ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá ÉÁÍÏÕÁÑÉÏÓ-ÖÅÂÑÏÕÁÑÉÏÓ-ÌÁÑÔÉÏÓ 2006
Áñéèìüò ¢äåéáò 451/91
Ôá÷. Ãñáöåßï Ê. Ä. Áèçíþí
ÐËÇÑÙÌÅÍÏ ÔÅËÏÓ
ÊÙÄ. 4288
ÔÅÕ×ÏÓ 33ï (65ï)
ÅËËÇÍÉÊÇ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ
Ôåýxïò 33
ÅËËÇÍÉÊÇ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ Ôï ðåñéïäéêü áõôü áðåõèýíåôáé óå Üôïìá ìå äéáâÞôç êáé óå åðáããÝëìáôá õãåßáò ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôï äéáâÞôç Åêäßäåôáé áðü ôçí ÅëëçíéêÞ ÄéáâçôïëïãéêÞ Åôáéñåßá ÄéáíÝìåôáé ÄùñåÜí Ôá êåßìåíá ôùí äéáöçìßóåùí åßíáé õðü ôçí åõèýíç ôùí äéáöçìéæïìÝíùí êáé ü÷é ôçò ÅëëçíéêÞò ÄéáâçôïëïãéêÞò Åôáéñåßáò
Äéïéêçôéêü Óõìâïýëéï ÅëëçíéêÞò ÄéáâçôïëïãéêÞò Åôáéñåßáò Ðñüåäñïò Áíôéðñüåäñïò Ãåíéêüò Ãñáììáôåýò Ôáìßáò ÌÝëç
ÐáðÜò Óôáýñïò ÄçìçôñéÜäçò Ãåþñãéïò ÁëáâÝñáò Áíôþíéïò ÌáêñõëÜêçò Êùíóôáíôßíïò Âáóéëüðïõëïò ×Üñçò Éùáííßäçò ÉùÜííçò Çñáêëåéáíïý ÓôÝëá Ìðïýóìðïõëáò Óôáýñïò Ðáíáãéþôïõ ÈåìéóôïêëÞò
ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ "ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá": Åðßôéìïò Ðñüåäñïò: ÁëéâéæÜôïò ÉùÜííçò Õðåýèõíïò Óýíôáîçò: Âáæáßïõ ÁíäñéáíÞ Ãñáììáôåýò: Äçìïóèåíüðïõëïò ×Üñçò ÌÝëç: ÁëáâÝñáò Áíôþíçò ÊåöáëÜò Íßêïò Áíáóôáóßïõ ÅëÝíç ÌçôñÜêïõ Áóçìßíá Âáóéëüðïõëïò ×Üñçò ÌáêñõëÜêçò Êùíóôáíôßíïò Éùáííßäçò ÉùÜííçò ÌðåíñïõìðÞ ÌáñéÜííá Çñáêëåéáíïý ÓôõëéáíÞ Nïýôóïõ Ìáñßíá ÈõìÝëëç ÉùÜííá ÔïõñíÞò Óõìåþí
Ôá÷. Äéåýèõíóç: ÅëëçíéêÞ ÄéáâçôïëïãéêÞ Åôáéñåßá ÌáéÜíäñïõ 9 - ÁèÞíá 11528 http://www.ede.gr ÉäéïêôÞôçò: ÅËËÇÍÉÊH ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊH ÅÔÁÉÑÅIÁ - Åêäüôçò: ÅØÉËÏÍ
3
Ôåýxïò 33
ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá
ÅËËÇÍÉÊÇ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ
ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ ÄéáâÞôçò êáé Ôñßôç çëéêßá .......................................................................................................................... 9 Êùíóôáíôßíïò ÌáêñõëÜêçò Ôé åßíáé ôá ðñïúüíôá ôåëéêÞò ãëõêïæõëßùóçò (AGE's) êáé ðïéÜ ç ó÷Ýóç ôïõò ìå ôï óáê÷áñþäç äéáâÞôç; .................................................................................................................... 17 Ìáñãáñßôá-ÅëÝíç Âåñíßêïõ ÍÝá áðü ôç ÄéåèíÞ Âéâëéïãñáößá ........................................................................................................ 20 ÅëÝíç Áíáóôáóßïõ, ÁíäñéáíÞ Âáæáßïõ NÝá ãéá ôç èåñáðåßá ìå áíôëßá óõíå÷ïýò ÷ïñÞãçóçò éíóïõëßíçò ................................... 23 ÁíäñéáíÞ Âáæáßïõ Ìç áëêïïëéêÞ óôåáôïçðáôßôéäá. ¸íáò õðïôéìçìÝíïò ðáñÜãïíôåò ôïõ ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ êáé ôïõ äéáâÞôç ............................................................................. 26 Áíôþíçò ÁëáâÝñáò Fast Food .......................................................................................................................................................... 30 ÁíäñéáíÞ Âáæáßïõ, ×Üñçò Äçìïóèåíüðïõëïò
5
ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá
ÊÁÔÁËÏÃÏÓ ÓÕÍÅÑÃÁÔÙÍ
Áíôþíçò ÁëáâÝñáò
ÔÅÕ×ÏÓ 33ï
Ðáèïëüãïò, ÁíáðëçñùôÞò ÄéåõèõíôÞò Á´ ÐáèïëïãéêÞò êëéíéêÞò Íïóïêïìåßï Åñõèñüò Óôáõñüò
ÅëÝíç Áíáóôáóßïõ
Åíäïêñéíïëüãïò, Á´ Åíäïêñéíïëïãéêü ÔìÞìá - Äéáâçôïëïãéêü ÊÝíôñï ÐÃÍ ÁëåîÜíäñá
ÁíäñéáíÞ Âáæáßïõ
Ðáéäßáôñïò, Áíáðëçñþôñéá Äéåõèýíôñéá ÅðéìåëÞôñéá Á´, Á´ ÐáéäéáôñéêÞ ÊëéíéêÞ, Õðåýèõíç Äéáâçôïëïãéêïý ÊÝíôñïõ, Íïóïêïìåßï Ðáßäùí “Ð & Á Êõñéáêïý”
Ìáñãáñßôá-ÅëÝíç Âåñíßêïõ
ÊëéíéêÞ Äéáéôïëüãïò, Íïóïêïìåßï Åññßêïò ÍôõíÜí
×Üñçò Äçìïóèåíüðïõëïò
MÌedSci. SRD, Këéíéêüò Äéáéôïëüãïò - Âéïëüãïò, Ëáúêü Ãåíéêü Íïóïêïìåßï Áèçíþí
Êùíóôáíôßíïò ÌáêñõëÜêçò
ËÝêôïñáò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, Á´ ÐñïðáéäåõôéêÞ ÊëéíéêÞ, Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, Ëáúêü Íïóïêïìåßï
6
ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá
Áðü ôç Óýíôáîç H óõíôáêôéêÞ åðéôñïðÞ ôùí "Äéáâçôïëïãéêþí ÍÝùí" óôçí ðñïóðÜèåéá âåëôßùóçò ôçò áéóèçôéêÞò ôïõ ðåñéïäéêïý áðïöÜóéóå íá äþóåé ìéá åéêáóôéêÞ íüôá ó'áõôü ðñïâÜëëïíôáò ôáõôü÷ñïíá ôï Ýñãï ôùí óýã÷ñïíùí ÅëëÞíùí æùãñÜöùí. Ó'áõôü ôï ôåý÷ïò óôï åîþöõëëï öéëïîåíåßôáé Ýíá Ýñãï ôïõ ê. Áðüóôïëïõ ÃéáãéÜíïõ. Èá èÝëáìå íá åõ÷áñéóôÞóïõìå èåñìÜ ôïí êáëéôÝ÷íç ãéá ôçí áöéëïêåñäÞ ðñïóöïñÜ ôïõ Ýñãïõ ôïõ ãéá ôç öéëïôÝ÷íçóç ôïõ ðåñéïäéêïý êáé ôç èåñìÞ ôïõ áíôáðüêñéóç. Ôá Ýñãá ôïõ êïõ ÃéáãéÜíïõ ðñüôåéíå óôçí óõíôáêôéêÞ åðéôñïðÞ ç äéïñãáíþôñéá åéêáóôéêþí åêèÝóåùí ê.Ãùãþ ÊïëõâÞñá ôçí ïðïßá éäéáßôåñá åõ÷áñéóôïýìå ãéá ôç âïÞèåéÜ ôçò.
Ï Áðüóôïëïò ÃéáãéÜíïò ãåííÞèçêå óôçí Ôñßðïëç Áñêáäßáò ôï 1945. Ôï 1960 åãêáôáóôÜèçêå óôçí ÁèÞíá. ÊáôÜ ôçí ðåñßïäï 1965-67 óðïýäáóå ãñáöéêÝò ôÝ÷íåò óôïí Á.Ô.É. ìå äáóêÜëïõò ôïõò Á. ÔÜóóï, Ç ÄåêïõëÜêï, Ä ÌõôáñÜ, åíþ êáôÜ ôçí ðåñßïäï 1971-73 óõíÝ÷éóå ôéò óðïõäÝò ôïõ óôï åñãáóôÞñéï ôïõ Çëßá ÄåêïõëÜêïõ. Ôï 1968 ßäñõóå êáé äéçýèõíå ôï åñãáóôÞñéï ÅöáñìïóìÝíùí Ôå÷íþí "ÌïñöÞ". Ôï 1974 åãêáôÝëåéøå ôéò ÅöáñìïóìÝíåò ôÝ÷íåò êáé áöïóéþèçêå óôç æùãñáöéêÞ. ¸÷åé ðñáãìáôïðïéÞóåé 54 áôïìéêÝò åêèÝóåéò óôçí ÅëëÜäá, Ãáëëßá, ÂÝëãéï, Áããëßá, Éóðáíßá, Éôáëßá, Êýðñï. ¸÷åé ëÜâåé ìÝñïò óå ïìáäéêÝò åêèÝóåéò óôçí ÅëëÜäá, Êýðñï, USA, ÊáíáäÜ, Áõóôñáëßá, Áããëßá, Ãáëëßá, ÂÝëãéï, Éôáëßá, Ïëëáíäßá, Ãåñìáíßá, Åëâåôßá, Éóðáíßá, Éóëáíäßá, Âïõëãáñßá. ¸÷åé åéêïíïãñáöÞóåé âéâëßá ÅëëÞíùí óõããñáöÝùí. Äçìïóßåõóå ëïãïôå÷íéêÜ êåßìåíá óå äéÜöïñá ðåñéïäéêÜ. Áó÷ïëÞèçêå ìå ôç ëáïãñáößá êáé ôá åéêáóôéêÜ ôïõ èåÜôñïõ óêéþí "Öéãïýñåò", "ÓêçíéêÜ", Åêä. ÅñìÞò", 1975-1076. Ôï 2003 åîåäüèç ôï ìõèéóôüñçìÜ ôïõ "Ãêïõíô ìðÜú öïñÝâåñ", åêäüóåéò 'ÊÜêôïò'. ¸ñãá ôïõ âñßóêïíôáé óôçí ÅèíéêÞ ÐéíáêïèÞêç ôçò ÅëëÜäáò, óôï Ìïõóåßï Áéãáßïõ, óôï Ìïõóåßï ÂïññÝ,, óôï Ìïõóåßï Öñéóßñá, óôï Õðïõñãåßï Ðïëéôéóìïý, óôçí ÅèíéêÞ ÔñÜðåæá ÅëëÜäáò, óôçí ÔñÜðåæá ÅÔÂÁ, óå Ðñåóâåßåò ôçò ÅëëÜäïò óôçí Åõñþðç, óå äçìüóéá, äçìïôéêÜ êáé éäéùôéêÜ ìïõóåßá, óå éäéùôéêÝò óõëëïãÝò óôçí ÅëëÜäá êáé ôï åîùôåñéêü. ¸ñãá ôïõ Ý÷ïõí êáôá÷ùñçèåß óôïõò êáôáëüãïõò ôùí ïßêùí 'Sotheby's' êáé Christie's. Zåß êáé åñãÜæåôáé óôçí ÁèÞíá.
* Åîþöõëëï: Áðüóôïëïò ÃéáãéÜíïò «ÂÜæá ìå ëïõëïýäéá» 1984
8
Ôåýxïò 33
¢ñèñï ãéá ôá åðáããÝëìáôá õãåßáò
ÄéáâÞôçò êáé Ôñßôç çëéêßá Óõ÷íüôçôá Ï äéáâÞôçò ôýðïõ 2 áðïôåëåß ïõóéáóôéêÜ ôçí êýñéá ìïñöÞ äéáâÞôç óôç ãåñïíôéêÞ çëéêßá (Üíù ôùí 65 åôþí). Åîáéôßáò ôçò ãÞñáíóçò ôïõ ðëçèõóìïý, ôçò êáèéóôéêÞò æùÞò êáé ôçò ðá÷õóáñêßáò (ðáñáãüíôùí ðïõ åõíïïýí ôçí áíÜðôõîç äéáâÞôç ôýðïõ 2), ç óõ÷íüôçôá áõôïý ôïõ ôýðïõ äéáâÞôç áõîÜíåé ìå ôçí çëéêßá. ¸ôóé, óýìöùíá ìå ìéá åêôåôáìÝíç ìåëÝôç ôçò Á’ ÐñïðáéäåõôéêÞò ÐáèïëïãéêÞò ÊëéíéêÞò óå áóôéêü ôìÞìá ôïõ Åëëçíéêïý ðëçèõóìïý, ï åðéðïëáóìüò ôùí äéáãíùóìÝíùí ðåñéðôþóåùí äéáâÞôç ôýðïõ 2 óôéò çëéêßåò 40-49 åôþí åßíáé ðåñßðïõ 1,8%, óôéò çëéêßåò 50-59 åôþí åßíáé 7,7%, áõîÜíåé äå óå 13,6% ìåôáîý 60 êáé 69 åôþí êáé óå ðïëý ðåñéóóüôåñï óôéò çëéêßåò Üíù ôùí 70 åôþí. Õðïëïãßæåôáé üôé ðéèáíþò õðÜñ÷åé ìåãÜëïò áñéèìüò áäéÜãíùóôùí ðåñéðôþóåùí óå üëåò ôéò çëéêéáêÝò ïìÜäåò. Ìåôáîý áóèåíéêþí áôüìùí ìåãÜëçò çëéêßáò ðïõ æïõí óå ïßêïõò åõãçñßáò, õðïëïãßæåôáé üôé ç óõ÷íüôçôá ôïõ äéáâÞôç åßíáé >20%.
äõíçôéêÜ äéáâçôïãüíùí öáñìÜêùí (èåéáæéäéêþí äéïõñçôéêþí, â-áíáóôïëÝùí, êïñôéêïåéäþí, êëð) ðéèáíüôáôá óõìâÜëëïõí ó’ áõôü.
ÅðéðëïêÝò Ïé óõíÝðåéåò ôïõ äéáâÞôç åßíáé äõíáôüí íá åßíáé ðåñéóóüôåñï óïâáñÝò óôïõò çëéêéùìÝíïõò áóèåíåßò ëüãù ìåéùìÝíçò ëåéôïõñãéêÞò éêáíüôçôáò, óõ÷íÞò ðáñïõóßáò Üëëùí óõìðáñïìáñôïýíôùí íïóçñþí êáôáóôÜóåùí (íåöñéêÞ, çðáôéêÞ, êáñäéáêÞ äõóëåéôïõñãßá, êëð) êáé ðïëõöáñìáêßáò. Ôüóï ïé ïîåßåò üóï êáé ïé ÷ñüíéåò åðéðëïêÝò ìðïñåß íá Ý÷ïõí êáôáóôñïöéêÝò óõíÝðåéåò óôïõò ãÝñïíôåò äéáâçôéêïýò. Ï êáêüò ìåôáâïëéêüò Ýëåã÷ïò ôïõ äéáâÞôç ìå åêóåóçìáóìÝíç õðåñãëõêáéìßá óõíïäåýåôáé áðü ãëõêïæïõñßá êáé áðþëåéá âÜñïõò. Áðïôåëåß ìéá êáôáâïëéêÞ êáôÜóôáóç ðïõ ðñïäéáèÝôåé ôá äéáâçôéêÜ Üôïìá óôçí áíÜðôõîç äéáöüñùí ïîåéþí ðáèïëïãéêþí êáôáóôÜóåùí êáé êõñßùò ëïéìþîåùí. Ôá óõìðôþìáôá åðßóçò ôçò ìåéùìÝíçò üñáóçò êáé äéáíïçôéêÞò äõóëåéôïõñãßáò ðïõ ðïëëÝò öïñÝò óõíïäåýïõí ôçí áöõäÜôùóç ðïõ ðñïêáëåß ç õðåñÁéôéïëïãßá ãëõêáéìßá, ìðïñåß óõ÷íÜ íá áðïäïèïýí ëáíèáóìÝÇ ðáèïãÝíåóç ôïõ äéáâÞôç ôýðïõ 2 óôïõò çëéíá óôçí çëéêßá Þ íá ìðåñäåõôïýí ìå óõìðôþìáôá êéùìÝíïõò åßíáé ïõóéáóôéêÜ ßäéá ìå áõôÞ ôùí íåüåãêåöáëéêïý åðåéóïäßïõ. Ôï ðéï áêñáßï ðáñÜäåéãôåñùí çëéêéþí. Ï óõíäõáóìüò áíôßóôáóçò óôç ìá êáêïý ìåôáâïëéêïý åëÝãäñÜóç ôçò éíóïõëßíçò êáé ÷ïõ áðïôåëåß ôï óýíäñïìï ìåéùìÝíçò Ýêêñéóçò éíóïõëßÇ óõ÷íüôçôá äéáâÞôç ôýðïõ 2 ôçò õðåñãëõêáéìéêÞò õðåíçò áðü ôï ðÜãêñåáò ïäçáõîÜíåôáé ìå ôçí ðÜñïäï ôçò ñùóìùôéêÞò ìç-êåôùôéêÞò ãïýí óå ðñïïäåõôéêÞ áíÜçëéêßáò êáôÜóôáóçò, ðïõ åßíáé ðåðôõîç äõóáíåîßáò óôç ãëõñéóóüôåñï óõ÷íü óå äéáâçêüæç êáé ôåëéêÜ äéáâÞôç. Ç ôéêïýò ìåãÜëçò çëéêßáò êáé ðïõ óõíïäåýåôáé áðü áýîçóç ôïõ ëéðþäïõò éóôïý ôïõ óþìáôïò ìå ôçí áõîçìÝíç èíçôüôçôá. Óõ÷íÝò áéôßåò õðåñãëõêáéðÜñïäï ôçò çëéêßáò, ç ôáõôü÷ñïíç ìåßùóç ôçò óùìßáò óôïõò çëéêéùìÝíïõò áðïôåëïýí ïé ëïéìþîåéò, ìáôéêÞò äñáóôçñéüôçôáò êáé ç ÷ñÞóç äéáöüñùí 9
ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá üñáóç ìðïñåß íá ïäçãÞóåé ôï Ýìöñáãìá ôïõ ìõïêáñÏé óõíÝðåéåò ôïõ óáê÷áñþäç óå êïéíùíéêÞ áðïìüíùóç, äßïõ, ôï åãêåöáëéêü åðåéóüäéáâÞôç ôýðïõ 2 åíäÝ÷åôáé íá åðßôáóç êáôáèëéðôéêþí åêäçäéï, ç áíåðáñêÞò áíôéäéáâçåßíáé ðåñéóóüôåñï óïâáñÝò ëþóåùí, áõîçìÝíï êßíäõíï ôéêÞ èåñáðåßá Þ ç ÷ñÞóç áôõ÷çìÜôùí êáé åðéäåßíùóç äéáâçôïãüíùí öáñìÜêùí óôïõò çëéêéùìÝíïõò áóèåíåßò ôïõ ìåôáâïëéêïý åëÝã÷ïõ (êïñôéêïåéäÞ, èåéáæéäéêÜ (ëüãù äõó÷Ýñåéáò óôç ëÞøç äéïõñçôéêÜ, â-áäñåíåñãéêïß ôùí áðáñáßôçôùí öáñìÜêùí êáé ÷ïñÞãçóçò éíóïõáíáóôïëåßò). Ç óõíýðáñîç íåöñéêÞò Þ/êáé çðáôéëßíçò). Ç ðñþéìç äéÜãíùóç ôçò áìöéâëçóôñïåéêÞò äõóëåéôïõñãßáò óõ÷íÜ åðéäåéíþíåé ôçí êáôÜäïðÜèåéáò ìðïñåß íá ïäçãÞóåé óå äéÜóùóç ôçò óôáóç. üñáóçò ìå ôçí êáôÜëëçëç èåñáðåßá. Åí ôïýôïéò, ïé õðïãëõêáéìßåò åßíáé åðßóçò áñÇ ìåãÜëç çëéêßá åðßóçò ðñïêáëåß áðü ìüíç ôçò êåôÜ óõ÷íÝò óôïõò çëéêéùìÝíïõò äéáâçôéêïýò êáé Ýêðôùóç ôçò íåöñéêÞò ëåéôïõñãßáò. ÐÜíôùò, óôç ìðïñåß íá Ý÷ïõí êáôáóôñïöéêÝò óõíÝðåéåò, äéüôé ìåãÜëç ôïõò ðëåéïøçößá ôá äéáâçôéêÜ Üôïìá äåí ìðïñåß íá ïäçãÞóïõí óå ìåßùóç ôùí íïçôéêþí ëåéåìöáíßæïõí íåöñïðÜèåéá áí áõôÞ äåí åêäçëùèåß ôïõñãéþí êáé ôçò üñáóçò áëëÜ êáé óå ðôþóç óôï ìÝ÷ñé ôçò çëéêßáò ôùí 65-70 åôþí, äåäïìÝíïõ üôé Ýäáöïò, ìå óõíÝðåéá êáôÜãìáôá. Åðéðñüóèåôá, ôá áðáéôåßôáé ðåñßðïõ ìéá óõìðôþìáôá ôçò õðïäåêáåôßá ãéá ôçí ðñüïäï ãëõêáéìßáò åßíáé äõíáôçò ìéêñïëåõêùìáôéíïõôüí íá ìç ãßíïíôáé åýêïñßáò óå íåöñéêÞ áíåðÜñëá áíôéëçðôÜ áðü ôïõò êåéá. ÊáôÜ óõíÝðåéá, äå çëéêéùìÝíïõò, åßôå ëüãù óõíéóôÜôáé ãåíéêÜ ï ôáåëëéðïýò åêðáßäåõóçò êôéêüò Ýëåã÷ïò ôùí ïýåßôå ëüãù áíåðßãíùóôçò ñùí 24þñïõ ãéá ìéêñïõðïãëõêáéìßáò (óõíÝëåõêùìáôéíïõñßá óå ðåéá ðïëëáðëþí ðáñáÜôïìá Üíù ôùí 70 åôþí ãüíôùí, üðùò íåõñïðÜ(ï Ýëåã÷ïò ïõñßáò êáé èåéáò ôïõ áõôüíïìïõ êñåáôéíßíçò ïñïý êáé ìéá íåõñéêïý óõóôÞìáôïò, ãåíéêÞ åîÝôáóç ïýñùí áíåðÜñêåéáò áíôéññïðéåßíáé óõíÞèùò åðáñêÞ). óôéêþí ôçò õðïãëõêáéÅðéðñïóèÝôùò, ç ðáñïõìßáò ìç÷áíéóìþí, êëð), óßá áëâïõìéíïõñßáò óå ìå áðïôÝëåóìá áõîçìÝçëéêéùìÝíïõò äéáâçôéíï êßíäõíï áêüìá êáé èáêïýò äåí ïöåßëåôáé ðÜíÜôïõ ãéá ôï äéáâçôéêü íôá óå äéáâçôéêÞ íåöñïðÜèåéá (Üëëåò áéôßåò üðùò Üôïìï. Ç óõ÷íÞ óõíýðáñîç íåöñéêÞò Þ/êáé çðáôéðïëëáðëïýí ìõÝëùìá, óðåéñáìáôïíåöñßôéäåò, êëð êÞò äõóëåéôïõñãßáò óôçí ôñßôç çëéêßá ðñïêáëåß åßíáé áñêåôÜ óõ÷íÝò). áõîçìÝíç åðéññÝðåéá ãéá õðïãëõêáéìßåò óôïõò Ôá ðñïâëÞìáôá ôùí êÜôù Üêñùí åßíáé åðßóçò äéáâçôéêïýò åêåßíïõò ðïõ êÜíïõí ÷ñÞóç óïõëöïáñêåôÜ óõ÷íÜ óôá äéáâçôéêÜ Üôïìá, ìå ìåãáëýôåíõëïõñéþí Þ éíóïõëßíçò (ðáñáôåßíåôáé ç äñÜóç ñç óõ÷íüôçôá óôç ãåñïíôéêÞ çëéêßá, ëüãù óõ÷íüôïõò). ôåñùí áããåéáêþí êáé íåõñïëïãéêþí äéáôáñá÷þí. Ïé ÷ñüíéåò åðéðëïêÝò ôïõ äéáâÞôç óôïõò çëéÔá Ýëêç óôá äéáâçôéêÜ ðüäéá, ìå ðéèáíÞ åðéìüêéùìÝíïõò åßíáé ðáñüìïéåò ìå ôéò ãíùóôÝò åðéðëïëõíóç áðü ìéêñüâéá, åßíáé äõíáôüí íá ïäçãÞóïõí êÝò ôïõ äéáâÞôç óôéò ìéêñüôåñåò çëéêßåò (ìéêñïáãáêüìá êáé óôçí áíÜãêç ãéá áêñùôçñéáóìü ôïõ ãåéáêÝò êáé ìáêñïáããåéáêÝò). Üêñïõ, ìå êáôáóôñåðôéêÝò óõíÝðåéåò ãéá ôçí ðïéüÇ óõ÷íüôçôá ð.÷. ôçò áìöéâëçóôñïåéäïðÜèåéáò ôçôá áëëÜ êáé ôç äéÜñêåéá æùÞò ôïõ çëéêéùìÝíïõ óôï äéáâÞôç áõîÜíåé ìå ôçí çëéêßá. Ôï ßäéï óõìäéáâçôéêïý. Ç óýóôáóç óå üëá ôá äéáâçôéêÜ Üôïâáßíåé êáé ìå ôç óõ÷íüôçôá ôïõ êáôáññÜêôç êáé ìá íá åëÝã÷ïõí ôáêôéêÜ ôá ðüäéá ôïõò ãéá ôçí ôïõ ãëáõêþìáôïò. ÊáôÜ óõíÝðåéá ïé çëéêéùìÝíïé ðáñïõóßá êÜëùí, åîåëêþóåùí, ìéêñïôñáõìáôéäéáâçôéêïß áóèåíåßò èá ðñÝðåé íá åîåôÜæïíôáé ôáóìþí êëð åßíáé ðåñéóóüôåñï åðéôáêôéêÞ óôç ìåãÜêôéêÜ áðü ïöèáëìßáôñï (ôïõëÜ÷éóôïí ìéá öïñÜ ôï ëç çëéêßá. Ç âïÞèåéá åðßóçò óõããåíþí êáé ößëùí, ÷ñüíï áí üëá åßíáé öõóéïëïãéêÜ), äéüôé ç êáêÞ 10
Ôåýxïò 33 ìåôþðéóç ôïõ äéáâÞôç óå ðåñßðôùóç ðïõ ôï çëéáëëÜ êáé ôùí äéáöüñùí åðéêéùìÝíï Üôïìï äåí ìðïñåß ðëïêþí ôïõ óôç ãåñïíôéêÞ ìüíï ôïõ íá åîåôÜæåé ôá çëéêßá, äåí åßíáé ßäéïé ãéá ðüäéá ôïõ (ëüãù êáêÞò üëïõò. ÄåäïìÝíïõ üôé äåí üñáóçò, íïçôéêþí äõóëåéõðÜñ÷ïõí åéäéêÝò ìåëÝôåò ôïõñãéþí êëð), åßíáé êÜôé ãéá ôïõò ãëõêáéìéêïýò óôüðáñáðÜíù áðü áðáñáßôç÷ïõò óôá ãåñïíôéêÜ Üôïìá ôç. ìå äéáâÞôç, áõôïß ðñÝðåé íá Ç äéáôáñá÷Þ ôçò óôõôéåîáôïìéêåýïíôáé. Ãéá Ýíá êÞò ëåéôïõñãßáò åßíáé ðåÜôïìï ð.÷. 70 åôþí, êáôÜ ô’ ñéóóüôåñï óõ÷íÞ óôïõò Üëëá õãéÝò, ìå ðñïóäüêéìï çëéêéùìÝíïõò äéáâçôéêïýò åðéâßùóçò ðÜíù áðü 5 Ýôç, (ðñïóâÜëëåôáé ôï 55-95% ï óôü÷ïò ãéá ôç HbA1c èá ôùí çëéêéùìÝíùí äéáâçôéêþí áíäñþí óå óýãêñéóç ìðïñïýóå íá åßíáé <7% ìå ðåñßðïõ 50% ôùí çëéêéù(üðùò êáé óôá äéáâçôéêÜ ìÝíùí ìç äéáâçôéêþí áôüÜôïìá ìéêñüôåñçò çëéêßáò), ìùí). Óôçí áéôéïëïãßá ôçò ìå óôü÷ï óáê÷Üñïõ íçóõãêáôáëÝãïíôáé ç áããåéïóôåßáò ìåôáîý 100-150 mg/ ðÜèåéá, ç íåõñïðÜèåéá ôïõ dL êáé ìåôáãåõìáôéêïý áõôïíüìïõ íåõñéêïý óõ<180 mg/dL. Ç åðßôåõîç óôÞìáôïò, ïñìïíéêÝò äéáôáñá÷Ýò, åíäïèçëéáêÞ ôùí óôü÷ùí áõôþí èá äéáôçñåß ìéá éêáíïðïéçôéêÞ äõóëåéôïõñãßá, øõ÷ïëïãéêïß ðáñÜãïíôåò êáé äéÜñýèìéóç ôïõ óáê÷Üñïõ, ìå ó÷åôéêÞ ìåßùóç ôïõ êéíöïñá öÜñìáêá. Ç äéåñåýíçóç êáé ç èåñáðåßá ôïõ äýíïõ ìéêñïáããåéáêþí åðéðëïêþí. Ãéá ôçí áðïðñïâëÞìáôïò áõôïý äåí èá ðñÝðåé íá ðáñáëåßðåöõãÞ üìùò ôïõ ìç áíáãêáßïõ ãéá ôçí çëéêßá áõôÞ ôáé óôá ãåñïíôéêÜ Üôïìá, äéüôé ìðïñåß íá Ý÷åé ðïëý êéíäýíïõ õðïãëõêáéìéþí, Ýíáò ðéï ñåáëéóôéêüò åõåñãåôéêÝò åðéäñÜóåéò óôçí øõ÷ïëïãßá ôùí áôüóôü÷ïò èá ìðïñïýóå íá åßíáé HbA1c <8,0-8,5%. ìùí áõôþí. ¼ôáí ôï ðñïóäüêéìï åðéâßùóçò åßíáé ìéêñüôåñï, Ôï ìåãáëýôåñï üìùò ðñüâëçìá ó’ áõôÞ ôçí çëéï óôü÷ïò ãéá ôç HbA1c ìðïñåß íá åßíáé ëßãï ìåãáêßá åßíáé ôá êáñäéáããåéáêÜ ëýôåñïò (>8,5%). íïóÞìáôá. Ç óõ÷íüôçôÜ Ç áñôçñéáêÞ õðÝñôáóç ôïõò áõîÜíåé êáé åðéôåßíåôáé ðñÝðåé åðßóçò íá èåñáðåýåÔá êáñäéáããåéáêÜ íïóÞìáôá ìå ôçí ðáñïõóßá äéáâÞôç, ôáé óôïõò çëéêéùìÝíïõò, ìå áðïôåëïýí ôï ìåãáëýôåñï õðÝñôáóçò, äõóëéðéäáéìßáò, óôü÷ï <140/90 mmHg Þ ëéðñüâëçìá óôçí ôñßôç çëéêßá. ðá÷õóáñêßáò êáé êáðíßóìáãüôåñï áðü 20 mmHg áðü Ï óáê÷áñþäçò äéáâÞôçò ôýðïõ 2, ôïò êáé áðïôåëïýí ôçí ðñþôçí áñ÷éêÞ ðßåóç (åÜí ç áñç õðÝñôáóç, ç äõóëéðéäáéìßá, ç ôç áéôßá èáíÜôïõ ìåôáîý ôùí ÷éêÞ ðßåóç Þôáí >180 ðá÷õóáñêßá êáé ôï êÜðíéóìá äéáâçôéêþí áôüìùí ãåñïíôémmHg). Óçìåéþíåôáé üôé êÞò çëéêßáò. Ç óöáéñéêÞ áíôéóôïõò çëéêéùìÝíïõò åßíáé áõîÜíïõí ôç óõ÷íüôçôá áõôþí. ìåôþðéóç üëùí ôùí ðáñáãüóõ÷íÞ ç ýðáñîç ìåìïíùìÝíôùí êéíäýíïõ ðïõ óõìâÜëíçò óõóôïëéêÞò õðÝñôáóçò, ëïõí óôçí áíÜðôõîÞ ôïõò åßíáé áðáñáßôçôç ãéá ôç ç ïðïßá åðßóçò ðñÝðåé íá èåñáðåýåôáé êáé íá ìç ìåßùóç ôçò óõ÷íüôçôÜò ôïõò, áëëÜ ç «åðéèåôéêüèåùñåßôáé öõóéïëïãéêÞ åîÝëéîç ôïõ ãÞñáôïò. ôçôá» ôçò èåñáðåßáò óôç ãåñïíôéêÞ çëéêßá åîáôïÇ äõóëéðéäáéìßá åðßóçò ðñÝðåé íá áíôéìåôùðßìéêåýåôáé, êáé åîáñôÜôáé áðü ðïëëïýò ðáñÜãïíôåò æåôáé, äéáéôçôéêÜ Þ/êáé öáñìáêåõôéêÜ, ìå óôü÷ïõò (ðñïóäüêéìï åðéâßùóçò, ðïëõðëïêüôçôá èåñáðïõ äå äéáöÝñïõí áðü ôïõò äéáâçôéêïýò ìéêñüôåðåßáò, ýðáñîç ðüñùí, óõìðáñïìáñôïýíôá íïóÞñçò çëéêßáò (LDL-÷ïëçóôåñüëç <100 mg/dL). ìáôá, ê.ë.ð. ÃåíéêÜ ðÜíôùò ôï èåñáðåõôéêü ðëÜíï ôçò áíôéìåôþðéóçò ôïõ äéáâÞôç óå Ýíá çëéêéùìÝíï Üôïìï Èåñáðåßá ðñÝðåé íá ëÜâåé õðüøç ðïëëïýò ðáñÜãïíôåò, Ïé êáôÜëëçëïé óôü÷ïé ãéá ôç èåñáðåõôéêÞ áíôéüðùò: 11
ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá óéêÞ êáôÜóôáóç êáé ôá ôõ÷üí • Ôï ðñïóäüêéìï åðéâßùóõìðáñïìáñôïýíôá ðñïóçò ôïõ áóèåíïýò âëÞìáôá ôïõ áôüìïõ. Ç óõ• Ôçí éêáíüôçôá êáé ôç èÝ÷íÞ ýðáñîç óéùðçëÞò êáñëçóç ôïõ áóèåíïýò Þ/êáé äéáêÞò éó÷áéìßáò, ôá êéíçôéôùí óõããåíéêþí ðñïóþêÜ ðñïâëÞìáôá ëüãù áñèñßðùí ôïõ ðåñéâÜëëïíôüò ôéäáò, ç äéáíïçôéêÞ äõóëåéôïõ íá óõììïñöùèïýí ôïõñãßá êëð, êáèéóôïýí ôá êáé íá áêïëïõèÞóïõí ôéò ðñïãñÜììáôá Üóêçóçò ìåéáôñéêÝò ïäçãßåò. Ãéá ôï ñéêþò ðñïâëçìáôéêÜ óå ìéá óêïðü áõôü ïé èåñáðåõêáôçãïñßá õðåñÞëéêùí äéáôéêïß óôü÷ïé ðñÝðåé íá åßâçôéêþí êáé áðáéôïýí åéäéêÞ íáé ñåáëéóôéêïß êáé ôï èåðñïóï÷Þ (ð.÷. ìå äéåíÝñãåéá ñáðåõôéêü ó÷Þìá áðëü, äïêéìáóßáò êïðþóåùò ðñï êáôáíïçôü êáé åöéêôü ôçò ÝíáñîÞò ôïõò êëð). • Ôçí ýðáñîç ïéêïíïìéêþí ÅÜí ïé èåñáðåõôéêïß óôüêáé Üëëùí ðüñùí ÷ïé äåí åðéôåõ÷èïýí ìå ôç • Ôçí ýðáñîç óõìðáñïäßáéôá êáé ôçí Üóêçóç óå äéÜìáñôïýíôùí éáôñéêþí óôçìá 6-8 åâäïìÜäùí, åßíáé ðñïâëçìÜôùí (øõ÷éáôñéáðáñáßôçôç óõíÞèùò ç ÷ñÞêÝò Þ äéáíïçôéêÝò äéáôáóç öáñìáêåõôéêÞò èåñáðåßáò. ¼ëåò ïé äéáèÝóéñá÷Ýò, åðéðëïêÝò ôïõ äéáâÞôç, ëåéôïõñãéêÝò ìåò êáôçãïñßåò áíôéäéáâçôéêþí äéóêßùí, áëëÜ êáé áíåðÜñêåéåò êëð) ç éíóïõëßíç, åßíáé äõíáôüí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãéá • Ôç óõ÷íüôçôá êáé ôï åßäïò ôçò ðáñáêïëïýèçôçí åðßôåõîç ãëõêáéìéêïý åëÝã÷ïõ óôïõò ãÝñïíôåò óçò ôïõ äéáâÞôç äéáâçôéêïýò áóèåíåßò, áëëÜ öõóéêÜ ìå ïñéóìÝíåò ¼ëá ôá èåñáðåõôéêÜ ìÝóá áíôéìåôþðéóçò ôïõ ðñïûðïèÝóåéò, üðùò ôïíßäéáâÞôç óôá Üôïìá ìéêñüôåóôçêå ðáñáðÜíù. ñçò çëéêßáò åßíáé äõíáôüí íá Ïé óïõëöïíõëïõñßåò ÷ñçóéìïðïéçèïýí êáé óôá Ç óùóôÞ äéáôñïöÞ êáé ç ìõúêÞ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ðïëý óõÜôïìá ôñßôçò çëéêßáò, ìå ïñéÜóêçóç áðïôåëïýí ôïí ÷íÜ, ãéáôß åßíáé ãåíéêÜ êáëÜ óìÝíåò üìùò ðñïûðïèÝóåéò áêñïãùíéáßï ëßèï ôçò áíåêôÝò. Ï êßíäõíïò üìùò êáé ôñïðïðïéÞóåéò. èåñáðåßáò ôïõ äéáâÞôç ôýðïõ 2 åìöÜíéóçò õðïãëõêáéìßáò Ç óùóôÞ äéáôñïöÞ êáé ç åßíáé éäéáßôåñá õðáñêôüò ìõéêÞ Üóêçóç áðïôåëïýí óôéò çëéêßåò áõôÝò, ëüãù ôçò óõ÷íÞò óõíýðáñîçò ãåíéêÜ ôïí áêñïãùíéáßï ëßèï ôçò èåñáðåßáò ôïõ íåöñéêÞò, çðáôéêÞò Þ êáñäéáêÞò äõóëåéôïõñãßáò, äéáâÞôç ôýðïõ 2. Ç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõò åßíáé áíåðïõ ïäçãåß óå ðáñÜôáóç ôçò äñÜóçò ôïõò. Éäéáßêôßìçôç êáé óôá Üôïìá ãåñïíôéêÞò çëéêßáò. ¼ìùò ôåñá ç ãëéâåíêëáìßäç Ý÷åé óõó÷åôéóôåß áêüìá êáé ôá Üôïìá áõôÜ, ðïëëÝò öïñÝò, ü÷é ìüíï äåí åßìå èáíÜôïõò óå ïñéóìÝíåò ìåëÝôåò (ßóùò ëüãù íáé ðá÷ýóáñêá, áëëÜ áíôßèåôá ðáñïõóéÜæïõí óçýðáñîçò äñáóôéêþí ìåôáâïëéôþí), áí êáé ü÷é óå ìáíôéêÞ áðßó÷íáóç, ðñÜãìá ðïõ êáèéóôÜ ôéò üëåò. Ïé ìåãëéôéíßäåò (íáôåãëéíßäç êáé ñåðáãëéíßõðïèåñìéäéêÝò äßáéôåò áêáôÜëëçëåò ãé’ áõôïýò. äç) ìðïñïýí åðßóçò íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ìå åðéÌéá äßáéôá ëéãüôåñï ðåñéïñéóôéêÞ óõ÷íÜ ìðïñåß ôõ÷ßá ó’ áõôÝò ôéò çëéêßåò. íá âåëôéþóåé ôçí ðïéüôçôá æùÞò ôùí áôüìùí áõÇ ìåôöïñìßíç åßíáé ðïëý áðïôåëåóìáôéêÞ, ôüóï ôþí, ÷ùñßò óçìáíôéêÞ åðéâÜñõíóç ôïõ ãëõêáéìéóå ðá÷ýóáñêïõò üóï êáé óå ëåðôüóùìïõò äéáâçêïý åëÝã÷ïõ. Óå ðåñßðôùóç üìùò ýðáñîçò ðáôéêïýò êáé ìå åîáßñåóç ôá ãáóôñåíôåñéêÜ ðñïâëÞ÷õóáñêßáò, ç áðþëåéá âÜñïõò èá Ý÷åé óßãïõñá ìáôá êáé ôï ó÷åôéêü êßíäõíï ãáëáêôéêÞò ïîÝùóçò åõåñãåôéêÝò åðéäñÜóåéò óôï ãëõêáéìéêü Ýëåã÷ï, åðß íåöñéêÞò Þ çðáôéêÞò äõóëåéôïõñãßáò, åßíáé ãåüðùò êáé óôá íåüôåñá äéáâçôéêÜ Üôïìá. Ç óùìáíéêÜ êáëÜ áíåêôÞ. ÐñÝðåé üìùò åäþ íá ôïíéóôåß ôéêÞ Üóêçóç åðßóçò Ý÷åé ôéò ßäéåò åõåñãåôéêÝò åðéüôé ç åêôßìçóç ôçò íåöñéêÞò ëåéôïõñãßáò óôç ãåäñÜóåéò óôïõò äéáâçôéêïýò ãåñïíôéêÞò çëéêßáò ñïíôéêÞ çëéêßá äåí ðñÝðåé íá óôçñßæåôáé ìüíï óôç üðùò êáé óôïõò íåüôåñïõò. Ôï åðßðåäï êáé ç ìÝôñçóç ôçò êñåáôéíßíçò ôïõ ðëÜóìáôïò (åßíáé óõÝíôáóÞ ôçò èá ðñÝðåé íá åßíáé áíÜëïãï ìå ôç öõ12
Ôåýxïò 33 âáóéêÞò éíóïõëßíçò çìåñçóßùò (ìå Þ ÷ùñßò äéóêßá) ìÝ÷ñé åíôáôéêïðïéçìÝíá ó÷Þìáôá. Åßíáé áõôïíüçôï üôé ç ÷ñÞóç éíóïõëßíçò áðáéôåß ôç óõíåñãáóßá áðü ìÝñïõò ôïõ äéáâçôéêïý áôüìïõ Þ ôùí óõããåíþí ôïõ, ìå áõôÝëåã÷ï ôïõ óáê÷Üñïõ óôï óðßôé. Ìå ôïí ôñüðï áõôü èá áðïöåõ÷èåß ç Üìåóç áðïññýèìéóç ôïõ äéáâÞôç (õðåñùóìùôéêÝò êáôáóôÜóåéò êëð) êáé èá áðïöåõ÷èïýí ïé õðïãëõêáéìßåò. Óå ïîåßåò åîÜëëïõ êáôáóôÜóåéò (ð.÷. ìåôÜ áðü Ýìöñáãìá ôïõ ìõïêáñäßïõ, åãêåöáëéêü åðåéóüäéï, ëïéìþîåéò êëð) åßíáé åðéâåâëçìÝíç ç ðñïóùñéíÞ Ýóôù ÷ñÞóç éíóïõëßíçò ãéá êÜðïéï äéÜóôçìá. ÃåíéêÜ ðñÝðåé íá ôïíéóôåß ãéá Üëëç ìéá öïñÜ üôé åßíáé ëÜèïò íá èåùñåßôáé ç ìåãÜëç çëéêßá ùò áíáãêáóôéêü åìðüäéï óôç óùóôÞ åêôßìçóç êáé èåñáðåõôéêÞ ðñïóÝããéóç ôïõ äéáâÞôç, ìå ïðïéïäÞðïôå ôñüðï. Ðïëëïß çëéêéùìÝíïé åßíáé ëåéôïõñãéêÜ ðïëý åíåñãåßò êáé äéêáéïýíôáé ôçò ðëÞñïõò ðñïóï÷Þò êáé êáôáíüçóçò ôùí ðñïâëçìÜôùí ôïõò áðü ôï èåñÜðïíôá éáôñü ôïõò. ÷íÜ ðáñáðëáíçôéêÞ) áëëÜ íá õðïëïãßæåôáé (ìå âÜóç ôïí áðëü ôýðï ôùí Cockroft êáé Gault) ç êÜèáñóç êñåáôéíßíçò: ÊÜèáñóç êñåáôéíßíçò = [(140-çëéêßá) x (óùìáôéêü âÜñïò)] / [72 x (êñåáôéíßíç ðëÜóìáôïò)] (ôï ðáñáðÜíù ðïëëáðëáóéÜæåôáé x 0,85 åðß ãõíáéêþí), êáé íá ôñïðïðïéåßôáé áíÜëïãá ç äüóç ôùí ÷ïñçãïõìÝíùí öáñìÜêùí. Ç áêáñâüæç Ý÷åé Þðéá õðïãëõêáéìéêÞ äñÜóç êáé ç ÷ñÞóç ôçò ðïëëÝò öïñÝò ðåñéïñßæåôáé áðü ãáóôñåíôåñéêÝò äéáôáñá÷Ýò. Ïé ãëéôáæüíåò (ðéïãëéôáæüíç, ñïæéãëéôáæüíç) ìåéþíïõí ôçí áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç êáé êáëõôåñåýïõí ôï ãëõêáéìéêü Ýëåã÷ï, ÷ùñßò íá ðñïêáëïýí õðïãëõêáéìßåò. Ðñïêáëïýí üìùò ìåñéêÝò öïñÝò áýîçóç ôïõ âÜñïõò êáé êáôáêñÜôçóç õãñþí. Ãé’ áõôü ðñÝðåé íá ÷ïñçãïýíôáé ìå ðñïóï÷Þ óå êáñäéáêÞ áíåðÜñêåéá (áíôåíäåßêíõíôáé óå ðñï÷ùñçìÝíç êáñäéáêÞ áíåðÜñêåéá Þ ç óõã÷ïñÞãçóÞ ôïõò ìå éíóïõëßíç ãé’ áõôüí áêñéâþò ôï ëüãï). ÅÜí äåí åðéôõã÷Üíåôáé ï êáôÜëëçëïò ìåôáâïëéêüò Ýëåã÷ïò ôïõ äéáâÞôç ìå ôá áðü ôïõ óôüìáôïò áíôéäéáâçôéêÜ äéóêßá, åßíáé ëÜèïò íá èåùñåßôáé üôé ç éíóïõëßíç äåí Ý÷åé èÝóç óôç èåñáðåßá ôïõ äéáâÞôç ôùí çëéêéùìÝíùí áôüìùí. ÁíÜëïãá ìå ôçí ðåñßóôáóç êáé ôïõò èåñáðåõôéêïýò óôü÷ïõò ðïõ èá åðéëåãïýí, åßíáé äõíáôüí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí üëïé ïé óõíäõáóìïß ôçò éíóïõëßíçò, áðü ôá ðïëý áðëÜ ó÷Þìáôá ìå ìéá ìüíï Ýíåóç
ÂÉÂËÉÏÃÑÁÖÉÁ • ÊáôóéëÜìðñïò Í, Éùáííßäçò É, Ôåíôïëïýñçò Í, Ôóáðüãáò Ð. ÄéáâÞôçò óôçí ôñßôç çëéêßá. Åéò: Ìáèáßíù íá æù ìå ôï ÄéáâÞôç. ÉáôñéêÝò Åêäüóåéò Ëßôóáò, ÁèÞíá 2000, óåë: 175-182 • Cockroft D, Gault MH: Prediction of creatinine clearance from serum creatinine. Nephron 1976;16:3141 • Halter JB. Geriatric patients. In: Therapy for diabetes mellitus and related disorders, Fourth edition, American Diabetes Association, H.E. Lebovitz (editor), 2004; pp 259-265 • Katsilambros N, Aliferis K, Darviri C, Tsapogas P, Alexiou Z, Tritos N, Arvanitis M. Evidence for an increase in the prevalence of known diabetes in a sample of an urban population in Greece. Diabet Med 1993;10:87-90 • Meneilly GS, Hards S, Tessier D, et al. NIDDM in the elderly. Diabetes Care 1996;19:1320-1375 • Sinclair AJ. Diabetes in old age. In: J. Pickup & G. Williams eds. Textbook of Diabetes, 3rd edn, Blackwell Science Ltd, Oxford 2003;67:1-18 • Shorr RI, Ray WA, Daugherty JR, et al. Incidence and risk factors for serious hypoglycemia in older persons using insulin or sulfonylureas. Arch Intern Med 1997;157:1681-1686 • UKPDS Study Group. UK Prospective Diabetes Study 6. Complications in newly diagnosed type 2 diabetic patients and their association with different clinical and biochemical risk factors. Diabetes Research 1990;13:1-11
Êùíóôáíôßíïò ÌáêñõëÜêçò, Éáôñüò 13
ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá
14
Ôåýxïò 33
METRONIC 8
15
Ôåýxïò 33
Ôé åßíáé ôá ðñïúüíôá ôåëéêÞò ãëõêïæõëßùóçò (AGE's) êáé ðïéÜ ç ó÷Ýóç ôïõò ìå ôï óáê÷áñþäç äéáâÞôç; ðïõ ðñïêáëïýí ôéò áñíçôéêÝò óõ¼ëïé ãíùñßæïõìå ðïëý êáëÜ íÝðåéåò ôïõ äéáâÞôç ôïóï óôá ìéüôé ç ãëõêüæç åßíáé ‘êïëëçôéêü õëéêñÜ (ìÜôéá,íåöñÜ), üóï êáé óôá ìåêü’. Áõôü ðïõ äåí Ý÷ïõìå ßóùò óõãÜëá áããåßá (êáñäéÜ). Ôá AGE's íåéäçôïðïéÞóåé åßíáé üôé õðåñâïìðïñïýí íá êáôáóôñÝøïõí êÜèå ëéêÞ-ðëåïíÜæïõóá ðïóüôçôá ãëõéóôü ìÝóá óôï áíèñþðéíï óþìá. êüæçò ìÝóá óôï áßìá ìáò ìðïñåß Ãé áõôü, ç óùóôÞ ñýèìéóç ôïõ óáêíá äñÜóåé óáí åóùôåñéêÞ êüëëá ÷Üñïõ åßíáé åðéôáêôéêÞ áíÜãêç ðïõ èá ïäçãÞóåé óå åðéðëïêÝò ôïõ óôá Üôïìá ìå äéáâÞôç. Ôá AGE's äéáâçôç. Ç äéáäéêáóßá ôçò ðñïäçìéïõñãïýíôáé ìå Ýíá óôáèåñü óêüëëçóçò ôçò ãëõêüæçò óå äéÜöïáëëÜ áñãü ñõèìü óôï óþìá ìáò ñá êýôôáñá ìÝóá óôï óþìá ìáò êáé áðü ôçí åìâñõúêÞ çëéêßá êáé óõóôçò ìåôÝðåéôá áëëáãÞò ôïõ ó÷Þìáóùñåýïíôáé ìå ôï ÷ñüíï. Ðáñüôüò ôïõò, Ý÷åé óáí áðïôÝëåóìá ôç ëá áõôÜ ç äçìéïõñãßá ôïõò åðéôáäçìéïõñãßá ìéáò ïìáäáò áðü ÷çìé÷ýíåôáé åìöáíþò óôï äéáâÞôç êÝò ïõóßåò ðïõ üëïé Ý÷ïõìå óôï ëüãù ôçò ìåãÜëçò äéáèåóéìüôçôáò óþìá ìáò êáé ëÝãïíôáé ðñï÷ùñçãëõêüæçò ìåíá ðñïúüíôá ôåëéêÞò ãëõêïæõëßùÇ ãëõêïæõëéùìÝíç áéìïóöáéñßóçò (advanced glycation end proíç ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ôïõò ducts) Þ åí óõíôïìßá üðùò êáé èá éáôñïýò ãéá ôïí Ýëåã÷ï ôïõ óáêôá áíáöÝñïõìå AGE's. ÷Üñïõ, êõñßùò ìåôñÜåé ôçí ãëõêüÔá AGE's ìðïñïýí íá äçæç ðïõ åßíáé êïëëçìÝíç óôéò ðñùìéïõñãçèïýí üôáí ôá óÜê÷áñá ôåÀíåò óôá åñõèñÜ áéìïóöáßñéá áãêéóôñþíïíôáé êáé êïëëÜíå ðÜíù óå ëßðç, ðñùôåÀíåò Þ Üëëá ìüñéá Ôá âñáóôÜ êáé ôá øçôÜ Ý÷ïõí ëéãüôå- åíüò áôüìïõ. Áí êáé Ýíá Üôïìï ìðïñåß íá ðáìÝóá óôï óþìá ìáò. ñá AGE's áðü ôá ôçãáíéôÜ öáãçôÜ ñÜãåé ôá ðñïúüíôá áõôÜ åíäïãå¢ôïìá ìå äéáâÞôç öôéÜ÷íïõí ôá íþò, üôáí ôá åðßðåäá óáê÷Üñïõ ôïõ åßíáé áíåâáóìÝðñïúüíôá áõôÜ ðéï ãñÞãïñá üôáí ôá åðßðåäá ãëõêüíá, ôï ìåãáëýôåñï ðïóïóôü ôïõò ðñïåñ÷åôáé åîùæçò óôï áßìá ôïõò åßíáé áõîçìÝíá. Ïé äéáâçôéêïß öôéÜãåíþò, áðï ôéò ôñïöÝò êáé éäéáßôåñá áðï ôïí ôñüðï ÷íïõí AGE's óôï óþìá ôïõò åðåéäÞ ç ðåñßóóåéá ãëõìáãåéñÝìáôïò. Ïé ïõóßåò áõôÝò ó÷çìáôßæïíôáé ìå ôç êïæçò óôï áßìá ôïõò êïëëÜåé óôéò ðñùôåÀíåò ðÜíù èÝñìáíóç Þ ôï ìáãåßñåìá óáê÷Üñùí ìå ëßðç Þ ðñùóôéò êõôôáñéêÝò ìåìâñÜíåò ìå áðïôÝëåóìá ôï ó÷çôåÀíåò êáé åéóÝñ÷ïíôáé óôï óþìá ìáò Þäç ó÷çìáôéìáôéóìü áõôþí ôùí ìïñßùí. Ïé ïõóßåò áõôÝò åßíáé
Ôá Üôïìá ìå óáê÷áñþäç äéáâÞôç Ý÷ïõí áõîçìÝíç óõãêÝíôñùóç ðñïúüíôùí ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôç óýíäåóç ôçò ãëõêüæçò ìå äéÜöïñá ìüñéá ôïõ ïñãáíéóìïý ôá ïðïßá ó÷åôßæïíôáé ìå ôéò åðéðëïêÝò ôïõ äéáâÞôç. Ðáñüìïéåò ïõóßåò áíåõñßóêïíôáé êáé óå äéÜöïñåò ôñïöÝò. Ç óõãêÝíôñùóç áõôþí åîáñôÜôáé áðü ôïí ôñüðï ìáãåéñÝìáôïò. 17
ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá
óìÝíåò ìÝóù ôùí ôñïöþí ðïõ êáôáíáëþíïõìå. Ôá ÁGE's ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôéò ùìÝò ôñïöÝò åßíáé áìåëçôÝá Þ ðïëý ÷áìçëÜ êáé åßíáé êõñßùò áðïôÝëåóìá ôçò äéáäéêáóßáò ôïõ ìáãåéñÝìáôïò. Ôñüöéìá ôá ïðïßá åêôßèåíôáé óå õøçëÝò èåñìïêñáóßåò Ý÷ïõí óõíÞèùò õøçëüôåñá åðßðåäá AGE's. Ôá AGE's ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôéò ôñïöÝò åßíáé ðåñéóóüôåñá üôáí ïé ôñïöÝò åðåîåñãÜæïíôáé óôï öïýñíï Þ óôï ôçãÜíé êáé ÷áìçëüôåñá üôáí âñÜæïíôáé Þ ìáãåéñåýïíôáé óå öïýñíï ìéêñïêõìÜôùí Þ óôç ó÷Üñá. ÌÝ÷ñé óôéãìÞò ðåñßðïõ 250 ôñïöÝò Ý÷ïõí åëåã÷èåß ãéá ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõò óå ÁGE's. Ôñüöéìá ðëïýóéá óå ëéðáñÜ Ý÷ïõí ðåñéóóüôåñá ÁGE's áðü åêåßíá ìå öôù÷Ü ëéðáñÜ ð÷ ç êáíïíéêÞ ìáãéïíÝæá Ý÷åé 4 öïñÝò ðåñéóóüôåñá ÁGE's áðü üôé ç light. ÖõôéêÞò ðñïÝëåõóçò ôñüöéìá üðùò öñïýôá, ëá÷áíéêÜ, êáñðïß, ðåñéÝ÷ïõí ëéãüôåñï ðïóü ÁGE's, åíþ æùúêÞò ðñïÝëåõóçò ôñüöéìá üðùò ôõñéÜ, ìïó÷Üñé, øÜñéá, áõãÜ Ý÷ïõí õøçëüôåñá ðïóïóôÜ ó÷çìáôéóìÝíùí ÁGE's. Ôñüöéìá ôá ïðïßá Ý÷ïõí õðïóôåß êÜðïéá
åðåîåñãáóßá óõ÷íÜ Ý÷ïõí õøçëüôåñá ðïóïóôÜ ÁGE's áðü üôé ôá ìç åðåîåñãáóìÝíá. Ôñüðïé ãéá íá ìåéþóïõìå ôá äéáôñïöéêÜ ÁGEs 1. Êáôáíáëþíåôå ðåñéóóüôåñá ùìÜ öñïýôá êáé ëá÷áíéêÜ 2. Ðåñéïñßóôå ôçí ðïóüôçôá ôùí ôñïößìùí ðïõ åßíáé ðëïýóéá óå ÁGE's üðùò ðëÞñç ôõñéÜ, êñÝáôá êáé ëéðáñÜ åðåîåñãáóìÝíá êñÝáôá üðùò hot dogs êáé êáôáíáëþíåôÝ ôá óðáíéüôåñá. 3. ÅðéëÝãåôå ôñüöéìá ðïõ åßíáé ÷áìçëÜ óå ÁGE's üðùò öñïýôá, ëá÷áíéêÜ, êáñðïýò, ãáëáêôïêïìéêÜ ðñïúüíôá ìå ÷áìçëÜ ëéðáñÜ 4. Ìáãåéñåýåôå ôá ôñüöéìá óå ÷áìçëüôåñåò èåñìïêñáóßåò. ¼ôáí ìáãåéñåýåôå åðéëÝãåôå õãéåéíüôåñåò ìåèüäïõò, üðùò âñÜóéìï êáé éäéáßôåñá óôïí áôìü ðáñÜ ôçãÜíéóìá. ÌÝèïäïé ìáãåéñÝìáôïò üðùò ï âñáóìüò ìðïñïýí íá ìåéþóïõí ìÝ÷ñé êáé 50% ôçí ðñüóëçøç ÁGE's áðü ôéò ôñïöÝò áðü ôïí ïñãáíéóìü ìáò. ¼ôáí ìáãåéñåýïõìå ìå íåñü åìðïäßæïíôáé ôá óÜê÷áñá íá ðñïóêïëëÞóïõí óôéò ðñùôåÀíåò êáé íá äçìéïõñãÞóïõí áõôÜ ôá äçëçôçñéþäç ÷çìéêÜ. Åíþ, áíôéèÝôùò, ç Ýëëåéøç íåñïý êáôÜ ôï ìáãåßñåìá Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ôïí óõíäõáóìü ôùí óáê÷Üñùí ìå ôéò ðñùôåÀíåò ìå áðïôÝëåóìá íá äçìéïõñãïýíôáé ôá ðñïúüíôá áõôÜ. Ìáñãáñßôá-ÅëÝíç Âåñíßêïõ, ÊëéíéêÞ Äéáéôïëüãïò
18
ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá
ÍÝá áðü ôç ÄéåèíÞ Âéâëéïãñáößá ÈåôéêÜ áðïôÝëåóìáôá áðü ôç èåñáðåßá ôïõ Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç Êýçóçò Óôç äéåèíÞ âéâëéïãñáößá õðÜñ÷åé óçìáíôéêÞ äé÷ïãíùìßá ó÷åôéêÜ ìå ôá êñéôÞñéá äéÜãíùóçò ôïõ óáê÷áñþäç äéáâÞôç êýçóçò (ÓÄÊ), ôçí áíÜãêç äéÜãíùóçò, êáèþò êáé ìå ôïí ôñüðï êáé ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò èåñáðåõôéêÞò ðáñÝìâáóçò. ¸íáò áðü ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò ëüãïõò åßíáé ç áðïõóßá ìåãÜëùí ðñïïðôéêþí ôõ÷áéïðïéçìÝíùí êëéíéêþí ìåëåôþí ðïõ íá äåß÷íïõí ìå óôïé÷åßá ôá ïöÝëç ôçò èåñáðåõôéêÞò ðáñÝìâáóçò. Ôï êåíü áõôü Þñèå íá êáëýøåé ç ðñüóöáôç ðïëõêåíôñéêÞ ìåëÝôç óôçí Áõóôñáëßá. ôçí ïìÜäá ðáñÝìâáóçò íïóçëåýôçêáí óå åíôáôéêÞ ×ßëéåò Ýãêõåò ãõíáßêåò ìåôáîý 24-34 åâäïìÜäùí ìïíÜäá ðáñáêïëïýèçóçò íåïãíþí, ðéèáíüôáôá ëüãù êýçóçò ôõ÷áéïðïéÞèçêáí óå äýï ïìÜäåò. Óôç ìßá ôçò áõîçìÝíçò áíçóõ÷ßáò ôùí éáôñþí ðïõ Þóáí åíÞïìÜäá Ýãéíå óõóôçìáôéêÞ èåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéìåñïé ôçò äéÜãíùóçò ôïõ óç ôïõ ÓÄÊ ìå êáèçìåñéíÝò ÓÄÊ. Ôñåéò ìÞíåò ìåôÜ ôïí ìåôñÞóåéò ãëõêüæçò áßìáôïò, Ç Ýãêáéñç äéÜãíùóç ôïõ ôïêåôü ïé ãõíáßêåò ôçò ïìÜäéáéôçôéêÝò ïäçãßåò êáé ÷ñÞóáê÷áñþäç äéáâÞôç êýçóçò êáé äáò ðáñÝìâáóçò ðáñïõóßáóç éíóïõëßíçò üôáí ôá üñéá ç óõóôçìáôéêÞ èåñáðåõôéêÞ óáí óçìáíôéêÜ ìéêñüôåñï ôçò ãëõêüæçò áßìáôïò äåí âáèìü êáôÜèëéøçò êáé êáëýáíôéìåôþðéóç ó÷åôßæïíôáé ìå åðéôõã÷Üíïíôáí ìüíï ìå ôçí ôåñï âáèìü ðïéüôçôáò æùÞò, äéáéôçôéêÞ áãùãÞ, åíþ óôçí ìéêñüôåñï ðïóïóôü åðéðëïêþí üðùò Ýäåéîå ç óõìðëÞñùóç Üëëç ïìÜäá äåí Þôáí ãíùó÷åôéêïý åñùôçìáôïëïãßïõ, óôÞ ç äéÜãíùóç ôïõ ÓÄÊ êáé óå óýãêñéóç ìå ôçí ïìÜäá ìç ðáñÝìâáóçò. Ôá óôïéáêïëïõèÞèçêå ç óõíÞèçò ìáéåõôéêÞ ðáñáêïëïýèç÷åßá áõôÜ óõíçãïñïýí õðÝñ ôçò Üðïøçò üôé ç ãíþóç. óç ôçò äéÜãíùóçò ôïõ ÓÄÊ êáèþò êáé ç äéáäéêáóßá Ôá íåïãíÜ ôçò ïìÜäáò ðáñÝìâáóçò ðáñïõóßáóáí ôçò ðáñáêïëïýèçóçò óôç äéÜñóçìáíôéêÜ ìéêñüôåñá ðïóïóôÜ êåéá ôçò êýçóçò äåí öáßíåôáé íá óïâáñþí íåïãíéêþí åðéðëïêþí åß÷å äõóìåíÞ åðßäñáóç óôçí ðïéü(íåïãíéêïß èÜíáôïé, äõóôïêßá ôçôá æùÞò ôùí ãõíáéêþí. þìùí, êáôÜãìáôá ïóôþí êáé ÓõìðåñáóìáôéêÜ, üðùò ôïíßæåôáé ìáéåõôéêÞ ðáñÜëõóç) óå óýãêñéóå Üñèñï ó÷ïëéáóìïý óôï ßäéï óç ìå ôçí ïìÜäá ðïõ Ýëáâå ôç ðåñéïäéêü ç ìåëÝôç áõôÞ ðñïóõíÞèç ìáéåõôéêÞ öñïíôßäá, 1% óöÝñåé éó÷õñÞ õðïóôÞñéîç ãéá Ýíáíôé 4% áíôßóôïé÷á. Åðßóçò ôá ôçí áíáãêáéüôçôá äéÜãíùóçò êáé ðïóïóôÜ ìáêñïóùìßáò (äçëáäÞ èåñáðåßáò ôïõ óáê÷áñþäç äéáíåïãíÜ ìå âÜñïò ãÝííçóçò ìåâÞôç óôçí êýçóç. ãáëýôåñï áðü 4 kg) óôçí ïìÜäá CA Crowther êáé óõí. N Engl J ðáñÝìâáóçò Þóáí óçìáíôéêÜ ìéMed (2005) 352:2477-86 êñüôåñá (10% Ýíáíôé 21%). Ôá ðïóïóôÜ êáéóáñéêÞò ôïìÞò Þóáí ÅëÝíç Áíáóôáóßïõ, ôá ßäéá êáé óôéò äýï ïìÜäåò. ÐáñÜ Éáôñüò ôáýôá ðåñéóóüôåñá íåïãíÜ áðü
20
Ôåýxïò 33 Ìéá íÝá ôå÷íéêÞ ãïíéäéáêÞò èåñáðåßáò åßíáé ðéèáíüí íá ÷ñçóéìïðïéçèåß óôï ìÝëëïí ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç ôýðïõ 1 ÅñåõíçôÝò áðü ôï Iáôñéêü ÊÝíôñï ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôïõ Âaylor êáé ôïõ Éíóôéôïýôïõ ¸ñåõíáò ôïõ  aylor áíÝðôõîáí ìéá êáéíïýñãéá ôå÷íéêÞ ç ïðïßá åðéôñÝðåé ôçí ÷ïñÞãçóç ãïíéäßùí éíóïõëßíçò óôï ðÜãêñåáò, ôï üñãáíï äçëáäÞ ðïõ ðáñÜãåé ôçí éíóïõëßíç, ç ïðïßá, ùò ãíùóôüí, ëåßðåé áðü ôá Üôïìá ìå óáê÷áñþäç äéáâÞôç ôýðïõ 1. Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ áðïôåëåß ôï ðñþôï âÞìá äõíçôéêÞò èåñáðåßáò ôïõ óáê÷áñþäç äéáâÞôç ôýðïõ 1. Ôá áðïôåëÝóìáôá áõôÞò ôçò ìåëÝôçò äçìïóéåýèçêáí óôï Ýãêñéôï éáôñéêü ðåñéïäéêü Proceedings of the National Academy of Sciences óôï ôåý÷ïò ôïõ Ìáúïõ 2006 áðü ôïõò P Gray bu rn êáé óõíåñãÜôåò. Ç éíóïõëßíç åßíáé ìéá ïñìüíç ðïõ åðéôñÝðåé óôï óÜê÷áñï íá åéóÝëèåé óôá êýôôáñá ôïõ óþìáôïò þóôå ôï ôåëåõôáßï íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ùò êáýóéìï. Ç êáéíïýñãéá ôå÷íéêÞ åßíáé ãíùóôÞ ùò ìÝèïäïò êáôáóôñïöÞò ôùí ìéêñïöõóáëßäùí ìå ôç âïÞèåéá ôùí õðåñÞ÷ùí (ultrasound-targeted microbu bble destruction technique "UTMD"). Må ôç âïÞèåéá ôçò ôå÷íéêÞò áõôÞò ãïíßäéá ôçò éíóïõëßíçò åãêëùâßæïíôáé óå ìéêñïóêïðéêÝò öõóáëßäåò êáé ìüëéò ïé öõóáëßäåò öèÜóïõí óôï óôü÷ï ôïõò äéáëýïíôáé ìå ôç âïÞèåéá ôùí õðåñÞ÷ùí åðéôñÝðïíôáò ôçí áðåëåõèÝñùóç ôùí ãïíéäßùí óôï ðÜãêñåáò. Ìå ôç âïÞèåéá áõôÞò ôçò ôå÷íéêÞò ïé åðéóôÞìïíåò áðåëåõèÝñùóáí ãïíßäéá éíóïõëßíçò óôï ðÜãêñåáò áñïõñáßùí êáé áõôü
åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ôç ìåßùóç ôïõ óáê÷Üñïõ áßìáôïò óôï áßìá ôùí æþùí. Åðßóçò, ìå ôçí ôå÷íéêÞ áõôÞ äïêéìÜóèçêå ç ÷ïñÞãçóç óôï ðÜãêñåáò ôùí æþùí ôïõ ãïíéäßïõ ôçò åîïêéíÜóçò ðïõ åßíáé ìüñéï ðïõ ó÷åôßæåôáé ìå ôç ñýèìéóç ôçò ðáñáãùãÞò ôçò éíóïõëßíçò. Áõôü åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ôçí áýîçóç ôùí åðéðÝäùí ôçò éíóïõëßíçò óôï áßìá ôùí æþùí êáé ôç ìåßùóç ôïõ óáê÷Üñïõ áßìáôïò áõôþí. Ôï ðéï óçìáíôéêü Þôáí üôé äåí õðÞñ÷å Ýíäåéîç âëÜâçò ôïõ ðáãêñÝáôïò. ¼ðùò äçëþíïõí ïé åñåõíçôÝò ç ôå÷íéêÞ áõôÞ åßíáé áðü ôá ðéï óçìáíôéêÜ âÞìáôá ãéá ôçí åðéôõ÷ßá ôçò èåñáðåßáò ôïõ óáê÷áñþäç äéáâÞôç ôýðïõ 1 ÷ùñßò ôçí áíÜãêç åíÝóåùí éíóïõëßíçò. Ôï åðüìåíï âÞìá èá åßíáé ç Ýñåõíá ãéá ôçí áíáãÝííçóç ôùí éíóïõëéíïðáñáãùãþí êõôôÜñùí óå áóèåíåßò ìå óáê÷áñþäç äéáâÞôç ôýðïõ 1. ÁíäñéáíÞ Âáæáßïõ, Éáôñüò
21
Ôåýxïò 33
NÝá ãéá ôç èåñáðåßá ìå áíôëßá óõíå÷ïýò ÷ïñÞãçóçò éíóïõëßíçò Ç áíôëßá óõíå÷ïýò õðïäüñéáò Ýã÷õóçò éíóïõëßíçò åßíáé ìßá åíáëëáêôéêÞ ìÝèïäïò ÷ïñÞãçóçò éíóïõëßíçò ðïõ Ý÷åé õéïèåôçèåß ôåëåõôáßùò êáé óôç ÷þñá ìáò ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç áóèåíþí ìå Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç ôýðïõ 1. Ç óõíå÷Þò ÷ïñÞãçóç éíóïõëßíçò Ý÷åé áñ÷ßóåé ùóôüóï íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá êáé óå áóèåíåßò ìå Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç Ôýðïõ 2 (ÓÄÔ2). Ïé äýï ðáñáêÜôù ìåëÝôåò ðïõ Ý÷ïõí äçìïóéåõèåß óå Ýãêñéôá åðéóôçìïíéêÜ ðåñéïäéêÜ äåß÷íïõí üôé ç áíôëßá éíóïõëßíçò åßíáé ôï ßäéï Þ áêüìá êáé êáëýôåñç óå ó÷Ýóç ìå ôï óýóôçìá ôùí ðïëëáðëþí åíÝóåùí óå áóèåíåßò ìå ÓÄÔ2, üôáí áðáéôåßôáé èåñáðåßá ìå éíóïõëßíç. Áíôëßá óõíå÷ïýò õðïäüñéáò ÷ïñÞãçóçò éíóïõëßíçò êáé óå áóèåíåßò ìå Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç Ôýðïõ 2 (ÓÄÔ2) Óå ìéá ìåëÝôç ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï ÔìÞìá Ðáèïëïãßáò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôïõ ÓõóôÞìáôïò Õãåßáò ôïõ Ìßóéãêáí ôùí ÇÐÁ êáé ðïõ ïíïìÜæåôáé «ÊëéíéêÞ äïêéìáóßá óõíå÷ïýò õðïäüñéáò ÷ïñÞãçóçò éíóïõëßíçò Ýíáíôé ðïëëáðëþí åíÝóåùí óå çëéêéùìÝíïõò áóèåíåßò ìå ÓÄÔ2» äéåñåõíÞèç-
êå ç áðïôåëåóìáôéêüôçôá êáé ç áóöÜëåéá ôïõ óõóôÞìáôïò ôçò óõíå÷ïýò õðïäüñéáò Ýã÷õóçò éíóïõëßíçò (áíôëßá óõíå÷ïýò ÷ïñÞãçóçò éíóïõëßíçò) óå ó÷Ýóç ìå ôï óýóôçìá ôùí ðïëëáðëþí åíÝóåùí éíóïõëßíçò óå çëéêéùìÝíïõò áóèåíåßò ìå ÓÄÔ2 ðïõ Þôáí óå èåñáðåßá ìå éíóïõëßíç. Ç áóöÜëåéá åêôéìÞèçêå ìå ôïí õðïëïãéóìü ôçò óõ÷íüôçôáò ôùí õðïãëõêáéìéêþí åðåéóïäßùí. ÅðéðëÝïí, åêôéìÞèçêå ç éêáíïðïßçóç ôùí áóèåíþí ìå åéäéêü åñùôçìáôïëüãéï. Ç ìåëÝôç áõôÞ ðñáãìáôïðïéÞèçêå óå äýï êÝíôñá êáé ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðáñáêïëïýèçóçò Þôáí 12 ìÞíåò. Óôç ìåëÝôç óõììåôåß÷áí 107 åíÞëéêåò áóèåíåßò ìå ÓÄÔ2 ðïõ åß÷áí çëéêßá ìåãáëýôåñç Þ ßóç ôùí 60 ÷ñüíùí (ìÝóç çëéêßá 66 ÷ñüíéá) êáé ìÝóç äéÜñêåéá íüóïõ 16 ÷ñüíùí. Ôá Üôïìá áõôÜ Þôáí ðá÷ýóáñêá åß÷áí äçëáäÞ ìÝóï äåßêôç ìÜæáò óþìáôïò 32 Kg/m2 êáé ñýèìéóç ç ïðïßá äåí Þôáí éêáíïðïéçôéêÞ áöïý ç ìÝóç ãëõêïæõëéùìÝíç áéìïóöáéñßíç (ðïõ áíôéðñïóùðåýåé ôç ìÝóç ôéìÞ óáê÷Üñïõ áßìáôïò ôïõ ôñéìÞíïõ) Þôáí 8.2%. Ïé áóèåíåßò ìïéñÜóèçêáí ôõ÷áßá óå äýï ïìÜäåò: ç ìßá áêïëïýèçóå ôï óýóôçìá ôçò óõíå÷ïýò õðïäüñéáò ÷ïñÞãçóçò õðåñôá÷åßáò äñÜóçò éíóïõëßíçò Çumalog ìå áíôëßá êáé ç Üëëç ïìÜäá óýóôçìá ðïëëáðëþí åíÝóåùí ìå ìéá éíóïõëßíç ìáêñÜò äñÜóçò (Lantus) êáé éíóïõëßíç Çumalog ðñéí áðü ôá ãåýìáôá. ÓáñÜíôá ïêôþ áóèåíåßò ìå áíôëßá êáé 50 ìå ðïëëáðëÝò åíÝóåéò ïëïêëÞñùóáí ôç ìåëÝôç. Ç ìÝóç ãëõêïæõëéùìÝíç áéìïóöáéñßíç Ýðåóå óôï 6.6 % óôïõò áóèåíåßò ìå áíôëßá êáé óôï 6.4% óôçí ïìÜäá ôùí ðïëëáðëþí åíÝóåùí. Ç ìéêñÞ äéáöïñÜ ìåôáîý ôùí äýï ïìÜäùí äåí Þôáí óçìáíôéêÞ. Ç óõ÷íüôçôá ôùí óïâáñþí õðïãëõêáéìéêþí åðåéóïäßùí Þôáí åîßóïõ ÷áìçëÞ êáé óôéò äýï ïìÜäåò. Åðßóçò äåí õðÞñ÷å äéáöïñÜ óôçí ðñüóëçøç âÜñïõò. Ç éêáíïðïßçóç âåëôéþèçêå óçìáíôéêÜ êáé óôéò äýï ïìÜäåò ôùí áóèåíþí. Óýìöùíá ìå ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò ìåëÝôçò êáé ôá äýï åßäç èåñáðåßáò, ôüóï ç áíôëßá üóï êáé ôï óýóôçìá ôùí ðïëëáðëþí åíÝóåùí, Þôáí åîßóïõ åðéôõ÷çìÝíá óôç åðßôåõîç ðïëý êáëïý ãëõêáéìéêïý åëÝã÷ïõ óýìöùíá ìå ôéò äéåèíåßò óõóôÜóåéò ìå éêáíïðïßçóç êáé áóöÜëåéá ìåôáîý ôùí áóèåíþí ðïõ äåí äéÝöåñå ìåôáîý ôùí äýï ïìÜäùí. Herman WH, et al. Diabetes Care. 2005 Jul;28(7):1568-73. 23
ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá Ç äåýôåñç ìåëÝôç, ðïõ åßíáé ðïëý êáëÜ ó÷åäéáóìÝíç, Ý÷åé ùò ôßôëï «Èåñáðåßá ìå áíôëßá éíóïõëßíçò Ýíáíôé ðïëëáðëþí çìåñÞóéùí åíÝóåùí éíóïõëßíçò óå ðá÷ýóáñêïõò áóèåíåßò ìå ÓÄÔ2» êáé ðñïÝñ÷åôáé áðü ôç ÄéáâçôïëïãéêÞ ÌïíÜäá ôïõ Éáôñéêïý ÊÝíôñïõ Wolfson ôïõ ÉóäñáÞë. Oé åñåõíçôÝò ðñïóðÜèçóáí íá äéåñåõíÞóïõí ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôçò èåñáðåßáò ìå áíôëßá éíóïõëßíçò Ýíáíôé ôùí ðïëëáðëþí çìåñÞóéùí åíÝóåùí óå áóèåíåßò ìå ÓÄÔ2 ðïõ Þôáí Þäç óå ó÷Þìá ìå äýï Þ ðåñéóóüôåñåò ðïëëáðëÝò åíÝóåéò êáé ôáõôü÷ñïíá Ýðáéñíáí áãùãÞ ìå äéóêßá ìåôöïñìßíçò (Glucophage). ÓáñÜíôá áóèåíåßò ìå ÓÄÔ2 ÷ùñßóèçêáí ôõ÷áßá óå äýï ïìÜäåò, ìßá ðïõ áêïëïýèçóå áãùãÞ ìå áíôëßá éíóïõëßíçò êáé äåýôåñç ðïõ áêïëïýèçóå óýóôçìá ðïëëáðëþí åíÝóåùí. Óôï ôÝëïò ôùí ðñþôùí 18 ìçíþí üëïé ïé áóèåíåßò ãéá 12 åâäïìÜäåò áêïëïýèçóáí áãùãÞ ìå ðïëëáðëÝò åíÝóåéò êáé ìåôöïñìßíç. Óôç óõíÝ÷åéá, ç áñ÷éêÞ ïìÜäá ðïõ Þôáí óå áíôëßá éíóïõëßíçò óõíÝ÷éóå ìå ó÷Þìá ðïëëáðëþí åíÝóåùí, åíþ ç ïìÜäá ðïõ Üñ÷éóå ìå ðïëëáðëÝò åíÝóåéò óõíÝ÷éóå ìå áíôëßá éíóïõëßíçò ãéá ÷ñïíéêü äéÜóôçìá Üëëùí 18 ìçíþí. Ïé áóèåíåßò ðñáãìáôïðïéïýóáí ôïõëÜ÷éóôïí 4 ìåôñÞóåéò óáê÷Üñïõ çìåñçóßùò (áðü ôï äÜêôõëï) êáé 7 ìåôñÞóåéò çìåñçóßùò ðñéí áðü ôéò åðéóêÝøåéò óôïõò 2, 8, 10 êáé 16 ìÞíåò. Óå ìéá õðïïìÜäá ôùí áóèåíþí Ýãéíå êáôáãñáöÞ ôïõ óáê÷Üñïõ áßìáôïò ìå óýóôçìá óõíå÷ïýò êáôáãñáöÞò ãëõêüæçò áßìáôïò (CGMS) ðñéí áðü ôéò åðéóêÝøåéò ôïõò áíôßóôïé÷ïõò ìÞíåò. Åðßóçò, åêôéìÞèçêáí ôá åðßðåäá ãëõêüæçò áßìáôïò íçóôåßáò êáèþò êáé áíÜ þñá ãéá 6 óõíå÷åßò þñåò ìåôÜ áðü ôõðïðïéçìÝíá ãåýìá. Ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò ìåëÝôçò Ýäåéîáí üôé ç áíôëßá óõíå÷ïýò ÷ïñÞãçóçò éíóïõëßíçò ìåßùóå óçìáíôéêÜ ôá åðßðåäá ôçò ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò óå ó÷Ýóç ìå ôçí ïìÜäá ðïõ áêïëïýèçóå ôï óýóôçìá ôùí ðïëëáðëþí åíÝóåùí. Åðéðñüóèåôá, ç áíôëßá óõíå÷ïýò ÷ïñÞãçóçò éíóïõëßíçò ìåßùóå óçìáíôéêÜ ôá åðßðåäá ãëõêüæçò ìåôÜ ôï ãåýìá. Áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé ïé äéáêõìÜíóåéò ôùí ìåôáãåõìáôéêþí åðéðÝäùí óáê÷Üñïõ áßìáôïò áðïôåëïýí áíåîÜñôçôï ðáñÜãïíôá êéíäýíïõ ãéá ìåëëïíôéêÝò åðéðëïêÝò áðü ôç íüóï. Ç ìåßùóç, åðïìÝíùò, ôçò ìåôáãåõìáôéêÞò õðåñãëõêáéìßáò Þôáí óçìáíôéêü óôïé÷åßï ôçò ìåëÝôçò. Ç âåëôßùóç áõôÞ Þôáí åöéêôÞ óôçí ïìÜäá ôùí áôüìùí ìå áíôëßá éíóïõëßíçò ÷ùñßò ôáõôü÷ñïíç áýîçóç ôïõ óùìáôéêïý âÜñïõò Þ ôçò äüóçò ôçò éíóïõëßíçò. Wainstein J, et al. Diabet Med. 2005 Aug;22(8):1037-46. 24
ÐïéÜ åßíáé ç óçìáóßá ôçò äéáêýìáíóçò ôùí åðéðÝäùí óáê÷Üñïõ áßìáôïò óôïí êáèïñéóìü ôïõ ãëõêáéìéêïý åëÝã÷ïõ; Óôçí åðüìåíç ìåëÝôç ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü ôçí ÊëéíéêÞ Ìåôáâïëéóìïý áðü ôçí ÉáôñéêÞ ó÷ïëÞ ôïõ King’s College ôïõ Ëïíäßíïõ åîåôÜóèçêå ç óçìáóßá ôçò äéáêýìáíóçò ôùí åðéðÝäùí óáê÷Üñïõ áßìáôïò ôçí ßäéá çìÝñá áëëÜ êáé áðü ìÝñá óå ìÝñá óôïí êáèïñéóìü ôïõ ãëõêáéìéêïý åëÝã÷ïõ áôüìùí ìå ÓÄÔ1 ìåôÜ áðü èåñáðåßá ìå ðïëëáðëÝò åíÝóåéò éíóïõëßíçò Þ óýóôçìá óõíå÷ïýò õðïäüñéáò Ýã÷õóçò éíóïõëßíçò (áíôëßá éíóïõëßíçò). Ç ðñïóðÜèåéá ôùí åñåõíçôþí óôçí ðñïêåéìÝíç ìåëÝôç Þôáí íá áíáêáëýøïõí ôïõò ðáñÜãïíôåò ðïõ óõìâÜëëïõí ìå ôïí êáëýôåñï ôñüðï óôç äéáìüñöùóç ôïõ ãëõêáéìéêïý åëÝã÷ïõ ôüóï óôïõò áóèåíåßò ìå áíôëßá éíóïõëßíçò, üóï êáé óå åêåßíïõò ìå ðïëëáðëÝò çìåñÞóéåò åíÝóåéò éíóïõëßíçò. Ç õðüèåóç ôùí åñåõíçôþí Þôáí üôé ç äéáêýìáíóç ôùí åðéðÝäùí óáê÷Üñïõ åßíáé êýñéïò ðáñÜãïíôáò ôïõ êáèïñßæåé ôïí ãëõêáéìéêü Ýëåã÷ï. Ç ìåßùóç ôçò äéáêýìáíóçò áõôÞò ó÷åôéßæåôáé ìå ôç âåëôßùóç ôïõ ãëõêáéìéêïý åëÝã÷ïõ ìåôÜ áðü èåñáðåßá ìå áíôëßá éíóïõëßíçò. ÌåëåôÞèçêáí 30 Üôïìá ìå ÓÄÔ1 ðïõ áêïëïõèïýóáí óýóôçìá ðïëëáðëþí åíÝóåùí éíóïõëßíçò. Óôá Üôïìá áõôÜ Ýãéíå ðñïóðÜèåéá âåëôßùóçò ôçò ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò ôïõò áñ÷éêïýò 5 ìÞíåò ôçò ìåëÝôçò. Óôç óõíÝ÷åéá ìåôáðÞäçóáí óå óýóôçìá áíôëßáò óõíå÷ïýò ÷ïñÞãçóçò éíóïõëßíçò. Ç äéáêýìáíóç ôùí åðéðÝäùí óáê÷Üñïõ áßìáôïò åêôéìÞèçêå ìå ôçí êáôáãñáöÞ ôùí äåäïìÝíùí áðü ôï çìåñïëüãéï åëÝã÷ïõ. Ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò ìåëÝôçò Ýäåéîáí üôé ç äéáêýìáíóç ôùí åðéðÝäùí ãëõêüæçò åß÷å Üìåóç óõó÷Ýôéóç ìå ôç ãëõêïæõëéùìÝíç áéìïóöáéñßíç. Ç âåëôßùóç ôçò ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò ðïõ ðáñáôçñÞèçêå ìåôÜ ôçí áãùãÞ ìå áíôëßá éíóïõëßíçò (ðôþóç áõôÞò áðü 8.5 óå 7.3%) åß÷å ó÷Ýóç ôüóï ìå ôçí áñ÷éêÞ ôéìÞ ôçò ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò, üóï êáé ôçí áðü ìÝñá óå ìÝñá äéáêýìáíóç ôùí åðéðÝäùí óáê÷Üñïõ áßìÜôïò. ¼óï ìåãáëýôåñåò Þôáí ïé äéáêõìÜíóåéò ôùí åðéðÝäùí ôïõ óáê÷Üñïõ, ôüóï ìåãáëýôåñç Þôáí ç ãëõêïæõëéùìÝíç áéìïóöáéñßíç. Åðéðñüóèåôá, ïé óõããñáöåßò óõìðÝñáíáí üôé ç áíôëßá éíóïõëßíçò åßíáé åîáéñåôéêÜ áðïôåëåóìáôéêÞ óôç âåëôßùóç ôçò ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò, éäéáéôÝñùò óå åêåßíïõò ðïõ Ý÷ïõí êáêÞ ñýèìéóç ìå ôï óýóôçìá ôùí ðïëëáðëþí åíÝóåùí êáé âïçèÜ óôç ìåßùóç ôçò äéáêýìáíóçò ôùí åðéðÝäùí ãëõêüæçò áßìá-
Ôåýxïò 33 ÓÕÓÊÅÕÇ ÓÕÍÅ×ÏÕÓ ÊÁÔÁÃÑÁÖÇÓ ÓÁÊ×ÁÑÏÕ? ôïò. Ç äéáêýìáíóç Ôï óýóôçìá áõôü Ôï Ðñïóôáäéï ôïõ ÔÅ×ÍÇÔÏÕ ÐÁÃÊÑÅÁÔÏÓ áõôÞ åßíáé áíåîÜñôçôçò óõíå÷ïýò êáôáôïò ðñïãíùóôéêüò ãñáöÞò ãëõêüæçò áßðáñÜãïíôáò ôçò ãëõìáôïò Guardian RT êïæõëéùìÝíçò áéìïóõíäÝèçêå ôåëåõóöáéñßíçò ôùí áôüôáßùò êáé ìå ôçí ìùí ðïõ åßíáé óå óýáíôëßá óõíå÷ïýò ÷ïóôçìá ðïëëáðëþí ñÞãçóçò éíóïõëßíçò. åíÝóåùí. ÅðïìÝíùò, ÄçëáäÞ ï áéóèçôÞñáò äåí áñêåß íá õðÜñìåôñÜ ôï óÜê÷áñï áß÷åé ìéá êáëÞ ãëõêïìáôïò êáé óôÝëíåé ôï æõëéùìÝíç áéìïóöáéáðïôÝëåóìá óå ìéá ñßíç áëëÜ èá ðñÝðåé êáé ïé ôéìÝò ôïõ óáê÷Üñïõ, óõóêåõÞ ðïõ åßíáé ðëÝïí åíóùìáôùìÝíç ìå ôçí áßìáôïò üëç ôçí çìÝñá íá åßíáé üóï ôï äõíáôüí áíôëßá óõíå÷ïýò Ýã÷õóçò éíóïõëßíçò. ÊáôÜ ôïí ðéï êïíôÜ óôá öõóéïëïãéêÜ åðßðåäá êáé íá ìçí ôñüðï áõôü ï áóèåíÞò ìðïñåß íá äåß óôçí ïèüíç åìöáíßæïõí ìåãÜëåò äéáêõìÜíóåéò (ðïëý õøçôçò áíôëßáò ôï áðïôÝëåóìá ôçò ôéìÞò êáé ìÜëéóôá ëÝò Þ ðïëý ÷áìçëÝò ôéìÝò). íá Ý÷åé ôç ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç áõôïý. ¼ìùò, ç Pickup JC et al Diabetes Metab Res Rev. äüóç ôçò éíóïõëßíçò êáèïñßæåôáé áðü ôï ßäéï ôï 2006 Jan 3;22(3):232-237 Üôïìï ðïõ èá ðñÝðåé íá ðáôÞóåé ôá ðëÞêôñá ôçò áíôëßáò êáé íá äþóåé ôçí åíôïëÞ ó'áõôÞí íá áðåëåõèåñþóåé ôç äüóç ôçò éíóïõëßíçò ðïõ åðéèõNÝá ãéá ôïõò áéóèçôÞñåò óõíå÷ïýò êáôáãñáìåß. Ç áíôëßá äåí áðïöáßóåé áðü ìüíç ôçò ôç äüóç. öÞò ãëõêüæçò áßìáôïò ÄçëáäÞ äåí ðñüêåéôáé ãéá êëåéóôü êýêëùìá áíôëßáò Ðïëý ðñüóöáôá êõêëïöüñçóå óôç ÷þñá ìáò éíóïõëßíçò. Ôï åíäéáöÝñïí åßíáé üôé ôï Üôïìï ìå ï êáéíïýñãéïò áéóèçôÞñáò óõíå÷ïýò êáôáãñáäéáâÞôç åéäïðïéåßôáé ãéá ôçí áðüôïìç Üíïäï Þ ðôþöÞò ãëõêüæçò áßìáôïò Guardian RT ôçò åôáéñåßáò óç ôïõ óáê÷Üñïõ áßìáôïò Ýôóé þóôå Ýãêáéñá íá MiniMed Medtronic, ï ïðïßïò äåß÷íåé óôçí ïèüêÜíåé üôé ÷ñåéÜæåôáé. Ç áðüôïìç Üíïäïò Þ ç ðôþíç ôïõ ôçí ôéìÞ ãëõêüæçò ðïõ áíôéóôïé÷åß ðåñßóç ôïõ óáê÷Üñïõ áßìáôïò åßíáé åìöáíÞò ìå Ýíá Þ ðïõ óôç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ ìÝôñçóçò. Ðñáãìáôïäýï âåëÝêéá ôýðïõ ↑ Þ ↑↑ Þ ↓ Þ ↓↓ Þ áíôßóôïé÷á. ðïéåß 288 ìåôñÞóåéò ôï 24ùñï, ìßá áíÜ 5 min. Ï Ôá äýï âåëÝêéá äåß÷íïõí üôé ç áëëáãÞ óôï åðßðåáéóèçôÞñáò Ý÷åé áëÜñì óôéò õøçëÝò êáé ÷áìçäï óáê÷Üñïõ áßìáôïò åßíáé ðéï áðüôïìç äçëáäÞ ëÝò ôéìÝò ãéá ôçí ðñüëçøç ôçò õðåñ êáé õðïãëõôï óÜê÷áñï ìåôáâÜëëåôáé ìå ôá÷ýôçôá ìåãáëýôåêáéìßáò. ÓôÝëíåé ôá äåäïìÝíá, ìå ñç áðü 40 mg/dl ôá ôåëåõôáßá 20 ôç âïÞèåéá ôçò ôçëåìåôñßáò, óå min, åíþ ôï Ýíá âåëÜêé óçìáßíåé ìéá óõóêåõÞ ðïõ ôçí öÝñåé ôï üôé ôï óÜê÷áñï ìåôáâÜëëåôáé ìå Üôïìï ìå óáê÷áñþäç äéáâÞôç ôá÷ýôçôá 20-40 mg/dl ôá ôåëåõóôçí ôóÝðç ôïõ êáé ôá áðïôåëÝôáßá 20 min. ÏðùóäÞðïôå, ãéá íá óìáôá ôùí ìåôñÞóåùí ôá âëÝðåé ìÜèåé êÜðïéïò íá ÷åéñßæåôáé ôï óýï áóèåíÞò óôçí ïèüíç ôçò óõóôçìá áõôü ÷ñåéÜæåôáé åêðáßäåõóêåõÞò, óå áíôßèåóç ìå ôï ðñïçóç þóôå íá êáôáíïÞóåé ðùò èá ãïýìåíï ìïíôÝëï ôçò óõíå÷ïýò ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôçí ðëçèþñá êáôáãñáöÞò ãëõêüæçò áßìáôïò áõôÞ ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ ðáßñ(CGMS) ðïõ ôá áðïôåëÝóìáôá ôá íåé ãéá ôï óÜê÷áñü ôïõ ìå ôïí êáÝâëåðå ôï Üôïìï ìå äéáâÞôç ìåôÜ ëýôåñï äõíáôü ôñüðï. Ôï íÝï áõôü áðü ôñåßò çìÝñåò áöïý ðñïçóýóôçìá åßíáé Ýíá ðïëý ÷ñÞóéìï ãïýìÝíùò öïñôþíïíôáí óå çëåêáé éó÷õñü åñãáëåßï óôá ÷Ýñéá ôùí êôñïíéêü õðïëïãéóôÞ. Áðáéôïýáôüìùí åêåßíùí ðïõ åßíáé äéáôåèçíôáé ôïõëÜ÷éóôïí äýï ìåôñÞóåéò ìÝíá íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí óùóôÜ ôñé÷ïåéäéêïý áßìáôïò áðü ôï äÜüëá ôá äåäïìÝíá. êôõëï ãéá ôï êáëéìðñÜñéóìá ôïõ ìç÷áíÞìáôïò çìåñçóßùò. ÁíäñéáíÞ Âáæáßïõ, Éáôñüò
25
ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá
Ìç áëêïïëéêÞ óôåáôïçðáôßôéäá. ¸íáò õðïôéìçìÝíïò ðáñÜãïíôåò ôïõ ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ êáé ôïõ äéáâÞôç; Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ç ëéðþäçò äéÞèçóç, Þ ðéï óõãêåêñéìÝíá ç ìç áëêïïëéêÞ óôåáôïçðáôßôäá (ÌÁÓÇ), áðáó÷ïëåß üëï êáé ðéï ðïëý ôçí åðéóôçìïíéêÞ êïéíüôçôá. Ç áíß÷íåõóç óôï áßìá óõãêåíôñþóåùí çðáôéêþí åíæýìùí Üíù ôïõ öõóéïëïãéêïý, ó÷åôßæåôáé óõíÞèùò ìå êáôáóôñïöÞ ôïõ çðáôéêïý êõôôÜñïõ. ÔÝôïéá êáôáóôñïöÞ ìðïñåß íá ðáñáôçñçèåß üôáí ôï Þðáñ ðñïóâëçèåß áðü óçìáíôéêÝò áóèÝíåéåò üðùò ï êáñêßíïò, éïãåíåßò çðáôßôéäåò, óå ðåñéðôþóåéò êáôÜ÷ñçóçò ïéíïðíåýìáôïò, áëëÜ êáé áðü ó÷åôéêÜ ðéï êáëïÞèåéò êáôáóôÜóåéò üðùò åðß ðáñáäåßãìáôé ìåôÜ áðü ôç ëÞøç öáñìÜêùí. ÐïëëÝò öïñÝò üìùò, ðáñÜ ôïí åíäåëå÷Þ Ýëåã÷ï ãéá ôçí áéôßá ôùí áõîçìÝíùí åðéðÝäùí ôùí çðáôéêþí åíæýìùí óôïí ïñü, ç áéôßá äåí åßíáé åìöáíÞò. ÌåãÜëï ðïóïóôü áõôþí ôùí ðåñéðôþóåùí åßíáé áðïôÝëåóìá ôçò äéÞèçóçò ôïõ Þðáôïò áðü ëßðïò. Ç ÌÁÓÇ, áíôéðñïóùðåýåé Ýíá öÜóìá çðáôéêþí íïóçìÜôùí ìå ÷áñáêôçñéóôéêü åýñçìá ôç äéÞèçóç ôïõ Þðáôïò áðü ëßðïò, áöïý üìùò áðïêëåéóôåß ç êáôÜ÷ñçóç ïéíïðíåýìáôïò ùò áéôéïëïãßá, áöïý ç ôåëåõôáßá ìðïñåß íá ðñïêáëÝóåé ðáñüìïéá åéêüíá. Ïé ðñþôåò áíáöïñÝò ÌÁÓÇ áíáöÝñïõí üôé åéäéêÜ ç ðá÷õóáñêßá êáé ï óáê÷áñþäçò äéáâÞôçò áðïôåëïýí ôïõò äýï óçìáíôéêüôåñåò áéôßåò ôçò ÌÁÓÇ. ÓÞìåñá ãíùñßæïõìå üôé êáé Üëëåò êáôáóôÜóåéò üðùò ç õðåñôñéãëõêåñéäáéìßá, ç õðÝñôáóç, áëëÜ êáé Üëëïé êáñäéáããåéáêïß ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ áðáíôþíôáé ðïëý óõ÷íÜ óå Üôïìá ìå ÌÁÓÇ. Ðïëëïß åñåõíçôÝò áíáöÝñïõí üôé ç ÌÁÓÇ áðáíôÜôáé óõ÷íüôåñá óå Üôïìá ðïõ ðáñïõóéÜæïõí óôïé÷åßá ôïõ ãíùóôïý ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ (õðÝñôáóç, áýîçóç ôùí ôñéãëõêåñéäßùí, ðá÷õóáñêßá, äéáâÞôç, ÷áìçëÞ HDL-÷ïëçóôåñüëç), êáé ßóùò ìÜëéóôá íá áðïôåëåß êáé ìÝñïò ôïõ ðåñéâüçôïõ ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ. Ç âáóéêÞ ðáèïöõóéïëïãéêÞ äéáôáñá÷Þ ðïõ óõíäÝåé áõôÝò ôéò äéáôáñá÷Ýò åßíáé ç äõóëåéôïõñãßá ôçò éíóïõëßíçò, ç ãíùóôÞ áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç. Õðïëïãßæåôáé ìÜëéóôá üôé ðåñßðïõ 80% 26
ôùí áôüìùí ìå ÌÁÓÇ éêáíïðïéïýí ôá êñéôÞñéá êáôÜôáîçò óôï ìåôáâïëéêü óýíäñïìï. Ìðïñïýìå íá äéá÷ùñßóïõìå ìå óáöÞíåéá ôçí áëêïïëéêÞ óôåáôïçðáôßôéäá áðü ôçí ÌÁÓÇ; ÕðÜñ÷åé Ýíôïíç óõæÞôçóç üóïí áöïñÜ óôçí ðïóüôçôá ïéíïðíåýìáôïò ðïõ êáôáíáëþíåôáé ìåôáîý áõôþí ðïõ ðáñïõóéÜæïõí áëêïïëéêÞ óôåáôïçðáôßôéäá êáé ÌÁÓÇ. Óôçí êëéíéêÞ ðñÜîç, ç äéÜãíùóç ôçò ÌÁÓÇ âáóßæåôáé óôçí õðåñç÷ïãñáöéêÞ åéêüíá ôïõ “ëáìðåñïý Þðáôïò” (bright liver). To ðáñáäåêôü üñéï êáôáíÜëùóçò ïéíïðíåýìáôïò ãéá ôïí ïñéóìü ôçò ÌÁÓÇ åßíáé ëéãüôåñï Þ ßóï ðñïò 14 ìïíÜäåò ôçí åâäïìÜäá ðïõ áíôéóôïé÷åß óå äýï ðïôÞñéá êñáóß ôçí çìÝñá. ÁðáíôÜôáé óõ÷íÜ ç ÌÁÓÇ; ¼ðùò áíáöÝñèçêå ðéï ðÜíù ç äéÜãíùóç ôçò ÌÁÓÇ åßíáé óõíÞèùò ôõ÷áßá. Óôá ðëáßóéá ôïõ ðáñáêëéíéêïý åëÝã÷ïõ äéáðéóôþíåôáé êáé ç áýîçóç ôùí çðáôéêþí åíæýìùí. Óå Üôïìá ìå åðßìïíç áýîçóç ôùí çðáôéêþí åíæýìùí ÷ùñßò Üëëç åìöáíÞ áéôßá, ç ÌÁÓÇ äéáðéóôþíåôáé óå ðïóïóôü 70-80% ðåñßðïõ ôùí ðåñéóôáôéêþí, åíþ óå ðïóïóôü 2020% äéáðéóôþíåôáé Üëëç áéôéïëïãßá áýîçóçò ôùí çðáôéêþí åíæýìùí. Ôï áîéïóçìåßùôï åßíáé üôé óå ìéá ìåëÝôç óôçí ïðïßá äéåíåñãÞèçêáí êáé âéïøßåò Þðáôïò óå Üôïìá ìå áõîçìÝíá åðßðåäá çðáôéêþí åíæýìùí, óå Ýíá ðïóïóôü ðåñßðïõ 6% ôï ãåãïíüò ôùí áõîçìÝíùí çðáôéêþí åíæýìùí åîáêïëïõèïýóå íá ðáñáìÝíåé áíåñìÞíåõôï. Ðùò ôßèåôáé ç äéÜãíùóç ôçò ÌÁÓÇ; Ôá ðåñéóóüôåñá Üôïìá ìå ÌÁÓÇ áíáãíùñßæïíôáé ìåôÜ áðü áíß÷íåõóç áõîçìÝíùí åðéðÝäùí çðáôéêþí åíæýìùí (áóðáñôéêÞò áìéíïôñáíóöåñÜóçò-AST, áëáíßíï áìéíïôñáíóöåñÜóçò-ALT êáé áëêáëéêÞò öùóöáôÜóçò), ðïëëÝò öïñÝò óå ôõ÷áßåò ìåôñÞóåéò. Ç áêñéâÞò äéÜãíùóç ôçò ÌÁÓÇ ìðïñåß íá ôå-
Ôåýxïò 33 üôé ç ÌÁÓÇ êáé ç áíôßóôáóç óôçí éíóïõëßíç óõó÷åôßæïíôáé ìåôáîý ôïõò. Ðïéïò Ýêáíå ôç êüôá êáé ðïéïò ôï áõãü äåí åßíáé ãíùóôü. Ëüãù óõó÷åôéóìïý ôçò ÌÁÓÇ ìå ôï ìåôáâïëéêü óýíäñïìï êáé êáô åðÝêôáóç ìå Üëëïõò ðáñÜãïíôåò êáñäéáããåéáêïý êéíäýíïõ, ç äéÜãíùóç ôçò äåí ãßíåôáé ìüíïí ùò äéáãíùóôéêÞ ðåñéÝñãåéá, áëëÜ ôá Üôïìá áõôÜ ÷ñåéÜæïíôáé ðéï áðïôåëåóìáôéêÞ áíôéìåôþðéóç ôùí ãíùóôþí ðáñáãüíôùí êáñäéáããåéáêþí êéíäýíïõ.
Botero, Ðéêíßê óôá âïõíÜ, 1996
èåß ìüíïí ìå âéïøßá Þðáôïò. ÄåäïìÝíïõ üìùò ôçò ðáñåìâáôéêÞò ôå÷íéêÞò ôçò âéïøßáò, áõôÞ ç äéáäéêáóßá äåí åßíáé åöéêôÞ óôçí êáèçìåñéíÞ ðñÜîç. Óôü÷ïò ôïõ èåñÜðïíôïò éáôñïý ðïõ âñßóêåôáé áíôéìÝôùðïò ìå áóèåíåßò ðïõ ðáñïõóéÜæïõí áýîçóç ôùí ôéìþí ôùí çðáôéêþí åíæýìùí åßíáé íá áðïêëåßóåé ôçí ðéèáíüôçôá ðáñïõóßáò Üëëçò çðáôéêÞò ðáèïëïãßáò üðùò ôçò éïãåíïýò çðáôßôéäáò, ôçò áéìáôï÷ñùìÜôùóçò Þ ôçò áõôïáíüóïõ çðáôßôéäáò). ÓõíÞèùò ç ÌÁÓÇ ó÷åôßæåôáé ìå ìÝôñéá áýîçóç ôùí ôéìþí ôùí çðáôéêþí åíæýìùí. ¸ôóé, ôõðéêÜ ïé ôéìÝò ôçò AST êáé ALT åßíáé êÜôù áðü 250 ÉU/l êáé ôçò áëêáëéêÞò öùóöáôÜóçò ìÝôñéá áõîçìÝíçò. ÔéìÝò AST Þ ALT > 300 ÉU/l èá ðñÝðåé íá èÝôåé ôçí õðüíïéá Üëëçò ðáèïëïãéêÞò êáôÜóôáóçò êáé ü÷é ôçò ÌÁÓÇ. Äõóôõ÷þò, üìùò, áõôÝò ïé åñãáóôçñéáêÝò åîåôÜóåéò ïýôå åßíáé áñêåôÜ åõáßóèçôåò, ïýôå áñêåôÜ åéäéêÝò ãéá íá ôåêìçñéþóïõí ôç äéÜãíùóç ôçò ÌÁÓÇ. Ç áîïíéêÞ ôïìïãñáößá êáé ç ìáãíçôéêÞ ôïìïãñáößá åßíáé åõáßóèçôåò ìÝèïäïé, áëëÜ äåí åßíáé åéäéêÝò ãéá ôç äéÜãíùóç ôçò ëéðþäïõò äéÞèçóçò ôïõ Þðáôïò. ¼óïí áöïñÜ óôï õðåñç÷ïãñÜöçìá, ïýôå êáé áõôü åßíáé éäéáßôåñá åõáßóèçôï, åéäéêÜ üôáí ç äéÞèçóç ôïõ Þðáôïò áðü ëßðïò åßíáé êÜôù áðü 30%. Ç ôåëåõôáßá åßíáé üìùò ìéá ìÝèïäïò ó÷åôéêÜ ïéêïíïìéêÞ êáé ðïëý áóöáëÞò. Åßíáé áðáñáßôçôï íá ôåèåß ç áêñéâÞò äéÜãíùóç ôçò ÌÁÓÇ; ÓÞìåñá ïëïÝíá êáé ðåñéóóüôåñï ðéóôåýïõìå
Ðïéïé èá ðñÝðåé íá åëÝã÷ïíôáé ãéá ôçí ðáñïõóßá ÌÁÓÇ; ÄåäïìÝíïõ üôé ïé èåñáðåõôéêÝò äõíáôüôçôåò åßíáé ðåñéïñéóìÝíåò, Ýíá èÝìá ðïõ ðñïêýðôåé áìÝóùò åßíáé áí èá ðñÝðåé íá äéåíåñãåßôáé Ýëåã÷ïò êáé ðüôå. Ç ìåãÜëç ðëåéïøçößá ôùí áôüìùí ìå ÌÁÓÇ (50-100%, áíÜëïãá ìå ôç ìåëÝôç) åßíáé áóõìðôùìáôéêÜ üóïí áöïñÜ óôçí çðáôéêÞ óõììåôï÷Þ êáé åíôïðßæïíôáé ìå ôçí ôõ÷áßá áíáêÜëõøç áõîçìÝíùí çðáôéêþí åíæýìùí. Óôá ðá÷ýóáñêá Üôïìá ç ðáñïõóßá ôçò ÌÁÓÇ åßíáé óõ÷íüôåñç, êáé óôç âéâëéïãñáößá áíáöÝñåôáé üôé óå ðïóïóôü ðÜíù áðü ôï ìéóü ôùí ðá÷õóÜñêùí (60-75%) ìðïñåß íá ðáñáôçñçèåß ëéðþäçò äéÞèçóç êáé ÌÁÓÇ. Ç óõ÷íüôçôá åìöÜíéóçò ôçò ÌÁÓÇ óôïí äéáâÞôç áíáöÝñåôáé üôé êõìáßíåôáé ìåôáîý 21 êáé 76%. ¼ôáí üìùò óõíõðÜñ÷åé ðá÷õóáñêßá ìå äéáâÞôç ôýðïõ 2, ç óõ÷íüôçôá ôçò ÌÁÓÇ áõîÜíåôáé ðïëý ðåñéóóüôåñï. ¸ôóé, èá ðñÝðåé óôá ðá÷ýóáñêá Üôïìá Þ óå áõôÜ ìå äéáâÞôç êáé ßóùò óå åêåßíá ìå ðáñÜãïíôåò êáñäéáããåéáêïý êéíäýíïõ íá äéåíåñãåßôáé Ýëåã÷ïò ãéá ôçí ðáñïõóßáò ÌÁÓÇ. ¸÷åé åðáêüëïõèá ç ðáñïõóßá ôçò ÌÁÓÇ; Ç öõóéêÞ éóôïñßá ôçò ÌÁÓÇ äåí åßíáé åðáêñéâþò äéåõêñéíéóìÝíç. Åíþ ìÝ÷ñé ó÷åôéêÜ ðñüóöáôá èåùñïýóáìå ôçí ÌÁÓÇ ùò ìéá êáëïÞèç äéáôáñá÷Þ, ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá äéáðéóôþèçêå üôé óå óçìáíôéêü ðïóïóôü áôüìùí ç ÌÁÓÇ åîåëßóóåôáé óå ðéï óçìáíôéêÞ çðáôéêÞ íüóï, ìå ßíùóç ôïõ Þðáôïò, ðõëáßá õðÝñôáóç êáé êßññùóç. Ç ðáñïõóßá ôïõ äéáâÞôç ðñïäéáèÝôåé óå áõîçìÝíï êßíäõíï áíÜðôõîçò çðáôéêÞò ßíùóçò áëëÜ êáé êßññùóçò. ¢ëëïé ðñïäéáèåóéêïß ðáñÜãïíôåò, åêôüò ôçò ðá÷õóáñêßáò, ðïõ åõíïïýí ôçí åîÝëéîç ôçò ÌÁÓÇ áðïôåëïýí ç çëéêßá Üíù ôùí 45 êáé ç áýîçóç ôçò áíáëïãßáò ôùí çðáôéêþí åíæýìùí (AST/ALT) > 1. 27
ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá ôùí óõíïóçñþí êáôáóôÜóåùí ðïõ áðáíôþíôáé Óõó÷åôßæåôáé ç ÌÁÓÇ ìå ôçí çëéêßá, ôç ãëõóôçí ðá÷õóáñêßá. Áêüìá êáé Üôïìá ðïõ äåí åßíáé êáéìéêÞ ñýèìéóç êáé ôï ìåôáâïëéêü óýíäñïóå èÝóç íá áóêçèïýí ëüãù óùìáôéêþí äõóêïëéþí, ìï; ç Þðéá Üóêçóç (ð.÷. ÷ñçóéìïðïßçóç óêÜëáò áíôß Ç ðáñïõóßá ôçò êñõðôïãåíïýò êßññùóçò, äçãéá áóáíóÝñ ìðïñåß íá ðñïóöÝñåé óçìáíôéêÞ âïÞëáäÞ ôçò êßññùóçò ôçò ïðïßáò äåí ìðïñåß íá èåéá). âñåèåß áéôéïëïãßá, áíáöÝñåôáé üôé åßíáé óõ÷íüôåâ) ÁðïöõãÞ ðáñáãüíôùí ðïõ ðñïÜãïõí ôçí ñç ðáñïõóßá äéáâÞôïõ. ¢ôïìá ðïõ Ý÷ïõí äéáâÞçðáôéêÞ äõóëåéôïõñãßá. ¼óïí áöïñÜ óôï ïéíüôç ðáñïõóéÜæïõí 2,6 öïñÝò óõ÷íüôåñá ÌÁÓÇ óå ðíåõìá, 2 áëêïïëïý÷á ðïôÜ ôçí çìÝñá äåí óõó÷Ýóç ìå åêåßíïõò ðïõ äåí Ý÷ïõí äéáâÞôç, Þ áëó÷åôßæïíôáé ìå óçìáíôéêÞ êëéíéêÞ âëÜâç. Áõôü ëéþò 10-55% ôùí áôüìùí ìå ÌÁÓÇ Ý÷ïõí êáé äéáüìùò äåí åßíáé ãíùóôü áí éó÷ýåé ãéá ïéáäÞðïôå âÞôç. Åßíáé åìöáíÝò üôé õðÜñ÷åé óõó÷Ýôéóç ìåôáìïñöÞ õðïêåßìåíçò çðáôéêÞò íüóïõ, óõìðåñéëáìîý ôùí äõï áõôþí êáôáóôÜóåùí. Óôçí âéâëéïãñáâáíïìÝíçò ôçò ÌÁÓÇ. Åßíáé öñüíéìï ëïéðüí íá ößá ïé áíáöïñÝò ðïõ óõó÷åôßæïõí ôçí ÌÁÓÇ ìå ðåñéïñéóôåß ç êáôáíÜëùóç ïéíïôïí äéáâÞôç ðëçèáßíïõí êáèçðíåýìáôïò üóïí áöïñÜ ôç äõíçìåñéíÜ. ¼ðùò áíáöÝñåôáé áëÇ ÌÁÓÇ óõó÷åôßæåôáé ìå ôéêÞ ôïõò âëÜâç óôï Þðáñ. Ìå ôïí ëïý óôï êåßìåíï áõôü, ðïëëïß ôï ìåôáâïëéêü óýíäñïìï ðåñéïñéóìü ôçò êáôáíÜëùóçò ôùí ðéóôåýïõí óÞìåñá üôé ç ÌÁÓÇ áëêïïëïý÷ùí ðïôþí ÷Üíåôáé âÝåßíáé ìéá Üëëç åêäÞëùóç ôïõ âáéá ç ðñïóôáôåõôéêÞ äñÜóç ðïõ ðñïóöÝñåé ôï ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ. ÏñéóìÝíïé ðáñáôçñçôÝò ïéíüðíåõìá óôï êáñäéáããåéáêü, áëëÜ óå áõôü ìðïáíáöÝñïõí åðéðëÝïí üôé ïé ãõíáßêåò êáé ç áõîáñåß íá âïçèÞóåé óçìáíôéêÜ ç êáôáðïëÝìçóç ôùí íüìåíç çëéêßá áðïôåëïýí, åðßóçò, ðáñÜãïíôåò ðïõ Üëëùí êáñäéáããåéáêþí êéíäýíïõ ð.÷. õðÝñôáóçò óõó÷åôßæïíôáé ìå ôçí ðáñïõóßá ôçò ÌÁÓÇ óôï äéáêáé äõóëéðéäáéìßáò. âÞôç. ÁõôÝò ïé ðáñáôçñÞóåéò Ý÷ïõí óçìáóßá áðü ã) Óôï ðá÷ýóáñêï Üôïìï ìå äéáâÞôç, Ýíäåéîç èåñáðåõôéêÞò Üðïøçò áöïý ç êáôáðïëÝìçóç ôçò öáñìáêåõôéêÞò èåñáðåßáò êáôÜ ôçò ðá÷õóáñêßáò ÌÁÓÇ áöïñÜ óôçí êáôáðïëÝìçóç ôçò ðá÷õóáñÝ÷ïõí ôá Üôïìá ìå ÂÌÉ >30 kg/m2. Ç äå âáñéáôñéêßáò êáé ôçí åöáñìïãÞ óùìáôéêÞò Üóêçóçò. êÞ ÷åéñïõñãéêÞ áíôéìåôþðéóç ðåñéïñßæåôáé ãéá åêåßÁíôéìåôþðéóç ÌÁÓÇ íïõò ìå ÂÌÉ >40kg/m2. Óôü÷ïò ôçò áíôéìåôþðéóçò ôçò ÌÁÓÇ åßíáé á) Ç éäáíéêÞ èåñáðåõôéêÞ ëýóç ãéá ôçí ÌÁÓÇ èá ç äéüñèùóç ôùí õðïêåéìÝíùí ðáñáãüíôùí êéíäýðñÝðåé íá åßíáé áðïôåëåóìáôéêÞ, áóöáëÞò, åõêïíïõ, â) ç áðïöõãÞ ðáñáãüíôùí ðïõ ðñïÜãïõí ôçí ëü÷ñçóôç êáé ïéêïíïìéêÞ. ÔÝôïéá áãùãÞ äåí õðÜñçðáôéêÞ íüóï, êáé ã) åéäéêÞ áãùãÞ ãéá ôçí ÌÁÓÇ. ÷åé óÞìåñá. Óôçí âéâëéïãñáößá áíáöÝñåôáé âåëá) Ç äéüñèùóç ôùí õðïêåéìÝíùí ðáñáãüíôùí ôßùóç ìå ôçí ÷ñÞóç åõáéóèçôïðïéþí ôçò éíóïõëßêéíäýíïõ óôï÷åýåé ïõóéáóôéêÜ óôçí áíôéìåôþðéóç íçò (ãëéôáæüíåò êáé ìåôöïñìßíç), áëëÜ óôÝñåá óõôùí óôïé÷åßùí ôïõ ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ. Ï ðéï ìðåñÜóìáôá äåí ìðïñïýí íá äéåîá÷èïýí áêüìá. óõ÷íüò ðáñÜãïíôáò êéíäýíïõ ãéá ôçí ÌÁÓÇ åßíáé Áêüìá áíáöÝñåôáé âåëôßùóç ìå ôç ÷ñÞóç çðáôïç ðá÷õóáñêßá. Ç ðá÷õóáñêßá åßíáé áðüôïêïò ôçò ðñïóôáôåõôéêþí ïõóéþí üðùò ð.÷. ôï ïõñóïäåïõðåñâïëéêÞò ðñüóëçøçò èåñìßäùí, ðïóüôçôá äçîõ÷ïëéêü ïîý, êáé ìå áíôéïîåéäùôéêÜ ð.÷. âéôáìßíç ëáäÞ ðïõ õðåñâáßíåé ôçí êáôáíÜëùóç èåñìßäùí, Å, áëëÜ êáé åäþ ïñéóôéêÜ óõìðåñÜóìáôá åßíáé ðïëëÝò öïñÝò ëüãù êáôáíÜëùóçò ôñïöþí ìå ðñüùñá. õøçëü ãëõêáéìéêü äåßêôç ð.÷. ñïöÞìáôá ìå ìåãÜëç óõãêÝíôñùóç öñïõêôüæçò. Óôü÷ïò ëïéðüí åßÓõìðÝñáóìá íáé íá åöáñìïóôåß äéáéôïëüãéï ìå áñíçôéêü éóïæýÇ ÌÁÓÇ óõó÷åôßæåôáé ìå ðáñÜãïíôåò êáñäéáããéï èåñìßäùí, ãåãïíüò ðïõ åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôï ãåéáêïý êéíäýíïõ. ÊáèïñéóôéêÞ äéÜãíùóç ôßèåôáé óùóôü äéáéôïëüãéï, áëëÜ êáé ôçí ôáõôü÷ñïíç óùìå âéïøßá Þðáôïò, ãåãïíüò áíåöÜñìïóôï óôçí ìáôéêÞ Üóêçóç. Ç Üóêçóç áðïôåëåß óçìáíôéêü êáèçìåñéíÞ ðñÜîç, ïðüôå áõôÞ åßíáé äéÜãíùóç åî óôïé÷åßï ôïõ ðñïãñÜììáôïò ÷åéñéóìïý ôïõ âÜáðïêëåéóìïý. ÅéäéêÞ èåñáðåßá äåí õðÜñ÷åé, áëëÜ ñïõò. Ç ìáêñï÷ñüíéá äéáôÞñçóç ôçò áðþëåéáò áðáéôåßôáé ç áíôéìåôþðéóç ôùí õðïêåéìÝíùí ðáâÜñïõò åßíáé äýóêïëï íá äéáôçñçèåß ÷ùñßò ôïí ñáãüíôùí êáñäéáããåéáêïý êéíäýíïõ (õðÝñôáóç, óõíäõáóìü äéáéôïëïãßïõ êáé ðñïãñÜììáôïò Üóêçäõóëéðéäáéìßá êáé åéäéêÜ ç ðá÷õóáñêßá). óçò. ÌÝôñéá Ýùò Ýíôïíç Üóêçóç 30 ëåðôÜ 3-5 öïñÝò ôçí åâäïìÜäá åßíáé éäáíéêü ãéá ôçí ìåßùóç Áíôþíçò ÁëáâÝñáò, Éáôñüò 28
ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá
Fast Food Ôï ãñÞãïñï öáãçôü åßíáé ðïëý äçìïöéëÝò óôçí åðï÷Þ ìáò ëüãù äéáöüñùí êïéíùíéêï- ïéêïíïìéêþí ðáñáãüíôùí. Ùóôüóï, åßíáé öáãçôü ðëïýóéï óå ëéðáñÜ, èåñìßäåò êáé áëÜôé êáé áðáéôåßôáé ðñïóï÷Þ óôçí êáôáíÜëùóÞ ôïõ. Áò Ý÷ïõìå õðüøç ìáò üôé ãåíéêþò ç êáôÜ÷ñçóç åßíáé ðÜíôá âëáâåñÞ êáé üôé ÷ñåéÜæåôáé ìÝôñï, üðùò Üëëùóôå, êáé óå üëåò ôéò åêäçëþóåéò ôçò æùÞò ìáò. ¢ó÷åôá, üìùò, ìå ôéò éáôñéêÝò óõóôÜóåéò ðïëëÜ Üôïìá ìå äéáâÞôç ðåñéëáâÜíïõí ôï åßäïò áõôü ôçò äéáôñïöÞò óôï äéáéôïëüãéü ôïõò ðïëý óõ÷íÜ. Ùóôüóï, áêïìá êáé óå Ýíá ôá÷õöáãåßï ìðïñåß êÜðïéïò íá êÜíåé åðéëïãÝò öáãçôïý ðïõ äåí åßíáé êáôÜ áíÜãêç áíèõãéåéíÝò. Ð÷ ìðïñåß íá åðéëÝîåé óÜíôïõúôò ìå ãáëïðïýëá, ôõñß, íôïìÜôá êáé ìáñïýëé êáé íá áðïöýãåé ôç ìáãéïíÝæá, ôï êÝôóáð, ôçí ôõñïêáöôåñÞ, ôï ìðÝúêïí êáé ôéò ôçãáíéôÝò ðáôÜôåò óôç
30
ãÝìéóç. ÅðéðëÝïí, áíôß íá óõíïäÝøåé ôï ãåýìá ôïõ ìå ôçãáíéôÝò ðáôÜôåò ìðïñåß íá áðïöýãåé ôï ìåãÜëï öïñôßï ôùí õäáôáíèñÜêùí ðïõ èá áõîÞóåé ðïëý ôï ìåôáãåõìáôéêü ôïõ óÜê÷áñï êáé íá åðéëÝîåé óáëÜôá ìå ëáäüîõäï áíôß ãéá óÜëôóá (áíôß äçëáäÞ óþò ìå âÜóç ôï ôõñß Þ ôç ìáãéïíÝæá). ÌåñéêÝò öïñÝò õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá íá åðéëÝîïõìå øçôÝò áíôß ôçãáíéôÝò ðáôÜôåò, êáé âÝâáéá íá ðñïôéìÞóïõìå ôï light áíôß ãéá ôï êáíïíéêü áíáøõêôéêü Þ ìüíï íåñü. Áò ìç îå÷íÜìå üôé Ýíá light áíáøõêôéêü óå Ýíá îå÷õóëéóìÝíï áðü öáãçôü äßóêï äåí óþæåé ôçí êáôÜóôáóç. Áêüìá êáé óå áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç, üìùò, ü,ôé ìðïñïýìå íá áöáéñÝóïõìå áðü èåñìßäåò åßíáé êÝñäïò. Éäéáßôåñá ãéá ôá Üôïìá ìå äéáâÞôç ôï ðñüâëçìá ìå ôï åßäïò áõôïý ôïõ öáãçôïý åßíáé üôé ëáìâÜíåôáé ìåãÜëï öïñôßï õäáôáíèñÜêùí, åíþ ç ðïóüôçôá ôïõ ëßðïõò ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôéò ôñïöÝò Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá íá êáèõóôåñåßôáé ç áðïññüöçóç ôïõ óáê÷Üñïõ, ãåãïíüò ðïõ óõíåðÜãåôáé õøçëÝò ôéìÝò óáê÷Üñïõ ðïëëÝò þñåò ìåôÜ ôçí êáôáíÜëùóç ôïõ ãåýìáôïò. ÅðïìÝíùò, ÷ñåéÜæåôáé ðñïóï÷Þ óôï
Ôåýxïò 33 öïñôßï ôùí õäáôáíèñÜêùí êáé ç áíÜëïãç êÜëõøç áõôïý ìå éíóïõëßíç. ¢ôïìá ðïõ öÝñïõí áíôëßá éíóïõëßíçò ìðïñïýí íá ÷åéñéóèïýí åõêïëüôåñá ôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôç äéöáóéêÞ äüóç, äçëáäÞ ìðïñïýí íá äþóïõí ìéá äüóç éíóïõëßíçò áñ÷éêÜ êáé ôçí õðüëïéðç íá ôç äþóåé ç áíôëßá ôïõò óéãÜ óéãÜ óå 4, 5 Þ ðåñéóóüôåñåò þñåò. ¢ôïìá ðïõ äåí Ý÷ïõí áíôëßá éíóïõëßíçò êáé ÷ñçóéìïðïéïýí õðåñôá÷åßáò äñÜóçò éíóïõëßíç (Humalog Þ Novo Rapid) ìðïñïýí åíáëëáêôéêÜ íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí ôá÷åßáò äñÜóçò éíóïõëßíç (Regular Þ Áctrapid) ãéá ôéò áíÜãêåò ôïõ ðëïýóéïõ óå ëéðáñÜ ãåýìáôïò, ãéáôß ç ôåëåõôáßá Ý÷åé ìåãáëýôåñç äéÜñêåéá (6 þñåò áíôß ãéá 4 ôçò õðÝñôá÷åßáò äñÜóçò éíóïõëßíçò). ÌéÜ Üëëç ìÝèïäïò Ýáí ÷ñçóéìïðïéïýìå õðåñôá÷åßáò äñÜóçò éíóïõëßíç åßíáé íá äþóïõìå ìéá Ýîôñá äüóç áðü ôçí éíóïõëßíç áõôÞ 2 Þ 3 þñåò ìåôÜ ôçí áñ÷éêÞ äüóç ôïõ ãåýìáôïò ãéá íá áðïöýãïõìå ôçí õðåñãëõêáéìßá ðïõ åìöáíßæåôáé ðïëëÝò þñåò ìåôÜ ôï ðëïýóéï ãåýìá. ¸÷åé ðáñáôçñçèåß óõ÷íÜ üôé åÜí åðé÷åéñÞóïõìå íá êáëýøïõìå ôï ðëïýóéï ãåýìá ìå ðïëý ìåãÜëç äüóç õðåñôá÷åßáò äñÜóçò éíóïõëßíçò õðÜñ÷åé êßíäõíïò õðïãëõêáéìßáò ìåôáãåõìáôéêÜ ðïëý êïíôÜ óôï ãåýìá, åíþ áñãüôåñá Ý÷ïõìå õðåñãëõêáéìßá. Ôï ìïßñáóìá åðïìÝíùò ôçò äüóçò ìðïñåß íá åßíáé áðïôåëåóìáôéêüôåñï.Èá âïçèïýóå ðïëý åÜí êÜíáìå ôáõôü÷ñïíá êáé êáôáãñáöÞ ôïõ ÷ñïíéêïý óôï áñ÷åßï ìáò ìå ìÝôñçóç ãëõêüæçò ðñéí êáé 2 Þ 45 þñåò ìåôÜ ôï óõãêåêñéìÝíï ãåýìá, þóôå ôçí
åðüìåíç öïñÜ íá êÜíïõìå ôéò áíÜëïãåò äéïñèþóåéò ôçò äüóçò éíóïõëßíçò. Ìðïñïýìå íá óõæçôÞóïõìå ìå ôï èåñÜðïíôá éáôñü ôïí êáôáëëçëüôåñï ÷åéñéóìü åíüò óõãêåêñéìÝíïõ ãåýìáôïò. Ïé ðßíáêåò ðïõ áêïëïõèïýí ìáò äßíïõí ðïëýôéìåò ðëçñïöïñßåò ôüóï ãéá ôçí ðåñéåêôéêüôçôá óå õäáôÜíèñáêåò êáé ëßðç üóï êáé óå èåñìßäåò. Ìðïñïýìå íá åíôïðßóïõìå ôéò ôñïöÝò ðïõ êáôáíáëþíïõìå þóôå ôçí åðüìåíç öïñÜ íá åßìáóôå ðéï åðéäÝîéïé óôï ÷åéñéóìü ôçò äüóçò ôçò éíóïõëßíçò. Èá èÝëáìå íá åõ÷áñéóôÞóïõìå ôéò åôáéñåßåò ãéá ôçí åõãåíéêÞ ðñïóöïñÜ ôùí èñåðôéêþí óõóôáôéêþí ôùí ðñïúüíôùí ôïõò êáé åëðßæïõìå üôé ïé áíáãíþóôåò áõôïý ôïõ Üñèñïõ èá âñïýí ÷ñÞóéìá ôá äåäïìÝíá Ýôóé þóôå íá åðéôý÷ïõí êáëýôåñï õðïëïãéóìü ôçò äüóçò ôçò éíóïõëßíçò. 31
ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá
ÐÑÏÚÏÍ
ÂÜñïò gr
Èåñìßäåò Êcal áíÜ ìåñßäá
ÐñùôåÀíåò gr áíÜ ìåñßäá
ËéðáñÜ gr áíÜ ìåñßäá
ÕäáôÜíèñáêåò gr áíÜ ìåñßäá
Añéè ÉóïäõíÜì.
ÃÑÇÃÏÑÇÓ ÐÑÏÚÏÍÔÁ ÓÖÏËÉÁÔÁÓ - ÆÕÌÇÓ (ØÇÌÅÍÁ) ÓöïëéÜôá ôõñüðéôá
100
388
6,6
23,4
34,3
2,3
ÓöïëéÜôá 2 ôõñéþí
135
599
15,5
40,2
43,9
3
ÓöïëéÜôá ëïõêáíéêüðéôá
110
435
9,9
28,6
33,2
2,2
ÓöïëéÜôá æáìðïíïôõñüðééá
175
659
14
41,6
55,1
3,6
Ðßôóá
200
675
29
31,2
68
4,5
Êáëôóüíå áëëáíôéêþí
200
691
27,4
28
69,6
4,6
ÌðïõãÜôóá êñÝìá
150
409
6,6
19,35
59,5
4
×ùñéÜôéêç óðáíáêïôõñüðéôá
190
687
12,7
35,7
60,6
4
Óôñéöôü ôõñß
185
583
14,9
24,05
66,6
4,4
Óôñéöôü óðáíÜêé
185
570
12,9
29
68,6
4,5
ÊñïõáóÜí âïõôýñïõ
72
306
5,5
17,9
30,6
2
ÊñïõáóÜí óïêïëÜôá
100
443
6,6
24,5
52,3
3,5
ÊñïõáóÜí special
180
746
24,6
44,4
59,2
4
ÊáóôñéíÞ
110
387
9,9
22,4
32,2
2,1
Ìßíé êñïõáóÜí âïõôÞñïõ
17
75
1,56
8,0
4
0,26
Ìßíé êñïõáóÜí óïêïëÜôá
17
73
1,46
8,7
3,6
0,24
Áñôßäéï ôïóô óÜíôïõéôò
100
280
75
1,5
59,0
4
ËåõêÞ ìðáãêÝôá
115
314
10,2
3,56
60,26
4
Ìáýñç ìðáãêÝôá
115
300
11,5
4,37
53,9
3,6
ÖÝôåò ôïõ ôïóô (2 ôåìÜ÷éá)
55
148
4,95
0,82
30,25
2
Ôõñß çìßóêëçñï (1 öÝôá) (óå áñôßäéï/ôüóô)
25
85
6
6,75
0
0
Ôõñß çìßóêëçñï (Ã/ß öÝôá) (óå ìðáãêÝôá / ôóéáðáôßíá)
37
125
8,8
9,9
0
0
Ôõñß öÝôá
55
146
7,7
12,1
1,65
0,1
Ìðñéæüëá êáðíéóôÞ (1% öÝôá)
37
31
5,92
0,8
0,15
0,01
17,5
24
2,45
1,3
0,6
0,04
37
30
5,92
0,74
0
0
ÌïñôáäÝëëá
25
57
2,75
4,75
0,87
0,06
ÌðéöôÝêé (1 ôåìÜ÷éï)
80
219
21,6
14,16
1,28
0,08
ÓáëÜìé áÝñïò (5 öÝôåò)
20
94
4
8,6
0
0
ËïõêÜíéêï Öñáíêöïýñôçò (1 ôåìÜ÷éï)
90
200
11,7
16,2
1,53
0,1
ËïõêÜíéêï ÷ùñéÜôéêï (1 ôåìÜ÷éï)
60
175
7,8
15,6
0,9
0,06
ÌðÝéêïí (3 öÝôåò)
55
150
8,8
12,6
0
0
ÕËÉÊÁ ÓÁÍÔÏÕÉÔÓ
×ïéñéíÞ ùìïðëÜôç (1 öÝôá) ÖéëÝôï ãáëïðïýëáò (1
32
1/2
öÝôá)
Ôåýxïò 33
ÐÑÏÚÏÍ
ÂÜñïò gr
Èåñìßäåò Êcal áíÜ ìåñßäá
ÐñùôåÀíåò gr áíÜ ìåñßäá
ËéðáñÜ gr áíÜ ìåñßäá
ÕäáôÜíèñáêåò gr áíÜ ìåñßäá
Añéè ÉóïäõíÜì.
Ôüíïò
50
94
14,5
4
0
0
Áõãü âñáóôü (1 ôåìÜ÷éï)
40
66
5,2
4,8
1
0
ÏìåëÝôá (1 ôåìÜ÷éï)
75
102
8,6
4,1
7,5
0,5
ÅëéÝò ñïäÝëåò
40
65
0,6
6,8
0,4
0
Ðïëôüò åëéÜò
25
60
0,4
6,4
0,3
0
ÍôïìÜôá
50
12
0,4
<0,5
2,5
0,2
Áããïýñé
50
7
<0,5
<0,5
1,75
0,2
ÐñÜóéíç ðéðåñéÜ
10
3
0,05
<0,1
0,6
0,04
Ìáñïýëé
40
6
<0,4
<0,4
1,4
0.09
ÌáíéôÜñéá (óôï öïýñíï ìå çëéÝëáéï)
40
29
1,6
1,6
2
0,1
ÐáôÜôåò (øçßÝò óå öïýñíï)
50
97
1,45
4
13,75
0,92
Ìáñãáñßíç
15
108
<0,15
12
0
0
ÊÝôóáð
25
21
0,2
0,125
4,75
0,3
ÌïõóôÜñäá
25
21
0,57
1,12
2,25
0,15
ÌáãéïíÝæá
25
112
0,25
11,25
2,5
0,17
ÓáëÜôá ÂïõäáðÝóôçò (óå áñôßäéï)
100
252
3,5
24
5,5
0,3
ÓáëÜôá ÂïõäáðÝóôçò (óå ìðáãêÝôá / ôóéáðáôßíá)
55
139
1,9
13,2
3
0,2
ÓáëÜôá áãñïôéêÞ (óå áñôßäéï)
100
188
1,0
16
10
0,7
ÓáëÜôá áãñïôéêÞ (óå ìðáãêÝôá / ôóéáðáôßíá)
55
103
0,55
8,8
5,5
0,4
Ñþóéêç (óå áñôßäéï)
100
200
1,5
18
8
0,5
Ñþóéêç (óå ìðáãêÝôá / ôóéáðáôßíá)
55
110
0,82
9,9
4,4
0,3
ÔõñïóáëÜôá (óå áñôßäéï)
75
237
3,52
23,25
3,37
0,2
ÔõñïóáëÜôá (óå ìðáãêÝôá / ôóéáðáôßíá)
55
174
2,58
17,05
2,47
0,16
ÔõñïêáõôåñÞ (óå áñôßäéï)
75
162
3,37
15
3,37
0,22
ÔõñïêáõôåñÞ (óå ìðáãêÝôá / ôóéáðáôßíá)
55
119
2,47
11
2,47
0,16
Êëáóéêü (ìðáãêÝôá ëåõêÞ - ôõñß çìßóêëçñï - æáìðüí ôüóô - íôïìÜôá
225
485
23,6
15,75
64,125
4,3
Ãáëïðïýëáò (ìðáãêÝôá ìáýñç - ãáëïðïýëá - ìáãéïíÝæá - íôïìÜôá - ìáñïýëé
265
460
18,55
17,22
60,95
4
ÖÝôáò (ìðáãêÝôá ìáýñç - ôõñß öÝôá ðïëôüò åëéÜò - íôïìÜôá - áããïýñé)
290
520
20,3
21,75
60,9
4
Club sandwich (øùìß ôüóô - ìáãéïíÝæá ôõñß çìßóêëçñï - ìðÝéêïí - ìáñïýëé æáìðüí ôüóô - íôïìÜôá + 150 gr ðáôÜôåò øçôÝò óôï öïýñíï)
435
936
33,93
50,02
91,35
6
ÃÑÇÃÏÑÇÓ
ÅÔÏÉÌÁ ÓÁÍÔÏÕÉÔÓ
33
ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá
ÐÑÏÚÏÍ
ÂÜñïò gr
Èåñìßäåò Êcal áíÜ ìåñßäá
ÐñùôåÀíåò gr áíÜ ìåñßäá
ËéðáñÜ gr áíÜ ìåñßäá
ÕäáôÜíèñáêåò gr áíÜ ìåñßäá
Añéè ÉóïäõíÜì.
ÓÜíôïõéôò áõãïý McMuffin
146
390
24
19
29
2
ËïõêÜíéêï McMuffin
112
236
15
6
29
2
ËïõêÜíéêï McMuffin ìå áõãü
170
374
28
16
30
2
Hash brown
57
147
2
9
15
1
Big Mac
215
490
27
24
42
2,8
Cheeseburger
118
294
18
11
31
2
Chicken McNuggets/20
390
787
63
42
38
2,5
Chicken McNuggets/9
175
354
28
19
17
1,1
Chicken McNuggets/6
117
236
19
13
11
0,7
Double Cheeseburger
170
431
27
21
32
2
Greek Chicken
250
405
29
12
47
3
Greek Mac
246
460
21
21
47
3
Hamburger
103
245
13
8
31
2
McBacon
178
460
29
22
36
2,4
Êïôüðïõëï Barbeque
153
356
16
14
43
3
Big tasty junior
208
491
30
26
38
2,5
McChiken
181
411
21
18
41
2,7
Filet-O-Fish (ÖéëÝôï øáñéïý)
146
408
15
21
39
2,6
McRoyal
232
501
28
28
35
2,3
McTost
95
257
13
10
29
2
McVeggie
216
392
10
14
56
3,7
Club Sandwich ìå æáìðüí
179
462
16
28
36
2,4
Club Sandwich ìå ãáëïðïýëá
179
458
16
27
35
2,3
Club Sandwich ìå øùìß óéêÜëåùò êáé æáìðüí
179
450
16
28
33
2,2
Club Sandwich ìå øùìß óéêÜëåùò êáé ãáëïðïýëá
179
446
16
27
33
2,2
ÐáôÜôåò ðáéäéêÝò
117
378
5
18
48
3,2
ÐáôÜôåò êáíïíéêÝò
167
539
7
26
50
3,3
ÐáôÜôåò ìåãÜëåò
235
758
10
36
97
6,4
ÐáôÜôåò extra
278
827
9
44
99
6,6
ÐáôÜôåò deluxe
167
347
5
17
44
3
Ketchup
14
17
0,2
0,01
4
0,3
Mc Donald's
34
Ôåýxïò 33
ÐÑÏÚÏÍ
ÂÜñïò gr
Èåñìßäåò Êcal áíÜ ìåñßäá
ÐñùôåÀíåò gr áíÜ ìåñßäá
ËéðáñÜ gr áíÜ ìåñßäá
ÕäáôÜíèñáêåò gr áíÜ ìåñßäá
Añéè ÉóïäõíÜì.
ÌáãéïíÝæá
19
137
0,2
15
0,4
0,02
SCE barbeque
29
49
0,3
0,3
11
0,7
SCE curry
29
46
0,2
0,4
10
0,6
SCE hot mustard
28
61
0,6
3
7
0,5
SCE sweet & sour
30
52
0,1
0,3
12
0,8
Sour cream dip
25
109
0,5
11
2
0,1
ÁõãÜ ôçãáíçôÜ (óáí ïìåëÝôá)
100
180
13
13
2
0,1
Øçôü öéëÝôï êïôüðïõëïõ ÷ùñßò óùò êáé êñïõôüí
294
230
33
8
6
0,4
Øçôü öéëÝôï êïôüðïõëïõ ìå óùò êáé êñïõôüí
377
321
34
11
22
1,5
Ôñáãáíéóôü öéëÝôï êïôüðïõëï ÷ùñßò óùò êáé êñïõôüí
289
316
25
15
20
1,3
Ôñáãáíéóôü öéëÝôï êïôüðïõëï ìå óùò êáé êñïõôüí
384
411
30
20
28
1,9
Mc Donald's
ÓáëÜôá Caesar ìå öéëÝôï êïôüðïõëï
ÓáëÜôá öÜñìá ìå öéëÝôï êïôüðïõëïõ êáé êïììáôÜêéá ìðÝéêïí Øçôü öéëÝôï êïôüðïõëïõ ÷ùñßò óùò
310
281
34
13
6
0,4
Øçôü öéëÝôï êïôüðïõëïõ ìå óùò
380
353
35
16
17
1,1
Ôñáãáíéóôü öéëÝôï êïôüðïõëïõ ÷ùñßò óùò
305
368
26
20
20
1,3
Ôñáãáíéóôü öéëÝôï êïôüðïõëïõ ìå óùò
387
443
31
25
23
1,5
ÓõíïäåõôéêÞ óáëÜôá
90
17
1
0
3
0,2
ÓõíïäåõôéêÞ óáëÜôá ìå óùò ìðáëóÜìéêï
122
35
1
1
5
0,3
Óùò óáëÜôáò Caesar 75ml
75
56
2
2
7
0,5
Óùò óáëÜôáò öÜñìá 75ml
75
64
1
2
10
0,7
Óùò ìðáëóÜìéêï 30ml
30
24
0
1
4
0,3
Êñïõôüí (ÓáêïõëÜêé)
14
59
1
2
10
0,7
McFlurry
177
339
9
12
48
3,2
Ìçëüðéôá
86
237
2
13
28
1,9
Åðéäüñðéï ìå ãéáïýñôé êáé öñïýôá
143
136
4
3
25
1,7
ÌÞëï
200
58
0,2
0,6
14
1
ÌéëêóÝéê óïêïëÜôá
339
407
12
12
64
4,3
ÌéëêóÝéê öñÜïõëá
339
408
11
11
65
4,3
ÌéëêóÝéê âáíßëéá
339
404
11
11
64
4,3
35
ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá
ÐÑÏÚÏÍ
ÂÜñïò gr
Èåñìßäåò Êcal áíÜ ìåñßäá
ÐñùôåÀíåò gr áíÜ ìåñßäá
ËéðáñÜ gr áíÜ ìåñßäá
ÕäáôÜíèñáêåò gr áíÜ ìåñßäá
Añéè ÉóïäõíÜì.
Ðáãùôü ÷ùíÜêé
90
148
4
5
22
1,5
Ìå óéñüðé êáñáìÝëá
178
335
7
9
56
3,7
Ìå óéñüðé óïêïëÜôá
178
342
7
12
51
3,4
Ìå óéñüðé öñÜïõëá
178
289
6
7
49
3,3
Coke ðáéäéêÞ
250
110
0
0
28
1,9
Coke êáíïíéêÞ
400
176
0
0
44
3
Coke ìåãÜëç
500
220
0
0
55
3,7
Coke extra
650
286
0
0
71,5
4,7
Coke Light ðáéäéêÞ
250
0
0
0
0,01
0
Coke Light êáíïíéêÞ
400
0
0
0
0,1
0
Coke Light ìåãÜëç
500
1
0
0
0,1
0
Coke Light extra
850
1
0
0
0,2
0
Fanta ðáéäéêÞ
250
100
Äåí áíáëýèçêå
0
25
1,7
Fanta êáíïíéêÞ
400
160
Äåí áíáëýèçêå
0
40
2,7
Fanta ìåãÜëç
500
200
Äåí áíáëýèçêå
0
50
3,3
Fanta extra
650
260
Äåí áíáëýèçêå
0
65
4,3
Spite ðáéäéêÞ
250
100
0
0
25
1,7
Sprite êáíïíéêÞ
400
160
0
40
2,7
Sprite ìåãÜëç
500
200
0
0
50
3,3
Sprite extra
650
260
0
0
65
4,3
ÔóßæìðÝñãêåñ-Cheeseburger
176
485
20,1
26,2
41,8
2,8
Ðßôá ðßôá goody's ÷ïéñéíü-Pita pita goody's ÷ïéñéíü
188
466
23,2
17,6
54,1
3,6
Goody's êëÜìð - Goody's club
340
959
26,1
45,7
113,2
7,5
Ãêïõíôßóéìï íáðïëéôÜíá- Goodisimo íáðïëéôÜíá
426
638
26,3
16,4
96,4
6,4
ÓáëÜôá Óßæáñò - Caesar's óáëÜôá
255
492
19,2
38,6
20,9
1,4
ÔçãáíéôÝò ðáôÜôåò êáíïíéêÝò ìÝãåèïò
145
393
5,2
18,4
55,7
3,7
Ôóßêéò ìå ìïõóôÜñäá-Chicky's ìå ìïõóôÜñäá
238
642
24,6
30
67,7
4,5
ÐñåìéÝñ ðáñáäïóéáêü-Premier ðáñáäïóéáêü
224
622
21,6
30,4
68,4
4,6
Mc Donald's
GOODY'S
ÁíäñéáíÞ Âáæáßïõ, Éáôñüò ×Üñçò Äçìïóèåíüðïõëïò, Êëéíéêüò Äéáéôïëüãïò 36
ÄéáâçôïëïãéêÜ Íåá
ÅÃÃÑÁÖÇ ÓÔÁ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ ÅÐÙÍÕÌÏ: .................................................................................................................................................. .......................................................................................................................................................................... ÏÍÏÌÁ: ........................................................................................................................................................ .......................................................................................................................................................................... Ç äéåýèõíóç ðïõ èÝëù íá ëáìâÜíù ôï ðåñéïäéêü “ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá” åßíáé: ......................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... Ïäüò: .................................................................................................... Áñéè. ................................................ Ðüëç: .................................................................................................... Ôá÷. Êùä. :...................................... Ôá÷õäñïìéêÞ Äéåýèõíóç: ÅëëçíéêÞ ÄéáâçôïëïãéêÞ Åôáéñåßá ÌáéÜíäñïõ 23 ÁèÞíá 11528
ÕÐÏÃÑÁÖÇ
Ôï ðåñéïäéêü ðñïóöÝñåôáé ÄÙÑÅÁÍ
ÏÄÇÃÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÓÕÃÃÑÁÖÅÉÓ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÙÍ ÍÅÙÍ (ãé' áõôïýò ðïõ áó÷ïëïýíôáé ìå ôï äéáâÞôç êáé èÝëïõí íá åíçìåñþóïõí) 1. ¢ñèñï 2-3 äáêôõëïãñáöçìÝíùí óåëßäùí. Ìéêñüôåñï Üñèñï, ìå ðñáêôéêÝò óõóôÜóåéò, ïäçãßåò Þ ìå óçìåßá õðåíèýìéóçò. 2. Óôï êýñéï Üñèñï, íá õðÜñ÷ïõí 1 Ýùò 2 óçìåßá, ôá ïðïßá èÝëåé ï óõããñáöÝáò íá ôïíßóåé óáí êýñéá ìçíýìáôá. ÁõôÜ èá ôõðùèïýí óå Üëëï öýëëï (èá åêôõðùèåß ìÝóá óôï Üñèñï óå åéäéêü ðåñéèþñéï). 3. Óå êÜèå Üñèñï íá õðÜñ÷ïõí 2 ìå 3 êýñéåò âéâëéïãñáöéêÝò ðáñáðïìðÝò. 4. Íá ðåñéêëåßïõí ìÝóá óôï Üñèñï, 1 Ýùò 2 óêßôóá áí õðÜñ÷ïõí, óå ó÷Ýóç ìå ôï èÝìá.. 5. ÅÜí åßíáé åöéêôü, ôï êåßìåíï íá åßíáé óå äéóêÝôá, óôï óýóôçìá word, version Windows 1995, ãéá PC ìå ìÝãåèïò ãñáììÜôùí 12. 6. Ôï Üñèñï íá óõíïäåýåôáé ìå ôï üíïìá ôïõ óõããñáöÝá, äéåýèõíóç êáé ôçëÝöùíï ôßôëï (ãéáôñüò, íïóçëåõôÞò ê.ëð.) êáé ôüðï åñãáóßáò, ìå çìåñïìçíßá áðïóôïëÞò. 7. Ôï Üñèñï íá óôáëåß: ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ Ðåñéïäéêïý ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá ÌáéÜíäñïõ 23, 115 28 ÁèÞíá 38