นิตยสาร RSU News

1

www.rsunews.net

จากบรรณาธิการ ในชวง 5 ปที่ผานมา คนไทยตองตกอยูในวังวนของ ความขั ด แย ง ทางการเมื อ ง อั น เกิ ด จากการปรั บ เปลี่ ย น ของโครงสรางอำนาจ จนอาจจะลืมไปวาประเทศของเรา ยังมีปญหาและเรื่องราวอีกมากมายที่ตองไดรับการแกไข ปรับปรุงและพัฒนาอยางมีประสิทธิภาพ นิตยสาร RSU News (Rangsit University News) ฉบับแรกนี้นำเสนอเรื่องจากปก แนวคิดการสราง "วิศวกร Green Generation" อันเปนความหวังของโลกอนาคต ทีอ่ ตุ สาหกรรม ตางๆ ไมใชยึดการสรางผลกำไรเพียงอยางเดียว แตตองคำนึงถึงการรักษาสมดุลระหวาง การดำรงชีวิตของมนุษยกับสิ่งแวดลอมอีกดวย เนือ้ หาในเลมยังเสนอบทความและมุมมองของนักวิชาการทีม่ ตี อ การเมือง เศรษฐกิจและ สังคม อันสะทอนถึงการปรับกระบวนทัศนของมหาวิทยาลัยรังสิต ทีไ่ มเชือ่ วาสถาบันการศึกษา จะสามารถดำรงสถานภาพ "หอคอยงาชาง" ที่ไมมีสวนรวมกับการเปลี่ยนแปลงของสังคมได อีกตอไป นอกจากนัน้ ยังมีองคความรจู ากขาว บทความและบทสัมภาษณอกี มากในรูปแบบมัลติ มีเดีย รวมถึงชมยอนหลังรายการโทรทัศน เชน "ลงเอยอยางไร" "วิจยั ไทยคิด" "ถามตรง ตอบตรง" "พลิกประเทศไทย สังคมธรรมาธิปไตย" ใหผสู นใจรับชมไดทเี่ ว็บไซตของศูนยขา วอารเอสยูนวิ ส (www.rsunews.net) เราเชื่อวา การศึกษาไมใชอยูเพียงในหองเรียน แตอยูกับทั้งชีวิตคน สมาชิกของสังคม จึงตองปรับตัวและเรียนรู ชวยกันหาจุดสมดุลเพื่อการดำรงอยูรวมกันอยางมีคุณภาพตลอดไป

วีระยุทธ โชคชัยมาดล บรรณาธิการ www.rsunews.net

2

สารบัญ          

วิศวกร Green Generation ความหวังของคนทัง้ โลก บทเรียนจากไตหวัน ฟลปิ ปนส ระวังน้ำทวมกรุงเทพฯ รัฐบาลคนดีแหงชาติ แนวคิดแกปญ หาการเมืองไทย ตลาดหลักทรัพยเพื่อสังคม บทเรียนจากกรีนพีซ: เปลีย่ นศัตรูเปนมิตร Hillary Doctrine: อเมริกาเดินเกมรุกการตางประเทศ การปฏิรปู เศรษฐกิจ วาดวยปฏิรปู รายไดภาครัฐเลีย่ งวิกฤติการคลัง All the President's Men มาตรวัดฐานันดรทีส่ ี่ รายไดกบั คุณธรรมในสือ่ มวลชน บริษัทพีอารรุกพื้นที่สื่อมวลชน

3

5 9 12 18 22 24 29 33 36 40

www.rsunews.net

www.rsunews.net

4

วิศวกร Green Generation ความหวังของคนทั้งโลก

5

www.rsunews.net

ในยุคทีเ่ งินมีอำนาจเปลีย่ นความคิดใครหลายคนได ผเู รียนวิศวกรรมสิง่ แวดลอมรนุ ใหม ก็เปลี่ยนความตั้งใจไปสูเสนทางอาชีพในอุตสาหกรรมยักษใหญเพื่อมุงสูคาตอบแทนราคาสูง เชนกัน หลายคนยอมรวมงานกับบริษัทตางชาติที่ขยายเขตอุตสาหกรรมมลพิษ เลือกจะลืม จรรยาบรรณที่เคยตั้งใจวาจะรักษา หันมาละเลยสิ่งแวดลอมและมองขามชีวิตความเปนอยู ของชาวบานในแผนดินเกิด เรื่องราวที่เกิดขึ้นเหลานี้ จุดประกายให สาขาวิชาวิศวกรรม สิ่ ง แวดล อ ม วิ ท ยาลั ย วิ ศ วกรรมศาสตร มหาวิ ท ยาลั ย รั ง สิ ต จั ด การบรรยายพิ เ ศษ เรื่อง "วิศวกรสิ่งแวดลอม Green Generation บนเสนทางชีวิตและความใฝฝน" เพื่อปูทาง ไปสูอนาคตวิศวกรสิ่งแวดลอมที่มุงตอบสนองประโยชนตอสังคมอยางแทจริง ดร.อาภา หวังเกียรติ หัวหนาหลักสูตรวิศวกรรมสิง่ แวดลอม วิทยาลัยวิศวกรรม ศาสตร มหาวิทยาลัยรังสิต กลาววา แนวคิดทีจ่ ำเปนสำหรับนักศึกษาวิศวกรสิง่ แวดลอมคือ Green หรือหัวใจสีเขียว ซึ่งสถานศึกษาตองมีสวนรวมในการพัฒนาศักยภาพของวาที่วิศวกร สิ่ ง แวดล อ มให เ ป น Green Generation มากขึ้ น โดยมี แ นวคิ ด สำคั ญ 5 ข อ คื อ 1.Global Thinking ตองมองเห็นความสำคัญของสิ่งแวดลอมในเชิงบวกได เชน สามารถ วิเคราะหถึงสาเหตุของสารพิษที่ปนเปอนในน้ำวาเกิดจากอะไร ถูกปลอยมาจากที่ไหนและจะ สงผลกระทบอยางไร 2.Realization for Justice การมีจิตสำนึกและมีหัวใจรักความเปนธรรม ในสั ง คม 3.Ecological Enlistment สามารถลงมื อ ปฏิ บั ติ ง านเพื่ อ ฟ น ฟู ร ะบบนิ เ วศได 4.Excellence ตองมีความชำนาญเฉพาะดานในการทำงาน 5.Networking สามารถประสาน งานหรือติดตอกับหนวยงานภายนอกเพื่อสรางเครือขายในการทำงานเกี่ยวกับสิ่งแวดลอมได "วิศวกรสิ่งแวดลอมตองสามารถพิจารณาไดวาสิ่งที่ตนเองกระทำจะสรางผลกระทบ ตอคนอื่นหรือไม นักศึกษาไมควรยึดติดอยูกับอาชีพเพียงอยางเดียว ควรมองถึงความสัมพันธ ระหวางอาชีพกับสังคมใหมากขึ้น นักศึกษาวิศวกรรมสิ่งแวดลอมทุกคนตองมีความฝนบน พืน้ ฐานความเปนจริง และจะตองแสวงหาวิธหี รือเสนทางทีจ่ ะนำตัวเองไปสคู วามฝนในอนาคต ใหได" หัวหนาหลักสูตรวิศวกรรมสิง่ แวดลอม กลาว ดานอาจารยศศิน เฉลิมลาภ เลขาธิการมูลนิธสิ บื นาคะเสถียร ซึง่ เปนองคกรพัฒนา เอกชนด า นสิ่ ง แวดล อ ม หรื อ NGO (Non-governmental Organization) กลาววา สืบ นาคะเสถียร เปนบุคคลที่ตนประทับใจในการทำงาน เพราะทานไดอุทิศตน ทุมเทแรงกาย ในการรักษาพื้นที่ปาหวยขาแขง แมตอมาจะตัดสินใจจบชีวิตในปาแหงนี้ จนสรางกระแส การอนุ รั ก ษ ป า ในทุ ก พื้ น ที่ ทั่ ว ประเทศ และก อ ให เ กิ ด การประกาศเขตอุ ท ยานแห ง ชาติ www.rsunews.net

6

การปรั บ ปรุ ง กฎหมายเขตรั ก ษาพั น ธุ สั ต ว ป า โดยเฉพาะการปรั บ ปรุ ง กฎหมายคุ ณ ภาพ สิ่งแวดลอมที่ใชในปจจุบันนี้ แม สืบ นาคะเสถียร จะเปนที่รูจักนอยลงเพราะวีรกรรมของทาน ถูกจดจำแคเฉพาะคนในยุคหนึ่ง แต สืบ นาคะเสถียร ที่จากไป ก็ทำใหคำวาสิ่งแวดลอม และอนุรั ก ษ เ ข า ไปอยู ใ นหัวใจของคนไทยได และยังกอ ให เ กิ ดกระแสการทำกิ จ กรรมเพื่อ สิง่ แวดลอมและตอตานกิจกรรมลาสัตวอยางชัดเจน" เลขาธิการมูลนิธสิ บื นาคะเสถียร กลาว อาจารยศศินยังไดกลาวถึง บทบาทของ NGO และ วิศวกรสิง่ แวดลอมวา คนบางกลมุ มักจะมอง NGO วา เปนอาชีพถวงความเจริญ แตจากตัวอยาง กรณีการสรางทาเรือใน โครงการแลนดบริดจเพื่อยนระยะการเดินทางระหวางทะเลฝงอาวไทยและอันดามัน ชี้ใหเห็น ชัดเจนวา NGO ไดทำหนาที่คัดคานโครงการดังกลาวเพราะเห็นวากระทบตอสิ่งแวดลอม ในขณะที่วิศวกรสิ่งแวดลอมมีการผลักดันโครงการดังกลาว จึงกอใหเกิดคำถามวาใครคือ ผูทำหนาที่รักษาสิ่งแวดลอมกันแน อยางไรก็ตาม นักศึกษาภาควิชาสิ่งแวดลอมควรแสวงหา จุดยืนในการทำงาน โดยพิจารณาวาควรมีทัศนคติที่ดีตอสิ่งแวดลอมอยางไร เพราะในอนาคต นักศึกษาอาจจะตองทำงานกับกลุมทุนขามชาติที่ไมสนใจสภาพปญหาสิ่งแวดลอมที่เกิดขึ้นใน ประเทศไทย หากวิศวกรสิ่งแวดลอมรุนใหมสามารถทำงานโดยเคารพจุดยืนของตัวเองไดก็จะ เปนเรื่องที่ดี นายชาญวิทย อรามฤทธิ์ ตัวแทนกลมุ เพือ่ นประชาชน กลาววา คนทีเ่ รียนวิศวกรรม สิง่ แวดลอมสามารถออกไปทำงานกับองคกรใหญหรือเปนนักตอสเู พือ่ สังคมได แตตามมุมมอง สวนตัวเห็นวาความรูทางวิชาการเพียงดานเดียวไมสามารถตอบไดวาอะไรดีหรือไมดี เพราะ สิง่ แวดลอมเปนเรือ่ งทีเ่ กีย่ วของกับสังคม ดังนัน้ ผทู จี่ ะเปน Green Generation ก็ควรมีทศั นคติ หรือมุมมองทีด่ ดี ว ย ทัง้ นี้ ตนเห็นวาแตละคนมีมมุ มองตอการพัฒนาอุตสาหกรรมทีแ่ ตกตางกัน บางคนอาจไมเขาใจความเปนอยูของชาวบานในพื้นที่ตางๆ ดังนั้น วิศวกรสิ่งแวดลอมที่เขาใจ ปญหาสังคมก็จะเปนสวนเติมเต็มการพัฒนาอุตสาหกรรมใหสอดคลองกับสังคมได "งานที่ ผ มทำส ว นใหญ ต อ งติ ด ต อ กั บ หน ว ยราชการและลงพื้ น ที่ พู ด คุ ย กั บ ชาวบ า น จึงทำใหเห็นวาทัง้ สองฝายมีทศั นคติทแี่ ตกตางกัน บางครัง้ หนวยงานราชการจะเขาใจวาตนเอง พัฒนาอุตสาหกรรมดีที่สุดแลว แตกลับไมคิดวาชาวบานในพื้นที่จะอยูกันอยางไร บางครั้งก็มี ทัศนะทีไ่ มดตี อ ชาวบานวา ทำไมคนพวกนีไ้ มตอ งการความเจริญ ซึง่ ชีใ้ หเห็นวาองคกรใหญหรือ แม แ ต อ าจารย ด า นสิ่ ง แวดล อ มบางคนก็ ยั ง ไม เ คยเข า ใจป ญ หาเรื่ อ งสิ่ ง แวดล อ มและ สังคมอยางแทจริง หากนักศึกษาวิศวกรรมสิ่งแวดลอมมีมุมมองวา อยากใหประเทศไทย 7

www.rsunews.net

มีนิคมอุตสาหกรรมเยอะๆ เพราะจะไดมีงานทำ ก็ถือวาบุคคลดังกลาวไมมีความเขาใจปญหา สังคมเลยและยังทำรายคนอื่นอยางรุนแรง ทั้งที่ควรจะเปนปญญาของสังคมที่เรียนรูวิชาเพื่อ ออกไปแกปญ  หาสิง่ แวดลอม" ตัวแทนกลมุ เพือ่ นประชาชน กลาว นายชาญวิทย กลาวตอไปวา จากประสบการณทจี่ บการศึกษาดานกฎหมายทำใหพบวา บางครั้งปญหาสิ่งแวดลอมและปญหาอื่นๆ ในสังคมไมสามารถใชกฎหมายแกไขได และ บางกรณีกฎหมายกลับเปนตัวเพิม่ ปญหาใหรนุ แรงกวาเดิม ทัง้ นี้ ตนจึงเห็นวาการเรียนวิศวกรรม สิ่งแวดลอมเพียงอยางเดียวอาจไมสามารถชวยใหแกปญหาสิ่งแวดลอมได ดังนั้น สถาบัน การศึกษาจึงควรสอดแทรกปญหาสิง่ แวดลอมทีเ่ กิดขึน้ ในสังคมใหนกั ศึกษามีสว นรวมวิเคราะห วิจารณดวย

www.rsunews.net

8

9

www.rsunews.net

ผมเจ็บปวดทีส่ ดุ เมือ่ ไดเห็นภาพเหตุการณทางอินเทอรเน็ตทีเ่ กิดขึน้ ทีป่ ระเทศไตหวันจาก พายุไตฝุนมรกต (วันที่ 9-10 ส.ค.) และประเทศฟลิปปนสจากพายุกิสนา (วันที่ 25-26 ก.ย.) ภาพผูหญิง เด็ก และคนชราที่ไมสามารถชวยตัวเองได ตองบาดเจ็บ และสังเวยชีวิตหลาย รอยคน ซึง่ ไมใชความผิดของพวกเขาเลย ทัง้ ๆ ทีพ่ วกเขาเหลานัน้ อาจรตู วั ลวงหนาเปนสัปดาห กอนทีพ่ ายุจะพัดเขามายังพืน้ ทีเ่ ปาหมาย และเขาคงจะทราบดีวา ในปหนึง่ ๆ จะมีพายุพดั เขามา กีล่ กู ในชวงเวลาใด ดังนัน้ อยาไปโทษธรรมชาติ จงพิจารณาใหรอบคอบวาบทเรียนทีเ่ กิดขึน้ จะนำมาปรับปรุง การบริหารจัดการในบานเราไดอยางไร เหตุการณพายุไตฝุนมรกตถลมพื้นที่ตอนใตของประเทศไตหวัน และพายุโซนรอนกิสนา ที่ถลมประเทศฟลิปปนส ทำใหเกิดฝนตกหนักแบบที่ไมเคยเกิดขึ้นมากอนในอดีตหลายรอยป ปริมาณฝนทีว่ ดั ไดทไี่ ตหวัน ประมาณ 2,500 มม. ใน 24 ชัว่ โมง เทียบกับปริมาณฝนตกเฉลีย่ ทั้งปในบานเรา และที่ฟลิปปนส 400 มม. ใน 6 ชั่วโมง ทำใหเกิดน้ำทวมหนักในหลายพื้นที่ แมวาจะมีการคาดการณลวงหนาจากหนวยงานตางๆ แตก็ยังไมสามารถบอกไดอยางแมนยำ ถึงปริมาณฝนตกได บางครั้งการคาดการณก็ต่ำกวาความเปนจริง อาจทำใหมีการประเมิน สถานการณต่ำกวาความเปนจริง จึงเกิดความเสียหายตามมาดังที่ปรากฏเปนขาว จากบทเรียนของประเทศทั้งสอง ทำใหเราตองตั้งอยูบนความไมประมาท และควร วิเคราะหประเมินวา "ขีดความสามารถของเรารับไดหรือไมถา เกิดเหตุการณเชนนีใ้ นประเทศไทย" คงปฏิ เ สธกั น ไม ไ ด ว า เหตุ ก ารณ ที่ เ กิ ด ขึ้ น เป น ผลพวงของภาวะโลกร อ น เกิ ด การ เปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่เทคโนโลยีปจจุบันยังไมสามารถคาดการณไดอยางแมนยำ ผูเขียนไดรับการคัดเลือกจากคณะทำงาน IPCC (WG2) หรือ คณะกรรมการระหวางรัฐบาล วาดวยการเปลี่ยนแปลงสภาพ ภูมิอากาศ ใหเปนผูวิเคราะห ประเมิน และรวมเขียนรายงาน ผลกระทบจากการเปลีย่ นแปลงสภาพภูมอิ ากาศ ดานความเสีย่ ง ความรุนแรง และการปรับตัว ของชุมชน ซึง่ มีกำหนดแลวเสร็จภายในป พ.ศ. 2555 การไดเขารวมกับผเู ชีย่ วชาญทัว่ โลกทำให เราสามารถรับรูขอมูลการเปลี่ยนแปลง และที่สำคัญการปรับตัวใหสอดรับกับการเปลี่ยนแปลง ดังกลาว เพือ่ ใหประเทศไทยเกิดการพัฒนาอยางยัง่ ยืน www.rsunews.net

10

สาระสำคั ญ ของรายงานฉบั บ นี้ บ ง ชี้ แ นวโน ม ที่ สำคั ญ ที่ อ าจจะส ง ผลกระทบ ตอประเทศไทย ดังตอไปนี้ 1) ปริมาณฝน มีแนวโนมเพิม่ ขึน้ ในชวงฤดูฝน (ส.ค.-ก.ย.) แตในชวงหนาแลง (ธ.ค.-ม.ค.) และชวงตนฤดูฝน เราอาจจะไดรับผลกระทบกับภัยแลง (มิ.ย.-ก.ค.) ในภาพรวมปริมาณฝน เฉลีย่ รายปมแี นวโนมเพิม่ ขึน้ ประมาณ 3-5% 2) ความเขมฝนมีแนวโนมเพิม่ ขึน้ (ประมาณ 10-15%) สงผลกระทบตอความเสีย่ ง และ ความรุนแรงของเหตุการณอุทกภัย 3) ระดับน้ำทะเลมีแนวโนมสูงขึน้ โดยเฉลีย่ ประมาณ 2-3 มม.ตอป ซึง่ อาจจะสงผลกระทบ ตอชุมชนริมชายฝงทะเลโดยเฉพาะชุมชนบริเวณสันดอนปากแมน้ำที่มีการทรุดตัว 4) การบริหารจัดการน้ำตองมีการปรับตัวใหสอดคลองกับการเปลี่ยนแปลงดังกลาว ในขณะเดียวกัน ผูใชน้ำก็ตองปรับตัวใหมีการใชน้ำอยางมีประสิทธิภาพมากขึ้น นอกจากนี้ การวางแผนการปลูกพืชเศรษฐกิจ พืชพลังงานตางๆ เพือ่ นำไปสยู ทุ ธศาสตรการเปนครัวของโลก ตามวาระประเทศทีไ่ ดประกาศไว อาจจะไดรบั ผลกระทบอยางหลีกเลีย่ งไมได 5) ความไมแนนอนทีเ่ กิดขึน้ จากการแปรปรวนของสภาพภูมอิ ากาศ จึงทำใหยทุ ธศาสตร ของการบริหารจัดการควรมุงเนนไปยังแนวทางการจำลองสถานการณ ควบคูไปกับกลยุทธ การปรับตัว

11

www.rsunews.net

รัฐบาลคนดีแหงชาติ แนวคิดแกปญหาการเมืองไทย ดร.อาทิตย เสนอแนวคิดรัฐบาลคนดีแหงชาติ ดึงคนไทยทั้งชาติสังคายนา ประเทศ ชีไ้ มควรยึดติดตัวหนังสือ อยาคิดแคกรอบการเลือกตัง้ เพราะปญหา ขัดแยงเดิมๆ จะวนกลับมา แนะยึดเจตนารมยการปกครองและจิตวิญญาณ ความเปนไทยหาทางออกประเทศ

www.rsunews.net

12

ดร.อาทิตย อุไรรัตน อธิการบดีมหาวิทยาลัยรังสิต อดีตประธานสภาผแู ทนราษฎร และรักษาการประธานรัฐสภา ชวงเหตุการณพฤษภาทมิฬ ใหสมั ภาษณในประเด็นทางออกของ สถานการณบานเมืองขณะนี้วา ที่มาของความตึงเครียดในบานเมือง คือ ความประพฤติของ คนในแวดวงการเมืองนั้นคำนึงถึงผลประโยชนของตนเองโดยไมใชจิตสำนึกเรื่องความรักชาติ บ า นเมื อ ง แท จ ริ ง แล ว ป ญ หาดั ง กล า วเกิ ด จากความไม รั บ ผิ ด ชอบ ไม ป ฏิ บั ติ ห น า ที่ แ ละ ความไมเด็ดขาด เปนผลใหเกิดความวุนวาย ทั้งนี้ ตนมองวาสาเหตุที่แทจริงมีอยางเดียวคือ การที่ พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรีตอ งการกลับมามีอำนาจและตองการหลุดพน จากความผิดที่เกิดขึ้น จึงพยายามสรางกระบวนการบางอยางโดยใชอิทธิพลและอำนาจเงิน มาสรางความวุนวายปนปวนใหกับประเทศชาติ ในขณะที่สภาซึ่งเปนกลไกของประเทศชาติ ทั้งสภาผูแทนราษฎร สมาชิกสภาผูแทนราษฎร รวมถึงรัฐบาล กลับไมมีจิตสำนึกในการ ปฏิบตั หิ นาทีท่ คี่ วรจะทำ ทุกอยางในขณะนีจ้ งึ เลวรายไปหมด ดร.อาทิตย กลาวตอไปวา สาเหตุของปญหาบานเมืองที่แทจริงคือ 1.ฝายการเมือง ที่ ป ระกอบด ว ย ผู แ ทนราษฎร รั ฐ สภาและรั ฐ บาล ซึ่ ง ตนเห็ น ว า กลุ ม คนเหล า นี้ คิ ด ถึ ง แต ประโยชนของตนเอง โดยเปนความบังเอิญที่ผลประโยชนบางอยางมีความสอดคลองกับ ผลประโยชนของอดีตนายกรัฐมนตรีคอื การคงอยขู องการมีอำนาจรัฐดวยประเด็นทีม่ าของการ เปนผูแทนราษฎร โดยการใชเงินซื้อเสียงเพื่อเขามาเปนผูแทนราษฎรและกุมอำนาจรัฐบาล ซึง่ ตนเห็นวามีทมี่ าไมถกู ตองเพราะไมใชเปนแนวทางทีพ่ ดู ไดวา เปนประชาธิปไตย นอกจากนี้ ผู แทนราษฎรของเราก็ดอยคุณภาพ ทั้งสติปญญา จริยธรรม เพราะมัวแตคำนึงถึงการแสวงหา ประโยชน ทั้งนี้ ตนไมเคยเห็นแมแตครั้งเดียวที่ผูแทนเหลานี้จะพูดถึงผลประโยชนของสวนรวม หรือประโยชนสุขของประชาชน พูดแตเพียงวาทำอยางไรถึงจะไดเปรียบ ดังนั้น เรื่องการ แกรฐั ธรรมนูญจึงเปนเรือ่ งของผลประโยชนทงั้ สิน้ ไมใชผลประโยชนของประเทศชาติแตอยางใด แตคนเหลานี้กลับใชเรื่องดังกลาวมาเปนเกณฑเพื่อสรางความแตกแยกที่ไมเปนเอกภาพ ทำใหรัฐบาลตองตกอยูในสภาพงอยเปลี้ยเสียขาทำงานไมได ซึ่งแสดงใหเห็นวารัฐบาลไมมี ความเด็ดขาด ในขณะที่กลุมคนเสื้อแดงตองการสรางความปนปวนใหเกิดขึ้นในประเทศ โดยใชอนาคตของประเทศไทยกับชีวิตของคนกวา 60 ลานคนเปนเดิมพัน อยางไรก็ตาม ตนเห็ น ว า แท จ ริ ง แล ว สถานการณ ข องประเทศไทยในขณะนี้ ไ ม ไ ด อ ยู ใ นสภาพสิ้ น หวั ง เพราะหากตั้ ง ใจแก ป ญ หาทั้ ง เรื่ อ งเศรษฐกิ จ สั ง คม และการเมื อ ง ก็ จ ะสามารถแก ไ ขได เพียงแตยังไมมีใครทำเทานั้นเอง

13

www.rsunews.net

"การที่เสื้อแดงยังอางวาปญหาการเมืองมีจุดเริ่มจากการปฏิวัตินั้น เปนเพราะคนที่ทำ การปฏิ วั ติ ไ ม อ ธิ บ ายถึ ง สาเหตุ แ ละความจำเป น ที่ ต อ งกระทำการดั ง กล า ว หรื อ ชี้ แ จงว า พ.ต.ท.ทักษิณ ทำการอะไรไว ผมเห็นวา ผูทำการปฏิวัติดำเนินการโดยไมมีการวางแผน มัวแตปฏิเสธ จึงทำใหเกิดขออางเหลานี้ขึ้น ในอดีตผมเคยติดตอเพื่อบอกให พล.อ.สนธิ บุ ญ ยรั ต กลิ น อดี ต ผู บั ญ ชาการทหารบกและหั ว หน า คณะปฏิ รู ป การปกครองในระบอบ ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข (คปค.) ออกมาเปดเผยถึงขั้นตอนและ ผูรวมวางแผนในการปฏิวัติเพื่อชี้แจงใหประชาชนรูวาสถานการณเปนอยางไร และในขณะนั้น มีแนวทางการแกปญหาอยางไรบาง ซึ่งสถานการณปจจุบันนี้ก็เชนกัน รัฐบาลตองวิเคราะห สถานการณวา มีแนวทางแกปญหาอยางไรในสถานการณที่กลุมเสื้อแดงกำลังจะออกมา เคลือ่ นไหว หรือจะแกไขอยางไรหากพรรครวมเดินเกมกดดันใหแกไขรัฐธรรมนูญ โดยตองคิดวา จะยุบสภาฯ เพื่อเลือกตั้งใหมหรือไม หากเลือกตั้งใหมแลวพรรคเพื่อไทยและภูมิใจไทยไดเปน รัฐบาล ประเทศชาติจะอยรู อดไดอยางไร โดยรัฐบาลตองพิจารณาใหสอดคลองกับพระราชดำรัส ของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวฯ ที่พระองคเคยตรัสวา ตองปองกันไมใหคนไมดีเขามา ครองเมือง" อดีตประธานสภาผแู ทนราษฎร กลาว อธิการบดีมหาวิทยาลัยรังสิต กลาวตอไปวา การอางวาประชาธิปไตยคือการใหเสียงสวนใหญของ ประชาชนตั ด สิ น นั้ น ตนอยากให ทุ ก คนยอมรั บ ว า ระบบเลือกตัง้ ของประเทศไทยยังไมเปนประชาธิปไตย และไมเหมาะสมสำหรับสังคมไทย เพราะบานเมือง เรา การเลือกตั้งสภาผูแทนราษฎรสวนใหญใชการ ซือ้ เสียง ใชอทิ ธิพล หากสังเกตผทู ไี่ ดรบั การเลือกตัง้ จะพบวาสวนใหญเปนผูอิทธิพลและเครือญาติ ซึ่ ง อย า งนี้ จ ะเรี ย กว า เป น ประชาธิ ป ไตยได ห รื อ ในขณะที่ประชาชนสวนใหญยังไดรับการศึกษา นอยจึงเห็นแกอามิสสินจาง อีกทัง้ การทำหนาทีห่ รือ กลไกการตรวจสอบของคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) และสื่อมวลชน ยังไมอยูในเกณฑที่ดี ตองมีการปรับปรุงอีกมาก

www.rsunews.net

14

"ยุบสภาฯ ไมใชทางออกของประเทศ เพราะยุบสภาฯ ก็ยังมีปญหาวุนวายเหมือนเดิม บางทีถึงเวลาแลวที่ตองมีการสังคายนา หรือมีการปฏิรูปประเทศไทยอีกครั้ง แตตองไมเหมือน กับเหตุการณ 19 กันยายน 2549 ที่ผานมา ทั้งนี้ ผมเห็นวาทหารมีหนาที่รักษาความมั่นคง ความปลอดภัย สันติสขุ ของชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย ซึง่ ตองทำหนาทีอ่ ยางตรงไปตรงมา และมีความชัดเจน เชนเดียวกับประเทศเกาหลีใตที่เมื่อประธานาธิบดีมีการคอรัปชั่น ก็ตอง ถูกตำรวจจับ ไมใชเหมือนประเทศไทยทีเ่ มือ่ ทำผิด ก็ตอ งดูวา เปนพรรคพวกของใคร ซึง่ แสดงให เห็นวาไมเปนนิติรัฐอยางแทจริง ทั้งนี้ ตนเห็นวากลไกของประเทศไมสามารถดำเนินการได การอางวาสภาผูแทนราษฎรคือสัญลักษณของประชาธิปไตยนั้น เปนเรื่องไมจริง เพราะที่มา ของตัวแทนเหลานั้นไมไดเกิดจากประชาธิปไตย แตเกิดจากการใชเงิน อำนาจและการโกง เพื่อเขามานั่งในสภาฯ แตผมก็ยังเชื่อวายังคงมีผูแทนราษฎรเพียงบางสวนที่ไดรับตำแหนงโดย ไมมีการซื้อเสียง อยางไรก็ตาม ปญหาดังกลาวตองแกดวยการไมยึดติดวาสัญลักษณเหลานี้ คือการมีประชาธิปไตย ทัง้ นี้ ผมเห็นวาประชาธิปไตยทีด่ ที สี่ ดุ คือ การทีป่ ระชาชนทุกคนมีสทิ ธิ์ มีเสียงเสมอภาคกัน" ดร.อาทิตย กลาว อดีตประธานสภาผแู ทนราษฎร กลาววา หากจะสังคายนาประเทศ ก็คงตองงดการใช รัฐธรรมนูญบางมาตรา ไมไดยกเลิกทัง้ ฉบับ บางมาตราตองพิจารณาเปนกติกาของแตละเรือ่ ง ทั้งในเรื่องของคณะรัฐมนตรี รัฐสภา และสำหรับกรณีที่หลายฝายมองวารัฐบาลแหงชาติ จะแกปญหาประเทศไดนั้น ตนมองวาหากมีกติกาใหทุกพรรครวมกันเปนรัฐบาลในสัดสวนที่ เทากัน โดยไมตองมีฝายคาน แนวคิดนี้ก็เหมือนเดิม ไมไดมีอะไรดีขึ้นมา แตหากดึงเอาคนดีที่ ต อ งการสั ง คายนาประเทศทั้ ง ประเทศมาร ว มกั น คิ ด ร ว มกั น ทำ โดยไม คำนึ ง ว า คนนั้ น จะ เปนนักการเมืองหรือไม ก็จะไดรฐั บาลคนดีแหงชาติมาหาทางออกใหกบั ประเทศ ทัง้ นี้ หากถาม ว า สมาชิ ก สภาผู แ ทนราษฎร (ส.ส.) ที่ เ ป น ผู แ ทนปวงชนเขาจะยอมรั บ แนวคิ ด นี้ ห รื อ ไม ตนเห็นวา ส.ส.ไมไดแปลวาเปนตัวแทนของปวงชน เพราะเรื่องตางๆ ที่พูดอยูในสภาฯ ไมได ตอบโจทย ตอบความตองการของประชาชน เราควรตัง้ เปากันใหม เราตองกำหนดมาเรือ่ งไหน สำคัญกวา เชน ความยากจนของประชาชนเปนเรื่องอันดับ 1 เพราะคนสวนใหญของประเทศ กวา 30 ลานคน ยังถูกเอารัดเอาเปรียบ มีรายไดก็ไมพอกิน รัฐบาลบอกวาอาหารเปนจุดแข็ง ของประเทศไทย แตปรากฏวาเกษตรกรผผู ลิตอาหารกลับยากจนทีส่ ดุ "ทุ ก วั น นี้ ร ะบบการเมื อ งมั น ผิ ด หมดเลย ข า วทุ ก วั น นี้ ห าสาระที่ เ ป น ประโยชน ต อ ประชาชนแทบไมได คนไทยจึงอยไู มดี มีไมสขุ นายกรัฐมนตรีไมสามารถจะแตงตัง้ ผบู ญ ั ชาการ ตำรวจได ซึ่งมันผิดปกติแลว นายกฯ ตั้งกฎเหล็ก 9 ขอ ออกมาก็ตองเปนกฎเหล็กของรัฐบาล 15

www.rsunews.net

ไมใชกฎเหล็กของพรรคประชาธิปตยอยางเดียว ถึงแมวาจะยุบสภาฯ เลือกตั้งใหม นึกภาพ ออกเลยวาอะไรจะเกิดขึ้น กระบวนการเดิมๆ จะทำใหประเทศนาหดหู และสูประเทศอื่น เขาไมได หากเราตองการทางออก ก็อยาไปติดยึดกับตัวหนังสือ ที่เขาบอกไววาอยางนั้น อยางนี้ เราควรเอาจิตวิญญาณของความเปนไทยมาหลอมเปนแนวทาง และหาวาทางออก ของประเทศควรจะเปนอยางไร ตอนนี้อารมณของคนทุกๆ สีมันไมนิ่งพอที่จะนั่งฟง เหมือนคน 2 คนทะเลาะกัน แตทั้งนี้ สีเสื้อมันเปนของจอมปลอม เราเอาสีเลือดของหัวใจมาพูดกันดีกวา เลือดของทุกคนมันเปนสีแดงเหมือนกัน อยาเอาความแบงภาคมาพูดกัน เราตองไมใชวิธีการ ประชาธิปไตยแบบปจจุบันมาเปนทางออก เพราะยังไงก็ออกไมได มันอาจจะตองมีการผาตัด ต อ งยอมเจ็ บ ระยะสั้ น เพื่ อ อนาคตที่ ดี แต ถ า ผ า ตั ด แล ว มั น ผิ ด พลาด มั น ก็ อ าจจะตายได " อธิการบดีมหาวิทยาลัยรังสิต กลาว

www.rsunews.net

16

17

www.rsunews.net

ตลาดหลักทรัพยเพื่อสังคม โดย สฤณี อาชวานันทกุล ปญหาระดับโลกทีร่ มุ เราเราอยใู นปจจุบนั ไมวา จะเปนภาวะโลกรอน ทรัพยากรธรรมชาติ รอยหรอ ระบบนิเวศเสือ่ มโทรม โรคระบาดรุนแรง วิกฤติอาหาร ผยู ากไรแรนแคนกวาเดิม ฯลฯ ลวนสะทอนใหเห็นอยางชัดเจนแลววา ลำพังระบบตลาดกระแสหลักทีย่ ดึ กำไรสูงสุดเปนสรณะ หรือนโยบายพัฒนาแบบ "บนลงลาง" ของภาครัฐอยางหนึง่ อยางใดนัน้ ไมอาจแกปญ  หาเศรษฐกิจ สังคม และสิง่ แวดลอมไดอยางมีประสิทธิภาพ ทันการณ และเปนธรรม ศตวรรษที่ 21 จึงเปนยุคที่เราตองมองเห็นขอจำกัดและความลาหลังของวิธีคิดเกา และ มองหาวิธคี ดิ ใหมและทำใหมในทุกมิตอิ ยางเรงดวน จึงไมนา แปลกใจทีง่ านของกิจการพันธใุ หม ซึ่งมีชื่อเรียกในวรรณกรรมธุรกิจแลววา "กิจการเพื่อสังคม" (social enterprises) กำลังไดรับ ความสนใจและการสนับสนุนมากขึ้นเรื่อยๆ ผูประกอบการเพื่อสังคมที่กาวหนาที่สุดลวนทำงานดวย "สมอง" ที่วางแผนเพื่อความ อยูรอดทางการเงิน "หัวใจ" ที่หวงใยความอยูรอดของสังคม และ "สายตา" แหลมคมยาวไกล ที่สรางแนวรวมระหวางภาครัฐ ธุรกิจ และประชาชน พัฒนาโมเดลเปยมนวัตกรรมที่สามารถ แกปญ  หาสังคมหรือสิง่ แวดลอมในทองถิน่ ของตนเอง โดยเฉพาะในสาขาสุขอนามัย การศึกษา การเงิ น ขนาดจิ๋ ว และเทคโนโลยี ส ะอาด ที่ ส ามารถนำไปขยายขนาดและทำซ้ำ ที่ อื่ น ได (อานรายละเอียดความหลากหลายของกิจการเพื่อสังคมที่ประสบความสำเร็จไดในหนังสือ เรือ่ ง "The Power of Unreasonable People" โดย John Elkington และ Pamela Hartigan ฉบับแปลไทยชือ่ "พลังของคนหัวรัน้ " แปลโดยผเู ขียน ตีพมิ พโดยสำนักพิมพมติชน) ถึงแมวางานของพวกเขาจะเติบโตขึ้นอยางกาวกระโดดตั้งแตโลกเขาสูศตวรรษที่ 21 กิจการเพือ่ สังคมสวนใหญกย็ งั ประสบปญหาในการระดมทุน เนือ่ งจากนักลงทุนทัว่ ไปยังมองวา "การลงทุน" กับ "การให" แตกตางกันอยางสิน้ เชิง ตองเลือกทำอยางใดอยางหนึง่ คือถา "ลงทุน" ก็อยากไดผลตอบแทนทางการเงินสูงเทาทีจ่ ะสูงได ซึง่ กิจการเพือ่ สังคมอาจทำไมไดเพราะลงทุน ดานสังคมเปนหลัก แตในทางกลับกัน ถานักลงทุนอยากชวยเหลือสังคมก็จะอยาก "ใหเปลา" www.rsunews.net

18

เพราะถื อ ว า "ทำบุ ญ " ดั ง นั้ น จึ ง ไม ค อ ยอยากเห็ น องค ก รนำเงิ น ให เ ปล า ไปสร า งรายได สวนสถาบันการเงินกระแสหลักทีป่ ระกาศวามี "ความรับผิดชอบตอสังคม" สวนใหญกย็ งั มองวา กิจการเพือ่ สังคมเล็กเกินไปและเสีย่ งเกินไปทีจ่ ะลงทุน ไมวา จะในรูปหนีห้ รือหนุ การระดมทุนจากตลาดการเงินกระแสหลักมีอปุ สรรค เพราะกิจการเพือ่ สังคมเปนกิจการ ลูกผสมระหวางธุรกิจกระแสหลักกับองคกรการกุศล ขณะเดียวกันนักลงทุนพันธุใหม คือ "นักลงทุนเพือ่ สังคม" (impact investors) ทีอ่ ยากลงทุนในกิจการเพือ่ สังคมก็หาตัวผปู ระกอบการ คอนขางยาก และตองเสียเวลาและคาใชจายในการหาขอมูลมายืนยันวากิจการนั้นมีแนวโนม ดีจริงหรือไม ในเมื่อสิ่งที่ระบบตลาดทำไดดีกวากลไกอื่นๆ คือ "จับคู" ระหวางอุปสงคและอุปทาน "ตลาดหลักทรัพยเพือ่ สังคม" (social stock exchange) จึงกำลังอุบตั ขิ นึ้ อยางชาๆ แตมนั่ คงใน หลายประเทศ ดวยฝมอื และความทมุ เทของนักการเงินกลมุ นอยทีส่ นใจวากลไกการเงินจะชวย สังคมไดอยางไร มากกวาไปเก็งกำไรทองคำ อนุพนั ธองิ ราคาน้ำมัน หรือกองทุนพันธบัตรเกาหลี ตลาดหลักทรัพยเพือ่ สังคมนองใหมหมาดในวงการคือ Impact Investment Exchange Asia (IIX, http://www.asiaiix.com ) ในสิงคโปร ไดรบั อนุมตั จิ ากทางการเมือ่ เดือนมีนาคม 2552 IIX ไมใชตลาดหลักทรัพยเพือ่ สังคมแหงแรกในโลก แตเปนแหงแรกในทวีปเอเชีย และเปน หนึ่งในไมกี่แหงที่ตองการจับคูระหวางกิจการเพื่อสังคมและนักลงทุนเพื่อสังคมอยางแทจริง ไม ใ ช ต ลาดสมั ค รใจไร ผู กำกั บ ดู แ ลที่ จั บ คู ร ะหว า งองค ก รการกุ ศ ลกั บ ผู ใ จบุ ญ เฉยๆ อยาง BOVESPA ในบราซิล หรือ SASIX ในอเมริกาใต แต IIX เปนตลาดหลักทรัพยเต็มรูปแบบ เพือ่ สงเสริมกิจการเพือ่ สังคม เหมือนกับ Social Stock Exchange (SSE) ในอังกฤษ ตัวองคกร IIX เองก็เปนกิจการเพือ่ สังคม มีพนั ธกิจ "ชวยกิจการเพือ่ สังคมในเอเชียใหเขา ถึงทุน ทำใหพวกเขาสามารถขยายขนาดผลลัพธของกิจกรรมไดอยางรวดเร็วกวาเดิม" โครงสรางโดยรวมของ IIX เหมือนกับตลาดทุนทัว่ ไป มีตลาดแรกและตลาดรองใหนกั ลง ทุนซือ้ ขาย และเปนตัวกลางในการชำระเงิน แตทพี่ เิ ศษคือกลไกทุกอยางถูกออกแบบมาสำหรับ กิจการเพือ่ สังคมโดยเฉพาะ IIX หวังวาจะสามารถสราง "ระบบนิเวศ" ของตลาดการลงทุนเพือ่ 19

www.rsunews.net

สังคมในทางที่เหมือนกับตลาดการเงินกระแสหลัก ซึ่งหมายความวามันจะประกอบไปดวย กิจการที่ออกหลักทรัพย นักลงทุนเพื่อสังคม นายธนาคาร บริษัทผูสอบบัญชี โบรกเกอร บริษทั วิจยั ฯลฯ "สินคา" ของ IIX คือหุนและตราสารหนี้ กิจการเพื่อสังคมที่แสวงหากำไรออกหลักทรัพย ไดทงั้ 2 ประเภท สวนกิจการทีไ่ มแสวงหากำไรจะออกไดแตตราสารหนี้ นักลงทุนในหนุ จะไดรบั ผลตอบแทนดานการเงินจากเงินปนผลและการซื้อขายหุนในตลาดรอง สวนนักลงทุนใน ตราสารหนี้ (มีสถานะเปนเจาหนี้ของกิจการ) ก็จะไดรับดอกเบี้ยและเงินตนรายงวดเหมือนกับ ตราสารหนี้ทั่วไป นอกจากผลตอบแทนดานการเงิน นักลงทุนทั้ง 2 ประเภทก็จะไดรับทราบวากิจการที่ พวกเขาลงทุนนัน้ สรางผลบวกตอสังคมเทาไรแลวบาง โดย IIX รวมกับทีมผเู ชีย่ วชาญจะกำหนด วิธวี ดั และคำนวณผลตอบแทนนีอ้ อกมาเปนมูลคา "ปนผลสังคม" (social dividends) IIX จะกำหนดเกณฑขั้นต่ำของกิจการเพื่อสังคมที่ประสงคจะเขามาระดมทุนในตลาด โดยสวนหนึ่งจะใชเกณฑของตลาดหุนทั่วไป เชน มาตรฐานธรรมาภิบาล มาตรฐานบัญชี ผลประกอบการดานการเงินและการดำเนินกิจการที่ผานมา เสริมดวยขอบังคับเพิ่มเติมเพื่อ ตีกรอบกิจการในตลาดใหอยแู คกจิ การเพือ่ สังคมจริงๆ กลาวคือ เปนกิจการทีม่ พี นั ธกิจดานสังคม หรือสิง่ แวดลอมเปนหลัก และสามารถนำสงผลตอบแทนทัง้ ดานการเงินและดานสังคม คุณูปการขอหนึ่งของตลาดการ "ลงทุน" อยางเปนทางการอยาง IIX ที่สำคัญไมแพการ สรางตลาดใหมที่ชวยพัฒนาสังคมคือ การที่ IIX จะสรางและเผยแพรมาตรฐานในการเปดเผย และประเมินผลตอบแทนดานสังคมและสิ่งแวดลอม รายงานผลตอบแทนดานนี้ของกิจการ ใน IIX ทุกแหงจะตองไดรับการประเมินโดยบุคคลภายนอก คลายกับที่งบการเงินของบริษัท ทุ ก บริ ษั ท จะต อ งผ า นการตรวจสอบโดยผู ส อบบั ญ ชี อิ ส ระ เพื่ อ สร า งความโปร ง ใสและ ความน า เชื่ อ ถื อ ให กั บ นั ก ลงทุ น และในเมื่ อ กิ จ การเพื่ อ สั ง คมต อ งเป ด เผยข อ มู ล ให กั บ นักลงทุนอยางสม่ำเสมอ การไดจดทะเบียนใน IIX ก็นา จะชวยสรางวินยั ทางออมใหกบั กิจการ ตลอดจนระดมความชวยเหลือจากผเู ลนรายอืน่ ๆ ในตลาดทีล่ ว นแตกระตือรือรนในการแบงปน ขอมูลและโมเดลธุรกิจ เพราะทุกฝายลวนมีเปาหมายดานสังคมและสิ่งแวดลอมเปนที่ตั้ง ไมใชประโยชนสวนตน www.rsunews.net

20

เดอรรีน ชาหนาซ (Durreen Shahnaz) ชาวอเมริกันเชื้อสายบังกลาเทศ ผูกอตั้งและ ประธานกรรมการของ IIX มี ป ระวั ติ แ ละแนวคิ ด น า สนใจไม แ พ ต ลาดที่ เ ธอผลั ก ดั น ตำแหนงปจจุบันอีกตำแหนงของเธอคือ หัวหนาโครงการนวัตกรรมและการเปลี่ยนแปลงสังคม คณะนโยบายสาธารณะ (Lee Kuan Yew School of Public Policy) แหงมหาวิทยาลัย แหงชาติสิงคโปร เธอจบปริญญาโทบริหารธุรกิจจากมหาวิทยาลัยวารตัน และปริญญาโท ความสัมพันธระหวางประเทศจากมหาวิทยาลัยจอหน ฮอบกินสในสหรัฐอเมริกา มีประสบการณ มากมายในภาคการเงิ น ภาคธุ ร กิ จ และธุ ร กิ จ เพื่ อ สั ง คม ตั้ ง แต ม อร แ กน สแตนเลย และเมอร ริ ล ลิ น ช บริ ษั ท วาณิ ช ธนกิ จ ชั้ น นำของอเมริ ก า ไปจนถึ ง ธนาคารโลก นิ ต ยสาร รีดเดอรส ไดเจสท และธนาคารกรามีน กอนหนานีช้ าหนาซกอตัง้ ธุรกิจเพือ่ สังคมชือ่ oneNest เพื่อขายงานหัตถกรรมผานเว็บไซต เชื่อมชางฝมือชาวบานโดยตรงเขากับผูบริโภครายยอย ในอีกซีกโลกหนึ่ง ชาหนาซมองวา กำเนิดของ IIX "...นับเปนจุดเริม่ ตนของการเงินยุคใหม และเปนปฏิกริ ยิ า ที่เหมาะสมตอความโลภในตลาดการเงินที่ครอบงำประเทศพัฒนาแลวสวนใหญในโลกตลอด ระยะเวลาไมกที่ ศวรรษทีผ่ า นมา สิง่ ทีด่ ที สี่ ดุ คือ ตลาดนีม้ แี นวโนมจะเปนปฏิกริ ยิ าของทวีปเอเชีย ตอความสับสนอลหมานในโลกตะวันตก และนำจิตสำนึกทางสังคมไปยืนอยูแถวหนาของ ตลาดการเงินโลก" หมายเหตุ บทความนีต้ พี มิ พครัง้ แรกในหนังสือพิมพประชาชาติธรุ กิจ ฉบับวันที่ 8 ตุลาคม 2552

21

www.rsunews.net

บทเรียนจากกรีนพีซ : เปลีย่ นศัตรูเปนมิตร โดย อนล นาครทรรพ

"ตื้ อ เท า นั้ น ที่ ค รองโลก" เป น วาทกรรมที่ เ ป น จริ ง อี ก ครั้ ง เมื่ อ คิ ม เบอร ลี ค ล า ร ก บริ ษั ท กระดาษยั ก ษ ใ หญ ข องสหรั ฐ อเมริ ก า ยอมลดราวาศอกต อ คู พิ พ าทอย า ง กรี น พี ซ องคการพิทักษสิ่งแวดลอมรายใหญของโลก โดยหันไปหาแหลงวัตถุดิบทดแทนในการผลิต กระดาษเพื่อรักษาผืนปาดึกดำบรรพในประเทศแคนาดาเอาไว ภายหลังกรีนพีซรณรงคตอ ตานบริษทั คิมเบอรลคี ลารก ทีด่ ำเนินการทำลายผืนปาบอเรียล ในแคนาดาเปนเวลาติดตอกันมากวา 5 ป บริษทั ยักษใหญผผู ลิตกระดาษเช็ดหนาและกระดาษ ชำระยี่ ห อ คลี เ น ก ซ แ ละสก อ ต ได อ อกมาประกาศว า จะซื้ อ เยื่ อ ไม จ ากแหล ง ป า ดั ง กล า ว

www.rsunews.net

22

เฉพาะสวนที่ไดรับการอนุมัติจากคณะกรรมการพิทักษปา โดยตั้งเปาหมายวาภายใน 2 ป วัตถุดิบรอยละ 40 หรือประมาณ 6 แสนตัน ที่บริษัทใชในทวีปอเมริกาเหนือ จะตองมาจาก เยื่อกระดาษที่นำกลับมาใชใหม หลังจากทีค่ มิ เบอรลคี ลารกประกาศมาตรการดังกลาว กรีนพีซก็ประกาศจะยุตมิ าตรการ ประชาสัมพันธเชิงลบทีม่ ตี อ บริษทั โดยทีผ่ า นมา กรีนพีซไดพยายามวาดภาพใหคมิ เบอรลคี ลารก เปนพอคาทุนนิยมผูเปนตัวการเขมือบตนไมดึกดำบรรพที่หายากจากปาบอเรียล การอนุ รั ก ษ ป า ถื อ เป น อาวุ ธ สำคั ญ ในการต อ สู กั บ การเปลี่ ย นแปลงของภู มิ อ ากาศ ปาบอเรียลเปนปาดึกดำบรรพที่ใหญที่สุดในทวีปอเมริกาเหนือ แตกลับมีบริเวณแครอยละ 10 ที่ ไ ด รั บ การพิ ทั ก ษ เ ป น การถาวร พื ช พรรณและผื น ดิ น ของป า บอเรี ย ลเก็ บ กั ก คาร บ อนไว ถึง 186,000 ลานตัน เทียบเทากับการปลอยกาซเรือนกระจกเปนเวลา 27 ป การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นครั้งนี้เปนการหันหนาเขาหากันระหวางคิมเบอรลีคลารกและ กรีนพีซ โดยคิมเบอรลีคลารกก็เล็งเห็นความสำคัญของภาพการประชาสัมพันธเชิงบวกภายใต บรรยากาศห ว งใยต อ สิ่ ง แวดล อ มโลก และกรี น พี ซ เข า มามี ส ว นร ว มในการออกแบบกฎ การหาแหลงวัตถุดิบใหมใหกับคิมเบอรลีคลารก ถือเปนปฐมบทแหงความรวมมือของสององคกรที่เคยอยูคนละฝง แตตางมองเห็น ความตองการของแตละฝายและความสำคัญของการอยรู ว มในสังคมเดียวกัน นับวาเปนบทบาท ใหมของกรีนพีซ ที่เคยถูกตีตราวาเกเร เปนผูกอการรายสิ่งแวดลอม มาเปนมิตรรวมอยูรวมคิด มีอารมณขนั ไมฟาดฟนเหมือนทีแ่ ลวมา

23

www.rsunews.net

Hillary Doctrine อเมริกาเดินเกมรุกการตางประเทศ โดย วีระยุทธ โชคชัยมาดล

www.rsunews.net

24

สหรั ฐ อเมริ ก ากำลั ง เดิ น เกมรุ ก ทางการต า งประเทศรอบใหม ภายใต ก ารนำของ นางฮิลลารี คลินตัน อดีตสตรีหมายเลข 1 ของสหรัฐฯ ในยุคเรืองอำนาจของประธานาธิบดี บิล คลินตัน โดยพล็อตใหมทสี่ หรัฐเขียนขึน้ มา มี "การพัฒนา" เปนวาระหลักในการเดินเรือ่ ง การกลาวสุนทรพจนของนางฮิลลารี คลินตัน รัฐมนตรีตางประเทศสหรัฐฯ ตอที่ประชุม ของ Center for Global Development ณ กรุงวอชิงตัน ดีซี เมือ่ วันที่ 6 มกราคม 2553 แสดง ใหเห็นถึงการปรับเปลี่ยนทิศทางของนโยบายตางประเทศสหรัฐฯ ที่เรียกไดวา เปลี่ยนทิศ แบบ 180 องศาหากเทียบกับนโยบายตางประเทศสมัยประธานาธิบดี จอรจ ดับเบิลยู บุช ที่ชูธงการทำสงครามตอตานการกอการรายทั่วโลกเปนแกนหลักของการกำหนดนโยบาย การตางประเทศ ภายหลังเหตุการณกอวินาศกรรมขับเครื่องบินชนตึกเวิรลเทรด เซ็นเตอร เมือ่ ป ค.ศ. 2001 ซึง่ ถือเปนภัยคุกคามทีร่ นุ แรงทีส่ ดุ ทีเ่ คยเกิดขึน้ บนผืนแผนดินใหญสหรัฐอเมริกา "ในอดีตทีผ่ า นมา 'การพัฒนา' เปนเรือ่ งของการชวยเหลือเพือ่ นมนุษย เรือ่ งของการกุศล หรือมิฉะนั้นก็เปนเรื่องของรัฐบาลประเทศตางๆ ที่พยายามหาพันธมิตรมารวมกันแกปญหา" นางฮิลลารี กลาวตอนหนึง่ ในสุนทรพจนบนเวที Center for Global Development "แตทกุ วันนี้ 'การพัฒนา' กลับเปนพันธกิจทีเ่ กีย่ วของทัง้ ในดานยุทธศาสตร เศรษฐกิจ และ ศีลธรรม ซึ่งถือเปนเสาหลักในการขับเคลื่อนผลประโยชนของสหรัฐฯ รวมทั้งแกไขปญหาตางๆ ที่เกิดขึ้นทั่วโลก ดังเชนที่ 'การทูต' [diplomacy] และ 'การปองกันประเทศ' [defense] ไดทำหนาที่นี้มาโดยตลอด "ถึงเวลาแลวที่ [สหรัฐฯ] ตองมีวิธีคิดใหมในศตวรรษใหม ...ถึงเวลาแลวที่ตองยกระดับ 'การพัฒนา' ใหเปนเสาหลักของการดำเนินนโยบายตางประเทศ และก็ถงึ เวลาแลวเชนกันทีเ่ รา ตองกลับมาชวยกันสราง 'ยูเสด' [United States Agency for International Development: USAID] ขึ้ น มาใหม ให เ ป น องค ก ารเพื่ อ การพั ฒ นาระดั บ แนวหน า ของโลก"นางฮิ ล ลารี กล า ว ดวยน้ำเสียงหนักแนน ซึ่งตามมาดวยเสียงปรบมือจากผูเขารวมฟงสุนทรพจนอยางกึกกอง นีไ่ มใชการกลาวสุนทรพจนทวั่ ๆ ไป แตนางฮิลลารีไดประกาศ "Hillary Doctrine" นัน่ คือ แสดงจุดยืนทิศทางของนโยบายตางประเทศสหรัฐฯ ในยุคที่เธอเปรียบเสมือนเปนผูกำกับ การแสดง โดยมีประธานาธิบดีบารัค โอบามา เปนผอู ำนวยการสราง 25

www.rsunews.net

Hillary Doctrine กำหนดให "การพัฒนา" (development) เปนวาระหลักของโครงเรือ่ ง การตางประเทศ โดยมี ยูเสด เปนตัวเดินเรื่อง แตกตางจากเดิมที่สหรัฐฯ ใช "การทูต" และ "การปองกันประเทศ" เปนเครือ่ งมือในการแทรกแซงการเมืองระหวางประเทศ ดังทีป่ รากฏในยุค ของประธานาธิบดีจอรจ ดับเบิลยู บุช ทีเ่ ดินเกมกดดันรัฐบาลของประเทศตางๆ เพือ่ ใหรว มมือ กับสหรัฐฯ ในการปราบปรามเครือขายการกอการรายขามชาติ เชน กลุมอัลไกดา กลุมเจไอ ที่สหรัฐฯ ระบุวาอยูเบื้องหลังการกอวินาศกรรมตึกเวิรลเทรด เซ็นเตอร รวมถึงการมุงทำลาย ผลประโยชนของสหรัฐฯ ทัง้ ทีเ่ ปนชีวติ และทรัพยสนิ อยางตอเนือ่ ง นางฮิลลารีกลาววา การตอตานการกอการรายจะประสบความสำเร็จไมไดหากผูคนอีก เป น ร อ ยล า นคนยั ง คงหิ ว โหย ไม มี ง านทำ ถู ก ตั ด ขาดจากระบบการค า เสรี นอกจากนั้ น ยังเนนย้ำวา สหรัฐฯ ไมสามารถพึ่งพาบรรดาประเทศพันธมิตรของสหรัฐฯ ในภูมิภาคตางๆ ใหชวยปราบปรามเครือขายการกอการรายขามชาติไดตราบใดที่บรรดาประเทศดังกลาว ยังไรเสถียรภาพ ไมมีความมั่นคง อีกทั้งสหรัฐฯ จะไมมีวันประสบผลสำเร็จในการผลักดันให ทั่วโลกมีระบบธรรมาภิบาลและหลักนิติธรรมตราบเทาที่ความหิวโหยและความยากจนยังคง บั่นทอนความพยายามดังกลาว จากสุนทรพจนของนางฮิลลารี พอจะทำใหเห็นเปนรูปเปนรางวา การเดินสายเยือน ทวีปเอเชียและแอฟริกา รวมถึงการปรากฏตัวบนเวทีโลกและเวทีระหวางประเทศในชวงหลาย เดือนที่ผานมาดวยทาทีอันเปนมิตรตอสังคมโลก โดยเสนอตัวเปนผูประสานและสนับสนุน ให เ กิ ด ความร ว มมื อ และการพั ฒ นาในด า นต า งๆ จึ ง เป น เหมื อ นเหล า เก า ในขวดใหม ข อง การตางประเทศสหรัฐฯ ทาทีอนั แข็งกราวของสหรัฐฯ ตอสังคม โลกในสมัย จอรจ ดับเบิลยู บุช เรืองอำนาจ อาจจะเปลี่ ย นไป แต แ ก น ของนโยบาย ต า งประเทศสหรั ฐ ฯ ยั ง คงเดิ ม ไม เปลี่ ย นแปลงนั บ ตั้ ง แต ห ลั ง สงครามโลก ครั้ ง ที่ 2 ผ า นสงครามเย็ น จนถึ ง ป จ จุ บั น นัน่ คือนโยบายแทรกแซงและแผอทิ ธิพลเหนือ การเมืองของประเทศตางๆ ทีส่ ง ผลกระทบตอ ผลประโยชนของสหรัฐฯ www.rsunews.net

กลมุ นักศึกษาชาวอัฟกันในชุดของยูเสด (USAID) องคการทีม่ บี ทบาท ในการฟนฟูและพัฒนาระบบการศึกษาในอัฟกานิสถานภายหลัง การโคนลมระบอบตอลีบันเมื่อปลายป ค.ศ. 2001 ภาพโดย USAID (ค.ศ. 2006)

26

ภาพที่ ก องทั พ สหรั ฐ ฯ ส ง กองกำลั ง ออกไปปฏิ บั ติ ภ ารกิ จ โพ น ทะเล เช น ตามล า นายโอซามา บิน ลาเดน หรือ โคนลมระบอบซัดดัม ฮุสเซน คงไมมีใหเห็นในการตางประเทศ สไตล ฮิลลารี คลินตันอยางแนนอน แตไมไดหมายความวา สหรัฐฯ จะเลิกปฏิบัติตนเชน ผูมีอิทธิพลในการเมืองโลกอยางเชนที่กระทำตอเนื่องมา การยกระดับ "การพัฒนา" เปนเสาหลักของนโยบายตางประเทศสหรัฐฯ กลับจะยิง่ ทำให ความพยายามแทรกแซงกิจการภายในของประเทศอืน่ งายยิง่ กวาเดิม เพราะไมไดมาในรูปแบบ ทีม่ ที หารหรือฝูงบินเขาไปปฏิบตั กิ ารขามประเทศ ซึง่ ถาเปนเชนนัน้ จะถูกประชาชนทองถิน่ ตอตาน เฉกเชนที่เกิดขึ้นมาในอดีต แตการแทรกแซงของสหรัฐฯ จะมาในรูปของการใหความชวยเหลือดานการพัฒนา ไดแก การสรางอาชีพ สรางชุมชนพึ่งตนเอง ขจัดยาเสพติด จัดหาสวัสดิการดานการแพทย เปนตน ซึง่ เปนความชวยเหลือในรูปแบบทีป่ ระเทศกำลังพัฒนาทัง้ หลาย เชน อัฟกานิสถาน ปากีสถาน เยเมน แอฟริกาใต เปรู รวมถึงไทย ไมมีวันจะปฏิเสธ เพราะเปนสิ่งที่จำเปนและตองการ อยางมาก สำคัญทั้งตอการพัฒนาของประเทศและความอยูรอดของรัฐบาลในแตละประเทศ แตก็ตองแลกกับการใหความรวมมือกับสหรัฐฯ เมื่อไดรับการรองขอ ซึ่งนั่นอาจหมายถึง การยอมใหมี "ปฏิบัติการพิเศษ" ของสหรัฐฯ ในเขตอธิปไตยของบรรดาประเทศที่ไดรับความ ชวยเหลือเชนกัน หลังจากนี้ คงไมใชเรื่องนาแปลกใจที่บรรดาประเทศกำลังพัฒนาจะใหการตอนรับ ปฏิบัติการเพื่อการพัฒนาของยูเสด โดยผานกลุมบุคคลที่นางฮิลลารี เรียกวา "development diplomats" หรือ "นักการทูตเพื่อการพัฒนา" อันประกอบดวยผูเชี่ยวชาญของยูเสดและ เจาหนาทีก่ ารทูตของสหรัฐฯ ทีป่ ระจำการตามประเทศตางๆ ซึง่ จะประสานงานกันเพือ่ ใหภารกิจ ในการพัฒนาบรรลุตามเปาหมายและวัตถุประสงค โดยการประสานงานดังกลาวยังรวมถึง การทำงานรวมกับองคการระหวางประเทศ เชน ธนาคารโลก องคกรการเงินระหวางประเทศ สำนักงานโครงการพัฒนาแหงสหประชาชาติ หรือ ยูเอ็นดีพี (UNDP) รวมถึงบรรดาองคการ ภาคเอกชน หรือ เอ็นจีโอ (NGOs) เชน the Gates Foundation, CARE, the Clinton Foundation, Oxfam International ซึ่งโดยรวมนับวาเปนเครือขายองคการระหวางประเทศ ที่มีอิทธิพลอยางมากตอการดำเนินกิจการภายในและภายนอกของเหลาประเทศกำลังพัฒนา

27

www.rsunews.net

กาลเวลาไดพิสูจนแลววา การตางประเทศแบบสายเหยี่ยวของ จอรจ ดับเบิลยู บุช ที่ใชการทหารนำการทูต หรืออาจเรียกไดวาเปน Bush Doctrine ดูเหมือนประสบความสำเร็จ ในระยะเริ่มตน แตในที่สุดหลังจาก 9 ปผานไปนับตั้งแตเหตุการณวินาศกรรมตึกเวิรลเทรด เซ็นเตอร ก็เปนที่ประจักษแลววาเปนนโยบายที่ลมเหลว สงผลใหสหรัฐฯ ตองประสบกับ ความยากลำบากในการรักษาแนวรวมตอตานการกอการราย ในขณะทีบ่ รรดาประเทศพันธมิตร คอยๆ ถอยหางเนื่องจากสงครามตอตานการกอการรายที่ยืดเยื้อมากวา 9 ป สงผลกระทบ ตอการเงินการคลังของประเทศ โดยยังไมมีทีทาวาจะสามารถขจัดภัยคุกคามนี้ได แตกลับ ตองรักษาระดับการดูแลความมั่นคง ซึ่งตองใชงบประมาณเปนจำนวนมหาศาล คำประกาศ Hillary Doctrine ถือเปนการเปดศักราชใหมของการตางประเทศสหรัฐฯ ที่ตองรอการพิสูจนวาจะประสบชะตาเดียวกับ Bush Doctrine หรือไม แมจะมาในแบบ "ผใู ห" มากกวาจะเปน "เจานาย" ก็ตาม

www.rsunews.net

28

การปฏิรูปเศรษฐกิจ วาดวยปฏิรปู รายไดภาครัฐเลีย่ งวิกฤติการคลัง โดย ดร.อนุสรณ ธรรมใจ

ตลอดช ว ง 2-3 ป ที่ ผ า นมา ผมได ใ ห ค วามเห็ น ต อ สาธารณะหลายต อ หลายครั้ ง ว า ประเทศไทยจะเผชิญกับวิกฤติทางการคลังในอีก 4-5 ปขา งหนา เพราะจากการประเมินปจจัย หลายประการแลวดูทาทางจะเลี่ยงยาก แตใชวา จะเลีย่ งไมไดเลย เห็นการใชเงินอยางไมบนั ยะบันยังภายใตนโยบายประชานิยม แบบผิดๆ ของหลายรัฐบาลที่ผานมา บวกกับการทุจริตคอรรัปชันที่เกิดขึ้นอยางตอเนื่อง

29

www.rsunews.net

การชะงั ก งั น ของการลงทุ น จากป ญ หาทางการเมื อ งและความไม ชั ด เจนทางนโยบาย ผสานเข า กั บ การเติ บ โตทางเศรษฐกิ จ ที่ ต่ำ กว า ศั ก ยภาพและวิ ก ฤตการณ ค วามขั ด แย ง เชิงโครงสรางที่ยังไมอาจแสวงหาทางออกอันเหมาะสม ลวนเปนเหตุปจจัยที่นำมาสูวิกฤติ ฐานะการคลังทามกลางวิกฤตการณอื่นๆ ที่เราตองเตรียมรับมือ แมนเศรษฐกิจกระเตื้องขึ้น เก็ บ ภาษี ไ ด ม ากขึ้ น เป น ผลให ส ถานการณ เ ฉพาะหน า ของป ญ หาฐานะทางการคลั ง และ หนี้สาธารณะจะเบาลงชั่วคราว แตสถานการณระยะยาวยังไมอาจวางใจไดเลย การตั้งสมมติฐานวา เศรษฐกิจจะ ขยายตัวที่ระดับ 5-6% ในชวง 4-5 ปขางหนาไมใกลเคียงขอเท็จจริง ขณะที่สัดสวนประจำใน งบประมาณเพิ่ ม มากขึ้ น ตามลำดั บ โดยเฉพาะที่ เ กี่ ย วข อ งกั บ ระบบสวั ส ดิ ก ารสั ง คม อยางงบประมาณป 2554 ตัง้ งบไว 2.02 ลานลานบาท เปนรายจายประจำ 78% เหลือเงินลง ทุ น น อ ยมาก งบประจำส ว นใหญ ก็ ตั ด ลดไม ไ ด หากตั ด ลงคงจะมี ป ญ หาทางการเมื อ ง อยางแนนอน โดยเฉพาะนโยบายประชานิยมและสวัสดิการทัง้ หลาย โครงสรางประชากรเปลีย่ น สูสังคมผูสูงอายุมากขึ้นตามลำดับ รัฐบาลก็แทบจะไมสามารถเก็บภาษีเงินไดจากคนเหลานี้ รายจายดานสาธารณสุขเพิ่มขึ้นอยางมีนัยสำคัญหากทานผูอานพิจารณาดูตารางขอมูล ประกอบ สถานะหนี้สาธารณะและงบประมาณก็จะเห็นถึงความเสี่ยงแหงวิกฤติฐานะการคลัง ที่อาจเกิดขึ้นสำหรับอนาคตอันไมไกลนัก ตัวเลขการประเมินตามตาราง ตัง้ อยบู นสมมติฐานในการมองเศรษฐกิจคอนขางบวก โดย คาดการณจดี พี ขี ยายตัวในระดับ 4-5% ในชวงสีห่ า ปขา งหนา สวนการคาดการณการเติบโตปนี้ คอนขางระมัดระวังและใกลเคียงความจริง มองวาจะเติบโตเพียง 2.5% เราควรตั้งเปาหมายความยั่งยืนทางการคลังโดยพยายามบริหารจัดการไมใหยอดหนี้ สาธารณะคงคางตอจีดีพีไมเกินรอยละ 50 ภาระหนี้ตองบประมาณไมควรเกินรอยละ 15 สัดสวนงบการลงทุนควรอยทู รี่ ะดับรอยละ 25-30 ไมควรต่ำกวารอยละ 20 อยางทีเ่ ปนอยู เพราะในระยะยาว โครงสร า งพื้ น ฐานทางเศรษฐกิ จ (คุ ณ ภาพทรั พ ยากรมนุ ษ ย ระบบชลประทาน ระบบโลจิสติกส ระบบโทรคมนาคม ระบบพลังงาน) จะไมเพียงพอและลดทอน ศักยภาพแขงขันในระยะยาว การเติบโตจะถดถอยและต่ำลงเรื่อยๆ www.rsunews.net

30

แมนไมมีการลงทุนในโครงการขนาดใหญ การใชจายภาครัฐจำเปนตองเพิ่มขึ้นอยูแลว ดวยนโยบายเรียนฟรี 15 ป ประกันสุขภาพถวนหนา ขยายระบบประกันสังคม การสงเคราะห คนชรา ไมนับรวม การใชจายเพื่อหวังผลทางการเมือง ซึ่งในอนาคตอันไมไกลนัก หากไมมี การหารายไดเพิม่ ก็ตอ งกเู พิม่ และคงมีปญ  หาทางการคลังตามมาแนนอน ทางออกที่จะเริ่มทำกันตั้งแตเดี๋ยวนี้คือการหารายไดเพิ่มเติมดวยการปฏิรูประบบรายได ภาครัฐทัง้ หมด ทัง้ รายไดจากภาษีและรายไดจากการดำเนินงานของรัฐวิสาหกิจ รัฐตองเก็บภาษี ทีม่ ลี กั ษณะกาวหนามากขึน้ และขยายฐานภาษีใหใหญขนึ้ โดยเฉพาะภาษีทรัพยสนิ ควรผลักดัน ตัวเลขรายไดภาครัฐใหขนึ้ ไปอยสู กั ระดับประมาณ 20% ของจีดพี ี สถานะทางคลังจึงมั่นคงมีเสถียรภาพ และไมกระทบตอการขยายตัวทางเศรษฐกิจ การปรับโครงสรางภาษีเปนสิง่ ทีไ่ มอาจหลีกเลีย่ งได การผลักดันภาษีมรดกภาษีทรัพยสนิ อั น เป น การเก็ บ ภาษี จ ากฐานทรั พ ย สิ น จะช ว ยรั ฐ ลดการพึ่ ง พิ ง ภาษี ที่ เ ก็ บ จากฐานรายได สิ่งนี้จะลดความเหลื่อมล้ำทางดานเศรษฐกิจในสังคมลงได แตไมใชเรื่องที่จะเกิดขึ้นงาย มีแรงเสียดทานจากโครงสรางอำนาจปจจุบันสูง อยางไร ก็ตาม หากไมเกิดขึน้ วันนี้ อนาคตขางหนาตองเกิดขึน้ อยดู ี อยทู วี่ า รัฐบาลไหนมีความกลาทำใน สิ่งที่รัฐบาลตองทำมากนอยแคไหน แนนอนที่สุดวาสิ่งนี้เกิดขึ้นไดก็ตอเมื่อมีการปรับเปลี่ยน ประชาธิปไตยแบบผูกขาด สรู ะบบประชาธิปไตยแบบมหาชน จะเห็นไดวา รัฐบาลทีผ่ า นๆ มารวมทัง้ รัฐบาลชุดนี้ ลวนใชวธิ กี อ หนีเ้ พือ่ ชดเชยการขาดดุล งบประมาณทั้งนั้น เพราะมันเปนเรื่องที่งายที่สุดในทางการเมือง หากยังทำกันแบบนี้ไปเรื่อยๆ หนีก้ จ็ ะทวมประเทศ ขณะเดียวกัน ผคู นในสังคมก็ไมใสใจกับการตรวจสอบความเหมาะสมใน การใชงบและความโปรงใสในกระบวนการกอหนี้ เพราะทุกคนไมไดรสู กึ สูญเสียอะไรเฉพาะหนา สวนระยะยาวจะสูญเสียมากนอยแคไหน หรือกลับไดประโยชน ก็จะขึน้ อยกู บั การบริหารหนีท้ ไี่ ป กูมาวานำมาใชอยางมียุทธศาสตรและมีประสิทธิภาพหรือไม การใหโครงการตางๆ ตองผาน การกลั่นกรองจากคณะรัฐมนตรีเศรษฐกิจ ผมมองในแงดีวาจะทำใหโครงการลงทุนตางๆ ของรัฐบาลมียุทธศาสตรและบูรณาการกันมากขึ้น ไมใชตางกระทรวงตางทำอยางที่เปนอยู ในปจจุบัน 31

www.rsunews.net

หากรั ฐ บาลคิ ด จะเก็ บ ภาษี เ พิ่ ม เมื่ อ ไหร เมื่ อ นั้ น การตรวจสอบจะเข ม ขึ้ น เพราะคน จำนวนหนึ่งตองเสียเงินเพิ่มขึ้นเพื่อใหประเทศขับเคลื่อนตอไปได การผลักภาระภาษีในอนาคตขางหนาไปเรือ่ ยๆ ทำให เกิดอาการตายดานตอความลำบาก เดือดรอนอันเกิดจากความเสี่ยงทางการคลัง ทั้ ง ที่ ค วามจริ ง ๆ ผู รั บ ภาระอั น หนั ก อึ้ ง คื อ ลู ก หลานของเรา และราษฎรผู เ สี ย ภาษี ในอนาคต ครับ

Projection หนีส้ าธารณะภายใตเงือ่ นไขการเปลีย่ นแปลง ของระดับการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ

www.rsunews.net

32

All the President's Men มาตรวัดฐานันดรที่สี่

ในตำราเรียนสื่อสารมวลชนบอกเราเสมอวา "สื่อมวลชน" คือฐานันดรที่สี่ของสังคม เป น องค ป ระกอบหนึ่ ง ที่ จ ะขาดไปไม ไ ด ใ นสั ง คม สิ่ ง นี้ ไ ด รั บ การพิ สู จ น ม าทุ ก ยุ ค ทุ ก สมั ย โดยเฉพาะบทบาทการทำหนาที่ตรวจสอบและเฝาระวัง จนมาถึงบทบาทที่สามารถโนมนาว ชีน้ ำสังคมไดในระดับหนึง่ กระทัง่ มีบทบาทอยางสูงในบางชวงเวลาหรือบางสถานการณดว ยซ้ำ คำถามทีต่ ามมาถึงฐานันดรทีส่ เี่ หลานีค้ อื ไดกระทำหนาทีต่ รวจสอบ เฝาระวังอยางตรงไป ตรงมาหรือไม หรือเปนเพียงเครือ่ งมือของบางฝกบางฝายเทานัน้ ประเด็นหนึ่งที่ฐานันดรที่สี่ถูกตั้งขอสังเกตจากคนภายนอก หรือแมกระทั่งคนทำสื่อ ด ว ยกั น เองว า หลายครั้ ง สื่ อ นำเสนอเนื้ อ แท ข องข า วแท จ ริ ง แค ไ หน หรื อ จงใจปลุ ก กระแส ประโคมเรื่ อ งราวเพื่ อ ชี้ นำบางสิ่ ง บางอย า งในสั ง คมแค นั้ น เนื้ อ ข า วได ผ า นการตรวจสอบ กลั่นกรองในเชิงลึกแคไหน 33

www.rsunews.net

All the President's Men เปนภาพยนตรที่ตอบคำถามการทำงานที่วาอยางชัดเจน พอๆ กับเรื่องราวอันทรงพลังที่วาดวยการทำงานของคนขาวที่ตองเผชิญแรงกดดันอยางหนัก กับผูมีอำนาจรัฐในมืออยางเต็มเปยม อีกทั้งหนังเรื่องนี้ยังกลายเปนตำราที่ถูกหยิบยกขึ้นมา บอกเลาวิธีการทำงานแบบถึงลูกถึงคน เกาะติด การใชสัญชาตญาณ เรียกวา "ครบเครื่อง" ที่สื่อมวลชนควรพึงมี All the President's Men ดัดแปลงมาจากหนังสือชื่อเดียวกัน เขียนโดยผูสื่อขาว จากหนังสือพิมพวอชิงตันโพสต ไมใชเรื่องที่แตงขึ้น แตทั้งหมดเปนเรื่องราวการทำงานของ 2 นักขาวในการรายงาน "ขาวเจาะ" คดีอื้อฉาวทางการเมือง "วอเตอรเกต" เมื่อป ค.ศ. 1972 เปนคดีสำคัญทางการเมืองที่สงผลสะเทือนตอระบอบประชาธิปไตยของสหรัฐอเมริกา เรื่องราวของ All the President's Men เมื่อถายทอดมาเปนภาพยนตรนั้น สนุกเขมขน "บ็อบ วดู เวิรด " (โรเบิรต เรดฟอรด) และ "คารล เบิรน สทีน" (ดัสติน ฮอฟแมน) สองผสู อื่ ขาวจาก วอชิ ง ตั น โพสต ที่ ไ ด "กลิ่ น " ไม ธ รรมดา จากข า วเข า ไปงั ด แงะที่ ทำการพรรคเดโมแครต ภายในอาคารวอเตอรเกต ชวงตีสองของวันที่ 17 มิถุนายน 1972 จากดูเหมือนเปนหนาขาว อาชญากรรมธรรมดา แตกลิ่นผิดปกติเกิดขึ้นเมื่อมีขอมูลพบรายชื่อและเบอรโทรศัพทของ ทีป่ รึกษาประธานาธิบดีรชิ ารด นิกสัน อยใู นสมุดบันทึกของคนรายทีถ่ กู จับกุมได สัญชาตญาณวานีไ่ มใชเรือ่ งปกติทำให 2 นักขาววอชิงตันโพสตตดั สินใจตามติด คยุ แคะ รายงานขาวดังกลาว นำมาสูการเปดโปงของคดีวอเตอรเกต และสั่นคลอนเกาอี้ประธานาธิบดี สมัยทีส่ องของ "ริชารด นิกสัน" แหงพรรครีพลับริกนั เมื่อเรื่องราวโยงใยสั่นสะเทือนตอการเมืองสหรัฐอเมริกา เพราะกลุมงัดแงะ 5 คน มีอดีตซีไอเอ (หนวยขาวกรอง) รวมลงมือดวย และบานปลายจนเปดโปงวาเปนการงัดแงะเขา มาแอบติดเครื่องดักฟงในที่ทำการพรรคเดโมแครตเพื่อลวงขอมูลที่พรรคจะใชเตรียมชิงชัย ตำแหนงประธานาธิบดีกับ "นิกสัน" ที่ขณะนั้นสังคมตางรูวาเขาตองการเปนประธานาธิบดี อีกสมัย ทัง้ วดู เวิรด และเบิรน สตีนตางก็กดั ขาวนีไ้ มปลอยและรายงานเบือ้ งลึกเบือ้ งหลังออกมา เปนระยะ โดยมี Deep Throat เปนคียเวิรดเรียกแทน "แหลงขาว" ที่ตองปกปดตัวตนเปน ผูแจงเบาะแส หนังยังสะทอนใหเห็นสภาวะที่นักขาววอชิงตันโพสต บรรณาธิการ รวมทั้ง เจาของกิจการถูกขมขูคุกคามอยางรุนแรงจากอำนาจรัฐในทำเนียบขาว แตวอชิงตันโพสต ยังเดินหนาเจาะขาวนี้ตอไป www.rsunews.net

34

ผลดั ง กล า วสร า งความสั่ น สะเทื อ นจน ริ ช าร ด นิ ก สั น ต อ งลาออกจากตำแหน ง ประธานาธิบดี (สมัยที่ 2) หนีกระบวนการตรวจสอบเพื่อพิจารณาถอดถอน "Impeachment" สวน 2 นักขาววอชิงตันโพสตไดรบั รางวัลพูลติ เซอร All the President's Men ไมไดเปนภาพยนตรที่บอกเลาถึงผลสำเร็จที่ลงเอยดวย คนทำผิดไดรับโทษและใหรางวัลผูทำถูกเทานั้น หนังเรื่องนี้เปนกรณีบรรทัดฐาน ยกระดับ มาตรฐานวิชาชีพสือ่ และพูดไดเต็มปากเต็มคำวาระบบตรวจสอบถวงดุลตามหลักการกฎหมาย อาจไมเพียงพอหรือครบกระบวนความ หากไมมีสื่อมวลชนที่คอยจับตาเฝาดู ตรวจสอบ เปนบทบาทที่ควบคู กระบวนการทำงานของฐานันดรที่สี่ ใน All the President's Men นั้นครบเครื่องและ ตอบโจทยขา งตน "วอชิงตันโพสต" ไมไดทำหนาทีเ่ พียง "ตัง้ ธงตี" ผมู อี ำนาจทีใ่ ชอำนาจโดยมิชอบ มาสรางประโยชนใหตวั เองเทานัน้ แตยงั ไดสรางกระแสและชีน้ ำใหสงั คมตระหนักถึงกระบวนการ ตรวจสอบผูมีอำนาจอยางกวางขวางและเขมขน ไมใชการทำงานเพียงตีหัวหมาดาแมเจก หรือทำขาวตอบโตสรางกระแสกันรายวัน คดี ว อเตอร เ กต แม จ ะล ว งเลยมากว า 34 ป แต ก็ เ ป น "มาตรวั ด " การทำงานให "ฐานันดรทีส่ "ี่ ทัง้ ยังเปนบทเรียนเตือนใจสำหรับผหู ลงในอำนาจ หมายเหตุ ตีพมิ พครัง้ แรกใน วารสารราชดำเนิน คอลัมน วาระปรารภ เดือนกุมภาพันธ พ.ศ. 2550

35

www.rsunews.net

รายไดกับคุณธรรมในสื่อมวลชน

www.rsunews.net

36

เราปฏิ เ สธไม ไ ด ว า ค า ตอบแทนเป น ป จ จั ย สำคั ญ ของการทำงานทุ ก สาขาอาชี พ เพราะนอกจากอุ ด มการณ แ ล ว เงิ น ก็ เ ป น ต น ทุ น หลั ก ในการดำรงชี วิ ต โดยเฉพาะใน ภาวะเศรษฐกิจทีซ่ บเซา สือ่ มวลชนเปนอีกอาชีพหนึง่ ทีม่ หี นาทีก่ ระจายขอมูลขาวสารเพือ่ มวลชน อาชี พ นี้ จำเป น ต อ งตระหนั ก ถึ ง เป า หมายของการทำงานมากกว า ค า ตอบแทนหรื อ ไม เพราะดู เ หมื อ นว า ป จ จั ย ที่ ก ล า วถึ ง ข า งต น จะเป น ตั ว แปรสำคั ญ เข า มาเปลี่ ย นเนื้ อ หา ที่สื่อมวลชนนำเสนอใหเปนไปตามกลไกของตลาดมากกวาประโยชนของสาธารณะตามที่ ร่ำเรียนกันมา ผศ.ดร. กฤษณ ทองเลิศ รองคณบดีฝา ยบริหาร คณะนิเทศศาสตร มหาวิทยาลัยรังสิต

กลาววา ปญหาขอขัดแยงระหวางจริยธรรมกับผลตอบแทนในวิชาชีพสื่อมวลชนถือเรื่องที่ เขาใจยาก ยกตัวอยางเชน โฆษณาบางชิน้ มีทงั้ รูปโปและกึง่ เปลือยใหดาวนโหลด ซึง่ ลอแหลม ตอกลุมเด็กและเยาวชนมาก แมสื่อจะทราบดีวาเปนสิ่งที่ไมเหมาะสม แตโฆษณาก็เปนรายได หลักที่สื่อมวลชนใชเลี้ยงปากทอง และยุคนี้เปนยุคเสรีภาพการสื่อสาร ระบบการเซ็นเซอรหรือ การตรวจสอบตางๆ ถูกยกเลิกไปมาก แมที่ผานมาสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสรางเสริม สุ ข ภาพ (สสส.) จะมี ม าตรการเชิ ง รุ ก ในการสนั บ สนุ น การผลิ ต สื่ อ สร า งสรรค เน น เรื่ อ ง ความสัมพันธในครอบครัวและการไมใชความรุนแรง แตภาครัฐก็มีกำลังไมมากพอที่จะเขามา จั ด การเรื่ อ งดั ง กล า วได ทั่ ว ถึ ง เพราะฉะนั้ น พ อ แม ผู ป กครองที่ มี วุ ฒิ ภ าวะและดุ ล พิ นิ จ มากกวาเด็ก จึงจำเปนตองเขามามีบทบาทในการชวยเสพสือ่ เปนเพือ่ น เพือ่ จะทำใหเด็กสามารถ แยกแยะไดวาอะไรควรหรือไมควร หากพบเห็นสื่อที่ไมเหมาะไมควรโดยเฉพาะสื่อโฆษณา ที่ทำใหเสื่อมศีลธรรมและเสียทรัพย ผูปกครองควรแจงตอสำนักงานคณะกรรมการคุมครอง ผบู ริโภค (สคบ.) เพราะหากรัฐจะเขามาจัดการปญหานีไ้ ดนนั้ จะตองมาจากการรองเรียนของ ผูบริโภคเทานั้น "ในประเด็นของสื่อประเภทละคร ตองยอมรับวาเราอยูในวังวนและคุนเคยกับแนวละคร ตบจูบ แมผัวลูกสะใภ ปญหาชีวิตรัก ชีวิตครอบครัว ความรุนแรง เมื่อตอกย้ำทุกวันๆ คนดูจึง รูสึกวาเขาไมมีทางเลือก ชองไหนๆ ก็ออกมาคลายๆ กัน ฝายคนสรางก็บอกวาทำเรื่องแบบนี้

37

www.rsunews.net

เพราะมันขายได ผูรับสารชอบ ซึ่งเปนเรื่องที่โทษกันไปโทษกันมาระหวางผูสรางกับผูชม และการจั ด ระดั บ ความเหมาะสมของสื่ อ โทรทั ศ น (Rating) ตามที่ รั ฐ บาลกำหนดนั้ น ทำได เ พี ย งจั ด กลุ ม ผู ช ม ไม ส ามารถช ว ยแยกแยะได ว า อะไรควรหรื อ ไม ค วร หากถามว า จะแกปญหานี้อยางไร คำตอบคือ ทำอยางไรใหคนมีความรูเทาทันสื่อ รูจักเลือกสื่อใหเหมาะ กับตัวเอง จริงๆ แลวสื่อทุกประเภทมีทั้งบวกและลบ ขึ้นอยูกับวาเราเลือกบริโภคสื่ออยางไร มากกวา" รองคณบดีฝา ยบริหาร กลาว ผศ.ดร.กฤษณ กลาวทิง้ ทายวา บทบาทของมหาวิทยาลัยในการแกไขปญหานี้ ทำไดดว ย การปลูกฝงอุดมการณวิชาชีพใหสรางสรรคสิ่งที่ดีใหแกสังคม คนรุนใหมเมื่อเขาไปวงการสื่อ ระยะแรกอาจต อ งพบเจอคนที่ นึ ก ถึ ง กำไรทางธุ ร กิ จ มากกว า จริ ย ธรรมนั ก สื่ อ สารมวลชน แตในอนาคตเมื่อเขามีโอกาสเปนผูบริหาร อยางนอยที่สุดสิ่งที่มหาวิทยาลัยปลูกฝงนาจะชวย แกปญหาสังคมในระยะยาวใหดีขึ้น อาจารย ช าติ วั ฒ น ชาติ ก รกุ ล รองคณบดี ฝ า ยกิ จ การนั ก ศึ ก ษา วิ ท ยาลั ย นวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยรังสิต กลาวถึงปญหาสือ่ ไทยทีน่ ำเสนอเนือ้ หารุนแรงและยัว่ ยุ ทางเพศวา ละครไทยในปจจุบันอยูในภาวะที่นาเปนหวงเนื่องจากปลอยเสรีมากเกินไป และ นักแสดงนำก็แสดงบทพระเอกนางเอกไดในระดับดีเกินคาด สวนตัวรายก็เลนบทรายแบบสุดโตง จนเกินความเปนจริง ซึง่ เปนตัวอยางทีค่ นดูนำมาใชในชีวติ ปกติไมได สิง่ ทีส่ ามารถแกปญ  หาได คือ ภาครัฐตองหันมาทบทวนบทบาทสื่อมวลชนใหมากขึ้น ควรนัดเจรจาใหทุกฝายหันมา ผลิตสือ่ ทีส่ รางสรรคสงั คม โนมนาวใหคดิ ถึงจริยธรรมมากกวารายได เพราะสือ่ โทรทัศนสว นใหญ มักเลือกรายไดเปนทีต่ งั้ แลวกำหนดเนือ้ หาไปตามแบบทุนนิยมเพือ่ แสวงหารายไดสงู สุด ดังนัน้ รายไดกับคุณธรรมของสื่อจึงมักสวนทางกันอยูเสมอ "การแกปญหาดวยการใหความรูผูรับสารหรือผูชมทางบาน เปนการแกที่ปลายเหตุ ผชู มทีไ่ มมที างเลือกไดซมึ ซับความรุนแรงไปโดยปริยายแลว เพราะสือ่ มักจะยัดเยียดความรุนแรง ผานเนือ้ หาเพือ่ ดึงเรตติง้ ดังนัน้ รัฐควรมีกฎหมายบังคับสือ่ อยางจริงจังเพือ่ ประโยชนของสังคม ถึงแมจะถูกมองวาแทรกแซงสื่อบางก็ตองยอม และภาครัฐเองควรเปดชองทางสื่อสารใหม เพื่ อ ลดกระแสการรั บ ชมสื่ อ หลั ก ที่ มี ค วามรุ น แรงและลดป ญ หาการเลี ย นแบบพฤติ ก รรม ที่ไมดีผานสื่อ ผมตองการใหภาคสังคมชวยกันหาทางออกวาจะทำอยางไรใหคนไทยหันมา รับชมสื่อที่ดีและสรางสรรค" www.rsunews.net

38

รองคณบดีวิทยาลัยนวัตกรรม กลาวถึงมาตรการในการจัดเรตติ้งรายการโทรทัศนวา โดยสวนตัวแลวเชื่อวาการจัดเรตติ้งจะไมมีผลตอการเลือกชม เปนเพียงแคเตือนสติเทานั้น ซึ่งถาภาครัฐใชการบังคับนาจะไดผลกวา ทั้งนี้ ตนสังเกตวาละครหรือรายการที่มีความรุนแรง สวนใหญมักอยูในชวงไพรมไทม หรือชวงเวลาที่มีคนรับชมจำนวนมาก และโฆษณารายใหญ ก็จะทุมทุนสนับสนุนในชวงเวลานี้ ดังนั้น ภาครัฐควรออกมาตรการที่เขมขนมาคัดกรองเนื้อหา ของสื่อใหมากกวานี้ มยุริญ ผองผุดพันธ (กิ๊ก) นักแสดงชื่อดัง กลาววา เพราะสื่อมีทั้งแงบวกและลบ จึงปฏิเสธไมไดวาสื่อมวลชนมีผลตอการลอกเลียนแบบของคนในสังคม ดังนั้น ผูปกครอง ต อ งทำหน า ที่ คั ด กรองสื่ อ และดู แ ลลู ก หลานในปกครองให เ ลื อ กรั บ ชมในสิ่ ง ที่ เ หมาะสม โดยสวนตัวแลว ดวยความเปนนักแสดงจึงยากมากที่จะบอกวาจะไมรับละครที่มีความรุนแรง เลือกเลนหรือไมเลนละครฉากไหน แตเราสามารถพูดคุยกับผกู ำกับไดวา มีขอบเขตในฉากเลิฟซีน ฉากความรุนแรงมากนอยแคไหน นักแสดงคือผูรับผิดชอบในการแสดง แตโครงเรื่องและ การพิจารณานำเสนอทั้งหมดจะขึ้นอยูกับบริษัทผูจัดละครและทางสถานี นักแสดงชื่อดังกลาวถึงละครกับความรับผิดชอบตอสังคมวา เราควรมีการสื่อสารกัน แบบ 2 ทาง คือ ผบู ริหารสถานีโทรทัศนและผจู ดั ละครตองรวมมือกัน ดูแลวาสิง่ ทีอ่ อกผานสือ่ ไปจะมี ผ ลกระทบต อ ผู บ ริ โ ภคมากน อ ยแค ไ หน หากผู ช มรู สึ ก ว า สิ่ ง ไหนไม ดี ไม เ หมาะสม ตองโทรศัพทหรือเขียนจดหมายติดตอใหทางบริษทั ผจู ดั ฯ หรือทางสถานีแกไข เพือ่ ชวยปลูกฝง สิ่งดีๆ ใหกับสังคม การรับผิดชอบตอสังคมไมไดเปนหนาที่ของคนใดคนหนึ่ง คลายๆ กับเรา ไปโทษวาคนที่เดินขายกลวยแขกบนถนนผิด แตจริงๆ แลวตองจับคนซื้อดวย หากมัวแต อางกันไปอางกันมาประเทศชาติจะลำบาก "เราตองยอมรับความจริงวาทุกวันนี้เปนยุคของทุนนิยมที่เอาเงินมาตัดสิน สังคมอยูใน ยุคเสือ่ ม หนังสือกอซซิป นินทาชาวบานหรือดารา คือสือ่ ทีข่ ายดีทสี่ ดุ ในอดีตดาราทีถ่ อดเสือ้ ผา ถายชุดวายน้ำจะดังเปรีย้ งปราง แตปจ จุบนั นับนิว้ ไดวา ใครไมถา ย ทุกคนจึงแขงกันโชวเนือ้ หนัง เพือ่ ใหขายได จึงอยากฝากคนไทยวาอยามัวแตเปนเหยือ่ ของสือ่ แตเพียงอยางเดียว อยาใหเขา นำเสนออะไรก็ได ในฐานะทีเ่ ราเปนผบู ริโภคควรมีสทิ ธิท์ จี่ ะเลือก สือ่ ไหนทีเ่ รารสู กึ วาลวงละเมิด ไรจรรยาบรรณ ไรคณ ุ ธรรม อยาไปสนับสนุน เพราะแนนอนวาสือ่ จะอยไู มไดหากไมมผี บู ริโภค" นักแสดงสาวกลาว 39

www.rsunews.net

บริษัทพีอารรุกพื้นที่สื่อมวลชน โดย อนล นาครทรรพ

www.rsunews.net

40

หนึง่ ในสุดยอดวาทกรรมคลาสสิกในประวัตศิ าสตรสอื่ สารมวลชน คือ ขอความในโทรเลข ระหวางเจาพอหนังสือพิมพชาวอเมริกนั "วิลเลียม แรนดอลฟ เฮิรส ต" กับ "เฟดเดอริก เรมมิงตัน" ศิลปนผูวาดภาพประกอบขาวใหกับหนังสือพิมพเดอะนิวยอรกเจอรนัลของเฮิรสต ในขณะนั้น เรมมิงตันไดรบั มอบหมายใหไปผลิตภาพขาวการปฏิวตั กิ ารปกครองในประเทศคิวบา ซึง่ เปนทีม่ า ของขอพิพาทระหวางสเปน (ผปู กครองคิวบาในขณะนัน้ ) กับ สหรัฐอเมริกา ทีอ่ า งวาทำหนาที่ ดูแลผลประโยชนในภูมิภาคอเมริกาทั้งหมด โดยหนังสือพิมพดังกลาวไดสั่งใหเรมมิงตันประจำ อยูที่คิวบาจนกวาสงครามระหวางมหาอำนาจทั้งสองจะเกิดขึ้น โทรเลขโตตอบระหวางเฮิรส ตและเรมมิงตันทีไ่ ดกลายเปนตำนาน มีใจความดังนี้

41

www.rsunews.net

แนนอน เฮิรส ตออกมาปฏิเสธในภายหลังวาไมเคยมีการสงโทรเลขระหวางเขากับเรมมิงตัน ตามที่เปนขาว แมจะไมมีหลักฐานใดมายืนยันวาการสื่อสารดังกลาวเกิดขึ้นจริง แตก็เปน ที่ยอมรับกันทั่วไปวาบทบาทและการนำเสนอขาวประโคมอยางดุเดือดของนิวยอรกเจอรนัล และสือ่ อืน่ ๆ ในสหรัฐอเมริกามีสว นสำคัญในการจุดชนวนสงครามระหวางสหรัฐฯ กับสเปนเมือ่ ป ค.ศ. 1898 ในยุ ค ที่ อุ ต สาหกรรมสื่ อ สิ่ ง พิ ม พ ข ยายตั ว อย า งรวดเร็ ว การโฆษณาชวนเชื่ อ หรื อ propaganda ไดถกู นำมาใชอยางแพรหลาย โดยเฉพาะในภาวะสงคราม การรายงานขาวจะเต็ม ไปดวยถอยคำทีป่ ลุกเราความรสู กึ รักชาติ เพือ่ ใหสาธารณชนสนับสนุนรัฐบาลในการทำสงคราม จะเห็นไดวา ในบริบทของความขัดแยงดังกลาว วาทกรรมของเฮิรส ตไดกลายเปนตำนานทีส่ ะทอน ใหเห็นถึงอิทธิพลและศักยภาพของสื่อมวลชนในการโนมนาวหรือเปลี่ยนแปลงทัศนคติของ ประชาชน นับจากวันนัน้ จนถึงวันนี้ เปนเวลากวารอยปแลว มีความเปลีย่ นแปลงอยางมากในแวดวง สื่อมวลชน โดยเฉพาะการแทรกซึมของบริษัทประชาสัมพันธหรือที่เรียกกันวา "บริษัทพีอาร" เรียกไดวาแทบจะเขามาทำหนาที่แทนสื่อมวลชนหรือฐานันดรที่สี่ ในการสรางขาวหรือสราง ปรากฏการณทางสือ่ เพือ่ โนมนาวและเปลีย่ นแปลงทัศนะของประชาชน ไมวา จะเปนประเด็นทาง สังคม สิง่ แวดลอม หรือการขายสินคาทีใ่ หโทษตอสุขภาพ เชน บุหรี่ หรือการสรางภาพลักษณ ของตัวบุคคลและองคกร ไมเวนแมกระทัง่ เรือ่ งการนำประเทศเขาสภู าวะสงคราม ในอีกดานหนึง่ จะเห็นไดวานักล็อบบี้ยิสตสามารถใชบริษัทพีอารเปนเครื่องมือทางการเมืองไดอยางงายดาย หากมีเงินมากพอ เพราะบริษัทพีอารมีศักยภาพที่จะทำใหสื่อตางๆ นำขอมูลของตนไปเสนอ ตอสาธารณะไดอีกทอดหนึ่ง กรณีตัวอยางที่ดีที่สุด คือการใชบริษัทพีอารสรางความชอบธรรมใหกับสหรัฐอเมริกาใน การทำสงครามอาวเปอรเซีย หลังจากทีก่ องทัพอิรกั ของซัดดัม ฮุสเซน ไดบกุ ยึดประเทศเพือ่ นบาน คือ คูเวต เมือ่ ป พ.ศ. 2533 จากเหตุการณดงั กลาว รัฐบาลคูเวตไดกลายเปนลูกคาคนสำคัญ ของอุตสาหกรรมประชาสัมพันธ โดยไดวาจางบริษัท ฮิล แอนด โนลวตันและบริษัทพีอารอื่นๆ ในสหรัฐฯ อีกกวา 20 บริษทั เพือ่ โนมนาวใหชาวอเมริกนั เห็นดวยกับการทีร่ ฐั บาลสหรัฐฯ จะเขา ไปแทรกแซงและยุติการรุกรานของอิรักบนผืนแผนดินคูเวต โดยมีการจัดตั้งกลุมประชาชนเพื่อ อิสรภาพของคูเวต ซึ่งใชเงินกวา 12 ลานเหรียญสหรัฐในการรณรงคดังกลาว ถือไดวาเปน การใชเงินจากตางประเทศเพื่อโนมนาวความคิดเห็นของชาวอเมริกันมากที่สุดเทาที่เคยมีมา www.rsunews.net

42

ยุทธวิธีสำคัญที่สรางกระแสสนับสนุนสงครามไดอยางมีประสิทธิภาพที่สุดในครั้งนั้น คือคำใหการของ "นาริยา" เด็กหญิงวัย 15 ปชาวคูเวต พยาบาลอาสาของโรงพยาบาลแหงหนึง่ ในกรุงคูเวต ซิตี้ ที่รองไหในระหวางใหการตอคณะสิทธิมนุษยชนของรัฐสภาสหรัฐฯ ซึ่งมีการ ถายทอดทางโทรทัศน วาเธอเห็นทหารอิรักบุกเขาไปในโรงพยาบาลและฆาเด็กทารกแรกเกิด หลายรอยคน รวมทั้งไดดึงเด็กแรกเกิดออกจากตูอบไออุนและปลอยบรรดาเด็กทารกดังกลาว ใหตายอยูบนพื้นหองพยาบาล ไมมีเครื่องมืออะไรสามารถวัดไดแนชัดวาคำใหการของนาริยามีผลมากนอยเพียงใด ตอการทีร่ ฐั สภาสหรัฐฯ อนุมตั ใิ หรฐั บาลประกาศสงครามกับอิรกั แตประธานาธิบดีจอรจ บุชและ เหลาผูแทนของสภาฯ ไดนำคำใหการของเด็กสาวชาวคูเวตผูนี้ไปใชอางกับสื่อมวลชนและ ในการประชุมสภาฯ หลายรอบกอนจะมีการลงคะแนนเสียงผานการอนุมตั ดิ งั กลาว สิ่งที่ปรากฏชัดเจนภายหลังสงครามยุติลงก็คือ การเปดเผยขอมูลโดยผูสื่อขาวโทรทัศน รายหนึ่ ง ว า นอกจาก "นาริ ย า" จะเป น นางพยาบาลอาสาแล ว เธอยั ง เป น ถึ ง ลู ก สาวของ เอกอัครราชทูตคูเวตประจำสหรัฐอเมริกาในขณะนัน้ และคำใหการของเธอทัง้ หมดก็เปนเรือ่ งราว ที่สรางขึ้นมาโดยกลุมบริษัทพีอาร โดยมีการซักซอมและรังสรรคเปนละครตบตาอยางแยบยล จากวาทกรรมของเฮิรสต จนถึงการจัดฉากของกลุมบริษัทพีอารในสงครามอาวเปอรเซีย จะเห็นไดวา ขบวนการบริหารขอมูลไดแตกแขนงออกเปนฐานันดรยอย อีกทัง้ ยังมีบทบาทเขามา บดบังและชักจูงการนำเสนอขาวโดยสื่อมวลชน วิธีการใชบริษัทพีอารเพื่อชักจูงโนมนาว ความคิ ด เห็ น ยิ่ ง ใช ไ ด อ ย า งมี ป ระสิ ท ธิ ภ าพในสื่ อ ระดั บ สากล จึ ง ไม เ ป น ที่ แ ปลกใจว า กลุมผลประโยชนไดหันมาใชบริการพีอารมากขึ้นในปจจุบัน

43

www.rsunews.net

คนทำหนังสือ บรรณาธิการ วีระยุทธ โชคชัยมาดล กองบรรณาธิการ อนล นาครทรรพ, มุฑติ า รัตนมุสทิ ธิ,์ อัฐพนธ แดงเลิศ, จิรภัทร จันทรอนิ ทร, ธนิต สนิทการ, ชวัลรัตน จตุเทน ศิลปกรรม มุฑติ า รัตนมุสทิ ธิ์ ที่ทำการ ศูนยขาวอารเอสยูนิวส ชัน้ 5 อาคารอาทิตย อุไรรัตน (อาคาร 1) มหาวิทยาลัยรังสิต 52/347 ถนนพหลโยธิน หลักหก ปทุมธานี 12000 โทรศัพท : 0-2791-5661-5 โทรสาร : 0-2791-5664

ศูนยขา วอารเอสยูนวิ ส มหาวิทยาลัยรังสิต ยินดีเผยแพรเนือ้ หาขาวและบทความ เพือ่ ประโยชนสาธารณะ ภายใตสญ ั ญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส

แสดงทีม่ า-ไมใชเพือ่ การคา-ไมดดั แปลง 3.0 ประเทศไทย www.rsunews.net

44

อีเมล rsunews@rsu.ac.th rsunews@hotmail.com

45

www.rsunews.net

www.rsunews.net

46