Waterstand 14

01| Februari 2011 | Ruimte voor de Rivier

w a t e r s t a n d 14 04 Metamorfose voor Overdiepse

Michel Kao - Nijmegen

Polder. De Overdiepse Polder wordt vanwege Ruimte voor de Rivier opnieuw ingericht.

Hoogwater viert hoogtij De afgelopen weken was Nederland in de ban van het hoogwater. Het water in de Maas, Waal en IJssel stond hoog en regelmatig werden vergelijkingen getrokken met 1995. Gelukkig was de situatie nergens zo precair als zestien jaar geleden, toen een kwart miljoen mensen moest worden geëvacueerd. Toch laat het recente hoogwater het nut en de noodzaak van rivierverruiming zien.

Samen sterker Door hevige regenval en grote hoeveelheden smeltwater bij onze oosterburen, stijgt het water in onze rivieren. Zij treden buiten hun oevers. Uiterwaarden, kades en kelders lopen onder en hoogwatertoerisme viert hoogtij. Ingwer de Boer, programmadirecteur Ruimte voor de Rivier nam samen met Marco Swart, wethouder in Deventer en Piet Zoon, burgemeester van Raalte een kijkje in Deventer, waar de kade blank stond. “Op dit moment is de situatie nog te overzien”, meldt De Boer. Maar hoe zit dat in de toekomst? Wat als er nog meer

05 De terp is terug. Terpen in Brabant, het klinkt als een grap, maar niets is minder waar.

08 Recreatie in de Overdiepse

Polder. Lees alles over waterskiën en de mooiste visplekken. water onze kant op komt? “Wij hebben de afgelopen jaren niet stilgezeten. Op een aantal plekken is de dijk verstevigd en we gaan op 39 plaatsen in Nederland de rivier meer ruimte geven. Ruimte voor de Rivier is een groot programma waar 2,3 miljard euro mee is gemoeid. We hebben nog een kleine vijf jaar te gaan om al die maatregelen uit te voeren. Dat doen we gelukkig niet alleen.

Rijkswaterstaat werkt hiervoor nauw samen met waterschappen, provincies en gemeenten. Maar ook met andere Europese landen. ➤ vervolg op pagina 2

Startsein voor uitvoering maatregel

Ze komen eraan: terpen in de Overdiepse Polder De eerste grote rivierverruimingsmaatregel gaat de uitvoeringsfase in.

Eind vorig jaar gaven vertegenwoordigers van de programmadirectie Ruimte voor de Rivier, provincie Noord-Brabant, waterschap Brabantse Delta en de bewonersvereniging Overdiepse Polder gezamenlijk het startsein voor de uitvoering van de werkzaamheden. Samen onthulden zij een tekening van Rudolf Das van de toekomstige polder. Vervolgens gaf dijkgraaf Vos symbolisch de schop aan Kees Roovers van de aannemerscombinatie van Oord, GMB en Oldenkamp. Dit gebeurde in aanwezigheid van (oud-)bewoners en hun kinderen. Smet op deze feestelijke gebeurtenis was de fel uitslaande brand die de boerderij van de vertrekkende familie van Beek de avond tevoren in vlammen deed opgaan. Het gezin en de koeien zijn ongedeerd, maar de emotionele en materiële schade is groot.

De onthulling van de tekening van Rudolf Das

Koninklijk lintje De officiële startbijeenkomst werd extra bijzonder voor twee van de initiatiefnemers van het terpenplan, van het eerste uur.

De huidige en de voormalige voorzitter van de belangenvereniging Overdiepse Polder kregen namelijk een lintje. Nol Hooijmaijers (zie foto) en Sjaak Broekmans ontvingen hun onderscheiding uit handen van burgemeester Nol Kleijngeld van gemeente Waalwijk vanwege hun tomeloze inzet voor de belangen van alle ondernemers in de polder.

02| Februari 2011 | Ruimte voor de Rivier ➤ vervolg van pagina 1

Hoogwater viert hoogtij En natuurlijk met de bewoners en bedrijven in de maatregelgebieden.” Een voorbeeld hiervan is Overdiepse Polder.

Daar ging afgelopen maand, na jaren van voorbereidingen, de schop de grond in. Weer een belangrijke mijlpaal in de strijd tegen het water. Lees meer over dit bijzondere project op pagina vier tot en met zeven van deze Waterstand.

Hoogwater in

Dennis Gaens - Ooij

Hilda van der Meulen - Deventer

Paul van der Vliet - Wageningen

Winst optimalisatie De Boer benadrukt dat het hele pakket van 39 maatregelen nodig is om voorbereid te zijn op mogelijk nog meer water.

“Op sommige pijnpunten is echter geen plaats om de rivier meer ruimte te geven, bijvoorbeeld bij steden. Maar buiten de steden hebben we die ruimte vaak wel. We moeten het dus oplossen waar het mogelijk is en het de meeste winst oplevert. Niet alleen winst wat betreft centimeters waterstandsdaling maar ook op het gebied van natuurontwikkeling en recreatie. Het is namelijk dubbele winst als de maat­regelen niet alleen meer veiligheid maar ook een mooier gebied opleveren. Dan is 1 + 1 meer dan 2!“

Ingwer de Boer bezoekt Deventer

We beschermen ons in Nederland al sinds jaar en dag tegen hoogwater door dijken te bouwen en te versterken. In 2007 besloot het kabinet dat het anders moest. In plaats van de rivieren vast te leggen tussen steeds hogere en sterkere dijken, gaan we ze meer de ruimte geven.

Het programma Ruimte voor de Rivier werd hiervoor opgestart. 39 maatregelen met verstrekkende gevolgen.

39 maatregelen

Ruimte voor de Rivier in het kort Aanleiding 1. Hoge waterstanden in 1993 en 1995 2. Toename van hoeveelheid water die per seconde ons land binnenkomt Doelstellingen 1. Het op het vereiste niveau brengen van de bescherming van het rivierengebied tegen overstromingen 2. Het leveren van een bijdrage aan het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van het rivierengebied Hoeveelheden water Via de Rijn komt gemiddeld elke seconde 2.200 m3 water ons land binnen Maatgevende afvoer De veiligheidsmaat­regelen voor de Rijntakken worden afgestemd op 16.000 m3 / sec. Dat zijn 16 miljoen melkpakken per seconde!

Start 2007 Voltooid 2015 Omvat 39 maatregelen Werkzaamheden Aanleggen hoogwater­geulen, kribverlaging, obstakel­ verwijdering, ontpoldering, uiterwaard­vergraving, zomerbedverlaging, dijkverlegging of dijk­verbetering Uitvoering Het Rijk samen met lokale overheden Totale budget 2,3 miljard euro Bekijk de verschillende maatregelen en het meest actuele nieuws op: www.ruimtevoorderivier.nl

03| Februari 2011 | Ruimte voor de Rivier

beeld

De rivier een plaatje

Jeroen Wintershoven - Gorinchem Rob Heetland - Westerholte

Dennis Gaens - Ooij

Willem AndrĂŠe - Oosterbeek

Wouter Gerritsma - Wageningen

Het hoogwater leverde de afgelopen weken, behalve wateroverlast, ook heel veel mooie plaatjes op. De redactie van Waterstand riep via Twitter op om hoogwaterfoto’s aan te leveren. Hieraan werd massaal gehoor gegeven. Dank voor alle prachtige, leuke en betoverende beelden.

Helaas kunnen we ze niet allemaal plaatsen. Een impressie.

Willem Baas - Deventer

Erwin en Daphne van den Born - Pannerden

Praat mee over Ruimte voor de Rivier. Of stuur ons uw mooiste rivierfoto.

Dat kan via Twitter #ruimtevdrivier. Of een mailtje naar info@ruimtevoorderivier.nl.

04| Februari 2011 | Ruimte voor de Rivier

Special Ove

rdiepse Pold

er

Bewoners zien toekomst in de terp

Metamorfose voor Overdiepse Polder De Overdiepse Polder wordt vanwege Ruimte voor de Rivier helemaal opnieuw ingericht en ondergaat een ware metamorfose. Het doel is om het stroomgebied van de Maas veiliger te maken en mooier. Gemiddeld zal straks een keer in de 25 jaar rivierwater door de polder stromen. “Niets nieuws”, aldus Bert Groenenboom, lid van de Heemkundekring ‘Op ’t Goede Spoor‘ te Waspik.

De maatregel in de Overdiepse Polder is bijzonder. Vooral omdat het Terpenplan door de bewoners zelf is bedacht.

Het is een duurzame oplossing waar veiligheid van het stroomgebied van de Maas en agrarisch gebruik van de Overdiepse Polder hand in hand gaan.

Wat gaat veranderen?

Langs het Oude Maasje komt een nieuwe primaire waterkering.

“Bij het ontwerpen van de nieuwe dijk is heel goed gekeken naar het lijnenspel dat ontstaat in de polder”, vertelt Jaap Sonnevijlle projectsecretaris planstudie. “Het wordt een mooi strak geheel. Met onder andere een interessante ecologische zone met afwisselende elementen zoals geulen en hogere delen met bomen. Het wijdse karakter van de polder blijft behouden, evenals het overgrote deel van de huidige kade van het Oude Maasje. De huidige dijk wordt verlaagd en fungeert dan als inlaat voor het rivierwater bij hoogwater.

Aan de noordzijde van die nieuwe dijk verrijzen straks negen terpen.

Ideeënwedstrijd voor ‘Boerderijstraat’ De provincie Noord-Brabant heeft in overleg met het kwaliteits­team en de stuurgroep Overdiep een ideeënwedstrijd uitgeschreven voor die terpen. De wedstrijd is gewonnen door Allart Vogelzang van bureau Onix met zijn ontwerp ‘Boerdereiland’. “Vooral de afstemming van de bedrijfswoning op de voorste stal en het ontwikkelen van een catalogus van materialen en kleuren voor alle boerderijen spraken de deskundige jury zeer aan”, vervolgt Sonnevijlle. “In overleg met de ‘blijvers’ en de stuurgroep Overdiep hebben de gemeenten Waalwijk en Geertruidenberg zes aanbevelingen opgenomen in hun welstandnota’s. Het architectenbureau

Overdiepse Polder feiten & cijfers Soort maatregel: dijkverlegging Uniek: terpenplan geïnitieerd door de bewoners Het project is onderdeel van het Europese samenwerkingsproject ALFA-Interreg (www.alfa-project.eu) Uitvoering project Initiatiefnemer: Provincie Noord-Brabant Realisator: Waterschap Brabantse Delta Aannemer: Aannemerscombinatie Van Oord Nederland BV, GMB Infra en Oldenkamp B.V Planning Eerste schop in de grond: februari 2011 Eerste terp bouwrijp: juli 2011 Eerste verhuizing naar boerderij op nieuwe terp: 2012 Oplevering: eind 2015 Effect van de maatregel Waterstanddaling: 27 cm

heeft, na gesprekken met de toekomstige terpbewoners en de welstands­commissies, het ‘Ambitiedocument Overdiepse Polder’ opgesteld met ideeën en voorkeursoplossingen voor de indeling van de terpen en de vormgeving van de bebouwing.

Historie van een dynamisch gebied “Het is niet voor het eerst in de geschiedenis dat de ‘Overdiepse Polder’ (af en toe) onder water komt te staan”, weet Groenenboom te vertellen. “Ze zeggen wel eens gekscherend: Als ze droge voeten willen in Dordt, dan zetten ze Brabant onder water. In het verleden kwam de dreiging niet alleen van de rivier maar ook van zee. Tijdens de Sint Elizabeths­ vloed van 1421 kwam het zeewater zo ver het binnenland in dat het hele gebied blank kwam te staan.” Het duurde eeuwen voordat het land weer herwonnen was op het water. Het slib dat achterbleef was heel vruchtbaar. Halverwege 1800 werden hier plasbermen ingericht. Dat zijn tijdelijke openingen in de zomerkade om in de winter de polder te bevloeien. Op de smalle, langgerekte kavels met een goede bovengrond van klei werd in de zomermaanden hooi van hoge kwaliteit gewonnen.

Bergsche Maas splijt polder in tweeën Rond 1900 werd de Bergsche Maas gegraven tussen Heusden en Geertruidenberg en kreeg de Maas een nieuwe afvoer op zee. De Bergsche Maas werd ingedamd door hoge dijken.

Voor bewoners en bewerkers van het gebied is toen het Capelsche Veer in het leven geroepen, dat de mensen gratis overzette. Dat was vooral voor de boeren uit de Langstraat van belang, omdat hun land voor een gedeelte aan de andere kant van de Bergsche Maas kwam te liggen.

Eerste bewoners pas in 1978 De inrichting van het landschap werd in die jaren bepaald door de verschillende ruilverkavelingen. In de Tweede Wereld­ oorlog vond een waar slagveld plaats in de polder. Aan het eind van de jaren 70 is het Oude Maasje afgesloten en werd een keersluis gebouwd, waardoor de polder watervrij werd.

Vanaf 1978 vestigden de eerste boeren zich in de polder.

Daarvoor woonde alleen de veerman er. Het gebied veranderde toen in de polder zoals wij die heden kennen.

Ruimte voor de Rivier Door Ruimte voor de Rivier krijgt de polder de komende jaren een mooi nieuw gezicht. De vruchtbare akkers blijven behouden voor de landbouw terwijl het rivierwater hier tegelijkertijd gemiddeld een keer in de 25 jaar tijdelijk doorheen kan stromen.

De bewoners en hun dieren zitten dan hoog en droog op hun terpen en de mensen in de stedelijke gebieden bovenstrooms van de Overdiepse Polder houden hierdoor droge voeten.

Een geweldige oplossing voor een prachtig dynamisch gebied.”

Heemkundekring Op ’t Goede Spoor biedt meer informatie over de geschiedenis van de Overdiepse Polder in een speciaal themanummer dat in april/mei van dit jaar uitkomt. Zie ook www.goedespoorwaspik.nl

05| Februari 2011 | Ruimte voor de Rivier

Special Ove

rdiepse Pold

er

Rudolf Das

De terp is terug

Overdiepse Polder met normale waterstand in de nieuwe situatie

Overdiepse Polder met hoogwater in de nieuwe situatie

Hoofdstuk drie in het geschiedenisboek van de basisschool: De lage landen in de ijzertijd.

Een paragraaf over terpen mag niet ontbreken. Wat een vondst! De eerste bewoners van het Friese en Groningse kustgebied bouwden hun vestigingen op zelf opgeworpen woonheuvels. Veilig voor hoge waterstanden van de zee. Nu, ruim 2500 jaar later, wordt deze supertruc herhaald. Friesland? Nee, in de Overdiepse Polder om precies te zijn.

Terpen in Brabant. Het klinkt als een onwaarschijnlijke grap, maar niets is minder waar. Er komen negen terpen in het overloopgebied Overdiepse Polder. Deze polder werd aangewezen als een van de projecten van Ruimte voor de Rivier. En in plaats van de hakken in het zand te zetten, ontwikkelden bewoners en ondernemers een eigen plan: boerderijen op terpen. Zij hebben er geen moeite mee als hun polder eens

Weetje In de provincie Groningen worden terpen aangeduid als wierden, Gelderland gebruikt de term pol en in Duitsland heten ze warfen. in de 25 jaar (de statistische kans) onderloopt, zolang ze het water maar niet in huis of de stal krijgen. Door huizen en boerderijen naar een terp te verplaatsen, zitten de initiatiefnemers hoog en droog. En via deze constructie gaan de landbouwgronden in de polder niet verloren. De koeien blijven zoals vanouds buiten grazen. Mocht hoogwater zich aandienen, dan haalt de boer de dieren gewoon de terp op.

Weetje Het woord terp is van oorsprong het Friese woord voor dorp.

Baanbrekend plan Zowel de betrokken regionale overheden, het programma Ruimte voor de Rivier als de Tweede Kamer omarmden dit terpenplan. Oktober vorig jaar verleende waterschap Brabantse Delta officieel de opdracht aan Van Oord Nederland BV, GMB Infra en Oldenkamp BV voor de uitvoering ervan.

Deze aannemerscombinatie gaat de klus klaren. Eind februari beginnen de werkzaamheden en in de zomer van 2011 worden de eerste terpen bouwklaar opgeleverd. De terpen zullen vervolgens één voor één in gebruik worden genomen door de eigenaren om er een nieuwe boerderij op te bouwen. Tot slot worden na de verhuizing de oude boerderijen gesloopt.

Een baanbrekend plan dat de fantasie van zowel binnen- als buitenlandse geïnteresseerden prikkelt. De afgelopen jaren hebben onder meer delegaties uit ‘watergebieden’ als China en New Orleans de polder bezocht.

Helemaal retro Het terpenplan past uitstekend in de traditie van Nederland.

De woonheuvels zijn immers een van onze eerste staaltjes watermanagement. Vanaf 600 v.Chr. ontstaan de eerste nederzettingen op de hoger gelegen kleigebieden die langs

Weetje Hogebeintum (Friesland) is met 8,80 meter boven NAP de hoogste terp van Nederland. de Noordzeekusten van Nederland, Duitsland en Denemarken liggen. Bij springtij en stormen overstroomden deze gebieden geregeld. Daarom verhoogden de bewoners ze vanaf 550 v.Chr..

Zo ontstonden de eerste huisterpen. Vanaf de achtste eeuw kreeg ook de kerk een centrale plek op de heuvel. Rond deze tijd werd geleidelijk aan een begin gemaakt met de aanleg van de eerste dijken en was het mogelijk om complete gebieden in één keer te beschermen. Hoewel de terpen sinds de bouw van de dijken niet meer noodzakelijk waren, werden ze pas tussen 1900 en 1920 gedeeltelijk of compleet afgegraven. Tegenwoordig worden de resterende terpen beschouwd als archeologisch waardevolle gebieden. Logisch, want er

ligt ruim 2500 jaar geschiedenis in de binnenzijde van de terpen opgeslagen. En terwijl liefhebbers elders in Nederland de aangetaste terpen koesteren en herstellen, bouwt de Overdiepse Polder ze gewoon nieuw. (bron: Waterschap Brabantse Delta, Geoclopedie)

Terpenplan • In de Overdiepse polder verrijzen 9 terpen.

• 5 enkele terpen van 2,2 hectare, en 2 dubbele van 4,4 hectare.

• De hoogste terp ligt 6,20 meter boven NAP. • We beginnen met de terpen aan de westelijke kant van de polder.

• We hergebruiken zoveel mogelijk grond.

Hoe bouw je een terp?

1) De aannemer graaft 30 à 50 centimeter vruchtbare teeltaarde weg op de plek waar de terp komt.

2) Ongeveer 14.000 kuub zand en klei wordt aangevoerd per terp, dat zijn 875 grondwagens!

3) De kern (= het binnenste van de terp) bestaat uit zand.

4) Daar overheen komt aan de buitenkant een dikke laag klei.

5) Stap 1 t/m 4 duurt 6 à 7 weken.

6) De grond moet ruim drie maanden zetten (= rusten).

7) Daarna kan de ondernemer beginnen met de bouw van zijn bedrijf en stallen.

8) Ongeveer twee jaar later wordt de terp afgewerkt.

06| Februari 2011 | Ruimte voor de Rivier

Special Ove

rdiepse Pold

er

Sinds 2008 heeft Waterschap Brabantse Delta het stokje voor de uitvoering van het Terpenplan in de Overdiepse Polder overgenomen van de provincie. “Een logische keuze want het beheer van de dijken en het waterpeil zijn onze belangrijkste verantwoordelijk­heden in de polder”, aldus projectleider Maartje Thijssen.

“Na de overstromingen in 1993 en de dreiging in 1995 ontstond het idee van rivierverruiming. Het Rijk maakte in 2000 een kaart met plaatsen waar dat mogelijk zou zijn. De Overdiepse Polder was voor het gemak vast blauw gekleurd.

De bewoners schrokken zich rot. In plaats van de hakken in het zand te zetten, kwamen ze al snel met het Terpenplan en hun eigen randvoorwaarden. In de hoop dat als rivier­ verruiming nodig was, het plan snel zou worden uitgevoerd.

Uitgevoerd wordt het, maar snel is het niet gegaan.”

Persoonlijke benadering spreekt aan “In 2009 heeft het Waterschap een realisatieovereenkomst gesloten met de Programmadirectie Ruimte voor de Rivier.

Het ontwerp was toen al door de staatssecretaris goedgekeurd, waarna de inspraakprocedure kon starten. Het waterschap heeft de taak om het ontwerp uiterlijk 2015 te realiseren.

We zijn aan de slag gegaan met allerhande onderzoeken en gaan praten met de bewoners. Die persoonlijke benadering spreekt aan. Ook de informatieavonden worden goed bezocht en vier keer per jaar ontvangt iedereen een informatie­ krant. In 2010 zijn we de zoektocht naar de aannemer gestart via een aanbesteding. De aannemer is inmiddels druk bezig

foto © fotografie george burggraaff

‘Terpenplan bewijst dat eigen initiatief loont’

Maartje Thijssen

met het maken van werkplannen en het aanvragen van vergunningen, zodat zij deze maand met het werk in het veld kunnen starten.”

Samen naar oplossingen zoeken Iedereen heeft zijn eigen belangen en veel emoties. Het gaat om veel geld, de toekomst voor het bedrijf en volgende generaties. Vooral het vastgoedproces doet de gemoederen soms hoog oplopen. Het zou fijn zijn als dat verhaal rond is.

We proberen de mensen zo goed mogelijk bij te staan en samen naar oplossingen te zoeken. We kunnen echter niet aan alle wensen en eisen van de bewoners tegemoetkomen.

Dat is voor sommigen teleurstellend of soms zelfs ronduit frustrerend. Sommigen hebben ondanks alles het gevoel dat

er een wals over ze heen komt. Per slot van rekening hebben ze er niet om gevraagd. Toch zijn de bewoners van het begin af aan bij het proces betrokken. En gelukkig komen we in de meeste gevallen tot een oplossing naar tevredenheid van alle partijen. Wij zijn er trots op dat het plan van de bewoners nu wordt uitgevoerd. Je bereikt dus meer als je meedenkt.”

Maartje: ‘We gaan het gesprek aan met de bewoners.’

Op nog geen 8 km hemelsbreed ligt aan de andere kant van de pont over de Bergsche Maas in Drongelen hun nieuwe bedrijf.

De 70 koeien staan te trappelen om over te gaan. Alleen het asfalt staat ze nog in de weg. De familie Vos ziet brood in een toekomst buiten de polder. Eindelijk rust.

De eens gezamenlijk gedroomde oplossing van het Terpenplan heeft niet gebracht wat ze ervan hadden verwacht.

“Een aantal boeren verkeert nog steeds in onzekerheid over een toekomst binnen of buiten de polder. We zijn daarom weggebleven bij de feestelijke starthandeling. Of dat is opgevallen weet ik zo net nog niet”, vertelt Gerard Vos. “De eens zo hechte gemeenschap is nu verdeeld. En dat vind ik erg jammer”, vult zijn vrouw Ina aan.

Bedrijfsrisico Wat de familie vooral tegen de borst stuit, is dat veel onzeker­ heden worden geschoven op ´bedrijfsrisico´. “Wij hebben hier niet om gevraagd en zitten nu al tien jaar in de onzekerheid.

Wij staan ermee op en gaan ermee naar bed. Voor de vele bestuurders die we hebben zien komen en gaan, is het hun werk. Ze vergeten wel eens dat wij ons gewone werk er nog naast hebben. We moeten veel zelf uitzoeken en regelen, daar

had best wat meer tegenover mogen staan. Zoals een stukje waardering, oprechte steun en een passende vergoeding”, legt Ina uit.

Vertrekken Gerard: “Uiteindelijk hebben wij ervoor gekozen om te vertrekken, maar niet te ver weg. We hebben ons sociale leven hier, net als de jongens. De doorslag gaf zekerheid voor de toekomst. Zowel voor ons als voor onze zonen Gerwin (18) en Roelof (13). Als ze het melkveebedrijf in de huidige vorm voort willen zetten kan dat prima. Willen ze liever op akkerbouw of fruitteelt overgaan dan kan dat hier makkelijker dan in de Overdiepse Polder.”

foto © fotografie george burggraaff

‘Gewoon weer boer zijn...’

Ina: ‘Het nieuwe bedrijf biedt ook kansen.’

Rust in de tent “Het nieuwe bedrijf biedt ook kansen. We mogen uitbreiden en we hebben weer een bedrijf dat helemaal van deze tijd is.

Daar moeten we zelf ook behoorlijk in investeren”, verduidelijkt Ina. “Of het dat waard is? Dat weten we pas over een jaar of tien”, concludeert Gerard. “Nu verheugen we ons op rust in de tent. En om gewoon weer boer te zijn, zonder al die extra sores.”

Familie Vos

07| Februari 2011 | Ruimte voor de Rivier

Special Ove

rdiepse Pold

er

Nu zitten ze nog in een kantoor in Waalwijk, maar binnenkort zichtbaar in een bouwkeet in de polder. De medewerkers van de aannemerscombinatie, die de aanbesteding voor de Overdiepse Polder werd gegund, zijn druk bezig met de voor­bereidingen op ‘het echte werk’. Daar hoort ook een eerste kennismakingsrondje bij langs de bewoners. “We worden de komende vijf jaar immers buren”, aldus Kees Roovers, projectleider grondwerk.

“Wij willen de bewoners zo min mogelijk overlast bezorgen tijdens de uitvoering”, legt projectleider Jos van Uden uit.

“We gaan daarom met ze in gesprek. Er komt veel op de mensen af en het is voor hen geen dagelijkse kost. We overleggen over de bereikbaarheid, de indeling van de terp, grondgebruik, de veiligheid en de planning. We gaan regelmatig mails sturen over de stand van zaken. Dan weten de mensen waar ze aan toe zijn. Ze mogen natuurlijk ook altijd langs komen in de keet.”

Fluitje van een cent Roovers:“Wij zijn van nature doeners, geen praters. Dus het is nog best even wennen. Het zijn alle toeters en bellen om het project heen, die het lastig maken. Zo is met de blijvers de afspraak gemaakt dat ze maar één keer verhuizen, en willen we zo duurzaam mogelijk bouwen. Dat betekent dat veel processen naast elkaar lopen en dat we zo veel mogelijk grond hergebruiken. Logistiek gezien is het een heel gegoochel. Als de polder leeg was dan was het project een fluitje van een cent. Nu wordt het logistiek gezien nog flink aanpoten om de deadline van 2015 te halen.”

Kees Roovers: ‘Wij zijn van nature doeners, geen praters.’

Bewoners intensief betrokken Roovers: “We gaan beginnen met de terpen aan de westelijke kant van de polder omdat iedereen daar al een overeenkomst met de provincie heeft gesloten. We bouwen eerst

foto © fotografie george burggraaff

‘Beter een goede buur...’

Kees Roovers en Jos van Uden

tweederde van de terp zodat de bedrijven gebouwd kunnen worden. Dat laatste deel en het afwerken doen we later als de grond daarvoor beschikbaar is. Die komt namelijk uit de dijk die we gaan verlagen. De mensen die ik heb gesproken zijn al jaren op een positieve manier intensief met het Terpen­plan bezig en hebben goed contact met het waterschap. Zonder de steun van de boeren was het mogelijk een stuk lastiger geweest om toestemming te krijgen voor de tijdelijke ontsluiting van het gebied via de oude kade.

Een goede buur is dus beter dan een verre vriend.”

Op een zondagmiddag onder de kastanjeboom voor het huis zag het Terpenplan het levenslicht. Er moest immers een manier zijn om te blijven boeren in de Overdiepse Polder. De schrik zat bij de familie Hooijmaijers nog flink in de benen. Ze hadden via, via namelijk gehoord dat de polder teruggegeven zou worden aan de rivier. “Dan kan je beter pompen dan verzuipen”, aldus een van de initiatief­nemers Nol Hooijmaijers.

“Eerst denk je heel beschermend we bouwen een dijk om het huis. Maar ja, dan zit je in een badkuip tegen een dijk aan te koekeloeren en kan je met hoogwater nog geen pakje boter halen. Mijn buurman kwam toen die zondagmiddag met het idee van een terp. Met een werkgroepje en de steun van de Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie (ZLTO) hebben we een rapportje gemaakt, genaamd: ‘Het Terpenplan’.

De belangstelling voor ons plan was groot. Het rapport was op een gegeven moment gewoonweg niet aan te slepen.”

foto © fotografie george burggraaff

‘Kerst 2012 vieren wij op onze terp’

Wil en Nol Hooijmaijers

‘Een goede adviseur is het halve werk.’

maakte zaak. Zoon Geert (30) heeft lang getwijfeld of hij het zag zitten om ‘boer op een terp’ te worden. Zijn sociale gebondenheid met het gebied gaf de doorslag. Vanaf dat moment zijn we er samen voor gegaan om een nieuw bedrijf te ontwikkelen. Natuurlijk leidt dat af en toe tot verhitte discussies, vooral op beslismomenten.”

Samen een nieuw bedrijf ontwikkelen “Het jaar daarop volgde een enquête onder de bewoners.

Iedereen heeft gereageerd! Bij ons was het nog geen uitge-

Geven en nemen “We hebben twee jaar onderhandeld over een akkoord met de provincie over de verkoop van ons bedrijf. Een goede adviseur is daarbij het halve werk. Deze handel doe je als het goed is maar een keer in je leven. Over het bod hebben we niet eens zo lang hoeven zeuren, de randvoorwaarden waren een stuk lastiger. Dan had je drie uur lang met elkaar gesproken

over tien punten en dan was je nog geen steek opgeschoten.

Dat is balen, maar uiteindelijk is het een kwestie van geven en nemen.”

Modern bedrijf op een terp “Nu kijken we vooruit. Het gaat hard. Waarschijnlijk vieren we kerst 2012 op onze nieuwe terp. Dan hebben we een bedrijf dat helemaal aan de eisen van deze tijd voldoet. Ook zonder Ruimte voor de Rivier hadden we grote investeringen moeten doen om het te vernieuwen. Nu is dat in een stroomversnelling geraakt en worden we door de overheid goed geholpen. Als de hele boerderijstraat hier straks klaar is, dan staat hier iets om trots op te zijn.”

08| Februari 2011 | Ruimte voor de Rivier voor kids Hoi, Hier weer een berichtje van River. Hebben jullie de afgelopen tijd ook zo veel lol gehad met al dat water, die sneeuw en het ijs? Bij Ruimte voor de Rivier vinden we het heel belangrijk dat je ook van het rivierengebied kunt genieten. Dat hoge water was wel spannend maar gelukkig is er niets ergs gebeurd. We moeten die 39 Ruimte voor de Rivier-maatregelen uitvoeren om het rivierengebied goed te beschermen tegen hoog water. Maar we maken het ook mooier. Hoe? Bijvoorbeeld door meer mooie plekken te maken waar je kunt wandelen, fietsen of skaten. Soms komen er vogelkijkhutten in het nieuwe gebied. In de Overdiepse Polder kun je straks een rondje polder fietsen. Ook leggen we een laarzenpad aan. Dat is een modderig pad waar je het beste met je laarzen aan kunt wandelen. Maar we hebben ook aan visplekken gedacht. En er is een stuk water waar je kunt waterskiën. We gaan verder nog proberen om in het gebied borden te plaatsen met wat je waar kunt zien.

Zo kun je er ook nog wat leren over de natuur. Je ziet het Ruimte voor de Rivier is niet alleen nuttig maar ook leuk.

Ik heb weer een rebus gemaakt. Los jij hem op? Mail je antwoord naar info@ruimtevoorderivier.nl. Vergeet niet jouw naam en adres erbij te zetten. We verloten weer een leuke prijs onder de juiste inzendingen.

Imke Snoek uit Bemmel (8) heeft de vorige keer de puzzel goed opgelost. Het antwoord was: Ruimte voor de Rivier. Zij heeft vier toegangsbewijzen gewonnen voor het Nederlands Watermuseum in Arnhem.

Tot de volgende keer!

Idee: Mail jouw leukste waterfoto naar: info@ruimtevoorderivier.nl. Zet erbij wie op de foto staat en waar hij is genomen. Wie weet komt jouw foto de volgende keer in Waterstand.

+ N=R

Michel Kao - Nijmegen

Ruimte voor de Rivier rebus

+ F = PSE

Z=P

Recreatie in de Overdiepse Polder Waterskivereniging de Skydolls Al zo´n 25 jaar vind je in de zomer de leden van Waterskiverening de Skydolls op het Oude Maasje. “Even waren we bezorgd dat door Ruimte voor de Rivier de snelvaargebieden opgeheven zouden worden”, vertelt lid van het eerste uur Eugène de Raaff (42). “We hebben toen meteen aan de bel getrokken bij Rijkswaterstaat en later het waterschap. Gelukkig heeft de rivierverruiming geen invloed op de snelvaargebieden.

Wel worden de paaltjes en de beschoeiing tussen de twee havens weggehaald en vervangen door riet. Dat is voor ons overwegend positief. Door de paaltjes krijgen we namelijk veel golfslag en wij houden van vlak water. Nadeel is wel dat we door het riet niet meer overal aan kunnen meren. In goed overleg zijn we met het waterschap overeengekomen dat naast de brug toch nog een stukje zonder riet komt waar mensen in en uit kunnen stappen en op hun gemak kunnen kijken. Niets staat ons nu nog in de weg om vanaf eind maart weer elke woensdag het water op te gaan. Heerlijk water-

Colofon Waterstand is een kwartaaluitgave van de Programmadirectie Ruimte voor de Rivier (PDR).

Met deze nieuwsbrief informeert PDR de bewoners, gebruikers en bestuurders van het Nederlandse rivierengebied over de voortgang van het Programma Ruimte voor de Rivier.

Voor meer informatie Programmadirectie Ruimte voor de Rivier Antwoordnummer 52528 3502 VH Utrecht Tel.: 088 - 797 29 00 info@ruimtevoorderivier.nl

Eugène de Raaff skiet op blote voeten

skiën, waveboarden, slalommen, blootvoetsskiën. Gewoon lekker plezier maken op het water. We hebben allemaal een drukke baan en zo’n avondje op het water is net vakantie.”

Hoofdredactie Esther van Dijk Tekst Juliette Rieff - den Boer Realisatie en vormgeving VormVijf

Jong geleerd is oud gedaan! Thom van Dongen met kleinzoon Dylan

H.S.V. De Maasmond De Overdiepse Polder is een van de favoriete visstekken van H.S.V. De Maasmond. Groot was de schrik toen voorzitter Thom van Dongen (67) hoorde dat hun visstekken het veld zouden moeten ruimen voor een gesloten ecologische zone.

Zelf vist hij al in de polder sinds hij een jong knaapje is. En jaarlijks gooien zo´n drie tot vier duizend mensen daar hun hengel uit. “Wij organiseren hier al onze wedstrijden en brengen er menig vrij uurtje door. Alles wordt hier nu op z’n kop gezet voor Ruimte voor de Rivier. Het zou verschrikkelijk zijn als we daardoor al onze visstekken kwijt zouden raken.

Gelukkig vonden we bij het waterschap een luisterend oor.

We zijn verschillende keren bij elkaar geweest met als resultaat dat de plannen nu iets worden aangepast. Wij krijgen in de nieuwe situatie dertig vaste visplekken die op natuurlijke wijze worden aangelegd met rietkragen. De weg op de dijk wordt bij de visplaatsen een meter verbreed zodat de hengelaars veilig kunnen parkeren en er komen twee trappen naar het water. Wij zijn heel tevreden.” Nu maar hopen dat de vis daar net zo goed bijt als op de huidige plekken.

In het programma Ruimte voor de Rivier werken regionale overheden en Rijk samen om het rivierengebied beter te beschermen tegen overstromingen. De rivier krijgt meer ruimte. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit: het rivierengebied moet er in economisch, ecologisch en landschappelijk opzicht beter van worden. Meer weten? www.ruimtevoorderivier.nl ISSN nummer: 1876 - 1984