat om Hallerbos en nabije boscomplexen met brongebieden en heiden (Hallerbos, Begijnenbos/ Gasthuisbos, Kesterheide, Zuun, Wolfsputten, Ter Rijst en Markvallei) en Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen (Liedekerkebos en Bellebeek/ Steenvoordbeek). Op 1/10/12 was er een overleg van ANB Vlaams-Brabant met de Vlaams-Brabantse Regionale Landschappen over IHD. Op 12/12/12 organiseerde ANB Vlaams-Brabant een workshop over gebruik van IHD in de opmaak van terrein- en projectplannen voor de regionale landschappen. In voorjaar 2013 zijn een aantal terreinbezoeken voorzien (telkens per SBZ). ANB heeft relevante documenten en plannen overgemaakt om als referentie te gebruiken bij eventuele projecten van RL P&Z in of rond SBZ gebieden. In rapport 10 en rapport 12 staan de instandhoudings-doelstellingen voor de beschermingszones in Pajottenland en Zennevallei omschreven. Via Bosgroep Zuidwest Brabant werd het voorbereidende overleg hierover opgevolgd maar het regionaal landschap zelf heeft hier niet aan deelgenomen. Bij het bepalen van het voorstel van 11 focuszones van het regionaal landschap (zie 1.1) zijn de habitatgebieden als criterium meegenomen. Hierbij is telkens bekeken in welke mate het regionaal landschap in het gebied een meerwaarde kan bieden. Heel wat van de SBZ in de regio zijn in belangrijke mate in eigendom (of perimeter) van de het Agentschap voor Natuur en Bos of Natuurpunt, met hun eigen werking en middelen. Daarom is vooral gekozen om met het regionaal landschap in te zetten op aansluitende gebieden met potentieel of versterken van natuurverbindingen tussen SBZ. In Halle, Beersel en Gooik lopen specifieke gebiedsprojecten waarbinnen maatregelen kunnen genomen worden die kaderen in IHD. Het regionaal landschap is in diverse mate betrokken bij deze projecten. Voor enkele Bijlage II-soorten worden acties ondernomen en nazorg opgevolgd (zie 2.1.2). In de SBZ van Ter Rijst, ZoniĂŤnwoud en Wolfsputten is het regionaal landschap het minste betrokken omdat deze sterk door ANB en deels Natuurpunt ontwikkeld worden. De samenwerking met ANB, Natuurpunt en stad Halle in Plan Boommarter (rond Hallerbos) zal in 2013 herbevestigd worden en ingevuld met concrete engagementen. Voor andere SBZ in focuszones van RL P&Z kunnen de komende jaren projecten voorbereid worden in overleg met ANB, Natuurpunt, gemeenten en andere partners.

Habitatgebied of -deelgebied

ANB

Natuurpunt

Gebiedsproject

Focuszone RL P&Z

Hallerbos

Plan Boommarter

Ter Rijst

ZoniĂŤnwoud

Zuunbeekvallei

Markvallei

Liedekerkebos

Wolfsputten

Begijnenbos/Gasthuisbos

Landinrichting

Neigembos (deel Gooik)

Ruilverkaveling

Kesterheide

Link tussen SBZ en focuszones RL P&Z

1.6

Nazorg

In lente 2012 hebben we een mailing gedaan naar 120 eigenaars waarmee we de voorbije 10 jaren een poel, haag, boomgaard, klein erfgoed of ander terreinproject gerealiseerd hebben. Elke eigenaar kreeg een infobordje ‘Landschapsbouwer’ bezorgd met de vraag om op te hangen bij het project en. Via een evaluatieformulier peilden we naar de tevredenheid en naar de toestand vandaag. Er was ook ruimte voorzien voor vragen en om nood aan bijkomende ondersteuning aan te geven. We kregen 30 formulieren teruggestuurd, met overwegend zeer positieve evaluaties. De huidige toestand wordt door 63% van de eigenaars als goed ingeschat. Er waren 5 concrete vragen naar bijkomende ondersteuning.

Eerste contacten

Opmaak plan

Financiële afspraken

Uitvoering van project

Toestand vandaag

Gemiddelde tevredenheid

Resultaten evaluatie: heel tevreden – gemiddeld – ontevreden

Voor nazorg poelen hebben we in 2012 een poelencursus georganiseerd. De uitnodiging werd ook apart verstuurd naar alle eigenaars van poelen die we aangelegd hebben. In 2013 maakt RL P&Z een inventarisatie van poelen in de Zennevallei en een gezamenlijk plan voor onderhoud waar nodig (zie 2.1.6 en 2.2.1). Voor nazorg boomgaarden organiseren we in 2012-2013 een cursus hoogstamfruit in samenwerking met de Nationale Boomgaardenstichting. De uitnodiging werd ook apart verstuurd naar alle eigenaars van boomgaarden die we aangelegd hebben. In onze PDPO-subsidieaanvraag voor project ‘5 sterren in de boomgaard’ is een belangrijk deel specifiek gericht op beheerpakketten en onderhoud (2.1.3). Bij alle terreinprojecten die gerealiseerd worden krijgen eigenaars een pakket met de relevante themafolders (2.4.4) om zelf aan de slag te gaan met onderhoud en uiteraard kunnen ze steeds bij de medewerkers van het regionaal landschap terecht met specifieke vragen.

Acties - projecten

2.1

Natuur - biodiversiteit

2.1.1

Koesterburen

Partners en doelgroepen Gemeenten – Provincie – Milieuraad – Natuurpunt – Scholen – Landbouwers – Inwoners – Agentschap voor Natuur en Bos – ProNatura/INL – Bosgroep – WBE/jagers – Vlaamse Landmaatschappij – Brakona Projectperiode sinds 2009

Trekker bij RL P&Z Koen

Financiering Provincie

Doelstelling Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei is hoofdpartner in de provinciale biodiversiteitscampagne ‘Je hebt meer buren dan je denkt’. De regionale landschappen spelen zowel een rol in de voorbereidings-, plannings- als uitvoeringsfase om samen met gemeenten, verenigingen, doelgroepen en scholen te werken aan een rijke én blijvende variatie aan planten en dieren. De koestercampagne heeft lange termijndoelstellingen die lopen tot en met 2013 en heeft als kernelementen lokale biodiversiteit, laagdrempelige sensibilisatie, gerichte terreinacties, leefgebiedenbenadering, gemeenten, verenigingen en nieuwe doelgroepen. Terreinacties, sensibilisering en communicatie worden steeds zo veel mogelijk gekoppeld.

Resultaten 2012 Heel wat terrein- en soortbeschermingsacties worden gerealiseerd of ondersteund vanuit deze campagne. De concrete realisaties staan beschreven in acties 2.1.2 Soortbescherming, 2.1.3 Hoogstamboomgaarden, 2.1.4 Hagen – houtkanten, 2.1.5 Knotbomen en 2.1.6 Poelen. Naar partners en publiek werd via verschillende publicaties aandacht gegeven aan de koesterburencampagne. Naast de eigen Landschapskranten, nieuwsbrieven en website heeft het Regionaal Landschap ook meegewerkt aan koesterbuur-publicaties in gemeenteblaadjes, gemeentelijke websites, provinciale publicaties… Zie persberichten in 2.4.5 en 6.1. Op de koesterburenwebsite van de provincie werden inspirerende verhalen van projecten uit de regio gepubliceerd: Plan Boommarter in en rond Halle en de steenuil bij een enthousiaste inwoner uit Lennik. De campagne werd ook op verschillende evenementen gepromoot. Er werd gebruik gemaakt van de banners, de koesterschijven, posters, bladwijzers en ook de tentoonstelling tijdens o.a. de Proefritten in Dilbeek (augustus), de fruitpersdagen (september en oktober o.a. Beersel, Ternat en Pepingen), wandelingen (o.a. Roofridderswandeling in Affligem), vormingen (cursus abdijlandschap in Affligem, knotcursus in LennikBeersel), Natuurpunt regio-avond in Sint-Pieters-Leeuw, Natuurhappening Pajottenland in Gooik… Ook werd er gretig gebruikt gemaakt van nieuwe publicaties (brochures zwaluwen en poelen) en herdrukken (hagen en houtkanten, en hoogstamboomgaarden). Voor de zwaluwbrochure werd in Liedekerke een provinciaal lanceringsmoment georganiseerd op 20 april. Om en bij de 2000 exemplaren werden gericht uitgedeeld op evenementen en contactmomenten, naar partners en doelgroepen. Zo kregen ook alle milieudiensten een pakketje brochures om gericht uit te delen aan inwoners. Samen met de provincie Vlaams-Brabant werden gemeenten gestimuleerd om acties te nemen voor ‘hun’ koesterburen. Hierbij was er overleg met het Regionaal Landschap (Dilbeek, Affligem, Liedekerke, Ternat, Gooik, Galmaarden, Lennik, Halle, Drogenbos, Beersel, Sint-Pieters-Leeuw) en werd ondersteuning gegeven voor subsidie-dossiers voor gemeentelijke natuurprojecten (Affligem, Herne, Drogenbos). Ook was er overleg rond de jaarprogramma’s van de Intergemeentelijke Natuur- en Landschapsteams, en hoe deze kunnen afgestemd worden om de doelstellingen rond koesterburen te verwezenlijken. B Bij gemeentelijk overleg werd teruggekoppeld over uitgevoerde projecten, mogelijkheden zoals koesterkermis, draaiboek en bijen-infomomenten voorgesteld, nieuwe communicatie-materiaal (b.v. bladwijzers en MOSbladen) en best-cases gepresenteerd, nieuwe afspraken over terreinactie en sensibilisering gemaakt etc. In januari werden gemeenten en INL warm gemaakt om kandidaturen op te sturen voor de koesterster 2011 – zowel Dilbeek als Halle ging met een koesterster naar huis. Roosdaal vroeg informatie op over de loop van de campagne en wil in 2013 aansluiten.

Vanuit de provincie werden een aantal werkgroepen opgericht ter ondersteuning en inhoudelijke vormgeving van de campagne. Het Regionaal Landschap neemt deel aan volgende werkgroepen: -

Overleg biodiversiteitsmedewerkers: deze bijeenkomsten van de biodiversiteitsmedewerkers maken het mogelijk om het verloop van de koesterburencampagne in heel Vlaams‐Brabant op te volgen, om ervaringen vanuit verschillende hoeken te delen en elkaar bij te staan en te inspireren voor nieuwe initiatieven. De biodiversiteitsmedewerkers kwamen in 2012 vijf keer samen.

De koestercarrousel 2012 rond het thema ‘Verleg koesterbuurgrenzen’ ging door op 2 februari en werd actief bijgewoond door het Regionaal Landschap.

De koestersafari vond plaats op 8 juni in regio Zuid‐Hageland en werd bijgewoond door het Regionaal Landschap. Verschillende interessante terreinrealisaties zoals bermbeheer, vleermuizenbescherming en inrichting van een koesterburen-pastorietuin werden bezocht.

Planning 2013 en nazorg -

Campagne verderzetten met terreinacties, sensibilisering en communicatie. Hierbij wordt extra aandacht gegeven aan koppeling met Zuurstof voor de Zenne (2.2.1) en het Pajottenland van je bomen (2.2.2).

Aanspreekpunt voor gemeenten, verenigingen en doelgroepen.

Extra aandacht voor samenwerking en ondersteuning van gemeenten door overleg, subsidieaanvragen, promoten infoavonden (draaiboek/bijen), opvolgen van lokale terreinacties…

Extra aandacht voor laagdrempelige sensibilisering door ophangen van koesterburen-bordjes, gebruiken van gadgets en koesterkermis, zichtbaar maken van activiteiten op UiT in Vlaanderen…

Meewerken aan provinciale initiatieven: koestersafari, koesterster, biodiversiteitsmedewerkersoverleg, nieuwe brochures, nieuwe projectvoorstellen, afstemming met natuurverbindingen en instandhoudingsdoelstellingen…

Veel van de werking zal afhangen van een eventuele goedkeuring van het project KoesterbuurTen (PDPO) dat voorbereid wordt als gezamenlijk project van de vijf Vlaams-Brabantse regionale landschappen met steun van de Provincie. In dit project willen we in buurten in de provincie bewoners actief begeleiden in het ontdekken en koesteren van soorten en leefgebieden in en rond hun eigen wijk.

2.1.2

Soortbescherming

Partners en doelgroepen Gemeenten – Provincie – Milieuraad – Natuurpunt – Landbouwers – Inwoners – Agentschap voor Natuur en Bos – ProNatura/INL – Bosgroep – WBE/jagers – Bosgroep – Vlaamse Landmaatschappij – WBE/jagers – Brakona - Landbouworganisaties Projectperiode onbepaald

Trekker bij RL P&Z Koen, Frederik

Financiering Provincie – Vlaamse Landmaatschappij (bedrijfsplanner)

Doelstelling Aanvullend bij het behoud van waardevolle landschappen en kleine landschapselementen en het verbinden van natuur wil het Regionaal Landschap specifieke maatregelen nemen voor de bescherming van een aantal soorten in hun kenmerkende leefgebieden. Het opkrikken van de basiskwaliteit landschap en natuur is vaak niet voldoende, soms is soortspecifieke aandacht vereist. Soortbeschermingsacties zijn sinds de koesterburencampagne (2009) in een stroomversnelling terechtgekomen. Het Regionaal Landschap onderneemt acties voor huiszwaluw in urbane gebieden, akkervogels en boerenzwaluw in landbouwgebieden, steenuil en kamsalamander in kleinschalige landschappen. Voor deze soortbeschermingsacties zijn we in belangrijke mate de trekker in de regio. Daarnaast worden ook vroedmeesterpad, vleermuizen, vliegend hert, eikelmuis en sleedoornpage niet vergeten. Verschillende van deze acties geven invulling aan de instandhoudingsdoelstellingen (zie 1.5), vooral wat betreft Bijlage II-soorten die deels buiten de afgebakende Natura 2000 gebieden voorkomen.

2.1.2.1 Vroedmeesterpad, vleermuis, vliegend hert, eikelmuis en sleedoornpage Voor Vroedmeesterpad werd samen met NatuurpuntStudie voor Natuurpunt Sint-Genesius-Rode een advies uitgewerkt voor het ruimen van de belangrijkste poel in de Kwadebeekvallei en het plaatsen van voortplantingsbakken in de omgeving. Voor vleermuizen werd voor de gemeente en Natuurpunt-afdeling Ternat contact gezocht met de Vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt voor het inrichten van een bunker aan Kasteel Kruikenburg. Eigenaars van aangelegde broedhopen in Huizingen werden gevraagd om waarnemingen van vliegend hert door te geven. In 2013 komt er opnieuw een infoavond en wandeling, samen met de gemeente Beersel en de Natuurgidsen Zuid-West-Brabant. Via eigenaars en natuurverenigingen kregen we oude en recentere waarnemingen van eikelmuis door. We willen in 2013 werken aan eikelmuisvriendelijke inrichtingen in Bever, Galmaarden, Gooik, Lennik, Liedekerke, Affligem, Ternat en Dilbeek door aanleg/herstel van boomgaarden (2.1.3) en plaatsen van eikelmuisnestkasten. Bij terreinrealisaties wordt quasi standaard ook sleedoorn aangeplant t.b.v. de sleedoornpage (2.1.4).

2.1.2.2 Leefgebied urbaan: Huis- en boerenzwaluw Het zwaluwproject van RL P&Z loopt al enkel jaren maar maakte in 2012 flinke vooruitgang, zowel qua sensibilisatie als op het terrein. Maar liefst 12 gemeenten hebben in het begin van de campagne de huis- en boerenzwaluw als koesterbuur gekozen. Her en der zijn er initiatieven opgestart, zoals gemeentelijke subsidiereglementen, zwaluwwandelingen en lokale kunstnestacties. Het Regionaal Landschap wil hierop inspelen in het kader van de koesterburen-campagne en beschermingsacties voor deze soorten bovenlokaal vorm geven.

Resultaten 2012 Waar in 2011 vooral aandacht ging naar het verbeteren van het urbane en/of meer landelijke leefgebied (gemengde hagen en poelen) lag in 2012 de nadruk op inwoners informeren en betrekken en kunstnesten ophangen in afgebakende actiegebieden om huiszwaluwen meer kansen te bieden. Kandidaat窶人ocaties worden daarbij geselecteerd op basis van de nabijheid van bestaande kolonies, de ligging in het landschap, hoogte van de gevel, aard van de dakoversteek窶ｦ Het Regionaal Landschap staat in voor het overtuigen van inwoners en het aftoetsen van de locaties/kandidaten, terwijl INL voor de uitvoering zorgt.

Wijk Witte Roos Sint-Pieters-Leeuw

- Deur-aan-deurbezoeken in de wijk (overdag en ’s avonds) - Ophangen van kunstnesten en mestplankje ikv INL

Reinaertwijk Groot-Bijgaarden (Dilbeek)

- Deur-aan-deurbezoeken in de wijk (overdag en ’s avonds) - Ophangen van kunstnesten en mestplankje ikv INL - Deur-aan-deurbezoeken in de wijk (overdag en ’s avonds) - ism Milieudienst en Natuurpunt-afdeling - Op initiatief van Natuurpunt Ternat werd een zwaluwenfietstocht georganiseerd

Wijk Opalfene Ternat

Pajottenland

Brochure

- Een landbouwer uit de Brusselstraat in Lennik meldde ons dat de natuurlijke nesten één voor één van de muur vielen. Gelukkig konden we direct reageren. - Ook aan de Pedemolen in Dilbeek werden kunstnesten opgehangen, welke hier ook van educatief belang zijn - ism provincie Vlaams-Brabant en de 4 andere Regionale Landschappen

- 6 dubbele kunstnesten voor huiszwaluw aan 6 huizen, inclusief 14 brochures en 4 deurbordjes - 1 mestplankje onder natuurlijk nest - 30 dubbele kunstnesten voor huiszwaluw aan 24 huizen, inclusief 38 brochures en 21 deurbordjes - 24 dubbele en 1 enkel kunstnesten voor huiszwaluw aan 21 huizen, inclusief 32 brochures en 15 deurbordjes - Ruim 20 deelnemers, evenveel brochures verdeeld - 10 dubbele kunstnesten voor huiszwaluw, inclusief brochure en deurbordje - 2 kunstnesten, inclusief brochure en deurbordje

- 1000 exemplaren gedrukt, ongeveer 570 verdeeld

De resultaten werden breed verspreid in gemeenteblaadjes en vlot opgepikt door de geschreven pers. Ook de nieuwe zwaluw-brochure werd op 25 april in bijzijn van de Ternatse burgemeester voorgesteld.

Planning 2013 en nazorg -

In de bovengenoemde woonwijken worden de opgehangen kunstnesten in mei/juni gemonitord, door vrijwilligers van lokale natuurverenigingen. Daar waar gevraagd kunnen we ingaan op verzoeken om mestplankjes en kunstnesten met steun van de INL-werking bij te plaatsen (nazorg).

Voor kolonies in de regio Markvallei willen we in 2013 een actieplan opmaken voor het starten van inventarisatie en aanbieden van nestgelegenheid, in overleg met de betrokken gemeenten en natuurorganisaties.

We willen in 2013 in Dilbeek een project uitwerken om de gierzwaluw van nestgelegenheid te voorzien; meerdere gemeente-gebouwen komen in aanmerking.

In 2013 komt de nadruk alternerend te liggen op het leefgebied: aanplantingen van hagen, houtkanten en boomgaarden in verstedelijkte omgevingen (zie 2.1.3 en 2.1.4), en de aanleg en herstel van poelen (zie 2.1.6).

2.1.2.3 Leefgebied akkers: Akkervogels De akkervogelwerking in 2012 bouwde voort op de expertise, contacten en resultaten die het Regionaal Landschap vanaf eind 2007 met de verschillende partners opbouwde. Het doel blijft om stabiele en gezonde akkervogelpopulaties in de streek op te bouwen en te behouden als onmisbaar element van een vitaal platteland in de streek. In 2012 waren we getuige dat de volgehouden inspanning van RL P&Z en partners spectaculaire resultaten opleveren. Langzaam maar zeker werken we aan een continue opvolging van het akkervogelproject door de vogelwerkgroepen, natuurverenigingen en WBEâ&#x20AC;&#x2122;s, nog aangevuld met landbouwers en gemeenten.

Resultaten 2012 Terreinrealisaties in afgebakende gebieden: het voorzien van nestgelegenheid en zomervoedsel (hagen, houtkanten, grasranden) en wintervoedsel (overstaand graan) gaan hand-inhand met overleg, monitoring, sensibilisering en kennisuitwisseling. Opvallend is de studie die we uitvoerden in de zoekzone Galmaarden-Waarbeke volgens INBO-standaarden, en de stimulerende samenwerking met enkele jachtgroepen.

Ruilverkaveling Elingen (kern- en zoekzone)

- Herinzaaien van (erosie)stroken op gemeentegrond met wildakkermengsel (granen-kruiden) - Opvolgen van beheer aanplantingen en percelen (gemeente & ANB) - Monitoring door vrijwilligers en VLMbiologen

Galmaarden-Waarbeke (zoekzone)

- Resultaten communiceren naar lokale landbouwers toe - Landschapsanalyse door stagiair Sven Verbelen

Sint-Pieters-Kapelle en Bever (kern- en zoekzone)

- Wandeling met persmoment 11/3/2012 voor partners (natuur-, landbouw- en stilteverenigingen, WBE’s, VLM, gemeente,…) om zeer opmerkelijke resultaten wintermonitoring 2011-2012 te delen - Samenwerking met jachtgroepen van WBE De Kitsen (2012-2013) - Opkopen van in winter overstaand graan (2012-2013) en aanvullend aankopen voor strooigraan - Advies aan landbouwer-op-rust in Bever - Samenwerking met 2 jachtgroepen van WBE Sint-Pieters ter Waerde

Pajottenland (overig)

Communicatie

- Een landbouwer-jager uit Vollezele zaaide een mislukt stuk wintergraan door met boekweit en haver, en maakte (als allereerste) gebruik van de gemeentesubsidie in Herne - RL P&Z ondersteunde de inventarisatie door Natuurpunt Studie ikv ruilverkavelingsplannen Gooik - Een nestbeschermingsproject rond kieviten in de regio kwam niet van de grond door een gebrek aan tijd bij vrijwilligers en bij landbouwers en loonwerkers - Persmomenten naar aanleiding van wandeling (11 maart), voorstelling studie (15 juni) en toonmoment WBE’s (26 augustus 2012)

- 4 stroken (+/- 1 ha) in Pepingen en Lennik - Knot- en hakhoutbeheer Elingen ikv INL - Ruim 30 overwinterende geelgorzen (al enkele jaren constant) - Rondzendbrief ism VLM, Boerenbond, EcoKwadraat,… - Gedetailleerd rapport over 830 ha, met 4,46% akkervogelvriendelijk terrein - 22 deelnemers wandeling - naar schatting 335 (!) overwinterende geelgorzen, 4 grauwe gorzen, 100+ veldleeuweriken, 100+ kneus,... - 62 are wildakker met ANB projectsubsidie - 77 are aan de voet van de Congoberg - 1 gemengde haag - 37 are maïsakker omgezet in wildakker met ANB projectsubsidie - 1,25 ha in winter overstaand graan in Herne

- Ruim 75 (niet-unieke) waarnemingen van geelgors, 176 voor patrijs in Gooik

- Verschillende publicaties in lokale, geschreven pers; ook radio; en stukken in gemeenteblaadjes, NatuurOriolus…

Planning 2013 en nazorg Het Regionaal Landschap is een onmisbare partner voor akkervogelbescherming in de regio. Daarom blijven we inzetten op samenwerking en terreinacties in de verschillende afgebakende gebieden. -

Samenkomst met WBEâ&#x20AC;&#x2122;s/jagers uit de regio die aan biotoopverbetering op het platteland willen doen b.v. aanleg hagen of wildakkers; begeleiding om projectsubsidie bij ANB aan te vragen.

Beter beheer en inrichting van gemeentegronden en ANB-terrein in de ruilverkaveling Elingen, door advies en begeleiding: hakhoutbeheer, aanplantingen van hagen en aanleg wildakkers.

Zoekzone Galmaarden-Waarbeke: intensieve monitoring van de evolutie van geelgors; aankopen van graanranden en strooigraan voor winter 2013-2014; bouwen aan een draagvlak voor een akkervogelreservaat met natuurverenigingen; landbouworganisaties en VLM responsabiliseren; eventueel een trefdag van alle actoren.

Zone Sint-Pieters-Kapelle & Bever: promoten van subsidiereglement gemeente Herne; aanleg en herstel van hagen bij particulieren, in combinatie met wild/graanakkers.

2.1.2.4 Leefgebied parklandschap: Steenuil De steenuil houdt het meest van een kleinschalig landschap vol variatie aan landgebruik. Daarom is het een van de meest karakteristieke koesterburen van onze regio. Acht gemeenten hebben de steenuil opgenomen in hun lijst van koesterburen. Om het leefgebied van de steenuil te verbeteren worden bomen geknot (zie actie 2.1.5), hoogstamboomgaarden hersteld (zie actie 2.1.3) en hagen en houtkanten geplant (zie actie 2.1.4). Omdat natuurlijke broedplaatsen - holtes in bomen - pas voorkomen bij knotwilgen of fruitbomen vanaf 50 jaar worden nestkasten op geschikte locaties opgehangen. Het plaatsen van de nestkasten bevordert de nazorg van de terreinrealisaties en het contact met de grondeigenaars.

Resultaten 2012 -

6 nestkasten werden opgehangen op geschikte locaties, met name 5 in Gooik en 1 in Pepingen (Heikruis). 2 nestkasten werden verwijderd i.v.m. (vergunde) bomenkap.

Verschillende nestkastbezitters contacteerden ons na waarnemingen van bezette nestkasten (broeden of roesten), vrijwilligers van de natuurverenigingen gingen ter plaatse om te ringen (meestal

Vogelwerkgroep Citrinella). Een ontroerende reactie uit Lennik werd een inspirerend verhaal op de koesterburen-website. -

Aanleg en herstel van boomgaarden en hagen & houtkanten (2.1.3 en 2.1.4) en het beheer door de vrijwillige knotteams 2.1.5).

Interessante spin-offs zijn de steenuilwerkgroep die wordt getrokken door VWG Citrinella, het ophangen van extra nestkasten in de gemeente Sint-Pieters-Leeuw en een druk bijgewoonde steenuil-activiteit (17/11/2012) in Sint-Pieters-Leeuw.

Planning 2013 en nazorg -

Met de nestkastbezitters houden we zoveel mogelijk de vingers aan de pols via mailing (nazorg). Hierbij worden tips gegeven over een beter beheer i.f.v. de steenuil en andere koesterburen.

Opgehangen nestkasten worden in de mate van het mogelijke opgevolgd, samen met de natuurverenigingen. Bij een ringactie wordt elk jaar de pers uitgenodigd.

Er zullen nog enkele bijkomende nestkasten opgehangen worden, bij terreinrealisaties van het Regionaal Landschap.

Verder inzetten op leefgebiedenherstel (2.1.3 en 2.1.4).

2.1.2.5 Leefgebied poelen: Kamsalamander Onze streek herbergt een bijzondere koesterbuur, de kamsalamander. Je vindt kamsalamander in een aantal poelen in en rond Liedekerkebos Hertegembos - Kattem en in het grensgebied Galmaarden – Herne Bever. Kamsalamanders kunnen alleen overleven als er voldoende geschikte poelen zijn in een kwaliteitsvol kleinschalig landschap. De kamsalamander is dus een echte ambassadeur voor poelen en andere kleine landschapselementen in onze streek.

Resultaten 2012 -

Er was een vlotte samenwerking met een vrijwilliger van Natuurpunt Dendervallei voor het monitoren van poelen m.b.v. een (vergunde) fuik. Buiten de gekende 2 voortplantingspoelen in de regio van de Markvallei kwamen geen nieuwe waarnemingen binnen.

Voor het tweede jaar op rij werd een serieuze poging ondernomen om een zwaar vervuilde voortplantingspoel in Tollembeek te schonen. Financieel werd een extra inspanning gedaan maar de pachtende landbouwer weigerde uiteindelijk.

Er werd advies gegeven en uitgevoerd voor het ruimen van een poel in geschikt leefgebied in Bever.

In de regio Bever – Herne – Galmaarden werden grondeigenaars actief aangesproken om poelen te beheren, te herstellen of aan te leggen voor de kamsalamander, met resultaat.

Planning 2013 en nazorg -

Aanleg en herstel van poelen (zie 2.1.6), zo mogelijk in combinatie met aanleg van hagen en houtkanten. Maatregelen die rechtstreeks bijdragen tot verbeteren van zijn leefgebied zullen dan ook ten goede komen aan tal van andere planten‐ en diersoorten die afhangen van deze kleine landschapselementen.

Monitoring van kamsalamander (larven) met fuik in de regio Bever – Herne – Galmaarden, in samenwerking met vrijwilligers van Natuurpunt Dendervallei.

2.1.3

Hoogstamboomgaarden

Partners en doelgroepen Gemeenten – Provincie – Inwoners – ProNatura/INL – Bosgroep – WBE/jagers – Agentschap Onroerend Erfgoed – Nationale Boomgaardenstichting – Bedrijven Projectperiode onbepaald

Trekkers bij RL P&Z Koen, Anneleen

Financiering Provincie – Agentschap Onroerend Erfgoed

Doelstelling Hoogstamboomgaarden zijn typisch voor het landschap van het Pajottenland en de Zennevallei. RL P&Z wil het bewaren van houtig erfgoed en het versterken van de ecologische waarde concreet aanpakken. Dit doen we door: -

Aanleg en herstel van hoogstamboomgaarden (bij ruimte voor minimum 10 bomen) volgens ontwerpplan, na screening van de geschiktheid van de locatie wat betreft landschap- en natuurwaarden en vastleggen van een overeenkomst tussen eigenaar en RL P&Z.

Adviesverlening rond plantverband, rassenkeuze, kruisbestuiving, uitvoering, subsidies, natuurwaarden… op verzoek en/of wanneer terreinwerken niet via een budget van RL P&Z kunnen gebeuren.

Sensibilisering en educatie, via de nieuwe brochure ‘Hoogstamboomgaarden’, boek ‘Fruit als smakelijk erfgoed’, website, vormingsmomenten, persoonlijke contacten aan de fruitpers…

Resultaten 2012 Een heel aantal terreinprojecten met boomgaarden staan opgenomen bij de landschapsanimator (2.2.3). Daarnaast werd ook een uitgebreid advies opgemaakt voor het herstel van uitgebreide boomgaarden in Roosdaal (omgeving Zepposmolen) en Gaasbeek (omgeving kasteel). Voor deze laatste worden de werken in 2013 uitgevoerd.

Nuyttens Werfstraat Galmaarden

Landschapsinrichting weiland en boomgaard

Van Houdenhove Veldstraat Lennik

Landschapsinrichting boomgaard

Boomgaard (53 stuks) Houtkant (770m²) Meidoornhaag Notenbosje en berkenbosje Boomgaard (5 stuks) Knotwilgen (3 stuks) Gemengde haag (130lm) Leifruit (3 stuks) en kleinfruit

Nieuw in 2012 was de lancering van een (ver)nieuwde brochure ‘Hoogstamboomgaarden’, een samendruk met de andere 4 Vlaams-Brabantse Regionale Landschappen. Deze brochure is erg gewild en werd al zeker 370 keer bezorgd via gemeenten, verenigingen, evenementen en contacten. De fruitpers groeide verder uit tot een vaste waarde in de streek. Zo stond de mobiele fruitpers op 5 locaties in de gemeenten Pepingen, Halle, Beersel, Ternat en Gooik. Het Regionaal Landschap besprak de locaties, promootte de evenementen en zorgde voor sensibiliserende brochure aan de fruitpers. Anders dan de voorbijgaande jaren was het Regionaal Landschap niet meer actief aanwezig tijdens de persmomenten. Ook de vaste pers in Bever werkte als partner van het Regionaal Landschap. Samen werden zo 25.000 kilo hoogstamfruit verwerkt tot 16.000 liter sap. Verder werden samen met de Nationale Boomgaardenstichting de nodige voorbereidingen getroffen om in 2013 een 11-delige cursus te geven over de aanplant en onderhoud van hoogstamboomgaarden en kleinfruit. Als Regionaal Landschap hebben we dit sterk gepromoot bij eigenaars van boomgaarden in de streek, waardoor de cursus al meer dan 40 inschrijvingen telt.

Planning 2013 -

Oproep voor locaties via nieuwsbrief, website, landschapskranten en eigen contacten, en onderzoek en selectie van deze kandidaat-locaties. Er is in toenemende aandacht voor de focuszones en met extra aandacht voor realisaties in kader van projecten Zuurstof voor de Zenne (2.2.1), Abdijlandschap Affligem (2.2.4) en Pajottenland van je bomen (2.2.2).

Ondersteunen van eigenaars met advies en het uitwerken van plantschema’s voor projecten en terreinrealisaties. Op dit ogenblik staan al 8 samenwerkingen in de steigers in 6 gemeenten, goed voor ongeveer 150 fruitbomen.

Opvolging en nazorg van terreinrealisaties hoogstamboomgaarden van de laatste jaren.

Verder verspreiden van de brochure ‘Hoogstamboomgaarden’, en eventueel bijdrukken.

Het mede-organiseren en promoten van de mobiele en vaste fruitpers.

Het mede-organiseren van de 11-delige cursus hoogstamboomgaarden en kleinfruit, die plaats heeft in onze pastorie te Gaasbeek.

Het indienen van een PDPO-projectvoorstel ‘5 sterren voor de boomgaard’.

2.1.4

Hagen – houtkanten – Plant van Hier

Partners en doelgroepen Gemeenten – Provincie – Natuurpunt – Inwoners – ProNatura/INL – Agentschap Onroerend Erfgoed Projectperiode onbepaald

Trekkers bij RL P&Z Anneleen, Koen

Financiering Provincie – Agentschap Onroerend Erfgoed

Doelstelling Behoud, herstel en uitbreiding van landschappelijke en cultuurhistorisch waardevolle landschapselementen met een hoge ecologische waarde zoals hagen en houtkanten. Het netwerk van hagen en houtkanten wordt versterkt in functie van landschapsbeleving, landschapsherstel, versterking van leefgebieden en ecologische corridors en behoud van autochtoon genetisch materiaal. Vele eigenaars stappen zelf naar het Regionaal Landschap toe met concrete vragen rond de aanleg van hagen en houtkanten. Het Regionaal Landschap begeleidt en stimuleert deze eigenaars om voor streekeigen hagen te kiezen en zo een ecologische en landschappelijke meerwaarde te realiseren. Daarnaast is er ook behoorlijk wat vraag voor creatieve, praktische en financiële ondersteuning bij de aanleg van streekeigen hagen. Bij deze terreinrealisaties werkt het Regionaal Landschap waar mogelijk steeds met autochtoon plantgoed. Vaak wordt een koesterbuur zoals de sleedoornpage in ontwerp en communicatie meegenomen.

Resultaten 2012 De terreinprojecten met boomgaarden staan opgenomen bij de landschapsanimator (2.2.3) en Abdijlandschap Affligem (2.2.4). In oktober 2011 onderschreef het Regionaal Landschap de intentieverklaring ‘Plant van Hier’. Dit is een engagement om in de mate van het mogelijke de toekomst van autochtone bomen en struiken in Vlaanderen te vrijwaren. Verschillende Regionale Landschappen en Bosgroepen organiseren zelf zaadoogsten en laten dit streekeigen materiaal opkweken in een kwekerij. Dit jaar stapten we onofficieel mee in dit programma. Verschillende gesprekken vonden plaats tussen RL P&Z, bosgroep Zuidwest Brabant en INL. Een eerste proefoogst werd georganiseerd. Vanaf 2013 stappen we officieel in. Nieuw in 2012 was de lancering van een (ver)nieuwde brochure ‘Hagen, heggen en houtkanten’, een samendruk met de andere 4 Vlaams-Brabantse Regionale Landschappen. Deze brochure is erg gewild en werd al zeker 430 keer bezorgd via gemeenten, verenigingen, evenementen en contacten.

Planning 2013 -

Verder ondersteunen van eigenaars met advies en via projecten/terreinrealisaties, met extra aandacht voor landbouwers, jagers en scholen.

Label ‘Plant van Hier’ uitdrukkelijk gebruiken en communiceren.

Begeleiden zaadoogst-acties en opvolgen opkweekprogramma.

Verder verspreiden van de brochure ‘Hagen, heggen en houtkanten’

2.1.5

Knotteam

Partners en doelgroepen Gemeenten – Provincie – Landbouwers – Inwoners – ProNatura/INL – Bosgroep – Vrijwilligers Projectperiode onbepaald

Trekker bij RL P&Z Koen

Financiering Provincie

Doelstelling De werking van de knotteams heeft tot doel om de knotboom als typerend landschap- en natuur- en verbindingselement te behouden in de streek van Pajottenland en Zennevallei. Het project wil landschapsonderhoud uitgevoerd door vrijwilligersgroepen actief uitbouwen door omkadering en vorming, met de steenuil als koesterbuur. Vaak is het achterstallig beheer van knotbomen (geen tijd, materiaal, durf, ervaring…) de reden dat knotwilgen langzaam afsterven of opgeruimd worden. Door vraag (brandhout voor kachels) en aanbod (te knotten bomen) op elkaar af te stellen willen we waardevolle knotbomen op een duurzame en bijna kosteloze manier behouden. Door een groep houtkachelgebruikers in de streek op te leiden en te omkaderen ontstaat er een ervaren en direct inzetbare groep vrijwilligers, die op 3 jaar tijd uitgroeiden van houtzoekers tot biodiversiteitsambassadeurs. De resultaten zijn ook direct zichtbaar op het terrein doordat elke winter ongeveer 200 bomen correct worden geknot. De gemeente Ternat heeft een eigen knotteam. Aanvragen die voor deze gemeente binnenkomen bij het Regionaal Landschap worden doorgegeven aan de Ternatse milieudienst.

Resultaten 2012 -

Oproep voor locaties waar knotbomen geknot dienen te worden: via website/nieuwsbrief, lokale media en gemeentebladen, flyer, contacten met gemeentelijke milieuambtenaren, rechtstreeks met eigenaars, via eigen contacten,…

Onderzoek en evaluatie van 51 kandidaat-locaties via aanvraagformulier met foto’s.

Knotten van 204 knotbomen (vooral knotwilgen).

Terreincontrole in het voorjaar (steekproefsgewijs).

Evaluatiemoment met BBQ in mei met alle vrijwillige knotters.

Intensief contact in de winterperiode met de verantwoordelijken van elk knotteam, o.a. opvolging aanvragen, vrijwilligersverzekering,…

Uitbreiding van het bestaande knotteam gezien de vele aanvragen van eigenaars die binnen komen: voor 9 nieuwe vrijwilligers werd begin november een starterscursus georganiseerd. Zij ontvingen hun diploma en ontlenen ook een veiligheidsbroek bij RL P&Z om het veilig werken concreet te ondersteunen.

Groots startmoment in Halle op 17 november met de knotteams in volle kracht aanwezig (35 man). Speciale aandacht voor onderhoud en afstellen van de kettingzaag. Veel persbelangstelling.

De landschapsanimatoren van de 5 Vlaams-Brabantse Regionale landschappen werden uitgenodigd om samen te schrijven aan een brochure over ‘Knotbomen’.

Op 28 februari werd het Regionaal Landschap uitgenodigd door RL Vlaamse Ardennen en Agro|Diensten voor de voorstelling van ons knotteam-werking. Dit werd positief onthaald en ondertussen werd een gelijkaardige actie in de Vlaamse Ardennen opgezet.

Affligem Beersel Bever Dilbeek Drogenbos Galmaarden Gooik Halle Herne Lennik Liedekerke Pepingen Roosdaal Sint-Genesius-Rode Sint-Pieters-Leeuw

Koesterbuur Steenuil Steenuil Steenuil Eikelmuis Huismus Ringmus Steenuil Steenuil Steenuil Steenuil Eikelmuis Steenuil Steenuil

Aantal knotbomen goedgekeurd in 2012 0 0 0 53 0 27 50 8 2 0 0 28 6 0 27

Aantal knotbomen geknot sinds 2009 35 97 0 107 0 32 65 12 110 44 14 105 9 1 71

Planning 2013 en nazorg -

Verder zetten van het project, waarbij de rol van het regionaal landschap ligt in het samenbrengen en coĂśrdineren van vrijwilligers en aanvragers.

Terreincontrole, databeheer, centraal aanspreekpunt, evaluatiemoment en promotie.

Persmoment in maart bij het knotten van de 1000

ste

boom door het knotteam; uitreiking van gadget aan

de vrijwilligers. -

Vijfde cursus voor nieuwelingen om het team in de Zennevallei verder uit te breiden om aanvragen van eigenaars sneller te kunnen beantwoorden.

Gezamenlijk gezellig startmoment bij het begin van de winter om groots uit te pakken, zowel naar resultaat als bekendheid toe.

Afwerken brochure â&#x20AC;&#x2DC;Knotbomenâ&#x20AC;&#x2122; (voorzien voor september 2013) en instaan voor de verspreiding nadien via gemeenten, verenigingen, evenementen en contacten.

2.1.6

Poelen

Partners en doelgroepen Gemeenten – Provincie – Landbouwers – Inwoners – Natuurpunt – ProNatura/INL – Agentschap voor Natuur en Bos – Agentschap Onroerend Erfgoed – WBE/Jagers Projectperiode onbepaald

Trekker bij RL P&Z Koen, Anneleen

Financiering Provincie

Doelstelling Het versterken van het aanwezige poelennetwerk in de streek. Hierdoor wordt het leefgebied voor watergebonden planten en dieren uitgebreid, in het bijzonder amfibieën. Vele poelen worden in gebruik genomen als veedrinkpoelen en dragen zo bij tot een natuurvriendelijkere landbouw. Spontaan blijven er jaarlijks heel wat aanvragen binnenkomen voor het herstel van bestaande en de aanleg van nieuwe poelen. Ook vinden steeds meer eigenaars van poelen die door het Regionaal Landschap werden aangelegd, de weg terug naar ons bij (grotere) problemen zoals verlanding. Gezien het belang van dit klein landschapselement voor huis- en boerenzwaluw, voor watergebonden planten en dieren zoals vinpootsalamander en kamsalamander en als stapsteen in het landschap gaan we hier graag op in. Voor herstel/aanleg wordt rekening gehouden met criteria zoals motivatie, locatie en uitvoering.

Resultaten 2012 In 2011 werden 14 poelen aangelegd of hersteld, een aanzienlijk aantal. Aan elke poel gaat een relatief lang proces gepaard van selectie, overleg, plan- en dossieropmaak, aanvraag bouwvergunning, uitschrijven bestek en uitvoering. Gezien de tijdsintensieve procedure werd besloten om elke twee jaar in te zetten op poelen, alternerend met de zwaluw-acties (2.1.2). Dit betekent dat in 2012 slechts 3 poelen werden aangepakt: -

Een poel bij een particulier in Beersel die het Regionaal Landschap in 2005 aanlegde werd hersteld; na hevige regenval was deze vol met leem van een hogergelegen akker gestroomd.

Het project ‘Het Moeras’ in Drogenbos (zuurstof voor de Zennevallei) omvatte o.a. een nieuwe poel.

Het herstel van een poel in Sint-Laureins-Berchem, naast een bos in VEN-gebied waar hazelworm werd waargenomen.

Daarnaast werd voor een poel in Bever die interessant kan zijn voor kamsalamander een advies geformuleerd. De eigenares heeft de kappings- en ruimingswerken in eigen beheer uitgevoerd. Eind april werd de gloednieuwe brochure ‘Poelen’ in Liedekerke onder ruime belangstelling voorgesteld aan pers en publiek. De brochure is een samenwerking van de 4 andere Vlaams-Brabantse Regionale Landschappen en de provincie, en past in de koesterburencampagne (2.1.1). Ongeveer 680 brochures werden in 2012 zo gericht mogelijk verspreid.

Eind september werd er een poelencursus georganiseerd. Iedereen die in het verleden met het Regionaal Landschap samenwerkte rond poelen kreeg een uitnodiging in de bus, samen met de nieuwe brochure (nazorg). Met 21 deelnemers was deze cursus volzet, bijna allen particulieren die in het verleden met het Regionaal Landschap samenwerkten voor poelaanleg en –herstel (nazorg). Inverde-lesgever Rollin Verlinder zorgde voor een enthousiaste en interactieve vorming. Deelnemers werden gevraagd foto’s mee te nemen van hun poel, en deze werden in groep besproken. Een Natuurpunt-poel in de Zuunvallei in Sint-Pieters-Leeuw werd in de namiddag onder handen genomen. Verder werd de opstart gemaakt van een heleboel poelprojecten voor uitvoering in 2013, in het bijzonder in projecten Zuurstof voor de Zennevallei (2.2.1), Abdijlandschap Affligem (2.2.4) en in de Markvallei ten behoeve van de kamsalamander (2.1.2).

Planning 2013 en nazorg Voor 2013 staat de aanleg van minstens 7 nieuwe poelen en het herstel van minstens 6 bestaande poelen op de planning (zie hieronder gedeeltelijke lijst). Een vijftal poelen liggen in een gebied waar kamsalamander kan voorkomen. Om deze projecten goed te laten verlopen schrijven we een nieuw, uitgebreid bestek uit om de beste prijs/kwaliteit te verkrijgen.

Affligem Bever Bever Dilbeek Galmaarden Gooik Halle Herne Herne

Locatie

Aanvrager

Actie

Schaapschuurlos Pontembeek/Puydt Akrenbos Keperenbergstraat Werfstraat Terhagenstraat Trage Weg 100 Aerebeekstraat Kramerijkstraat

Gemeente Particulier Particulier Particulier Particulier Particulier Gemeente Particulier Particulier

Aanleg 1 poel Herstel 1 poel Aanleg 1 poel Aanleg 1 poel Aanleg 1 poel Aanleg 1 poel Herstel 1 poel Aanleg 1 poel Herstel 1 poel

Specifiek in de Zennevallei en in de regio Bever-Galmaarden-Herne willen we alle bestaande poelen een bezoekje brengen. Deze monitoring moet in kaart brengen wat de nood aan nazorg is voor deze regio’s. Via een evaluatiefiche en een databank willen we voor elke poel waterhuishouding, beschaduwing, begroeiing, verlanding, vervuiling,… oplijsten, waarnemingen verzamelen en enkele foto’s nemen. Samen met Inverde willen we een interne vormingsdag rond poelen organiseren. Verder verspreiden van de brochure: gericht naar inwoners en doelgroepen, en algemeen op evenementen.

2.2

Landschap - streek

2.2.1

Zuurstof voor de Zennevallei Foto Luc Bohez

Partners en doelgroepen Gemeente Beersel, Drogenbos, Halle, Sint-Pieters-Leeuw – Provincie – Natuurpunt – Toerisme – Scholen – Landbouwers – Inwoners – Agentschap voor Natuur en Bos – ProNatura/INL – Bosgroep – Vlaamse Landmaatschappij – Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) – Boerenbond – ADLO Projectperiode 2011-2014

Trekkers bij RL P&Z: Marleen, Kim, Koen

Financiering Vlaamse overheid, afdeling Ruimtelijke Planning – Gemeenten – Provincie

Doelstelling Een groene, blauwe en oranje visie ontwikkelen voor de open ruimte, het integraal waterbeheer en het recreatief netwerk in Zennevallei. Uitgangspunt is de bestaande planningscontext: gewestelijke, provinciale en gemeentelijke RUP’s en structuurplannen werden hiervoor gebundeld en visueel hanteerbaar gemaakt in een overzichtskaart. Het regionaal landschap coördineert de visievorming en voert een aantal concrete terreinacties uit om deze een dynamiek te geven en op beperkte schaal deels in praktijk te brengen met voorbeeldprojecten.

Groene, oranje en blauwe visie De groene visie als een soort casco, verder bouwend op het bestaande landschap, stelt een structuur voor als basis voor de verdere groene aankleding van de ruimte en om groene stapstenen te realiseren in de komende jaren. Het Zennepad vormt de ruggengraat voor het recreatieve netwerk in de Zennevallei. Voor de uitbouw van het recreatief netwerk hebben studenten van de Erasmushogeschool gezocht naar oplossingen om het toeristisch en recreatief gebruik van de Zennevallei te verbeteren. De overstromingen van november 2010 lijken bij beleidsmakers alweer ver weg. Via integraal waterbeheer is een goede afstemming tussen de vele waterbeheerders cruciaal. In elk project of overleg houden we rekening met de waterbalans sensibilisering rond dit heikel thema. Een eerste aanzet voor de ruimtelijke analyse van de Zennevallei gebeurde in de masterproof van een laatstejaarsstudente in Stedenbouw van de Erasmushogeschool Brussel.

2.2.1.1 Terreinacties bij particulieren

Het projectgebied van Zuurstof voor de Zennevallei is een focuszone van RL P&Z en krijgt prioriteit bij het aanleggen van poelen, hagen, houtkanten en boomgaardenâ&#x20AC;Ś

Resultaten 2012 Bertrand Desmet Maasdal Halle Mira Vermeulen Dr. Spitaelslaan Halle

Herstel hoogstamboomgaard Aanleg houtkant Fase 1 in 2010, fase 2 in 2012 Aanleg hoogstamboomgaard Aanvullen haag

- 9 hoogstamfruitbomen - 300 m houtkant - 11 hoogstamfruitbomen - 51 m houtkant

Planning 2013 en nazorg In 2013 zullen nog een vijftal projecten met particulieren op poten worden gezet binnen het gebied van het Zenneproject (eventueel in samenwerking met Plan Boommarter).

2.2.1.2 Zenne & co: samenwerking met bedrijven langs de Zenne

Aan de F. Roggemanskaai in Halle werd de mogelijkheid tot samenwerking met bedrijven aan de Zenne onderzocht, onder de naam Zenne & co. Om het groen lint langs het blauwe lint (de Zenne) te versterken, werden 10 bedrijven aangeschreven om een samenwerking tot stand te brengen rond het ingroenen van de bedrijfsterreinen. Op grotere schaal zou het uitbouwen van een groen lint in deze zone betekenen dat een groene verbinding tussen Halle – de nieuwe site van Nederhem – en Roggemanskaai vorm krijgt.

Bedrijven in aanmerking voor ingroening

Gewenste groene verbinding Roggemanskaai-Halle

Resultaten 2012 In deze tijden van crisis hebben de bedrijven helaas weinig bereidheid om te investeren in het verbeteren van de groene ruimte op hun site. Gedurende 3 maanden heeft een stagiair intensief ingezet op Zenne & Co. Uiteindelijk heeft geen bedrijf ingehaakt op het voorstel om een ingroeningsplan en een groen label te krijgen. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

De Koninck Drankenhandel R.A.P. Coating Pronatura Aquafinhuisje ABN Airco – Carbomat – A.Amijs Transport Hensferstaux SA – Sidero Stainles Steel – De Dobbeleer Audi – Don Bosco garage Landhuis Van Ham, huidige eigenaar Victor de Boeck Diverse huizen en privépersonen De brandweer

Planning 2013 en nazorg Aquafinhuisje ingroenen i.s.m. NMBS en Stad Halle

Geen interesse Geen interesse Binnenkort verbouwing Nog op te volgen Geen interesse Overleg, zonder verbintenis Overleg, zonder verbintenis Overleg, zonder verbintenis Geen interesse Geen overleg

2.2.1.3 Volkstuinen

Volkstuinen stimuleren buurtcontacten, contact met de natuur, leveren gezonde voeding en arbeidsvreugde. Ecologisch tuinieren versterkt niet alleen de sociale cohesie maar ook de biodiversiteit. Een van de opgelijste acties van het Zenneproject is het realiseren van volkstuinen.

Resultaten 2012 In de thematische werkgroep van het Zenneproject met de trekkers van de gemeenten en met Velt werd besloten om in de 4 gemeenten van het Zenneproject te peilen naar de interesse rond volkstuinen. In Drogenbos wordt de aanleg van een volkstuin voorgesteld in de tweede of derde fase van de uitvoering van het deelproject â&#x20AC;&#x2DC;Het Moerasâ&#x20AC;&#x2122; (zie verder). In Halle, Beersel en Sint-Pieters-Leeuw werd een open milieuraad gehouden voor de volkstuinierder-in-spe. De respons van nieuwe kandidaten op de eerste oproep was erg gering: een 2-tal personen per gemeente. In Sint-Pieters-Leeuw werd dit item met de nieuwe schepen voor Leefmilieu onder een ander licht geplaatst en wordt het idee geopperd om een volkstuin-moestuin-project op te starten met scholen uit de wijken Negenmanneke en Ruisbroek. In Halle wordt verder gezocht naar een geschikt perceel met goede grond en gelegen in een buurt met dense bebouwing. Omdat de interesse van volkstuinen in Beersel niet groot genoeg is aangezien het merendeel van de bewoners zelf beschikt over een grote tuin, werd eerder gesproken van een leertuin waar de praktische principes van het ecologisch tuinieren kunnen worden doorgegeven, maar dit is nog even koffiedik kijken.

Planning 2013 en nazorg -

Project indienen voor een volkstuinenproject. Indien goedgekeurd: start van project rond juni 2013.

Zoeken naar geschikte percelen

Bodemanalyse door Velt

2.2.1.4 Integraal waterbeheer

In tijden van klimaatsverandering is het thema van integraal waterbeheer brandend, maar helaas minder actueel geworden. De overstromingen van november 2010 die het gebied van de Zennevallei -teisterden deden de hoop rijzen dat er snel oplossingen zouden komen. Dat de Zenne en haar zijrivieren buiten hun oevers treden, is een fenomeen waarmee de regio om de paar jaar wordt geconfronteerd. Dat in 2010 ook het kanaal overstroomde is erg uitzonderlijk. Voor duurzame oplossingen is overleg tussen de verschillende waterbeheerders en de verschillende gewesten bijgevolg een cruciale noodzaak. De rol die we met het project Zuurstof voor de Zenenvallei hierin spelen – zij het als bijrol - is die van intermediair tussen gemeentelijk, provinciaal en Vlaams niveau. De interregionale info- en ontmoetingsdag in februari 2012 legde een eerste contact tussen alle waterbeheerders van de Zenne. Deze dag zou later in 2012 een vervolg krijgen, waarbij dan met de diverse waterbeheerders gezamenlijk naar oplossingen gezocht zou worden. Deze bleef tot dusver uit omwille van de ongunstige verkiezingsperiode. De intergewestelijke uitwisseling van gegevens en het afstemmen van maatregelen voor o.m. het vasthouden, bufferen en afvoeren van overtollig regenwater is nochtans nodig om tot doelmatige oplossingen te komen.

Resultaten 2012 Binnen het Zenneproject werd gezocht naar mogelijke zoekzones voor overstromingsgebieden. Daarvoor werden 3 gebieden naar voor geschoven op basis van de huidige ruimtelijke kwaliteiten: De Zennebeemden, de site van Lembeek Noord en het open ruimtegebied tegen de Waalse grens (blauwe vlekken op de kaart). De queeste bestaat erin om na te gaan of deze gebieden mogelijk ingezet kunnen worden om wateroverlast en waternood voor een stuk op te vangen. Hiervoor werd overlegd met VMM, ANB, Waterbouwkundig Laboratorium, Ruimtelijke Ordening van de provincie… Afstemmen van de waterbeheerders, informeren en sensibiliseren van adequate maatregelen is van belang op alle schaalniveaus. Daarom spreken we ook de gemeentelijke beleidsmakers aan om maatregelen aan te moedigen die de verzegeling van het landschap verhelpen, zoals het aanmoedigen van wadi’s, groendaken en semi-doorlaatbare verhardingen of het aanleggen van poelen. Dit jaar werd in de Zennevallei één poel aangelegd door RL P&Z maar in 2013 zetten we hier meer op in (2.1.6).

Planning 2013 en nazorg -

Uitbouwen poelennetwerk in de Zennevallei

Wegens de overgangsperiode van Europese middelen zullen met de bedrijfsplanner van de VLM geen beheerovereenkomsten kunnen afgesloten worden in het jaar 2013. Daarom richten we ons op het sensibiliseren van de lokale boeren ten gunste van niet-kerende bodembewerking, grasbufferstroken en andere erosiebestrijdingsmaatregelen.

2.2.1.5 Het Zennepad

Een pad langs de Zenne dat de 4 gemeenten van het project verbindt, is de ruimtelijke drager van het recreatief netwerk. Het gewenste traject van dat pad met eventuele alternatieven wordt in kaart gebracht. Via de eigendomssituatie wordt nagegaan waar de mogelijkheden liggen om het Zennepad te realiseren. De realisatie en inrichting hiervan verloopt volgens een stappenplan op korte en lange termijn.

Resultaten 2012 Inventarisatie van knelpunten en potenties langs de Zenne in Halle. In de werkgroepen werd het indicatief tracĂŠ uitgestippeld en prioritaire acties vastgelegd.

Ontwerp Zennepad

Planning 2013 en nazorg -

Halle: inrichting door Pro Natura van een brug, vlonderpaden en een leuning

Hallo: opvolgen werkgroep en aankoop door stad van gronden voor het Zennepad

Beersel, Drogenbos en Sint-Pieters-Leeuw: inventarisatie van knelpunten en potenties Werkgroepen opstarten om het verder indicatief tracĂŠ uit te stippelen en prioritaire acties vast te leggen.

Nagaan aantakkingen van het Zennepad op het nieuwe fietsGEN (spoorlijn 26) van de Vlaamse overheid / aantakking Groene Wandeling / aantakking Zuunpad / aantakking Groebegrachtpad

2.2.1.6 Recreatief netwerk

Het bestaande kaartmateriaal van de recreatieve netwerken voor de gemeenten Beersel, Halle, Drogenbos en Sint-Pieters-Leeuw werd geanalyseerd. Het recreatieve netwerk bestaat uit wandel-, fiets- en paardenroutes, trage wegen, holle wegen, erfgoedplaatsen, mooie zichten, chambres d’hôtes en kampeerplaatsen. Deze werden onder de loep genomen om na te gaan of er missing links zijn door de studenten Toerisme van de Erasmushogeschool Brussel.

Resultaten 2012 De resultaten hiervan worden voorgesteld op 7/2/2013 in het Lambiekcentrum in Beersel.

Planning 2013 en nazorg -

Uitkiezen camperplaatsen en technisch advies doorspelen aan de gemeenten

Nagaan accuraatheid van de inventaris

Wandellus van de Malakoff in wandelboekje van Toerisme Vlaams-Brabant

Zennefeest: publieksevenement i.s.m. CC ’t Vondel en stad Halle

2.2.1.7 Het Moeras in Drogenbos

De drie krachtlijnen, waarrond we in het Zenneproject werken, vallen in dit natuurinrichtingsproject mooi samen: clustering en versterken van de resterende open groene ruimte (4ha), integraal waterbeheer via aanleg poel en aanleg fiets- en wandelpad (eerste schakel van het Zennepad). ‘Het Moeras’ is gelegen aan het museum FeliXart en versterkt de poortfunctie van deze site tussen het stedelijke Brussel en de groene Zennebeemden. De nieuwe besturen van Halle, Beersel en Sint-Pieters-Leeuw krijgen ook de gelegenheid om tijdelijk intensiever in te zetten op een project dat kadert binnen de doelstellingen van de 3 thema’s van ‘Zuurstof voor de Zennevallei’.

Resultaten 2012 RL P&Z

INL onder toezicht van RL P&Z

Gemeente

- Opstellen ontwerp, beplantingsplan, beheerplan, vergunningen, provinciaal subsidiedossier gemeentelijke natuurprojecten - Organiseren overlegmomenten - Omzetten weiland naar hooiland - Ruimingswerken (afvoeren afval, omheining, bouwmaterialen… - Beheerwerken taluds - Kappen van opslag van ruigte - Aanleg poel - Toetreding tot INL-werking - Toetreding tot koesterburencampagne

Planning 2013 en nazorg -

Verderzetten van de opruimingswerken

Aanleggen fiets- en wandelpad in grindgazon

Aanvullen van de houtkanten

Aanplanten van hoogstambomen, knotbomen, en hoogstamfruitbomen

Uitbreiden van site naar andere groene stapstenen in de gemeente (bv. FeliXart- en Ecosite, boomgaard Figeys…)

Nazorg: INL zorgt voor een correct beheer op deze site a.d.h.v. de opgemaakte plannen. Het Regionaal Landschap volgt deze werken verder op.

2.2.1.8 Boomgaarden Vanuit de analyse van het visiegebied bleek dat nog heel wat bestaande of restanten van boomgaarden aanwezig zijn. Hier willen we mee aan de slag door een apart project uit te werken ‘5 sterren voor de boomgaard’ dat in 2013 als PDPO wordt ingediend (zie 2.1.3).

2.2.1.9 Overleg met partners 2012

Planbegeleidingsgroep ‘Land van Teirlinck’ van de Vlaamse Landmaatschappij

Sistercase ‘ingroenen van bedrijven’ voor Europees project GIFT-T (Green Infrastructure for Tomorrow – Together)

Stuurgroep voor de opmaak van het Warandepark

Open milieuraden Beersel, Halle en Sint-Pieters-Leeuw

Algemeen Bekken Overleg van het Dijle-Zennebekken van de Vlaamse Milieu Maatschappij

Stuurgroep Plan Boommarter Halle: pilootproject voor IHD’s van Agentschap voor Natuur & Bos

Projectteam De Vlaamse Rand, flankerend aan het VSGB van de Vlaamse Landmaatschappij

Partnerforum Beleidsplan Ruimte Vlaanderen + werkgroep ‘Veerkrachtige Ruimte’

Promotor masterproof van Naomi Limbourg, Stedenbouw Erasmushogeschool Brussel

Bijsturing project laatstejaarstudenten Urbanisme van Louvain-La-Neuve

Opdrachtgever studenten Toerisme en Recreatie Erasmushogeschool Brussel

2.2.2

Pajottenland van je bomen/dromen

Partners en doelgroepen Gemeente Bever, Galmaarden, Gooik, Herne, Lennik, Pepingen, Roosdaal – Provincie – Scholen – Landbouwers – Inwoners Projectperiode 2012-2014

Trekkers bij RL P&Z Leen, Koen

Financiering Leader Pajottenland+ – ANB (Groen in de Stad) – Provincie

Doelstelling In het Pajottenland kunnen bomen gezien worden als de dragers van ons landschap. Dat bomen zuurstof leveren, stofdeeltjes absorberen, bescherming bieden tegen wind en zon weet iedereen. Maar bomen doen veel meer dan dit alleen. Bomen optimaliseren de bodem- en waterkwaliteit, geven visuele afscherming, bieden bescherming tegen erosie en overstromingen, verminderen geluidsoverlast, zorgen voor een rustgevende sfeer en hebben ook een invloed op de psyche van de mens. Bomen zorgen voor ons welzijn. Met dit Leader-project zet het Regionaal Landschap in op draagvlak, terreinrealisaties en intergemeentelijk beleid rond bomen in het Pajottenland. Er worden in elke gemeente bomenplekjes ingericht, een handleiding gemaakt voor bewoners, publieksactiviteiten georganiseerd en samengewerkt met de diensten van de gemeenten om beleid, handhaving en informatie op streekniveau af te stemmen.

2.2.2.1 Bomenplekjes

Het Regionaal Landschap zal samen met de 7 gemeentes van het Pajottenland bewoners interesseren voor hun groene leefomgeving door hen te betrekken bij buurtprojecten. Na het lanceren van een oproep kunnen bewoners, scholen, verenigingen, lokale besturen reageren en hun boomidee indienen. Door groene initiatieven van de bewoners te ondersteunen en te stroomlijnen wordt een duurzaam kader gecreĂŤerd. In elke gemeente zullen drie plekjes ingericht worden waarvan minstens 1 op aangeven van de gemeenten, minstens 1 op aangeven van bottum-up en minstens 1 in relatie tot een school.

Resultaten 2012 De oproep naar gemeentelijke bomenplekjes werd mondeling gelanceerd tijdens de overlegronde in aanloop van de opmaak van het Bomenproject. Uit deze ronde van colleges en milieuraden kwamen reeds een aantal concrete voorstellen. De bomenplekjes van Gooik, Herne, Roosdaal en Pepingen werden reeds in detail uitgewerkt. Deze zullen worden uitgevoerd in 2013. In april 2012 werd ook deelgenomen aan de oproep Groen in de Stad van ANB. Het regionaal bomenbeleid voor de 7 gemeenten van het Pajottenland vormde de basis van het dossier, de focus werd gelegd op de herinrichting van het kloosterdomein van Herne. Hoewel het dossier deze zomer werd afgekeurd, beoordeelde ANB dit als een waardevol concept met heel veel potentieel en spoorden zij ons aan om het opnieuw in te dienen. De krijtlijnen van het dossier werden verder verfijnd en uitgewerkt. Op 24 december 2012 werd het dossier uiteindelijk goedgekeurd door de minister van Leefmilieu.

Thema

Gemeentelijke bomenplekjes

Bever

Kapellen

Galmaarden

Paarden/ Stilte

Boom voor Paul Cardoen + Baljuwtuin

Herne

Landschap

Dominicanessenklooster

Gooik

Volksmuziek

Pastorietuin Leerbeek

Pepingen

Kunst

Houtzagerij + kerkhof Bellingen

Lennik

Kasteel

Eizeringen en/of dorpsplein Gaasbeek

Roosdaal

Kleinfruit

Pastorietuin Strijtem

Enkele van deze voorstellen moeten nog bevestigd of aangevuld worden. Zie voorbeelden op de volgende bladzijden.

Bomenplekje Herne: tuin Dominicanessenklooster

Bomenplekje Gooik: pastorietuin Leerbeek

Bomenplekje Roosdaal: pastorietuin Roosdaal

Educatieve bomenplekjes In de zeven gemeenten zullen zeven educatieve boomplekjes kunnen worden ingericht. I.s.m. vzw De Padden broek, Plattelandsklassen, Landelijke Gilden, Provinciaal Proefcentrum voor Kleinfruit Pamel en Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei worden onder de noemer ‘Educatief Pajottenland’ meerdere acties uitgewerkt. In de landschapskrant werd een oproep naar scholen gelanceerd om het schoolterrein of de nabije omgeving van de school of een andere educatieve plek groen(er) in te richten. In 2012 werd de aanzet gegeven door de basisschool van Pepingen, Hartentroef.

Bomenplekjes van buurten en verenigingen In de zeven gemeenten werd via de landschapskrant van de herfst 2012 ook een oproep gedaan naar verenigingen en buurten die wensen een groen plekje in te richten. In onderstaande tabel zie je de weergave van mogelijke plekjes. De oproep wordt in de loop van 2013 nog eens herhaald via de gemeentelijke infobladen. De aanleg van deze plekjes wordt voorzien in 2014.

Bever

Thema

Buurt/vereniging/partners

Plekje

kapellen

Eigenaar Van Weverbergh –

Hoeve en omgeving

koppeling voetbalterrein Galmaarden

Paarden/ Stilte

Buurtgroep Café Congo

Congoberg

Herne

Landschap

Chiro Herne - gemeente

Omgeving chirolokaal

Gooik

Volksmuziek

Natuurpunt – buurt –

Weiland centrum Gooik

gemeente – Scouts Pepingen

Kunst

Kunstverenigingen

Bomenroute

Lennik

Kasteel

Buurtgroep Nelleken

Dries Nelleken

Roosdaal

Kleinfruit

Natuurpunt - buurtbewoners

Poelk - grot

Enkele van deze voorstellen moeten nog bevestigd of aangevuld worden.

Planning 2013 Ontwikkelen en aanleggen gemeentelijke, buurt en scholenplekjes: De ontwerpplannen worden verder verfijnd in overleg met de gemeentebesturen, de eigenaars, de gebruikers en schooldirecties. De oproep naar bomenplekjes wordt in de loop van 2013 herhaald binnen de gemeenten waar de bestemming van het bomenplekje nog niet werd vastgelegd. Voorjaar 2013 Cursus Groene speelplaats Organisatie cursus Speelbosje â&#x20AC;&#x201C; Groene speelplaats i.s.m. Velt. Doelpubliek: buurten, verenigingen, schooldirecties, ouderraden regio Pajottenland. Inhoud: speelse inrichtingsideeĂŤn voor een groenere speelplaats. Waarop let je bij de keuze van planten voor een kindvriendelijke omgeving? Hoeveel tijd en onderhoud vraagt de aanleg van een groene speelplaats? Najaar 2013 Bomenwandeling: op 8 september 2013 wordt een bomenwandeling georganiseerd i.s.m. Onroerend Erfgoed en Rosario i.k.v. Schubertreise. Tijdens deze wandeling in Herne en Bever kan men oude, mooie en zeldzame bomen ontdekken. Deelnemers maken kennis met de erfgoedwaarde, de functie en de landschappelijke waarde van de bomen en struiken uit het Pajottenland.

2.2.2.2 Bomenbeleidsplan

Door het bomenbeleidsplan intergemeentelijk op te maken garandeert dit een duurzaam bomenbeleid en versterkt dit de regionale identiteit van het Pajottenland. Het is een kans om kennis en ervaring te delen over de gemeentegrenzen heen. In het bomenbeleidsplan zullen o.m. een aantal doelstellingen en principes (inzake aanplant, soortkeuze, eindbeeld, beheer, enz.) worden vastgelegd. Om een gevarieerd en duurzaam bomenbestand te bekomen en te behouden zullen milieusubsidies, handhaving en regelgeving binnen de 7 gemeenten worden afgestemd op elkaar en worden concrete richtlijnen en maatregelen besproken. Naast een visie voor bomen zullen ook maatregelen rond het beheren, begeleiden en stimuleren van de aanplanting van diverse soorten KLE’s zal worden omschreven (bomen, hagen, poelen, boomgaarden). Wij wensen dit in overleg en samenwerking met de gemeentelijke diensten op te stellen.

Resultaat 2012 In eerste plaats willen wij met de ‘enquête van je bomen’ zoveel mogelijk informatie inwinnen over het huidige en het gewenste bomenbeleid in de gemeenten. De ingevulde enquêtes werden in de loop van het najaar 2012 ingeleverd. De resultaten van de enquête zijn voor de zeven gemeenten grotendeels gelijklopend. Voor de meeste gemeentes zijn er, naast de algemene wetgeving rond kapvergunningen, geen specifieke richtlijnen rond bomenbeleid en bomenbeheer.

Planning 2013 In eerste plaats wordt een aanzet van het bomenbeleidsplan opgemaakt door het Regionaal Landschap. Dit concept wordt afgetoetst tijdens het burgemeestersoverleg en verder verfijnd in overleg met de medewerkers van ANB. Regelmatig zal er worden teruggekoppeld met de lokale besturen.

2.2.3

Landschapsanimator en -team

Partners en doelgroepen Agentschap Onroerend Erfgoed – Gemeenten – Provincie – Natuurpunt – Inwoners – ProNatura/INL – Bosgroepen Zuidwest Brabant en Groene Corridor Projectperiode blijvend

Trekker bij RL P&Z Anneleen

Financiering Agentschap Onroerend Erfgoed

Doelstelling De projecten van de landschapsanimator en landschapsteams hebben als doel om het karakter van waardevolle landschappen (ankerplaatsen en relictzones) te herstellen en versterken. Tegelijk betekenen deze projecten, door hun functie als ecologische stapsteen, een belangrijke meerwaarde voor biodiversiteit. Naast de terreinrealisaties besteedt de landschapsanimator veel aandacht aan adviesverlening.

2.2.3.1 Prospectie, vertaling en promotie van bestaand instrumentarium In de voorbije jaren zijn al heel wat projecten uitgevoerd en voorgesteld. Door de belangstelling voor deze projecten en de opgebouwde contacten met gemeentebesturen, natuur- en milieuverenigingen wordt de landschapsanimator steeds meer om advies gevraagd. Waar mogelijk proberen we dan ook eigenaars, gemeenten en verenigingen met vragen over beschermde landschappen en dorpsgezichten door te verwijzen naar andere subsidie mogelijkheden. De landschapsanimator stelt ook haar ervaring ter beschikking aan lopende beheercommissies om een beheerplan op te maken.

Resultaten 2012 Adviesverlening Affligem Mevr. Kremer Molenberg 20 Dilbeek Gemeentebestuur Centrum Dilbeek Roosdaal Gemeentebestuur Centrum O-L-V Lombeek Drogenbos Groote Baan Gooik Gemeente Centrum Leerbeek Bever Weverbergh Lennik Gemeente Centrum Gaasbeek

Beschermd (ZEN-) monument ‘Knotpopulier’

Begeleiden uitbetaling onderhoudspremie

Beschermd dorpsgezicht ‘Sint-Alenaeiland’