ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ και ΥΠΕΡΤΑΣΗ
ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΛΕΤΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΑΠΘ
Διευθυντής Μονάδας Μεταβολικών Νοσημάτων Β’ Παθολογικής Κλινικής
Επίπτωση παχυσαρκίας στα δύο φύλα σε επιλεγμένες ευρωπαϊκές χώρες % BMI >30
Στοιχεία IOTF
Γιουγκοσλαβία Ελλάδα Ρουμανία Τσεχία Αγγλία Φινλανδία Γερμανία Σκωτία Σλοβακία Πορτογαλία Ισπανία Δανία Βέλγιο Σουηδία Γαλλία Ιταλία Ολλανδία Νορβηγία Ουγγαρία Ελβετία
40
30
20
10
0
10
20
30
40
Παιδική Παχυσαρκία
Παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα
Παχυσαρκία : 10%
Υπέρβαρα και Παχύσαρκα : 20%
Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας
Παχυσαρκία, Διαβήτης τύπου 2, και Μεταβολικό Σύνδρομο: Τρείς σχετιζόμενες επιδημίες Υπέρβαροι/Παχύσαρκοι: μια παγκόσμια επιδημία >1Δισεκατομμύριο ενήλικοι
παγκόσμια ήταν Υπέρβαροι: - Υπέρβαροι το 2002 1 - ΔΜΣ>25 kg/m2 Τουλάχιστον 300 εκατομμύρια είναι κλινικά παχύσαρκοι2 - ΔΜΣ>30 kg/m2
1- World Health Organization. Global strategy on diet, physical activity and health, 2003. Available at: http://www.who.int/hpr/NPH/docs/gs_obesity.pdf. Accessed November 11, 2003. 2- International Obesity Task Force. Available at: http://www.iotf.org. Accessed November 13, 2003.
Αυξανόμενη επίπτωση της Κεντρικής Παχυσαρκίας US National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) NHANES III (1988–1994)
NHANES (1999–2000)
Σχετική μεταβολή
Ανδρες
29.5%
36.9%
+ 28%
Γυναίκες
46.7%
55.1%
+ 18%
Ως κεντρική παχυσαρκία ορίζεται η περίμετρος μέσης: >102 cm στους Ανδρες ή >88 cm στις Γυναίκες Ford et al 2003
Παχυσαρκία και Διαβήτης 2 σχετιζόμενες Επιδημές
Παγκόσμια επιδημία παχυσαρκίας και διαβήτη
Mokdad, et al. Diabetes Care. 2000;23(9):1278-1283. Mokdad, et al. JAMA. 2000;286(10):1195-1200.
Συστατικά Μεταβολικού Συνδρόμου (ΑΤΡ ΙΙΙ 2004)
Κεντρική Παχυσαρκία Αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία Αρτηριακή Υπέρταση Αντίσταση στην ινσουλίνη και/ή διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη ή διαβήτης Προφλεγμονώδης κατάσταση Προθρομβωτική κατάσταση
Ιατρικές Επιπλοκές της Παχυσαρκίας Πνευμονική Νόσος Παθολογική λειτουργία Αποφρακτική Υπνική Άπνοια Σύνδρομο Υποαερισμού
Μη-αλκοολικό λιπώδες ήπαρ στεάτωση στεατοηπατίτιδα κίρρωση
Ιδιοπαθής Ενδοκράνια
Υπέρταση Εγκεφαλικό Καταρράκτης Στεφανιαία Νόσος Διαβήτης Δυσλιπιδαιμία
Υπέρταση Βαρειά Παγκρεατίτιδα
Χολολιθίαση Γυναικολογικές Διαταραχές Ανώμαλος κύκλος Υπογονιμότητα Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών
Οστεοαρθρίτιδα Δέρμα Ποδάγρα
Καρκίνος Μαστού, Μήτρας, Τραχήλου Παχέος, Οισοφάγου, Παγκρέατος Νεφρών, Προστάτη
Φλεβίτιδα Φλεβική στάση
Πολλές φορές υποεκτιμάται η συμβολή της παχυσαρκίας στην πρόκληση του καρδιαγγειακού κινδύνου διότι παραβλέπομε : 1.Τη μακρά διαδρομή της και 2.Τη διαφορετική κατανομή του λίπους
Η υπέρταση εμφανίζεται συχνότερα στους παχύσαρκους. Όλοι οι παχύσαρκοι δεν εμφανίζουν υπέρταση. Παρατηρείται, αφενός, μετακίνηση της καμπύλης του Gauss για την αρτηριακή πίεση σε υψηλότερα επίπεδα Και αφετέρου, υπάρχει διαφορετική κατανομή του λίπους μεταξύ των παχύσαρκων
Στην υπέρταση που προκαλείται από την παχυσαρκία παρατηρείται κατακράτηση νατρίου από τους νεφρούς, που πιθανόν προκαλείται από : ενεργοποίηση του ΣΡΑΑ Συμπίεση των νεφρών αυξημένη δραστηριότητα του ΣΝΣ
Η παχυσαρκία συνοδεύεται από αυξημένη ενεργοποίηση του Συμπαθητικού Νευρικού Συστήματος (ΣΝΣ). Μικρές αυξήσεις του ΣΒ συνοδεύονται από αυξημένη δραστηριότητα του ΣΝΣ. Ο φαρμακολογικός αποκλεισμός του ΣΝΣ συνδυάζεται με μεγαλύτερη πτώση της ΑΠ στους παχύσαρκους. Απονεύρωση του ΣΝΣ των νεφρών μειώνει την κατακράτηση νατρίου.
Διαφοροποιημένη δραστηριότητα του ΣΝΣ στους διάφορους ιστούς
Esler M. et al. Hypertension 2006
Μηχανισμοί που συμβάλλουν στην αυξημένη ενεργοποίηση του ΣΝΣ στην παχυσαρκία
Υπερλεπτιναιμία Ενεργοποίηση του κεντρικού υποδοχέα της προοπιομελανοκορτίνης/μελανοκορτίνης-4 Υπερινσουλιναιμία/αντίσταση στην ινσουλίνη Υπο-αντιπονεκτιναιμία Υπο-γκρελιναιμία Αυξημένα επίπεδα AngII Δυσλειτουργία των αντανακλαστικών των τασεοϋποδοχέων.
Μηχανισμοί ανάπτυξης αντίστασης στη λεπτίνη
Γενετικές μεταλλάξεις Μειωμένη αυτορύθμιση των υποδοχέων και των οδών μετάδοσης του σήματός της. Μειωμένη ιστική πρόσβαση Αναστολή της λεπτίνης από ενδοκυττάρια μόρια (SOCS), και κυκλοφορούντα μόρια (SLIPs)
Εντούτοις, διατηρείται στο ακέραιο η ικανότητά της για ενεργοποίηση του ΣΝΣ, Υπάρχει δηλαδή
Εκλεκτική αντίσταση στη λεπτίνη
Μηχανισμοί αντίστασης στη λεπτίνη
Martin SS, et al. JACC, 2008
Σύνοψη της αντίστασης στη λεπτίνη και της υπερλεπτιναιμίας Στην πρόκληση καρδιαγγειακών βλαβών
Martin SS et al. JACC, 2008
Μηχανισμοί με τους οποίους η λεπτίνη προκαλεί αρτηριακή υπέρταση στην παχυσαρκία
Beltowski J. J Hypertens, 2006
Υπερλεπτιναιμία και Υπέρταση
Beltowski J. J Hypertens, 2006
Ενεργοποίηση στο ΚΝΣ του συστήματος μελανοκορτίνης
Η χρόνια ενεργοποίηση του συστήματος προ-οπιομελανοκορτίνης είναι απαραίτητη για την αυξημένη δραστηριότητα του ΣΝΣ στον εγκέφαλο Μέσω του Υποδοχέα-4 της MC από τη λεπτίνη
Μηχανισμοί αντιϋπερτασικής δράσης της αντιπονεκτίνης
Wang & Scherer. Hypertension, 2008
Στην παχυσαρκία μειώνεται η παραγωγή των μεγάλων μορίων της αντιπονεκτίνης που ασκούν και τις ευεργετικές της δράσεις. Φαίνεται ότι η υπέρταση από έλλειψη αντιπονεκτίνης οφείλεται σε αυξημένη νατριοευαισθησία.
Central obesity: a driving force for cardiovascular disease & diabetes Front
Back
“Balzac� by Rodin
Αντίσταση στην ινσουλίνη
Αντίσταση στην ινσουλίνη: Είναι η κατάσταση στην οποία για δεδομένο επίπεδο ινσουλίνης παράγεται μικρότερο του αναμενόμενου βιολογικό αποτέλεσμα.
Πως η κοιλιακή παχυσαρκία προκαλεί αντίσταση στην ινσουλίνη Μειωμένη Φυσική Δραστηριότητα Γενετικοί παράγοντες
Υπερβολική Πρόσληψη τροφής
Φλεγμον insulin ή receptor Ò IL-6 Substrate Ò TNF-α (IRS-1 & IRS-2) Ò διάφορες κυτοκίνες αντιπονεκτίνηÔ
κή α ι λ ι Κο ία κ ρ α σ Παχυ
Ò FFA πλάσματος
Ò leptin
Η ενεργοποίηση του ΣΡΑΑ πιθανόν να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο της υπέρτασης της παχυσαρκίας είτε άμεσα, προάγοντας την αυξημένη κατακράτηση νατρίου και νερού από τους νεφρούς είτε έμμεσα μέσω των αυξημένων επιπέδων της αλδοστερόνης
Δυσλειτουργία των αντανακλαστικών των τασεοϋποδοχέων
Τα αντανακλαστικά των τασεοϋποδοχέων ρυθμίζουν τη δραστηριότητα του ΣΝΣ και έτσι, ρυθμίζουν και τις διακυμάνσεις της ΑΠ, εντούτοις, δεν είναι γνωστή η σημασία τους στη μακροχρόνια ρύθμισή της. Στην παχυσαρκία η λειτουργία τους είναι μειωμένη και βαθμός της μείωσης εξαρτάται από την κατανομή του λίπους. Στην κεντρική παχυσαρκία η μείωση της λειτουργίας τους είναι μεγαλύτερη.
Σύνοψη των πιθανών παθογενετικών μηχανισμών με τους οποίους η παχυσαρκία προκαλεί υπέρταση
Esler M, et al. Hypertension 2006
Φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης της παχυσαρκίας
Διουρητικά: ενεργοποιούν το ΣΝΣ και το ΣΡΑΑ και προκαλούν αύξηση της αντίστασης στην ινσουλίνη Β-αναστολείς: Αυξάνουν το σωματικό βάρος Ανταγωνιστές ασβεστίου: Μειώνουν τις περιφερικές αντιστάσεις και προκαλούν νατριούρηση, μολονότι και η παχυσαρκία μειώνει τις ΠΑ. Αναστολείς ΣΡΑΑ: Ίσως είναι τα καταλληλότερα φάρμακα στην υπέρταση της παχυσαρκίας λόγω μείωσης της δραστηριότητας του ΣΡΑΑ και του ΣΝΣ Κεντρικώς δρώντα: Είναι πιθανόν χρήσιμα φάρμακα λόγω μείωσης της ενεργοποίησης του ΣΝΣ, εντούτοις φαίνεται ότι τα περισσότερα αυξάνουν το σωματικό βάρος.