Vademecum Turysty 2013 by Krzysztof Gonciarek

ademecum turysty 2013 Przygotowane przez redakcję miesięcznika Rynek Turystyczny

Gdzie kupić wycieczkę

Jak wybrać imprezę wakacyjną

Co jest ważne w umowie

Gdzie jechać  Wakacje w Polsce  Turystyka wodna  Jak wybrać sprzęt  Czy warto się ubezpieczyć

spis treści

ddajemy do Państwa rąk Vademecum Turysty. Na co dzień miesięcznik Rynek Turystyczny zajmuje się sprawami branży turystycznej. Tym razem postanowiliśmy na chwilę znaleźć się po drugiej stronie i pomóc Państwu w podejmo waniu decyzji dotyczących wypoczynku. Na łamach Vademecum znajdziecie Państwo podpowiedzi gdzie szukać wycieczek i co jest najważniejsze w umowie z touroperatorem. Nie sposób nawet wyliczyć wszystkich możliwości wyjazdu. W skrócie opisaliśmy więc kilka najpopularniejszych kierunków turystyki czarterowej w ubiegłym roku. Znalazły się tam krótkie informacje o głównych regionach turystycznych, porady co do okresu wyjazdu itp. Dla zwolenników bliższych podróży mamy też propozycje wyjazdów do naszych najbliż

szych sąsiadów. Proponujemy jednak miejsca i trasy mniej znane. Wykupienie wycieczki w biurze turystycznym zawsze budzi emocje. Nic dziwnego, wszak po całym roku pracy udajemy się na zasłużony odpoczynek, płacąc za niego cięż ko zarobionymi pieniędzmi. Ma więc to być przyjemność i relaks nie zaś stres i kłopoty. Niestety wiele problemów wynika z niedoinformowania. Dlatego warto, a nawet trzeba czytać umowy, pytać w biurze, nawet o najdrobniejsze spra wy jeśli mamy jakąkolwiek wątpliwość. Jesteśmy pewni, że dokonacie Państwo trafnych wyborów, pozostaje nam więc życzyć miłego wypoczynku. Redakcja Rynku Turystycznego

Spis Treści Jak wybrać biuro...........................................................................................................5 Czyli gdzie i o co pytać, oraz jak sprawdzić biuro podróż…

Dokąd polecieć..............................................................................................................8 Czyli krótki opis najpopularniejszych krajów do których latali Polacy… Dokąd pojechać............................................................................................................26 Czyli dlaczego warto pojechać do sąsiadów… zostać w kraju..............................................................................................................30 Czyli gdzie warto w Polsce zajrzeć raz gdzie można popływać

czy warto się ubezpieczać….......................................................................................40

zdjęcia na okładce: sxc.hu/flickr, zdjęcie obok: © Monkey Business - Fotolia.com

Czyli kiedy warto się ubezpieczyć

vademecum turysty 2013

jak wybrać

Jak wybrać biuro podróży? Przed dokonaniem zakupu wycieczki warto sprawdzić wcześniej wiarygodność biura z którym chcemy jechać. Choć nie jesteśmy w stanie dowiedzieć się wielu rzeczy to jednak pewne podstawowe informacje pomogą podjąć racjonalną decyzję i zmniejszyć ryzyko przykrych niespodzianek.

ouroperatorzy to wbrew obie gowej opinii ciężko pracujący przedsiębiorcy, do tego dzia łający na bardzo trudnym rynku. Ilość bankructw w tej branży była w zeszłym, wyjątkowo złym pod tym względem roku proporcjonalnie mniejsza niż w większości innych branż. Oznacza to, że kupując przez internet drogi zestaw kina domowego prawdopodobnie ryzy kujemy znacznie bardziej utratę pienię dzy niż kupując drogą wycieczkę. Tyle, że plajta sklepu internetowego nie jest tak medialna.

Gdzie kupić? Mamy do wyboru kupno przez internet lub bezpośrednio w biurze czy u agen ta. Internet jest dobrym rozwiązaniem dla osób zdecydowanych, gdzie i z kim (a najlepiej do jakiego hotelu) chcą pole cieć. Wówczas wystarczy wejść na stro nę wybranego touroperatora, lub któ ryś z portali sprzedających wycieczki i wybrać dogodny termin. Jeśli jednak sami nie możemy się zdecydować, naj lepszym rozwiązaniem będzie wizyta w biurze agencyjnym. Dobry agent dysponujący ofertą kilku touroperato

rów może doradzić, pomoże wybrać ofertę najlepiej pasująca do oczekiwań i możliwości klienta. Osoby sprzedające zazwyczaj znają konkretne miejsca i hotele. Wiedzą też o pewnych niuansach w ofercie czy programie, które mogą pomóc podjąć właściwą decyzję. Pod powiedzą więc, że ten hotel lepszy jest dla pary młodych ludzi, zaś ten dla rodzin z dziećmi. Ceny u agentów często są takie same jak w internecie, ponieważ prowizję za sprzedane imprezy wypłaca zazwyczaj touroperator, nie zaś dolicza ją do ceny agent. R

rynek turystyczny

jak wybrać

dystansem, ponieważ zwykle wypowia dają się najbardziej niezadowoleni (nie zawsze słusznie). Jeśli więc biuro ma dużo klientów, to zawsze jakaś grupka będzie się na nie skarżyć w sieci. Cenniejsze mogą być konkretne infor mację czy oceny na różnych portalach, Przed podpisaniem umowy warto zajrzeć na stronę UOKiK: http://www.uokik. gov.pl/rejestr_klauzul_niedozwolonych2.php Znajdują się na niej klauzule, jakich nie wolno umieszczać w umowach z klientami. Jeśli nawet taki zapis znajdzie się w umowie, to jest on nieważny, a klient nie jest związany zawartymi w nim postanowieniami.

zwłaszcza, jeśli grupa oceniających była duża, można uznać, że zbliżają się one do stanu faktycznego. Tanio? To niedobrze. Oczywiście każdy chce kupować tanio. Jednak jeśli coś jest zbyt tanie to powin no wzbudzić nasze podejrzenia. Koszt przewiezienia turysty do i z Egiptu, można upraszczając oszacować na około 1000 zł. Oznacza to, że płacąc taka kwotę pokrywamy tylko koszty transportu. Jeśli więc Egipt All inclusive dwa tygodnie kosztuje 999 zł, to warto dowiedzieć się kto pokryje różnicę? Oczywiście w ramach różnych promocji, czy wyprzedaży touroperatorzy obniża ją niekiedy ceny, jednak są to sytu acje wyjątkowe (np. sprzedaż ostatnich miejsc z wylotem jutro). A ile powinna kosztować wybra na przez nas wycieczka? Najlepiej porównać ile kosztuje podobny pobyt w tym samym miejscu, czasie i standardzie u innych touro peratorów. Jeśli różnica jest znaczą ca, to powinno to nas zaniepokoić. Umowa Ten element jest wbrew pozorom naj ważniejszy, jednak zwykle jest trakto wany najbardziej pobieżnie. Ręka w górę kto czytał całą umowę jaką zawarł ostat

nio ze swoim touroperatorem… Tymczasem to umowa określa za co właściwie zapłaciliśmy. Przed taką lek turą warto zajrzeć na stronę UOKiK: http://www.uokik.gov.pl/rejestr_klau zul_niedozwolonych2.php Gdzie znalazły się klauzule zabronione. Spora część z nich dotyczy właśnie umów o imprezę turystyczną. Jeśli któ raś z nich znajdzie się w umowie, którą podpisaliśmy, to i tak nie jesteśmy nią związani, gdyż taki zapis jest nieważny. Warto też pamiętać, że nawet jeśli kupu jemy wycieczkę w jakiejś promocji (np. last minute) pomimo obniżki ceny mamy takie same prawa jak każdy inny klient biura podróży. Dużo kontrowersji budzi kwestia moż liwości zmiany ceny wycieczki. Warto wiedzieć, że zgodnie z prawem może ona być zmieniona najpóźniej na 21 dni przed wyjazdem. Prawo określa również konkretne przyczyny dla których touro perator może tę cenę podwyższyć. Przy czym jeśli nowa cena nie odpowiada klientowi ma on prawo odstąpić od umowy bez ponoszenia kosztów. Reklamacje Warto też zapoznać się z trybem zgła szania reklamacji, by w razie wątpliwo ści złożyć ją w odpowiedni sposób. Jeśli mamy jakieś zastrzeżenia już w trakcie wyjazdu dobrze zwrócić się do pilota lub rezydenta reprezentującego biuro. Wiele spaw można w ten sposób roz wiązać na miejscu, bo np. rezydent pomoże w zmianie pokoju na taki za jaki zapłaciliśmy, czy w inny sposób pomoże spełnić nasze oczekiwania. Taka droga jest łatwiejsza i mniej kłopotliwa dla obu stron niż pisanie reklamacji po powrocie. Nawet w sytuacji jeśli proble mu nie uda się rozwiązać na miejscu, złożenie reklamacji u rezydenta ułatwi później jej rozpatrzenie. Pamiętajmy, ze jeśli nawet z jakiegoś powodu przedsta wiciel biura nie przyjmie od nas rekla macji na miejscu, to nadal mamy pełne prawo ją złożyć po powrocie. Mamy na to zgodnie z prawem 30 dni (bez wzglę du na zapis w umowie z touroperato rem). 

vademecum turysty 2013

fot: sxc.hu

Jak sprawdzić biuro? Na początek najlepiej zajrzeć na stronę: www.turystyka.gov.pl Znajduje się na niej w odpowiedniej zakładce Centralna Ewidencja Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych, występu jąca również pod „romantycznym” skró tem: CEOTiPT. Tam znajdziemy informacje o wszystkich organizatorach turystyki i pośrednikach wraz z informacją o ich statusie. Jeśli firmy tam nie ma to znaczy, że organi zuje ona wyjazdy nielegalnie. Jeśli jed nak nasz przyszły organizator wyjazdu znajduje się w tym rejestrze, warto poczytać co tam o nim napisano. W sporej tabeli najbardziej interesuje przyszłego klienta dział II, gdzie jest informacja o zabezpieczeniach finanso wych oraz dział III gdzie mamy podaną jego wysokość i termin obowiązywania. Jeśli zabezpieczenie nie wygasa za dwa dni, oraz jest dość duże (w stosunku do wielkości biura), to warto spojrzeć jesz cze w dział IV, gdzie mamy informację o ewentualnym zakazie działania danej firmy. Do tego warto poczytać opinię na forach internetowych, jednak w tym przypad ku trzeba do nich podchodzić z dużym

gdzie jechać

Egipt:

Plaża i zabytki

Wizy: Pomiędzy Polską a Egiptem obowiązuje ruch wizowy. Wizę można otrzymać w placówce dyplomatycznej lub na lotnisku (koszt 15 USD). Wiza ważna jest 30 dni. Paszport musi być ważny minimum 3 miesiące oraz mieć jedną wolną stronę.

Egipt od dawna jest ulubionym miejscem wypoczynku klientów turystyki czarterowej. Oferuje on to co polski turysta ceni najbardziej: gwarantowane słońce, plaże, ciepłe morze i to wszystko w stosunkowo atrakcyjnej cenie.

Dokąd? Gdzie najczęściej jeżdżą nasi turyści? Przede wszystkim nad Morze Czerwone. Tam zlokalizowane są główne kurorty. Powstały one praktycznie na pustyni nad brzegiem morza wraz z rozwojem

turystyki w Egipcie. Wcześniej niekiedy były tu małe osady rybackie, niekiedy zaś powstały w zupełnie bezludnym miejscu. Ich największą atrakcją są piaszczyste plaże, ciepła woda oraz rafa koralowa, która w jest tu bardzo łatwo dostępną (czasem nawet z brzegu). Jak? Loty czarterowe z Polski dowożą pasażerów zwykle na któreś z lotnisk nad Morzem Czerwonym. Jak przystało na duży kraj znajduje się tam ponad 30 portów lotniczych. Jednak z punktu widzenia polskich turystów znaczenia maja tylko 4 z nich. Kair, Szarm el Szejk, Hurgada, Taba i Marsa El Alam. W przypadku wykupionej imprezy mamy zwykle zagwarantowany czarter do

hotelu. Warto pamiętać, że niektóre z kurortów ciągną się kilometrami wzdłuż wybrzeża i pomimo tej samej nazwy od jednego do drugiego hotelu może być daleko. Kiedy? Klimat w Egipcie wbrew pozorom jest dość różnorodny. W przypadku kurortów nad Morzem Czerwonym jest na tyle ciepły, że sezon turystyczny trwa tam praktycznie przez cały rok. W najzimniejszym okresie temperatury w dzień powyżej 20 st. C, w nocy (właściwie już po zmroku) spadają do kilkunastu czy nawet 10 st. C. Latem w ciągu dnia i nocy dochodzić do 40 st. C. Temperatura wody nawet w najzimniejszym okresie rzadko spada poniżej 20 st. C. 

vademecum turysty 2013

fot: flickr.co, sxc

awet zamieszanie polityczne nie zaszkodziło aż tak bardzo temu krajowi w oczach polskich turystów. Sprzyja temu zapewne fakt, że najpopularniejsze kurorty leżą z daleka od dużych ośrodków miejskich, gdzie rozgrywają się wypadki polityczne. Według danych Urzędu Lotnictwa Cywilnego w ciągu pierwszych trzech kwartałów 2012 roku do Egiptu poleciało z polskich portów lotniczych ponad 672 tys. turystów.

gdzie jechać

Który kurort? Poszczególne miejscowości są bazą wypadową do wycieczek. Z tych położonych na północy Półwyspu Synaj nad zatoką Akaba (np. z Taby można wybrać się między innymi do Izraela. Z tych położonych na wschodnim wybrzeżu Morza Czerwonego (np. z Hurgady) można udać się między innymi do Kairu, Gizy, Luksoru, Karnaku czy Doliny Królów. Warto jednak pamiętać, że z uwagi na odległość oznacza to dość długą podróż autobusem przez pustynię.

Hurgada Największy kurort kraju, położony na zachodnim wybrzeżu Morza Czerwonego. Znajduje się tam około 200 hoteli rozciągniętych na dystansie ponad 45 km wzdłuż wybrzeża. Składa się z trzech głównych części: Dahar – najstarsza część gdzie znajduje się między innymi dworzec autobusowy; Sakkala – dzielnica hoteli oraz położona w południowej części Village Road szybko rozwijająca się część z nowoczesnymi hotelami, restauracjami itp. Mocną stroną Hurgady jest bogate życie nocne w licznych pubach, restauracjach i dyskotekach zlokalizowanych przede wszystkim w centrum miasta.

Ambasada RP w Kairze Egipt, Kair, 5 Aziz Osman, Zamalek, Tel.: +20 2 27355416 Tel.: +20 2 27359583 Tel.: +20 2 27367456 Tel. dyżurny: +20 1005485500 cairo.secretariat@msz.gov.pl www.kair.msz.gov.pl

Cairo International Airport (kod: CAI) Położone w stołecznym Kairze, około 15 km od centrum miasta. Największy port lotniczy kraju (ok. 15 mln pasażerów rocznie). Loty czarterowe z Polski lądują tam stosunkowo rzadko. Z miastem połączony jest szeroką drogą. www.cairo-airport.com Sharm El Sheikh International Airport (kod: SSH) Największy port lotniczy na wybrzeżu Morza Czerwonego (drugi w kraju po kairskim). Położony około 10 km od centrum Szarm. Lotnisko używane przede wszystkim przez turystów przybywających na wypoczynek. sharm-el-sheikh.airport-authority.com Hurghada Airport (kod: HRG) Lotnisk położone 6 km na południowy zachód od centrum Hurgady. Port obsługuje głównie linie czarterowe. hurghada-airport.co.uk Taba International Airport (kod: TCP) Lotnisko położone 37 km na północ od miasta.

Szarm El-Szejk Nazywany „perłą egipskich kurortów” zlokalizowany jest na południowym krańcu półwyspu Synaj. Rozciąga się na obszarze około 40 km i dzieli się na trzy dzielnice: Old Market i Hadaba, Naama Bay, która jest centrum życia nocnego oraz najnowsza, położona na północ od lotniska Nabq.

Marsa Alam International Airport (kod: RMF) Położony 50 km na północ od miasta, otwarty w 2000 roku. www.marsa-alam-airport.com

Taba Kurort położony na pograniczu Egiptu, Izraela i Jordanii. Choć znacznie mniejszy od Hurgady czy Szarm poza plażami, rafami i lokalami dzięki położeniu u podnóża gór oferuje niezwykłe widoki oraz możliwość licznych wycieczek m.in. do: Klasztoru św. Katarzyny na górze Synaj, Kolorowego Kanionu, na Wyspę Faraonów, czy do Izraela.

Marsa El Alam Położona 270 km na południe od Hurgady dawna wioska rybacka uchodzi za najbardziej dziewiczy kurort Egipski nad Morzem Czerwonym. Na razie jest tam stosunkowo niewiele hoteli (choć trwa intensywna rozbudowa) i część mieszkańców nadal żyje z rybołówstwa. Miejscowość polecana szczególnie dla miłośników spokoju i morskiej przyrody dzięki doskonałym i jeszcze nie zatłoczonym miejscom do nurkowania.

rynek turystyczny

Waluta: Funt Egipski (£E) = 100 piastrów 1 Euro = 7.73 £E 1 USD = 5.41 £E Napięcie: 220 volt Prefiks telefoniczny: +20

gdzie jechać

Turcja Wizy: Polscy obywatele przebywający na terenie Turcji muszą posiadać wizę. Można ją uzyskać na przejściu granicznym (koszt 20 USD lub 15 EUR) i uprawnia ona do pobytu do 90 dni. Taką samą wizę trzeba uzyskać w przypadku przejazdu tranzytem przez terytorium Turcji. Niezbędny jest paszport, którego okres ważności wynosi co najmniej 6 miesięcy oraz co najmniej jedna wolna strona (jej brak skutkuje odmową wjazdu).

W ubiegłym roku Turcja pod względem popularności zajęła w Polsce drugie miejsce. Według danych Urzędu Lotnictwa Cywilnego w ciągu pierwszych trzech kwartałów 2012 r. lotami czarterowymi udało się tam prawie 550 tys. naszych rodaków.

Dokąd? Niemal całe terytorium Turcji ma coś do zaoferowania turystom. Oczywiście najpopularniejsze ośrodki turystyczne znajdują się nad jednym z mórz oblewających ten kraj. Jednak również wewnątrz kraju jest wiele interesujących miejsc. Mało kto nie słyszał choć-

by o Kapadocji czy Pamukkale. To na obszarze obecnej Turcji znajdowała się antyczna Troja. Jedynie regiony nad granicą z Syrią i Irakiem ze względów bezpieczeństwa nie są eksplorowane przez turystów. Główne regiony nadmorskie to wybrzeża Morza Egejskiego i Śródziemnego. Nad tym ostatnim leży słynna Turecka Riwiera. Znacznie mniej popularne jest wybrzeże Morza Czarnego gdzie klimat jest mniej stabilny i lato krótsze. Jak? Dotrzeć do Turcji samolotem można ze wszystkich większych portów lotniczych w Polsce. W Turcji działa przeszło trzydzieści portów lotniczych. Do spo-

rej części z nich docierają samoloty czarterowe z Polski. Kiedy? Okres w jakim można wypoczywać uzależniony jest od regionu do którego się wybierzemy. Pomijając wyjazdy narciarskie do Erzurum, wysoki sezon turystyczny (a więc temperatura powietrza powyżej 23-24 st. C, wody zaś powyżej 20 st. C) w przypadku wybrzeża śródziemnomorskiego (Antalya) i egejskiego (Izmir), trwa mniej więcej od maja do października (na południowym wybrzeżu Morza Śródziemnego nawet do listopada). W miesiącach czerwiec-wrzesień wysoki sezon trwa na wybrzeżu czarnomorskim (Trabzon).

vademecum turysty 2013

fot: flickr.co, sxc

eśli spojrzeć na ofertę turystyczną tego kraju to tak wysoka lokata nie może dziwić. W Turcji znajdą coś dla siebie zarówno miłośnicy wylegiwania się na plaży jak i zwiedzania, czy wreszcie aktywnego wypoczynku. Nowością, która na pewno wpłynie na liczbę wyjazdów polskich turystów jest oferta narciarska.

gdzie jechać

Który region? Riwiera Turecka

Antalya. Najbardziej popularny kurort Turcji. Miasto jest nieformalną stolica Riwiery Tureckiej. Na tutejszym lotnisku lądują zwykle turyści wybierający się w dalsze rejony riwiery. Miłośnicy historii architektury znajdą tu ślady antyczne, weneckie czy wreszcie muzułmańskie. Niewątpliwą atrakcją są wodospady Duden spadające wprost do morza. Inne znane ośrodki w pobliżu to: Belek (najbardziej ekskluzywny kurort z licznymi polami golfowymi i Alanya słynna z szerokich piaszczystych plaż).

Wybrzeże Egejskie Bodrum jest najbardziej znaną miejscowością wybrzeża Egejskiego. Miłośnicy nocnego życia i szaleństw w klubach będą tu mieli co robić. Zwolennicy spokojnego wypoczynku mogą zamieszkać na obrzeżach miasta, które jest doskonałą bazą wypadową między innymi na grecką wyspę Kos. Inne znane miasta regionu to między innymi Izmir (Smyrna) i słynny w czasach antycznych Efez.

Anatolia Region położony jest co prawda wewnątrz kraju, ale oferuje wiele atrakcji turystycznych. Znajduje się tutaj coraz popularniejszy wśród Polaków ośrodek narciarski w Erzurum. Jednak najbardziej znana jest chyba Kapadocja, znajdująca się w środkowej Anatolii. Mieszkając w stolicy Kapadocji Nevşehir, można zwiedzać region pełen zabytków archeologicznych, oraz fantastyczne formy skalne jakie powstały w wulkanicznej skale. Szczególnym miejscem jest Göreme gdzie znajdują się liczne wykute w skałach kaplice.  Turcja jest dla Polaków przede wszystkim miejscem gdzie znajdą słońce i ciepłe morze. Z tego powodu na wypoczynek wybieramy przede wszystkim miejscowości nadmorskie.

Gdzie lądować, czyli porty lotnicze w Turcji, w których najczęściej lądują polscy turyści. Antalya Airport (kod: AYT) Jeden z największych portów lotniczych w Turcji (ponad 25 mln pasażerów rocznie) położony kilkanaście kilometrów od Antalyi, obsługujący duże ilości lotów czarterowych z całej Europy www.antalyaairport.com Milas Bodrum Airport (kod: BJV) Drugie w Turcji lotnisko pod względem liczby obsłużonych polskich turystów (w ruchu czarterowym). Spora część turystów udaje się z tego miejsca na położoną nieopodal grecka wyspę Kos. www.bodrum-airport.com Izmir Adnan Menderes Airport (kod: ADB) Większe z dwóch lotnisk w okolicach Izmiru. Ma rejsowe połączenia z wieloma miastami między innymi w Niemczech, latem przeważają czartery. www.adnanmenderesairport.com Ambasada RP w Ankarze adres: Atatürk Bulvarı 241 Kavaklıdere, PK-20 06-650 Ankara tel.: (+90 312) 4572000 (centrala) – czynny całodobowo www.ankara.msz.gov.pl Konsulat generalny RP w Stambule Turcja, Stambuł, GIZ 2000 PLAZA, Ayazağa Köyü Yolu N.7, Kat:5, 34 398 Maslak - Istanbul tel.: +90 212 290 66 31, tel.: +90 212 290 66 30, tel. dyżurny: +90 530 469 18 81 Faks: +90 212 290 66 32 stambul.kg.konsulat@msz.gov.pl www.stambul.msz.gov.pl

Waluta: Lira Turecka = 1 USD - 1,77 TRY 1 EUR - 2,39 TRY Napięcie: 220 volt Prefiks telefoniczny: +90

rynek turystyczny

gdzie jechać

Liczne nadmorskie miejscowości oferują wypoczynek równiez tym, którzy nie lubią zgiełku dużych kurortów.

W góry… Turcja pomimo czterech mórz, jakie oblewają ten kraj to nie tylko plaże i wybrzeże. To również, a może nawet przede wszystkim góry. Dwa najważniejsze pasma górskie w Turcji to: biegnący wzdłuż Morza Śródziemnego Taurus, oraz odgradzające Morze Czarne od reszty kraju Góry Pontyjskie. Są również mniejsze pasma jak choćby Antytaurus. Najwyższym szczytem w kraju jest znany z Biblii Ararat mierzący 5137 m.n.p.m. Ta niezwykła góra na której miała osiąść arka Noego po biblijnym potopie jest wierzchołkiem nieczynnego wulkanu, zlokalizowanym na wyżynie Armeńskiej w pobliżu granicy z Iranem i Armenią. Nie jest to zresztą jedyny wulkan w Turcji. Charakterystyczny obraz Kapadocji jest również wynikiem działalności wulkanów.

wielkim cesarstwie, którego kultura wciąż jest widoczna w południowo-wschodniej Europie. W pobliżu stoi Błękitny Meczet, przykład równie imponującej architektury muzułmańskiej z 6 minaretami oraz 260 oknami. Innym obowiązkowym punktem jest Pałac Topkapi, siedziba sułtanów. Miejsce, gdzie między innymi regularnie gościły polskie poselstwa w czasach świetności obu krajów. Warto również przepłynąć się jednym z licznych statków pływających po Bosforze by podziwiać z wody miasto rozłożone na wzgórzach wystających wprost z wody. Koniecznie trzeba też usiąść w jednej z kawiarenek i po prostu poczuć atmosferę miasta. Warto pamiętać, że w Stambule znajduje się tor wyścigowy, na którym rozgrywane są wyścigi F1.

Warte odwiedzenia zarówno ze względu na góry jak i kulturę jest góra Nemrut (Nemrut Dagi) gdzie można podziwiać wspaniałe pozostałości kompleksu pałacowego i słynne kamienne głowy.

Jedyne miasto na świecie położone na dwóch kontynentach, jedna z największych aglomeracji miejskich na świecie. W ciągu długich i barwnych dziejów nazywało się Bizancjum, Konstantynopol i wreszcie Istambułem. Takiego miasta nie można ominąć. Jak każde wielkie miasto ma swoje wady. Tłok, hałas, ale w zamian oferuje barwną wielokulturową atmosferę oraz zabytki z różnych epok. Miejscem, którego nie można ominąć jest Hagia Sofia oraz położony obok Błękitny Meczet. Hagia Sofia – kościół Mądrości Bożej był świątyniąa chrześcijańską zamieniona na meczet, a dziś będącą muzeum. Jest to monumentalny przykład budowli bizantyjskiej, pamiątki po

vademecum turysty 2013

fot: flickr.co, sxc

Istambuł

gdzie jechać

Wizy: Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu (niezależnie od jego celu) do 90 dni na terytorium Królestwa Hiszpanii jest paszport bądź dowód osobisty.

Hiszpania

Hispania pozostaje niezmiennie europejskim hitem turystycznym. Nic dziwnego, że w ubiegłym roku znalazła się również w czołówce miejsc w których chcieli wypoczywać Polacy.

Gdzie? Warto pamiętać, że nie jest to kraj jednolity. W skład Królestwa wchodzą

regiony (jest ich 17), które mają nie tylko sporą autonomię, ale również inny język a mieszkańcy mają silne poczucie odrębności. Do Hiszpanii jeździmy przede wszystkim nad morze. Atutem wybrzeża śródziemnomorskiego jest duża ilość piaszczystych plaż. Klimat jest stosunkowo łagodny, a przy tym ciepły, dzięki czemu sezon letni trwa tam stosunkowo długo, a nawet w środku lata upały są do zniesienia. Nic więc dziwnego, że w ofercie dominują regiony nadmorskie. Oczywiście Hiszpania to nie tylko kontynent, ale również wyspy. Najbardziej znane turystycznie to Baleary oraz Wyspy Kanaryjskie. To również wspaniałe ośrodki narciarskie

jak Sierra Nevada w górach Betyckich, czy Grandvalira w Andorze. Kiedy? Dzięki swojemu położeniu Hiszpania oferuje rozmaite formy wypoczynku niezależnie od pory roku. Na Wyspach Kanaryjskich można opalać się i kąpać w ciepłym morzu nawet w grudniu i styczniu. Z kolei w górach (np. Pirenejach, czy Betyckich) można korzystać ze wspaniałych tras narciarskich. Wiosna i jesień są doskonałym czasem do zwiedzania miast, w których znajduje się wiele wyjątkowych zabytków i znanych muzeów.

vademecum turysty 2013

fot: flickr.co, sxc

rogą lotniczą w ub. roku udało się tam ponad 400 tys. naszych rodaków. Jeśli do tego doliczyć tych, którzy pojechali tam np. samochodem zbierze się naprawdę pokaźna liczba. Spoglądając na warunki naturalne tego kraju, nie powinno to nikogo dziwić. Część z Polaków udających się do Hiszpanii zimą dociera tak naprawdę do położonej w Pirenejach Andory, która oferuje wspaniałe, choć nie bardzo znane trasy narciarskie i inne atrakcje górskie.

gdzie jechać

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Królestwie Hiszpanii Hiszpania, Madryt, Guisando 23 bis, 28035 madryt.amb.sekretariat@msz.gov.pl

W Hiszpanii warto udać sie również w głąb kraju by zwiedzić liczne malownicze i zabytkowe miasta położone w górzystym wnętrzu kraju.

Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Barcelonie Hiszpania, Barcelona, Avda. Diagonal, 593-595, piętro 6, 08014 tel.: +34 933227234, tel. dyżurny: +34 607735740 faks: +34 933222907 barcelona.kg.sekretariat@msz.gov.pl Wydział Konsularny Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Madrycie Hiszpania, Madryt, Goya 15 4°, 28001 tel.: +34 914 362 632, tel. dyżurny: +34 629 864 508 faks: +34 913 736 624 madryt.amb.wk@msz.gov.pl

Który region? Costa Brava

Chyba najsłynniejszy region turystyczny kraju. Zlokalizowany jest w Katalonii i ciągnie się od granicy z Francją do przedmieść Barcelony. Choć nazwa oznacza „dzikie wybrzeże” to jednak jest jednym z najlepiej (najgęściej) zagospodarowanych regionów turystycznych Hiszpanii. Hotele i restauracje ulokowane są często nad samą plażą.

Costa del Sol Wybrzeże Słońca – jak nazywa się śródziemnomorskie wybrzeże Andaluzji oferuje nie tylko wspaniałe, piaszczyste plaże i ciepłe morze, ale również interesujące zabytki. Największym miastem na wybrzeżu jest Malaga. Ponadto jest to jedno z niewielu miejsc gdzie można w ciągu jednego dnia jeździć na nartach w ośrodku Sierra Nevada, by popołudniu wykapać się w morzu. Wspomniane Sierra Nevada jest bodaj jedynym ośrodkiem narciarskim, którego specjalnością są owoce morza.

Do Hiszpanii jeździmy przede wszystkim nad morze. Atutem wybrzeża śródziemnomorskiego jest duża ilość piaszczystych plaż.

Baleary Archipelag wysp położonych na Morzu Śródziemnym w pobliżu wybrzeża Hiszpanii. Składa się z około 200 wysp, z których jednak większość jest niezamieszkana. Najbardziej znane i najchętniej odwiedzane przez turystów to Ibiza, Majorka i Minorka. Dla turystów atrakcje stanowią piaszczyste plaże i w przypadku Majorki i Ibizy bogate życie nocne. Wnętrze wysp można zwiedzać korzystając z wyznaczonych szlaków turystycznych.

Wyspy Kanaryjskie Na ten wulkaniczny położony na Atlantyku archipelag składa się kilkanaście wysp, z których największe to: Teneryfa, Gran Canaria, Fuerteventura, Lanzarotte, La Palma, El Hiero, La Gomera. Wśród Polaków najpopularniejsze są trzy pierwsze z nich. Dzięki położeniu w pobliżu wybrzeża Afryki lato na nich trwa cały rok. Dzięki oceanowi nawet w najgorętszych miesiącach temperatury przekraczają niewiele 30 st. C., a oceaniczne wiatry skutecznie łagodzą upały. Wyspy mają bardzo urozmaiconą powierzchnie, oferują więc nie tylko wylegiwanie się na plaży. To właśnie z powodu różnorodności przyrodniczej bywają nazywane kontynentem w pigułce. To na jednej z nich – Teneryfie znajduje się najwyższy szczyt Hiszpanii mierzący 3718 m n.p.m. Pico del Teide, który wraz z całym otoczeniem jest Parkiem Narodowym - Las Cańadas del Teide.  Waluta: Euro Napięcie: 230 V Prefiks telefoniczny: +034

rynek turystyczny

gdzie jechać Aragonia

Hiszpania to nie tylko morze. To również góry, a w przypadku Aragonii to nawet przede wszystkim góry. Ten region Hiszpanii choć nie ma dostępu do morza może zaoferować turystom wyjątkowe co ważne różnorodne atrakcje. Najważniejszym miastem regionu jest Saragossa, miasto w którym urodził się i mieszkał słynny malarz Francisco Goya. Znajdują się tu zabytki z róznych epok od czasów rzymskich po nowożytne. Do najwspanialszych budowli w mieście i całej Hiszpanii zaliczana jest bazylika CatedralBasílica de Nuestra Señora de El Pilar, które poza niezwykłą architekturą wewnątrz zawiera piękne freski. Warto również odwiedzić pobliskie miasto Calatayud z kolegiatą de Santa María la Mayor, reprezentującą wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESO styl „Arquitectura mudéjar de Aragón”, w którym widoczne są wpływy kultury arabskiej i żydowskiej. Innym miastem gdzie można zobaczyć te charakterystyczne budowle jest Teruel, z katedrą Santa María. Miłośnicy gór powinni udać się do zlokalizowanego w Pirenejach parku narodowego Ordesa utworzonego wokół masywu Monte Perdido (3355 m n.p.m.). Turyści znajdą tu bogactwo przyrodnicze ukształtowane na granicy wpływów Atlantyku i Morza Śródziemnomorskiego oraz liczne szlaki turystyczne. Park znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Aragonia to również coraz popularniejsza w Polsce ekoturystyka, czyli turystyka winna. Nad płynąca przez region rzeką Ebro zlokalizowane są winnice, gdzie produkuje się różne rodzaje wina, które dzięki surowemu, ale suchemu klimatowi jest bardzo dobre.

Karnawałowy pochód w San Sebastian

Kraj Basków. Ten niezwykły lud, który żyje na tym terenie od ponad 4 tysięcy lat nie uległ asymilacji i nie wtopił się w żadna z kultur, które kolejno dominowały na tym terenie. Baskowie wciąż pielęgnują swoją kulturę i język. Już samo to jest powodem do udania się w te część królestwa Hiszpanii. Nie wszyscy wiedzą, że to właśnie w kraju basków znajduje się Bilbao czy s Guernica łynna dzięki wydarzeniom z czasów wojny domowej i obrazowi Picassa. Dzięki położeniu na wybrzeżu morza Kantabryjskiego, oraz dochodzących do niego Pirenejów mamy tu do dyspozycji zarówno typowo morskie krajobrazy (można tu znaleźć również piaszczyste plaże) jak i górskie szczyty. Za jedno z najbardziej malowniczych miast Kraju Basków uchodzi położone nad zatoką Biskajską San Sebastian, zwane niekiedy „perłą północy” i będące popularną miejscowością wypoczynkową.

Aragonia to góry i historyczne budowle.

Wprawdzie to niewielkie państwo nie jest częścią Hiszpanii, jednak Polscy turyści przybywający do tego kraju, zwłaszcza na narty trafiają tam głównie z półwyspu Iberyjskiego, gdzie docierają samolotem. Ten górski kraj jest niepodległym współksięstwem, którego tytularną głową jest biskup z hiszpańskiego Seo de Urgel oraz prezydent Francji (dawniej był to król Francji) i wspaniałym miejscem na przykład na wyjazd na narty. Sportom zimowym sprzyja nie tylko górskie położenie Andory, ale również klimat gwarantujący obfite opady śniegu. W tym niewielkim kraju znajdują się dwa główne regiony narciarskie: Vallnord i Grandvalira. W pierwszym z nich do dyspozycji narciarzy jest niemal 100 km tras narciarskich. W Grandvalira jest prawie 200 km tras oraz liczne sklepy (strefa wolnocłowa!) oraz baseny termalne. Oczywiście Andora to nie tylko narty i zima. Na tym niewielkim terytorium znajduje się miedzy innymi 30 kościołów romańskich. Te niewielkie świątynie są doskonale zachowane i wspaniale prezentują się w górskim pejzażu. Niezwykła jest wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO dolina Madriu-Perafita-Claror. Do dziś można tam dostać się jedynie pieszo. Dzięki temu nie spotkam tam tłumów turystów, a jedyni prawdziwych miłośników turystyki górskiej. Nieliczni mieszkańcy żyją z turystyki i hodowli.

vademecum turysty 2013

fot: flickr.co, sxc

Andora

IncOmIng andOra & barcelOna

Twój profesjonalny partner i specjalista w Andorze oraz w Barcelonie. Wypoczynek zimowy i letni, narty lub plaża, kultura lub wellness. Zorganizowane na miarę ciekawe wyjazdy dla grup turystycznych oraz kreatywne i niestandardowe wyjazdy motywacyjne i imprezy.

Wyjazdy TurysTyczne IncenTIve evenTs ObjazdóWkI Andora - jedno z najmniejszych Państw Europy a oferuje tak wiele: winnice wina górskiego, najwyżej położone pole golfowe w Europie, wyśmienite 300 km tras narciarskich, szlaki wędrowne po krajobrazowych Pirenejach, malownicze wioski górskie, nurkowanie w jeziorach górskich, smaczna kuchnia oraz jedno z największych centrum wód termalnych w Europie. Tylko 2h od Barcelony.

Barcelona i jej wybrzeża to znakomita mieszanka wielu kultur, śródziemnomorskie klimaty, tapas i restauracje gourmet, Gaudi i jego modernistyczna architektura, wino i cava, katamaran i przepiękne nieodkryte zatoki, kursy kitesurf, żeglarstwa, tenisa, nurkowanie w Morzu Śródziemnym oraz znane imprezy na Costa Brava. Połącz obie destynacje za jednym wyjazdem i poczuj niesamowitą atmosferę tych dwóch tak różnych a jednak podobnych krajów.

info@eventhalia.com www.eventhalia.pl www.andoraworld.pl

(eventhalia) Tel. (PL) +48 22 3895 054 Tel. (AND) +376 674 210

Aby dowiedzieć się więcej o naszych ofertach, odwiedź naszą stronę internetową www.eventhalia.pl

gdzie jechać

Grecja

Wizy: Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu do 90 dni (niezależnie od jego celu) na terytorium Republiki Greckiej jest ważny paszport bądź dowód osobisty. Przed wyjazdem należy się upewnić, czy dokument jest w wystarczająco dobrym stanie technicznym i czy pozwala na stwierdzenie tożsamości.

Wprawdzie Grecja przeżywa kryzys, jednak nie dotyczy to turystyki przyjazdowej. Również z Polski. Nasi turyści w ostatnich latach coraz chętniej jeżdżą do tego kraju. A ma on do zaoferowania zarówno turystykę morską jak i wycieczki kulturowe.

Gdzie? Grecja jest różnorodnym krajem, który rozciąga się od Bałkanów, aż po wyspy znajdujące się u wybrzeży Turcji. Z punktu widzenia turysty najważniejszy jest podział na Grecję kontynentalna i wyspy. Kurorty na wyspach mają z reguły lepszą opinię od tych w Grecji kontynentalnej. Te ostatnie jednak mogą być wspaniałą bazą wypadową do zwiedzania licznych antycznych zabytków, które wprawdzie można znaleźć również na wyspach jednak

przebywając tam mamy ograniczone możliwości podróży. Kiedy? Lato w pełnym tego słowa znaczeniu panuje w Grecji mniej więcej od maja do października. Jednak z uwagi na duże odległości i położenie poszczególnych wysp i miejscowości wiele zależy od konkretnej lokalizacji. W okresie naszych wakacji jest oczywiście najgoręcej, jednak szczególnie w przypadku niektórych wysp, dzięki bryzie, upał nie jest tak bardzo meczący. Wczesną jesienią w wielu miejscach panują wspaniałe warunki do uprawiania windsurfingu. Choć temperatura powietrza jest niższa niż latem, za to temperatura wody zwykle jest wyższa. Jeśli zaś ktoś planuje przede wszystkim

zwiedzanie, wówczas najlepszy okres to kwiecień-maj oraz październik, choć w górach potrafi być naprawdę zimno. Jak? Większość osób dociera do Grecji dzięki lotom czarterowym. Można w ten sposób dostać się również na niektóre większe wyspy. Niektórzy podróżują do Grecji samochodem, zwłaszcza jeśli planują zwiedzanie większej liczby miejscowości. Pomiędzy licznymi wyspami i kontynentem kursują liczne linie promowe. Korzystając z nich, zwłaszcza kiedy musimy zdążyć na samolot warto pamiętać, że może się zdarzyć, że np. z powodu sztormu nie będą one kursowały. Warto więc tak planować zwiedzanie, by rejs promem nie był ostatnim punktem przed odlotem.

vademecum turysty 2013

fot: flickr.co, sxc

ubiegłym roku poleciało tam ponad 450 tys. naszych rodaków. Do tej liczby należy doliczyć tych którzy udali się tam droga lądową, choć z uwagi na odległość nie była to duża grupa.

gdzie jechać

Który region? Półwysep Chalkidiki

swego czasu najpopularniejsza wśród polskich turystów część Grecji kontynentalnej. Obecnie ponownie wraca do łask. Oferuje wspaniałe wybrzeże i rozbudowana bazę hoteli o różnym standardzie. Składają się na niego trzy mniejsze półwyspy: Kassnadra, Sithonia, Athos. Ten ostatni jest szczególnym miejscem – istnieje tu autonomiczne państwo mnichów, pozostałość cesarstwa bizantyjskiego.

Kreta

największa wyspa Grecji. Oferuje zarówno typowo nadmorski wypoczynek jak i możliwości zwiedzania wspaniałych pozostałości antycznej kultury kreteńskiej. Warte zwiedzenia jest wnętrze wyspy z malowniczymi wioskami. Na południowej części wyspy panuje klimat typowy dla Afryki Północnej, dzięki czemu położone tam miasteczko Ierapetra uchodzi za najcieplejsze miasto w Europie (średnia temperatura to 20 st. C).

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Greckiej Grecja, Ateny, Chryssanthemon 22, 154 52 Paleo Psychiko tel.: +302106797700, tel. dyżurny: +306936554629, faks: +302106797711 ateny.amb.sekretariat@msz.gov.pl Wydział Konsularny Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Atenach Grecja, Ateny, Kontoleontos 1, Paleo Psychiko, 154 52 tel.: +302106726179, tel.: +302106726178 tel.: +302106771998, tel.: +302106771997, faks: +302106771996 ateny.amb.wk@msz.gov.pl

Powierzchnia Grecji to w 20 proc. wyspy, których jest około 3 tysięcy i które są rozrzucone na ogromnym obszarze.

Rodos największa i najbardziej znana wyspa z archipelagu Dodekanez, zwana wyspą słońca, położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie tureckiego wybrzeża. Znajdują się tutaj słynne plaże. Warta zwiedzania jest między innymi stolica wyspy, w której można podziwiać wspaniałe fortyfikacje oraz zabytkową zabudowę.

Peloponez półwysep na którym znajdują się najsłynniejsze pamiątki antycznej historii. Tu mieści się kolebka Igrzysk Olimpijskich – Olimpia (za każdym razem przed rozpoczęciem nowożytnych igrzysk zapalany jest znicz olimpijski). Warte odwiedzenia są znane każdemu miłośnikowi klasycznej kultury – Korynt, Argos, czy miasto zdobywcy Troi, króla Agamemnona – Mykeny z liczącą 3 tysiące lat cytadelą. To tu znajduje się słynna Sparta, dziś niewielkie miasto, dawniej stolica potężnego polis. Wnętrze półwyspu jest niezwykle urozmaicone i górzyste, znaleźć można niezwykłe miejsca i budowle, pamiątki po Bizantyjczykach, Frankach czy Wenecjanach.

rynek turystyczny

Waluta: Euro Napięcie: 230 V Prefiks telefoniczny: +030

gdzie jechać

Tunezja Wizy: obywatele polscy udający się do Tunezji na okres poniżej 90 dni nie potrzebują mieć wiz. Niezbędny jest paszport ważny co najmniej trzy miesiące (licząc od daty opuszczenia Tunezji).

Tunezja była jednym z pierwszych krajów arabskich jakim masowo zachwycili się Polacy. Dziś choć udajemy się tam rzadziej niż kilkanaście lat temu, nadal ten niewielki kraj nad Morzem Śródziemnym odwiedza spora grupa Polaków.

Gdzie? Główne ośrodki oraz większa część hoteli zlokalizowanych jest na wybrzeżu Morza Śródziemnego. Wnętrze kraju oferuje możliwości zwiedzania m.in. oaz na pustyni. Specjalnością kraju jest talassoterapia, czyli metoda lecznicza wykorzystująca prozdrowotne właściwości morza (używa się glonów, piasku, błota itp.).

Stosunkowo mało uczęszczana częścią wybrzeża (mającą w dodatku opinię miejsca gdzie są najpiękniejsze plaże w kraju) jest północna część w okolicach Tabarki. Kiedy? Kurorty turystyczne zlokalizowane na wybrzeżu mają klimat śródziemnomorski. Latem temperatury dochodzą tam w ciągu dnia do 40 st. C. Zimą rzadko spadają poniżej 10 st. C. Wiatry wiejące od morza latem łagodzą upały i powodują, że nie są one tak dotkliwe, jak mogłoby się wydawać patrząc na temperaturę. Jednak zimą powodują, że temperatura odczuwalna jest niższa od real-

nej. Wysoki sezon turystyczny trwa tam mniej więcej od maja do października. Jak? Bezpośrednio z Polski można dotrzeć na jedno z sześciu lotnisk w Tunezji. Pomimo stosunkowo niewielkich rozmiarów kraju ma on dobrze rozwinięte połączenia lotnicze. Ma to służyć między innemu lepszemu rozprowadzeniu turystów (m.in. w głąb kraju). Jest to jedno z zadań narodowego przewoźnika – Tunis Air, który otrzymuje wsparcie by obsługiwać również nierentowne połączenia, czy latać w okresach zmniejszonego ruchu turystycznego. 

vademecum turysty 2013

fot: flickr.co, sxc

pierwszych trzech kwartałach ubiegłego roku do Tunezji liniami czarterowymi poleciało prawie 200 tysięcy Polaków. Ze względu na klimat Tunezji liczba ta nie powiększy się znacząco.

gdzie jechać

Który region?

Tunezja jest niewielkim krajem, oferującym piękne piaszczyste plaże. Kolejne cywilizacje władające tym obszarem zostawiły po sobie liczne pamiątki od Fenicjan (to tu była Kartagina), aż po kulturę islamską. Dzięki stosunkowo niewielkiemu obszarowi turyści mają możliwość zarówno opalania się, jak i zwiedzania czy to zabytków, czy wypraw do którejś z oaz położonych w głębi lądu. Główne kurorty znajdują się jednak na wybrzeżu śródziemnomorskim.

Djerba

Największa wyspa Afryki Północnej. Miejsce doskonałe zarówno dla miłośników opalania się na plaży jak i zwolenników zwiedzania. Ci pierwsi mają do dyspozycji piękne piaszczyste plaże. Jest przy tym pełna roślinności. Na lubiących zwiedzać czekają pamiątki licznych kultur, które w ciągu wieków panowały na tym obszarze. Wyspa ma lądowe połączenie z lądem dzięki czemu istnieje możliwość udania się na wycieczki do kontynentalnej części Tunezji.

Ambasada RP w Republice Tunezyjskiej Tunezja, Tunis, Le Grand Boulevard de la Corniche , 2045 Les Berges du Lac II Tel.: +216 71 196 196, +216 71 196 193 Tel. dyżurny: +216 71 196 191 (w godzinach pracy placówki) Tel. dyżurny: +216 98 362 547

Najważniejsze porty lotnicze z połączeniami bezpośrednimi z Polską Tunis – Carthage International Airport (kod: TUN) Największy port lotniczy w kraju. www.tunis-airport.com Djerba Zarzis International Airport (Kod: DJE) Lotnisko położone na największej wyspie Tunezji, obsługuje głównie loty czarterowe. www.habibbourguibaairport.com Enfidha-Hammamet Airport (kod: NBE) Nowe lotnisko (otwarte 2009 r.) przeznaczone do obsługi czarterów z Europy. www.tavtunisie.com Monastir Habib Bourguiba International Airport (kod: MIR) Drugie pod względem ruchu pasażerskiego lotnisko w kraju (w niektórych latach nr 1) www.habibbourguibaairport.com

Monastir Miasto portowe o długiej historii, położone na wschodnim wybrzeżu, gdzie dociera wiele lotów czarterowych z Polski. Doskonałe miejsce do wypadów do pobliskiego Sousse.

Sousse Ważne centrum turystyczne Tunezji z zabytkami sięgającymi pierwszych wieków naszej ery i doskonały punkt wypadowy w głąb kraju.

Hammamet Zwany „miastem Jaśminu”, najstarszy tunezyjski ośrodek turystyczny oferujący doskonałe warunki nie tylko do plażowania, ale i do uprawiania sportów wodnych (nart wodnych czy windsurfingu). Tunis – stolica Tunezji jest nie tylko centrum administracyjnym, ale również kulturalnym kraju. Zabytkowa medina (Stare Miasto) znajduje się na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. W mieście podobnie jak w całym kraju można zobaczyć barwną mieszankę wpływów europejskich i arabskich.

rynek turystyczny

Waluta: dinar tunezyjski (TND) = 1000 milimów 1 USD = 1.51 TND 1 Euro = 1.95 TND Napięcie: 220 V Prefiks telefoniczny: +216

gdzie jechać

Maroko

morze, góry i zabytki

Wizy: Obywatele polscy udający się turystycznie do Maroka są zwolnieni z obowiązku wizowego na okres do 90 dni. Przy przekraczaniu granicy władze marokańskie mogą żądać udokumentowania odpowiednich środków finansowych na pobyt (gotówka, karty kredytowe, wyciąg z konta itp.). Paszport powinien być ważny minimum 6 miesięcy od daty wjazdu.

Maroko dzięki swojemu położeniu oferuje turystom możliwość całorocznego wypoczynku. Można tu zażyć kąpieli w morzu, oceanie, zwiedzać malownicze i zabytkowe miasta czy nawet… jeździć na nartach.

Kiedy? Dzięki swojemu położeniu Maroko oferuje rozmaite formy wypoczynku przez cały rok. W okresie zimy, kiedy na wybrzeżu śródziemnomorskim pogoda jest gorsza a temperatury niższe można udać się dalej na południe np. w okolice Marrakeszu. Jeśli planujemy zwiedzanie, naj-

lepsza do tego będzie wiosna, kiedy nie jest jeszcze bardzo gorąco. Lato jest doskonałym okresem nie tylko do opalania się na plażach, ale również do zwiedzania górskiej części kraju. Jak? Z Europy w tym Polski najłatwiej jest dostać się do Maroka samolotem. Od pewnego czasu operują tam również tanie linie lotnicze takie jak easyJet, Ryanair, Jet4U czy Atlas Blue. Niektóre z nich jak Atlas Blue założyły tu własne bazy. Z Polski można również dotrzeć dzięki lotom czarterowym. Jeśli ktoś znajdzie się na południu Hiszpanii to może skorzystać z promu by przeprawić się (np. wraz z samochodem) do Ceuty lub Melilli – jednej z hiszpańskich enklaw na marokańskim wybrzeżu skąd można udać się na zwiedzanie tego kraju. 

vademecum turysty 2013

fot: flickr.co, sxc

trakcje turystyczne Maroka rozrzucone są po całym terytorium tego kraju. Najbardziej popularne miejscowości turystyczne znajdują się na wybrzeżu śródziemnomorskim i atlantyckim. Tam też jest najlepiej rozwinięta infrastruktura turystyczna. W wyniku działań władz marokańskich ten stan rzeczy powoli ulega zmianie i coraz więcej turystów dociera do miejsc położonych w głębi kraju.

gdzie jechać

Który region? Wybrzeże atlantyckie Ogromnym atutem wybrzeża atlantyckiego są piękne piaszczyste plaże, wszak jest to miejsce gdzie pustynia spotyka się Oceanem. Te najbardziej popularne rozciągają się pomiędzy Rabatem a Casablanką. Dzięki sąsiedztwu oceanu klimat jest tam łagodniejszy niż w głębi kraju. Główne ośrodki miejskie to Casablanka i Rabat.

Casablanka Największe miasto i port Maroka. Miasto o bardzo europejskim charakterze. Zbudowano tam trzeci co do wielkości budynek sakralny na świecie – meczet Hasana II z najwyższym w świecie minaretem mierzącym 210 m.

Rabat Stolica kraju z licznymi zabytkami. Do stałych punktów odwiedzanych przez turystów należą między innymi pozostałości rzymskiego miasta Sala Colonia, Mauzoleum Muhammada V. Grobowiec wraz z ruinami meczetu tworzą wspólny kompleks obowiązkowo odwiedzany przez turystów. Panoramę miasta najlepiej podziwiać z położonej na wzgórzu twierdzy Kazb Udaja.

Essaouira (arabska nazwa As-Sawira) Kurort położony około 170 km na zachód od Marrakeszu. Dysponuje piękną 10-kilometrową plażą oraz wspaniałymi warunkami do uprawiania windsurfingu. Długo popularny przede wszystkim wśród mieszkańców krajów arabskich. Staje się coraz bardziej popularnym miejscem dla turystów z Europy.

Agadir Miejsce znane z najpiękniejszych plaż nie tylko w Maroku, ale i w Afryce. Dużym atutem jest pogoda, przez cały rok piękna. Bogata oferta dla miłośników sportów od golfa po surfing.

Tanger Miasto o wyjątkowo międzynarodowym charakterze. Poza niezwykłą atmosferą są tutaj piękne i atrakcyjne plaże.

Ambasada RP w Królestwie Marokańskim Maroko, Rabat, 23, rue Oqbah, BP 425 tel.: +212 537 77 11 73, tel.: +212 537 77 17 91, tel. dyżurny: +212 672 41 99 33, faks: +212 537 77 53 20 rabat.amb.sekretariat@msz.gov.pl Waluta: Dirham (MAD) = 100 santimsów. 1 MAD = 0,38 zł 1 MAD = 0.115 USD 1 MAD = 0.091 EUR Napięcie: 220 V Prefiks telefoniczny: + 212

rynek turystyczny

gdzie jechać

Wnętrze kraju i góry Atlas Marrakesz – najważniejszy ośrodek turystyczny Maroka, znajdujący się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Symbolem miasta jest 70-metrowy minaret meczetu Kutubija. Miasto ma bardzo orientalny charakter, niezwykle atrakcyjny dla europejskich turystów. Fez – Stare Miasto jest na światowej liście dziedzictwa UNESCO. Miasto składa się z trzech części, różniących się charakterem: Stare Miasto, XV-wieczne, Nowe Miasto (XIII-XV w) i Ville Nouvelle wybudowane przez Francuzów w czasach kolonialnych. Atlas – Maroko ma na swym terenie góry, których może im pozazdrościć wiele krajów europejskich. Najwyższe szczyty Atlasu mierzą ponad 4 tys. metrów nad poziomem morza. Stosunkowo mało osób w Polsce wie, że ten afrykański kraj ma kilka ośrodków narciarskich, położonych w Atlasie Średnim i Atlasie Wysokim. Panują tam doskonałe warunki narciarskie przez ponad 100 dni w roku. Wprawdzie standard ośrodków nie dorównuje jeszcze europejskim odpowiednikom, jednak pojawiają się tam nowe inwestycje i kto wie, może za kilka lat…? Ifran – miejscowość zwana marokańską Szwajcarią, ponieważ została wybudowana przez Francuzów i przypomina górskie kurorty w Alpach. Zimą baza wypadowa do uprawiania narciarstwa dzięki sąsiedztwu ośrodka Mischlifen. Mischliffen – marokańska stacja narciarska, jedyna w Afryce Północnej. Zlokalizowana pośród cedrów w kraterze wygasłego wulkanu. Daje wyjątkową możliwość jazdy na nartach w Afryce. Ukajmadan – główny ośrodek narciarski Maroka i najwyżej położona stacja w Afryce (2650 m n.p.m.).

Agadir Jest młodym, typowo wypoczynkowym miastem, odbudowanym po trzęsieniu ziemi, które miało miejsce w 1960 roku. Główną atrakcję stanowi okazała plaża nad Oceanem Atlantyckim. Spacerując po niej, można niechcący wejść na prywatny teren należący do letniej rezydencji króla Maroka, Muhammada IV. W Agadirze warto obejrzeć panoramę okolicy z Kazby umieszczonej na szczycie góry. Widać stamtąd m.in. największy port sardynkowy na świecie. Przez polskich turystów mieszkających w Agadirze bardzo często wybierana jest jednodniowa wycieczka do Marrakeszu. Jej program obejmuje zwiedzanie m.in. meczetu Koutoubia, pałacu De La Bahia, suku, na którym można obejrzeć miejscowych rzemieślników przy pracy, oraz placu Dejmaa El Fna.

Coś dla aktywnych Maroko oferuje atrakcje również miłośnikom aktywnego wypoczynku. W kanionach na południu można uprawiać kanioning i kajakarstwo. Nie wszyscy wiedzą, że Atlantyckie wybrzeże Maroka doskonale nadaje się do uprawiania nie tylko kite i wind surfingu, ale również klasycznego surfingu na oceanicznych falach. Symbolem ekstremalnych sportów w Maroku jest odbywający się od 1986 roku Marathon des Sables, nazywany Maratonem Piasków w trakcie którego uczestnicy muszą w ciągu 6 dni przebiec po Saharze 230 km. Ten ultra maraton uchodzi za najtrudniejszą tego typu konkurencje na świecie. Dla turystów nie poszukujących aż tak ekstremalnych wydarzeń ciekawa propozycja może być wycieczka samochodami terenowymi na Saharę. Jeśli jest jeszcze połączona z noclegiem na pustyni w specjalnie przygotowanym obozowisku, to niezatarte wrażenia są gwarantowane. Rozległe terytorium i bogactwo zarówno przyrodnicze jak i kulturowe sprzyja korzystaniu z wycieczek objazdowych. W trakcie takiej trwającej kilka dni podróży można poznać wiele twarzy Królestwa Maroka. Przykładowa trasa takiej objazdowej wycieczki: Agadir, Essaouira, Safi, Casablanca, Rabat, Volubilus, Meknes, Fez, Beni, Mellal, Marrakesz, Agadir. 

vademecum turysty 2013

fot: flickr.com, sxc

Wybrzeże śródziemnomorskie i góry Rif Wybrzeże śródziemnomorskie pełne jest małych ośrodków turystycznych. Szafszawan – niezwykle malownicze „błękitne” miasto. Niemal wszystkie budynki w mieście mają taki właśnie kolor. Spośród licznych meczetów znajdujących się w tym mieście najciekawszy i największy jest z nich XV-wieczny Wielki Meczet El Adamaa Masjid. Jest to doskonała baza wypadowa w góry Rif, gdzie znajduje się Park Narodowy Talassemtane. Tetuan – miasto malowniczo położone u stóp gór Rif. Jego nietypowa medyna znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

gdzie jechać

Wypoczynek u sąsiadów Czeski Krumlov jest przykładem malowniczego, starego miasta, z zachowaną w pełni historyczną zabudową.

asi najbliżsi sąsiedzi mają wiele do zaoferowania turystom. Do wyboru mamy zarówno turystykę kulturową, typowy wypoczynek, czy wreszcie turystykę aktywną. Wiele atrakcji turystycznych tuż za naszymi granicami jest mało znanych, a tymczasem naprawdę wartych poznania. Tak więc Czechy to nie tylko Praga, Niemcy nie tylko Berlin, a Słowacja nie tylko Tatry… Planując wyjazd warto zwrócić uwagę na kalendarz imprez bo wiele z nich jest naprawdę ciekawych.

Czechy – piwo i nie tylko Czechy to nie tylko wspaniała, wciąż popularna i chętnie odwiedzana przez Polaków Praga, która nie wymaga polecenia. Stosunkowo mało znane są wśród polskich turystów zachodnie Czechy. Tymczasem można tam znaleźć wiele miejsc wartych odwiedzenia. Ciekawą propozycją mogą być czeskie uzdrowiska. Tradycje uzdrowiskowe w wielu miejscowościach jak choćby Karlowych Warach są bardzo stare. Niektóre z ośrodków oferują oryginal-

Czeskie uzdrowiska nie cieszą się w Polsce dużą popularnością. Wprawdzie wiele osób zna takie nazwy jak Karlowe Wary czy Mariańskie Łaźnie, ale w ofertach biur podróży bardzo ciężko je znaleźć. Tymczasem tradycje uzdrowiskowe w wielu miejscowościach jak choćby wspomnianych Karlowych Warach są bardzo stare Gestorzy tamtejszych ośrodków wprowadzają kolejne zabiegi i usługi uzdrowiskowe. Niektórzy z nich oferują oryginalne, ale wpisujące się w tradycje usługi. Przykładem takiej ofert, która może skusić wielu klientów jest piwny wellness. Za pierwszy i najstarszy ośrodek piwnego Spa uchodzą Karlowe Wary. Inne ośrodki z tego typu ofertą to między innymi Harrachov i Chodonar.

ne usługi. Przykładem takiej oferty jest piwny wellness. Za pierwsze i najważniejsze piwne uzdrowisko uważane są wspomniane Karlowe Wary noszące nawet tytuł Prvních Pivních Lázních. To historyczne uzdrowisko oferuje kąpiele w drewnianych kadziach wypełnionych mieszaniną, na którą składają się: drożdże piwowarskie, wybrane odmiany chmielu, słodu i wyciągu z torfu. Jak zapewniają przedstawiciele uzdrowiska w trakcie kąpieli można (a nawet należy) pić piwo, by poprawić regenerację organizmu również od środka. Kąpiele

vademecum turysty 2013

fot: CzechTourism, DZT

Turystyka to nie tylko loty czarterowe. To również, a może przede wszystkim wycieczki w bliższe rejony – choćby do któregoś z naszych sąsiadów. A jest tu co zwiedzać i gdzie wypoczywać.

gdzie jechać

piwne oferowane są również w dobrze znanym Polakom Harrachovie czy Czarnej Górze. Atrakcyjną ofertę dla miłośników piwa ma znany browar Chodovar. Można tam skorzystać z kąpieli piwnych, degustacji czy wreszcie nauki warzenia tego napoju w Akademii Piwa. Miłośnicy złotego trunku mogą też udać się do Żatca na uroczyste dożynki chmielowe, gdzie świętuje się zbiory szyszek chmielowych, a turyści mają okazję spróbowania rozmaitych odmian tego napoju oraz próbowania tradycyjnych potraw. Dla miłośników piwa obowiązkowym punktem jest Pilzno, ze słynnym browarem, w którym warzone są Pilsner Urquell i Gambrinus. Sam browar jest udostępniony do zwiedzania. Można tam spróbować między innymi niefiltrowanego piwa prosto z beczki. Dla zwolenników bardziej aktywnego wypoczynku polecić można mało u nas znane Rudawy. Pasmo górskie położone na pograniczu czesko-niemieckim, dawniej było zagłębiem, w którym wydobywano srebro, cynę czy uran.

Autostadt w Wolfsburgu jest ciekawy nie tylko dla zagorzałych miłośników samochodów.

Dziś po tych stosunkowo łagodnych górach można wędrować korzystając z sieci szlaków turystycznych. Ważnym wydarzeniem będą obchody 1150 rocznicy przybycia Cyryla i Metodego na Morawy. W dniu 4 lipca 2013 r. na Velehradzie odbędzie się koncert ludzi dobrej woli, na którym wystąpią najlepsi artyści z Czech. Wstęp jest bezpłatny. Czeski festiwal piwa w Pradze 16 maja – 1 czerwca 2013 r.

Nie wiele osób wie, że Niemcy dysponują licznymi wodami śródlądowymi, po których można pływać, między innymi statkami wycieczkowymi.

rynek turystyczny

Niemcy – przemysł do zwiedzania Nasi zachodni sąsiedzi kojarzeni są w Polsce przede wszystkim z przemysłem i gospodarką. Warto więc może zwiedzić Niemcy pod tym kątem. I nie chodzi tu o turystykę biznesową, ale jak najbardziej służącą rozrywce i wypoczynkowi. Miejsca kultury przemysłowej ostatnich 200 lat są dziś łatwo dostępne dla turystów i stwarzają okazję do spędzenia nietypowego urlopu. Żaden chyba region nie uległ tak wielkiemu przeobrażeniu, jak Zagłębie Ruhry. W latach sześćdziesiątych XX-wieku wciąż jeszcze będący zagłębiem węglowym, dzisiaj jest wielką kuźnią kultury, sztuki i estrady. Jedną z licznych atrakcji jest 117-metrowej wysokości gazometr w Oberhausen, którego przeszkolona winda zabiera zwiedzających na platformę widokową. W przeciwieństwie do niego, w parku krajobrazowym Duisburg-Nord, stary gazometr nieczynnych zakładów hutniczych został przebudowany na centrum nurkowe. A bunkry do składowania rudy są dziś ścianami do wspinaczki. W Essen, warto zobaczyć tereny kopalni Zeche Zollverein wpisanej na listę zabytków UNESCO. Wieża wyciągowa nazywana także „wieżą Eiffla Zagłębia Ruhry” mieści Centrum Zwiedzających oraz liczne powierzchnie wystawiennicze przeznaczone dla sztuki i wzornictwa.

gdzie jechać

Innym interesującym miejscem jest Wolfsburg i zlokalizowane w nim Autostadt – miasteczko samochodowe. Zwiedzający mają tam możliwość nie tylko dowiedzieć się wiele na temat motoryzacji, ale również obejrzeć filmy, pojeździć z zawrotną prędkością na symulatorach samochodów. Ponadto w Domu Czasu (Zeithaus) liczne eksponaty różnych klasycznych marek samochodowych dokumentują historię motoryzacji.

W tym roku w Niemczech świętowany jest jubileusz braci Grimm: 200 lat „Baśni dla dzieci i domu”. Głównym punktem obchodów będzie wystawa „EKSPEDYCJA GRIMM”, prezentowana od 27 kwietnia do 8 września 2013 w hali wystawy „documenta” w Kassel. Innym tegorocznym jubileuszem jest 200. rocznica urodzin Ryszarda Wagnera. W związku z tym w roku 2013 – Roku Ryszarda Wagnera – w całym kraju odbywają się liczne imprezy, widowiska i wystawy.

Słowacja – wino i kultura Słowacja kojarzy się nam przede wszystkim z górami i ośrodkami nar-

ciarskimi. Tymczasem kraj ten ma do zaoferowania turystom o wiele więcej. Mało kto kojarzy go z winem. Tymczasem funkcjonują tam winnice, w których wytwarzany jest m.in. tokaj… Jak najbardziej oryginalny tokaj, ponieważ na południu Słowacji znajdują się winnice należące do regionu, w którym to znane u nas wino jest produkowane. Między innymi z tych stron, należących dawniej do Królestwa Węgierskiego trafiał na polskie stoły słynny węgrzyn. W niektórych z winnic można zatrzymać się w pokojach gościnnych oraz wziąć udział w degustacji wytwarzanych na miejscu win. W każdej z winnic poza spróbowaniem można wina kupić, korzystając z fachowej porady. Prawdziwi pasjonaci mogą nawet wynająć miejsce w piwnicy do prze-

chowywania swoich win w odpowiednich warunkach. Wbrew pozorom taka forma wypoczynku nie jest zarezerwowana dla wytrawnych koneserów wina. Tak naprawdę jest to pewien rodzaj agroturystyki na dobrym poziomie z możliwością testowania miejscowych produktów, czyli po prostu dobrego wina. Jeśli ktoś rozsmakuje się w słowackich winach, może również odwiedzić Koszyce podczas corocznego Koszyckiego Święta Wina, które odbędzie się w tym roku w dniach 12-14 września. W tym czasie w mieście rozbrzmiewa muzyka i odbywają się prezentacje restauracji, lokalnych potraw oraz przede wszystkim wina. W ubiegłym roku można było na żywo zobaczyć wytłaczanie moszczu z winogron, sztukę sabrażu (otwieranie butelek wina i szampana za pomocą szabli), a także wziąć udział w winiarskim quizie. Same Koszyce są drugim co do wielkości miastem Słowacji, pełnym zabytków i pamiątek wielokulturowej przeszłości. Najstarsza część miasta koncentruje się wokół nietypowo dużego, podłużnego rynku, otoczonego w sezonie ogródkami kawiarnianymi. Znajdziemy tu również polonica (żeby wspomnieć tylko, ważny dla naszych dziejów przywilej koszycki).

W roku 2013 najważniejszym wydarzeniem kulturalno-turystycznym na Słowacji będzie projekt Koszyce – Europejska Stolica Kultury 2013. Z tego powodu w tym zabytkowym mieście odbędzie się ponad 400 rozmaitych imprez. Innym ważnym wydarzeniem będzie 1150 rocznica przybycia z Salonik na terytorium Wielkich Moraw do Nitry Świętych Cyryla i Metodego. W związku z tym rok 2013 został na Słowacji ogłoszony jako rok Świętych Cyryla i Metodego. Przy tej okazji organizowanych będzie mnóstwo wydarzeń kulturalno-społecznych oraz religijnych. Najważniejsza uroczystość odbędzie się w dniu 5 lipca 2013 W Nitrze. Będzie to Cyrylo-Motodziejska Pielgrzymka

vademecum turysty 2013

fot: ZAB

Koszyce są drugim co do wielkości miastem Słowacji, pełnym zabytków i pamiątek wielokulturowej przeszłości.

gdzie jechać

Litwa – nie tylko Wilno Litwa to przede wszystkim turystyka kulturowa. Stałym punktem wycieczek jest stołeczne Wilno z jego barokowymi świątyniami barwna przeszłością. Ale Litwa to również mało znane i dzikie miejsca, oraz wbrew pozorom wcale nie tak dobrze znana kultura naszych sąsiadów. Druskienniki Jednym z miejsc, chętnie odwiedzanych przez Polaków są Druskienniki. To największe uzdrowisko na Litwie. Ma ono status miejscowości uzdrowiskowej nadany jeszcze przez ostatniego Króla Polski i Wielkiego Księcia Litewskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego. Ten całoroczny kurort położony jest zaledwie kilkadziesiąt kilometrów od granicy z Polską. Wokół miasta rozciągają się duże kompleksy leśne dzięki, którym panuje tu wyjątkowy mikroklimat. W mieście działa siedem sanatoriów oraz duży Aquapqrk. Stosunkowo niewielka odległość od granicy powoduje, że można tu przyjechać nawet na jeden dzień np. z wizytą do Aquaparku. W pobliżu Druskiennik we wsi Gruta znajduje się Park Grutas. Trafiły tam pomniki komunistycznych działaczy, „wyrzuconych na śmietnik historii”. Możemy więc stanąć tu oko w oko z rozmaitej wielkości Leninami, Marksami i innymi pomniejszymi komunistycznymi bohaterami. Odtworzony fragment sowieckiego łagru i lokomotywa z wagonem symbolizującym okres sowieckiego terroru i litewskie ofiary kilkudziesięcioletniej okupacji. Jednak Litwa to nie tylko Druskienniki i Wilno. Ten niewielki kraj ma na swoim terytorium wiele skarbów nie znanych bliżej przeciętnemu turyście z Polski. Park Narodowy Mierzei Kurońskiej został ustanowiony na wąskim półwyspie oddzielającym Bałtyk i zatokę Kurońską. Jego wartość została doceniona przez wpisanie na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Ten pełen wydm porośniętych sosnami i brzozami można zwiedzać wędrując po szlakach. Warta

odwiedzenie jest Góra Czarownic gdzie znajduje się kilkadziesiąt rzeźb przedstawiających postacie z litewskich legend i baśni. Koniecznie trzeba odwiedzić położoną na terenie Parku Narodowego osadę Nida. Składa się na nią kilkadziesiąt domów rybackich, pośród których jest dom Tomasza Mann, który przyjeżdżał do tej swego czasu modnej wśród artystów i literatów miejscowości. Ukraina – górskie wędrówki Jest kolejnym sąsiedzkim krajem w którym polscy turyści odwiedzają kilka wybranych miejsc. Tymczasem Ukraina to duży kraj w którym znajdziemy zarówno góry i dziką przyrodę jak i mia-

i kulturowym. Zamieszkują je rozmaite grupy etniczne jak Łemkowie, Bojkowie. To wszystko tworzy barwną mozaikę. Nie znajdziemy tu dużych ośrodków miejskich ale niewielkie miasta i rozrzucone po dolinach wsie. Jezioro Synewyr to niezwykłe jezioro, o powierzchni 5 ha (jego powierzchnia zmienia się w zależności od poziomu wód), jest największym jeziorem ukraińskich Karpat. Znajduje się ono na wysokości niemal 1000 m.n.p.m. Powstało w wyniku osunięcia się ziemi około 10 tys. lat temu jest częścią parku Narodowego Synewyr na terenie którego znajduje się jeszcze jedno, mniejsze jezioro osuwiskowe: Ozirtse. Okolica obfituje w rzadkie gatunki roślin i zwierząt.

Ukraińskie Karpaty są wymarzonym miejscem dla miłosników górskich wedrówek.

sta pełne zabytków czy morskie wybrzeże. Dla turystów lubiących dzika przyrodę wspaniałym miejscem na wędrówki są Ukraińskie Karpaty. Zajmują one rozległy i naprawdę dziki obszar. Stwarza to niepowtarzalne możliwości wędrowania. Trzeba jednak pamiętać, że dzikość oznacza również brak infrastruktury turystycznej. Z tego powodu samodzielna wyprawę można polecić jedynie doświadczonym turystom, znającym tamte rejony. Jednak nie brak ofert polskich biur podróży specjalizujących się w tego typu turystyce. Karpaty są obszarem o ogromnym bogactwie zarówno przyrodniczym jak

rynek turystyczny

Czarnohora to pasmo górskie jest stosunkowo dobrze znane i odwiedzane prze miłośników wędrówek. Najwyższy szczyt tego pasma mierząca 2061 m n.p.m. jest jednocześnie najwyższym szczytem Ukrainy. Tu również znajduje się najwyżej na Ukrainie położony zbiornik wodny (Staw Brebrneskuł 1801 m n.p.m.). Takich polodowcowych jezior jest tu zresztą więcej. Charakterystycznym miejscem jest trzeci co do wysokości szczyt pasma – Pop Iwan, na którego szczycie wciąż stoją ruiny przedwojennego obserwatorium astronomicznego. 

polska

Polska

dla ciekawych… Muzeum Historyczne Miasta Krakowa ma kilka oddziałów w tym jeden pod... Rynkiem

iekiedy interesujące miejsca, muzea czy obiekty można znaleźć nawet w miejscach, powszechnie znanych, gdzie może wydawać się, ze nic nowego zobaczyć nie można. Nie ma praktycznie rejonu kraju gdzie nie byłoby czegoś godnego odwiedzenia. Warto więc zacząć poznawanie kraju choćby od swojej najbliższej okolicy. Na pewno znacie Państwo jej wszystkie atrakcje?

Turystyka dla mieszczuchów Nie każdy marzy o wypoczynku na łonie przyrody. W takim przypadku warto podczas wakacji zwiedzić, któreś z naszych pięknych, nie zawsze znanych miast. Z powodu burzliwej historii w polskich

miastach możemy znaleźć pamiątki z różnych epok i po różnych kulturach. Wbrew pozorom warto odwiedzać nie tylko duże znane ośrodki. Czasem warto zajrzeć do miejsca mniej znanego i zobaczyć coś czego nie zadeptały jeszcze tysiące turystów… Łowicz Miasto prymasów, polski i stolica księstwa Łowickiego. Należy do tych miejsc w Polsce, o których wszyscy słyszeli, ale niewielu było. Tymczasem naprawdę warto. Zarówno dla samego miasta jak i jego najbliższej okolicy. Najcenniejszym zabytkiem i obowiązkowym punktem dla każdego turysty jest Katedra, w której pochowano 12 prymasów Polski. Jest tu również jedy-

W Polsce jest ponad 900 miast. Najmniejsze z nich to położone na Mazowszu Wyśmierzyce, w których mieszka około 900 mieszkańców. Największa jest Warszawa w której mieszka ponad 1,7 mln. ludzi. Za najstarsze miasto w Polsce uchodzi Kalisz, choć są też inni pretendenci. Choć nie każde miasto ma bazę turystyczną to każde z nich ma swój koloryt, historie i klimat. Jest więc co zwiedzać na długie lata…

ny w Polsce trójkątny rynek. Nie bez powodu Łowicz słynie z ludowych tradycji. Można poznać je bliżej zwiedzając Muzeum w Łowiczu, gdzie znajdują się zarówno eksponaty (i mały skansen w samym mieście) związane z tradycją ludową, jak i z szeroko rozumianą, bogatą historią regionu. W najbliższej okolicy znajduje się między innymi wspaniały pałac w Nieborowie. Wart odwiedzenia nie tylko ze względu na zabytkowe wnętrza, ale również na ogród z najstarszym platanem w Polsce. Miłośnicy ogrodów (i nie tylko) powinni odwiedzić położoną nieopodal Arkadię, park w stylu romantycznym księżnej Heleny Radziwiłłowej. Wart uwagi jest również pobliski pałac w Walewicach gdzie mieszkała „polska żona Napoleona”, a gdzie obecnie znajduje się słynna stadnina koni. Racibórz Bywa niekiedy nazywany królestwem śląskiego gotyku. To dlatego, że żadne

vademecum turysty 2013

fot: Muzeum miasta krakowa, Muzeum Mydła i Historii Brudu

Z roku na rok coraz więcej Polaków jeździe na wakacje za granicę. Do tego wybieramy coraz bardziej egzotyczne i odległe kraje. Tymczasem wiele wspaniałych miejsc i obiektów znajduje się tuż za progiem. W Polsce…

polska

inne śląskie miasto nie ma tylu gotyckich budowli. Nie jest to zaskoczeniem, jeśli Nawet historia brudu może być uwzględnić, że miasto było wzmiankofascynująca, wane już w roku 1108 r. Najważniejszym jeśli ją ciekawie z gotyckich obiektów jest Zamek opowiedzieć. Muzeum Mydła Książęcy. Obecnie w udostępnionej w Bydgoszczy. turystom budowli, której renowacja została niedawno zakończona, mieści się między innymi Centrum Informacji Turystycznej. Zamek był wielokrotnie przebudowywany, a jego najcenniejszą i wyjątkową częścią jest kaplica zamkowa św. Tomasza Becketa, zbudowana w XIII wieku. Ten wyjątkowy obiekt uważany za jeden z najładniejszych tego typu w Polsce, zwany jest niekiedy górśnicy fortyfikacji znajdą w samym mienośląską Sainte-Chapelle. Oczywiście na tym nie kończy się raciście i jego okolicach wiele obiektów miliborski gotyk. Do ciekawszych budowli tarnych, zarówno tych starszych jak i tych w tym stylu należy kościół św. Jana stosunkowo nowych, pochodzących Chrzciciela na Ostrogu, nawiązujący z czasów II wojny światowej. kształtem do słynnej katedry Naj świętszej Marii Panny we Fryburgu Sandomierz Bryzgowijskim. Miasto w ostatnim okresie odzyskuje Pamiątka po dawnych czasach są pozonależne mu miejsce na turystycznej MHK_Vademecum(203x135)_Layout 1 Zresztą 22.03.2013 Page 2Polski. Już samo położenie na stałości murów miejskich. miło-12:49mapie

skarpie wiślanej jest wystarczająco malownicze. Miasto położone jest na skraju gór Pieprzowych, będących zakończeniem gór Świętokrzyskich. W pobliżu znajdują się wąwozy lessowe, w tym najsłynniejszy wąwóz Królowej Jadwigi. Jeśli do tego dodać bogatą historię, pamiątki które szczęśliwie dotrwały do naszych czasów, mamy pełen obraz miasta zwanego niekiedy z racji położeR

na Królewskiej Drodze Barbakan

rynek turystyczny

Wieża Ratuszowa

Mury Obronn e

wszelkie informacje: 31 Centrum Obsługi Zwiedzających Kraków, Rynek Główny 1 tel. 12 4265060 www.mhk.pl

polska

Muzeum Zabawy i Zabawek. To znajdujące się w Kielcach muzeum jest najstarszą i największa placówka zajmującą się tą tematyką w Polsce. Można tu nie tylko oglądać zabawki, ale również bawić się w specjalnie przeznaczonym do tego miejscu, a latem na dziedzińcu muzeum. Tak oryginalna placówka już samą nazwą kusi turystów (nie tylko najmłodszych). Zwłaszcza, że w zbiorach muzeum znajdują się nie tylko bardzo stare zabawki, ale również te, które ze swojego dzieciństwa pamiętają nieco starsi zwiedzający.

nia na siedmiu wzgórzach Małym Rzymem. Poza ilością wzgórz miasta ma łączyć również fakt posiadania rozbudowanych podziemi. W Sandomierzu istnieje nawet specjalna trasa turystyczna prowadząca przez te podziemia, częściowo tworzą je, rozległe piwnice jakie miały kamienice mieszczańskie, które możemy podziwiać do dziś w starej części miasta. Charakterystycznym miejscem jest także malowniczy rynek z położonym centralnie zabytkowym budynkiem ratusza. Jak przystało na bogate historyczne miasto znajduje się tu katedra. Czternastowieczna świątynia zachowała się do naszych czasów w niezmienionym kształcie ze wspaniałymi zabytkami takimi jak malowidła bizantyjsko-ruskie, czy zabytkowe barokowe ołtarze. Miasto było miejscem obronnym a nawet twierdzą, dzielnie bronioną w czasach Księstwa Warszaw skiego. Dziś pamiątką po dawniejszych dziejach miasta jest zamek z XI wieku, wielokrotnie przebudowywany (miedzy innymi po wysadzeniu przez Szwedów w czasie Potopu), a dziś mieszczący muzeum.

Na deszcz? Muzeum W czasie deszczu nudzą się nie tylko dzieci. Tymczasem brak słonecznej pogody może być okazją do zwiedzania rozmaitych placówek muzealnych. I nie muszą to być duże, znane muzea. W Polsce funkcjonuje wiele mniej znanych, za to często bardzo ciekawych pla-

cówek, które mogą zainteresować nie tylko zmokniętego turystę… Muzeum Historyczne Miasta Krakowa W tym przypadku należy raczej mówić o „muzeach” bowiem na placówkę składa się kilka stałych ekspozycji. Jak zresztą zamknąć w jednym muzeum tak długie i bogate dzieje miasta jakimi poszczycić się może królewski gród. Do wyboru z pośród kilku stałych wystaw są między innymi: ekspozycja Kraków - czas okupacji 1939-1945 w Fabryce Schindlera, Stara Synagoga na Kazimierzu gdzie prezentowane są Dzieje i kultura Żydów krakowskich, czy szlak turystyczny po podziemiach Rynku Głównego - Śladem europejskiej tożsamości Krakowa. Ta ostatnia atrakcja jest stosunkowo nowa, ponieważ powstała dopiero w 2010 roku po żmudnych pracach pod Rynkiem Głównym. Jest to obecnie niezwykły rezerwat archeologiczno-architektoniczny, który pozwala wędrować po dziejach miasta od czasów przed jego lokacją, do nam najbliższych. Do tego dochodzą rozmaite wystawy czasowe.

Muzeum Mydła i Historii Brudu. Będąc w Bydgoszczy można wstąpić do muzeum, prezentującego historię higieny, brudu oraz mydła. Możemy tu dowiedzieć się między innymi jak dbano o higienę w średniowieczu i czemu kąpiele uważano dawniej za niebezpieczne dla zdrowia. Na miejscu znajdują się nie tylko mydła (najstarsze kostki pochodzą z przed wojny), ale również rozmaite rekwizyty, które służą (lub służyły) do utrzymania czystości. Wszystko to nie w szklanych, brudnych gablotkach, ale w formie ekspozycji gdzie dotykanie eksponatów nie jest zabronione. Do tego, goście mogą spróbować samodzielnie zrobić np. mydło… Muzeum Filumenistyczne. Bystrzyca Kłodzka, sama będąca ciekawym turystycznie miastem ma na swym terenie muzeum, które spodoba się nie tylko znawcy filumenistyki… Muzeum „zajmuje się pozyskiwaniem, zabezpieczaniem, naukowym opracowywaniem i eksponowaniem obiektów związanych z historią niecenia ognia oraz historią regionu.” W placówce, błędnie nazywanej niekiedy muzeum zapałek zobaczyć można liczne przedmioty, które służyły ludziom do rozniecania ognia. Od krzesiw, po licznie prezentowane zapalniczki. Jak przystało na miasto z fabryką zapałek, nie brakuje również etykiet z pudełek z zapałkami z całego świata 

vademecum turysty 2013

fot: POT

W Łowiczu i okolicach miejscowe tradycje są wciąż kultywowane, nie tylko dla turystów.

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ O KURSACH ,,POLONUS” DZWONIĄC NA INFOLINIĘ

708 208 888 UZYSKASZ SZCZEGÓŁOWE INFORMACJE NA TEMAT ROZKŁADÓW JAZDY, ORAZ POŁĄCZEŃ AUTOBUSOWYCH OBSŁUGIWANCH PRZEZ FIRMĘ POLONUS

Infolinia jest czynna codziennie w godzinach od 7:00 do 21:00 Opłata za wykonanie połączenia z numerem Infolinii 708 208 888 wynosić będzie 1,05 zł + VAT za minutę naliczana po połączeniu z konsultantem.

więcej informacji na stronie www.pkspolonus.pl

polska

Na wodę

Polska, będąc krajem nizinnym nie oferuje nadmiaru wartkich rzek na których mogą szukać adrenaliny miłośnicy kajakarstwa górskiego. Jednak w zamian mamy liczne rzeki i jeziora z których korzystać mogą miłośnicy wody nawet bez doświadczenia.

Wielkie jeziora To ostatnie pojezierze ma dobrze rozwiniętą bazę usług turystycznych. Miejsca noclegowe są to na każdą kieszeń, od drogich o wysokim standardzie po tanie pola namiotowe. Również liczba firm wypożyczających sprzęt pływający jest duża. A pływać jest gdzie. Tylko najbardziej znany i uczęszczany szlak Wielkich Jezior Mazurskich mierzy 120 km. W wielu miejscach znajdziemy również wypożyczalnie kajaków, rowerów wodnych czy (choć coraz rzadziej) łódek wiosłowych. Większość szlaków wodnych w tym regionie jest dobrze opisana i oznaczona. Wybór możliwych „pętli” czy szlaków jest na tyle duży, że pomimo popularności regionu turyści mogą znaleźć miejsca w których można cieszyć się ciszą i spokojem. W ciągu sezonu turystycznego w miastach regionu odbywają się liczne imprezy, rozrywkowe i kulturalne. Do

Polska jest pelna wspaniałych rzek i jezior, z któryc niestety tylko mała część jest wykorzystywana turystycznie.

tego dochodzą liczne obiekty turystyczne i zabytkowe rozsiane po terenie Warmii i Mazur, zapewnia udany wypoczynek. Na nie pewnych swoich możliwości, lub po prostu wygodnych turystów, którzy mimo wszystko chcą poznawać Mazury z wody czekają statki rozmaitych mniejszych lub większych armatorów. Oferują oni dłuższe lub krótsze rejsy po mazurskich wodach. Pływać każdy może Dzięki liberalizacji przepisów dziś można bez specjalnych uprawnień kierować

łodziami o długości do 7,5 metra, oraz łodziami motorowymi o mocy do 13 KW. Takie jednostki do pływania po Mazurach w zupełności wystarczą. A w przypadku łodzi kabinowych mamy od razu zagwarantowany nocleg… Do tego sprzęt jaki dziś jest używany przez miłośników sportów wodnych jest o wiele bardziej komfortowy niż ten z przed 20, czy 30 lat. Nowe materiały, technologie spowodowały, że pływanie nawet w okresie gdy jest zimno, od dawna nie jest wyzwaniem dla twardych ludzi. Rozmaite pianki neoprenowe, ochraniacze itp. są lek-

vademecum turysty 2013

fot: K. Górecki

iemal w każdej części kraju znajdą się miejsca gdzie można spłynąć dłuższy lub krótszy odcinek. Na szczęście powstaje coraz więcej firm wypożyczających kajaki i kanadyjki, oraz obsługujących różne miejsca. Zwykle nie ma więc problemów z wypożyczeniem sprzętu, oraz tym by ktoś nas zabrał z kajakiem z powrotem. Dla preferujących wody stojące mamy w Polsce liczne pojezierza: Tucholskie, Wielkopolskie, Kaszubskie, Suwalskie czy wreszcie najbardziej znane i zagospodarowane – Mazurskie.

polska

kie i wygodne, gwarantują zaś ciepło w każdych warunkach. Spływ kajakowy jest wspaniałą formą wypoczynku i rekreacji. Wziąć w nim udział mogą nawet zupełnie początkujący kajakarze, zwłaszcza, że w Polsce mamy wiele spokojnie płynących nizinnych rzek, które nie sprawią kłopotu nawet początkującym. Jednak jak się przygotować i co ważniejsze, co zabrać by spływ był przyjemnością a nie męką? Co zabrać na spływ? O kajakarskim ABC i co powinno znaleźć się w podstawowym bagażu radzi Jacek Ośko z www.kanokajaki.pl Podstawowe rzeczy, które obowiązkowo zabieramy na spływ: woda do picia, latarka, odzież na przebranie (w tym - polar, ciepła bielizna, czapka, kapelusz, ciepłe spodnie dresowe, kurtka przeciwdeszczowa), apteczka z folią NRC, zapas żywności z batonami lub czekoladą, telefon, zapałki lub zapalniczka, rozpałka, worki foliowe, środek na komary, linka, nóż, krem z fil-

Stosunkowo nową w Polsce formą turystyki wodnej jest barging, czyli barkowanie, jest formą turystyki polegającą na podróżowaniu po jeziorach, kanałach śródlądowych i uregulowanych odcinkach rzek za pomocą barki mieszkalnej z własnym napędem. Najpopularniejszą formą bargingu jest indywidualne wynajmowanie mniejszych jednostek, mieszczących do 10 osób i samodzielna, bez personelu obsługującego jednostkę, żegluga. Nawet najskromniejsza barka turystyczna jest w istocie poruszającym się po wodzie domkiem kempingowym, a dostępne w czarterach barki z wyższej półki można śmiało określić jako wille na wodzie. Zgodnie z obowiązującymi przepisami barkę można prowadzić bez specjalnych uprawnień motorowodnych.

trem, namiot, śpiwór, ręcznik szybkoschnący, przybory toaletowe, termos, siekierka, mapy. Oczywiście w zależności od pory roku, lub czasu jaki chcemy poświęcić na wyprawę ta lista będzie się zmieniać. Na spływ jednodniowy nie ma potrzeby zabierania śpiworu i namiotu, ale pamiętać należy o obowiązkowym zabraniu wody, kurtki przeciwdeszczowej i telefonu. Jedną z podstawowych zasad bezpieczeństwa jest poinformowanie obsługi wypożyczalni gdzie zamierzamy skończyć nasz spływ i podanie terminu - dnia i godziny zakończenia wyprawy. Istotne jest wypytanie o niespodzianki na trasie i o to na co musimy uważać. Nauka kierowaniem kajakiem przychodzi dość szybko, kajakiem kieruje osoba siedząca z tyłu, pociągnięcie wiosłem z lewej strony powoduje skręt w prawo i na odwrót. Płynąc starajmy się trzymać strony zewnętrznej tj. gdy rzeka skręca w prawo - trzymamy się lewego brzegu nie trafimy na piaszczyste łachy lub płycizny. • R

Kanokajaki – Jacek Ośko Bystrzejowice I 94 k/Lublina, 21-050 Piaski e-mail: info@kanokajaki.pl, tel. 504 090 420

kajaki • canoe • wiosła • rowery wodne • odzież i akcesoria kajakowe

WWW.KANOKAJAKI.PL rynek turystyczny

Szlaki turystyczne Warmii i Mazur

Warmia i Mazury to region pe³en uroku, czaru, zachwycaj¹cy zniewalaj¹c¹ przyrod¹. Oryginalnoœæ i bogata historia zachêcaj¹ do odbycia tu pe³nej niespodzianek wyprawy. Warto odwiedziæ wsie i miasteczka, wzi¹æ udzia³ w licznych imprezach kulturalnych, by na w³asne oczy przekonaæ siê, na czym polega magia Warmii i Mazur. Oto najczêœciej uczêszczane trasy turystyczne: PÊTLA GRUNWALDZKA Szlak samochodowy biegn¹cy z Ostródy przez miejscowoœci: Samp³awa, Nowe Miasto Lubawskie, Lidzbark Welski, P³oœnicê, Dzia³dowo, Nidzicê, Olsztynek, Rychnowo, Frygnowo do Lubawy wraz z odnog¹ biegn¹c¹ od Paw³owa przez Stêbark, Grunwald, D¹brówno do Dzia³dowa. Sercem szlaku jest Grunwald, gdzie 15 lipca 1410 roku mia³a miejsce bitwa po³¹czonych si³ polsko-litewsko-ruskich z Zakonem Krzy¿ackim, która z³ama³a potêgê pañstwa zakonnego (na zdjêciu inscenizacja bitwy). Na trasie znajduj¹ siê tak¿e zabytki gotyckiej architektury obronnej. Nale¿¹ do nich m.in. ruiny zamku biskupów che³miñskich i dwie baszty w Lubawie, dwie bramy miejskie w Nowym Mieœcie Lubawskim, zamki w Dzia³dowie, Nidzicy, Olsztynku, ruiny zamków w D¹brównie, Bratanie, Kurzêtniku oraz liczne pozosta³oœci miejskich murów obronnych m.in. w Olsztynku, czy Lubawie. Liczne s¹ te¿ zabytki gotyckiej architektury sakralnej m.in. koœció³ œw. Anny w Lubawie z ok. 1330 roku, trójnawowa bazylika gotycka z pierwszej po³. XIV wieku w Nowym Mieœcie Lubawskim i gotycki koœció³ parafialny œw. Wojciecha w Lidzbarku Welskim. Obowi¹zkowymi pozycjami na trasie Pêtli s¹ ponadto dwa muzea: Muzeum Bitwy pod Grunwaldem w Stêbarku oraz Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku. To drugie jest jednym z najstarszych tego typu obiektów na œwiecie. Utworzone zosta³o w 1910 roku w Królewcu, sk¹d przeniesiono je w 1941 roku do Olsztynka. Na jego terenie znajduj¹ siê zabytki budownictwa ludowego z terenów Warmii, Mazur i Powiœla – chaty, karczmy, wiatraki, spichlerze, remizy stra¿ackie. Na uwagê zas³uguje kopia drewnianego koœcio³a z XVIII wieku z miejscowoœci Rychnowo, którego orygina³ podziwiaæ mo¿emy tak¿e i w samym Rychnowie. Interesuj¹cymi zabytkami na szlaku s¹ równie¿ dwa ratusze - barokowy w Dzia³dowie i klasycystyczny w Nidzicy.

SZLAK KOPERNIKOWSKI Biegnie przez miejscowoœci zwi¹zane z pobytem i dzia³alnoœci¹ Miko³aja Kopernika. Ma ok. 180 kilometrów d³ugoœci, zaczyna siê w Olsztynie, sk¹d Kopernik prowadzi³ akcjê kolonizacyjn¹ okolicznych wsi jako administrator z ramienia kapitu³y warmiñskiej. W Dobrym Mieœcie podziwiaæ mo¿emy kolegiatê kanonick¹ oraz pozosta³oœci fortyfikacji miejskich ze s³ynn¹ Baszt¹ Bociani¹. Przez Smolajny, gdzie znajduje siê barokowy pa³ac biskupów warmiñskich, docieramy do Lidzbarka Warmiñskiego – historycznej stolicy Warmii z piêknym zamkiem. Kolejnymi miastami s¹ Orneta ze swym gotyckim koœcio³em o nietypowym uk³adzie bazylikowym oraz Pieniê¿no z ruinami zamku kapitulnego, w którym czasowo zamieszkiwa³ Kopernik Braniewo to najstarsze warmiñskie miasto i pierwsza siedziba biskupów warmiñskich. W niedalekiej odleg³oœci od Braniewa le¿y Frombork, historyczna siedziba kapitu³y warmiñskiej. Tu znajduje siê zespó³ zabudowañ Wzgórza Katedralnego, zaliczany do zabytków klasy œwiatowej. Tu Kopernik ukoñczy³ dzie³o swego ¿ycia – O obrotach sfer niebieskich i tu zosta³ pochowany. Trasê koñczymy w Elbl¹gu, niegdyœ wa¿nym centrum handlu morskiego, a dziœ znacz¹cym oœrodku ¿ycia regionu.

SZLAK KANA£U ELBL¥SKIEGO Szlak wiedzie wzd³u¿ unikalnego w skali œwiatowej systemu ¿eglugi œródl¹dowej zbudowanego latach 1845 – 1860. Ide¹ budowy by³o po³¹czenie œródl¹dowych szlaków wodnych Prus Wschodnich z Morzem Ba³tyckim, przede wszystkim dla potrzeb przewozu drewna. System kana³ów i œluz umo¿liwia pokonanie 100 metrów ró¿nic w poziomie wody pomiêdzy jeziorami Dru¿no i Piniewo. Najwiêksza atrakcja to pochylnie, gdzie statki przeci¹gane s¹ po suchym l¹dzie za pomoc¹ szyn na specjalnie skonstruowanych wózkach. Si³ê dla przeci¹gania statków daj¹ tu olbrzymie ko³a wodne napêdzane przez spadek wody z górnego poziomu. Kana³ Elbl¹ski ma nieco ponad 147 km d³ugoœci, z odga³êzieniami bocznymi – ponad 187 km. Szlak samochodowy prowadz¹cy wzd³u¿ Kana³u jest d³u¿szy i wynosi przesz³o 220 km. Obejmuje on swym zasiêgiem tak¿e liczne atrakcje turystyczne zlokalizowane w okolicach drogi wodnej, jak chocia¿by zamki pokrzy¿ackie w Pas³êku i Ostródzie, zamek kapitu³y pomezañskiej w Szymbarku (najwiêkszy zamek województwa warmiñsko-mazurskiego) oraz liczne pa³ace i zabytki gotyckiej architektury sakralnej.

SZLAK FORTYFIKACJI MAZURSKICH Szlak samochodowy o d³ugoœci 373 km. Centrum stanowi Gi¿ycko ze s³ynn¹ twierdz¹ Boyen (na zdjêciu). Wzniesiona w latach 1844 – 1856 jest doskonale zachowanym przyk³adem pruskiej szko³y fortyfikacyjnej. Wokó³ rozci¹gaj¹ siê dwa zespo³y umocnieñ i bunkrów: Gi¿ycka Pozycja Polowa z 1915 roku oraz doœæ luŸno powi¹zany z ni¹ pod wzglêdem jednoœci fortyfikacyjnej Gi¿ycki Rejon Umocniony wybudowany w latach 1936 – 1939. Dodatkowymi atrakcjami s¹: Kwatera G³ówna Niemieckich Wojsk L¹dowych w Mamerkach ko³o Wêgorzewa, polowa kwatera Himmlera ko³o wsi Pozezdrze przy szosie Wêgorzewo-Gi¿ycko, kwatera Szefa Kancelarii Rzeszy w Radziejach (przy dawnej linii kolejowej Kêtrzyn – Wêgorzewo), a przede wszystkim Kwatera G³ówna Adolfa Hitlera ,,Wilczy Szaniec” w Gier³o¿y. Ponadto w Kêtrzynie mo¿na podziwiaæ zamek i koœció³ obronny œw. Jerzego, natomiast Stañczykach w pobli¿u Go³dapi znajduje siê jeden z najwspanialszych zabytków techniki na ziemiach dzisiejszej Polski – wiadukty nieczynnej linii kolejowej Go³dap – ¯ytkiejmy – o d³ugoœci 200 i wysokoœci 31 metrów, budowane w latach 1912 – 1914 i 1923 – 1926. Filary mostu zdobione s¹ elementami wzorowanymi na rzymskich akweduktach Pont Du Gard, st¹d ich nazwa – Akwedukty Puszczy Rominckiej. Rozci¹ga siê z nich wspania³y widok na tzw. Mazury Garbate.

WIÊCEJ NA:

www.warmia.mazury.pl

www.mazury.travel

polska

Gdzie pływać po Polsce Turystyka wodna to nie tylko jeziora. To również, a może przede wszystkim rzeki. Zarówno te duże, jak i małe, płynące leniwie przez malownicze okolice.

użą zaletę tego rodzaju turystyki jest to, że rzekę, którą da się spływać znaleźć można niemal wszędzie.

Nida Kolejnym miejscem wartym zarekomendowania jest świętokrzyskie; region który naprawdę czaruje. Szlak kajakowy Nidy, a zwłaszcza jego źródłowe odcinki, czyli Biała i Czarna Nida bez wątpienia należą do moich ulubionych. Kajakarz znajdzie tutaj wszystko czego potrzeba do szczęścia na urlopie z wiosłem w ręku. Rzeka zachwyca pięknem naturalnego

Dzikie brzegi są znakiem firmowym Wisły

koryta, krajobraz jest urozmaicony, przyroda bujna, okoliczni mieszkańcy gościnni a dzikie biwaki, ciche i niezwykle urokliwe. W bezpośrednim sąsiedztwie rzeki znaleźć można takie turystyczne perełki jak Jaskinia Raj czy Wiślica. Za sprawą nieco kapryśnego charakteru wiosennej Nidy, ludzkie siedziby położone są w dyskretnym oddaleniu. Nie znam chyba innej rzeki w tej części Polski, którą można płynąć cały boży dzień nie natykając się na żadne ślady cywilizacji. Na koniec historia zasłyszana w Dolinie Nidy, która jest również rajem dla ornitologów. „Każdego wieczoru, gdy zachodzi słońce ptakom wydaje się, że umie-

rają. Gdy wschodzi słońce, zdziwione, stwierdzają, że podarowany im został jeszcze jakiś czas wśród kwiatów. Dlatego tak pięknie śpiewają. Nad Nidę jeżdżę zatem nie tylko na kajaki. Jeżdżę tam również posłuchać jak ptaki dziękują za kolejny dzień”. Czarna Hańcza Już kilka dni w zupełności wystarcza aby doświadczyć jej wyjątkowości, która nierozerwalnie tkwi w jej czystych jeziorach i rzekach. Kultową rzeką jest oczywiście Czarna Hańcza, na którą zwykle przeznaczam 3 dni. Rozpoczynam w bogatym historycznie miejscu półwyspu

vademecum turysty 2013

fot:k.górecki, j.ośko

Brda Jednym z moich ulubionych miejsc, gdzie obowiązkowo jestem przynajmniej raz w roku na kajaku, jest Gmina Przechlewo. Sąsiedztwo Borów Tucholskich oraz bardzo czyste rzeki jak Brda i jej dopływy, Lipczynka, Modra czy Kuśnia z Rudą, zauroczyły mnie już przy pierwszej wizycie. Na Brdę zawsze wybieramy się na minimum 3 dni i zawsze rodzinnie. Żona upodobała sobie odcinek od Żołny aż do Garbatego Mostu, przez Rezerwat Przytoń Skarpy o wysokości ponad 25 metrów i porastające je ponad 300 letnie buki to nie zapomniane wrażenia.

Wisła, nie bez powodu uchodzi za ostatnią dużą, dziką rzekę w Europie. Patrząc w wielu miejscach na jej brzegi widzimy krajobraz niemal taki sam jak setki lat temu. Taka sytuacja sprzyja dzikim ptakom, których liczne gatunki tutaj gniazdują. Jeszcze więcej ptaków, w tym bardzo rzadkie, docieraja tu wiosną i jesienią w trakcie wędrówek. Jest to spektakl nie tylko dla ornitologów.

polska

Wigry nad jeziorem Wigry. Spływ Czarną Hańczą to także klimat pogranicznej kultury polsko-litewskiej, gościnności, kuchni (polecam prawdziwe kartacze i sękacze), drewnianych kościółków (np. Mikaszówka czy Studzieniczna) oraz ponad stuletnich śluz Kanału Augu stowskiego. Rospuda Kiedyś była mało znana, teraz wpisana w obszar Natura 2000 oraz za sprawą awantury o przebieg Via Baltica i obwodnicy Augustowa stała się bardziej dostępna a do podziwiania jest wiele. Najbardziej różnorodny odcinek rzeki to Małe RaczkiAugustów. Rzeka co roku zmienia w różny sposób stan wody przez co odsłania wiele głazów lub przepłyceń, czasem silnie meandrując pośród czcinowisk lub leniwie rozpływając się na torfowych bagnach przed Augustowem. Przez połowę szlaku wije się w polodowcowym wąwozie o wyniosłych brzegach. Na szlaku warto odwiedzić ruiny Pałacu Paca w Dowspudzie, Bunkry w Bakałarzewie oraz Święte Miejsce owiane kultem i legendą. Doliny Mazowieckich rzek są bardzo atrakcyjne pod względem przyrodniczym. Zachowały one duży stopień naturalności i są prawdziwie dzikim oazami w krajobrazie Mazowsza. Pilica Rzeka wypływa z krasowych źródeł na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Ze swoimi 319 km jest najdłuższym lewym dopływem Wisły i ósmą pod względem długości rzeką w Polsce. Dolny, mazowiecki odcinek obejmuje jedną trzecią całej długości Pilicy. Kajakowy szlak Pilicy na odcinku od Spały jest bardzo dobrze oznakowany. W opisach szlaku znajdziemy bazy gastronomiczne, noclegowe oraz sprzętowe tj. wypożyczalnie kajaków. Rzeką płynie się stosunkowo szybko i dystans 20 km dla początkujących, a 25 do 30 km dla wprawnych kajakarzy nie powinien nikogo przerażać. Pilica generalnie jest rzeką dość łatwą do uprawiania kajakarstwa. Szybki nurt pozwala płynąc bez koniecz-

Przy każdym ze szlaków wodnych południowego Mazowsza napotykamy unikatową przyrodę, historię oraz ludzi związanych z danym miejscem. Jednym z nich jest przyczółek warecko-magnuszewski utworzony w sierpniu 1944 r., z którego 14 stycznia 1945 r. wyszło uderzenie rozpoczynające wielką ofensywę styczniową, w wyniku której Niemcy utracili Warszawę, Łódź, Bydgoszcz i Poznań. Przy ujściu Pilicy do Wisły leży miejscowość Mniszew, w której znajduje się skansen dawnych pozycji obronnych. Można w nim zobaczyć uzbrojenie min. stanowiska obronne, czołgi, działa przeciwpancerne, amfibie, wyrzutnie pocisków. Jest to świetny miejsce do zwiedzania po spływie kajakowym.

ności ciągłego wiosłowania. Pamiętajmy, że należy zarezerwować czas na odpoczynki czy zwiedzanie. Spływy jednodniowe po Pilicy są idealne dla rodzin z dziećmi oraz „grup zorganizowanych”. Spływy na trasie od Bud Michałowskich do Mniszewa przez Warkę są najczęściej wybierane przez osoby udające się nad wodę w czasie weekendów. Gdy pogoda dopisze rybacy na

rynek turystyczny

brzegu mogą dostać zawrotu głowy, gdyż liczba wioseł (kajakarzy) przepływających pod ich nosami może wynieść ponad 500 sztuk. Wisła. W przeciwieństwie do Pilicy na Wiśle łatwiej spotkać jest bobra niż człowieka. Spływy na Wiśle z uwagi na charakter dostępu do brzegu w wielu miejscach, oraz bezpieczeństwo przeznaczony jest dla grup minimum 6 osób. Proponujemy przebycie Wisły na odcinku od Gniewoszowa do Mniszewa tj. wzdłuż powiatu kozienickiego. Odcinek ten jest najczystszy na całej długości Wisły oraz najbardziej urokliwy ze względu na występujące tu wyspy, które zachęcają do nocowania na nich. Wybierając się na taki spływ z pewnością musimy zaopatrzyć się w ubiór chroniący przed wiatrem (oraz wodą -fale), ze względu na fakt bardzo otwartych przestrzeni. Zalecane jest tutaj posiadanie na wyposażeniu urządzenia GPS, które m.in. pomoże omijać dopływy oraz usprawni nawigację. Ze względu na mocno zmieniające warunki ciężko było utworzyć opis tego odcinka. W tym przypadku to my musimy się dostosować do panujących warunków.

polska

Radomka Lewobrzeżny dopływ Wisły długości około 100 km. stanowi naturalną granicę pomiędzy lasami Puszczy Kozienickiej i Puszczy Stromeckiej. Jest to rzeka nizinna, silnie meandrująca, z licznymi trawiastymi wysepkami. Dolna Radomka poniżej Jastrzębi do ujścia charakteryzuje się na większości odcinka, naturalnym i nieuregulowanym przebiegiem koryta. Brzegi rzeki porastają zarośla wierzb wąskolistnych, lasy łęgowe oraz zarośla. Na przyległych do rzeki łąkach często widywane są czarne oraz białe bociany przylatujące tu na żer. W urwistych brzegach gniazdują zimorodki oraz jaskółki brzegówki, zaś na piaszczystych i łagodnych brzegach spotkać można brodźce piskliwe. Te ptaki należące do rzędu siewkowych upodobały sobie zwłaszcza odcinek dolny od Brzózy do ujścia we wsi Kłoda. Łącznie, w okresie lęgowym, z doliną rzeki związanych jest około 120 gatunków ptaków. Ze względu na wyjątkowe walory przyrodnicze rzeka Radomka w obrębie Puszczy Kozienickiej objęta jest zasięgiem Europejskiej Sieci Natura 2000. Mówiąc o Radomce nie można zapomnieć o Kozienickim Parku Krajobrazowym, który położony jest ok. 100 km na południe od Warszawy. Obejmuje znaczne obszary naturalnych

Płynąc dalej rzeka odsłania niezliczoną ilość meandrów, to zbliża się do prawej ściany parku RPN, to znów płynie przy stromym zboczu od południa, po chwili wpływamy na niezwykle malowniczy odcinek Wieprza. Po lewej stare starorzecze, woda przezroczysta widać doskonale dno, brzegi porastają wysokie trawy, oczary, lilie wodne oraz szuwary. Na brzegach doskonale widać żerowiska bobrów i ścięte prze nie olchy. Ciekawostka kto posiada przenośny GPS zobaczy, że przepływa się 3 razy przez 23 południk. Płynąc dalej po prawej stronie kończy się las na wzgórzach widać domy, dopływamy do najstarszej części Zwierzyńca -Rudki.

lasów Puszczy Kozienickiej. Najcenniejsze i najbardziej naturalne ekosystemy leśne, często z około 200 letnimi drzewostanami w rezerwacie Jedlnia, zostały objęte ochroną jako rezerwaty przyrody. Na terenie parku żyje ponad 270 gatunków zwierząt objętych ochroną. Wśród ptaków spotkamy min. orlika krzykliwego, bociana czarnego, żurawia i kraski. Na uwagę zasługują również walory historyczne i kulturowe parku. W granicach parku znaj-

Wieprz Spływ można zacząć w miejscowości Obrocz na granicy Roztoczańskiego Parku. Płynąc dalej rzeka odsłania niezliczoną ilość meandrów, to zbliża się do prawej ściany parku RPN, to znów płynie przy stromym zboczu od południa, po chwili wpływamy na niezwykle malowniczy odcinek Wieprza. Po lewej stare starorzecze, woda przezroczysta widać doskonale dno, brzegi porastają wysokie trawy, oczary, lilie wodne oraz szuwary. Na brzegach doskonale widać żerowiska bobrów i ścięte prze nie olchy. Ciekawostka kto posiada przenośny GPS zobaczy, że przepływa się 3 razy przez 23 południk. Płynąc dalej po prawej stronie kończy się las na wzgórzach widać domy, dopływamy do najstarszej części Zwierzyńca -Rudki. Po kilkunastu minutach płynięcia kończy się las i wpływamy pod łukowym mostkiem na zalew RUDKA, płyniemy prawą stroną do końca zalewu gdzie znajdują się kładki do pomagające wysiąść z canu. Po jakimś czasie dopływamy do dawnego Ogrodu Skarbowego (teraz park miejski w Zwierzyńcu) z lewej strony wpływa jedna z odnóg potoku Świerszcz, za dwoma mostkami do rzeki wpływa druga odnoga strumienia Świerszcz, która wcześniej zasila staw kościelny. Wody Świerszcza niegdyś poruszały urządzenia młyna stołowe-

vademecum turysty 2013

fot:k.górecki

dują się 22 obiekty zabytkowe min. kościoły, cmentarze, parki zabytkowe, zespoły pałacowe i budynki gospodarcze. Lasy Puszczy Kozienickiej są ściśle związane z historią Polski. Był to tradycyjny region polowań Jagiellonów, miejsce działań partyzantów w czasie powstania styczniowego oraz obu wojen światowych. Przez teren parku przebiegają oznakowane i nieoznakowane szlaki turystyczne - piesze, rowerowe i motorowerowe. Na ich trasach znajdują się zagospodarowane parki leśne i miejsca wypoczynku. Kozienicki Park Krajobrazowy jest jednym ze 115 parków krajobrazowych w Polsce.

polska

go ordynacji. Obecnie w budynku dawnego młyna mieści się karczma regionalna o nazwie MŁYN gdzie można zobaczyć wciąż działające koło młyńskie, które odrestaurowali właściciele karczmy możemy tam podpłynąć wpływając w drugą odnogę Świerszcza lub zostawić kajaki przy pomoście na Wieprzu który znajduje się w miejscu gdzie wpływa druga odnoga po prawej stronie rzeki, warto zrobić tu przerwę i zwiedzić kila ciekawych zabytków i miejsc Zwierzyńca które znajdują się w niewielkiej odległości od rzeki przy ulicy Browarnej. Przechodząc przez mostek na drugą stronę Wieprza gdy spojrzymy w prawo i lewo zauważymy, że otaczają nas wielkie dęby i lipy zostały one posadzone na początku XX w. Wędrując dalej na południe ul. Browarną zobaczymy budynki browaru ordynackiego z 1806 roku a mijając browar na wzgórzu po prawej stronie stoi okazała willa plenipotentów generalnych(zarządców dóbr ordynackich). Zbudowana w latach 1880-90 w stylu szwajcarskim, ozdobiona kolorowymi szalunkami, obecnie mieści się tu Dyrekcja Roztoczańskiego Parku Narodowego przy wejściu wita nas rekonstrukcja jednej z trzech bram prowadzących niegdyś do ,,zwierzyńca,, Zamoyskich. Cała przerwa w spływie połączona zwiedzaniem zajmie nam 1

Mówiąc o Radomce nie można zapomnieć o Kozienickim Parku Krajobrazowym, który położony jest ok. 100 km na południe od Warszawy. Obejmuje znaczne obszary naturalnych lasów Puszczy Kozienickiej. Najcenniejsze i najbardziej naturalne ekosystemy leśne, często z około 200 letnimi drzewostanami w rezerwacie Jedlnia, zostały objęte ochroną jako rezerwaty przyrody. Na terenie parku żyje ponad 270 gatunków zwierząt objętych ochroną. Wśród ptaków spotkamy min. orlika krzykliwego, bociana czarnego, żurawia i kraski. Na uwagę zasługują również walory historyczne i kulturowe parku. W granicach parku znajdują się 22 obiekty zabytkowe min. kościoły, cmentarze, parki zabytkowe, zespoły pałacowe i budynki gospodarcze. Lasy Puszczy Kozienickiej są ściśle związane z historią Polski. Był to tradycyjny region polowań Jagiellonów, miejsce działań partyzantów w czasie powstania styczniowego oraz obu wojen światowych.

max. 2 godz. wracamy do kanadyjek i płyniemy dalej można tez zostawić sobie zwiedzanie tych przepięknych miejsc Zwierzyńca po zakończeniu spływu lub na drugi dzień pobytu na Roztoczu. W Polsce znajdziemy wiele rzek o malowniczych, dzikich brzegach

rynek turystyczny

Płyniemy dalej przy źródłach(ze skał wapiennych wypływają źródła w XIX w. na tym terenie był duży zalew i młyn wodny) za Zwierzyńcem okolice wsi Wywłoczka Wieprz zmienia kierunek przepływu i skręca na północ rozpoczyna się niespokojny odcinek rzeki woda tworzy liczne wiry i tzw. bełki o głębokości pow. 2 m. rzeka podmywa ciągle zachodni brzeg odcinek ten jest już trudniejszy do przepłynięcia i wymaga większej uwagi, po lewej stronie na wzgórzu mijamy wioskę Wywłoczkę dopływamy wśród łąk do mostku w Bagnie po prawej str. widać miejscowość Bagno po lewej szkołę w Wywłoczce. Tutaj możemy odpocząć po kolejnym etapie po lewej stronie rzeki widzimy wioskę Turzyniec, podobno upolowano tu ostatniego TURA w kniei Roztoczańskiej. Nad wioska górują wzgórza lessowe Piekiełka Szczebrzeszyńskiego, wg miejscowych opowieści w licznych dębach i wąwozach mieszkają Roztoczańskie Czarty, ze wzgórza o nazwie Czubatka jest wejście prosto do piekła !!! No i do pagaji, następny etap to Mostek Pstrągowy ok. 1 godz. płynięcia rzeka mniej meandruje, ale brzegi są coraz wyższe, po drodze możemy spotkać wędkarzy polujących na pstrągi Mijamy Mostek Pstrągowy(Żurawnica) i płyniemy dalej do następnego etapu Starego Diabelskiego Młyna (Brody-Kawęczyn) zajmie nam to ok. 1 godz. płyniemy teraz rozległą doliną brzegi strome, piaszczyste przepływamy przez teren Szczebrzesz yńskiego Parku Krajobrazowego który na tym odcinku obejmuje dolinę Wieprza. Spływ kończymy w Szczebrzeszynie przed młynem przy tabliczce (koniec etapu Szczebrzeszyn) lub płyniemy jeszcze ok. 900 metrów pokonując bardzo bystry i szybki odcinek rzeki przy młynie, przepływając jednocześnie dość trudny jaz nie ma możliwości przenoski trzeba płynąć dalej i zakończyć przy moście drogowym po prawej stronie rzeki. •

polska

Kto za to zapłaci? Za co? Za leczenie… Planując wakacje zakładamy, zupełnie słusznie, że będzie wspaniale, nic nieprzewidywanego i nieprzyjemnego się nie wydarzy. Jednak warto czasem pomyśleć co będzie jeśli jednak coś się stanie.

ozmaite zdarzenia losowe, zachorowanie czy wypadek, psują nam urlop. Nie ma możliwości zagwarantowania sobie, że nic takiego się nie wydarzy. Można jednak zminimalizować ewentualne skutki, zwłaszcza finansowe. Warto więc zabezpieczyć się przed taką ewentualnością. Jak? To zależy gdzie się wybieramy… W Unii – karta Sprawa jest prostsza jeśli podróżujemy po krajach Unii Europejskiej. W tym przypadku w dużym uproszczeniu, przysługuje nam opieka medyczna taka jaką mają obywatele unijnego kraju na terenie którego będziemy zmuszeni z niej korzystać. Jednak aby nie mieć kłopotu i nie płacić z własnej kieszeni najlepiej mieć przy sobie EKUZ czyli Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego. Karta wydawana jest bezpłatnie. Aby ją otrzymać, należy w dowolnym oddziale wojewódzkim NFZ złożyć wniosek wraz z odpowiednim dokumentem potwierdzającym ubezpieczenie zdrowotne w NFZ. Druk wniosku można otrzymać bezpośrednio w oddziale lub pobrać ze strony www.nfz.gov.pl\ekuz. Osoby składające wniosek o EKUZ muszą być objęte systemem ubezpiecze-

REDAKcja Zbigniew Adamów-Bielkowicz Stefan Wroński Studio graficzne Dyrektor Artystyczny: Dominika Adamczyk Elżbieta Grudzień REKLAMA Kierownik działu: Małgorzata Grenda Anna Januszewska Mirosława Włodarczyk

Poza Unią? Polisa Jeśli wykupujemy wycieczkę z biurem podróży wówczas mamy wykupione ubezpieczenie NNW – następstw nieszczęśliwych wypadków (KL) – kosztów leczenia. Do wykupienia swoim klientom ubezpieczenia obligują organizatora wycieczek odpowiednie przepisy. Biura zwykle korzystają z umów grupowego ubezpieczenia, dzięki czemu mogą uzyskać niższą stawkę. Jednak przeważnie suma gwarancyjna tego ubezpieczenia, czyli kwota do jakiej ubezpieczyciel pokrywa wydatki, jest stosunkowo niska. Warto zresztą zapytać o nią w biurze przy kupowaniu wycieczki lub po prostu doczytać w umowie jaką z biurem zawieramy. Może więc mieć miejsce sytuacja, że pomimo skorzystania z tej polisy dostarczonej przez organizatora będziemy musieli dopłacić, i to zwykle całkiem sporo… W niektórych krajach koszty usług medycznych (szczególnie dla cudzoziemców) są wyjątkowo wysokie. Z tego powodu w razie np. potrzeby hospitalizacji może okazać się, że suma gwarancyjna nie wystarczy na pokrycie kosztów leczenia. Wówczas brakującą kwotę turysta musi pokryć z własnej kieszeni. Przed wyjazdem warto zorientować się jak drogie są usługi medyczne w danym kraju. Do tych droższych należą między innymi Stany Zjednoczone, Kanada, ale również kraje arabskie jak Egipt czy Tunezja. •

WYDAWCA Polskie Wydawnictwa Specjalistyczne ProMedia Sp. z o.o. ul. Paca 37, 04-386 Warszawa tel. 22 333 88 00 e-mail: biuro@pws-promedia.pl www.pws-promedia.pl Dyrektor marketingu i sprzedaży wydawnictwa Krzysztof Gonciarek

fot: sxc.hu

niowym jednego z 31 państw. Europejska karta ubezpieczenia zdrowotnego zapewnia dostęp do usług opieki medycznej w 27 państwach UE, oraz w Islandii, Liechtensteinie, Norwegii i Szwajcarii. Jeśli posiadacz karty ulegnie wypadkowi lub zachoruje, będzie miał prawo do korzystania z tamtejszej opieki medycznej, ale tylko w tych placówkach, które działają w ramach publicznego systemu ochrony zdrowia i na zasadach takich jak korzystają obywatele tego kraju. Oznacza to, że jeśli płacą lub współpracą oni za jakąś usługę, również obywatel polski będzie musiał zapłacić.