Rivieren & Inspiratie
Rivieren & Inspiratie
Introductie
Rivieren & Inspiratie
Rivieren & Inspiratie Doel Initiatiefnemers van Ruimte voor de rivierprojecten te bewegen om hoge ruimtelijke kwaliteit te realiseren. Middel Een digitale fotopresentatie en een boek van gecategoriseerde inspirerende voorbeelden, voorzien van bondige teksten. De voorbeelden zijn: - toepasbaar in en langs de rivier - vergelijkbaar wat betreft omstandigheden qua waterdynamiek en klimaat - zowel uit binnen- en buitenland - bij voorkeur gerealiseerd - geslaagd in ruimtelijk opzicht, soms met een kanttekening Van het inspiratieboek is een digitale en een papieren versie beschikbaar. In de papieren versie is een lijst opgenomen met copyright van de afbeeldingen en een bronnenlijst om meer informatie over de projecten te kunnen achterhalen.
Foto voorpagina: Oder in Duitsland
Inhoudsopgave
Rivieren & Inspiratie
1
Riviersystemen beelden van vergelijkbare robuuste riviersystemen in het buitenland
2
Stedelijke waterfronten succesvolle oplossingen in stedelijk gebied
3
Functiecombinaties multifunctioneel gebruik van water
4
Natuur en landschap impressies van oplossingen in het landelijk gebied of met een ecologische invalshoek
5
Waterbelevenissen ervaren van ruimte, cultuurhistorie en dynamiek van de rivier
6
Waterbouwkundige werken en details markante ontwerpen van dijken, doorlaten en bruggen
Rivieren & Inspiratie
1
Riviersystemen Stedelijke waterfronten .
Functiecombinaties .
Natuur en landschap .
Waterbelevenissen Waterbouwkundige werken en details . .
Rivieren & Inspiratie
Riviersystemen Gemiddelde afvoeren m3/sec Bovenrijn (Lobith) Waal Nederrijn IJssel Maas
2300 1480 400 320 230
Boven-Rijn bij Karlsruhe (D)1300 Neder-Rijn bij Koblenz (D) 1600 Elbe (D) 700 Seine (Fr) 500 Po (It) 1500 Donau (Hon) 2000 Allier (Fr) 130 Vistula/Weichsel (Pl) 1100 Tisza (Hon) 600 Oder (D/Pl) 540 Loire (Fr) 900 Foto achtergrond: Oder in Polen
Sediment (M ton/j) 2,8 2,0 0,5 0,3 0,7
niet bekend 0,7 0,8 1,2 15,2 5,1 niet bekend 2,6 6,7 0,1 0,5
Vorm rivierbedding meanderend meanderend meanderend sterk meanderend sterk meanderend
sterk meanderend n.v.t. (ligging in dal) meanderend n.v.t. (ligging in dal) sterk meanderend sterk meanderend meanderend/vlechtend matig meanderend sterk meanderend matig meanderend vlechtend
Rivieren & Inspiratie
Waterafvoer 540 m3/sec Sediment 0,1 M ton/j Rivierbedding matig vlechtend
Oder in Duitsland
Rivieren & Inspiratie
Waterafvoer 1100 m3/sec Sediment 2,6 M ton/j Rivierbedding matig meanderend
Vistula, Zulawy Wislane polder in Polen
Rivieren & Inspiratie
Waterafvoer 1500 m3/sec Sediment 15,2 M ton/j Rivierbedding sterk meanderend
Po vlakbij Piacenza in ItaliĂŤ
Rivieren & Inspiratie
Waterafvoer 130 m3/sec Rivierbedding Stroomopwaarts van Moulins meanderend, stroomafwaarts van Moulins vlechtend
Allier bij LongvĂŠ, stroomopwaarts van Moulins, in Frankrijk
Rivieren & Inspiratie
Riviersystemen 2
Stedelijke waterfronten .
Functiecombinaties .
Natuur en landschap .
Waterbelevenissen Waterbouwkundige werken en details . .
Rivieren & Inspiratie
Allegheny River, Pittsburgh, USA Michael van Valkenburgh Associates, Inc. 1998 / 2001
Allegheny Riverfront Park
Rivieren & Inspiratie
1994
1999
Rivieren & Inspiratie
East River, New York, USA Masterplan: Michael van Valkenburgh Associates, Inc. 2009
Brooklyn Bridge Park
Rivieren & Inspiratie
Manzanares, Madrid, Spanje James Corner, Field Operations 2008 (ontwerpwedstrijd)
Rio Manzanares Park
Rivieren & Inspiratie
HafenCity
Elbe, Hamburg, Duitsland Illustratie: KCAP (westelijk deel), OMA / EEA (oostelijk deel) Uitwerking door diverse architecten Rotterdam
Competitie 2004, ontwerp 2006, realisatie 2007-2010
Hamburg
Rivieren & Inspiratie
Seine, AllĂŠe des Cygnes, Parijs, Frankrijk Gebouwd in 1827, promenade in 1878
Thema: Eilanden in de rivier
Rivieren & Inspiratie
Donau, Donauinsel, Wenen, Oostenrijk 1969
Rivieren & Inspiratie
Vistula, Warschau, Polen
Ooibossen in de stad
Rivieren & Inspiratie
Rivieren & Inspiratie
Riviersystemen Stedelijke fronten .
3
Functiecombinaties .
Natuur en landschap Waterbelevenissen .
Waterbouwkundige werken en details .
Rivieren & Inspiratie
Nabij D端sseldorf, Duitsland Landschaparchitect Bernhard Korte Vanaf 1984
Insel Hombroich
Rivieren & Inspiratie
Rivieren & Inspiratie
Yongning River Park, Taizhou, China Turenscape Architects en Peking University Graduate School of Landscape Architecture 2004
Floating Gardens
Rivieren & Inspiratie
Rivieren & Inspiratie
‘Emerald Necklace’, Boston, USA Frederick Law Olmsted 1878-1896
Thema: Routes
Rivieren & Inspiratie
Wandel- en fietspad S체dpf채lzischer Reinhauptdeich, Rijn, Karlsruhe e.o., Duitsland > Lange afstandswandelroutes over oude waterkeringen langs de Rijn
Rivieren & Inspiratie
Taipei, Taiwan > Sporten in de uiterwaard en de dijk als tribune
Mississippi, New Orleans, USA >> De Bonnet Carré Spillway als decor voor intensieve recreatie
Tsurumi River, Yokohama, Japan > >> Één van de ongeveer 3.000 reservoirs voor tijdelijke opvang van regenwater >>> Tsurumi River Multipurpose Retarding Basin
Thema: Tijdelijke waterbergingsgebieden
Rivieren & Inspiratie
‘Het Aluminium Bos’, Houten, Nederland Micha de Haas, 2001 > Het Aluminium Centrum staat op 368 poten van verschillende dikten en deels in het water. De ontwerper heeft zich laten inspireren door huizen op bamboepalen in Bangladesh.
Vijzelwoningen Papendrecht >> De woningen aan de dijk staan op vijzels zodat ze ‘mee kunnen groeien’ met de dijk
Thema: Bouwen aan het water
Rivieren & Inspiratie
> Er wordt op allerlei wijzen op en aan de dijk gebouwd. Groot en klein, erop, erin en eraan.
Rivieren & Inspiratie
Riviersystemen Stedelijke fronten .
Functiecombinaties .
4
Natuur en landschap Waterbelevenissen .
Waterbouwkundige werken en details .
.
Rivieren & Inspiratie
Meppen, Duitsland Land Niedersachsen/ Staaliche Moorverwaltung Weser-Ems
Borkener Paradies
Rivieren & Inspiratie
Waal, Nijmegen, Nederland
Millingerwaard
Rivieren & Inspiratie
Waal, Gamerense Waard, Gameren, Nederland Staatsbosbeheer Sinds 1996
Nevengeul
Rivieren & Inspiratie
Rivieren & Inspiratie
Nederrijn, Amerongse Bovenpolder Oost, Elst, Nederland Utrechts Landschap en particulieren Sinds 2000
Kwelmoeras
Rivieren & Inspiratie
Rivieren & Inspiratie
Kribben bij de > Waal, Opijnen, Nederland >> IJssel, Nederland
Reeuwijkse Plassen, Nederland > Gronddam met een omhulling van geotextiel
Kraamkamers en broedplaatsen
Rivieren & Inspiratie
Riviersystemen Stedelijke fronten .
Functiecombinaties .
Natuur en landschap 5
Waterbelevenissen .
Waterbouwkundige werken en details .
. .
Rivieren & Inspiratie
Wien, Wenen, Oostenrijk Idee: Felix L端dicke, Partner: kunstenaar Marta Rego, Landschapsplanner: Milena Grossauer, en Bureau Bauchplan ).( 2008
De reis van de stenen
Rivieren & Inspiratie
Maas, Nederland > Bomen markeren het tracĂŠ van de bochtige rivier
Bomen langs de Maas
Rivieren & Inspiratie
Het rivierenknooppunt van de BenedenMerwede, de Oude Maas en de Noord in Dordrecht, Nederland > Grote oeverlengte waardoor het water op veel plaatsen beleefbaar en bruikbaar is
Zicht op het rivierenknooppunt
Rivieren & Inspiratie
Kastrup Sﾃ話ad, Kopenhagen, Denemarken Frederik Petterson, White Arkitekter > Dynamisch vormgegeven houten zwempier, waarvan het silhouet verandert als de toeschouwer van plek verandert.
Thema: Baden
Rivieren & Inspiratie
Badeschiff in de Spree, Berlijn, Duitsland Zomerversie: AMP arquitectos met Gilbert Wilk en Susanne Lorenz (kunstenaar), 2004 Winterversie: WilkSalinas Architekten met Thomas Freiwald > Oude cargo containers omgebouwd tot openbaar zwembad. In de winter overdekt en ingericht als sauna.
> Meer foto’s van Kastrup SØbad, Kopenhagen, Denemarken Rheinstrandbad Karlsruhe RappenwÖrt Walter Gropius 1927 > Bad van een volkspark in het rivierbed
Rivieren & Inspiratie
Oosterschelde, Nederland 1986 > De hoogte van de pijlers verbeeldt de diepte van de geul ter plekke.
Pijlers van de stormvloedkering
Rivieren & Inspiratie
Lek, Bosscherwaard, Wijk bij Duurstede, Nederland Machiel Spaan, M3H architecten 2007. Her-Baken, eerste prijs ideeënprijsvraag ‘Bakens aan het water’
Iconen aan het water
Rivieren & Inspiratie
Nieuwe Merwede, Noordwaard, op de grens met de Biesbosch, Nederland Paul de Kort 2008 > Het getijdenwater stroomt dagelijks in en uit het doolhof
De Wassende Maan
Rivieren & Inspiratie
Wereld Expo 2010, Shanghai, China, NITA DesignGroup 2007. Winnend ontwerp Central Green Area Worldexpo 2010 > De kade langs de rivier is uit verspringende lagen opgebouwd. De vlakke terrassen overstromen één voor één als het rivierpeil stijgt, waardoor de waterhoogte afleesbaar wordt.
Watertafels
Rivieren & Inspiratie
Waal, Millingerwaard, Nederland > 8500 jaar oude versteende eikenstammen symboliseren het herstel van de oorspronkelijke natuur. De stammen zijn in 1996 gevonden tijdens baggerwerkzaamheden in de Waal.
Bomenmonument
Rivieren & Inspiratie
> De trap van het stadhuis naar de Volme is een bordes aan het water. Hagen, Duitsland (Waterscapes, Atelier Dreiseitl) >> Dankzij een doorzichtig opzetstuk op een dijk blijft het uitzicht op het water behouden. Ketelhaven, Dronten, Nederland > Door een kijkraam in de vispassage is het onderwaterleven te zien. Gemaal Rozema, Termunterzijl, Nederland >> Waterspeelplaats op de IJsselkade, Zutphen.
Contact met het water
Rivieren & Inspiratie
Riviersystemen Stedelijke fronten .
Functiecombinaties .
Natuur en landschap .
Waterbelevenissen 6
Waterbouwkundige werken en details
.
.
Rivieren & Inspiratie
Waal, traject AfferdenDreumel, Nederland H+N+S / DHV 1996 > De getailleerde dijkkruin maakt de dijk ranker
Dijk met getailleerde kruin
Rivieren & Inspiratie
Bergsche Maasdijk, Nederland 1905 > De dijk is overgedimensioneerd, waardoor het mogelijk was om bomen op de kruin te planten
Thema: Robuuste dijken
Rivieren & Inspiratie
Yiwu South Riverbank, Jinhua, China Ai Weiwei, FAKE Design 2002
Rivieren & Inspiratie
IJssel, IJsseldijk, Doesburg, Nederland
Yangtze, Wuhan, China
Rivieren & Inspiratie
Onzichtbare dijkversterking
IJssel, bomendijk in Wilp, Nederland
Tijdens werkzaamheden
Na werkzaamheden
Rivieren & Inspiratie
Elbe, Hamburg, Duitsland > Haltes voor de waterbus op pontons
Nederrijn, Driel, Nederland >> Fluisterpont
Aanlegplaatsen
Rivieren & Inspiratie
Inlaatwerk IJssellinie, Olst, Nederland 1953 > Onderdeel van een militair verdedigingsstelsel uit de Koude Oorlog
Thema: Inlaat- en uitlaatwerken
Rivieren & Inspiratie
Boven-Merwede, Dalem, Nederland > Gecontroleerde uitlaat van ge誰nundeerd water terug naar rivier
Vecht, polder Meene bij Gramsbergen, Nederland ARCADIS > Gecontroleerde doorbraak van rivier naar uiterwaard
Balgstuw > Gevuld met lucht en eventueel water, van klein tot groot, inzetbaar voor waterstandverhoging of als flexibele waterkering
Rivieren & Inspiratie
Meerlobrug, Hollandse IJssel, IJsselstein, Nederland P2 landschapsarchitecten/ Bureau SLA Amsterdam / ARCADIS 2006
Thema: Bruggenhoofden
Rivieren & Inspiratie
Waal, Spoorbrug Nijmegen, Nederland
Seine, Pont-au-Double, Parijs, Frankrijk Architect Gamard 1883
Rivieren & Inspiratie
> Ongevenaarde detaillering van de sluis Aduarderzijl, Groningen, Nederland >> Brug en stuw vormen samen ĂŠĂŠn elegant element. Driel, Nederrijn, Nederland
> Mooi lijnenspel van een onderdoorgang voor langzaam verkeer bij een provinciale weg bij Rhenen, Nederland >> Er is veel aandacht besteed aan de aansluitingen van verschillende materialen bij een tramtunnel in Amsterdam-Oost, Nederland
Details van sluis, brug en grondkeringen
Rivieren & Inspiratie
> Peilschaal en trap tegen de Merwededijk bij Sleeuwijk, Nederland
>> Eenvoudig maar functioneel overstapje aan de IJsselmeerdijk, Nederland
Details van elementen op taluds
Rivieren & Inspiratie
> De scherp gesneden taluds van de vestingwal zijn door de schaduwwerking van veraf herkenbaar. Heusden, Nederland
> De vestingwal met hoofdwal en onderwal. Nieuwpoort, Nederland
Details van dijklichamen
Rivieren & Inspiratie
> Niet afgewerkt: Stortsteen op een dijktalud oogt rommelig. Biesbosch, Nederland
> Wel afgewerkt: Zetsteen bij het waterfront van Tiel langs de Waal oogt strak en robuust. Het waterfront bestaat uit drie, vier niveaus waardoor er sprake is van een interessante getrapte overgang van land naar water
Details van dijkbekleding
Rivieren & Inspiratie
> Gevorkte oprit/afrit op Goeree Overflakkee maakt op een haast vanzelfsprekende wijze deel uit van het dijklichaam >> en >>> Bermbeschermingen op de IJsseldijk Links gestort beton, rechts open grasbetonstenen. De betonnen bermrand maakt de dijkweg visueel breder en minder fraai > Drempel op de dijk als verkeersremmer vlak voor een brug. De drempel zou onnodig zijn geweest als er integraal was ontworpen
Details van wegen
Tot slot
Rivieren & Inspiratie
> goed kijken Impressie van ‘Vergezicht met hutten aan een weg’ van Philips Koninck (1655) door Johan Meeus >> presentatietechniek (Nikol Dietz)
> historische kaartanalyse (Bosch Slabbers) >> ‘frisse blik’ vormentaal Nederrijn-Lek (LA4sale)
Manieren om inspiratie op te doen
Colofon
Rivieren & Inspiratie
Rivieren & Inspiratie Samenstelling Robbert de Koning landschapsarchitect BNT ARCADIS - Liesbeth Eshuis Eindredactie teksten Geert van Duinhoven Inhoudelijke begeleiding Kwaliteitsteam Ruimte voor de Rivier - Dirk Sijmons, Sjef Jansen, Dick de Bruin, Frans Klijn, Maurits de Hoog Programmadirectie Ruimte voor de Rivier - Willem de Visser, Regina Collignon en Jos Karssemeijer Met medewerking van ARCADIS - David van Raalten, Piet Dircke, Sjors Hein, Gertjan Jobse, Peter Wijsman en Kim van den Berg WUR - Henk Wolfert en Bart Makaske Robbert de Koning landschapsarchitect BNT – Nicoline van der Windt ... en vele collega landschapsarchitecten, adviseurs en ingenieurs van uiteenlopende organisaties uit binnen- en buitenland Uitgave Programmadirectie Ruimte voor de Rivier, Utrecht Copyright Š 2008 Programmadirectie Ruimte voor de Rivier (PDR), Utrecht Op vrijwel alle afbeeldingen is auteursrecht van toepassing. Met veel zorg is geprobeerd toestemming voor publicatie van de afbeeldingen te verkrijgen. Voor de copyrightlijst van de afbeeldingen verwijzen wij naar de boekversie van deze presentatie. Mocht u menen dat een afbeelding ten onrechte is opgenomen, dan kunt u contact opnemen met PDR.