Seizoenspecial 14/15

‘muzIek heeft me alles gegeVen wat Ik ben en heb’ edo de waart oVer ZiJn mUZiKale leVen ‘Ik wIl alsmaar dIePer graVen’ pHilippe HerrewegHe oVer Het dirigentsCHap OVer akOestIek en de nIeuwe elIsabethzaal aKoestiCUs larrY KirKegaard Vertelt Van de wereld een betere Plek maken met muzIek? opmaatorKest!

LEES ‘Muziek heeft me alles gegeven wat ik ben en heb’ 9 – Edo de Waart over de belangrijkste personen in zijn muzikale leven ‘Ik wil alsmaar dieper graven’ 15 – Philippe Herreweghe over het dirigentschap Over akoestiek en de nieuwe Elisabethzaal 22 – de FAQs van Larry Kirkegaard Dubbelinterview Steven Osborne en Paul Lewis 33 – twee Britse pianisten bij deFilharmonie

BELEEF Concertkalender 41 opMaatorkest 49 KIDconcerten 57 Schubert Happening 63 Klassiek in de Stad 68 De abonnementen van deFilharmonie 70 Vooruitblik op 2140 78

ONTDEK 5 Naar welke muziek luistert het orkest?

20 De favorieten van onze concertmeesters 24 Muzikanten op de werf 30 Dramatisch lijf, heldere geest – Mark Wigglesworth 53 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen bij deFilharmonie 54 Over rituelen, mascottes en eetgewoonten 61 Het instrumentenfonds van deFilharmonie 64 Made in the 21st century – Richard Egarr 66 Susan Graham in de rol van haar leven 72 Jonge solist in de kijker – Julien Libeer 75 Gordan Nikolitch denkt kamerbreed 81 De onuitputtelijkheid van Faust 86 De krekel en de mier – column

BELUISTER 37 ‘Het oog luistert mee’ – een blik achter de opnameschermen 84 Cadeautips

Voor u ligt onze tweede seizoenspecial. Na de talrijke positieve reacties op de eerste editie vorig jaar konden we niet anders dan u opnieuw verrassen met een inkijk in de boeiende wereld van deFilharmonie. In dit magazine maakt u niet alleen kennis met dirigenten en solisten, maar ook met de muzikanten van ons orkest.

Dat orkest, deFilharmonie, is ondertussen al vijf jaar ‘mijn orkest’. Sta me toe even terug te blikken op de voorbije periode. Met de komst van chef-dirigent Edo de Waart en het blijvende engagement van hoofddirigent Philippe Herreweghe hebben we de voorbije jaren nog meer geïnvesteerd in de kwaliteit van het orkest. We mochten heel wat jonge muzikanten verwelkomen, die samen met de meer ervaren orkestleden een dynamisch geheel vormen. Dat deze aanpak loont, bewijzen niet alleen de volle zalen in binnenen buitenland, maar ook onze cd’s die door de vakpers met lof worden onthaald. Ik denk daarbij aan onze opname van Elgars The Dream of Gerontius die ook de redactie van The New York Times wist te bekoren, en het Stabat Mater van Dvořák die door Gramophone, een van de meest toonaangevende magazines over klassieke muziek, werd uitgeroepen tot ‘Recording of the Month’.

Naast het podium smeedden we hechte banden met partners in de culturele wereld en het bedrijfsleven. Dankzij de structurele samenwerking met Muziekcentrum De Bijloke hebben we nu een residentie in Gent. De Antwerpse componist Wim Henderickx blijft ook de komende jaren als artist in residence verbonden aan ons orkest. Ondanks deze mooie verwezenlijkingen op artistiek vlak, mogen we niet blind zijn voor de veranderende realiteit. In het huidige subsidieklimaat is het voor de culturele sector immers steeds belangrijker om investeerders en sponsors aan te trekken.

Dankzij het onlangs opgerichte Instrumentenfonds en onze formules voor bedrijven bouwen we gestaag verder aan duurzame relaties met de bedrijfswereld.

Dat we in 2016 naar de nieuwe Elisabethzaal verhuizen, zal deze relaties enkel ten goede komen. Binnenkort gaat de opbouw van start en zullen we samen kunnen volgen hoe in het centrum van onze stad een prachtige concertzaal verrijst.

Als een van de eerste cultuurhuizen met een uitgebreid MVO-beleid maken we wezenlijk deel uit van het educatieve, sociale en maatschappelijke weefsel van Antwerpen. Onder de noemer opMaat blijft deFilharmonie investeren in het publiek van de toekomst. Met een uitgebreid aanbod aan educatieve en sociale projecten proberen we een zo breed mogelijk publiek te laten kennismaken met klassiek. Met de OORcolleges bereiken we elk jaar duizenden schoolkinderen in Antwerpen en Gent, terwijl we met deFilharmonie Mobiel voor mensen spelen die letterlijk belemmerd zijn om een concert bij te wonen.

Zoveel moois om op terug te kijken, geeft ons dan ook een boost om op hetzelfde elan te blijven doorgaan. Seizoen 2014/2015 belooft in elk geval een pareltje te worden.

Chef-dirigent Edo de Waart en hoofddirigent Philippe Herreweghe tekenen present in de grote concertreeksen en werken samen met topsolisten als Leonidas Kavakos en Susan Graham. Dit en nog veel meer ontdekt u in deze special!

Ik hoop u vaak te mogen begroeten!

Hans Verbugt, Intendant deFilharmonie

Samenstelling & eindredactie Hedwig Scheltjens | Grafisch ontwerp Hannelore Reynders | Coverfoto Inne Helsen | V.U. Hans Verbugt, Braziliëstraat 15, 2000 Antwerpen Uit zorg voor een beter leefmilieu kiest deFilharmonie voor papier dat gewonnen wordt uit verantwoord beheerde bossen.

deFilharmonie is een kunstinstelling van de Vlaamse Gemeenschap en wordt gesteund door

IE ENT ON OKE, G L RMDE BIJ HA RUM T FIL KCEN DE MUZIE

20 SEI 14 ZO -20 EN 15

IN

DE BESTE PLAATSEN ÉN KORTING: neem een abonnement op deFilharmonie in De Bijloke Tickets kopen voor volgend seizoen?

Dat kan vanaf deze data: • hernieuwing abonnementen: di 22 april 2014 • nieuwe abonnementen: di 6 mei 2014 • keuzeabonnementen & losse tickets voor abonnees: di 13 mei 2014 • losse tickets: zo 18 mei 2014 | Côté Jardin

VR VR DO VR VR

10 OKTOBER 2014 7 NOVEMBER 2014 18 DECEMBER 2014 27 FEBRUARI 2015 3 APRIL 2015

20:00 20:00 20:00 20:00 20:00

STRAVINSKI SMETANA, STICH, DVORAK BEETHOVEN, BRAHMS SCHUBERT SPOHR, SCHUMANN, WAGNER, LISZT

Meer deFilharmonie? Kom dan ook naar de KIDconcerten in De Bijloke op zo 23 november 2014, zo 25 januari 2015 en zo 22 maart 2015.

RESERVEER NU: debijloke.be - 09 269 92 92

5

NAAR WELKE MUZIEK LUISTER JE? (als je niet met klassieke muziek bezig bent) foto's: Inne Helsen

Ik luister meestal naar indie en classic rock, maar ook naar minimalistische en elektronische muziek en zeker naar folk en bluegrass. De laatste tijd luister ik graag naar These Changing Skies, de nieuwste cd van Elephant Revival en ik ben benieuwd naar A Dotted Line, de reünie-cd van Nickel Creek.

Heel ontspannend vind ik Morning Phase van Beck. En ik kijk altijd uit naar de nieuwste plaat van Wilco, terwijl Neil Young en Stereolab tot mijn ‘all time favourites’ behoren.

Zachary Cramer, hoornist bij deFilharmonie

Ik luister voortdurend naar muziek. Als ik thuiskom, zet ik meteen mijn stereo aan en draai ik de volumeknop open. Ik hou van verschillende stijlen, maar er is één constante: bijna al mijn favoriete muziek is van voor de jaren ’90.

Ik ben gek op jazz omwille van de ritmes en ontspannende beats. Mijn keuze? Ella Fitzgerald, Brad Mehldau, Miles Davis, Nina Simone, en het Parijse radiostation TSF Jazz Radio. Maar je doet me evenveel plezier met Pedro Guerra, The Lost Fingers, Vieja Trova Santiaguera of Buena Vista Social Club. Hun teksten zijn zo inspirerend en ontroerend. En soms komt er ook weleens een rockband zoals Queen of The Rolling Stones voorbij.

Ik ben ervan overtuigd dat er voor elke stemming de perfecte song bestaat en dankzij muziek vergeet je al gauw de zorgen van elke dag!

Luis Damian Ortiz, altviolist bij deFilharmonie

Ik hou van jazzmuziek. En dan vooral die uit de jaren ’40-’50.

Het geluid van een bigband vind ik fantastisch en als je daar nog een jazz-zangeres aan toevoegt, dan is het helemaal af. Daarom waren de concerten die we met deFilharmonie, Bert Joris en Tutu Puoane speelden memorabel voor mij. Verder hou ik ook van The Beatles en Stromae. Of gewoon van de stilte. Na een repetitie of concert is het eens zo leuk om thuis te komen en je hoofd leeg te maken door naar 'niks' te luisteren.

Liesbeth Kindt, violiste bij deFilharmonie

6

Ik kan genieten van erg uiteenlopende genres. Naast klassiek luister ik de laatste jaren erg veel naar jazz. Ik probeer ook ieder jaar een aantal concerten en festivals mee te pikken, zoals Gent Jazz of Brussels Jazz Marathon. Het is fantastisch om onverwacht ergens een toffe jazz-band tegen te komen, hun cd te kopen en thuis de sfeer opnieuw op te roepen. Maar ik luister ook regelmatig naar elektronische muziek met een stevige beat gaande van house, dance, progressive, trance, techno, maar ook ambient, chill out... Het hoogtepunt in dit genre is natuurlijk Tomorrowland, waar ik jaarlijks naar uitkijk.

Muziek is voor mij een echte sfeermaker. Afhankelijk van de gelegenheid en de mood die ik heb, zet ik de gepaste muziek op.

Jan Willems, coördinator marketing & communicatie

Ik hou van verschillende soorten muziek en het hangt een beetje af van waar ik ben. In de auto luister ik bijvoorbeeld altijd naar muziek. In de stad staat dikwijls gewoon de radio op (Klara, Musique 3, Nostalgie, Crooze FM), maar voor langere afstanden neem ik cd’s mee.

Strijkkwartetten en kamermuziek, maar ook andere dingen zoals Grapelli, Roby Lakatos, Paco de Lucia, Gipsy Kings, smooth jazz, salsa, Louis Armstrong, Ella Fitzgerald, Take6, ABBA en Queen. Als ik thuis ben, luister ik naar wat mijn kinderen graag horen (K3, Mega Mindy, Junior Eurosong) en daar probeer ik ook van te genieten.

Orsolya Horvath, violiste bij deFilharmonie

Ik hou van verschillende soorten muziek en mijn keuze wordt beïnvloed door verschillende factoren, zoals het gezelschap, de sfeer, het moment van de dag, hoe ik me voel.

Er is ook een groot verschil tussen écht naar muziek luisteren en gewoon wat muziek opzetten op de achtergrond.

Latin jazz is echt wel mijn ding. Ik denk dan aan muzikanten als Michel Camilo, Horacio ‘el Negro’, Bebo Valdés, Chano, Jet Baker, Louis Amstrong en nog vele andere. Maar ook funk, ska, samba, rock, swing en flamenco kunnen me bekoren. En uiteraard salsa (bolero, rumba, bachata)! Dansmuziek dus, ‘just for fun’.

Manuel Martínez Navarro, slagwerker bij deFilharmonie

7

Ik ben gek op Spanje. En dan heb ik het niet alleen over de sfeer, het eten en de wijn, maar bovenal de muziek. Diego El Cigala vind ik geweldig, vooral samen met Bebo Valdés. Wat rumba catalana van de Gipsy Kings is fantastisch voor bij de afwas! En mijn zwak voor Paco de Lucia heb ik geërfd van mijn oma. Verder beluister ik veel LP's met jazz en soul en verdiep ik me graag in de soundtrack van films. Gustavo Santaolalla maakt prachtige filmmuziek. En dan zijn er natuurlijk nog Sting, Jeff Buckley of Massive Attack. Ach, er is zoveel gave muziek!

Claire Bleumer, celliste bij deFilharmonie

Gezien het aantal decibels op het werk kan ik echt genieten van wat stilte of het geluid van de vogels in ons tuintje. Waar ik verder naar luister, hangt af van het moment van de dag en de activiteit.

Overdag of in de wagen meebrullen met The Black Eyed Peas, Toto, Michael Jackson of The Dire Straits is heerlijk. Poetsen + Kodo vind ik ook een geweldige combi. Rustigere gemoedstoestanden en gezellige avondjes vragen eerder om Aretha Franklin, Stacey Kent, Melody Gardot, Abbey Lincoln, Tracy Chapman, Vaya Con Dios (om een aantal straffe dames te noemen) of Louis Armstrong, Herbie Hancock, Thicke, Ray Charles en Tom Waits. Mijn absolute allergrootste liefde (sorry schat!) is en blijft wel zonder twijfel onze eigenste Jacques Brel.

Edith Van Dyck, fluitiste bij deFilharmonie

Een uitgebreide cd-collectie heb ik niet, ik luister meestal naar de radio. Ik kan van vele muziekgenres genieten en mijn keuze wordt meestal bepaald door mijn humeur of de omgeving. In mijn auto staat altijd Q-music op. Tijdens een gezellig etentje heb ik graag rustgevende lounge op de achtergrond. De muziek uit mijn jeugd brengt altijd leuke herinneringen naar boven. Daarom ben ik ook elk jaar van de partij op Back to the 90’s. Doe mij maar een fijn melodietje en goede beat voor een leuk avondje uit of een festival in de zomer.

Shari De Visscher, assistente administratief en financieel beheer

In deSingel is deFilharmonie sinds vele jaren thuis voor concerten, cd-opnames, het project ‘deOrkestacademie’, Re-Mix Orchestra en tal van evenementen. Met ieder jaar opnieuw als hoogtepunt de componistenhappening die door deFilharmonie, deSingel en Koninklijk Conservatorium Antwerpen samen wordt georganiseerd.

Ontdek het volledige programma van deSingel op www.desingel.be

meer dan rie decenni drie n deSingel T +32 (0)3 248 28 28 | www.desingel.be | Desguinlei 25 | B-2018 Antwerpen deSingel is een kunstinstelling van de Vlaamse Gemeenschap en geniet de steun van:

mediasponsors:

nia

9

‘Muziek heeft me alles gegeven wat ik ben en heb’ door Hedwig Scheltjens – foto’s: Jesse Willems, Maria Stotijn & Marco Borggreve

Een toevallige of minder toevallige ontmoeting kan je leven zo een andere wending geven. Welke personen zijn de voorbije jaren bepalend geweest in het muzikale leven van chef-dirigent Edo de Waart?

10

Mijn vader

‘Mijn vader was koorzanger bij de Nederlandse Opera en hield erg van de liederen van Schubert, Wolf en Fauré en dat hoorde ik dus veel thuis. Hij was een bijzonder muzikale man en heeft mij enorm geïnspireerd door veel over muziek te vertellen. Ik weet nog dat ik op een middag van mijn vader naar binnen moest komen – ik moet een jaar of tien geweest zijn en ik was op straat aan het voetballen – en dan moest ik naar de Mattheuspassie luisteren. Nou, daar had ik toen eigenlijk helemaal geen zin in, maar daar zat ik dan, het ene nummer na het andere. Ik ben sowieso al niet iemand die goed kan stilzitten, dus dat was best moeilijk voor mij. En toch, door de manier waarop hij dat beleefde en daar zo gedreven over kon vertellen, daar blijft toch iets van hangen. Zelfs als je op dat moment geen idee hebt waar het over gaat. Je moet ook weten: er was geen tv, geen tablet, geen mobieltje. Tegenwoordig moet je je als kind door een berg van lawaai en informatie heen werken. Ik merk ook bij mijn kinderen hoe moeilijk het is om zich op iets te focussen. Maar goed, in mijn tijd had je niets, dus dat focussen ging een stuk gemakkelijker.’

Hans Sachs, pianoleraar

‘Vanaf mijn achtste kreeg ik pianoles van Hans Sachs. Hij was een heel lieve, zachte man, die me niet alleen aardig wat piano heeft leren spelen, maar die me ook op andere vlakken een stukje verder heeft geholpen.

Dan schreef hij dingen in mijn boekje als ‘Bezint eer ge begint’, eerst denken voordat je speelt. Dat zijn toch belangrijke dingen om mee te krijgen als je jong en impulsief bent.

Hij heeft me heel jong al geleerd dat je moet durven denken voordat je iets doet.’

Haakon Stotijn, hoboleraar

‘Haakon Stotijn was solo hoboïst bij het Concertgebouworkest en bij hem heb ik een aantal jaren les gevolgd. Tot mijn grote verdriet werd hij tegen het einde van mijn studietijd heel ziek en een jaar later is hij overleden. Dat had dan wel weer tot gevolg dat er een proefspel kwam bij het Concertgebouworkest als plaatsvervangend eerste hoboïst en dat heb ik toen samen met Han de Vries gewonnen.’

11

Jaap Spaanderman, directieleraar

‘Jaap Spaanderman was de piano- en directieleraar aan het muzieklyceum in Amsterdam waar ik als hoofdvak hobo studeerde bij Stotijn. Na een jaar heb ik hem gevraagd of hij mij ook directieles wilde geven. Hij keek me wat vragend aan. Hij zag dat niet zo heel erg zitten, want ik was nogal een moeilijke jongen en toen sprak hij de gouden woorden: ‘OK, we proberen het. Als het niet lukt, is het toch goed voor je karakter.’ Wat hij bedoelde was: ‘Je hebt altijd kritiek, doe het nu maar eens zelf.’ En dat was een heel terechte opmerking.

Ik heb inderdaad in mijn leven geleerd hoe moeilijk het is om met mensen in die zin om te gaan, vooral als je eruitziet als iedereen zijn jongste zoon.’

Franco Ferrara, directieleraar

‘Als er iemand is die een hele korte, maar bijzonder grote rol heeft gespeeld in mijn leven, dan is het wel Franco Ferrara. Telkens als hij op de bok stond en begon te dirigeren, kreeg hij een soort hyperventilatie en viel hij flauw. Dat is hem wel tien keer overkomen, en geen enkele dokter kon dat voor hem oplossen. Ik weet niet precies wat het was, maar hij kon dus geen carrière maken als dirigent.

Daardoor is hij wel een beroemde dirigentenleraar geworden. Mijn hele generatie heeft op de een of andere manier bij Franco Ferrara gestudeerd. Die man had een zeldzame uitstraling, sprak vrijwel niets anders dan Italiaans, was een geweldig violist en een voortreffelijk pianist. Ik herinner me een middag waarop hij samen met mij en een andere leerling de volledige partituur van Tijl Uilenspiegel heeft doorgespeeld en ons heeft laten zien hoe je die passage zo moest aanpakken en de volgende passage weer anders. Dat was onvoorstelbaar.

Dat zijn van die gebeurtenissen in je leven, ik wist toen zelfs al dat ik die dag iets heel bijzonders, iets heel unieks had meegemaakt. Die man maakte iets in mij los, wat nooit meer is weggegaan. Het grote besef van wat die passie en die liefde voor muziek eigenlijk betekent en hij zette dat dus om in gewoon spelen… Dat was fantastisch. Hoe hij speelde, in mijn gedachten was het beter dan een orkest.’

12

Het Nederlands Blazersensemble

‘Toen ik na mijn periode in New York terug in Nederland kwam, kreeg ik de vraag om dirigent te worden van Het Nederlands Blazersensemble. Die drie, vier jaar dat ik dat gedaan heb, werden voor mij ook een bijzondere ervaring. Met de allerbeste jonge blazers van Nederland repeteerden we dan op zondagochtend of om een uur of elf ’s avonds, want iedereen speelde bij verschillende orkesten en had nog andere banen en dat waren de enige momenten waarop iedereen vrij was.

We werkten alles tot in de kleinste details uit: hoe snel of hoe lang is die noot, stuitert die of stuitert die niet, is het ‘ta’ of ‘tad’… Die periode heeft me enorm aangescherpt en de collegialiteit was fantastisch. We speelden nachtconcerten in de Carré in Amsterdam waarbij er ruim 800 mensen kwamen opdagen, dat soort dingen. Een geweldige tijd was dat!’

Claudio Abbado, Carlos Kleiber, Nikolaus Harnoncourt, dirigenten

‘Drie grote dirigenten hebben me op de een of andere manier beïnvloed. Een van hen is niet zoveel ouder als ik – hij is onlangs op tachtigjarige leeftijd overleden – Claudio Abbado. Hoewel ik hem maar één keer live heb zien dirigeren, heeft hij me erg beïnvloed. Hij benadert muziek op een manier die mij heel erg aanspreekt. Altijd zingend, altijd mooi, nooit grof. Maar de allergrootste dirigent die ik ooit heb gezien, is ongetwijfeld Carlos Kleiber. Je moet het maar eens googlen, zoek gewoon op ‘nieuwjaarsconcert’, ‘Wenen’ en ‘Kleiber’. Dat moet je echt zien. Die man was onvoorstelbaar! Ik heb hem ooit bijna ontmoet in München. We liepen in dezelfde straat en hij kwam mijn kant op. Ik heb hem toen bijna aangesproken. Hij liep zo heel stil, in zichzelf en ik dacht: ‘Nee, dat mag ik niet doen.’ Of ik daar nu spijt van heb? Ja, misschien wel. Ik had hem graag gezegd hoe hij mij heeft geïnspireerd met alles wat hij deed. Ik heb zo’n bewondering voor hoe muzisch, hoe gepassioneerd, hoe vrij van de bladzijde hij dirigeerde. En de derde in het rijtje is Nikolaus Harnoncourt. Hij was specialist in de uitvoeringspraktijk. Hij was niet wat je zegt een groot dirigent, maar als musicus is het een grootheid. Hij heeft zo’n krachtige uitstraling, het maakt niet uit wat hij doet op de bok, het komt vanuit de muziek bij hem.’

13

Gustav Mahler

‘Misschien de vreemdste van wie ik moet zeggen dat hij een enorme invloed op mijn leven heeft gehad, is Gustav Mahler. Ik ben nu bijna klaar met zijn biografie.

Die bestaat uit vier delen en het laatste deel telt maar liefst 1200 pagina’s. Het eerste deel kwam veertig jaar geleden uit en zo elke zes of zeven jaar verschijnt er een nieuw deel. Ze zijn van de hand van HenriLouis de la Grange, dé Mahler-biograaf. Ik vind het heel bijzonder te lezen hoe zo iemand heeft geleden onder de kritiek die hij kreeg en de minachting en het antisemitisme dat er heerste in Oostenrijk waar hij chef was van de Opera van Wenen en waar iedereen hem voor vuil aanzag. Uiteindelijk blijkt het de gouden tijd van de Weense Opera te zijn geweest, en dat geeft iedereen nu ook toe.’

Muziek zelf

‘Muziek heeft me alles gegeven wat ik ben en heb en wat ik niet ben en niet heb. Het is een prachtig beroep en ook als ik het zelf niet meer zou kunnen uitoefenen, dan is er nog zoveel te horen. Het is nu ook zo gemakkelijk met YouTube en iTunes en de digital concert hall van de Berliner Philharmoniker en dat soort zaken, je kan alles beluisteren wat je maar wil.’

‘Weet je wat het jammere is van ouder worden?

Dat je al zoveel hebt gehoord en zoveel hebt gedaan dat er niet meer zoveel échte verrassingen zijn. Ik ben op een punt in mijn leven dat er zoveel achter me ligt en er niet meer zoveel voor me is. Dat wat er voor me is, wordt helemaal bepaald door wat achter me ligt.’

2014-2015

deFIlharmONIE IN

MA

CulTuurCENTrum haSSElT

22 dec 14 — 20 u

VaN bEEThOVEN Symfonie nr. 1 in C, opus 21 brahmS Dubbelconcerto voor viool en cello in a, opus 102 PhiliPPe herreweghe dirigent lisanne soeterbroek viool raPhael bell cello

zo

11 jAn 15 — 11 u

Nieuwjaarsaperitiefconcert PhiliPPe herreweghe dirigent

zA

17 jAn 15 — 20 u

mOZarT Pianoconcerto nr. 25 in C, KV 503 mENDElSSOhN barTOlDY Symfonie nr. 4 in A, opus 90, ‘Italienische’ PhiliPPe herreweghe dirigent PaUl lewis Piano

zA

09 Mei 15 — 20 u

SChumaNN Ouverture Genoveva, opus 81 Vioolconcerto in d Symfonie nr. 4 in d, opus 120 PhiliPPe herreweghe dirigent isabelle FaUst viool

vr

23 jAn 15 — 14 & 19 u

VaN bEEThOVEN De onsterfelijke geliefde (KIDconcert op muziek van Beethoven) Schoolvoorstelling en familieconcert ISABELLE FAUST © FELIx BroEdE

karel deseUre dirigent ann van den broeck

actrice

TICKETS & abONNEmENTEN VaNaF 28 mEI 2014!

koen van imPe acteUr

TICKETS & INFO: www.CCha.bE - 011 22 99 33 CulTuurCENTrum haSSElT, KuNSTlaaN 5, b-3500 haSSElT plaaTSbESprEKINg@CCha.bE

‘IK WIL ALSMAAR DIEPER GRAVEN’ door Elise Simoens – foto’s: Jesse Willems

Passie. Dat is kort samengevat de drijfveer die ervoor zorgt dat dirigent Philippe Herreweghe al meer dan veertig jaar meedraait op de hoogste echelons van het klassiekemuziekleven. Hongerig naar goede muziek kamt Herreweghe een alsmaar ruimer gebied binnen de muziekgeschiedenis uit. Daar waar hij in de jaren 1970 zwoer bij barokmuziek en een historisch instrumentarium, spreekt hij vandaag ook met de grootste overtuiging over de genialiteit van Igor Stravinski en Wolfgang Rihm en dirigeert hij moderne orkesten.

Nog niet zo lang geleden verlengde hij met vijf jaar zijn contract als hoofddirigent van deFilharmonie.

15

16

Vanwaar uw interesse om een langdurig engagement aan te gaan met een orkest dat speelt op moderne instrumenten? Is dat geen verrassende keuze voor iemand die als tiener een poster van de oudemuziekcoryfee Gustav Leonhardt boven zijn bed hangen had?

Dat is een vraag waar ik eigenlijk helemaal niet wakker van lig. Ik heb in mijn leven inderdaad heel wat renaissanceen barokmuziek uitgevoerd. En ik blijf ook een overtuigd voorstander van de historisch geïnformeerde aanpak. De stilistische reflecties en het zorgvuldig uitgezochte historische instrumentarium die bij die visie horen, zijn trouwens niet enkel heilzaam voor renaissance- en barokrepertoire, maar ook voor muziek van onder meer Haydn, Beethoven, Mendelssohn en Schumann. Een fanatiekeling ben ik echter niet. Zo moet ik toegeven dat ik tien keer liever Mozart hoor door Leif Ove Andsnes op een moderne Steinway dan door een saaie pianist die op de juiste pianoforte speelt. Zelf wil ik me allesbehalve vastpinnen op een beperkt repertoire en enkel met historische en organologische vragen bezig zijn. Daarvoor is het leven veel te kort. Muziek maken is en blijft mijn hoofdbedoeling. Dat neemt natuurlijk niet weg dat ik er altijd naar streef om eerlijk geïnspireerd en goed geïnformeerd te zijn.

U bent al meer dan veertig jaar actief als dirigent.

Zijn de tijden veranderd? Vallen er vandaag nog even spannende dingen te beleven als in de glorierijke jaren 1970?

De jaren 1970 waren absoluut onovertroffen. We hadden toen het geluk een muziekzolder te mogen ontsluiten van het niveau van Rembrandt. Zelfs een deel van het oeuvre van topcomponisten onder wie Schütz, Monteverdi en Bach was toen nog compleet onontgonnen. Een dergelijke luxe zullen we nooit meer kennen. Binnen de renaissancemuziek valt er nog wel wat te ontdekken, maar voor de rest vrees ik dat er nauwelijks nog onbekende geniale muziek op ons ligt te wachten. Slechts heel af en toe stoot je nog eens op vergeten repertoire dat toch de moeite loont. Zo speelden we onlangs met deFilharmonie de Sechs Monologe aus Jedermann van Frank Martin. Qua expressie is dat muziek die met gemak het niveau van Bachs Mattheuspassie evenaart.

U bent een perfectionist. Zijn er in het muziekleven dingen die u zorgen baren?

Ik maak me weleens zorgen over het publiek. Ik streef er steeds naar op een zo eerlijk mogelijke manier zo diep mogelijk in de muziek door te dringen. En dus bestudeer ik niet enkel de muziek zelf, maar verdiep ik me ook in de bredere context waarin de muziek ontstaan is. Vaak heb ik echter het gevoel dat het publiek niet voorbereid is op een dergelijke werkwijze. In Parijs maakten we het al meermaals mee dat concertorganisatoren niet eens de teksten van de werken die we uitvoerden, aan hun publiek bezorgden. Zo krijg je het gevoel dat je tennist voor een publiek dat de regels van het tennis niet beheerst. Een concert zou nochtans een evenwichtige trialoog moeten zijn tussen componist, uitvoerder en luisteraar. En dus word ik veeleisender in het toezeggen van concerten. Bach wil ik het liefste enkel nog uitvoeren in de juiste omgeving. Het heerlijkste is dat in de akoestiek van Duitse kerken waar het publiek bovendien de taal van de teksten beheerst. Stuur me om Bach uit te voeren alsjeblieft niet naar een Italiaans zomerfestival in een katholieke kerk met een kanjer van een nagalm.

De tijd van pakweg Mahler moet heerlijk geweest zijn. De grens tussen amateurs en professionelen was toen veel vager.

Mahlers orkest bestond voor een groot deel uit amateurs. De meeste concertbezoekers beoefenden toen zelf actief muziek en konden daardoor heel wat subtiliteiten naar waarde schatten. In Wenen waren er in die tijd bovendien heel wat kranten. Weet je dat er naar aanleiding van creaties vaak kritieken van drie bladzijden, met zelfs partituurfragmenten, in de krant stonden? Laten we erover waken dat klassieke muziek geen louter luxeproduct wordt. Maar ik ben geen doemdenker. Ik durf erop te vertrouwen dat het menselijke hart en brein altijd wel hongerig zullen blijven naar mooie, interessante en ontroerende klanken en kunstwerken.

Over muzikale achtergrond gesproken, hoe komt het dat u ooit zelf in de muziek gerold bent?

Ik stam uit een familie waar actief musiceren een evidentie was. Mijn moeder was een amateurpianiste die alle studies van Chopin min of meer kon spelen. Ikzelf belandde al op jonge leeftijd bij de ronduit fantastische pianoleraar Marcel Gazelle. Ook op school – in het Gentse Sint-Barbaracollege

17

– was muziek dagelijkse kost. Met het schoolkoor zongen we gregoriaans, Schütz en Palestrina. Ik zat geregeld achter het orgel om de mis te spelen. Ik improviseerde en componeerde.

Als jongeling dacht ik: ‘later zal ik psychiater zijn en voor mijn plezier Bach dirigeren.’ Met oude muziek bezig zijn, was toen namelijk geen beroep. In mijn milieu was het evident om op een vrij hoog amateurniveau met muziek bezig te zijn. Maar eens gestart met Collegium Vocale had ik al snel door dat ik liever met muziek bezig was dan met psychiatrie.

U hield zich in die beginjaren voornamelijk met barokmuziek bezig. Vanwaar dan de verschuiving naar later repertoire?

Omstreeks mijn veertigste besefte ik dat ik meer wou dan alleen maar oude muziek. Toen ben ik verderop in de muziekgeschiedenis gaan grasduinen. Ook vandaag liggen er nog heel veel componisten te wachten. Ik voel me als een ontdekkingsreiziger die nog enkele continenten moet verkennen. Zo wil ik heel graag meer met nieuwe muziek bezig zijn. Alleen is het zo jammer dat die vaak ingewikkeld is en heel veel studietijd in beslag neemt. Ook de late renaissance boeit me enorm. Maar ook dat renaissancerepertoire slorpt pakken tijd op. Vroeger zat ik soms dagenlang Lassus te lezen in de Parijse Bibliothèque Nationale. Het frustreert me dat ik daar nu geen tijd meer voor heb.

Heeft het feit dat u uit de oudemuziekpraktijk komt invloed op de manier waarop u te werk gaat met een modern orkest als deFilharmonie?

De laatste decennia is deFilharmonie zeer ingrijpend geëvolueerd. Pakweg dertig jaar geleden was het orkest nog een lokaal gegeven. Het moest de Antwerpse bourgeoisie voorzien van de nodige weekendconcerten. Tegenwoordig ziet het landschap er heel anders uit. Als je nu Haydn of Beethoven speelt, moet je aan het infuus van de oudemuziekbeweging.

Op een Karajanachtige manier spelen, kan niet meer door de beugel. We spelen weliswaar op moderne instrumenten, maar het repertoire van pakweg Mendelssohn tot vandaag verdraagt het probleemloos om op een nieuw instrumentarium uitgevoerd te worden. Ik weet uit ervaring dat het perfect mogelijk is om wat we geleerd hebben van de oudemuziekbeweging te extrapoleren naar een modern orkest als deFilharmonie.

Er waait trouwens een frisse wind door ons orkest.

Tegenwoordig is deFilharmonie een jong orkest met musici met een gemiddelde leeftijd van 25 tot 30 jaar. Heel veel van onze musici bespelen of zijn op zijn minst gefascineerd door oude instrumenten. Ideaal zou natuurlijk zijn om elk repertoire op het juist instrumentarium te spelen. Maar dat is praktisch niet haalbaar. Er kan in Vlaanderen toch moeilijk voor elk repertoire een gespecialiseerd orkest bestaan? We moeten

18

19

dus kiezen voor formules waarbij we wat water bij de wijn doen. Belangrijk is wel dat er daarnaast ook groepjes musici blijven experimenteren met heel specifiek repertoire. Het zijn die experimenten die daarna de ‘tout-terrain’ orkesten kunnen inspireren en voeden. En wie weet komt ooit de dag waarop we over een wendbaar orkest beschikken van zo’n tachtig musici waarvan een kern van veertig mensen ook op historische instrumenten kan spelen.

Het is de taak van deFilharmonie om onder meer in Antwerpen en Vlaanderen het patrimonium van de klassieke muziek (van Haydn tot vandaag) op een zo authentiek, gedreven en goed mogelijke manier uit te voeren. Ik zie dat als dienstbetoon aan een zo breed mogelijk publiek.

Daarbij hoort eveneens de bekommernis om de muziek in de allerbeste omstandigheden uit te voeren. En dus is deFilharmonie de motor achter de bouw van de nieuwe Elisabethzaal. Het zal tot onze taken behoren die zaal te doen leven en in te vullen met goede muziek.

te behandelen en dus zo goed mogelijk te begrijpen. Het is mijn ideaal om muziek zodanig uit te voeren dat indien de partituur verloren zou gaan men ze op basis van mijn opname kan reconstrueren.

Los daarvan valt het me op dat heel wat goede musici een koorverleden hebben. Dat heeft te maken met het feit dat zingen en aandacht voor de tekst de basis zijn van (zelfs instrumentale) muziek. Voor de meeste instrumentalisten en dirigenten staan tekst en retoriek jammer genoeg ver van hun bed. Het is geen toeval dat sterdirigenten als John Eliot Gardiner, Iván Fischer en Simon Rattle ook een stevige ervaring hebben als koordirigent.

Uw collega chef-dirigent van deFilharmonie Edo de Waart zegt over u ‘Philippe Herreweghe gaat compositorisch te werk. Hij draagt de zeldzame gave in zich om op het moment zelf iets te laten ontstaan, om de muziek zichzelf te laten creëren.’

Zijn deze lovende woorden te danken aan uw vorming in de oudemuziekwereld?

Ik kan een beetje zingen, wat goed is als ik werk met zangers, maar psychologisch ben ik absoluut geen zanger. Op een podium een liedcyclus staan zingen is echt niets voor mij. Het brede takenpakket dat bij een leven als dirigent hoort, sluit dan weer wel perfect aan bij mijn temperament. Als dirigent moet je wat je inwendig hoort, overbrengen op de musici en op het publiek. En dus moet je een goed pedagoog zijn.

De musici en toehoorders moeten voelen dat je de geest van de muziek aanvoelt. Dirigeren gaat dus veel verder dan wat gestiek. De mooiste versies die ik ooit hoorde van Bachs Hohe Messe waren die met Gustav Leonhardt die eigenlijk helemaal niet kon dirigeren. En toch kreeg Leonhardt gedaan wat hij wou, eenvoudigweg door er te staan. Er zijn nu eenmaal goede leraars en andere. De geschiedenis leert ons dat het niet noodzakelijk de dirigenten zijn die het best hun partituur ingestudeerd hebben die ook de beste resultaten halen.

Maar ook andere aspecten van het dirigentenbestaan fascineren me. Ik hou ervan me helemaal in te werken in de muziek die ik uitvoer. Je moet je als dirigent zo breed mogelijk informeren. Minstens even belangrijk als wat op de partituur staat is dat je, om bijvoorbeeld Bach uit te voeren ook iets weet over zijn religie, over het piëtisme en over de algemene historische en culturele context waarin Bach functioneerde.

Een dirigent moet ook een soort curator zijn die waakt over de kwaliteit van de muziek die uitgevoerd wordt en er alles aan doet om oppervlakkigheid te vermijden.

Tot slot moet je als dirigent ook een soort manager zijn, musici selecteren, interviews geven, budgetten lospeuteren.

Ook daar voel ik me goed bij. Alles samen ben ik dus zeer tevreden met mijn beroep. En dat ik me in deFilharmonie als een vis in het water voel, heeft natuurlijk ook te maken met het feit dat ik er deel uitmaak van een perfect gesmeerd team.

Dank, Edo, voor dit compliment! Ik ben inderdaad gevormd geweest in de oudemuziekwereld. Slagtechniek is daar niet de allergrootste bekommernis. Oudemuziekdirigenten zijn vaak autodidacten die het liefste de componist en hun muziek centraal stellen. ‘Traditionele’ dirigenten hebben op het conservatorium geleerd hoe complex dirigeren wel is. Hun slagtechniek is per definitie beter dan die van een autodidact als ikzelf. Maar ik merk dat hun focus niet altijd op de essentie ligt. Het gaat wel eens om musici, je vindt ze ook onder de solisten, met een te enge visie. Ze kennen maar een klein stukje van het repertoire en zijn te weinig nieuwsgierig. De meeste organisten spelen Bach oersaai omdat ze geen flauw benul hebben van de culturele context waarin Bach vertoefde.

Ze kennen zijn cantates niet en hebben geen ritmisch gevoel.

Maar luister eens naar de opnames met Gustav Leonhardt.

Hij was pas een krak in ritme. Een componist als Schumann kan je enkel begrijpen als je ook zijn liederen kent. Ik heb dan wel niet leren dirigeren, maar ik heb intussen wel alle oratoria van Schumann ingestudeerd en gedirigeerd. En aan de piano heb ik pakken Schumannliederen begeleid. Als er iets is wat ik van de oudemuziekbeweging geleerd heb is dat het een privilege is om het werk van grote componisten te mogen vertolken. Je moet er dus alles aan doen om de muziek waarmee je bezig bent met een zo groot mogelijk respect

Hoe kwam u er eigenlijk toe om te dirigeren? Het ziet ernaar uit dat u gedreven wordt door de muziek zelf, veel meer dan door de stiel van het dirigeren.

Maar met uw achtergrond had u bijvoorbeeld ook zanger kunnen worden.

20

De favorieten van‌ foto: Inne Helsen

Lisanne Soeterbroek concertmeester

Uitstap

Fietsen met mijn gezinnetje.

Zondagsritueel

Voor muzikanten valt dit moment vaak op maandag...

Croissantjes met echte boter en zelfgemaakte jam!

Drankje

Doe mij maar een cappuccino.

Gadget

Vooral zeer functioneel dankzij FaceTime: mijn iPhone.

Vakantiebestemming

Lekker gaan kamperen met mijn gezin in Frankrijk.

Plekje in huis

Jeugdherinnering

Zet mij maar in een luie stoel in de zon bij het raam.

Op de boot van mijn opa in het zonnetje op het dek.

Bezigheid tijdens de ďŹ le

Luisterboeken, Radio 4 of Klara luisteren.

Geur

De geur van heerlijk verse basilicum.

21

Wouter Vossen concertmeester

Gadget iPad Mini.

Zondagsritueel

Gezellig rond de ontbijttafel met de familie.

Geur

De heerlijke geuren van Costume National.

Muziek spelen, samen met mijn broer Marc en onze moeder.

Uitstap

Alles behalve een trip naar Ikea.

Vakantiebestemming

Mijn favoriete bestemmingen zijn Georgië en Italië.

Jeugdherinnering

Plekje in huis

Ik installeer me graag op ons balkon.

Drankje

Espresso, lekker stevig.

Bezigheid tijdens de file

Tijdens de file ben ik vooral bezig met opletten.

22

‘De keuze voor nieuwbouw levert alleen maar voordelen op’, zo vertelde architect Ian Simpson op de persconferentie in april 2013 toen de maquette van de nieuwe Elisabethzaal werd voorgesteld.‘De Elisabethzaal wordt een intieme, warme zaal met wandbekleding in hout en doordat we een nieuwe zaal bouwen, hebben we de akoestiek compleet onder controle.’

Voor die akoestiek sloot Simpson een alliantie met Kirkegaard Associates uit Chicago, een wereldautoriteit op het vlak van zaalakoestiek, geluidsisolatie en audiodesign. Op het palmares van het bureau prijken onder meer het Tanglewood Music Centre nabij Boston, het Chicago Symphony Center en de Royal Festival Hall in Londen.

De FAQs van Larry Kirkegaard door Hedwig Scheltjens

Maar zelfs voor een wereldautoriteit op het vlak van akoestiek, zoals Larry Kirkegaard, was het geen eenvoudige opdracht om voor deze zaal de beste omstandigheden te creëren voor een klassiek orkest. Wij legden hem een lijst met Frequently Asked Questions (veelgestelde vragen) voor over akoestiek in het algemeen en die van de Elisabethzaal in het bijzonder.

Hoe bent u in de akoestiek terechtgekomen?

Een ongebreidelde nieuwsgierigheid en een passie voor muziek, theater en architectuur leverden de vruchtbare grond voor een zaadje dat door een professor werd geplant tijdens mijn studies architectuur. Hij maakte het onderwerp van de akoestiek zo boeiend dat ik na mijn studies meteen voor een carrière in architecturale akoestiek heb gekozen.

Welke materialen en methodes worden er gebruikt om de best mogelijke klank in een concertzaal te produceren?

De meeste muziekinstrumenten komen uit een tijd waarin steen en baksteen de typische materialen waren om muren te bouwen. De muren werden ook dikwijls bepleisterd of bedekt met fijngemalen schelpen. Het dak werd meestal gemaakt van houten balken en planken. Doordat de muren vaak massief waren, ondersteunden ze instrumenten met een lage frequentie terwijl de poreuze afwerking van de oppervlakken en het hout glans gaven aan de heel hoge tonen. Door doordachte keuzes te maken, proberen we deze kenmerken te evenaren met hedendaagse materialen. De materialen zijn zorgvuldig en met oog voor detail geselecteerd om voor een akoestisch heerlijke luisterervaring te zorgen, niet alleen voor het publiek, maar ook voor wie op het podium zit.

Op welke manier kun je inschatten hoe een zaal zal klinken?

We hebben niet alleen vele jaren ervaring in het ontwerpen van nieuwe concertzalen, maar ook in het oplossen van akoestische problemen in bestaande zalen. Daarnaast hebben we onderzoek gedaan naar het mysterie van de akoestiek in de beste concertzalen die er op dit moment zijn. Zo hadden we het privilege om aan zalen te werken als de Carnegie Hall in New York, de Royal Festival Hall in Londen en de Sydney Opera House Concert Hall. En we gingen mee op tournee met de grootste symfonische orkesten en luisterden aandachtig wanneer ze repeteerden en concerteerden in concertzalen over de hele wereld. Hierdoor begrijpen we steeds beter hoe vorm, volume, materiaal en systemen de klank van een zaal beïnvloeden en kunnen we een inschatting maken van hoe de zaal uiteindelijk zal klinken.

Is het mogelijk om de klank nog te ‘finetunen’ eens de zaal klaar is?

In bepaalde gevallen is dat mogelijk. We maken hierbij best een onderscheid tussen ‘finetunen’ wat de configuratie van de zaal betreft en ‘finetunen’ van eventuele kleine akoestische problemen. Als we spreken over het aanpassen van de configuratie, dan hebben we het over elementen in de zaal die zo afgesteld kunnen worden dat ze aan de specifieke behoeftes

23

van de verschillende soorten optredens in de zaal voldoen en aan de behoefte om tijdens de repetities het akoestische effect van het publiek te anticiperen. Dit doen we door het aanbrengen van panelen of doeken. Deze panelen of doeken zorgen ook voor een betere ‘tuning’ van de zaal bij versterkte optredens en evenementen.

Soms zijn er ook opstellingen of vormen die subtiele geluidsreflecties creëren die gedempt moeten worden.

Als dit gebeurt, gaat het meestal om de hoge tonen en in dat geval kan het aanbrengen van een dunne stof op het ‘probleemoppervlak’ dit onzichtbaar corrigeren.

De oude zaal kreeg een quotering van 6 op 10 voor akoestiek, een gerenoveerde Elisabethzaal kon maximum 8.3 halen en de nieuwe zaal scoort een waarde van 9.3. Een indrukwekkende verbetering.

Hoe werkt het systeem om punten aan een concertzaal toe te kennen?

In één woord: mysterieus. Bij een renovatieproject werkt de puntenschaal op basis van het aantal verbeteringen of vernieuwingen dat kan worden aangebracht. Door de oude zaal volledig af te breken en een nieuwe zaal te bouwen, hebben we al deze verbeteringen verwerkt in één tot in de kleinste details uitgetekende en compromisloze zaal. Voor zover wij weten, is er echter geen erkend systeem om de punten toe te kennen.

Is de akoestiek van de Elisabethzaal gemodelleerd naar een andere bekende concertzaal?

Het design is niet gebaseerd op een specifieke andere zaal, omdat onze mogelijkheden worden beïnvloed door allerlei zaken die zeer plaatsgebonden zijn. De zaal deelt kenmerken met de Carnegie Hall in New York, het Concertgebouw van Amsterdam en de Strathmore Concert Hall in Maryland, maar de nieuwe Elisabethzaal zal ‘haar eigen geluid’ met trots mogen presenteren aan een wereld vol kritische luisteraars.

De nieuwe Elisabethzaal wordt in het centrum van de stad op de bestaande plek ingepast en dat heeft het ontwerp behoorlijk beïnvloed. Is er nog iets wat extra in het oog springt bij dit project?

Het meest unieke aspect van dit project is dat de zaal voor heel uiteenlopende concerten en evenementen zal worden gebruikt. Het is niet enkel een klassieke concertzaal, maar het wordt een bijzonder veelzijdige zaal die het publiek zal verrassen wanneer ze er verschillende evenementen bijwonen!

24

Een fotoshoot op de werf van de Elisabethzaal? Onze muzikanten draaien er hun hand niet voor om.

Dat ze vol ongeduld wachten op ‘hun’ nieuwe zaal mag duidelijk zijn! foto's: Bert Hulselmans & Inne Helsen

Christophe Pochet, Pieterjan Vranckx & Maria Mudrova

25

26

Roel Avonds

27

28

Peter Verhoyen, Mara Mikelsone & Lydia Seymortier

29

30

DRAMATISCH LIJF, HELDERE GEEST Mark Wigglesworth

door Sarah Vandemoortele – foto: Sim Canetty-Clarke

Leiding geven door de maat te slaan. Zo kan je de taak van een dirigent omschrijven. Uiteraard is het meer dan dat. Zoals elke musicus wil ook de dirigent muziek ‘tot leven brengen’.

Gebeurt toch vanzelf, zou je zeggen. Mooi niet. Zoals Mark Wigglesworth in zijn blogs voor Gramophone Magazine schrijft: muziek ‘re-animeren’ vereist een plooibare geest. Voor de innemende dirigent, die onlangs tekende als nieuwe chef van de English National Opera, is de maat slaan niet genoeg. Een dirigent dient de maat – of beter gezegd: de tijd – te ver-slaan en een andere realiteit te creëren.

Makkelijker gezegd dan gedaan. Wigglesworth ervaart musiceren dan ook vaak als het schipperen tussen diverse mogelijkheden: origineel uit de hoek komen of de wensen van de componist respecteren? Emotionele spontaniteit of koele berekendheid? Zelfvertrouwen of zelfkritiek? Gelukkig is er hedendaagse muziek. ‘Bij nieuwe werken kunnen musici enkel beroep doen op zichzelf als bron van muzikale expressie’, aldus Wigglesworth. Nieuwe muziek

spelen maakt volgens hem een uitvoering oprecht en uniek, kwaliteiten die Wigglesworth ook in standaardrepertoire probeert na te streven. Vastgeroeste en vanzelfsprekende maniertjes verwijdert hij vakkundig uit zijn aanpak. Goed in je vel zitten, verleent een dirigent bovendien een gezonde uitstraling, die de orkestleden stimuleert om dezelfde richting uit te gaan.

Tegelijkertijd dient een goede interpretatie volgens Wigglesworth het midden te houden tussen persoonlijke vrijheden en gehoorzaamheid aan de partituur. Historisch geïnformeerd spelen is een vanzelfsprekendheid, al geeft hij toe dat hij niet altijd diepere inzichten krijgt door zich over boeken te buigen: ‘Muziek geeft haar betekenis prijs, of je de ervaring nu gehad hebt of niet.’ Maar jezelf verliezen in hevige emoties hoeft nu ook weer niet. ‘Het zou lichtjes beschamend zijn als musici meer geraakt zijn dan de luisteraar.’

31

‘Goede smaak’ is zijn streefdoel. Van Mozart wil hij de romantiek opdiepen door een achttiende-eeuwse sensibiliteit na te streven. Van Beethoven benadrukt hij zowel de intimiteit als de heroïsche retoriek. Rachmaninovs gevoelens mogen niet sentimenteel gaan klinken en onderaan Elgars Edwardiaanse elegantie moet ook Victoriaanse trots te horen zijn. Goede smaak verenigt met andere woorden contrasterende stijlregisters in één uitdrukkingsvorm.

De enthousiaste respons die Wigglesworth losmaakt bij publiek en pers bewijst dat hem dat lukt. Zo klinkt Ravel onder zijn handen tegelijkertijd ‘verfijnd en dramatisch’.

Mahlers uiteenlopende nuances zet hij scherp afgetekend, maar ook doorvoeld neer. Brahms’ grootmoedige romantiek compenseert hij met kalme bedachtzaamheid. Zijn bejubelde opnames van de symfonieën van Sjostakovitsj ontvingen lovende kritieken dankzij zijn kunst te kunnen bemiddelen tussen de interne contradicties in deze muziek.

Drama zit hem overigens in het lijf. Naast het symfonische repertoire dirigeert Wigglesworth in de belangrijkste operahuizen ter wereld. Van de Metropolitan Opera tot Glyndebourne: overal waar hij komt, zorgt deze dirigent voor elektriciteit in de lucht. Zijn uitvoeringen van Wagners Parsifal vorig seizoen in de English National Opera werden met bakken lof onthaald. Wagners voorliefde voor lang uitgesponnen lijnen komt overigens overeen met Wigglesworths eigen typische werkwijze, die erin bestaat noten op een organische manier met elkaar te verbinden.

Zonder de muzikale stroom te moeten onderbreken. Hoe helderder die stroom immers uitgetekend wordt, hoe makkelijker luisteraars erop kunnen meedrijven.

Mark Wigglesworth dirigeert op 23, 24 en 25 oktober 2014 een programma met werk van Sjostakovitsj en Ravel.

BO ZAR MU SIC

漏 Inne Helsen

deFilharmonie

Seizoen | Saison 2014-2015 28.09.2014 08.01.2015 12.02.2015 01.05.2015

Bart贸k Strauss - Nieuwjaarsconcert | Concert de Nouvel An Berlioz Britten - Familieconcert | Concert familial

33

PAUL LEWIS EN STEVEN OSBORNE, TWEE BRITSE PIANISTEN BIJ DEFILHARMONIE door Véronique Rubens – foto’s: Jack Liebeck, Ben Ealovega, Eric Manas

Volgend seizoen verwelkomt deFilharmonie twee Britse pianisten: Steven Osborne uit Schotland en Paul Lewis uit Liverpool. Ze zijn generatiegenoten, jonge veertigers met een imposante carrière. We spraken kort na elkaar met beide pianisten. Hun gemeenschappelijke muzikaal verhaal kwam vanzelfsprekend bovendrijven. Nochtans hebben ze elk een verschillend kernrepertoire. Paul Lewis is onlosmakelijk verbonden met Beethoven en Schubert. Steven Osborne maakte onlangs een spraakmakende Ravel integrale, die hij ook in deSingel voluit speelde. Hij heeft een boon voor de twintigste eeuw met Messiaen, Britten of Prokofjev.

GELEGENHEIDSDUO OP DE PIANO Het is minder bekend dat beide heren met enige regelmaat een duo vormen. De aanleiding was ‘BBC Young Artist Generation’, tegelijk een kwaliteitslabel en intense begeleiding voor jong toptalent. Bij de eerste editie in 1999 werden Steven Osborne en Paul Lewis beiden uitgekozen.

Paul Lewis: ‘Wij hebben toen vierhandig stukken gespeeld, als gelegenheidsduo. Sindsdien zijn we er altijd mee blijven doorgaan.

We vormen geen vaste formatie, maar het doet ons steeds deugd, als afwisseling met soloconcerten. En we maken vooral veel plezier.’

In juni 2013 was Steven Osborne een van de gasten op het Midsummer Music Festival dat Paul Lewis en zijn vrouw, de celliste Bjørg Lewis, organiseren in het stadje waar ze net buiten Londen wonen. Samen speelden ze toen de Hongaarse dansen van Johannes Brahms. Twee volbloedsolisten die zich plooien naar het bescheiden genre van het pianoduet.

Steven Osborne: ‘Vierhandig spelen betekent dat je opeens beperkt wordt tot de helft van het klavier, de helft van het volume. Samen met een andere pianist aan eenzelfde klankbeeld werken, doet je nadenken over je eigen stijl. Soms zijn we het roerend eens, maar we hebben ook ieder ons temperament. Er is bij Paul altijd genoeg gemeenschappelijke feeling voor een goed compromis.’

‘Het moeilijke aan pianoduet, is het zacht spelen. Je speelt de ander zo omver. Het is werken aan een heel ander soort klank dan wanneer je solo speelt. Tijdens een eerste repetitie is het bijna de enige opmerking die we elkaar moeten geven: speel hier zachter! Maar het doet deugd om de instincten als solopianist even opzij te zetten.’

Paul Lewis: ‘Het fysieke aspect – met twee pianisten aan één instrument – daar moet je altijd weer even aan wennen. Maar wat ik nog moeilijker vind, is het pedaalgebruik. Dankzij het pedaal ontwikkelt een pianist zijn eigen stijl. Het is een hulpmiddel om kleur te maken en te mengen met anderen. Het vergt dus veel vertrouwen om bij vierhandig spel het pedaal aan de andere pianist toe te vertrouwen. Water bij de wijn doen: dat is de boodschap bij elke vorm van samenspelen, kamermuziek of met orkest. Het zal nooit 100% zijn zoals je het op voorhand had uitgedacht.’

34

'WAT MIJ ZO AANTREKT IN DAT MOZARTCONCERTO IS HET BREDE GAMMA AAN KLANKKLEUR EN KARAKTER.' PAUL LEWIS

35

MOZARTCONCERTO VOOR PAUL LEWIS In januari 2015 speelt Paul Lewis voor het eerst samen met deFilharmonie. Het is meteen ook zijn eerste samenwerking met Philippe Herreweghe.

Hij kent Herreweghe goed vanwege de vele cd’s bij Harmonia Mundi, het platenlabel waar Paul Lewis zijn integrale Beethoven-sonates heeft uitgebracht. Het Mozartconcerto dat hij met deFilharmonie vertolkt, heeft hij de afgelopen maanden met heel uiteenlopende formaties gespeeld. Daar zit zowel het zwaar bezette Boston Symphony Orchestra als het vederlichte Mahler Chamber Orchestra bij. Moet hij telkens zijn interpretatie herzien?

Paul Lewis: ‘Het heeft meer met een type klank te maken dan met volume. Hoe luid ik moet spelen, hangt samen met de akoestiek van een zaal. Met een symfonieorkest moet ik ook aan de piano een ‘symfonische’ klank creëren. Bij een kamerorkest is de dialoog dan weer directer.’

‘Wat mij zo aantrekt in dat Mozartconcerto is het brede gamma aan klankkleur en karakter. Het begint heel symfonisch. Maar er zijn evengoed momenten die kleinschalig geschreven zijn. Het langzame deel is een uitwisseling tussen de piano en telkens een andere solist bij de blazers. Het is een zalig gevoel om in een orkestsetting te zitten en toch kamermuziek te spelen. Het laatste deel is erg geestig en daarop volgt een tedere passage, voor mij de meest gevoelige muziek die Mozart schreef. Het concerto gaat zo van het ene extreem naar het andere.’

Paul Lewis is een expert als het gaat om Weense klassiek, maar speelt die steeds op een moderne vleugelpiano. Heeft hij overwogen om deze muziek op pianoforte uit te voeren, het instrument waarvoor de componisten die muziek voorzien hadden?

Paul Lewis: ‘Natuurlijk is het belangrijk om te weten hoe die instrumenten klinken en erop te spelen. Ik begrijp beter waarom een componist zo geschreven heeft en welke klank hij voor ogen had. Als ik de muziek van Mozart op een

moderne piano speel, heeft dat veel weg van een transcriptie.

Ik moet een klankconcept overzetten naar een instrument dat de componist niet heeft gekend. De moderne vleugel brengt nieuwe mogelijkheden en andere klankkleuren. En dat is de balans waarnaar ik op zoek ga: geïnformeerd zijn en toch die muziek brengen met de mogelijkheden van een recenter instrument.’

‘Om voor publiek te spelen op pianoforte, dat vraagt meer oefening. Het is een ander instrument en een andere stiel. Ik zou niet zomaar switchen naar een pianoforte om die avond Mozart te spelen. Dan moet ik beginnen met een pianoforte in huis te halen.’

OPGROEIEN IN EEN NIET-KLASSIEKE OMGEVING Paul Lewis begon pas op twaalf jaar met pianospelen en komt uit een gezin waar klassieke muziek onbekend was.

Wonderkind zijn, zat er niet in. ‘Voor mij was het ideaal om alles op eigen tempo te ontdekken. Bij sommige collega’s ging alles plots: op slag beroemd en van de ene dag op de andere een hels tempo aan concerten. Dat zou ik echt niet aangekund hebben. Bij mij ging het gestaag vooruit. Dan heb je ook de luxe om stil te staan bij wat je doet.’

De jonge Paul Lewis was kind aan huis bij de openbare bibliotheek waar hij een na een de rekken met klassieke muziek uitleende. Hoe anders zou het zijn mocht Paul Lewis nu een jongen in Liverpool zijn? ‘Dat snuisteren in de rekken, zit er nu niet meer in. Alle opnames zijn online beschikbaar, maar je moet beter weten waarnaar je op zoek bent. Dat is een groot verschil: we zijn het gevoel kwijtgeraakt dat je op ontdekking kan gaan. Alles is er, maar het is onzichtbaar geworden. Een andere verschuiving valt me op nu ik zelf jonge kinderen heb: in mijn lagere school, een gewone lokale openbare school, waren er orkesten en koren. Het was een sociale activiteit en tegelijk leerde je muziek kennen. Dat is tegenwoordig minder vanzelfsprekend in het Verenigd Koninkrijk.’

36

'BEETHOVEN BLIJFT TOCH DE COMPONIST WAAR IK ME HET NAUWSTE MEE VERBONDEN VOEL. ER IS BIJ HEM DIE ONGELOFELIJKE COMBINATIE VAN INTELLECTUELE KRACHT EN HOOGOPLOPENDE EMOTIES.' STEVEN OSBORNE

BEETHOVEN VOOR STEVEN OSBORNE Steven Osborne zal met deFilharmonie het Tweede pianoconcerto van Ludwig van Beethoven spelen. Voor een pianist die vooral gericht is op de twintigste eeuw is Beethoven het begin van een lange traditie.

Steven Osborne: ‘Beethoven blijft toch de componist waar ik me het nauwste mee verbonden voel. Er is bij hem die ongelofelijke combinatie van intellectuele kracht en hoogoplopende emoties. Ik sta telkens weer versteld hoe hij dat samenbrengt. De structuur staat het gevoel niet in de weg.’

Beethoven schreef vijf pianoconcerto’s, telkens meesterwerken.

Toch is het tweede concerto – dat wellicht als eerste gecomponeerd werd – het minst populair. Heeft Steven Osborne daar een verklaring voor? ‘Het is een Beethoven die nog aanleunt bij Mozart, een componist die zijn stem nog moet vinden. Toch zijn alle kiemen al daar. De robuuste kracht van Beethoven, die heel zijn oeuvre kenmerkt, zit er duidelijk al in. Ik ben een enorme fan van dit concerto. Ik heb het al zo vaak gespeeld en nooit het gevoel gehad dat er zwakke passages in zitten. Het is echt een van de vijf concerto’s en net als de andere heeft het zijn uitgesproken karakter.’

Steven Osborne is een van de zeldzame pianisten die het instuderen van een nieuwe partituur op een keyboard begint.

‘Ik doe het om mijn oren te sparen. Ik heb last van een lichte pieptoon en ik wil niet dat het erger wordt. Gehoorschade is ook in klassieke muziek een groot probleem. Daarom speel ik nu al mijn concerten met oordopjes. Maar voor de dagdagelijkse studie is de vleugelpiano eigenlijk niet geschikt. Dat is een instrument voor een grote zaal. In mijn living moet ik voortdurend dimmen. En wanneer ik in de concertzaal kom, zeker met een orkest erbij, moet ik plots een veel grotere inspanning doen. Het lijkt even of je vingers niet sterk genoeg zijn. Dus is het heel praktisch om een elektrische piano te hebben. Of alleszins een piano die je zacht kan doen spelen, met veel tapijten en ander dempend materiaal in de buurt. Ofwel zijn er de oordopjes. Dan kan je luid spelen zonder jezelf te storen. Alleen de buren hebben er last van!’

Steven Osborne speelt op 14 en 15 november 2014 het Tweede pianoconcerto van Beethoven o.l.v. chefdirigent Edo de Waart.

Samen met hoofddirigent Philippe Herreweghe soleert Paul Lewis op 15, 16, 17 en 18 januari 2015 in het Pianoconcerto nr. 25 van Mozart.

37

‘HET OOG LUISTERT MEE’ door Hans Mertens foto's: Luk Monsaert

Sinds 2011 brengt deFilharmonie opnames uit onder eigen logo. Een hele onderneming, waarvoor het orkest de hulp krijgt van de zusterbedrijven MotorMusic (voor het commerciële luik) en Serendipitous (voor de opnames). Steven Maes is de geluidstovenaar achter het mengbord.

Steven, hoe word je eigenlijk een producer van klassieke muziek?

Toen ik veertien was, speelde ik trompet in een groepje hier in Mechelen en nam ik de repetities op. Benjamin Steens zat ook in dat groepje, hij is nu organist in de basiliek van Reims.

Wat later ging ik naar het RITS in Brussel. Het laatste jaar van die opleiding combineerde ik met het eerste jaar van het conservatorium. Toen ik die zomer afstudeerde aan het RITS, kon ik meteen beginnen bij de BRT, waar ik stage had gelopen.

De muziekdienst vormde toen een echte enclave aan het Flageyplein: het BRT-orkest en het radiokoor zaten daar nog, maar de andere afdelingen waren al verhuisd naar de Reyerslaan.

In dat gebouw klonk de hele dag muziek. Zakelijke dingen werden nooit besproken en als het fout liep, was dat ook niet zo’n probleem. Het was radio, dus die fouten verdwenen in de ether.

38

Een fantastische leerschool dus.

Er ging echt een wereld voor mij open. Ik herinner me dat we een opera moesten opnemen in De Munt. Maar ik was tweeëntwintig en ik had nog nooit een voet gezet in een operagebouw. Ik kwam van Sint-Katelijne-Waver!

Enfin, na een tijdje werd er bij de openbare omroep steeds minder geïnvesteerd in muziek, en dan ben ik voor mezelf begonnen.

Wie nam klassieke muziek toen het beste op?

Ik was fan van Harnoncourt op het Duitse Teldec-label.

Zij brachten live-opnames uit die heel ruimtelijk klonken, en ook een beetje ruw. Vooral Ein deutsches Requiem van Brahms vond ik fantastisch. Deutsche Grammophon specialiseerde zich dan weer in propere opnames.

Is die ruwere klank van Harnoncourt sindsdien de standaard geworden?

Ik denk dat je verschillende strekkingen kan herkennen.

Deutsche Grammophon neemt eigenlijk nog steeds heel proper op, dat is een stijl op zich. De oude muziek heeft

1)

de natuurlijke opnametechniek binnengeloodst. Puurder dan een purist gingen ze met twee microfoons vooraan staan, maar dat klonk natuurlijk voor geen meter. De grote orkesten hebben bepaalde speeltechnieken overgenomen van die historische uitvoeringsspecialisten, en zo is het ook gegaan met de opnametechnieken. Je hebt nog altijd de grote mastodonten en de doe-het-zelvers, maar tussenin ontstond een symbiose, die het beste van beide werelden gebruikt.

Hoe beginnen jullie aan een opname?

We zorgen er eerst voor dat we onze apparatuur volledig beheersen. Elk detail telt, van de microfoons, over de pre-amplifiers op het podium tot de kabels die het signaal naar de opname-eenheid voeren. Dan kunnen we beginnen nadenken over de leuke dingen: hoe vertalen we de akoestiek, de breedte en de diepte van het orkest naar een spannende opname, iets dat niet afstandelijk is, maar toch aan alle kwaliteitsnormen beantwoordt? MotorMusic is bovendien een rock ‘n roll studio en dat merk je aan wat we met Serendipitous doen. Omdat we met zo veel

DE HOORNS

Dit is een beetje een controversieel onderwerp. Veel collega’s plaatsen de microfoon achter de hoorns, omdat het paviljoen van een hoorn naar achter wijst.

Maar dat levert een ongelijk klankbeeld op. Ik plaats de microfoon steeds vooraan.

Zo ervaart het publiek de hoorns ook.

HOE LAAT JE EEN ORKEST SCHITTEREN? STEVEN MAES GEEFT 3 TIPS

39

microfoons werken, kunnen we bij het mixen steeds kiezen voor de beste take en daar filters of compressors op plaatsen.

Over hoeveel takes hebben we het dan?

Goh, dat kunnen er honderden zijn. Onze muziekregisseuse Felicia volgt de partituur tijdens de opnames en maakt een montage voor we aan het mixen beginnen. Zo blijft het toch wat overzichtelijk.

Die werkwijze loont, want jullie krijgen regelmatig zeer positieve kritieken, onlangs nog in The New York Times.

Ja, dat gebeurt hé (lacht). Kijk, je moet natuurlijk met goede muzikanten kunnen werken. Bij deFilharmonie heb je de Waart, Herreweghe en Brabbins, drie dirigenten met een heel verschillende stijl. Hoe meer zij hun eigen visie volgen, hoe spannender het wordt. Een tweede factor is de akoestiek. De Blauwe Zaal van deSingel klinkt bijvoorbeeld heel goed voor opnames. Als wij onze job dan nog naar behoren doen, maak je kans op een

succesvolle opname. 80 procent halen is niet zo moeilijk, maar de volle 100 procent is een echte uitdaging.

Mag jij je zegje doen over de opstelling van het orkest?

Toch wel. Als de trombones achter de fagotten zitten, weet ik dat we problemen hebben bij het mixen. Het komt er tijdens opnames op aan om zo weinig mogelijk tijd te verspillen. Ik wil geen gepassioneerde vertolking onderbreken omwille van technische problemen. Dan zitten er 80 mensen op jou te wachten.

Zijn live-opnames dan frustrerend voor een producer?

Soms, maar perceptie speelt een belangrijke rol! Als mensen weten dat het om een liveopname gaat, zijn ze veel toleranter. Zet er beeld bij, en ze vergeven je alles.

Het oog luistert mee. Maar als er een stoel kraakt tijdens een studio-opname, dan staat het in alle recensies (lacht).

Op de blog van deFilharmonie geeft Steven uitleg bij drie korte fragmenten uit de Eerste symfonie van Mahler onder leiding van Edo de Waart.

2)

DE PAUKEN

Toen ik begon, waggelden de pauken op langspelers wat in de verte.

De historische uitvoeringspraktijk introduceerde andere, meer sprankelende pauken. Sindsdien zijn ze veel prominenter aanwezig. Ik plaats hier twee microfoons, zodat we dichtbij kunnen opnemen en toch een volledig beeld creëren.

3)

HET HOOFDKOPPEL

De ‘microfoonboom’ vooraan het podium geeft een algemeen beeld van het orkest. Dit T-patroon werd in de jaren ’50 al gebruikt door de technici van Decca en staat vandaag nog steeds bekend als een Decca tree.

deFilharmonie in Concertgebouw Brugge in 2014-2015 za 29.11.14 – Britten & Shostakovich vr 24.04.15 – Elgar vr 08.05.15 – Schumann

Maar verder ook symfonisch vuurwerk van internationale toporkesten als il Giardino Armonico, London Philharmonic Orchestra, L’Arpeggiata en Budapest Festival Orchestra.

10 minuten stappen vanaf het treinstation / iedere 5 minuten een bus van en naar het station / ondergrondse parking (na 19u max. € 2,50)

Foto: Budapest Festival Orchestra © David Samyn

.

41

42

ZATERDAG 6 SEPTEMBER 2014 19:00 THEATER 'T EILANDJE, ANTWERPEN Paul GRIFFITHS muzikale leiding Re-Mix Orchestra ZONDAG 7 SEPTEMBER 2014 18:00 SINT-JANSPLEIN, ANTWERPEN Paul GRIFFITHS muzikale leiding Re-Mix Orchestra Klassiek in de Stad ZONDAG 7 SEPTEMBER 2014 19:30 SINT-JANSPLEIN, ANTWERPEN Dirk BROSSÉ dirigent Brussels Jazz Orchestra Klassiek in de Stad (Openluchtconcert) VRIJDAG 12 SEPTEMBER 2014 20:00 AMUZ, ANTWERPEN Gordan NIKOLITCH muzikale leiding Bach Brandenburgs concerto nr. 3 John Adams Shaker loops Bach Die Kunst der Fuge

Als coach van het Re-Mix Orchestra kijk ik elk jaar opnieuw uit naar het einde van de zomervakantie, want dan mag ik weer aan de slag met een groep enthousiaste en muzikale jongeren. Elke keer slagen we er samen in om een leuke compositie in elkaar te steken. En dat we die vervolgens voor zoveel volk op het Sint-Jansplein mogen brengen is natuurlijk top! De sfeer is altijd super, dus als je nog nooit naar Klassiek in de Stad bent geweest, zeker doen!

Paul Griffiths, muzikale coach Re-Mix-projecten

DONDERDAG 18 SEPTEMBER 2014 20:00 FLAGEY, BRUSSEL VRIJDAG 19 SEPTEMBER 2014 20:00 DESINGEL, ANTWERPEN Kees BAKELS dirigent Elina BUKSHA viool Julie SEVILLA-FRAYSSE cello Saint-Saëns Celloconcerto nr. 1 Brahms Vioolconcerto Elgar Into the South

VRIJDAG 26 SEPTEMBER 2014 20:00 ZATERDAG 27 SEPTEMBER 2014 20:00 DESINGEL, ANTWERPEN ZONDAG 28 SEPTEMBER 2014 20:00 PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN, BRUSSEL Edo DE WAART dirigent Leonidas KAVAKOS viool Bartók Vioolconcerto nr. 2 Jongen Trois mouvements symphoniques Respighi Pini di Roma ZATERDAG 4 OKTOBER 2014 15:00 DE ROMA, ANTWERPEN Edo DE WAART dirigent Eric SPELLER hobo Strauss Hoboconcerto Brahms Symfonie nr. 1 ZONDAG 5 OKTOBER 2014 11:00 AMUZ, ANTWERPEN Piet VAN BOCKSTAL hobo Nele DELAFONTEYNE klarinet Graziano MORETTO fagot Michaela BUZKOVA hoorn Yutaka OYA piano Aho Beethoven

Ik bezondig me nooit aan jeugdsentiment, maar met het symfonische Pini di Roma kom ik aardig in de buurt. Telkens als ik de glasblazerij in Venetië opzoek, spookt dit prachtige symfonische gedicht door mijn hoofd. Het voert me terug naar de Italiaanse renaissance en speelt met de spanning tussen het gedroomde verleden en het nu, het verlangen en de realiteit.

Koen Vanmechelen, conceptueel kunstenaar

VRIJDAG 10 OKTOBER 2014 20:00 DE BIJLOKE MUZIEKCENTRUM, GENT ZATERDAG 11 OKTOBER 2014 20:00 ZONDAG 12 OKTOBER 2014 15:00 DESINGEL, ANTWERPEN Philippe HERREWEGHE dirigent | Christina LANDSHAMER sopraan | Ewa WOLAK alt | Maximilian SCHMITT tenor | Magnus STAVELAND tenor | Florian BOESCH bas | David SOAR bas | Collegium Vocale Gent Stravinski Canticum sacrum Stravinski Requiem canticles Stravinski Threni

43

DONDERDAG 23 OKTOBER 2014 20:00 CONCERTZAAL LEMMENSINSTITUUT, LEUVEN VRIJDAG 24 OKTOBER 2014 20:30 DE ROMA, ANTWERPEN ZATERDAG 25 OKTOBER 2014 20:00 CENTRE CULTUREL LES FUSEAUX, SAINT-DIZIER Mark WIGGLESWORTH dirigent Sjostakovitsj Symfonie nr. 5 Ravel La valse Ravel Boléro DONDERDAG 6 NOVEMBER 2014 20:00 DR. ANTON PHILIPSZAAL, DEN HAAG VRIJDAG 7 NOVEMBER 2014 20:00 DE BIJLOKE MUZIEKCENTRUM, GENT ZATERDAG 8 NOVEMBER 2014 15:00 DE ROMA, ANTWERPEN Edo DE WAART dirigent Michaela BUZKOVA hoorn Smetana De Moldau Stich Hoornconcerto nr. 5 Dvořák Symfonie nr. 9, 'Uit de nieuwe wereld' VRIJDAG 14 NOVEMBER 2014 20:00 ZATERDAG 15 NOVEMBER 2014 20:00 DESINGEL, ANTWERPEN Edo DE WAART dirigent Steven OSBORNE piano Beethoven Pianoconcerto nr. 2 Bruckner Symfonie nr. 6

Ik hou wel van stevig muzikaal geweld. Van je sokken geblazen worden in de concertzaal, dat lukt voor mij het beste met de heroïsche verhalen van Sjostakovitsj. Mijn liefde voor de Boléro is van een heel andere orde: al vanaf de eerste maat overvalt mij een diep respect voor de trommelaar. Als onderbuur van het slagwerklokaal in het Filharmonisch Huis weet ik als geen ander hoe vaak en hoe hard er aan dit stukje trommelwerk gestudeerd wordt. Bij een live-uitvoering zit ik op het puntje van mijn stoel met eindeloos veel bewondering voor de slagwerker van dienst. De combinatie van deze twee toppers in één concert is voor mij verrassend en heerlijk tegelijk, en staat nu al met stip in mijn agenda.

Inne Helsen, directie-assistente deFilharmonie

ZONDAG 16 NOVEMBER 2014 11:00 DESINGEL, ANTWERPEN Edo DE WAART dirigent Bruckner Symfonie nr. 6

ZATERDAG 22 NOVEMBER 2014 14:00 ZONDAG 23 NOVEMBER 2014 11:00 DE ROMA, ANTWERPEN ZONDAG 23 NOVEMBER 2014 16:00 DE BIJLOKE MUZIEKCENTRUM, GENT Dirk BROSSÉ dirigent Günther LESAGE spel Charlotte VANDERMEERSCH spel Joris VAN DEN BRANDE spel & tekst Stuk Stroganoff (KIDconcert op muziek van Borodin, Rimski-Korsakov en Moesorgski) VRIJDAG 28 NOVEMBER 2014 20:00 DESINGEL, ANTWERPEN Martyn BRABBINS dirigent Liesbeth DEVOS sopraan Piet VAN BOCKSTAL hobo Celis Preludio e narrazione Henderickx Hoboconcerto (wereldcreatie) Sjostakovitsj Symfonie nr. 10

Ik hou heel erg van de muziek van Wim Henderickx en ben zeer benieuwd naar deze creatie voor hobo. De muziek van Wim Hendrickx heeft iets tijdloos. Het is een dialoog tussen chaos en grote lege sereniteit. Uit de leegte ontstaat de chaos die zich terug ordent in leegte. Zoals ons eigen ontstaan.

Axel Vervoordt, antiquair en interieurarchitect

ZATERDAG 29 NOVEMBER 2014 20:00 CONCERTGEBOUW BRUGGE, BRUGGE Martyn BRABBINS dirigent Piet VAN BOCKSTAL hobo Britten The young person's guide to the orchestra Henderickx Hoboconcerto (wereldcreatie) Sjostakovitsj Symfonie nr. 10

44

ZONDAG 30 NOVEMBER 2014 11:00 AMUZ, ANTWERPEN Mara MIKELSONE viool Natalia TESSAK viool Barbara GIEPNER altviool Maria MUDROVA cello Jaroslaw MROZ contrabas Arenski Dvoล รกk VRIJDAG 5 DECEMBER 2014 12:00 AMUZ, ANTWERPEN Lisanne SOETERBROEK viool Miki TSUNODA viool Sander GEERTS altviool Raphael BELL cello Ioan BARANGA contrabas Ravel Onslow VRIJDAG 5 DECEMBER 2014 20:00 ZATERDAG 6 DECEMBER 2014 20:00 DESINGEL, ANTWERPEN Richard EGARR dirigent & piano Schubert Symfonie nr. 2 Haydn Pianoconcerto in D Mozart Symfonie nr. 41, 'Jupiter'

Bij het beluisteren van Francesca da Rimini van Tsjajkovski ontdekte ik dat er in dit werk een thema zit dat ook in een film van Hitchcock terugkomt. Als grote Hitchcock-fan ben ik wel benieuwd naar de liveuitvoering ervan! Maar dit concert trekt me ook aan omdat er zoveel jong talent op het podium is verzameld. Pianist Julien Libeer is 27, dirigent Joshua Weilerstein is nog maar 25 en toevallig staat er een werk van Grieg op het programma dat hij schreef toen hij 25 was!

ZATERDAG 13 DECEMBER 2014 15:00 DE ROMA, ANTWERPEN Joshua WEILERSTEIN dirigent Julien LIBEER piano Tsjajkovski Romeo en Julia Grieg Pianoconcerto Tsjajkovski Francesca da Rimini

Stef Huybrechts, orkestbibliothecaris deFilharmonie

ZONDAG 14 DECEMBER 2014 11:00 AMUZ, ANTWERPEN Eric SPELLER hobo Xu HAN viool Natalia TESSAK viool Krzysztof KUBALA altviool Diego LIBERATI cello Mozart Celis Finzi DONDERDAG 18 DECEMBER 2014 20:00 DE BIJLOKE MUZIEKCENTRUM, GENT ZATERDAG 20 DECEMBER 2014 20:00 ZONDAG 21 DECEMBER 2014 20:00 DINSDAG 23 DECEMBER 2014 20:00 CAROLUS BORROMEUSKERK, ANTWERPEN MAANDAG 22 DECEMBER 2014 20:00 CULTUURCENTRUM HASSELT, HASSELT Philippe HERREWEGHE dirigent Lisanne SOETERBROEK viool Raphael BELL cello Beethoven Symfonie nr. 1 Brahms Dubbelconcerto voor viool en cello

Nele Delafonteyne

ZONDAG 4 JANUARI 2015 11:00 AMUZ, ANTWERPEN Nele DELAFONTEYNE klarinet Lisanne SOETERBROEK viool Orsolya HORVATH viool Ayako OCHI altviool Raphael BELL cello Penderecki Kodรกly Mozart

45

DONDERDAG 8 JANUARI 2015 20:00 PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN, BRUSSEL VRIJDAG 9 JANUARI 2015 20:30 ZATERDAG 10 JANUARI 2015 20:30 DE ROMA, ANTWERPEN ZONDAG 11 JANUARI 2015 11:00 CULTUURCENTRUM HASSELT, HASSELT Philippe HERREWEGHE dirigent Muziek van Strauss en Rossini DONDERDAG 15 JANUARI 2015 20:00 VRIJDAG 16 JANUARI 2015 20:00 DESINGEL, ANTWERPEN ZATERDAG 17 JANUARI 2015 20:00 CULTUURCENTRUM HASSELT, HASSELT ZONDAG 18 JANUARI 2015 15:00 DE BIJLOKE MUZIEKCENTRUM, GENT Philippe HERREWEGHE dirigent Paul LEWIS piano Mozart Pianoconcerto nr. 25 Mendelssohn Symfonie nr. 4, 'Italienische'

Philippe Herreweghe

VRIJDAG 23 JANUARI 2015 19:00 CULTUURCENTRUM HASSELT, HASSELT ZATERDAG 24 JANUARI 2015 14:00 ZONDAG 25 JANUARI 2015 11:00 DE ROMA, ANTWERPEN ZONDAG 25 JANUARI 2015 16:00 DE BIJLOKE MUZIEKCENTRUM, GENT Karel DESEURE dirigent Ann VAN DEN BROECK spel Koen VAN IMPE spel & tekst De onsterfelijke geliefde (KIDconcert op muziek van Beethoven)

VRIJDAG 30 JANUARI 2015 20:00 AMUZ, ANTWERPEN Gordan NIKOLITCH muzikale leiding Dejan LAZIC piano Schubert/Mahler Strijkkwartet nr. 14, 'Der Tod und das Mädchen' Beethoven Pianoconcerto nr. 5 ZATERDAG 7 FEBRUARI 2015 15:00 DE ROMA, ANTWERPEN Edo DE WAART dirigent Christina NAUGHTON piano Michelle NAUGHTON piano Mendelssohn Concerto voor 2 piano's en orkest Beethoven Symfonie nr. 6, 'Pastorale'

Toen ik in januari 2014 de Amerikaanse mezzo Susan Graham voor het eerst sinds lang opnieuw live in de concertzaal hoorde, was ik meteen gepakt door haar innemende vertolking en persoonlijkheid. Haar loepzuivere stem en uitzonderlijke muzikaliteit maken haar tot een van de allergrootste stemmen van onze tijd. Na dat concert vertrouwde ze mij toe dat ze zou terugkomen naar Antwerpen in een Berlioz-programma met Edo de Waart. En wat voor een programma! Met La mort de Cléopâtre verpersoonlijkt Susan Graham de muzikale opwinding van een Egyptische koningin die door wroeging wordt verscheurd en die, gekweld door lichamelijke en geestelijke pijnen, na een beet van een giftige slang het leven laat. Echt iets voor haar. En na de pauze worden we nog meer verwend, met die fantastische Symphonie fantastique. Voor dit soort van belevingen ga je graag naar de concertzaal!

Jerry Aerts, algemeen directeur deSingel

DONDERDAG 12 FEBRUARI 2015 20:00 PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN, BRUSSEL VRIJDAG 13 FEBRUARI 2015 20:00 ZATERDAG 14 FEBRUARI 2015 20:00 DESINGEL, ANTWERPEN Edo DE WAART dirigent Susan GRAHAM mezzosopraan Berlioz Béatrice et Bénédict Berlioz La mort de Cléopâtre Berlioz Symphonie fantastique VRIJDAG 13 FEBRUARI 2014 12:00 AMUZ, ANTWERPEN Frederic VAN HILLE viool Luis Damian ORTIZ altviool Claire BLEUMER cello Mozart

46

VRIJDAG 27 FEBRUARI 2015 20:00 DE BIJLOKE MUZIEKCENTRUM, GENT ZATERDAG 28 FEBRUARI 2015 20:00 DR. ANTON PHILIPSZAAL, DEN HAAG Philippe HERREWEGHE dirigent Ilse EERENS sopraan Wiebke LEHMKUHL mezzosopraan Sebastian KOHLHEPP tenor Florian BOESCH bas Collegium Vocale Gent Schubert Symfonie nr. 6 Schubert Mis nr. 5 ZONDAG 1 MAART 2015 DESINGEL, ANTWERPEN Schubert Happening ZONDAG 8 MAART 2015 11:00 DESINGEL, ANTWERPEN Lavard SKOU-LARSEN dirigent Philippe CASSARD piano Ravel Pianoconcerto voor de linkerhand Strauss Tod und Verklärung Ravel Pianoconcerto VRIJDAG 13 MAART 2015 20:00 DESINGEL, ANTWERPEN ZATERDAG 14 MAART 2015 20:00 THEATER HEERLEN, HEERLEN ZONDAG 15 MAART 2015 15:00 MUZIEKCENTRUM VREDENBURG, UTRECHT Jaap VAN ZWEDEN dirigent Tsjajkovski Serenade Sjostakovitsj Symfonie nr. 7

De componistenhappening is altijd een bijzondere gebeurtenis en Schubert onder leiding van Philippe Herreweghe wordt een feestelijk avontuur. Ik kijk vooral uit naar het concert van deOrkestacademie, waarbij jonge musici uit de conservatoria de kans krijgen te schitteren. En wat een heerlijk vooruitzicht om Schuberts Octet te horen uitvoeren door de solisten van deFilharmonie.

Wim Henderickx, componist en artist in residence deFilharmonie ZATERDAG 21 MAART 2015 14:00 ZONDAG 22 MAART 2015 11:00 DE ROMA, ANTWERPEN ZONDAG 22 MAART 2015 16:00 DE BIJLOKE MUZIEKCENTRUM, GENT Steven VERHAERT dirigent Ivan PECNIK spel Kristine VAN PELLICOM spel Bart VAN NUFFELEN tekst De krekel en de mier (KIDconcert op muziek van Dvořák) VRIJDAG 27 MAART 2015 ZATERDAG 28 MAART 2015 ZONDAG 29 MAART 2015 DE ROMA, ANTWERPEN Martyn BRABBINS dirigent 2140 ZONDAG 29 MAART 2015 11:00 AMUZ, ANTWERPEN Charlène DESCHAMPS fluit Benoît VIRATELLE klarinet Sébastien VANLERBERGHE hobo Kim VAN DEN BREMPT piano Ibert Poulenc Saint-Saëns

Re-Mix XXL

DONDERDAG 2 APRIL 2015 20:00 DESINGEL, ANTWERPEN VRIJDAG 3 APRIL 2015 20:00 DE BIJLOKE MUZIEKCENTRUM, GENT ZATERDAG 4 APRIL 2015 20:00 DESINGEL, ANTWERPEN Carlo RIZZI dirigent Spohr Faust (ouverture) Schumann Szenen aus Goethes Faust (ouverture) Wagner Eine Faust-Ouvertüre Liszt Eine Faust-Symphonie

47

VRIJDAG 24 APRIL 2015 20:00 CONCERTGEBOUW BRUGGE, BRUGGE ZATERDAG 25 APRIL 2015 20:00 ZONDAG 26 APRIL 2015 20:00 DESINGEL, ANTWERPEN Edo DE WAART dirigent Edith HALLER sopraan Elizabeth DESHONG mezzosopraan Stuart SKELTON tenor Christopher MALTMAN bariton Groot Omroepkoor Elgar The kingdom DONDERDAG 7 MEI 2015 20:30 DE ROMA, ANTWERPEN VRIJDAG 8 MEI 2015 20:00 CONCERTGEBOUW BRUGGE, BRUGGE Philippe HERREWEGHE dirigent Steven ISSERLIS cello Schumann Genoveva (ouverture) Schumann Celloconcerto Schumann Symfonie nr. 4 VRIJDAG 8 MEI 2015 12:00 AMUZ, ANTWERPEN Aldo BAERTEN fluit Sander GEERTS altviool Yasuko TAKAHASHI piano Jongen Vieuxtemps Huybrechts

Violiste Isabelle Faust heeft al meerdere keren het podium gedeeld met deFilharmonie, en telkens levert dat een wondermooi concert op. Ik weet zeker dat ze ook deze keer zal schitteren in het Vioolconcerto van Schumann. Bovendien is Isabelle Faust een erg sympathieke en vriendelijke dame, een plezier om in huis te hebben!

Haiat Bachiri, regie-assistente & preventieadviseur deFilharmonie

ZATERDAG 9 MEI 2015 20:00 CULTUURCENTRUM HASSELT, HASSELT ZONDAG 10 MEI 2015 11:00 DESINGEL, ANTWERPEN Philippe HERREWEGHE dirigent Isabelle FAUST viool Schumann Vioolconcerto Schumann Symfonie nr. 4 VRIJDAG 15 MEI 2015 20:00 DESINGEL, ANTWERPEN Christian LINDBERG dirigent Stockholm Chamber Brass Quintet Bernstein On the waterfront Lindberg Memories from a cloud Sibelius Symfonie nr. 2 ZATERDAG 30 MEI 2015 15:00 DE ROMA, ANTWERPEN Edo DE WAART dirigent Wouter VOSSEN viool Adams Short ride in a fast machine Bernstein Serenade Ives Symfonie nr. 3, 'The Camp Meeting' Gershwin An American in Paris

Christian Lindberg

ZONDAG 31 MEI 2015 11:00 AMUZ, ANTWERPEN Roel AVONDS bastrombone Christophe POCHET viool Yasuko TAKAHASHI piano Jaume-Blai SANTONJA ESPINOS slagwerk Pieterjan VRANCKX slagwerk Sandstrรถm Bach Piazzolla Schnyder Strauss

48

VRIJDAG 5 JUNI 2015 20:00 ZATERDAG 6 JUNI 2015 20:00 DESINGEL, ANTWERPEN Edo DE WAART dirigent Karin STROBOS sopraan Henderickx Symphony nr. 1, 'At the edge of the world' Mahler Symfonie nr. 4 WOENSDAG 17 JUNI 2015 20:00 DESINGEL, ANTWERPEN Orchestre Philharmonique Royal de Liège Christian ARMING dirigent Laureaten 1-2-3 Koningin Elisabethwedstrijd viool ZATERDAG 20 JUNI 2015 20:00 ONZE-LIEVE-VROUWEKATHEDRAAL, ANTWERPEN Edo DE WAART dirigent Collegium Vocale Gent Benoit Requiem VRIJDAG 26 JUNI 2015 20:00 AMUZ, ANTWERPEN Gordan NIKOLITCH muzikale leiding & viool Lisanne SOETERBROEK viool Bach/Webern Ricercare Bach Dubbelconcerto voor 2 violen Strauss/Schönberg Kaiser-Walzer Schönberg Kamersymfonie nr. 1

Een van de concerten die ik zeker niet wil missen, is het laureatenconcert. Wegens een te drukke agenda kan ik de Koningin Elisabethwedstrijd jammer genoeg niet helemaal volgen. Maar de laureaten, zonder de stress van het concours en samen met de muzikanten van het Orchestre Philharmonique Royal de Liège, dat kan niet anders dan een artistiek hoogtepunt worden!

Hubert Damen, acteur

AMUZ

49

Van de wereld een betere plek maken met muziek? opMaatorkest toont al zingend en swingend hoe dat kan door Hadewijch Ceulemans – foto’s: Wiete Andrasch

Een van de missies van deFilharmonie is om een zo divers mogelijk publiek te bereiken en te laten kennismaken met klassieke muziek. Het orkest investeert daarom in projecten om mensen in kwetsbare doelgroepen te bereiken, onder de gezamenlijke noemer opMaat. Een van die projecten is het indrukwekkende, hartverwarmende, hoopgevende en overtuigende opMaatorkest, dat in het leven werd geroepen om kansarme kinderen te laten proeven van muziek. Wij hadden het voorrecht om het orkest aan het werk te zien tijdens een repetitie.

50

Dat muziek grenzen doet vervagen en mensen verenigt, dat muziek je écht kan raken…: het zijn clichés. Maar af en toe gebeurt er iets waardoor je eraan herinnerd wordt dat dit soort clichés blijft bestaan omdat ze simpelweg waar zijn. Wij maakten het onlangs mee op een plek waar en op een moment wanneer je zoiets niet verwacht: in een typische polyvalente zaal in een lagere school in Antwerpen-Noord, tijdens de repetitie van een vijftigtal kinderen uit het derde leerjaar die het instrument waarop ze spelen een half jaar geleden nog nooit van dichtbij hadden gezien.

De roots van deze kinderen liggen zo’n beetje overal op de wereldkaart behalve in België. Hun thuis is de 2060-wijk in Antwerpen-Noord, een buurt die te kampen heeft met een heleboel aan kansarmoede gerelateerde problemen; de meeste van deze kinderen komen zelf uit kansarme gezinnen. Op hun school, het Sint-Eligiusinstituut, krijgen ze gelukkig wel volop de gelegenheid om zich goed te voelen en nieuwe dingen te leren. Muziek bijvoorbeeld. De kinderen van het derde leerjaar vormen een orkest en repeteren (soms in aparte groepjes per instrument, soms met de hele groep) wekelijks. Samen met het derde en het vierde leerjaar van de Omnimundoschool, ook in de 2060-buurt, nemen ze deel aan een bijzonder project waar deFilharmonie trots op mag zijn: opMaatorkest. Het orkest werd opgestart in 2012 in het vierde leerjaar van de Omnimundoschool met als doel kansarme kinderen instrumenten te leren bespelen en te enthousiasmeren voor klassieke muziek. Ze krijgen elke week gratis muziekles in klasverband – op een laagdrempelige manier, zonder notenleer – van muzikanten van deFilharmonie, en sinds dit jaar ook van docenten van de muziekacademie van Deurne. Ondertussen is de startgroep van de eerste school aan een tweede en laatste jaar les begonnen, er is een tweede groep aangesloten én het project is ook uitgebreid naar de Sint-Eligiusschool.

De drijvende kracht achter deze op zijn zachtst gezegd uitdagende onderneming is Ilse Delmeire, die bij deFilharmonie is aangesteld als coördinatrice van opMaat. Ze is een altvioliste met ook een diploma cultuurmanagement en intercultureel management op zak, en met een flinke dosis idealisme, ondernemingszin en engagement. Om opMaatorkest mogelijk te maken schreef ze mission statements en subsidiedossiers, ze zocht partners – scholen, leraars, noem maar op – en nog bijkomende fondsen. Dat laatste blijft overigens ook nu het project goed loopt belangrijk: de huidige middelen volstaan nog niet om alle kosten te dekken, bijvoorbeeld voor de aankoop van een instrument voor elk kind. De instrumenten zijn eigendom van deFilharmonie, maar er moet er eentje beschikbaar zijn voor elk muzikantje.

Voor twee meisjes heeft het opMaatorkest alvast een verschil gemaakt dat het schoolproject overstijgt, zegt Ilse. ‘De toeleiding naar de muziekschool is een van de secundaire doelstellingen van het project; dat vorig jaar twee meisjes die stap hebben gezet, maakt me natuurlijk fier. Hopelijk zullen nog meer kinderen de weg naar de muziekschool vinden, een omgeving die toch nog altijd erg blank is. Ik wil dan graag vrijwilligers vinden die kunnen instaan voor de extra begeleiding die die kinderen nodig hebben, om op de

51

muziekschool te geraken of om wat extra zelfvertrouwen te krijgen.’

Ook de samenwerking met de muziekscholen en met de scholen waar de lessen plaatsvinden is een bron van motivatie voor Ilse – en een aanleiding voor nog ambitieuzere plannen. ‘In de Sint-Eligiusschool worden de lessen niet alleen door muzikanten van deFilharmonie gegeven, maar ook door leraars van de muziekacademie van Deurne. Het is enorm fijn om al die mensen aan boord te krijgen, en ik hoop dat we de volgende jaren echt structureel kunnen gaan samenwerken.’

De grootste motivatie blijft natuurlijk om kinderen aan het musiceren te krijgen. Wat ze na een half jaar laten horen op een repetitie is knap. Als luisteraar (en toeschouwer, want het oog krijgt in dit geval ook wel wat – een onweerstaanbaar swingend kereltje met een wild op-en-neergaand hoofd vol dreadlocks bijvoorbeeld) vergeef je het orkest elke net-niet-juiste noot of een te vroege inzet hier en daar onmiddellijk. Er wordt immers zo overtuigend uit volle borst gezongen en er wordt echt sàmen gespeeld: de kinderen maken, met hun leraars, deel uit van een groter geheel en hebben daarin een rol te vervullen. Elke leraar is verantwoordelijk voor een groepje van zes tot negen kinderen en een instrument – in het orkest van het Sint-Eligiusinstituut wordt er gespeeld op trompet, fluit, saxofoon, viool en cello. ‘De kinderen konden zelf kiezen na een speed-date’, legt Ilse uit. ‘Ze konden bij alle leraars langsgaan en kennismaken met hun instrument. Nadien mochten ze hun top-drie opschrijven, en daar hebben we zo goed als elke keer rekening mee kunnen houden.’ Moksil uit Suriname, die zo enthousiast repeteert dat hij spontaan begint te dansen op de liedjes, koos voor viool: ‘Want dat is romantisch, je kunt dan liefdesliedjes spelen enzo.’ Hij wil later politieman worden, maar violist of pianist zegt hem ook wel wat.

‘Vooral de liedjes Helena, Welkom op het orkest en A ram sam sam speel en zing ik graag. Ik vind het leuk dat mijn beste vriend ook viool heeft gekozen.’

Het enthousiasme van Moksil en de zijnen is aanstekelijk, maar moet wel af en toe met een kordate ‘krak – boem’ (de code waarna er stilte moet volgen) worden ingetoomd. ‘Discipline is het belangrijkste,’ vindt deFilharmonie-trompettist Luc Van Gorp. Hij geeft trompetles aan een groepje van negen en dirigeert ook het opMaatorkest waarin alle groepjes samenkomen. ‘Eenvoudig is het niet, om ervaringsgericht en zonder notenleer muziek aan te leren. Het vraagt veel energie en een strenge aanpak. Als leerkrachten overleggen we ook regelmatig, om ervoor te zorgen dat we in onze aparte groepjes hetzelfde materiaal inoefenen en dat we al onze kinderen mee hebben – het orkest is maar zo goed als zijn zwakste muzikant. Maar het lukt wonderwel. Ik sta ervan versteld dat sommige kinderen voor zichzelf de lat best wel hoog leggen. Ze willen het écht goed doen en ze hebben er altijd zin in, ook zij die minder aangeboren muzikaal talent hebben. We bereiken iets met deze kinderen; dat en ook hun spontaniteit zorgen ervoor dat ik dit graag doe.’

Nog zo iemand die met plezier opMaatorkest ondersteunt is componist Wim Henderickx, artist in residence bij deFilharmonie, en een ervaren artistieke partner wat community-projecten betreft.

Hij werkte al mee aan het Re-Mix-project van deFilharmonie in

52

De Roma, hij is al 14 jaar hoofddocent van de compositiestage Soundmine voor jongeren in Neerpelt en hij heeft een driejaarlijks project geleid in het Bijzonder Onderwijs; en dat zijn maar enkele voorbeelden. Wim Henderickx zal nu ook speciaal voor het opMaatorkest een stuk componeren. ‘Ik heb een toonmoment bijgewoond en was echt onder de indruk van hoe deze kinderen van diverse origines en achtergronden samen muziek maken en daar bijzonder veel plezier aan beleven. Het idee past perfect in mijn eigen muzikale visie om culturen samen te brengen via de muziek. Ik wil een boeiend hedendaags werkje maken dat deze kinderen kunnen uitvoeren op een van hun concerten; het zou zelfs hun eigen ‘tune’ kunnen worden. Het is de bedoeling dat de opMaatmuzikantjes het werk zowel alleen als samen met de muzikanten van deFilharmonie kunnen spelen.’ Hij gelooft in het opMaatorkest: ‘Of er goeie of professionele muzikanten uit voortkomen is onvoorspelbaar; toch denk ik dat de investering van tijd en energie echt de moeite waard is. Voor mij is bij dit soort projecten in de eerste plaats het sociaal-maatschappelijke van groot belang: dat is voor mij de grootste motivatie om dit te doen.’

Een op maat gecomponeerd stuk door Wim Henderickx, samenwerkingen met muziekscholen, een concert in De Roma: opMaatorkest is goed bezig. Maar het kan nog altijd beter als we Ilse Delmeire mogen geloven: deFilharmonie heeft nog plannen en dromen genoeg. We zouden er niet van opkijken als we in de toekomst nog veel zouden gaan horen van het opMaatorkest, en we hopen het van harte.

53

De meerwaarde van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) weerspiegelt zich vooral in de brede sociale en educatieve rol die deFilharmonie probeert te vervullen, maar daarnaast krijgen ook de andere aspecten van MVO een ruime plaats. Vanuit een sociale dimensie werken we met veel aandacht aan het goedvoelen van de medewerkers binnen onze organisatie. Ook op vlak van duurzaamheid zijn we blijvend op zoek naar kleine en grote aanpassingen die deFilharmonie milieuvriendelijker en -bewuster kunnen maken.

sch ak op 10 e 0 Om onze muzikanten preventief te verzorgen werken we samen met een kinesist-osteopaat.

Lode Verreyen nam in het voorbije jaar 41 keer een van onze muzikanten onder handen.

Zo helpen we hen fysiek in topconditie te blijven.

Printen doen we standaard in zwart/wit en recto/verso op gerecycleerd papier.

. om

Buiten gebruik gestelde muziekinstrumenten, partituren en toebehoren worden geschonken aan Music Fund. Music Fund steunt jonge muzikanten en muziekscholen in ontwikkelingslanden en in conflictgebieden. Zo krijgen onze oude instrumenten een herbestemming. Hebt u oude instrumenten in huis? Breng ze naar deFilharmonie en wij geven ze samen met Music Fund een tweede leven!

er

ri 2 janua 013 s d sin deFilharmonie o e ld groene stro v %

Maar liefst

71% 71 %

van onze concertbezoekers komt met het openbaar vervoer (trein, tram en bus)) naar onze concerten in deSingel bus en De Roma. Dankzij een uitbreiding in de samenwerking met de Lijn doen we het volgend jaar hopelijk nog beter!

We werken samen met drukkers die net als wij duurzaam willen ondernemen.

Dankzij het gebruik van FSC-papier en bio-inkt, maar ook door extra investeringen voor energiebesparing kreeg onze drukker het ‘CO2-

neutral print’-certificaat.

70%

van ons team maakt zijn dagelijkse woonwerkverplaatsing met de fiets of het openbaar vervoer.

Als het orkest buiten Antwerpen concerteert, gaan onze muzikanten samen

op pad. Gezelliger toch dan auto!! allemaal alleen in de auto

Ons

energieverbruik daalde de

voorbije 3 jaar drastisch dankzij energiebesparende maatregelen.

-8,6%

deFilharmonie streeft samen met tal van Antwerpse kunstenorganisaties naar een duurzame kunstensector. Door de krachten te bundelen willen we samen onze ecologische voetafdruk verkleinen en het draagvlak voor duurzaamheid verder verstevigen.

54

Over rituelen, mascottes en eetgewoonten door Hedwig Scheltjens – foto’s: Inne Helsen

‘Ik heb een mascotte en die heb ik bij elk concert bij, of ik nu solo speel of niet. Het is een aapje dat ik vroeger van een Poolse vriendin heb gekregen op zomerkamp. Hij gaat al sinds ik 10 jaar ben met mij mee, altijd in mijn koffer bij de hoorn. Toen ik jonger was, had ik meer rituelen dan nu, maar de aap is altijd gebleven.’

Michaela Buzkova, eerste solist hoorn bij deFilharmonie. Speelt op 7 en 8 november 2014 het Hoornconcerto van Stich.

‘Of ik nog steeds zenuwen heb voor een solo?

Natuurlijk, want een solo speel je niet elke dag.

Wat mij betreft, is het ‘gezonde’ stress. Als ik niet zenuwachtig zou zijn, dan klopt er iets niet. Door je ervaring leer je wel met die zenuwen om te gaan. Je ontdekt een ander stukje van jezelf en je leert hoe je die stress kan gebruiken om een hoger niveau te halen.’

Eric Speller, eerste solist hobo bij deFilharmonie.

Speelt op 4 oktober 2014 het Hoboconcerto van Strauss.

55

‘Ik ben altijd minstens anderhalf uur op voorhand aanwezig in de zaal om de sfeer op te snuiven, om rustig in te spelen, om me vertrouwd te maken met de omgeving. Als je solo speelt, zijn de zenuwen toch iets prominenter aanwezig, en je wil het niet meemaken dat je net dan vaststaat in de file.’

Piet Van Bockstal, eerste solist hobo bij deFilharmonie. Creëert op 28 en 29 november 2014 het Hoboconcerto van Wim Henderickx.

‘Wat ik eet voor een concert? Koffie, een banaan en chocolade. Tijdens een concert verbruik je veel energie, dus moet je ervoor zorgen dat je voldoende suikers binnenkrijgt voor je het podium opgaat. Als je niet genoeg energie hebt, straal je dat ook uit en dat wil je niet. Ik wil me altijd 100% kunnen geven voor het publiek.’

Raphael Bell, eerste solist cello bij deFilharmonie.

Speelt in december 2014 het Dubbelconcerto voor viool en cello van Brahms.

Antwerpen tramstad

l is

6 Luchtbal Antwerpen-Luchtbal

Bredabaan Antwerpen-Luchtbal

eindhalte belangrijke halte

Schijnpoort

Kioskplaats

Jan de Wouwer Lelieplaats 4 Van Hoboken

Steynstraat

t

ta di on

D

Dr

in k

ra a

Volhardingstraat

deSingel

Sportstraat

6

Aartselaarstraat Heidestraat

Schoonselhof

st or ra in at ièr e-

Olympiade

24 Schoonselhof

el d

Ru gg ev el d Ru gH gea Er vveildk tb ijn Sh rHu eg op gavg em pi nEr iek ScShop g tCberu hi pi ngtg jn n ee Sc beg Ce r hi em nt jn d e be e r Fo emd n r e Fotve n rtv ld

Dassastraat Silsburg

Jozef Verboven

Dassastraat

9 Eksterlaar Eksterlaar

Jozef Verboven

9

4

Silsburg 24 Silsburg

Eksterlaar 4

deFilharmonie reist u in de provincie Antwerpen op de dag van het concert gratis met De Lijn van en naar de concertzaal.

Geldig vanaf seizoen 14/15.

Florent Pauwels

Florent Pauwels

Eksterlaar

Jan Moorkens

Info

www.delijn.be 070/220 200 (0,30€/min.)

24 Silsburg

Pulhof

Koninklijkelaan

Fruithoflaan

Jan Moorkens

Kuijpers

Pulhof

Gevaert

15 Boechout

Fruithoflaan

Vredebaan

Mortsel Oude-God

Kuijpers Gemeenteplein

WILRIJK

7Gevaert Mortsel

Mortsel Oude-God

MORTSEL

24 Schoonselhof

WILRIJK

W ijn eg e W m

R1

Cruyslei

Vredebaan

Karel Meyvis P+R Schoonselhof

Van den Hautelei

Koninklijkelaan

Sint-Willibrordus

Zwaantjes P+R Olympiade

Heidestraat 6 Olympiade

Te Boelaarpark

Sint-Willibrordus Cruyslei

R1 Driekoningen

Karel Meyvis

Zwaantjes

Stevenslei

BERCHEM Te Boelaarpark Driekoningen

deSingel

Antwerp Expo Markgravelei

Waterbaan Stevenslei

Van den Hautelei

De Preter

De Preter

De Merode

De Merode

Aartselaarstraat Kruishof Draaiboom Schijfwerper

Grens KielSteynstraat Sportstraat

Kioskplaats

Markgravelei

Provinciehuis Antwerpen-Zuid

Draakplaats Berchem Station Groenenhoek

Antwerpen-Berchem

van en naar de concerten *Met uwdeFilharmonie! concertticket van van

Gemeenteplein

7

O ud eG od Ke rk st ra at Ka ph aa Ho n fS av e P+ lko R ul Ca pe nb er g

De Bosschaert

Jan Van de Wouwer

HOBOKEN

Lelieplaats

Harmonie

Brussel

Berchem Station

Mortsel

St at io n

Schelde

Kielpark

Hoboken

Provinciehuis

Mestputteke

Mestputteke Waterbaan

Dageraadplaats Cuperus Draakplaats

BERCHEM Apollo Berchem Station

10 Wijnegem 10 Wijnegem

5

5

Muggenberg

Muggenberg

Dageraadplaats

St at io n

Schelde

Grens Kiel Olympiade

Morckhoven

Van Ruusbroec

Groenenhoek

11 Harmonie

WIJNEGEM WIJNEGEM

Morckhoven

11 Berchem Station Apollo Antwerpen-Berchem

Olympiade R1 Kielpark Antwerp Expo De Bosschaert P+R Olympiade Abdijstraat Volhardingstraat Schijfwerper Kruishof

Kolonel Silvertop

4

Gounod

Frans Van Dijck

MORTSEL

15 Boechout

BOECHOUT

O ud eG od Ke rk st ra at Ka ph aa Ho n fS av el P+ ko R ul Ca pe nb er g

Generaal Armstrong Antwerpen-Zuid

Generaal Armstrong

2

Ke r

ks t

Bestorming Montigny Broedermin Station Zuid

Draaiboom

H

Leemstr.

Kolonel Silvertop Brussel

HOBOKEN

Lange Leemstr.

Van Bree KasteelpleinLange

Bres Pacificatie Kasteelplein Van Bree Bestorming Montigny Gounod Bres Broedermin Bolivarplaats

Abdijstraat

Zurenborg

Van Ruusbroec

Charlottalei

He m e Vi S l nc in en ttiu s

Museum

De Vr iè re

Nationale Bank

Station Zuid

Plantin & Moretus

Zurenborg

Nationale Bank

Van Overmeire

DEURNE DEURNE

Joe English

Joe English

Plantin & Moretus

Plantin

Charlottalei

Instituut

Pacificatie

Lente

Plantin

Stadspark

Stenenbrug

Lente

Diamant Diamant

Stadspark

Oudaan

Mechelseplein Tropisch

12 Bolivarplaats

Centraal Ploeg

ANTWERPEN

Mechelseplein

Tropisch Instituut

BORGERHOUT BORGERHOUT AntwerpenStenenbrug Ploeg

Diamant Diamant

ANTWERPEN

Sint-Andries

2

AntwerpenCentraal

met De Lijn

Ruggeveldlaan

Van Overmeire

Frans Van Dijck

Teniers

Teniers

Sint-Andries Oudaan

Bolivarplaats

Opera Opera

gratis

Hermans

Ruggeveldlaan

Ommeganck Astrid Ommeganck

Astrid

Meirbrug

12 Groenplaats

15 Linkeroever

9

5

15 Linkeroever

9

5

Groenplaats

Elisabeth

straat

Groenplaats Meirbrug

P+ R Li nk er oe A. v Va Sp er n C or t au ha we l la Ha ert le Va wijn n P+ Ee R de Li n n

ZWIJNDRECHT

ZWIJNDRECHT

Sint-Jacob

Roosevelt- Centraal Roosevelt- Centraal plaatsJezus- Station plaats Station

Sint-Katelijne Sint-Jacob Sint-Jacob Meir Meir Meir Opera Meir Groenplaats Opera

ke ro ev A. Va Sp er n C ort au ha we l lae Ha rt le Va wijn n Ee de n

Melsele

Melsele

reizen

Hermans

Handel Handel

De Coninck

Elisabeth

em Be lg V S el ië in int le c i en La tiu m s st or ra in at ièr e Be lg ië Cu l ei pe ru La sm

rp jen Vr ed e Va spa r n G k Ve oey rb ra Sc nd he en d p Vr ijk eu gd e

Sint-Katelijne Groenplaats

Handel Handel

Keizerstraat

Sint-Katelijne

straat Melkmarkt

Schijnpoort

Richard

De Coninck

Sint-Jacob

12 Sportpaleis 12 Sportpaleis

R1

Richard

Ke e R r k om s TuD traa a rrnin t hko HoDe uts f tRo ep erma oo rt Lo TCuo rnge hols HGo a utpsle f tlli epin f o e o o CLou r Lort rt gnd le VGe elsepn i alnn lein li LuSch foerbt o stnd ot leri g Vewgenen n . se Sc neb st hot org wg en . se -

Sint-Pietersvliet

11 Melkmarkt Jezus-

Melkmarkt

Abonnees van deFilharmonie

Van Roie

Gasthuishoeve

Klapdorp

10 11 Melkmarkt 10 Zwijndrecht

Merksem

Sint-Pietersvliet

7

Sint-Pietersvliet

Keizerstraat

3

3

Si nt -G Ga umm ss ar tr us St aat ui ve Si Ha nbe nt -G len rg Ga uSmm str ss cha aa t tr ijru St aaSt npso ui p ve or ort Ha nbe tpa lei r le ns g s Sc tra S hi S at po jn p Sp po or rt or ort tp al tpT alee ei s ins E ek Sp ho Sp oLr or tak ve t p bo a r Te l n Ceois slei Ee n kh fo La r kb Cove tal ei or ra Co sle ey nf C i be or l ck x Cr taleara ae i Sn yb A el e nt l Cl ar ckxwe ing a s r p S An ne St ad tw llin gs er io p n S

Sint-Pietersvliet

Schelde

Sint-Katelijne

Rerum Novarum

Oudebareel

Bredabaan GasthuishoeveBurgemeester Nolf

knooppunt

7

2

Ringlaan

Victor Roosens

Burgemeester Nolf

Lambrechtshoeken

metrohalte

Meir

MERKSEM Barnkracht

Merksem

Fortsteenweg

Keizershoek

Victor Roosens

M et

halte

3

2

Rerum Novarum

Oudebareel

Lambrechtshoeken

LEGENDE

TRAMLIJNEN Meir metrohalte 2 Hoboken - Merksem belangrijke halte 3 Merksem - Zwijndrecht 4 Hoboken knooppunt - Silsburg 5 Wijnegem - Linkeroever 6 Olympiade - Luchtbal 7 Mortsel - Sint-Pietersvliet Schelde 9 Eksterlaar - Linkeroever 10 Wijnegem - Melkmarkt 11 Berchem Station - Melkmarkt 12 Sportpaleis - Groenplaats 15 Boechout - Linkeroever 24 Silsburg - Schoonselhof

Klapdorp

Zwijndrecht

St ro po at io lis n Gr Lu oe ch ne tb nd al aa l St at io n Lu ch tb al

halte

na heropening Nationalestraat (feb. 2012) eindhalte

Ringlaan

MERKSEM

ne nd aa

ro po l

M et

LEGENDE

Gr oe

Antwerpen tramstad

P+ R K Ho rijg f t sba e a Do r R i n rp jen Vr ed e Va spa r n G k Ve oey rb ra SKc nd rhij egps end Ho bVara ijk f t enu gd e Do r Ri e

3

Luchtbal

6

De Vr iè re

Antwerpen tramstad

TRAMLIJNEN 2 Hoboken - Merksem 3 Merksem - Zwijndrecht 4 Hoboken - Silsburg 5 Wijnegem - Linkeroever 6 Olympiade - Luchtbal 7 Mortsel - Sint-Pietersvliet 9 Eksterlaar - Linkeroever 10 Wijnegem - Melkmarkt 11 Berchem Station - Melkmarkt 12 Sportpaleis - Bolivarplaats 15 Boechout - Linkeroever 24 Silsburg - Schoonselhof

P+R Fortsteenweg

Keizershoek

vanaf 1 september 2014

BOECHOUT

filharmonie 2013.indd 1

3/11/2013 1:24:39 PM

NIEUW

KOM LUISTEREN NAAR DE LOKROEP VAN DE ZWARTVOETPINGUÏNS IN ZOO ANTWERPEN! ZOO Antwerpen brengt je dichter bij de dieren. www.zooantwerpen.be

57

W foto's: Sofie Silbermann

Te jong om te genieten van klassiek? Mooi niet.

De KIDconcerten vormen de ideale manier om van jongs af kennis te maken met bekende werken uit het orkestrepertoire. Topacteurs als Kristine Van pellicom, Koen Van Impe en Ann Van den Broeck omkaderen de muziek met een heerlijk verhaal. Stilzitten hoeft niet, je laten meeslepen is verplicht!

58

e pruik pe zet d Im n a V t Koen knorrepo e geniale d n a v n p e o n Van d en en An n Beethov id van zij in de hu t ip ru k muziek Broeck fde. Op e li e g e lijk . onsterfe uiteraard thoven, e e 15 in van B 2 nuari 0 en 25 ja 4 2 , 3 2 Op Gent. erpen en tw n A , lt e Hass

S mam amen m a et m all en altijd e KIDc papa g ijn a ik moo oncer zijn na te i muz erg leuk verlicht n. De z ar a i het t ek spele . Terwij en de co al is l de onee n, st n cer m a het i l ets o . Hij ve at er oo uzikant ten k ee grap verdre rtelt h n a en de e pig. v Ik vi en, ma t verhaa cteur op ar h nd d l. So e m e toffe KIDco t is toch s is altijd ncer uitst ap! ten e Will en iam De K e abon ye (9 ja nee ar),

59

Joris Van den Brande, Günther Lesage en Charlotte Vandermeersch, de kozakken van theatergroep Lazarus, nemen je mee naar Rusland voor een verhaal boordevol bontmutsen en berenpelsen, matroesjka’s en baboesjka’s en zinderende balalaika’s. De muziek is van Borodin, RimskiKorsakov en Moesorgski.

Op 22 en 23 november 2014 in Antwerpen en Gent.

er Elke ke samen eniet ik van de g w u opnie deren er, kleinkin t mooie kad e d t e e m oie H o . n ncerte rs, de m n KIDco ffelijke acteu en dirigent e e e r t , ag t r s d o e o id ork gm de v 'n heel aterda doen z o Z p . o .. muziek el mensen die uiterste best iet n n ve nog zo agochtend hu e bezorgen is t d ! en zon een fijne dag ijn fan s . Wij z om on zelfsprekend van 6 jaar), paey (5 m o R n Rie Va abonnee

60

Kristine Van pellicom en Ivan Pecnik zetten de voelsprieten van de krekel en de mier op scherp en dagen elkaar op muziek van Dvořåk uit tot een onvoorspelbaar twistgesprek vol kwinkslagen.

Op 21 en 22 maart 2015 in Antwerpen en Gent.

leerl Met een ingen p mijn KID ik ik mus c r om iceren in oncert egelma de k mee. N tig laten de kind las a e een kennism ren met is het a het ltijd leuk aken een leuk dat h echt verh en a aa or el ls na a emaal t l en goe dat dan kest te op floop de k op d . De str acteur an met alen s erb e bu d boek s naar h e gezich ij is uis s dele prek tjes n!

Mar en it K lerkx leerkr ( acht 39 jaar) DKO ,

61

'Zet Tom Boonen op een slechte fiets en

hij wint ook niet meer zo gemakkelijk een rit.'

In tijden waarin de subsidies voor de culturele sector steeds schaarser worden, zet deFilharmonie al geruime tijd in op het bedrijfsleven om investeerders en sponsors aan te trekken.

Dankzij het Instrumentenfonds kunnen ook particulieren meeschrijven aan het verhaal van deFilharmonie. Intendant Hans Verbugt vertelt hoe.

Waarom heeft deFilharmonie een Instrumentenfonds opgericht?

Heel eenvoudig: zonder goede instrumenten kan een orkest niet de kwaliteit brengen die het publiek verdient. Talentvolle muzikanten en goede dirigenten zijn belangrijk, maar als je op een inferieur instrument moet spelen, gaat dat sowieso ten koste van het niveau. Je kunt het vergelijken met het materiaal van sporters.

Zet Tom Boonen op een slechte fiets en hij wint ook niet meer zo gemakkelijk een rit. Het is voor een orkest dus net zo belangrijk dat het over de beste instrumenten beschikt, maar die kosten veel geld. Vaak gaat het om zo’n grote bedragen dat muzikanten zich de aanschaf ervan niet kunnen veroorloven. Of dat ze moeten kiezen tussen bijvoorbeeld een huis of een instrument. En dat terwijl een goed instrument geen luxe is, maar een absolute noodzaak voor iemand wiens vak het is te musiceren.

Hoe kunnen muziekliefhebbers het Instrumentenfonds steunen?

De eenvoudigste optie is een gift doen, en vanaf €40 ontvang je hiervoor een fiscaal attest. Maar we hebben ook een mooie formule uitgewerkt waarbij je gedurende een jaar peter of meter wordt van een instrument of instrumentengroep in het orkest. Als je hiervoor kiest, krijg je ook enkele voordelen in return. Je ontvangt bijvoorbeeld gratis tickets voor concerten, maar je wordt ook uitgenodigd op een meet & greet met de muzikanten. Zo maak je toch weer op een andere manier kennis met het orkest.

En wat als ik thuis een oude viool of cello heb liggen? Kan ik daarmee ook bij deFilharmonie terecht?

Het hangt er natuurlijk een beetje vanaf, maar als het om een waardevol instrument gaat van goede kwaliteit, dan is het zeker welkom. Of als je liever iets tastbaarders schenkt dan geld, dan kun je ervoor kiezen om in samenspraak met ons een instrument aan te kopen en te schenken of in bruikleen te geven.

Er wordt steeds opener gepraat over wat mensen met hun erfenis kunnen doen. Gaat het orkest ook in dit verhaal mee?

Jazeker. Omdat successierechten in sommige gevallen de pan uit swingen, bestaat er zoiets als een duolegaat. Kort samengevat komt het erop neer dat je een deel van je vermogen aan een goed doel schenkt waardoor het deel dat overblijft voor je erfgenamen groter wordt. Het goede doel, bijvoorbeeld deFilharmonie, betaalt namelijk alle successierechten. Kortom, een win-winsituatie voor alle partijen.

Zitten er nog nieuwe projecten of formules in de pijplijn om de werking van deFilharmonie mee te ondersteunen?

Absoluut, we zitten zeker niet stil op dit gebied en zijn steeds op zoek naar manieren om onze uitgebreide werking niet alleen te ondersteunen, maar ook meer ruchtbaarheid te geven. Zo starten we binnenkort met een eerste crowdfundingactie. Via deze actie hopen we voldoende geld op te halen voor nieuwe instrumenten voor opMaatorkest, ons educatief en sociaal project waarbij kinderen op de lagere school een instrument leren en meteen een orkest vormen. Spannend!

62

Word peter of meter van deFilharmonie!

Adopteer een instrument of instrumentengroep van deFilharmonie en bouw mee aan de toekomst van het orkest! Bovendien geniet u van verschillende extra voordelen, zoals tickets voor concerten, een meet & greet met de muzikanten van het orkest, gratis cd’s‌

Interesse?

@ Inne Helsen

Toekomstige peters en meters surfen naar www.defilharmonie.be/instrumentenfonds

63

EEN WONDER VAN

ONWAARSCHIJNLIJKHEID

- Schubert Happening

Dat hij nog nooit een steile rotswand, een diepe kloof of een wild bruisende woudbeek heeft gezien! Pianodocente Erika Kohut, hoofdfiguur van Elfriede Jelineks beruchte roman Die Klavierspielerin, werpt het haar leerling vol minachting voor. Op de piano ligt de voorlaatste sonate van Franz Schubert. ‘Het zijn heftige contrasten die Schubert in deze sonate uitdrukt’, roept ze verontwaardigd uit, ‘niet de Wachau-vallei in een zacht namiddaglicht rond theetijd.’

Schubert, het weze duidelijk, is geen zachtzinnig schoonheidsvorser. Zelfs de meest zonovergoten euforie kan hij opladen met getormenteerde zielenroerselen. Schuberts muziek staat voor een wereld waarin het zoetste levensgevoel zomaar kan omslaan in blinde paniek. Hoe hij de uitersten van het emotionele spectrum met elkaar wist te verzoenen, en er bovendien nog goddelijke muziek van wist te maken, het is een raadsel. Zelfs evolutiebioloog Richard Dawkins kan er niet aan uit: ‘Schuberts muzikale brein is een wonder van onwaarschijnlijkheid.’

De onwaarschijnlijke Franz Schubert stond al geruime tijd op de shortlist van de jaarlijkse componistenhappening, maar dit seizoen is het dan eindelijk zover. De enige Weense klassieker die ook daadwerkelijk aan de oevers van de Donau geboren is, wordt gefêteerd met een superieure hommage. Bereid u voor op een volgepakte Schubertiade, want in aanvulling op het reguliere dagprogramma palmen pianostudenten van het Antwerpse Conservatorium de wandelgangen van deSingel in, zodat overal en aldoor dansen, Ländler, walsen, menuetten en marsen te horen zijn.

Naar goede gewoonte trekt zorgeloze schoonheid de zondag op gang. Ditmaal troepen solisten van deFilharmonie samen voor Schuberts weergaloze Octet. Een mooie, zinnebeeldige opener, want de hoofdmelodie van dit ietwat vergeten meesterwerk is afgeleid van Der Wanderer, het meest exemplarische Schubertlied. Philippe Herreweghe en

deOrkestacademie belichten vervolgens de minst bekende kant van de componist. Samen met bariton Florian Boesch tillen ze enkele van Schuberts fijnste opera-aria’s, ouvertures en toneelmuziek op het podium.

Nadien doet de encyclopedische klavierbegeleider Graham Johnson een boekje open over de liedkunst. Winterse outcasts of verliefde molenaars worden wegens te voor de hand liggend ingeruild voor een verhullende lecture-recital over ‘de werkende mens’ in de liederen van Schubert. Na de thee is het tijd voor een van de meest geliefde composities uit het kamermuziekrepertoire: het goedgeluimde, onbezwaarde Forellenkwintet. Topsolisten als Till Fellner, Antje Weithaas en Adrian Brendel werpen zich op de weldaad aan prettig pulserende melodieën en staan garant voor samenspel van het hartelijkste niveau.

De vloeiende stemmen van Collegium Vocale Gent sluiten de middag af met een gulle selectie uit Schuberts koorboek.

Hun ongekunstelde stemmenspel wordt afgelost door het jonge Armida Quartett, en cellist Maximilian Hornung, die de tanden zetten in de ingenieuze dramatiek van het overrompelende Strijkkwintet. ‘A friend in suffering’, zo werd Schubert heel treffend omschreven door Samuel Beckett.

Niemand die de nachtmerrieachtige slotmaten van dit strijkkwintet beleefde, twijfelt er nog aan dat huiveren en glunderen bij Schubert zeldzaam met elkaar verstrengeld zijn.

Om de balans terug te doen overslaan naar het luchthartige en speelse, zet Philippe Herreweghe Schuberts meest sprankelende symfonie op het programma. Afsluiten doet deze happening met de magistrale vijfde mis, waarop de componist zo trots was dat hij het werk aan de keizer wilde opdragen. Niets passender dan een religieuze eredienst om de hemelse erfenis van deze jonggestorven schoonheidsvorser te memoreren.

Schubert Happening op 1 maart 2015 in deSingel.

64

MADE IN THE 21ST CENTURY

De dwarse authenticiteit van Richard Egarr door Sarah Vandemoortele – foto: Marco Borggreve

Wat is historisch correct? Er durven weleens misverstanden zijn rond authentieke uitvoeringen. Voor de pioniers van de historische uitvoeringspraktijk, die in de jaren 1960 naar voren traden, betekende dit het achterhalen van een eigentijdse uitvoeringsstijl. Uitgerust met periodeinstrumenten, kritische edities en eeuwenoude traktaten ontdekten zij niet zozeer het ‘oorspronkelijke’ klankbeeld uit een ver verleden, maar een spiksplinternieuwe uitvoeringsstijl.

Hun vertolkingen waren niet authentiek vanwege overeenkomsten met het verleden, maar authentiek omdat ze een modern tijdsgevoel uitdrukten. Niet toevallig reflecteert de haast dwangmatige obsessie van deze pioniers de soms bloedeloze, mechanische schriftuur van componisten uit de tweede helft van de twintigste eeuw.

Historische uitvoerders vandaag gooien het over een andere boeg. Onder hen de Britse dirigent en klavierspeler Richard Egarr. Bij zijn aanstelling als dirigent aan de Academy of Ancient Music in 2006 sloeg dit orkest, opgericht door

oudemuziekpionier Christopher Hogwood, een nieuwe weg in. Zonder de romantische pathetiek te willen herstellen, probeert Egarr opnieuw emotie en spontaniteit door de opgedroogde aderen van de historische uitvoeringspraktijk te stuwen. Of hij nu dirigeert, achter het klavier zit of beide tegelijk doet: subjectiviteit komt bij Egarr bovendrijven via subtiele gestes, via onstuitbare, voorwaarts stuwende ritmes en een sprankelende melodieusheid. Partituren en traktaten kent hij door en door, maar hij neemt ze nooit op de letter: fantasierijke muzikale middelen als ornamenten, vibrato en tempowissels zet hij met veel vrijheid in.

Volgens Egarr was de romantiek geen breuk met, maar een verderzetting van de barokke en klassieke expressie.

‘Hoe verder je terug gaat van het hoog-modernisme – toen puriteinse, stijfburgerlijke koelte op zijn hoogtepunt was dankzij Stravinski en Schönberg –, hoe emotioneler mensen waren.’ Zo zouden uitvoeringen van barokke muziek de exuberante, bijna groteske portrettering van emoties in

65

barokke schilderijen moeten weerspiegelen. ‘Wanneer barokmuziek goed gespeeld wordt, is die net zo romantisch, expressief en passioneel als Tsjajkovski.’ Een van de voorbeelden die hij graag aanhaalt, zijn stokoude opnames van pianist Carl Reinecke uit het begin van vorige eeuw: daarin hoort hij een vrije benadering die nauwer aansluit bij Mozart dan de strakke, sportieve ritmes van de historische uitvoeringspraktijk.

Het idee dat de negentiende eeuw over de schreef is gegaan, klopt volgens hem dus niet. ‘Wij zijn het properste geworden en hoe verder je teruggaat, hoe vuiler het wordt.’ De vroege historische uitvoeringspraktijk mag weliswaar het verkeerde uitgangspunt gekozen hebben, toch heeft ze volgens Egarr heel wat opgehelderd: ‘Het is een enorm voordeel over instrumenten te beschikken die de juiste klank maken, juist zijn voor de stijl en het helpt inderdaad te weten dat je de juiste noten speelt!’ Zo dwingen oude klavieren, die delicater en transparanter klinken dan een moderne Steinway, de

orkestmuzikanten om stiller te spelen. Dirigeren vanaf het klavier, zoals dat lange tijd gangbaar was, biedt dan weer als extra voordeel dat het een aangename vorm van musiceren is: als dirigent ben je dan immers zelf een van de spelers.

Egarr houdt van een energieke wisselwerking tussen musici en publiek. Luisteraars moedigt hij aan te reageren zoals het hen uitkomt, ‘zelfs als het is om met dingen te smijten’. Ook best historisch verantwoord: concertgangers uit het tijdperk van de gepoederde pruiken hielden zich niet bepaald in. Dat een publiek zich tijdens Egarrs uitvoeringen soms geneigd voelt de gewoonlijke, gereserveerde stiltes te doorbreken met enthousiast applaus, ligt deels aan zijn aanstekelijke manier van muziekmaken. Niet voor niets werd hij ooit ‘de Bernstein van de Oude Muziek’ genoemd…

Richard Egarr is op 5 en 6 december 2014 te gast bij deFilharmonie en brengt een programma met Schubert, Haydn en Mozart.

66

‘MISSCHIEN WORD IK OOIT DE HOST VAN EEN TALKSHOW!’ door Erna Metdepenninghen – foto: B. Ealovega

Mezzosopraan Susan Graham was nog niet zo vaak in onze opera- en concertzalen te beleven, maar bekend is deze internationaal gevierde Amerikaanse zangeres beslist door haar talrijke cd- en dvd-opnames en de laatste tijd ook door haar optreden als gastvrouw bij de live operauitzendingen vanuit de Metropolitan Opera in New York.

Op 12, 13 en 14 februari 2015 is ze te gast bij deFilharmonie met muziek van Berlioz.

U kan reeds op een rijk gevulde carrière terugblikken. Waar staat u op dit ogenblik?

Over het algemeen ben ik tevreden met mijn carrière, en ik vind wat achter mij ligt misschien wel belangrijker dan wat nog komt. Mijn eerste opera zag ik pas toen ik zeventien was en een ‘touring company’ Mozarts Così fan tutte bracht naar het stadje in Texas waar ik woonde. Ik zong al in koren, speelde piano en nam deel aan de occasionele high school-productie, maar toen heb ik beslist om volop zang te gaan studeren.

De rollen die ik tijdens mijn opleiding aan de Manhattan School of Music zong, waren Hänsel in Hänsel und Gretel, Prins Orlofsky in Die Fledermaus en Cherubino in Le nozze di Figaro, partijen die uitstekend geschikt waren voor mijn lyrische mezzosopraan en die mij onmiddellijk in het vak van de ‘Hosenrollen’ deden belanden: mannenrollen die door een vrouw gezongen worden. Naast Mozarts Cherubino kwam Massenets Chérubin en natuurlijk ook Octavian in Der Rosenkavalier (lang mijn meest geliefde rol) en de componist in Ariadne auf Naxos van Richard Strauss. Later heb ik me dan meer toegelegd op heroïsche rollen zoals Sesto in La clemenza di Tito en dramatische vrouwenrollen zoals Charlotte in Werther, Iphigénie in Iphigénie en Tauride en Didon in Les Troyens vertolkt. Dat was eigenlijk een natuurlijke progressie voor iemand met een sterk theatertemperament zoals ik. Ik hoop dat ik nog een tijdje kan doorgaan, dat ik genoeg kracht heb voor het toch dikwijls vermoeiende leven dat we leiden, het voortdurend onderweg zijn, vliegtuig in, trein uit, repeteren, optreden. Soms zou ik het eigenlijk wat rustiger aan willen doen.

67

‘Je moet ervoor zorgen dat je niet door het orkest overstemd wordt, maar daar is bij Edo de Waart geen gevaar voor.

Hij is een dirigent met begrip en eerbied voor een zanger. Bovendien hebben we dit werk al eerder samen uitgevoerd en kennen we elkaar erg goed.’

Naast Mozart en Richard Strauss heeft de Franse muziek altijd een belangrijke plaats in uw carrière ingenomen.

Absoluut. Als tiener in Texas en New Mexico was ik gefascineerd door Parijs en Frankrijk. Ik was dan ook opgetogen toen mijn zangleraar mij Franse liederen gaf om te vertolken. Ik kende geen Frans, maar hield van de taal en leerde die gaandeweg door de teksten te zingen. Ik ontdekte mijn liefde voor de Franse muziek en meer bepaald voor de composities van Berlioz. Het was met Béatrice et Bénédict van die componist dat ik trouwens in Frankrijk debuteerde, in de opera van Lyon. Geen gemakkelijke opgave, want er moet in dat werk niet alleen gezongen, maar ook gesproken worden.

Maar het lukte en de recensies waren lovend. Ondertussen behoren ook La damnation de Faust, Les Troyens, de liedcyclus Les nuits d’été en de cantate La mort de Cléopâtre tot mijn repertoire.

Didon, de koningin van Carthago uit Les Troyens, is voor het ogenblik wellicht de rol die ik het liefste vertolk. Ze heeft zoveel aspecten: geliefde koningin en trouwe weduwe die zich openstelt voor een nieuwe liefde en er volledig in opgaat, maar tenslotte in de steek gelaten wordt en voor de dood kiest.

Ook Cleopatra kiest voor de dood.

Maar Cleopatra’s einde, zoals geëvoceerd in La mort de Cléopâtre is pijnlijker en minder nobel. Hoe dan ook biedt de cantate van Berlioz een suggestief en aangrijpend portret van de Egyptische koningin die een brede waaier van emoties uitdrukt. Poëzie en muziek vormen hier een organisch geheel dat heel wat expressiemogelijkheden geeft. Als zangeres moet je natuurlijk je emoties controleren, anders kan je niet meer zingen. Je moet het publiek doen wenen, maar dat niet zelf doen. Je moet er ook voor zorgen dat je niet door het orkest overstemd wordt, maar daar is bij Edo de Waart geen gevaar voor. Hij is een dirigent met begrip en eerbied voor een zanger. Bovendien hebben we dit werk al eerder samen uitgevoerd en kennen we elkaar erg goed. Edo dirigeerde mijn laatste Der Rosenkavalier in de Metropolitan Opera en ik zong in zijn afscheidsconcert in Hongkong.

U trad de laatste jaren ook op de voorgrond als gastvrouw bij de live opera-uitzendingen vanuit de Metropolitan Opera in New York.

I love it! Het is bijzonder leuk. Ik hou ervan met mijn collega’s te praten en hen te laten vertellen hoe ze hun personage zien en een rol interpreteren, eventueel wat de moeilijkheden zijn.

Ik lever geen kritiek op de opvoering, maar stel wel directe vragen en hoop zo opera dichter bij het publiek te brengen.

Waar ik opgroeide, weten weinig mensen wat opera is en ik ben gelukkig wanneer ze die kunstvorm op die manier, of door concerten en toelichtingen die ik er geef, kunnen ontdekken en waarderen. Ben ik de zanger die geïnterviewd wordt, ook prima. Ik heb daar geen enkel probleem mee, wel integendeel. Ik wil graag mijn kennis en ervaring overbrengen en doorgeven. Ik denk niet dat ik een goede lerares zou zijn, maar een creatieve raadgevende taak in de administratie van een operahuis zie ik wel zitten. Maar het liefste zou ik aan een radio- of televisieprogramma meewerken of dat zelfs zelf presenteren. Wie weet, misschien word ik ooit de host van een talkshow!

Voorlopig bent u nog niet zover, maar u verkende en verkent wel geregeld nieuwe terreinen.

Ik werkte mee aan een aantal wereldcreaties van Amerikaanse opera’s zoals Dead man walking van Jake Heggy, een werk dat een enorme indruk op mij heeft gemaakt. Verder waren er ook nog The great Gatsby van John Harbison en An American tragedy van Tobias Picker. Het was wel leuk om een opera in je eigen taal te zingen, wat niet dikwijls het geval is voor ons Amerikanen. Je voelt je veel vrijer en hebt meer expressiemogelijkheden. Ik zong Die lustige Witwe in Parijs en New York en onlangs La grande duchesse de Gérolstein op het festival van Santa Fe. Over het algemeen hou ik van de operette, een ten onrechte verwaarloosd genre vandaag.

En binnenkort sta ik in Théâtre Châtelet in Parijs op de planken als Anna Leonowens in The king and I van Rodgers en Hammerstein.

68

ZATERDAG 6 SEPTEMBER 2014 ZONDAG 7 SEPTEMBER 2014

@ Inne Helsen

Kinderen weten het al: niets zo heerlijk als buiten spelen!

Voor de zoveelste editie van haar gratis openluchtconcert tijdens Klassiek in de Stad serveert deFilharmonie een bruisende cocktail van symfonische klanken.

Met Klassiek in de Stad geven het Koninklijk Ballet van Vlaanderen, de Vlaamse Opera en deFilharmonie het startschot van het nieuwe culturele seizoen. Tijdens het eerste weekend van september slaan de drie cultuurhuizen hun tenten op het Sint-Jansplein op en trakteren ze heel Antwerpen op een voorproefje van het nieuwe seizoen. Het plein wordt voor de gelegenheid bedekt met banken en klapstoelen.

Infostands, drank- en eettenten maken het festivalgevoel compleet!

ZONDAG 7S SINT-JAN EPTEMBER 2014 18:00 SPLEIN, A NT Re-Mix Orchestr WERPEN a Paul GR IFFITH S muzika le leiding Improvis eren kan je leren. aan de s Daarom lag met e gaa e n leiding v an de Lo twintigtal muzik t deFilhar monie n ale d met de r ense mu ugg ziekcoac tieners. Onder h Paul G dit Re-M ensteun van en riffiths e kele orke ix n stm creatie in Orchestra een w eek de ti uzikanten krijgt een te kn jd om ee utselen. n eigen

ZONDAG 7S SINT-JAN EPTEMBER 2014 19:30 SPLEIN, A NT Dirk BR OSSÉ d WERPEN irigent Brussels Jazz Orc hestra deFilhar mo gratis op nie serveert voo r de zove enluchtc oncert o elste edit een bruis p ie van ha h en et Sint-Ja ar nsplein Dirigent- de cocktail van symfonis compon che klan ist Dirk B filmmuz ken. ro iek op de pupiter e ssé legt prachtig het Brus gestemd n nodigt sels Jazz e o Orchestr tussen p a uit voo ok de jongens va iekende r n kopers, ti een kruis zomerdr ntele bestuivin on g verlange ken strijkersmelo nde percussieriff n naar h s en d ie ë n .

B et einde egin al m van de v aar te akantie.

DEE SOUND & LIGHT, (TECHNISCHE) PARTNER VAN KLASSIEK IN DE STAD FULL SERVICE PRODUCTION COMPANY DEDICATED TO PROVIDING PROFESSIONAL SOUND, LIGHTING AND VIDEO

WWW.DEE.BE

In de reeks ONGEHOORD kleurt deFilharmonie buiten de klassieke lijntjes met hedendaagse creaties en werken die minder frequent op het programma staan. Verwacht u onder andere aan een wereldcreatie voor hobo van artist in residence Wim Henderickx.

Gaat u graag naar AMUZ?

In de nieuwe reeks KAMERBREED brengen we u drie unieke avondconcerten in AMUZ. Dirigentviolist Gordan Nikolitch leidt een kamerorkestbezetting vanop de eerste lessenaar doorheen bekend en minder bekend repertoire.

Ziet u het orkest bij voorkeur aan het werk samen met een solist?

Staat u open voor vernieuwend klassiek en onontgonnen repertoire?

Bent u een vroege vogel?

Hebt u (klein) kinderen?

Te jong om te genieten van klassiek?

Mooi niet. De KIDCONCERTEN vormen de ideale manier om kennis te maken met enkele bekende werken uit het klassieke orkestrepertoire. Stilzitten hoeft niet, je laten meeslepen door de muziek is verplicht!

Gaat u graag ’s avonds naar concerten?

Start!

70

Voor ieder wat wils

De abonnementen van deFilharmonie

Bent u dol op Philippe Herreweghe?

Daarom hebben we de concerten uit de reeksen Groot Symfonisch en Grote Solisten gebundeld in ĂŠĂŠn reeks: MEESTERWERKEN. Inderdaad, als u voor deze reeks kiest, tekent u in op het ultieme abonnement voor liefhebbers van klassieke muziek. U mist geen enkel hoogtepunt van het seizoen, en als extraatje doen we er nog een concert met de flamboyante trombonist-dirigent-componist Christian Lindberg bovenop.

EEN MOEILIJKE KEUZE? Dat begrijpen we maar al te goed.

Britse topdirigent Mark Wigglesworth bijt de spits af in De Roma.

Philippe Herreweghe tekent later op het seizoen present met meestercellist Steven Isserlis. En zijn stand-up-act tijdens het nieuwjaarsconcert neemt stilaan legendarische proporties aan. Zorg dus dat u erbij bent!

DE ROMA FILHARMONISCH De

In de reeks GROTE SOLISTEN laat het orkest zich inspireren door vier solisten van wereldniveau.

Chef-dirigent Edo de Waart bundelt de krachten met violist Leonidas Kavakos, pianist Steven Osborne en mezzosopraan Susan Graham. Philippe Herreweghe doet het met pianist Paul Lewis.

bij uitstek geschikt voor een streepje klassiek. Schuif in deSingel aan het ontbijtbuffet van deFilharmonie aan en geniet. Neem het van ons aan, dit is een abonnement om duimen en vingers van af te likken.

BRUNCH Zondagochtenden zijn

Met de reeks GROOT SYMFONISCH bewijst deFilharmonie gepaste eer aan de grootste componisten. Van Schubert tot Mahler en van Mozart tot Wagner, allemaal hebben ze hun plaats in dit abonnement.

Groots in kleine bezetting, zo zou u onze KAMERMUZIEKreeks in AMUZ kunnen omschrijven. Zes zondagochtenden treden onze muzikanten aan in wisselende formaties om u te ontroeren met de mooiste kamermuziek.

Combineert u het concert graag met een hapje?

Op ZATERDAGMIDDAG reserveren we het podium van De Roma voor jonge solisten en solisten uit onze eigen rangen. Radiopresentator en cultuurliefhebber Kurt Van Eeghem is gastheer van dienst en vertelt honderduit over de werken op het programma.

71

72

73

door Hedwig Scheltjens – foto: D'artagnan

Mijn oudste muzikale herinnering is een uitvoering van West Side Story. Mijn ouders hadden die eind jaren ’80 op video opgenomen en ik heb die honderden keren gezien tot ik een jaar of vier was. Ik wilde toen ik klein was eigenlijk dirigent worden, maar omdat je een kind nu eenmaal niet voor een orkest kan zetten, ben ik met piano begonnen. En ik ben niet meer gestopt.

Ik kan me dan ook geen leven zonder muziek inbeelden. En dat mag je letterlijk nemen, want voor zover ik weet, ben ik altijd op de een of andere manier met muziek bezig geweest. Of het nu gaat om zelf spelen, componeren – waarmee ik gestopt ben toen ik een jaar of 17 was – of pianopartituren arrangeren voor orkest, orkestpartituren arrangeren voor piano of opera’s van Mozart dirigeren voor de spiegel. Ik heb echt muziek ‘gevreten’ en dat doe ik eigenlijk nog altijd.

Mijn carrière evolueert ook behoorlijk organisch. Ik heb echt het gevoel dat ik een jaar of zes geleden begonnen ben met stilletjes aan in het buitenland te spelen en het aantal concerten is heel rustig in stijgende lijn gegaan. Op dit moment werk ik mee aan een nieuw project van Maria João Pires. Zij heeft het op zich genomen om een aantal van haar leerlingen mee op tournee te nemen. Dus volgend jaar speel ik samen met haar gedeelde recitals in het Concertgebouw van Amsterdam en de Barbican Hall in Londen. Het zijn ontmoetingen zoals die met Pires die je carrière vormen en in een bepaalde richting sturen. Hard werken en zo eerlijk en zo goed mogelijk muziek proberen maken, is één ding, maar je moet soms ook de juiste mensen op het juiste moment tegenkomen die je verder kunnen helpen.

Ik krijg ook regelmatig de vraag waarom ik niet deelneem aan de Koningin Elisabethwedstrijd. Die gezonde obsessie van België met deze wedstrijd vind ik wel charmant. Zelf heb ik een aantal jaren geleden besloten om me niet te veel met wedstrijden bezig te houden. Het is een kwestie van temperament en zo’n wedstrijden zijn echt mijn ding niet. Ik ben zeer tevreden met waar ik nu sta en het aantal concerten dat ik in binnen- en buitenland mag spelen.

Ik denk niet dat het essentieel is voor je evolutie om aan wedstrijden mee te doen.

Maar begrijp me niet verkeerd, ik heb er niets tegen. Het is gewoon niet voor mij.

Onlangs mocht ik Klara’s Publieksprijs in ontvangst nemen en dat geeft natuurlijk wel veel voldoening. Dat wil toch zeggen dat er dan misschien toch een paar mensen zijn die blij zijn met wat je doet en daar ben ik zeer dankbaar voor. Een prijs is altijd een aanmoediging in een wereld die zo subjectief is, waarin je soms veel meer bezig bent met twijfelen of je wel de juiste muzikale keuzes maakt of je wel grondig genoeg met je vak bezig bent. Zo’n prijs neemt de twijfel niet weg, maar je wordt toch een beetje gerustgesteld.

Die droom om dirigent te worden, heb ik nog altijd. Op dit moment mag ik als pianist zoveel spelen, dat ik eigenlijk de tijd niet heb om me daar echt mee bezig te houden. En ik vind dat als je iets doet, dan moet je het goed doen. Tot mijn zeventien was ik meer bezig met orkestpartituren en luisterde ik meer naar symfonische muziek en opera dan naar pianorepertoire. Dat heeft me in elk geval een bagage opgeleverd die ik als pianist vandaag goed kan gebruiken. En wie weet wat de toekomst brengt.

Julien Libeer speelt op 13 december 2014 het Pianoconcerto van Grieg met deFilharmonie o.l.v. Joshua Weilerstein.

Wij zijn de externe ICT-afdeling voor uw kmo!

Contacteer ons!

T +32 3 457 57 77 - info@aurelium.be Groeningenlei 16, 2550 Kontich www.aurelium.be - www.clubhouse.be

Altijd stand-by.

De nieuwe GLA.

4,3 - 6,6 L/100 KM • 114 - 154 G CO2/KM Milieu-informatie KB 19/3/2004: www.mercedes-benz.be - Geef voorrang aan veiligheid.

75

‘IK WIL DAT MUZIKANTEN HUN VERBEELDING, HUN DROMEN GEBRUIKEN ALS ZE SPELEN.’ door Hedwig Scheltjens – foto’s: Joshua D’hondt

Nieuw op het programma van deFilharmonie is een reeks van drie concerten in AMUZ. Dirigent-violist Gordan Nikolitch leidt een kleinere orkestbezetting doorheen onontgonnen repertoire.

76

OVER ZIJN CONCERTREEKS

Met een kleinere orkestbezetting brengen we bekend en minder bekend repertoire, en ik ‘dirigeer’ vanop de eerste stoel.

Ik speel dus gewoon mee met het orkest.

Wat mij vooral aantrekt in deze manier van spelen, is dat de muzikanten op zoek moeten gaan naar een gevoel van vroeger. Ik wil dat ze hun verbeelding, hun dromen gebruiken als ze spelen. Ze zijn het gewend dat de dirigent hen vertelt wat ze moeten doen, ze begrijpen wat er moet gebeuren en ze weten hoe ze iets moeten afleveren dat de luisteraar kan verstaan. Er komt vooral veel empathie bij kijken, en nederigheid. Je kan niet zomaar beslissen hoe je speelt, want dan eindig jij aan de ene kant en de rest aan de andere.

OVER DEFILHARMONIE

Om het eenvoudig te zeggen: het is een fijne groep mensen. Wat me bij deFilharmonie aantrekt, is dat er naar mijn gevoel vooral gestreefd wordt naar het ideaal. Het draait niet per se om het resultaat, maar om het bereiken van het ideaal, om het zo goed mogelijk te doen. En dat vind ik een veel interessantere manier van werken.

Bij deFilharmonie krijg je de ruimte om dingen te proberen. Toen het voorstel kwam om een reeks van drie concerten in een kleinere orkestbezetting te spelen, kon ik geen nee zeggen. Het is een uitdagend programma, maar dat trekt me net aan.

OVER ANTWERPEN

Ik woon graag in Antwerpen, al ken ik hier bijna niemand. Ik heb een tijd in Londen gewoond en daar ontmoet je voortdurend nieuwe mensen. Naar mijn mening hebben de mensen hier een erg ontspannen houding tegenover tijd, toch in vergelijking met Londen. Het doet me eigenlijk wat denken aan de wereld van 20 jaar geleden. De Antwerpenaars omarmen stress niet als een manier van leven en daar hou ik wel van. En het is natuurlijk ook handig dat je van hier eenvoudig naar Amsterdam en Rottterdam kan en dat je na een korte vlucht in Londen staat.

Dat zorgt ervoor dat ik zoveel mogelijk tijd kan doorbrengen met mijn gezin.

Middag concerten van Antwerpen vzw

Gordan Nikolitch is sinds 2005 muzikaal leider en concertmeester van het Nederlands Kamerorkest, dat hij op zijn unieke wijze leidt vanaf de eerste lessenaar. Zijn eerste aanstelling als concertmeester kreeg de nog jonge violist in 1989. Nikolitch' carrière raakte vanaf dat moment in een stroomversnelling, ook als solist. Hij werkte met tal van orkesten in Europa en kon prijs na prijs op zijn schoorsteenmantel zetten. In 1997 werd hij aangesteld als concertmeester van het London Symphony Orchestra.

In 2000 werd Gordan Nikolitch benoemd tot professor aan het Royal College of Music en drie jaar later ook aan de Guildhall School of Music. Hij doceert ook aan het Rotterdams Conservatorium.

Concerten met gerenommeerde musici.

10/05/2013 10/05/2013 Elke vrijdagmiddag Scalda pianokwartet Scalda pianokwartet van 12u totaltviool, 13u Piano, viool, cello altviool, cello Piano, viool, (Beethoven, Schumann) (Beethoven, Alpaerts,Alpaerts, Schumann) behalve schoolvakanties.

07/05/2013 07/05/2013 Inleiding bij elk concert.

Strijkkwintet van de met klarinet Strijkkwintet van de Munt metMunt klarinet — Strijkkwartet-klarinet Strijkkwartet-klarinet (Mozart, (Mozart, Swerts) Swerts) Programmatie 2014-2015 24/05/2013 24/05/2013 Dertig concerten met muziek Luk ICallens, I Justiniani Luk Callens, Justiniani van meer dan zestig Hobo, viool, cello altviool, cello Hobo, viool, altviool, componisten.

(Britten, Horovitz) (Britten, Horovitz) 31/05/2013 31/05/2013 — Levente Kende Levente Kende Locatie Piano Piano Amuz (Bartok) (Bartok)

Kammenstraat 81 07/06/2013 07/06/2013 Antwerpen Lucas Blondeel Lucas Blondeel

Piano Piano Contact (Mozart, (Mozart, Durlet) Durlet) Artistiek directeur 14/06/2013 14/06/2013 Luk Callens Luc Devos Luc Devos 0478/28.19.55 Piano Piano www.middagconcerten.be

(Schumann, Beethoven, (Schumann, Beethoven, Chopin) Chopin)

W

D e g jo d D m v E s d 1

T

T b e E c 0 o v d a c n s

L

E h f ( r t R d u v d

78

- VOORUITBLIK OP MUZIEKFEEST ‘2140’

door Hedwig Scheltjens – foto’s: Jesse Willems

79

Kan je vertellen waarover Groove! gaat?

WH Kort samengevat gaat Groove! over de muziek van de wereld. En met welk instrument kan je dat beter weergeven dan met percussie? Je beschikt over een bijzonder uitgebreid instrumentarium, de hele wereld komt er als het ware in voor.

Waar neem je ons zoal mee naartoe?

WH Het stuk begint met muziek uit de Arabische wereld, hier hoor je bijvoorbeeld derbuka’s en riqs. Dit eerste deel heet dan ook zeer toepasselijk 1001 nights. Vervolgens reizen we in Into a mystical world door naar het Oosten en komen onder andere de gamelan, Indische tabla’s en Japanse kodo’s aan bod. Eindigen doen we in Afrika met Black magic en een solist die op alle mogelijke djembés en trommels speelt.

Dat zijn zeer veel verschillende instrumenten, hoe gaat dat praktisch in zijn werk?

PV De percussionist maakt eigenlijk drie ‘eilandjes’ met de instrumenten uit de verschillende delen. Tussen de drie delen zitten twee tussenstukjes die me de tijd geven om zonder dat de muziek stopt van het ene ‘eiland’ naar het andere ‘eiland’ te gaan.

WH Groove! is ook een zeer visueel werk. Slagwerk levert altijd kijkplezier op, maar we gaan nog een stapje verder doordat Pieterjan al spelend opkomt.

Volgend jaar kleurt deFilharmonie met muziekfeest ‘2140’ opnieuw drie dagen buiten de klassieke lijntjes in De Roma. Een van de hoogtepunten wordt ongetwijfeld de Heavy metal-avond. Die avond mag u zich verwachten aan drie verschillende concerto’s.

Jörgen van Rijen, eerste trombonist bij het Concertgebouworkest, begint de avond met het Tromboneconcerto van Kalevi Aho. Bernd Van Echelpoel zet zich aan het aartsmoeilijke The Lemon House van Jan Sandström en slagwerker Pieterjan Vranckx waagt zich aan Groove!, een werk voor percussie en orkest van artist in residence Wim Henderickx.

Naar aanleiding hiervan brachten we percussionist Pieterjan Vranckx samen met componist Wim Henderickx, zelf ook slagwerker.

Een gesprek met twee slagwerkers in een kamer vol slagwerkinstrumenten verandert echter al snel in een jamsessie. Ook stilzitten voor de foto is geen optie. Pieterjan en Wim improviseren er samen op los terwijl het ene na het andere exotische slagwerkinstrument wordt bovengehaald. Gelukkig hebben ze tussendoor nog even tijd om een paar vragen te beantwoorden…

Hoe bereid je je voor op een solopartij waarin zoveel instrumenten aan bod komen?

PV In dit geval gaan we eerst op zoek naar de instrumenten, en dat zullen Wim en ik samen doen. Hij heeft als componist een idee over hoe alles moet klinken. Ik kan bijvoorbeeld wel naar een instrument op zoek gaan en denken: ‘Hé, dat klinkt wel cool’, maar Wim denkt daar misschien helemaal anders over. Vervolgens maak ik de set-up, eilandje per eilandje, en dan begin ik te ontleden en te lezen en de sfeer op te zoeken.

WH Als ik je een tip mag geven: maak je agenda vrij en ga in afzondering, want er kruipt veel tijd in de voorbereiding en het studeerwerk. Ik herinner me dat percussionist Gert François voor de première in 2011 een periode van 6 maanden intens gestudeerd heeft aan dit werk.

PV Zal ik doen! Ik denk dat het effectief veel tijd zal vragen om het werk in te studeren en dat ik bij wijze van spreken ‘in afzondering’ zal moeten gaan.

Het stuk is veel complexer dan een marimba- of paukenconcerto. Voor elk van de instrumenten moet je op zoek naar de juiste groove, naar de juiste sfeer.

Helpt het dat je met de componist kan overleggen?

PV Absoluut, je komt daar ook het verste mee. Je steekt er sowieso een groot deel van jezelf in, maar het is toch altijd leuk om te kunnen overleggen en van gedachten te wisselen. In dit geval zeker wat instrumentarium betreft.

WH Ik vind het heel fijn om mee de instrumenten te kiezen, maar daarnaast is het voor mij ook heel interessant om eventueel suggesties te krijgen over de notatie van het werk. Ik ben wel zelf slagwerker, maar ik heb het stuk nooit ingestudeerd of zelf gespeeld. Ik vind het altijd boeiend om met de solist te overleggen, en zeker nu ik met dezelfde instrumentist kan spreken.

Welke rol is er in Groove! voor het orkest weggelegd?

WH Een zeer belangrijke rol, het is de tegenspeler van de solist. Het orkest wordt trouwens uitgebreid met een basgitaar en een saxofoon en er zit ook een keyboard bij met een sampler, die de groove nog moet versterken. Je krijgt dus een hele aparte orkestklank, met de focus op het slagwerk.

Kortom, het wordt een uitdaging voor de solist en het orkest en een belevenis voor het publiek!

Bij elk concert van deFilharmonie gaan solist en dirigent naar huis met een boeket van primavera! primavera staat al 60 jaar garant voor kwaliteit en biedt een ruim assortiment snijbloemen aan voor alle gelegenheden, van boeketten tot huwelijksversiering. ook voor kameren tuinplanten kunt u bij primavera terecht.

Primavera bloemsierkunst groenstraat 167 2610 Wilrijk 03 238 51 26 www.bloemen-primavera.be Openingsuren di t/m vr 8:00-19:00 za 8:00-18:00 ma-zo gesloten

bar eten architectuur

keuken theater theater dans muziek drinken keuken GRAND

CAFE

ontbijt - lunch - diner Jan Van Rijswijcklaan 155

2018 Antwerpen

www.grandcafedesingel.be

T +32 [0]3 237.

237 7 71.00 7.

00

7 op 7 van 9.00 tot 24.00 uur

81

De onuitputtelijkheid van Faust door Tom Janssens

In de lente van 1943 begint de naar Californië uitgeweken schrijver Thomas Mann aan wat zijn grootste, donkerste roman zal worden: Doctor Faustus. Het leven van de Duitse toondichter Adrian Leverkühn, verteld door een vriend. Meer dan veertig jaar heeft hij het werk aan dit boek voor zich uitgeschoven. Maar nu in Europa de Tweede Wereldoorlog is losgebroken, kan hij niet anders dan het neerschrijven. Mann weet dat het een ‘verschrikkelijke roman’ zal worden, een ‘levens- en geheimwerk’, ‘een levensbiecht’. Aan de hand van de koude componist Adrian Leverkühn, die muzikale genialiteit verwerft door een pact te sluiten met een denkbeeldige duivel, schetst Mann opkomst en val van de Duitse politiek en kunst.

82

Dat Mann de zestiende-eeuwse Faustlegende gebruikte om het lot te schetsen van een land dat zijn ziel aan de duivel verkocht, is niet toevallig. De volksvertelling over de geleerde die ten onder gaat aan eigenliefde en eerzucht, heeft alles te maken met wat Mann in zijn roman ‘de Duitse wereldeenzaamheid’ noemt. In hoeverre en met welke middelen mag de mens zijn drang tot kennis doorvoeren?

Manns zoon Klaus recycleerde het verhaal in zijn roman Mephisto, over de toneelspeler Gustaf Gründgens die zijn artistieke onschuld verspeelt door te flirten met het nazisme.

Oswald Spengler, in zijn legendarische studie Der Untergang des Abendlandes, veegde de hele westerse cultuur zelfs van tafel als ‘faustiaans’. Het thema van Faust trekt dan ook diepe sporen in de Duitse kunst.

Het begon natuurlijk allemaal met Goethe, die in de zomer van 1773 de eerste scènes van zijn Faustproject neerpende. De jonge schrijver, die net zijn rechtenstudie opgegeven had, was

een jaar tevoren gefascineerd geraakt door de kindermoord door een jonge dienstmaagd en de terdoodveroordeling die daarop volgde. Deze gebeurtenis, zo realiseerde hij, bezat een duistere kern die hij vastknoopte aan de middeleeuwse Faustlegende. Zo creëerde hij de dramatische liefdesgeschiedenis tussen Faust en Gretchen, die de schande van haar ongehuwde zwangerschap ontloopt door haar kind te vermoorden. Met Faust, ein Tragödie leverde Goethe een toneelstuk af dat zo diepzinnig, zo rijk, zo poëtisch was dat het wat hem betrof geeneens opgevoerd moest worden. Vele jaren later, vlak voor zijn dood, voltooide hij een vervolg dat nog complexer, nog filosofischer van opzet was.

Voor Goethe was Faust een moderne, Duitse kunstenaar of wetenschapper: een ijverige, ambitieuze held die wil weten wat de wereld hem te bieden heeft. Met hulp van Mefistofeles verlaat hij de studeerkamer en trekt hij de wijde wereld in, op zoek naar alle mogelijke genietingen. In zijn verlangen om

83

grenzen te verleggen, wordt Faust heen en weer geslingerd door emotie en verstand, door voelen en denken. ‘Er huizen, ach, twee zielen in mijn lijf,’ zo klinkt het in Goethes beroemde verzen. ‘De ene hecht zich strak en stijf aan de met gretigheid geliefde aarde, de andere tilt zich moeizaam uit het slijk op zoek naar iets van tijdloze waarde.’ Pas als honderdjarige, nadat hij een stukje land vruchtbaar gemaakt heeft voor landbouw, vindt hij verlossing. Aan het slot van Faust dragen engelen zijn ziel ten hemel. Al wie tijdens zijn leven gestaag volhardt, zal worden beloond. Maar wat die verlossing precies inhoudt, blijft een en al mysterie waar talloze interpretaties op toe te passen zijn.

Tal van boeken, gedichten, schilderijen en films hebben Goethes Faust naar zich toe gehaald. Ook componisten hebben er zich door laten inspireren. Begin april legt de Italiaanse dirigent Carlo Rizzi de wervelendste partituren over Faust op de pupiter. Van Louis Spohr is er de bedrieglijk

montere ouverture tot zijn opera Faust: muziek die jolig inzet maar gaandeweg zwaarder gaat wegen. Romantischer van opzet is de ouverture tot Schumanns Szenen aus Goethes Faust, die opent met sidderende strijkers, onstuimige akkoorden en sluipende melodieën. Met Liszt en Wagner bereiken we tenslotte de uitersten van Faust. Passie en somberheid, hart en verstand, levenslust en kennis, immoraliteit en schuldbesef: de hele gespletenheid van Faust wordt in hun muziek tot uitdrukking gebracht. Wagners bloedstollende concertouverture werkt de eerzuchtige vertwijfeling van Faust verder uit, terwijl Liszt in zijn overweldigende symfonie het onderwerp zover opentrekt dat ook de tragedie van Gretchen en het uitgekookte cynisme van Mefistofeles aan bod komen.

Wedden dat u bij het slotakkoord van dit concert het volgende fluistert: ‘Blijf, ogenblik, je bent zo mooi’?

Carlo Rizzi dirigeert een Faustiaans programma op 2, 3 en 4 april 2015.

84

Verras de muziekliefhebber in jouw leven met een uniek geschenk!

Cd’s

Our Lady, Antwerp – live recording

s for Serendipitous Classical Recordings serendipitous-mastering.eu

n e t c s a e rnav e b e al

nne Helsen

deFilharmonie maakt opnames voor haar eigen label, maar werkt ook samen met de grootste internationale labels.

asseur Maudit! p and click on this CD.

Belgian Boutique

BOEK met CD

ANE & TUTU PUO BERT JORISROMA DE AT VE LI

beestencarnava e r l Ra BOEK met CD

Luisterboekjes Wondermooie sprookjes verteld door rasvertellers, bekroonde illustraties en hapklare brokken klassiek. Deze ingrediënten vormen de ideale kennismaking met klassieke muziek voor kinderen vanaf 6 jaar.

VERTELD DOOR GUGA BAÙL

Tekst Siska Goeminne | Illustraties Sebastiaan Van Doninck MUZIEK VAN CAMILLE SAINT-SAËNS DOOR HET ORKEST VAN DEFILHARMONIE

Trek met Raf en Mich Walschaerts van Kommil Foo door de prairie. Laat je meevoeren naar het Wilde Westen en maak je klaar voor een spannende wedstrijd op leven en dood tussen een sheriff en een boef, twee mannen die vroeger de beste vrienden waren …

VERTELD DOOR GUGA BAÙL

Concerttickets

Siska Goeminne | Illustraties Sebastiaan Van Doninck deFilharmonie laat je de ontvanger zelf kiezen uit ons uitgebreide aanbod aan concerten. Een podium vol gedreven muzikanten, een concertzaal vol hemelse klanken, een avond vol emoties...

Bestaat er een mooier geschenk?

Na honderd jaar slapen ontwaakt de Schone Slaapster.

Maar waar is haar prins? Waarom komt hij haar niet wakker kussen?

Tot grote ontzetting van de prinses zijn prinsen vandaag niet meer wat ze honderd jaar geleden waren.

Siska Goeminne schreef een grappige nieuwe versie van het bekende sprookje. Clara Cleymans en Thomas Vanderveken vertellen het verhaal van de prinses en haar prins.

De schone slaapster

MUZIEK VAN CAMILLE SAINT-SAËNS DOOR HET ORKEST DEFILHARMONIE MetVAN de cadeaubon van

Trek met Raf en Mich Walschaerts van Kommil Foo door de prairie. Laat je meevoeren naar het Wilde Westen en maak je klaar voor een spannende wedstrijd op leven en dood tussen een sheriff en een boef, twee mannen die vroeger de beste vrienden waren …

Siska Goeminne maakte een meeslepende bewerking van het bekende verhaal van Billy the Kid op de filmische muziek van Aaron Copland.

De Far West komt tot leven in de illustraties van Sebastiaan Van Doninck.

Siska Goeminne maakte een meeslepende bewerking van het bekende verhaal van Billy the Kid op de filmische muziek van Aaron Copland.

Muziek van Aaron Copland Far West komt tot leven door het orkest vanDe deFilharmonie in de illustraties van Sebastiaan Van Doninck.

VERTELD DOOR

www.lannoo.com

www.lannoo.com

Met illustraties van Tom Hautekiet. www.lannoo.com

9

789020 988314

Muziek van Tsjaikovski door het orkest van deFilharmonie

Gadgets

MAAK KENNIS MET

1

STAALKAART HÈT MAGAZINE VOOR DE CULTURELE OMNIVOOR IN VLAANDEREN EN BRUSSEL BELGIË - BELGIQUE P.B. - P.P. ANTWERPEN X

BELGIË - BELGIQUE P.B. - P.P. ANTWERPEN X

#22

B09

& BEELDENDE KUNSTEN

5 X PER

6C4, 1702 ‘T HOFVELD

#21

MUZIEK-W OORD-DAN S & BEELDEND E KUNSTEN

BELGIË

- BELGIQU E

P.B. ANTWER P.P. PEN X B09

KLARAF ESTI VAL JOHAN SIMO NS EUR OPA LIA INDI A ANT ON TSJE CHO ARTEMIS V QUA RTETT LAUS POLYPH ONIA HEN E RY VAN DE VELD E

- PB B09 P900950 - ERKENNING SNUMMER EN NOVEMBER MEI, AUGUSTUS JANUARI, DE MAANDEN JAAR IN 5 X PER DE LAET © LIEVEN

VELDE

VERSCHIJNT

VERSCHIJNT 5 X PER JAAR

WANNES VAN DE

“V BELA OELEN IS NGRIJ EV K ALS EN HORE N” TOM

BEGH

IN OVER

VERSCHIJNT

2013 -

MAART,

ALARCÓN

ALTIJD “MUZIEK GAAT NIET VIJF JAAR NA ” OVER SCHOONHEID HET LAATSTE LIED HERVÉ NIQUET

- AUGUSTUS -OKTOBER

X - RETOURADR ES: STAALKAART , P/A DECOM,

ABKE HARING BART STOUTEN JEAN COCTEAU JANE CAMPION CEES NOOTEBOOM CHRISTIANNE STOTIJN LEONARDO GARCÍA

IN DE MAANDEN JANUARI,

MAART, MEI, AUGUSTUS EN

NOVEMBER - ERKENNINGSNUMMER

NOVEMBER - ERKENNINGSNUMMER

JA PATRICIA KOPATCHINSKA

STAA L KAA RT

CULTUREE L MAGAZINE

- AFGIFTEKAN TOOR ANTWERPEN

ANTWERPEN X - RETOURADRES: P900950 - PB B09 - AFGIFTEKANTOOR

BAD

FRANCISCO DE ZURBARÁN

P900950 - PB B09 - AFGIFTEKANTOOR

2013 - MUZIEK-WOORD-DANS

STAALKAART, P/A DECOM,

STAALKAART, P/A DECOM,

FAUST & BREAKING

© ERIC MANAS

JANUARI, DE MAANDEN JAAR IN

EMOTIE

© GERALD DAUPHIN

SNUMMER - ERKENNING

EN

NE JANS

JANI

EN NOVEMBER

INTELLECTUELE

MAART, MEI, AUGUSTUS EN

6C4, 1702 ‘T HOFVELD

, P/A DECOM, ES: STAALKAART X - RETOURADR

TOOR ANTWERPEN - AFGIFTEKAN

P900950

- PB B09

& PUUR THISCH EMPA MEI, AUGUSTUS

DE GROOTE OORLOG

ANTWERPEN X - RETOURADRES:

S CASSIER T OOR DEF KRIS ER S STAI REA AND HAR A PLU ISTIN ANS CHR REM L BOR RE MICHAË KESPEA SHA EUM WILLIAM E MUS IÈCL DE-S FIN-

GUY

MAART,

ANTJE WEITHAAS

IN DE MAANDEN JANUARI,

2014

DIMITRI LEUE

VERSCHIJNT 5 X PER JAAR

IL-MEI - MAART-APR

STAA AL KAART CULTUREEL MAGAZINE - NOVEMBER-DECEMBER

& BEELDENDE KUNSTEN

‘T HOFVELD 6C4, 1702 GROOT-BIJGAARDEN

‘T HOFVELD 6C4, 1702 GROOT-BIJGAARDEN

12 EURO

AARDEN GROOT-BIJG

L MAGAZINE CULTUREE

E KUNSTEN S & BEELDEND OORD-DAN - MUZIEK-W

2014 - MUZIEK-WOORD-DANS

12 EURO

12 EURO

L STAAART KA

CULTUREEL MAGAZINE - JANUARI-FEBRUARI

GROOT-BIJG AARDEN

B09

#23

ANTWER B09

12 EURO

AL STAAL KAART

E - BELGIQU BELGIË - P.P. P.B. X PEN

#24

BEET

HOV

ENS

BROA

DWO

© KASSKARA

OD

Alpensinfonie_booklet.indd 1

Doe uw voordeel met deFilharmonie

14/10/11 14:32

8 edities voor de prijs van 5!

MaesRosseau_booklet.indd 1

samuel/jongen.indd 1

14/10/11 14:39

16/04/13 09:20

Tejas_booklet.indd 1

dvorak.indd 1

➜ de markantste hoogtepunten op de agenda uit de klassieke en oude muziek, opera, beeldende kunsten, literatuur, theater en dans ➜ spraakmakende interviews en zeer uitgebreide artikels over alles wat top of mind is in de cultuur in Vlaanderen, Brussel en uiteraard ook verder ➜ door de beste pennen van De Standaard, De Morgen, Klara en Knack ➜ minimum 124 pagina’s puur cultuur, luxueus uitgegeven, met hardcover

14/10/11 14:43

In de meest recente edities vindt u: Janine Jansen, Patricia Kopatchinskaja, Christianne Stotijn, Tom Beghin, René Jacobs, Hervé Niquet, JS Bach en CPE Bach, De Muziekkapel Koningin Elisabeth, deFilharmonie, Dmitri Sjostakovitsj, Christina Pluhar, Kurt Bikkembergs, Karlheinz Stockhausen, Artemis Quartett, Bart Stouten, Benjamin Britten, Music Fund, Kris Defoort, Liesa Van der Aa, Antje Weithaas, Richard Wagner, Leonardo García Alarcón, Brussels Jazz Orchestra, Andrej Borejko, Teodor Currentzis, KlaraFestival, FvV Kortrijk, FvV Leuven, Laus Polyphoniae Antwerpen, FvV Mechelen, ...

16/04/13 09:21

Een

verliefdheidsverhaal

Geschreven en verteld door

Muziek uit Het zwanenmeer door het orkest van deFilharmonie

Bestel uw voordeelabonnement op www.staalkaart.be/defilharmonie

8 edities voor de prijs van 5 = € 48 (de edities 25 tot en met 32, tot eind 2015)

86

DE KREKEL EN DE MIER

door Geert Riem, artistiek directeur van deFilharmonie

Met de regelmaat van een klok duikt ze op, de vraag naar de relevantie van klassieke muziek in het algemeen en symfonische in het bijzonder. Geen kunstvorm werd in de loop van zijn geschiedenis zo vaak ten grave gedragen als de klassieke muziek. Opeenvolgende economische crises, de opkomst van de radio, van de populaire muziek, de fonoplaat, de cd, de demografische evoluties, de vergrijzing en de etnische samenstelling van de bevolking, zouden of zullen het definitieve requiem inluiden. Een zwaar gesubsidieerde instelling als een symfonisch orkest loopt bij al die onheilstijdingen niet onlogisch als eerste in het vizier. Of we ons bewust zijn van die bedreigingen en uitdagingen die ons omringen? Nou en of. Of we ons voortdurend de vraag stellen of we goed bezig zijn en of het niet beter kan? Uiteraard. Of we ons dagelijks de vraag stellen of we (nog) relevant zijn? Absoluut niet, want we zijn ervan overtuigd dat we dat wel degelijk zijn. Het symfonische repertoire is een onschatbaar rijk patrimonium dat het steeds zal blijven verdienen uitgevoerd te worden. Live uiteraard, want geen enkele opname – dolby, surround of super audio – weegt op tegen de ervaring in de concertzaal.

Als hét repertoireorkest van Vlaanderen is het de kerntaak van deFilharmonie toprepertoire te brengen op het hoogst mogelijke niveau, en dat voor alle leeftijden en alle lagen van de bevolking. Met opMaat initiëren en enthousiasmeren we het publiek van de toekomst en bouwen we mee aan een duurzame cultuurbeleving. opMaatorkest, Re-Mix Orchestra en Re-Mix XXL, deOrkestacademie, Next Generation, deFilharmonie Mobiel, Klassiek in de Stad, 2140, KIDconcerten en OORcolleges zijn stuk voor stuk projecten die niet alleen een artistieke, maar ook een maatschappelijke en/of educatieve relevantie bezitten. Met een grote openheid en respect maken we zoveel mogelijk groepen van onze bevolking warm voor de muziek waar we in geloven. En die muziek brengen we ook in 2014/2015, omringd met de beste zorgen en het grootste respect, in onze vaste abonnementsreeksen en projecten.

Chef-dirigent Edo de Waart laat zijn licht schijnen op enkele absolute hoogtepunten uit het orkestrepertoire: Berlioz’ Symphonie fantastique, Mahlers Vierde, Bruckners Zesde, Dvořáks Negende, Brahms’ Eerste en Beethovens Zesde Symfonie. Na het succes van The Dream of Gerontius zet hij de Elgar oratoriumlijn verder met The Kingdom. En met een programma rond Ives, Gershwin, Bernstein en

Adams wordt ook de muziek van zijn tweede vaderland niet vergeten.

Franz Schubert mag op de componistenhappening een hele dag lang baden in de bijzondere aandacht van hoofddirigent Philippe Herreweghe. Ook met Mozart, Mendelssohn en Schumann speelt Herreweghe een thuismatch en samen met ‘zijn’ Collegium Vocale Gent maakt hij een uitdagende verplaatsing naar de religieuze muziek van Stravinski. Met werk van Aho, Sandström, Celis en artist in residence Wim Henderickx bewijst vaste gastdirigent Martyn Brabbins dat de creatieve klassieke motor nog lang niet sputtert. Wereldwijd geroemde dirigenten als Richard Egarr, Carlo Rizzi en Mark Wigglesworth debuteren bij deFilharmonie, naast jonge talenten als Karel Deseure en Joshua Weilerstein. Ook vaste waarden Dirk Brossé, Christian Lindberg, Gordan Nikolitch en Jaap van Zweden zijn opnieuw van de partij.

Violisten Isabelle Faust en Leonidas Kavakos, pianisten Philippe Cassard, Dejan Lazic, Paul Lewis en Steven Osborne, cellist Steven Isserlis en vocalisten Susan Graham, Christina Landshamer, Karin Strobos en Florian Boesch zorgen niet alleen voor een geïnspireerde vertolking van hun eigen partij, maar nemen dirigent, orkest én publiek mee in een onvergetelijke belevenis.

Kortom, wij doen er alles aan om dat weergaloze symfonische patrimonium alle aandacht en zorg te geven die het verdient. Om het met de beeldspraak van een van de KIDconcerten van het nieuwe seizoen te verwoorden: de rol van zowel de krekel als de mier zijn ons op het lijf geschreven. Begeesterd sjirpend op het concertpodium, hard werkend achter de schermen aan het publiek van de toekomst.

De Roma, de volksschouwburg van Antwerpen en omstreken waar deFilharmonie zich thuis voelt!

U ook?

In De Roma hoor je naast de wondermooie klassieke muziek van deFilharmonie zeer uiteenlopende muziekgenres: van swing, jazz, fado, over pop en het levenslied tot blues en roots. Geregeld staan er theateren circusvoorstellingen op het podium.

En er wordt veel gedanst, op de traditionele dansnamiddagen, het nieuwjaarsbal en allerlei feesten.

We hebben een uitgebreid programma voor jong en oud.

Ontdek het volledige programma op www.deroma.be

De Roma, Turnhoutsebaan 286, 2140 Borgerhout.

Wie we zijn, hoe u ons kan steunen en wat u ervoor terugkrijgt: u leest het allemaal op www.steunderoma.nu

Info Cultuur Wisselstraat 12 (hoek Grote Markt) 2000 Antwerpen +32 [0]3 213 54 34