Filosofie bij rampspoed [8] – Dick van Niekerk

Telkens klinkt een woord

In zijn gedicht ‘Telkens klinkt een woord’ weet de dichter een indringende luisterboodschap over te brengen.

Het licht verzand, de hoop gestrand, wij voeden ons met as. De dood verbant, het lijden brandt, en niets is wat het was.

Maar telkens klinkt er weer een woord waarin een nieuwe toekomst gloort; geef dat iemand die het hoort zijn kansen niet uit angst vermoordt, maar luistert. Het kruis zal bloeien als een roos, en niemand raakt verloren in de nacht. En wie met open oren voor het leven koos, die geeft het woord een nieuwe kracht en luistert.

Uit: Pé Hawinkels, Drie Gezangen voor de Veertigdagentijd in: Verzamelde Gedichten, Nijmegen 1988

w TEKST: DICK VAN NIEKERK w LAND: NEDERLAND w BEELD: JAN VAN TEEFFELEN, COLLECTIE KDC w RUBRIEK: FILOSOFIE BIJ RAMPSPOED 8

Luisteren is de meest verwaarloosde taalvaardigheid, schreef ik enkele maanden geleden. Daar kwamen veel reacties op. Is het niet Hoe komt het toch dat de mens van zijn talent voor luisteren maar mondjesmaat gebruikmaakt? ‘From the moment I could talk, I was ordered to listen,’ zingt de vreemd dat luisteren massaal zo gebrekkig in praktijk wordt gebracht? Elke relatie tussen mensen begint met luisteren. Een ontmoeting krijgt pas kracht als we met een open hart naar elkaar luisteren. Al luisterend cijfer je jezelf even weg om je in de ander te verplaatsen, om op te nemen wat hij of zij te melden heeft. Tijdens dat vleugje zelfvergetelheid valt er van alles te leren en kunnen je inzichten veranderen. Dat maakt luisteren voor mij vaak rijker dan spreken. Wie spreekt, herhaalt in feite wat hij al weet. In deze tijden van rampspoed lijkt dat alleen maar toe te nemen en begint men elkaar bijna massaal zelfs te overstemmen. Wie de ‘conversaties’ op de sociale media volgt kan alleen maar concluderen dat mensen de onstuitbare drang hebben HET WARE om zich met eigen ‘onderzoek’ te profileren en de ander met zijn eigen ontwijfel- LEVEN IS bare ‘waarheid’ af te troeven. Luisteren naar de ander en twijfelen ONTMOETING aan je eigen gelijk worden in het sociale verkeer soms als zwakte uitgelegd. Ten onrechte, want juist door te luisteren kun je van mening veranderen en kan er groei ontstaan. Het is verfrissend om dat mee te maken. Ik kan het u aanraden. Britse zanger Cat Stevens in het lied ‘Father and Son’ waarin de zoon zijn vader toezingt bij zijn afscheid van het ouderlijk milieu. Luisteren lijkt van kinds af aan geassocieerd met gehoorzamen, met urenlang verveeld aanhoren. Maar bijna tegelijkertijd bezingt Stevens een ‘ander’, een tweede luisteren: ‘I listen to the wind upon my soul.’ Hier lijkt zijn luisteren als het ware getranscendeerd naar de sferen van de ziel. Daarop duidt het Bijbelwoord van Lucas: ‘Let goed op hoe jullie luisteren.’ (8:18) Het woordje ‘hoe’ is hier belangrijk. Het gaat er niet alleen om dát er geluisterd wordt, maar hoe. Als je luistert met het natuurlijke zintuiglijke bewustzijn en verstand, helpt je dat alleen maar om als kind van deze aarde deze wereld verder te leren kennen. Maar je hebt ook een oor gekregen voor de innerlijke boodschappen van je ware wezenskern. Daarnaar kun je ook luisteren om de inzichten die vanuit de wereld van de geest tot je komen verder te ontwikkelen. Zo kun je dus naar het woord van de Onnoembare luisteren met het aardse dan wel met het spirituele bewustzijn. Het zou jammer zijn als het spirituele bewustzijn verkommert en blijvend geknecht wordt door het

De Nijmeegse dichter Pé Hawinkels (1942-1977) beschikte ‘normale’ verstand. Daarom is ieder mens uitgenodigd over een ongekende energie en hij heeft in zijn intense om in verbondenheid dat spirituele bewustzijn verder leven van vijfendertig jaar de meest uiteenlopende teksten te ontwikkelen, ernaar te luisteren en het steeds krachtigeschreven, bewerkt en vertaald. Intimi zeggen dat hij zo aan ger te maken, ook en vooral in tijden van rampspoed. zijn typemachine gekluisterd was, dat hij vaak met pleisters Het levert een luisterrijk leven op. om zijn pijnlijke vingers zat te typen.

Onder de vele publicaties van Hawinkels bevinden zijn er naast poëzie en proza ook vertalingen van Bijbelboeken (Ezechiël en Prediker) en werken van onder meer Friedrich

Nietzsche, Theodor Fontane, Herman Hesse en Thomas

Mann. Ook schreef hij talrijke artikelen over jazz- en popmuziek en maakte hij songteksten voor Herman Brood.