Người Phêt tử nên đọc Kinh điển như thế nào ?
C
ách đåy ýt låu - chính xác là ngày 14 tháng 9 - mċt bài viøt đđĜc đëng lön trang Phêt giáo Thđ viûn Hoa sen cĂ nhan đ÷ “Kinh Vu Lan Bồn thực hay giâ?” cĎa tác giâ Đáo Bþ Ngän. Ngay hĆm sau đĂ, bài viøt này cďng xuçt hiûn trön trang Vën hĂa Phêt giáo và gĜi lên mċt loät nhĕng tranh biûn kòo dài đøn hėn mċt tháng sau. Ý kiøn cuĈi cČng đđĜc đëng bön dđęi bài viøt này là vào ngày 20 tháng 10. Qua bài viøt trên và các ý kiøn tranh biûn cĎa ngđĘi đąc, tôi nhên ra khá nhi÷u sai lûch tĒ câ 2 phía, dù là tán thành hay không tán thành. Vì thø, tôi có câm nhên là bài viøt này không mang läi lĜi ích v÷ mðt tu têp cho câ ngđĘi viøt lén ngđĘi đąc. Mðc dù bài viøt không có giá trĀ nhi÷u lím v÷ mðt hąc thuêt, do tác giâ vçp phâi quá nhi÷u sai sót rçt cė bân, nhđng rĄ ràng đåy là vçn đ÷ khiøn nhi÷u ngđĘi Phêt tĔ quan tâm. Bân thån tĆi đã đđĜc BBT Vën hĂa Phêt giáo online chuyùn cho xem thđ bän đąc gĔi v÷ Tòa soän bày tă ý kiøn quan ngäi v÷ bài viøt này. Đi÷u quan trąng hėn nĕa là, nhĕng ý kiøn cĎa đa sĈ ngđĘi đąc cho thçy hą có phæn nào đĂ cān rçt mė hć trong viûc tiøp cên Kinh điùn, vĈn là ngućn Giáo pháp quan trąng và chuèn xác nhçt cho ngđĘi hąc Phêt. Vì thø, tôi sô cĈ gíng trình bày trong bài viøt này mċt vài kinh nghiûm bân thån cďng nhđ nhĕng nhên thēc chân chánh mà ngđĘi Phêt tĔ rçt cæn phâi cĂ khi đąc Kinh điùn. Và nhđ đã nöu trong tiöu đ÷ bài viøt, nċi dung bài này sô không nhìm mĐc đých tranh biûn, vü đi÷u đĂ khĆng cæn thiøt, mà chþ thông qua sĖ phån tých sė lđĜc mċt vài điùm trong bài viøt “Kinh Vu Lan Bćn thĖc hay giâ?” đù trình bày vęi ngđĘi đąc mċt vçn đ÷ quan trąng và có tính phĉ quát hėn trong sĖ tu têp. ĐĂ là: NgđĘi Phêt tĔ chčng ta nön đąc Kinh điùn theo cách nhđ thø nào? Nøu vçn đ÷ này đđĜc làm sáng tă, thì chíc chín ngđĘi đąc sô không còn khĚi tâm nghi ngäi khi cĂ ngđĘi nêu lên nhĕng vçn đ÷ tđėng tĖ. Và trong thĖc tø thü đi÷u tđėng tĖ cďng đã tĒng xây ra vęi Kinh Pháp Hoa, Kinh A-di-đà, Kinh ĐĀa Täng... và nhi÷u Kinh điùn Đäi thĒa khác. MĐc đých là nhđ vêy, nhđng vęi khâ nëng hiùu biøt còn hän chø mà phäm trČ đđĜc đ÷ cêp thì quá lęn, nön cho dČ ngđĘi viøt đã cĈ gíng gięi hän Ě mēc đċ cën bân nhçt cďng chíc chín không thù tránh đđĜc ít nhi÷u sai sót trong khi trình bày. Vì thø, ngđĘi viøt sô vô cùng hoan hğ nøu đđĜc đĂn nhên nhi÷u nhên xòt gĂp Ğ cďng nhđ nhĕng lĘi chþ däy tĒ các 1
vĀ thiûn hĕu tri thēc, chđ tĆn đēc gæn xa, đù vçn đ÷ càng đđĜc sáng tă hėn và mang đøn nhĕng lĜi ích thiøt thĖc hėn cho mąi ngđĘi trön con đđĘng tu têp. Trđęc høt, đù trâ lĘi câu hăi mà Ćng Đáo Bþ Ngän nöu ra trong tiöu đ÷ bài viøt: "Kinh Vu Lan Bồn thực hay giâ?" , chúng ta cæn nhìn thçy bân vën gĈc cĎa kinh Vu Lan Bćn hiûn đang tćn täi. Cďng nhđ khi muĈn thèm đĀnh mċt mĂn đć là thêt hay giâ, chúng ta phâi tên mít nhìn thçy mĂn đć çy, không thù chþ nghe ngđĘi khác nói v÷ nĂ đã vċi køt luên. Kinh Vu Lan Bćn, do ngài Trúc Pháp Hċ (Dharmarakṣa – Đàm-ma-la-sát 230 316) dĀch vào đĘi Tây Tçn, là mċt trong sĈ nhĕng kinh vën đđĜc dĀch tĒ Phän ngĕ sang Hán ngĕ tĒ khá sęm, đđĜc xøp vào Đäi Chánh Tån Tu Đäi Täng Kinh Ě quyùn sĈ 16, kinh sĈ 685, bít đæu tĒ dòng 25 trang 779, tĘ a và køt thúc Ě dòng thē 23, trang 779, tĘ c. Nhđ vêy, đåy là mċt bân kinh rçt ngín. Toàn vën kinh khĆng đøn 1.000 chĕ trong Hán ngĕ. Quý vĀ không cæn thiøt phâi khĉ công sang tên Ấn Đċ nhđ các ngài Huy÷n Trang, Pháp Hiùn... đù tìm thþnh kinh này, mà có thùbçm vào đåy đù xem ngay toàn vën trĖc tuyøn. Quý vĀ nào không tin cêy nėi bân vën điûn tĔ vì sĜ có sai sót, xin mĘi bçm vào đåy đù xem hình chĐp bân khíc gĊ trong Càn Long Täng. SĚ dÿ tĆi xem đåy là bân vën gĈc, vü Ćng Đáo Bþ Ngän cho rìng bân kinh này do ngđĘi Tàu ngĐy täo, cho nên bân vën ngĐy täo này phâi là bân chĕ Hán chē không phâi bân Viût dĀch cĎa nó. BĚi lô đėn giân là ta không thù xem xét bân dĀch tiøng Viût rći đi đøn køt luên rìng bân gĈc nguyên ngĕ là ngĐy täo, vì còn phâi xòt đøn khâ nëng bân dĀch có chĊ không chính xác chîng hän. V÷ lĞ thü là nhđ vêy, nhđng sau khi đąc qua bân vën chĕ Hán và xem läi các bân Viût dĀch hiûn đang lđu hành, tĆi nhên thçy cďng khĆng cĂ sai lûch gì nhi÷u, høt thây đ÷u chuyùn đät đđĜc ý chính cĎa toàn vën kinh. Vü thø, quĞ đċc giâ nào không biøt chĕ Hán vén có thù yön tåm đąc các bân dĀch tiøng Viût, không cæn phâi nghi ngäi. Nhđng sau khi xem kĠ bân vën gĈc thü tĆi đi đøn køt luên là Ćng Đáo Bþ Ngän chđa h÷ đąc qua Kinh này, hoðc ýt ra thü cďng là đąc theo cách khĆng khác gü chđa đąc. Køt luên này dĖa trên 2 lý do rçt rõ ràng: Thē nhçt, ông nêu ra nhĕng thíc míc trong bài viøt vĈn đã đđĜc giâi thích rçt rõ trong Kinh vën. Thē hai, ông dén ra nhĕng chi tiøt đù chēng minh kinh này ngĐy täo, nhđng nhĕng chi tiøt đĂ hoàn toàn khĆng cĂ trong Kinh vën. Nhđ vêy là, đi÷u thêt có trong Kinh thì ông không biøt; đi÷u không có trong Kinh thì Ćng thöm vào, do đĂ nön tĆi køt luên Ćng chđa đąc bân kinh này hîn là không quá võ đoán. Tçt nhiên, tôi có trách nhiûm phâi chēng minh đđĜc tĒng điùm đã nöu trön. 2
Điùm thē nhçt, nhĕng thíc míc cĎa Ćng đ÷u đã đđĜc giâi thých rĄ ràng trong Kinh vën. Tôi sô liût kê và chþ rõ tĒng điùm dđęi đåy. Nhĕng chĕ in nghiöng là nguyön vën trong bài viøt cĎa ông. 1. Nhþng tại sao chî nhắc đến Mẹ mà không báo hiếu Cha? (Høt trých) Xin thđa, toàn vën kinh có 19 læn sĔ dĐng cĐm tĒ phĐ méu, nhđ hiûn ti÷n phĐ méu, thçt thø phĐ méu, dĐc đċ phĐ méu... Tuy là nói chuyûn ngài MĐc-ki÷n-liên muĈn cēu mõ, nhđng khi Đēc Phêt däy pháp Vu Lan Bćn ngài luĆn nĂi đøn câ cha và mõ chē không có chĊ nào nĂi đøn mõ mà không nhíc đøn cha. Khuynh hđęng nhíc đøn Mõ nhi÷u hėn Cha vào mČa Vu Lan cďng đã cĂ ngđĘi tĒng nöu ra, nhđng đĂ hoàn toàn là chuyûn cĎa ngđĘi đĘi, không liên quan gü đøn Kinh điùn nên Ě đåy khĆng bàn đøn. Nhđng đi÷u này cho thçy tác giâ chþ "nghe nói" v÷ Kinh Vu Lan Bćn chē chđa tĒng thĖc sĖ đąc kinh! 2. Mà tại sao chî có báo hiếu vào mùa này nhî? Còn mùa khác thì không báo hiếu sao? (Høt trích) Ngay tĒ đæu Kinh, Đēc Phêt đã khen ngĜi lòng hiøu thâo cĎa ngài MĐcki÷n-liên là "câm đċng câ trĘi đçt", nhđ vêy cĂ nghÿa ngài khĆng cho rìng chþ đøn mùa Vu Lan hay thiøt lú Vu Lan męi là báo hiøu. Vu Lan Bćn là mċt thíng hċi đðc biût nhìm mċt mĐc đých đðc biût, nhđng Kinh vën khĆng h÷ nói rìng đåy là cách duy nhçt hay thĘi điùm duy nhçt đù báo hiøu. NgđĘi Phêt tĔ xđa nay đøn mùa Vu Lan ngoài viûc tĐng Kinh Vu Lan Bćn còn tĐng đąc câ kinh Báo phĐ méu ån, hay nĂi đĎ là Phêt thuyøt PhĐ méu ân trąng nan báo kinh. (MĘi quý vĀ tìm hiùu thêm v÷ kinh này täi đåy.) Nøu đã đąc qua kinh này thì sô thçy Đēc Phêt däy v÷ hiøu hänh nhđ thø nào, không thù có thíc míc kiùu nhđ trön. Hėn thø nĕa, cách đðt vçn đ÷ này cďng rçt đ kĝ quðc. Đi÷u này cďng tđėng tĖ nhđ đðt câu hăi: "Täi sao chčng ta cĂ ngày MĆi trđĘng thø gięi 5/6, ngày QuĈc tø phĐ nĕ 8/3, ngày Nhà giáo Viût Nam 20/11... ? Chîng lô nhĕng ngày khác trong nëm thü khĆng quan tåm đøn mĆi trđĘng, không tôn trąng nĕ gięi, không nhę ėn Thæy CĆ... ?" Đåy là chuyûn quá đėn giân nön xin tČy đċc giâ xem läi cách đðt vçn đ÷ này cĎa Ćng Đáo Bþ Ngän, tôi thçy không cæn thiøt phâi dài dòng thêm Ě đåy. 3. Mà tại sao lại phâi vào tháng Bây âm lịch mĆi có Vu lan thắng hội? (Høt trích) Kinh vën giâi thých đi÷u này rçt rĄ, vü đåy là ngày TĖ tē, chđ tëng vång lĘi Phêt däy trâi qua 3 tháng an cđ, đäo lĖc tëng trđĚng, tâm ý thanh tĀnh... Vü trön đã dén vën bân gĈc, và quý vĀ nào không biøt chĕ Hán vén có thù kiùm chēng thông qua bân dĀch tiøng Viût (và có câ bân tiøng Anh bön dđęi) täi đåy, nên tôi không cæn nêu thêm chi tiøt nĕa. 4. Nếu tôn giâ Mýc Kiền Liên làm nhþ vậy, thì các tôn giâ khác cüng có mẹ hoặc cha hoặc tĀ thân phý mẫu bị đoạ địa ngýc. Vậy thì tính sao đây? Lẽ nào làm đþợc cho tôn giâ Mýc Kiền Liên mà vị khác lại không? (Høt trích) Thêt kĝ lä thay, đåy męi là phæn nċi dung chính cĎa Kinh Vu Lan Bćn, thø mà Ćng Đáo Bþ Ngän läi hoàn toàn không biøt nên nêu lên mċt câu hăi høt sēc ngåy thė đøn mēc thêt dú thđėng! Cåu hăi cĎa ông thêt ra chính là câu hăi cĎa ngài MĐc-ki÷n-liên, là duyên khĚi đù Đēc Phêt thuyøt däy pháp Vu Lan Bćn. Quý vĀ đąc läi Kinh vën sô thçy rĄ đi÷u này, không cæn dén chēng rđĘm rà. Kinh 3
vën nĂi rĄ là, đáp läi câu hăi cĎa ngài MĐc-ki÷n-liön, Đēc Phêt đã truy÷n däy pháp Vu Lan Bćn vü các đĈi tđĜng đĘi sau bao gćm "tĝ kheo, tĝ-kheo ni, quĈc vđėng, thái tĔ, vđėng tĔ, đäi thæn, tù tđęng, tam công, bách quan, vän dân, thē nhån". Nhđ vêy phâi hiùu là tçt câ mąi thành phæn trong xã hċi, cho đøn hàng "vän dân, thē nhân" còn thĖc hiûn đđĜc pháp này, huĈng hć các vĀ đû tĔ khác cĎa Phêt mà phâi thíc míc? ĐĂ là điùm thē nhçt đã nöu, v÷ nhĕng thíc míc cĎa Ćng Đáo Bþ Ngän mà Kinh vën đã giâi thích quá rõ ràng. Chþ cĂ ngđĘi chđa đąc kinh hoðc đąc mà không hiùu gì câ męi có nhĕng thíc míc nhđ thø. Bây giĘ, tôi sô chēng minh điùm thē hai, là Ćng Đáo Bþ Ngän đưa vào bài viết những điểm không có trong Kinh vën. Điùm này là cĖc kĝ quan trąng, vü Ćng đã dĖa vào đĂ đù køt luên Kinh Vu Lan Bćn là ngĐy täo. Tuy là quan trąng nhđ thø, nhđng điùm này läi quá dú dàng đù làm rõ, bĚi vì quý vĀ chþ cæn đąc läi Kinh Vu Lan Bćn qua bân tiøng Viût hoðc tiøng Anh tĆi đã dén Ě trên, thì sô thçy rõ. Bân thån tĆi đã đąc qua bân Hán vën và xin xác nhên mċt læn nĕa là các bân dĀch Viût ngĕ và Anh ngĕ này đ÷u có thù tin cêy đđĜc trong phäm vi chčng ta đang đ÷ cêp, vì trong bân Hán vën tĆi cďng khĆng tüm ra nhĕng chi tiøt mà Ćng Đáo Bþ Ngän đã dén nhđ dđęi đåy. Tđėng tĖ nhđ trön, nhĕng chĕ in nghiöng là nguyön vën trong bài viøt cĎa ông. 1. Trong kinh này có ghi là đàn tràng này đþợc thiết lập vĆi să cúng dþąng phẩm vật (còn gọi là cúng trai tăng), và nhą đến 500 vị thánh tăng A la hán cùng chú nguyện vào, thì mẹ Ngài mĆi siêu thăng. (Høt trích) Chi tiøt chính Ě đåy là nhĘ đøn 500 vĀ A-la-hán, hoàn toàn khĆng cĂ trong Kinh vën. Đēc Phêt chþ däy ngài MĐc-ki÷n-liön cčng dđĘng Thêp phđėng Tëng trong ngày TĖ tē. Thêp phđėng Tëng hay MđĘi phđėng Tëng là mċt cĐm tĒ phĉ quát, chþ đøn Chđ tëng Ě khíp nėi. Tçt nhiön, khi đąc Kinh vën mċt cách nghiêm túc, sô không ai trong chúng ta läi hiùu theo cách là phâi mĘi cho đĎ chđ Tëng khíp mđĘi phđėng, mà chþ cĂ nghÿa là cčng dđĘng mċt têp thù Tëng chčng thĆi. Trön tinh thæn đĂ, các lú trai tëng đ÷u tùy duyên sĖ, tĉ chēc nėi nào thü mĘi chđ tëng nėi đĂ, hoðc cčng dđĘng tçt câ chđ tëng trong mċt tĖ viûn... Và nhđ vêy khĆng cĂ nghÿa là khĆng đčng lĘi Phêt däy. 2. Vậy thì tôn giâ chúng ta bấy gią lấy đâu ra nhiều phẩm vật cúng dþąng? (Høt trích) Câu hăi này nĈi tiøp Ğ cåu trön, và cďng là mċt thíc míc khá kĝ quðc. BĚi vì v÷ phèm vêt, Kinh vën chþ nêu lên mċt cách rçt chung là "cĐ phän bách vĀ ngď quâ, cçp quán bćn khý, hđėng du đÿnh chčc sàng phu ngąa cĐ, tên thø cam mÿ dÿ trē bćn trung", nhđ vêy chþ nên hiùu chung chung là "đæy đĎ các loäi thĖc phèm, hđėng đñn hoa quâ, nhĕng món nhu yøu cho sinh hoät cĎa chđ tëng", chþ thø thĆi. Cān đĂ là nhĕng thĖc phèm gì, hđėng đñn hoa quâ loäi nào, nhu yøu ra sao... tçt nhiên là tùy tâm tùy sēc cĎa ngđĘi trai chĎ, Kinh vën khĆng cĂ chĊ nào thù hiûn ý bít buċc, chþ khuyøn khích sĖ thành tâm thành ý mà thĆi. Nhđ nĂi "tên thø cam mĠ" (ngon ngąt nhçt trön đĘi) thü cďng khĆng cĂ nghÿa là phâi đi tüm cho đđĜc nhĕng món ngon nhçt, mà chþ cĂ nghÿa là cung kýnh dång lön nhĕng gì tĈt đõp nhçt trong khâ nëng hiûn có cĎa münh. Nhđ chčng ta khi cčng Phêt thì chąn 4
bĆng hoa tđėi nhçt, đõp nhçt, tçt nhiên là trong hoàn cânh lčc đĂ, khâ nëng lčc đĂ, chē hoàn toàn không có nghÿa là bít buċc phâi vđĜt hàng trëm cåy sĈ hay bă ra hàng triûu đćng đù cĂ đđĜc nhĕng bĆng hoa đõp hėn męi là đčng pháp. Tinh thæn này là phĉ biøn trong đäo Phêt, nghÿa là chč trąng tåm thành hėn vêt chçt; chþ xem vêt chçt nhđ mċt phđėng tiûn bày tă tâm thành mà thĆi. Trong Kinh điùn còn ghi chép läi câu chuyûn ngąn đñn khĆng tít cĎa bà lão bán dæu, vđĜt xa hàng vän ngąn đñn hoa lû cĎa vua Ba-tđ-nðc dång cčng. ĐĂ là khác biût Ě tâm thành, chîng phâi Ě vêt chçt bên ngoài. Nøu không hiùu theo nghÿa nhđ vêy, thì ngày nay Phêt tĔ chúng ta làm sao thĖc hiûn đđĜc pháp Vu Lan Bćn? Vì thø, chuyûn khĂ khën v÷ phèm vêt là do Ćng Đáo Bþ Ngän gán ghép vào chē hoàn toàn khĆng cĂ trong Kinh vën. Nhđ trön tĆi đã trünh bày nhĕng điùm không hóa có, có hóa không trong bài viøt cĎa tác giâ Đáo Bþ Ngän. Vęi nhĕng dén chēng trĖc tiøp tĒ Kinh vën, tĆi nghÿ là viûc có nên tin vào bài viøt cĎa Ćng hay khĆng đã quá rĄ ràng. Thø mà vçn đ÷ ông nêu lên läi cĖc kĝ quan trąng, có thù nói là quan trąng nhçt nhì trong các vçn đ÷ cĎa ngđĘi hąc Phêt: ĐĂ là thèm đðnh tính chân thêt của Kinh vën. Tçt nhiên, tôi không h÷ phĎ nhên tính chçt cæn thiøt cĎa công viûc này, bĚi chúng ta cách Phêt quá xa, hėn 25 thø kğ, nøu không thên trąng phân xét räch ròi, biøt đåu läi không tin nhæm vào nhĕng vën bân mäo nhên là Kinh vën? Ai dám chíc là trong quãng thĘi gian dài đìng đïng hėn 25 thø kğ läi không có ít nhi÷u nhĕng vën bân ngĐy täo mäo xđng là Kinh điùn? Thø nhđng, dđĘng nhđ Ćng khĆng h÷ biøt rìng, đåy khĆng phâi vçn đ÷ đėn giân và dú dàng đù nhĕng ngđĘi hąc Phêt còn Ě mēc đċ thĆng thđĘng có thù làm đđĜc. V÷ mðt vën bân và hąc thuêt, nghÿa là phäm trù kiøn thēc thuċc v÷ thø tĐc, thü đåy là vçn đ÷ cĎa nhĕng hąc giâ uyön thåm đa ngĆn ngĕ, có khâ nëng đąc thîng vào các vën bân gĈc, nhđ Hán vën, đĆi khi câ Phän vën, Täng vën... nhìm so sánh, đĈi chiøu trđęc khi køt luên. Hėn nĕa, nhĕng vĀ có kiøn thēc nhđ thø nhđng cďng phâi làm viûc này vęi mċt sĖ cèn trąng tĈi đa, nhđ cçt công tìm kiøm nhĕng bân vën cĉ, nhĕng bân vën cĂ đċ tin cêy cao, hĜp tác và thâo luên vęi nhi÷u ngđĘi có kiøn thēc thích hĜp đù soi rąi vçn đ÷ tĒ nhi÷u gĂc đċ, cùng nhau giâi quyøt nghi vçn v.v... Nhđng Kinh vën là Thánh điùn, nên nhĕng kiøn thēc thø tĐc vĒa nói tuy là cæn nhđng vén chđa đĎ, mà còn phâi có thêm mċt khía cänh nĕa là phâi uyên thâm Phêt pháp, có công phu hành trì męi hiùu đđĜc ý kinh. Køt hĜp câ hai phäm trČ đĘi và đäo, cċng thêm vęi mċt sĖ cèn trąng tĈi đa và mċt tinh thæn vô vĀ lĜi, chþ hoàn toàn hđęng đøn sĖ hoìng truy÷n Chánh pháp. CĂ nhđ thø thì may ra męi täm gąi là đĎ đi÷u kiûn, đĎ tđ cách đù đ÷ cêp đøn chuyûn phån đĀnh thêt giâ trong Kinh điùn. Như vêy, ví như cò người chưa từng nhìn thçy bân gốc của Kinh vën, hoặc thêm chí có nhìn thçy cũng không cò khâ nëng đọc, hoặc có khâ nëng đọc nhưng chưa đủ sức hiểu hết ý nghïa, thì liệu một người như thế cò đủ tư cách phån đðnh thêt giâ trong Kinh điển hay chëng? Và nếu cò đủ sự sáng suốt, liệu vð çy có nên nêu vçn đề này ra trước công luên hay chëng? Xin nhường câu trâ lời cho mỗi độc giâ. 5
Và thông qua nhĕng biûn giâi thĖc tø nhđ trön, tiøp theo đåy męi là ý chính tôi muĈn trünh bày cČng quĞ đċc giâ. Liûu ngđĘi Phêt tĔ chčng ta khi đąc Kinh điùn có nên khĚi tâm nghi ngĘ hay chëng? Làm sao đù biøt chíc là mình không tin nhæm vào nhĕng bân kinh ngĐy täo nøu có? Viûc phån đĀnh thêt giâ rĄ ràng là đāi hăi nhi÷u khâ nëng và tri thēc vđĜt ngoài tæm nhĕng ngđĘi bünh thđĘng, vêy chîng lô chúng ta cē nhím mít tin bĒa mà không thù tĖ münh phån đĀnh hay sao? Xin thđa, khĆng phâi vêy. TĒ lúc Phêt còn täi thø, ngài đã nhi÷u læn cânh báo các vĀ tĝkheo là chę vċi tin theo bçt cē đi÷u gü mà chđa cĂ sĖ thĖc nghiûm, tĖ mình phân tích, khâo xòt, cho dČ đi÷u đĂ là do chýnh ngài nĂi ra. TĒ chính kim khèu Phêt nói ra mà còn phâi thĖc nghiûm, phâi phân tích, khâo xét, huĈng hć là chþ đąc thçy trên mânh giçy, cho dù mânh giçy đĂ là Kinh vën! Ngay nhđ tinh thæn hąc thuêt cĎa thø gian, hiûn nay nhi÷u ngđĘi trong chúng ta vén còn khâm phĐc và thĖc hành theo nguyên tíc cĎa ngđĘi xđa: "Týn thđ bçt nhđ vĆ thđ." (Đąc sách mà tin ngay vào sách thì chîng bìng khĆng đąc.) Sách thø tĐc cān nhđ vêy, nøu đąc Kinh điùn mà không cèn trąng hėn, chý thiøt hėn, thü thĔ hăi làm sao hiùu đđĜc Ğ nghÿa såu xa mæu nhiûm trong kinh? Vì thø, ngđĘi Phêt tĔ đąc kinh phâi vâng theo lĘi Phêt däy, tĖ mình thù nghiûm, tĖ mình hành trì, khâo xét, phån tých nghÿa lĞ, ēng dĐng thĖc tiún, rći męi có thù tĖ mình xác quyøt xem nhĕng lĘi däy trong kinh là đčng hay khĆng đčng, là chån hay ngĐy, thêt hay giâ. Trong trđĘng hĜp Kinh Vu Lan Bćn cďng vêy, mĚ trang kinh ra chþ là chĕ nghÿa, vën tĖ. Nøu tin ngay vào nhĕng gì chép trong kinh, çy là mČ quáng, khĆng đčng lĘi Phêt däy. Nhđng nøu tĖ mình làm theo, tĖ mình hành trì, ít sô tĖ mình câm nhên đđĜc phæn nào đĂ nhĕng Ğ nghÿa såu xa trong kinh, tĒ đĂ męi khĚi lòng tin chân chánh, dù ai có xuyên täc, đâ kých cďng khĆng thù làm cho lay đċng đđĜc. Tôi biøt có nhi÷u Phêt tĔ đøn mùa Vu Lan thü phát tåm ën chay, khai kinh trü tĐng suĈt tháng Bây, hći hđęng cĆng đēc cho ông bà cha mõ hiûn ti÷n hoðc quá cĈ. Nhĕng vĀ này cho dČ khĆng cĂ đi÷u kiûn tĉ chēc cúng dđĘng trai tëng, cďng cĂ thù xem là đã thĖc hành đčng theo lĘi Phêt däy. Nhi÷u vĀ khác cĂ đi÷u kiûn hėn thü tĉ chēc trai tëng, cung kýnh cčng dđĘng Tam bâo, hoðc nhi÷u hoðc ít... tçt câ nhĕng ngđĘi làm nhđ vêy đ÷u có thù xem là làm theo lĘi Phêt däy. Qua nhĕng viûc làm đĂ, chíc chín tĖ thân các vĀ sô câm nhên đđĜc nhi÷u sĖ an läc, hoan hğ. Vì sao vêy? Gia đünh hāa thuên, con cái hiøu kính tôn trąng ông bà cha mõ, tçt yøu vĜ chćng sô lçy lāng hāa kýnh đĈi đãi nhau, làm sao khĆng cĂ hänh phúc? Làm sao khĆng đđĜc an vui? Nøu có vĀ nào không tin, xin hăi quý vĀ, nøu đã phát tåm tĐng xong thĘi kinh Vu Lan, lô nào ngay sau đĂ gðp chuyûn nhă nhðt li÷n quát tháo sĒng sċ vęi vĜ con? Chíc rìng sô tránh đđĜc đi÷u này rći. Hoðc giâ quý vĀ thêt lòng cung kính chëm sĂc hæu hä cha mõ, lô nào khi quý vĀ bâo ban con cái chúng läi ngĊ nghĀch không nghe? Chuyûn çy dù có ít cďng sô đđĜc hän chø, giâm thiùu hėn, chē không thù nói là vô tác dĐng. Läi nói, chîng lô trong nëm chþ đĜi đøn mùa Vu Lan tháng Bây męi lo báo hiøu? Xin thđa, trong 12 tháng nøu quý vĀ làm cho thêt trąn võn đđĜc 1 tháng cďng quĞ báu lím rći, hãy xem đĂ là bđęc khĚi đæu, sau đĂ tëng lön đøn 2 tháng, 3 tháng... cho đøn ngày ngày tháng tháng đ÷u cung kính báo hiøu mõ cha, lô nào có thù nĂi nhđ vêy không phâi là làm theo lĘi Phêt däy? Nhđ ngđĘi męi v÷ chùa, thæy däy ën chay mĊi tháng 2 ngày, hîn sô thçy là 6
ít ăi quá, còn läi 28 ngày khác thü sao? Nhđng nøu làm đđĜc chuyûn ít ăi đĂ rći, mai sau tĖ khíc muĈn tëng lön 4 ngày, 8 ngày... cho đøn trąn tháng hoðc thêm chý là trđĘng trai. Tiøn bċ hay khĆng đ÷u là do sĖ hành trì tu têp cĎa chính mình, nøu tĖ câm nhên đđĜc sĖ an läc, lĜi ích, thì tçt yøu sô ngày càng tëng tiøn chē không ai ép buċc, mà cďng khĆng thù xem thđĘng nhĕng ai męi bít đæu vęi mĐc tiêu ít ăi, nhă nhoi. Hãy xòt nhđ các chČa hiûn nay thđĘng tĉ chēc ngày Bát quan trai, mĊi tháng Phêt tĔ v÷ tu têp mċt hoðc hai ngày, chîng phâi là quá ýt đĂ sao? Trong 28 ngày cān läi thì hğ nċ ái Ĉ tha hć tëng trđĚng hay sao? Thø nhđng, chþ nhĕng ai có tham gia tu têp trong mċt hoðc hai ngày đĂ męi thĖc sĖ tĖ mình biøt đđĜc nó có lĜi ých hay khĆng, nön làm hay khĆng, và cĂ gičp thay đĉi phæn nào týnh tünh, thay đĉi cuċc sĈng cĎa bân thån münh và gia đünh münh hay khĆng. Phêt pháp là nhđ vêy, chþ có tĖ mình thĖc hành, tĖ mình thù nghiûm męi có thù tĖ mình hiùu đđĜc Ğ nghÿa chån thêt trong lĘi Phêt däy; tĒ nhĕng hành vi cĔ chþ ēng xĔ nhă nhðt thđĘng ngày cho đøn høt thây các pháp mĆn såu xa uyön áo cďng đ÷u là nhđ vêy. TrĚ läi vçn đ÷ Kinh Vu Lan Bćn, nøu Phêt tĔ nào đã tĒng nhi÷u læn thành tâm báo hiøu mõ cha trong mČa Vu Lan nhđ lĘi däy trong kinh, rći xét thçy chîng mang läi chút lĜi ích gì cho bân thån và gia đünh, thü tĖ khíc vĀ çy sô khĆng cān tin tđĚng vào kinh điùn này nĕa, không cæn thiøt phâi đđa ra nhĕng lý luên có-không, không-cĂ nhđ Ćng Đáo Bþ Ngän đù bác bă. Nhđng nøu quý vĀ cďng giĈng nhđ hàng bao nhiöu thø hû đã qua, quâ thêt cĂ tüm đđĜc chút çm áp tình câm, chút an vui lĜi läc, chút chia só câm thĆng đæy tünh nghÿa trong mùa Vu Lan Thíng Hċi, thì thiøt tđĚng dù có 100 bài viøt đanh thòp hėn, lêp luên chðt chô hėn bài viøt cĎa Ćng Đáo Bþ Ngän, cďng khĆng thù vì thø mà làm cho chúng ta khĚi tâm nghi ngĘ Kinh này. MĊi chčng ta đ÷u là con cái cĎa cha mõ münh, nhđng đćng thĘi cďng là nhĕng bêc cha mõ, ông bà cĎa thø hû tiøp theo. NhĘ có Vu Lan Thíng Hċi mà mĈi quan hû trong chuĊi tiøp nĈi nhi÷u thø hû nhđ vêy tĒ xđa nay luĆn đđĜc giĕ gìn tĈt đõp, chan hāa đäo nghÿa cďng nhđ tünh câm. Mċt mùa lú hċi thçm đém tünh ngđĘi, thçm đém týnh nhån vën nhđ vêy, thiøt nghÿ nøu nhđ hiûn nay chđa cĂ thü ít là vën minh nhån loäi cďng rçt cæn phâi đðt ra cho có, huĈng hć chúng ta may mín đđĜc kø thĒa truy÷n thĈng tĈt đõp tĒ hėn 25 thø kğ qua mà nay läi khĚi tâm hć nghi, và läi hć nghi dĖa trên nhĕng lêp luên hoàn toàn không xác đáng? TĆi nĂi đi÷u trên hoàn toàn không chþ là ý kiøn cá nhân, chĎ quan, mà là có thĖc tiún chēng minh cĐ thù. Trong truy÷n thĈng vën hĂa phđėng Tåy, do tiøp xúc muċn màng vęi đäo Phêt nön trđęc đåy hą không có lú Vu Lan, nhđng hą läi có Ngày cĎa Mõ (Mother's Day) là ngày chĎ nhêt thē nhü trong tháng Nëm (nhđng cďng cĂ khác biût v÷ thĘi gian Ě mċt sĈ nđęc khác nhau). Khi so sánh ngày này vęi Vu Lan Thíng Hċi, chúng ta hoàn toàn có quy÷n tĖ hào là chĕ hiøu đđĜc đðt nðng hėn trong n÷n vën hĂa chčng ta, vì tuy ý nghÿa là tđėng đćng Ě chĊ tđĚng nhę đøn cha mõ (Ở đåy męi là chĊ Ćng Đáo Bþ Ngän nên đðt câu hăi, vì hą khĆng nĂi đøn cha, mà Ngày cĎa Cha - Father's Day - läi rėi vào mċt ngày khác, là ngày chĎ nhêt thē ba cĎa tháng Sáu.) nhđng Ğ nghÿa cĎa Vu Lan Thíng Hċi là såu xa hėn rçt nhi÷u, và ânh hđĚng cĎa mùa Vu Lan trong toàn xã hċi cďng mänh mô hėn, rċng khíp hėn. 7
Nếu chúng ta đọc Kinh điển theo cách như trên, nghïa là kết hợp song song với sự hành trì thực nghiệm, thì cho dù không có kiến thức uyên bác, không được đọc nhiều kinh điển, cũng vén có thể nhên được phæn lợi ích từ những kinh vën đã tụng đọc. Thø còn viûc phån đĀnh thêt giâ khi đąc Kinh điùn thì sao? Tçt nhiön, khi đã đąc kinh vęi sĖ nghiöm tčc suy xòt nghÿa lý thì ta sô thçy có nhĕng chĊ ta hiùu đđĜc và nhĕng chĊ ta chđa hiùu đđĜc. Và trong nhĕng chĊ ta chđa hiùu đđĜc đĂ, läi có khâ nëng hoðc là do ta còn kém hiùu biøt, hoðc là ngay trong kinh vën cĂ sĖ sai lûch. Tuy nhiön, đĂ là nĂi cho cän lý mà thôi, chē theo nhên đĀnh cĎa riêng tôi thì nhĕng chĊ gąi là sai lûch đĂ thêt ra khĆng đáng kù, bĚi tçt câ kinh điùn đ÷u đã trâi qua sĖ khâo đýnh, rà soát cĎa nhi÷u bêc đäi sđ, trý giâ qua nhi÷u thø hû, nên viûc sót läi mċt đĆi chĊ sai lûch tuy là có thù có nhđng khĆng đøn nĊi làm lûch läc Ğ kinh, và do đĂ nön nøu chčng ta khĆng đĎ trünh đċ đù phân biût cďng khĆng phâi là đi÷u đáng ngäi. Ta có thù đðt ni÷m tin vào các bêc thæy trĖc tiøp dén dít ta, trĖc tiøp däy dĊ ta trön đđĘng tu têp. Täi sao tôi nhçn mänh Ě đåy 2 chĕ trĖc tiøp? BĚi vì cho dù là mċt vĀ cao tëng danh tiøng nhđng ta khĆng đđĜc trĖc tiøp tiøp xúc, trĖc tiøp thą hąc, thü cďng khĆng thù gičp ta đđĜc nhi÷u lĜi läc bìng mċt vĀ tëng bünh thđĘng nhđng trĖc tiøp dén dít, däy dĊ cho ta. Lçy trđĘng hĜp nhđ Ćng Đáo Bþ Ngän dĖa vào lĘi cĎa Hāa thđĜng Tuyên Hóa là mċt bêc cao tëng, nhđng lĘi đĂ rĄ ràng khĆng mang đøn lĜi läc cho ông, çy là vü Ćng khĆng đđĜc trĖc tiøp thą hąc vęi ngài, nên chĊ hiùu sai cĎa ông không thù đđĜc ngài chþ däy. Tçt nhiên, vì là nhĕng ngđĘi Phêt tĔ nên chúng ta lçy lāng thành týn trao đĉi cùng nhau, và tĆi đðt ni÷m tin vào trích dén cĎa Ćng là Hāa thđĜng Tuyên Hóa có tuyên bĈ "Kinh Vu Lan Bćn là ngĐy täo". Nhđng nøu xét v÷ mðt hąc thuêt thì lô ra ông nên nói rõ Hòa thđĜng đã tuyön bĈ nhđ vêy trong trđĘng hĜp nào, ghi chép Ě sách nào, trang mçy, hoðc chý ýt cďng cho biøt là Ě phæn nào trong sách đĂ. Trong bài viøt ông chþ nói là "theo pháp ngĕ cĎa ngài" mà không cho biøt chi tiøt gì thêm, e rìng khĆng đĎ tính thuyøt phĐc đĈi vęi ngđĘi đąc. Tuy nhiön, nhđ đã nĂi, tĆi lçy sĖ thành tín mà tin lĘi ông, nên sô tiøp tĐc phân tích nhĕng gì ông trích dén. Ông trích dén rìng: "Theo pháp ngĂ cûa Ngài thì ngþąi Tàu ngýy tạo ra kinh “Vu lan bồn” nhằm cûng cố să chuyên chế cûa giþąng cột phong kiến, vốn lấy Trung Hiếu làm đầu, dầu là ngu trung và ngu hiếu!" (Høt trích) Và ngay sau đĂ Ćng viøt: "...niềm sùng kính cûa tôi đối vĆi Ngài là tuyệt đối vào thąi điểm đó, nên tôi hoàn toàn tin tþćng đây là să thật." (Høt trích) 8
Ở đåy, tĆi xin nhíc läi Phêt ngĆn đã nĂi Ě trên v÷ viûc "chę vċi tin". ĐĈi vęi lĘi chính Phêt nĂi ra, đēc Phêt còn däy chúng ta chę vċi tin, huĈng gì lĘi cĎa ngđĘi chđa phâi là Phêt. Cho dČ chčng ta chđa h÷ có ý nghi ngĘ lĘi däy cĎa mċt cao tëng, nhđng cďng cĂ rçt nhi÷u khâ nëng cĂ thù xây ra khi ta đąc lĘi çy trön vën bân: hoðc có thù bĀ sao chép, in çn sai lûch, hoðc có thù đđĜc nói ra trong mċt hoàn cânh nhçt đĀnh, vęi nhĕng đĈi tđĜng nhçt đĀnh, hoðc có nhĕng dĐng ý nhçt đĀnh mà ta chđa hiùu v.v... Vì thø, nói gì thì nói, viûc Ćng Đáo Bþ Ngän "hoàn toàn tin tþćng" khi chđa tĖ mình phân tích, tĖ mình thù nghiûm, khâo xét mà chþ dĖa vào "niềm sùng kính" thü rĄ ràng là khĆng đčng nhđ tinh thæn Đēc Phêt đã däy. Đã tĖ mình vċi tin, läi đem ni÷m tin sai lûch çy tác đċng đøn nhi÷u ngđĘi khác, nøu là ngđĘi chân chánh tu têp Giáo pháp Nhđ Lai, cĂ lô ông nên chí thành sám hĈi v÷ sai læm này. Bây giĘ, tôi mäo muċi thĔ đðt mình vào vĀ trí cĎa Ćng, nghÿa là do nhån duyön nào đĂ đđĜc đąc qua lĘi tuyên bĈ nhđ Ćng trých dén Ě trön. Vü đåy là vçn đ÷ hû trąng, liên quan đøn sĖ phån đĀnh thêt giâ trong Kinh điùn, nên tôi không thù cho phép mình vċi tin ngay, mà sô vâng theo lĘi Phêt däy đù tĖ mình phân tích, khâo xét, tĖ mình thù nghiûm. Và dđęi đåy là køt quâ phân tích, khâo xét, thù nghiûm cĎa riêng tôi. Thē nhçt, lý do ngĐy täo Kinh Vu Lan Bćn đđĜc nêu trong câu trên là "nhằm cûng cố să chuyên chế cûa giþąng cột phong kiến, vốn lấy Trung Hiếu làm đầu, dầu là ngu trung và ngu hiếu". Thú thêt, dČ đąc đi đąc läi Kinh vën câ trëm læn, dù là trong nguyên bân Hán vën hay bân dĀch tiøng Viût và tiøng Anh, tĆi đ÷u không thçy đđĜc cái mĐc đých này! Không mċt chĊ nào liön quan đøn"giþąng cột phong kiến" (đčng ra phâi là rường cột, tôi không biøt nguyên bân viøt sai hay ngđĘi trích dén sai?), läi càng không có chĊ nào liên quan đøn "ngu trung, ngu hiếu". Mà nøu làm theo Kinh này là "ngu hiếu", thì e rìng bao nhiêu thø hû thæy tĉ cĎa chčng ta trđęc đåy đ÷u ngu câ rći sao? Nghÿ đøn đåy tĆi bçt giác thçy länh câ ngđĘi, dù muĈn tin cåu này cďng quâ thêt không dám tin! Câu tiøp theo Ćng Đáo Bþ Ngän viøt: "Ngoài ra còn nhiều mýc đích khác nĂa." Nhđng vü không thçy phân biût rĄ ràng nön tĆi cďng đành chĀu, không biøt là lĘi cĎa ông hay cĎa Hāa thđĜng Tuyön HĂa. Hėn nĕa, mċt cåu chung chung nhđ vêy chîng nĂi lön đđĜc đi÷u gì câ, nên muĈn phån tých Ğ nghÿa cďng chîng biøt làm sao mà phân tích! Vì thø, tôi bít đæu quay sang khâo xét v÷ mðt vën bân. Đøn đåy, tĆi tüm đđĜc 2 vën bân có liên quan đøn Hāa thđĜng Tuyên Hóa và Kinh Vu Lan Bćn. Vën bân thē nhçt là Hña thượng Tuyên Hòa lược giâng Kinh Diệu Pháp Liên Hoa, quý vĀ có thù xem täi đåy. Trong vën bân này, Hāa thđĜng Tuyön HĂa cĂ đoän nhíc đøn ngài MĐc-ki÷n-liên và dén läi toàn bċ câu chuyûn "MĐc-ki÷n-liên cēu mõ" trong kinh Vu Lan Bćn. Mðc dù ngài không dén chýnh xác kinh vën, vü là trünh bày theo lĈi kù chuyûn køt hĜp giâng thuyøt, nhđng tçt câ chi tiøt đ÷u y nhđ trong kinh. Vü Hāa thđĜng Tuyên Hóa là mċt nhân vêt gæn đåy, các đû tĔ trĖc tiøp cĎa ngài còn sĈng rçt nhi÷u, nên khâ nëng bân Lược giâng Kinh Pháp Hoa này bĀ giâ mäo hæu nhđ khĆng thù xây ra, bĚi các đû tĔ cĎa ngài chíc chín sô lên tiøng ngay nøu cĂ đi÷u đĂ. Do đåy tĆi cĂ sĖ ngĘ vĖc, nøu Hāa thđĜng Tuyên Hóa thĖc sĖ tuyên bĈ rìng Kinh Vu Lan Bćn là ngĐy täo, vì sao ngài läi sĔ dĐng nċi dung kinh trong bài thuyøt giâng cĎa mình? 9
Vën bân thē hai là bân dĀch Anh ngĕ cĎa Kinh Vu Lan Bćn, nhan đ÷ "The Buddha Speaks the Ullambana Sutra", do Vän Phêt Thánh Thành thĖc hiûn, mà Vän Phêt Thánh Thành là do Hāa thđĜng Tuyên Hóa sáng lêp, các dĀch giâ Ě đåy hæu høt đ÷u là đû tĔ cĎa ngài hoðc ýt ra cďng là làm viûc theo tôn chþ cĎa ngài. Chčng ta đ÷u biøt, Hòa thđĜng Tuyön HĂa đ÷ ra 8 quy tíc rçt nghiêm khíc cho viûc phiên dĀch nói chung, và công viûc phiên dĀch Ě Vän Phêt Thánh Thành nĂi riöng. Do đåy tĆi cĂ sĖ ngĘ vĖc, nøu Hāa thđĜng Tuyên Hóa thĖc sĖ tuyên bĈ Kinh Vu Lan Bćn là ngĐy täo, vü sao các đû tĔ cĎa ngài läi vên dĐng 8 quy tíc vàng đù phiên dĀch mċt bân vën ngĐy täo, hėn nĕa vén ghi rĄ đĂ là Kinh (sutra)? Nhđ vêy, sau khi tĖ mình khâo xét v÷ mðt Ğ nghÿa và v÷ mðt vën bân, tĆi đ÷u thçy có nhĕng lĞ do xác đáng đù không nên vċi tin vào lĘi tuyên bĈ vĒa đąc thçy nhđ trön. Và tĒ đĂ tĆi tiøp tĐc quay sang đðt câu hăi v÷ sĖ thĖc nghiûm cĎa chính bân thân mình. Ngay tĒ thuĚ nhă tĆi đã nhi÷u læn đđĜc theo cha mõ đøn chùa trong dĀp lú Vu Lan, thêm chý là khi cān chđa biøt đđĜc Ğ nghÿa Vu Lan là gü. TĒ đĂ đøn nay, đã quá tuĉi "tri thiên mûnh", tĆi chđa thçy chút nguy häi hay không tĈt nào cĎa Kinh Vu Lan Bćn, mà trái läi mĊi Mùa Vu Lan v÷ trong tĆi đ÷u đæy íp nhĕng kğ niûm đõp, nhĕng tình câm dào dät khó phai. Tôi tĒng dĖ lú Vu Lan vęi tđ cách mċt ngđĘi con, rći đøn mċt ngđĘi cha, nhđng Ě cđėng vĀ nào tĆi cďng thçy lòng mình thanh thân theo tĒng nhĀp kinh tiøng mõ trong Mùa Vu Lan. Vęi nhĕng trâi nghiûm đĂ, tĆi thçy không chút hoài nghi v÷ tính chân thêt cĎa Kinh vën, và tĆi vô cùng hoan hğ nøu nhđ tĒ nay đøn cuĈi đĘi vén luôn may mín có đĎ thiûn duyön đù thĖc hành nhĕng lĘi däy trong kinh vào mĊi Mùa Vu Lan. CuĈi cùng, sau khi køt hĜp câ sĖ phân tích, khâo xét và tĖ mình thù nghiûm theo đčng nhđ lĘi Phêt däy, tĆi đi đøn køt luên là bân thân tôi không thù tin vào lĘi tuyên bĈ nói trên, rìng Kinh Vu Lan Bćn là ngĐy täo. Còn viûc Hāa thđĜng Tuyên Hóa có tuyên bĈ nhđ vêy hay không tôi xin miún bàn, vì tôi thçy không còn cæn thiøt nĕa. Bây giĘ xin trĚ läi vęi vçn đ÷ đąc Kinh điùn cĎa ngđĘi Phêt tĔ. Vęi cách đąc cèn trąng và toàn tåm toàn Ğ nhđ trön, vêy mĊi khi gðp đi÷u nghi ngäi ta phâi làm sao? Dđęi đåy tĆi xin chia só vài kinh nghiûm cĎa bân thân tôi, hy vąng sô có ích phæn nào cho quý vĀ khi rėi vào nhĕng trđĘng hĜp tđėng tĖ. TĒ nëm khoâng 20 tuĉi, tĆi đã rçt nhi÷u læn đąc kinh Duy-ma-cêt, nhđng cē mĊi læn đąc đøn câu "Tùy kĝ phát hành tíc đíc thâm tâm" (TĒ chĊ khĚi làm mà đđĜc lòng tin sâu vĕng) là trong lòng tôi läi khĚi lên mċt mĈi nghi không sao xóa bă. TĒ thuĚ cān đi hąc, mĊi khi đąc kinh điùn tôi vén luôn dðn lòng là phâi thĖc sĖ hiùu biøt rći męi đðt ni÷m tin, bĚi nøu không hiùu mà tin thü đĂ hîn phâi là mċt ni÷m tin mČ quáng. Đi÷u này dén đøn mċt hû quâ tçt yøu là, đĈi vęi mċt sĖ viûc ta cæn phâi nhên hiùu, đðt ni÷m tin rći sau đĂ męi bít tay vào làm; vì nøu chđa hiùu, chđa tin mà đã vċi làm thì không thù tránh khăi làm sai, làm bêy. ĐĈi vęi tôi vào lúc çy thü đi÷u này có vó nhđ mċt chân lý bçt di bçt dĀch, bĚi nó phù hĜp vęi tinh thæn lý luên khoa hąc cďng nhđ nhĕng kiøn thēc mà tôi tiøp thu 10
đđĜc tĒ nhà trđĘng. Và khi vên dĐng vào sĖ tu têp, tĆi cďng thçy là hoàn toàn thích hĜp. Nhđ khi đđĜc nghe däy v÷ Nëm gięi, tôi nhçt thiøt phâi tĖ mình tìm hiùu, suy xòt xem đĂ là nhĕng gięi gü, Ğ nghÿa ra sao, thą trì sô đđĜc nhĕng lĜi ích gì v.v... Chþ sau nhên hiùu rõ ràng vçn đ÷ và đðt ni÷m tin, tôi męi bít đæu viûc thą trü Nëm gięi... Và đĈi vęi tçt câ nhĕng lĘi däy khác trong kinh điùn, tĆi tin là cďng đ÷u nön nhđ thø. Nhđng theo cåu kinh vën vĒa nĂi trön thü dđĘng nhđ nøu chđa khĚi làm (phát hành) ta sô không thù cĂ đđĜc lòng tin! Lô nào cách nhên hiùu cĎa tôi tĒ trđęc là sai? Lô nào ngđĘi ta có thù khĚi làm mċt đi÷u gü đĂ khi chđa cĂ đđĜc ni÷m tin? Nhĕng nghi vçn này theo đuĉi tôi trong nhi÷u nëm li÷n, nhđng rçt may mín là nhĘ tiøp nhên đđĜc nhi÷u Ğ nghÿa khác tĒ kinh vën nön trong lāng tĆi hoàn toàn khĆng cĂ sĖ nghi ngĘ v÷ tính chân thêt cĎa kinh điùn, chþ khĚi nghi tình duy nhçt Ě cåu kinh münh chđa hiùu đđĜc đĂ mà thĆi. NhĘ vêy, tuy vén ôm mĈi nghi tünh nhđng ni÷m tin cĎa tôi vào Tam bâo, vào Chánh pháp không h÷ suy suyùn, vén mĊi ngày mċt tëng tiøn hėn. Cho đøn nhi÷u nëm sau, khi trâi qua nhĕng læn cên k÷ vęi cái chøt, tâm thēc đđĜc thĔ thách trong nhi÷u đi÷u kiûn khíc nghiût, tôi męi chĜt nhên ra rìng cái ni÷m tin cĎa tôi tĒ thuĚ đĆi mđėi v÷ trđęc hoàn toàn không phâi là ni÷m tin sâu vĕng (thåm tåm) mà kinh vën nĂi đøn. Ni÷m tin đĂ dĖa vào sĖ suy diún, lý luên nên thĖc chçt cĎa nó là rçt mong manh và dú dàng bĀ lay chuyùn, đĉi thay theo hoàn cânh. Trái läi, ni÷m tin cĂ đđĜc sau nhi÷u nëm thĖc hành lĘi Phêt däy là mċt ni÷m tin hoàn toàn khác hîn. ĐĂ là mċt ni÷m tin sâu vĕng, chíc chín đøn mēc cho dČ ta cĂ rėi vào bçt kĝ hoàn cânh nào, đĈi trđęc bçt kĝ trĚ lĖc nào, cďng sô không h÷ mây may khĚi lên mċt chút nghi ngäi hay thĈi chí. Vì thø, đøn lúc này thì ý kinh trĚ nên hoàn toàn sáng tă vęi tôi và mĈi nghi tünh ngày xđa cďng tĖ nhiên tan biøn. TĒ kinh nghiûm đĂ, tĆi tin chíc rìng ngđĘi Phêt tĔ chčng ta khi đąc Kinh điùn hoàn toàn có quy÷n, và thêm chí là cæn phâi, sinh khĚi nghi tâm Ě nhĕng nėi nào ta khĆng thĖc sĖ hiùu đđĜc. MĈi nghi này không h÷ ânh hđĚng đøn ni÷m tin hay sĖ tu têp cĎa ta, mà ngđĜc läi còn có tác dĐng thôi thúc ta tìm hiùu chuyön såu hėn vào Giáo pháp, thĖc hành tinh tçn hėn nhĕng gü đã hąc hiùu, nhìm có thù tĖ mình tháo gě nghi tình. Tuy nhiên, cæn phân biût rõ giĕa nghi tâm cæu tiøn nhđ trön vęi sĖ hoài nghi, hoang mang cĎa nhĕng ngđĘi chđa đðt trąn ni÷m tin vào Chánh pháp. Nhĕng nghi ngĘ loäi sau này ngën trĚ ta đi theo Chánh pháp, gĜi lên trong lòng ta nhĕng phĂng tđĚng si mê, và vì thø nó là cĖc kĝ tai häi. Chîng hän, nhđ trđĘng hĜp nói trên cĎa tôi, nøu thay vì giĕ vĕng ni÷m tin vào Tam bâo, vào Chánh pháp, tôi läi quay sang phát triùn sĖ biûn luên, nhên hiùu cĎa mình – tçt nhiön là cān đæy si mê trong đĂ – đù chēng minh rìng Kinh Duy-ma-cêt có vçn đ÷, có chĊ sai lûch v.v... thì chîng nhĕng bân thån tĆi xem nhđ tuċt dĈc không phanh, mà thêm chí cān cĂ nguy cė kòo theo nhi÷u ngđĘi khác nĕa, nøu hą đðt ni÷m tin nėi tĆi. Nhĕng phĂng tđĚng trong tâm thēc ta có thù xuçt hiûn bçt kĝ lčc nào, nhđng chčng thđĘng hoät đċng mänh mô nhçt khi ta có sĖ nghi ngĘ khĆng đčng pháp nhđ vĒa nói trên. Chîng hän, khi ta nghi ngĘ mċt ngđĘi nào đĂ là tċi phäm thì có vó nhđ mąi thē nėi 11
ngđĘi çy, tĒ cĔ chþ hành vi cho đøn dáng vó, cách ën mðc... sô đ÷u có vó nhđ rçt giĈng mċt tċi phäm! ĐĂ chýnh là do sĖ phĂng tđĚng nėi tåm ta. NĂ nhđ cðp kính màu khiøn cho ta không còn nhìn thçy đđĜc sĖ vêt đčng thêt nhđ bân chçt cĎa chúng. Nøu tĖ mình nhę läi, chíc chín mĊi ngđĘi trong quý vĀ đ÷u có thù dú dàng tüm đđĜc nhĕng ví dĐ sĈng đċng v÷ nhĕng phĂng tđĚng tđėng tĖ nhđ thø. Đåy chýnh là nguyön nhån quan trąng khiøn cho nhĕng mĈi bçt hāa thđĘng cĂ khuynh hđęng ngày càng trĚ nön såu đêm hėn. Khi ta nghÿ v÷ mċt ngđĘi nhđ là "ngđĘi xçu", ta sô luĆn cĂ khuynh hđęng thçy mąi viûc làm, mąi lĘi nói, thêm chí là mąi thē liön quan đøn ngđĘi çy đ÷u... xçu. Mċt khuynh hđęng hoàn toàn phân khoa hąc, nhđng läi là mċt khuynh hđęng rçt thđĘng gðp và chi phĈi rçt nhi÷u trong cuċc đĘi ta, nøu ta không có sĖ sáng suĈt tu têp Phêt pháp đù hóa giâi. TĆi đi såu vào đi÷u này là đù nêu ra mċt ý nĕa mà ngđĘi Phêt tĔ cæn lđu Ğ khi đąc kinh điùn. Hãy đąc kinh điùn vęi tâm thanh tĀnh sáng suĈt và loäi trĒ mąi phĂng tđĚng. Mà phĂng tđĚng trong trđĘng hĜp này là gü? ĐĂ là nhĕng đi÷u hoàn toàn không thêt có, nhđng do sĖ suy diún, sĖ thiên kiøn hoðc ngĘ vĖc cĎa ta mà chčng đđĜc täo thành. ĐĈi vęi ta, nhĕng phĂng tđĚng çy thđĘng có vó nhđ rçt hĜp lý, rçt đčng đín. Thø nhđng, nøu khách quan phân tích thì ta sô thçy ngay là chúng rçt vô lý và thêm chý đĆi khi thêt khôi hài. Tôi xin lçy mċt vài ví dĐ ngay trong bài viøt cĎa Ćng Đáo Bþ Ngän. Ông viøt: Trong kinh “Địa tạng bổn nguyện” một ngþąi nĂ Bà la môn, vì thþĄng mẹ mình bị mất mà không biết thác sanh vào chốn nào, niệm tôn hiệu cûa ĐĀc Giác Hoa Định Tă Tại VþĄng Nhþ Lai chî một ngày một đêm thì ngþąi mẹ ấy tÿ địa ngýc thác sanh vào cõi trąi. Suy ra, 500 vị thánh tăng A la hán cùng chú nguyện chî bằng một ngþąi nĂ Bà la môn? Phâi chăng chỗ này lộ ra să vô lý về đối tþợng “cầu siêu” và “đạo lăc” giĂa một ngþąi phý nĂ vĆi hàng trăm vị thánh tăng? (Høt trích) Đoän vën lĞ luên này męi đąc qua nghe nhđ rçt hĜp lý, vì bao gćm đĎ các phæn nêu dĕ kiûn, so sánh và køt luên. Nhđng thĖc chçt thü đåy hoàn toàn là mċt phĂng tđĚng đđĜc sinh khĚi tĒ sĖ nghi ngĘ cĎa Ćng đĈi vęi Kinh Vu Lan Bćn. Tôi sô làm mċt thao tác đėn giân là hû thĈng hóa lêp luên trên cĎa Ćng đù chþ ra đi÷u này: Người nữ bà-la-môn niệm Phêt để cứu mẹ mình trong 1 ngày đêm => cò kết quâ Nëm trëm vð A-la-hán chú nguyện để cứu mẹ ngài Mục-kiền-liên => có kết quâ Suy ra: Nëm trëm vð A-la-hán chú nguyện = Người nữ bà-la-môn niệm Phêt SĖ tóm tít nhđ trön phân ánh trung thĖc nhĕng gü nöu ra trong đoän vën, nhđng khi nhìn vào hîn quý vĀ sô thçy ngay tính khôi hài và vô lý cĎa nó! Mċt đàng là niûm tôn hiûu Phêt, nghÿa là cæu sĖ gia bĀ cĎa đēc Phêt, và có køt quâ là nhĘ đðt ni÷m tin vào Đēc Phêt, nhĘ có tha lĖc cĎa Đēc Phêt; còn mċt đàng là sĖ chú nguyûn trĖc tiøp cĎa các vĀ Ala-hán cho mõ ngài MĐc-ki÷n-liön, hai trđĘng hĜp, hai phđėng tiûn, hai pháp môn, hai đĈi tđĜng đ÷u hoàn toàn khác nhau, làm sao có thù so sánh đđĜc? Và køt quâ suy ra cďng không liên hû vào đåu câ. Nøu trong vø trön là 2 ngđĘi nĕ bà-la-môn chîng hän, tçt 12
nhiên trong køt luên sô là 500 vĀ A-la-hán = 2 ngđĘi nĕ bà-la-mĆn! Cách đðt vçn đ÷ và suy luên nhđ thø này, nøu là Ě mċt hąc sinh Tiùu hąc, tĆi cďng rçt lo ngäi là hąc sinh çy sô không qua nĉi kĝ thi tĈt nghiûp! Và nøu không xøp lêp luên này vào loäi phĂng tđĚng, hîn tĆi cďng khĆng biøt phâi lý giâi thø nào v÷ đoän vën lêp luên này. ĐĂ là chđa nĂi đøn viûc 500 vĀ A-la-hán này cďng đã là sân phèm tđĚng tđĜng rći chē hoàn toàn không có trong bân Kinh vën đang đ÷ cêp. Nøu nhđ vý dĐ này chđa đĎ làm rĄ Ğ nghÿa cĎa sĖ phĂng tđĚng, tôi xin nêu tiøp ví dĐ thē hai, cďng ngay sau đĂ trong bài viøt cĎa Ćng Đáo Bþ Ngän: Đối vĆi ngþąi Tàu, cái gì cüng có thể nguỵ tạo, bịa đặt, vẽ rắn thêm chân. Các vị xem “Tây du ký” là truyện chþĄng hồi cûa Ngô Thÿa Ân, khác xa vĆi chính sā về hình ânh cûa Pháp sþ Trần Huyền Trang còn gọi là Đþąng Tam Tạng... (Høt trích) Đoän vën này đđĜc đđa ra đù cĎng cĈ cho køt luên Ě trên rìng Kinh Vu Lan Bćn là ngĐy täo, vì thø ta có thù tóm tít nhđ sau: Người Tàu cái gì cũng ngụy täo => Tây du ký ngụy täo chuyện ngài Huyền Trang Kinh Vu Lan Bồn do người Tàu làm ra => Vêy Kinh Vu Lan Bồn là ngụy täo.
Męi nhìn qua có vó nhđ đåy mċt lêp luên vĕng chíc theo kiùu Tam đoän luên. Thø nhđng xét läi thì thçy ngay là mĊi vø đi mċt đđĘng, chîng liön quan gü đøn nhau câ! Nøu cách chēng minh này đđĜc chçp nhên, thü xem nhđ tác giâ sô chēng minh đđĜc tçt câ kinh điùn trong Đäi Chánh Täng đ÷u là ngĐy täo, vü đ÷u do ngđĘi Tàu làm ra câ! Chþ cæn thay tön kinh là Kinh Pháp Hoa, Kinh Hoa Nghiöm, Kinh Đäi Bát Nhã v.v... thü phđėng trünh vän nëng này sô bác bă høt tçt câ Kinh điùn Phêt giáo trong Hán täng. Thêt đáng sĜ! Nøu không hiùu đåy là sĖ phĂng tđĚng tĒ mĈi nghi ngĘ cĎa tác giâ thì không biøt phâi hiùu khác đi nhđ thø nào? (Ấy là chđa nĂi đøn mċt sai læm cďng rçt nghiêm trąng Ě đåy mà dđĘng nhđ tác giâ hoàn toàn không biøt: NgđĘi dĀch kinh Vu Lan Bćn không phâi ngđĘi Tàu! Nhđ đã lđĜc dén ngay tĒ đæu bài viøt, ngài là mċt cao tëng tĒ Ấn Đċ sang, tên Phän ngĕ là Dharmarakṣa, hay Đàm-ma-la-sát, niön đäi vào khoâng 230 – 316. Tên Hán ngĕ cĎa ngài là Trúc Pháp Hċ, vęi chĕ Pháp Hċ là dĀch nghÿa, cān chĕ Trčc đđĜc lçy làm hą giĈng nhđ mċt sĈ vĀ tëng Ấn Đċ khác vào thuĚ ban đæu Phêt giáo męi truy÷n sang Trung Hoa, đù chþ xē Thiên Trúc, tēc là Ấn Đċ, chîng hän nhđ các ngài Trčc Pháp Lan, Trúc Phêt Niûm...) Nhđ thø đĂ, nøu cďng trön tinh thæn này, chčng ta đąc läi toàn bài viøt thì sô thçy còn rçt nhi÷u điùm phĂng tđĚng khác tĒ sĖ nghi ngĘ khĆng đčng pháp cĎa tác giâ. Vì thø, tôi muĈn nhån đåy nöu ra đù tĖ nhíc nhĚ münh cďng nhđ tçt câ quý Phêt tĔ khi đąc Kinh điùn là: Hãy tînh táo loäi trừ mọi sự phòng tưởng của tâm ý, rçt dễ dàng sinh khởi khi trong tâm ta có sự nghi ngờ không đúng pháp.
13
Tóm läi, viûc đąc kinh điùn có thù nói là mċt phæn cĖc kĝ quan trąng trong sĖ tu têp cĎa ngđĘi Phêt tĔ. Chđ Tëng Ni khĆng phâi lúc nào cďng hiûn diûn bên cänh đù däy dĊ, dít dén ta; mà dČ cĂ đđĜc vêy thì ta vén phâi tĖ mình nĊ lĖc nghiên tæm hąc hăi tĒ Kinh điùn męi có thù vĕng tiøn trön đđĘng đäo, chē không thù hoàn toàn ğ läi vào ngđĘi khác. Qua bài viøt này, tôi hy vąng có thù chia só đđĜc vęi quĞ đċc giâ, quý Phêt tĔ mċt sĈ điùm cĈt yøu khi đąc Kinh điùn, đù tránh khĆng rėi vào sai lûch. Thứ nhçt, xin hãy thên trąng trong viûc phån đĀnh thêt giâ, đĒng vċi køt luên hć đć rći sinh tâm nghi ngĘ khĆng đčng pháp, đi÷u đĂ khĆng nhĕng gây häi cho chính mình mà còn có thù làm häi đøn nhi÷u ngđĘi khác. Thứ hai, xin hãy đąc Kinh điùn vęi tâm sáng suĈt thanh tĀnh, không vċi tin chíc vào bçt kĝ đi÷u gì, mà phâi nĊ lĖc thông qua sĖ hành trì thĖc nghiûm đù ngày càng cĎng cĈ ni÷m tin sâu vĕng cĎa münh vào Chánh pháp. ĐĈi vęi nhĕng gü đã nhên hiùu, tin tđĚng, phâi nĊ lĖc thĖc hành, áp dĐng ngay vào cuċc sĈng hìng ngày. ĐĈi vęi nhĕng gü chđa thĆng suĈt, chđa hiùu thçu, nên khĚi nghi tünh đù tiøp tĐc nghiên tæm, tiøp tĐc chiêm nghiûm, nhđng tuyût đĈi khĆng đù mĈi nghi tình çy phát triùn sai lûch thành sĖ bçt tín Tam bâo, phþ báng Kinh điùn. Nøu giĕ đđĜc lòng nghi thanh tĀnh vęi chĊ chđa thĆng suĈt, chíc chín sô có ngày tháo gě đđĜc đù tiøn tęi xa hėn trön đđĘng tu têp. Nøu khĆng lđu Ğ điùm này sô rçt dú dàng rėi vào chĊ chäy theo nhĕng phĂng tđĚng sai læm, khiøn chúng ta hiùu lûch läc Ğ kinh và đánh mçt ni÷m tin vào Thánh giáo. Thứ ba, hãy nĊ lĖc tìm kiøm nhĕng bêc thæy chân chánh, nhĕng thiûn hĕu tri thēc đù k÷ cên và trĖc tiøp nđėng theo. Nhĕng vĀ này sô nång đě, dít dén ta trön đđĘng tu têp. Cho dù hą không phâi nhĕng bêc cao tëng danh tiøng, không có hąc thēc uyên thâm, thì ít ra hą cďng là ngđĘi đi trđęc ta đđĜc mċt vài chðng đđĘng, nên chíc chín sô có nhĕng kinh nghiûm thiøt thĖc nào đĂ đù truy÷n đät cho ta. Kinh điùn là Thánh giáo, không phâi dú dàng mà có thù ním hiùu ngay đđĜc høt Ğ nghÿa thåm såu, nön khi đąc Kinh điùn mà có thæy, có bän thì sô thuên lĜi hėn rçt nhi÷u. CuĈi cùng, tôi xin trích lĘi Ćng Đáo Bþ Ngän dđęi đåy đù nêu ra mċt nhên xét nhìm køt läi bài viøt này: ... chúng ta nên xét lại để mà minh bạch vĆi đồ chúng, để nguỵ-chân, thăc giâ đþa ra ánh sáng Phật pháp chiếu soi. Đÿng vì nhĂng gì gọi là truyền thống hay là nhĂng lợi ích gì đó mà không dám lên tiếng! (Høt trích) Qua mċt sĈ phân hći cĎa ngđĘi đąc tĒ bài viøt cĎa Ćng Đáo Bþ Ngän, tĆi đđĜc biøt cĐm tĒ "nhĂng lợi ích gì đó" đđĜc nêu ra Ě đåy nhìm chþ đøn viûc mċt sĈ chùa chi÷n hiûn nay nhân dĀp lú Vu Lan đù kêu gąi Phêt tĔ tĉ chēc các lú trai tëng linh đünh, cčng dđĘng phèm vêt ê h÷, cho đøn có câ viûc đāi hăi cúng bìng ti÷n mðt đù... tiûn chi dĐng. Là nhĕng ngđĘi Phêt tĔ chân chánh, chúng ta không ai tán thành nhĕng viûc quá đà và phi pháp trong chĈn thi÷n mĆn, nhđng cďng nön phån biût räch rāi đĂ là sĖ sai trái cĎa nhĕng cá nhân, nhĕng ngđĘi không có sĖ tu têp chân chánh, chē khĆng liön quan gü đøn 14
Kinh điùn. Kinh Vu Lan Bồn hoàn toàn không däy những điều như vêy, không nên liên kết một cách vô cớ để sinh lòng bçt kính với Kinh điển. Những ai mượn đäo täo đời, dựa vào lòng tin của tín đồ để mưu cæu lợi dưỡng cá nhân mà không có sự nỗ lực tu têp, tçt yếu đều phâi đối mặt với nghiệp quâ của riêng họ. Chúng ta không thể vì những hiện tượng tiêu cực đò mà quay sang công kích Kinh điển hay suy giâm lñng tin nơi Chánh pháp, nơi Tam bâo. Hy vąng là qua bài viøt này, bân thån Ćng Đáo Bþ Ngän cďng nhđ mċt sĈ ngđĘi đąc đã tán thành ý kiøn cĎa ông nêu ra sô có thù bünh tåm nghÿ läi và rčt ra đđĜc đĆi đi÷u suy ngém, đù tçt câ nhĕng ngđĘi Phêt tĔ chčng ta đ÷u có thù cùng nhau thîng tiøn trên con đđĘng tu têp theo Giáo pháp cĎa Nhđ Lai. Nguyễn Minh Tiến
15