Landschapskrant Gratis
Herfst 2011 Nr7 Fiere landschapsbouwers Fruitpers
Ze bestaan echt Van kabouters wist je het al, maar in deze landschapskrant kan je kennismaken met nog heel wat andere ‘landschapsbouwers’ die ook écht bestaan. Inwoners, jagers, landbouwers, gemeenten en verenigingen die er voor zorgen dat het Pajottenland en de Zennevallei bij jou om de hoek opnieuw wat mooier en groener wordt. Het enthousiasme op de volgende bladzijden daagt je uit om zelf aan de slag gaan in je eigen tuin of buurt. Iedereen kan meewerken aan het versterken van natuur en landschap. Ga even kijken op www.RLZZZ.be/doe-het-zelf voor subsidies, info en tips over boomgaarden, poelen, hagen… en word fiere landschapsbouwer. Kris Poelaert, Voorzitter
Onze boomgaarden vullen 200 volle badkuipen Dit najaar spoelde een zoete vloed van appelsap door het Pajottenland en de Zennevallei. Onze mobiele fruitpers was weer van de partij op verschillende locaties in de regio. Sinds dit jaar kan je trouwens ook terecht bij de vaste pers van Fruitburcht Demeulemeester in Bever om je fruit te laten persen. Sap van je eigen fruitboomgaard in 5-liter bag-inbox of in herbruikbare 0,75 liter flessen! We hebben maar liefst 60 ton appels en peren verwerkt tot 37 500 liter sap of 200 volle badkuipen, een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar. Dit alles tot grote vreugde van de eigenaars van hoogstamboomgaarden: in plaats van elk jaar een deel van de appeloogst te verliezen krijgen zij nu het sap van hun eigen fruit. Fruitburcht Demeulemeester • Burght 27 1547 Bever • tel. 054 58 93 21 fruitburcht@gmail.com
Deze fruitpersactie kadert in de provinciale biodiversiteitscampagne ‘Je hebt meer buren dan je denkt’
Landschapskrant • 3
Fiere landschapsbouwers Het Regionaal Landschap Zenne, Zuun & ZoniĂŤn werkt samen met landbouwers, jagers, gemeenten en verenigingen aan herstel, behoud en ontwikkeling van het landschap en de natuur. Ook inwoners dragen actief hun steentje bij. We laten je graag kennismaken met enkele projecten aan de hand van deze interviews van jouw reporters te velde.
Graanrand van Guy Van Roy
Hoe kijken jullie als landbouwers naar het landschap? Wij appreciĂŤren enorm de combinatie natuur en landbouw. De afwisseling van kleine akkers, met hagen omzoomde weilanden, houtkanten en bosjes bieden ons enerzijds een prachtig kleinschalig landschap, anderzijds blijkt deze kleinschaligheid soms minder werkbaar te zijn voor grootschalige landbouw. Dit landschap vraagt een andere aanpak.
aan het woord
Welk steentje dragen jullie bij aan de natuur? Hagen, houtkanten en fruitbomen hebben een grote natuur- en landschappelijke waarde. Enkele jaren geleden hebben we veel meidoorn- en sleedoornhagen geplant. Ook de oude boomgaarden kregen een verjongingskuur door de aanplant van zo’n dertigtal jonge fruitbomen. Zowel het landschapsherstel als het onderhoud krijgt onze aandacht. Dit najaar laten we onder begeleiding van het Regionaal Landschap 2 nieuwe poelen graven.
Welke soort wordt op de boerderij gekoesterd? In 2009 stapten we mee in het Akkervogelproject. Wij hebben graanranden laten staan zodat o.a. de geelgors, ambassadeur van het kleinschalig landschap, ook ’s winters nog een graantje kan meepikken.
Wie ben je?
- Seppe en Hilde Holemans - Nechelput - Inwoners van Gooik gehucht Zwartschaap - Bio-landbouwbedrijf melk- en vleesvee - Project: Akkervogels, Plantactie Gooik, enz.
Mogen wij jullie landschapsbouwers noemen? Graag. Elke landbouwer bouwt en verbouwt dagelijks het landschap. Kan er hulp worden geboden bij het onderhoud, het snoeien en het beheren van bijvoorbeeld fruitbomen, knotwilgen en hagen dan zijn veel landbouwers bereid om dat stukje natuur te behouden en te versterken.
Landschapskrant Landschapskrant-•55-
Hoe zie jij het landschap van Dilbeek en omstreken? Er is in de loop der jaren veel veranderd door de opmars van de grootschalige landbouw. Hagen werden gekapt, houtkanten verdwenen, bomenrijen moesten plaatsmaken voor grote landbouwmachines. Ik begrijp dat dit ten voordele van de landbouw is, maar deze ingrepen komen het landschap niet ten goede. Welk steentje wil jij bijdragen aan de natuur en het landschap? Ik reageerde onmiddellijk op de oproep van het Regionaal Landschap en heb in het kader van het project ‘1 miljoen vlinders’ een bosrand aangeplant en een bloemenweide ingezaaid. Volgens mij kan het Regionaal Landschap veel betekenen voor verenigingen zoals de WBE’s omdat we gelijkaardige doelstellingen hebben.
Welke soort koester je? Ik ben heel blij dat de ijsvogel opnieuw meer aandacht krijgt. Na jaren afwezigheid zie ik zo nu en dan opnieuw een ijsvogel vliegen langs de Zierebeek.
Wie ben je?
rt - Jean-Pierre Mee tens-Bodegem (Dilbeek) Mar .St van de -Inwoner van r en werkend lid ge ja ar ja 45 s ttenland. - Reed (WBE) Oost-Pajo id he en se er he Wildbe oen vlinders , - Project: 1 milj linders.be www.1miljoenv
Kunnen jagers het landschap en de natuur een handje helpen? Jazeker. Nog meer jagers zouden moeten gestimuleerd worden om samen te werken met het Regionaal Landschap zodat we op die manier samen de schaalvergroting in de hand kunnen houden.
Wie doet wat? Welke partners zijn betrokken? Het gebied wordt beheerd door de gemeente die daarbij beroep doet op het Regionaal Landschap en op de Bosgroep Groene Corridor. Binnenkort wordt een ploeg uit de sociale economie aan het werk gesteld voor het onderhoud van de wandelwegen. Wat is er zo bijzonder aan de Domentse- en Bleregemse broeken? De combinatie van zowel belangrijke natuurwaarden als de historische plekken maken van dit gebied een uitzonderlijke omgeving.
Wie ben je?
- Wim Van Grieken - Lid Milieuraad Affligem, werkgroep GNOP, werkgroep Trage Wegen Affligem - Project: Gebiedsgerichte werking
Wat heeft het Regionaal Landschap voor jullie kunnen betekenen? Dankzij de samenwerking is alles rond het GNOP-gebied in een stroomversnelling geraakt. De strategische en professionele aanpak hebben er voor gezorgd dat het gebied vorig jaar opengesteld werd voor het publiek. Wij rekenen op het Regionaal Landschap voor de verdere ontwikkeling van het gebied met een visie die zowel natuur, landbouw, recreatie, omwonenden en gebruikers in harmonie doet samenwerken.
Welke soort koesteren jullie? De laatvlieger voelt zich thuis in dit gevarieerd landschap maar ook de boerenzwaluw en de huiszwaluw hebben hun vaste stekje. Soorten als sleedoornpage, steenuil, patrijs en goudveil geven wij ook extra aandacht.
Landschapskrant • 7
Hoe zie jij het landschap van Roosdaal en omstreken? We hebben in Roosdaal nog enkele mooie en waardevolle plekjes zoals het Hulsbroekbos waar ik samen met Marc Vloeberghen en Cecile Heyse conservator ben. Als gemengd bronbos met vochtminnende flo ra speelt het Hulsbroekbos een rol als één van de stapstenen voor de natuur in het Pajottenland. Wat mij opvalt is dat het landschap en de natuur meer en meer versnipperd geraakt. De mens legt overal de hand op waardoor de natuur eerder uitgeschakeld dan ingeschakeld wordt.
Welk steentje wil jij bijdragen? Samen met de vrijwilligers van Natuurpunt (en voordien Leefmilieu Roosdaal) hebben we al heel veel actie ondernomen. We legden o.a. een poel aan, plantten fruitbomen, hagen en houtkanten, plaatsten een gevlochten takkenheg en een wilgenhut in de omgeving van het Hulsbroekbos. Het beheren van de verschillende natuurgebiedjes vraagt veel werk en inzet maar het houdt ons jong en de natuur is er ons dankbaar voor!
Wie ben je?
- Rik Van Nuffe l, reeds 22 jaar a ctief en gemoti veerd lid van Natuurpunt afd eling Pajotten land - Roosdaa - Weetje: afko l mstig uit mole naarsfamilie - Project: Groe tjes uit het Pajo ttenland - Info over deze natuurgebiede n: www.natuurpu nt-roosdaal.be
Wat heeft het Regionaal Landschap voor jou kunnen betekenen? Samen hebben we onlangs de Heidestraat in Roosdaal onder handen genomen. De mooie holle weg werd in ere hersteld. Het RL motiveert landschapsbouwers maar kan zelf gezien worden als bruggenbouwer. Het is uitermate belangrijk om overleg te blijven stimuleren tussen bijvoorbeeld landbouwers, natuurverenigingen en jagers. Via projecten zoals o.a. ‘Akkervogelproject’ en ‘Vlinderproject’ worden lokale initiatieven ondersteund en kan er heel wat gerealiseerd worden.
Welke soort koester je? Wij hebben een tijdje geleden heel veel sleedoorn aangeplant in het Hulsbroekbos waardoor de Sleedoornpage zich er nu wel zal thuisvoelen.
Kan iedereen landschapsbouwer worden? Jazeker! In zo’n 300 tuinen werd de biodiversiteit verrijkt door de aanplanting van een vogelbosje. Gedurende 10 jaar deelden we immers tijdens de plantactie die jaarlijks georganiseerd werd op de naamdag van Sint-Katrien (25 november) gratis plantpakketjes aan alle inwoners van Roosdaal uit. Zelfs met een kleine ingreep is de natuur geholpen.
Landschapskrant • 9
Hoe zie jij het landschap in Bever en omstreken? Het landschap is gevarieerd, rijk geschakeerd aan kleur en bezit veel potentieel. Aan de glooiingen in het landschap voel en zie je echt dat Bever aan de voet van de “Vlaamse Ardennen” en “le Pays des Collines” ligt. De wandelaar en fietser, de rust en stilte-zoeker kan genieten van een mooi lappendeken aan landschappen.
Wie ben je?
- Werner Godfroid - Inwoner van Bever overin het huis van mijn - Weetje: Ik woon aktes, e het, volgens oude di r de oe tm oo gr er ov tvader ar ouders. Mijn groo in 1854 erfde van ha ndien ve bo en en bewerkte er was arbeider in Less lgen d, hij knotte zelf wi een aardig lapje gron aard. uit een fruitboomg tte gs oo en n se es en d- en n het huis als weeken Mijn ouders behielde vakantieverblijf. t het Pajottenland - Project: Groetjes ui
Welk steentje wil je bijdragen? Ik wens de omgeving rond ons huis, met weide, gemengde haag en knotbomen te behouden en te herstellen. Op basis van oude foto’s hebben we op de weide hoogstamfruitbomen en langs de toegangsweg nieuwe knotwilgen geplant, ook een gemengde haag werd aangelegd. De waterput werd reeds gerestaureerd en op termijn zullen wij de bakoven heropbouwen.
Welke bijdrage leverde het Regionaal Landschap? Het Regionaal Landschap betrok de buren in het project en werkte voor ons een beplantingsplan uit en volgde de werken op. Projecten zoals “Groetjes uit het Pajottenland” geven meerwaarde aan het landschap. Bomenbeleid, eco-bermen, erosiebestrijding,… zijn begrippen die meer ingang en draagvlak moeten krijgen. Met weinig middelen en veel goede wil kan eraan gewerkt worden.
Welke soort koester je? In de stal en de schuur hebben we jaarlijks verschillende nesten boerenzwaluwen. Steenuiltjes leven volop in de knotwilgen. Het Regionaal Landschap plaatste er vorig jaar een steenuilenkast. Als ik een kwartel of kiekendief opmerk dan registreer ik die op www.waarnemingen.be
Kan iedereen landschapsbouwer worden? Ik denk het wel. Het volstaat met een open geest naar de omgeving te kijken en oog te hebben voor wat bij ons thuishoort. Het idee dat onze kinderen en kleinkinderen ook nog van dat landschap zullen kunnen genieten geeft energie. Een landschapsbouwer behoudt wat was maar zorgt ook voor de toekomst.
Landschapskrant • 11
Zelf
aan de slag Heel wat mensen zijn eigenaar van prachtige stukjes landschap: tuinen, hagen, weiden… Heb je zelf zo’n mooi stukje Pajottenland of Zennevallei? Ga aan de slag met onze praktijkhandleiding ‘Landschap in beweging!’ en word net als deze mensen fiere landschapsbouwer. Laat je inspireren door oud kaartmateriaal en voer een historisch onderzoek naar jouw tuin of buurt. Herstel kleine landschapselementen: boomgaarden, poelen, hagen… of leg er nieuwe aan. Kies streekeigen planten voor meer natuur en een mooier landschap.
Onze handleiding bundelt meer dan 10 jaar praktijkervaring, tips en projecten van het Regionaal Landschap. Je vindt er praktische informatie over historisch kaartmateriaal, streekeigen plantgoed, hagen & heggen, poelen, boomgaarden, knotbomen en subsidiemogelijkheden. Downloaden: www.rlzzz.be/landschapsbouwer
Advies en subsidie
Het Regionaal Landschap voert natuur- en landschapsprojecten uit op privéterrein en openbare eigendommen in het Pajottenland en de zuidelijke Zennevallei. Ben je eigenaar van een lapje grond waar best nog wat ruimte is voor natuur? Als je voldoet aan de projectvoorwaarden kan je genieten van onze hulp en subsidie.
Word landschapsbouwer! Aanleg en onderhoud van kleine landschapselementen
De 10 geboden voor
een boomgaard met grote natuurwaarde 1
Groot. Hoe groter de boomgaard, hoe meer wilde dier- en plantensoorten
2
Soortenrijk. Waardevolle hoogstamboomgaarden bevatten meerdere fruitsoorten, met een overwicht van appelbomen en perenbomen
3
4
5
Ruim plantverband. Zo kan plaatselijk de zon ook de bodem bereiken. Toch moet het aantal bomen per hectare minstens 20 zijn, omdat anders het karakter van een besloten landschap onvoldoende groot is Structuurrijk. De ideale boomgaard bevat vele kleine landschapselementen zoals hagen, houtkanten, braamstruweel, ruige hoekjes en poelen. Een haag is interessant voor soorten als Geelgors, Zwartkop, Merel, Fazant, Tuinfluiter, Heggenmus, Winterkoning, Kneu, … Ook het behoud van een ruige zoomvegetatie bevordert sterk het belang van een hoogstamboomgaard voor dieren. Rijk aan dood hout. O.a. in de vorm van (snoei)houtstapels en houten (niet behandelde) weipalen; heel wat waardevolle plantjes, zwammen en klein dierenleven doen er hun voordeel mee.
6
Biocidenvrij. De boomgaard wordt niet met onkruidverdelgers en insecticiden behandeld of te zwaar bemest. Noodzakelijk om een rijke variatie aan planten en dieren in de boomgaard te herbergen.
7
Extensief beweid. Beweide hoogstamboomgaarden zijn het waardevolst voor vogels omdat mest en vee voor veel insecten zorgen en omdat kort gras het foerageren op bodeminsecten en wormen sterk vergemakkelijkt. Schapen zijn het best, omdat ze het minst bodemverdichting veroorzaken.
8
Aanwezigheid van nestkasten. Omdat gemiddeld slechts 1% van alle hoogstambomen een geschikte nestholte voor de Steenuil bevat, kunnen nestkasten het nestaanbod drastisch doen stijgen.
9
Inplanting. In ruimer verband gelegen in een halfopen landschap met bos, hooiland of weiland.
10
Vrij om oud te worden. Vanaf 30 – 40 jaar ontstaan pas holtes. Zo stijgt het aantal holtes vanaf een stamomtrek van 90 cm erg snel. Geen enkele boomsoort geeft overigens zo snel geschikte holtes als hoogstam appel- en perenbomen. Ook voor insecten als oorwormen en Hoornaar en voor (vleer)muizen en zelfs de Steenmarter zijn holtes erg waardevol.
Landschapskrant • 13
Het Regionaal Landschap in actie! Zwarte populier krijgt knipbeurt
In Affligem, op de grens met Oost-Vlaanderen werd een monumentale zwarte knotpopulier vakkundig onder handen genomen door een bomensnoeier. De gigantische boom werd in 2010 beschermd als monument want deze Europese populierensoort uit de wilgenfamilie is de meest bedreigde boomsoort in Europa. De kruin werd 25 jaar niet ‘bijgeknipt’ waardoor hij dreigde open te scheuren. Naast de knipbeurt werd ook de omgeving aangepakt. Er werd een poel hersteld, houtkanten aangepland, Amerikaanse eiken gerooid en bloemenmengsels ingezaaid.
Groebegracht onder de sterren
Op zondag 10 juli nestelden zich een honderdtal filmfans in de Sofa van de Groebegracht voor een openlucht-voorstelling van ‘Smoorverliefd!’. Naast deze pittige kaskraker die de harten sneller deed slaan kon men zich verwarmen aan de vrolijke deuntjes van The Swinging Shoemakers. De filmavond vond plaats in het natuurpark Dassenveld waar binnenkort een hoogstamboomgaard en hagen zullen worden aangeplant. www.rlzzz.be/groebegracht
Feest in het paradijs
De buurtbewoners van de Congoberg in Vollezele werden deze zomer voor de tweede keer getrakteerd door het Regionaal Landschap op Tongsneyder heidebier. Zij genoten van ‘hun’ paradijsplekje en maakten er dit jaar een Café Congo-beachdagje van. De zee kabbelde tenslotte zo’n 30 miljoen jaar geleden nog aan de voet van deze prachtige getuigenheuvel. www.rlzzz.be/congoberg
Weg Van Klassiek
Boeiende gidsen en topmuzikanten namen gedurende 3 dagen een honderdtal muziek- en natuurliefhebbers mee naar een aantal paradijselijke plekjes in het Pajottenland. Wandelend van de ene magische plek naar de andere werd verteld over de streek en het landschap. De muziek, verwijzend naar de natuur, werd gebracht door binnen- en buitenlandse topmusici. Het werd een feest voor alle zintuigen en een ontdekking van de vele troeven die het Pajottenland te bieden heeft! www.wegvanklassiek.be
Lees meer over deze en andere projecten op onze blog-website www.RLZZZ.be
Agenda 30 oktober 2011 Stiltegebied Dender-Mark CULTUUR VAN DE STILTE Op zondag 30 oktober 2011 lanceren meer dan twintig gemeenten en steden in Vlaanderen en Brussel, diverse organisaties en individuele burgers CULTUUR VAN DE STILTE, een campagne rond de waarde van stilte, rust en ruimte in het leven van alledag. Precies tien jaar geleden – op 30 oktober 2001 – verzamelden drie gemeentebesturen zich in een stiltegebied voor een gemeenschappelijke actie. Voor het eerst in Vlaanderen vestigden burgemeesters de publieke aandacht op de waarde en de noodzaak van stilte- en rustbeleving in een tijd van toenemende drukte en hectiek. Het Stiltegebied DenderMark was officieel een feit. In het hart van het Stiltegebied Dender-Mark ontstond ook WAERBEKE vzw als sociaal-culturele beweging rond stilte en leefkwaliteit. www.waerbeke.be
19 november 2011 Halle 5 na 12, tijd voor actie! Actiedag voor het Klimaat Op zaterdag 19 november slaat de stad Halle en verschillende verenigingen de handen in elkaar om een gevarieerde klimaatactiedag aan te bieden, van het planten van bomen en het ontdekken van onze koestersoorten tot optredens en een solidair restaurant toe. Milieubescherming gaat hand in hand met armoedebestrijding. www.uitinhalle.be
19 & 20 november 2011 Dag van de Natuur 2011 Op de Dag van de Natuur nodigt Natuurpunt iedereen uit om een handje te komen helpen in een van de natuurgebieden. Er zullen meer dan 100 activiteiten plaatsvinden op 19 & 20 november 2011. Van wandelpaden aanleggen tot hagen aanplanten, van maaibeheer tot wilgen knotten. En het is niet enkel werken geblazen die dag. Geniet tijdens de Dag van de Natuur van een hapje en een drankje, leer de natuurgebieden beter kennen tijdens een herfstwandeling of luister naar een streepje muziek. www.natuurpunt.be/dagvandenatuur Hou de website van het Regionaal Landschap in de gaten als je de handen uit de mouwen wil steken in je eigen buurt. www.RLZZZ.be
Landschapskrant • 15
Volgende Landschapskrant winter 2011: Verhalen aan de haard Voorstelling team RLZZZ
Het Regionaal Landschap wil iedereen, ook jou, warm maken voor natuur en landschap. Regionaal Landschap Zenne, Zuun & Zoniën vzw zijn 15 gemeenten en 20 verenigingen voor natuur, landbouw, jacht en toerisme uit het Pajottenland en de zuidelijke Zennevallei. Samen met jou werken we aan natuur en landschap en laten we iedereen genieten van de streek. Onze projecten steunen planten en dieren van bij ons, poelen, hagen, boomgaarden, trage wegen, knotbomen en het landschap in Affligem, Beersel, Bever, Dilbeek, Drogenbos, Galmaarden, Gooik, Halle, Herne, Lennik, Liedekerke, Pepingen, Roosdaal, Sint-Genesius-Rode, SintPieters-Leeuw en Ternat. Stuur een bericht naar info@rlzzz.be en dan ontvang je ons landschapsnieuws telkens ook per email of bezoek onze blog-website www.RLZZZ.be. Je kan onze gratis Landschapskranten vinden in bibliotheken, gemeentehuizen en bij een tiental verdeelpunten in elke gemeente. Op www.RLZZZ.be staat een lijst van de verdeelpunten. © Foto’s: p10 en p11, Werner Godfroid Redactie en foto’s: Leen Van de Weghe. Directie: Alwin Loeckx. Opmaak: Tim Tassent, PuPiL.
v.u. Kris Poelaert • Regionaal Landschap Zenne, Zuun & Zoniën vzw Oude pastorie, Donkerstraat 21, 1750 Gaasbeek • Tel. 02 452 60 45 • info@rlzzz.be • www.rlzzz.be