Update: Welk land legaliseert als derde cannabis?

In de eerste HighLife van dit jaar vroeg ik me af wie na Uruguay (2013) en Canada (2018) als derde land ter wereld cannabis zal gaan legaliseren. Tsjechië en Duitsland schatte ik in als de grootste kanshebbers. Sindsdien is er veel gebeurd - en niet gebeurt. Tijd voor een update.

Legalisering van cannabis heb je in allerlei soorten en maten. In dit geval bedoel ik: het wettelijk toestaan van gebruik, bezit, productie en verkoop van cannabis voor recreatieve doeleinden.

Uruguay en Canada voldoen wel aan die definitie, Nederland en Spanje niet.

Thailand

Thailand is een geval apart. Cannabis is in juni 2022 geschrapt uit de lijst van verboden middelen, maar een wettelijke regeling is er nog steeds niet. En blowen in het openbaar kan in Thailand 700 euro boete en drie maanden celstraf opleveren. De Thaise verkiezingen in mei van dit jaar leverden een grote overwinning op voor de Move Forward Party, die cannabis weer terug wil zetten op de lijst van verboden middelen. Of de partij dat voornemen waar kan maken is nog maar de vraag. Niet minder dan twaalfduizend cannabisbedrijven hebben een driejarige vergunning gekregen voor hun activiteiten. Onder de vergunninghouders is een aantal rijke en machtige Thai. Zij zullen hun invloed zeker gebruiken om hun belangen te beschermen en een rollback te voorkomen.

Colombia

Een land dat ik niet noemde is Colombia. Consumptie, bezit van twintig gram en thuisteelt tot twintig planten is daar al jaren legaal. De pogingen om te komen tot een bredere legalisering, met commerciële teelt en winkels, duren al een hele tijd. In juni kwam Colombia heel dichtbij. Omdat voor legalisering een wijziging van de grondwet nodig is, moest het parlement er acht keer over debatteren. Bovendien was een extra grote meerderheid van stemmen nodig om het wetsvoorstel aan te nemen. Daar ging het op 20 juni mis: 43 senatoren stemden tegen en 47 vóór, zeven minder dan de vereiste 54.

Luxemburg

Beter nieuws kwam er een dikke week later uit Luxemburg. Op 28 juni stemde het parlement met ruime meerderheid (38-22) in met een wetsvoorstel dat bezit en thuisteelt van cannabis voor recreatief gebruik legaliseert. De regering beloofde eerder de hele keten te legaliseren, met winkels en commerciële teelt. Dat gaat er voorlopig nog niet van komen. Maar toch: sinds 1 juli kunnen volwassen Luxemburgers in elk geval maximaal vier planten kweken. Ook positief: er wordt geen maximum gesteld aan de grootte van de planten, de hoeveelheid die daarvan wordt geoogst en het THC-percentage van de wiet. Justitieminister Sam Tanson lichtte de nieuwe regels toe tegen nieuwszender RTL. Consumptie is alleen in je eigen huis toegestaan.

Bezit tot maximaal drie gram cannabis buitenshuis wordt bestraft met een boete van €145 en inbeslagname. Planten mogen niet vanaf de straat te zien zijn en alleen gekweekt worden uit zaad, stekken zijn verboden. De politie kan je huis inspecteren als er een vermoeden is dat je meer dan vier planten kweekt. Op bezit van meer dan vier planten, verkoop van cannabis of betrokkenheid van minderjarigen staan strenge straffen, oplopend tot 250.000 euro boete en een celstraf tot vijf jaar. Conclusie: echt legaal is cannabis in Luxemburg nog niet.

Malta

En Malta dan? Toen het kleinste land van de Europese Unie in december 2021 een cannabiswet aannam, berichtten media van de BBC tot the Washington Post dat Malta als eerste EU-land cannabis had gelegaliseerd. Dat blijkt toch wat voorbarig te zijn geweest. Raphael Vassallo, columnist van website Malta Today, schreef in juni dat er eigenlijk niets is veranderd sinds de dagen dat cannabis volledig verboden was. Er is nog steeds geen enkele cannabis club en voor de consument is de situatie zelfs verslechterd, concludeert Vassallo: ‘Het blijft niet alleen volstrekt onmogelijk om cannabis te kopen via welke ‘legale’ weg dan ook: wat trouwens ook betekent dat iedereen die vandaag wordt betrapt op bezit van die drug - zelfs binnen de zogenaamd ‘legale’ grenzen van 7 tot 28 gram - door de politie nog steeds wordt verondersteld ‘de wet te hebben overtreden’ (en daarom ‘gearresteerd’, ‘verhoord’, ‘mogelijk aangeklaagd’ enz. wordt. Je weet wel: zoals in de goeie ouwe tijd) … Maar in de maanden na die internationale aankondiging voerde de Maltese politie haar inspanningen op. Begrepen, mensen? Niet minder, maar MEER inspanningen om mensen te arresteren, omdat ze precies deden wat ons net was verteld dat nu volkomen ‘legaal’ was in Malta: bezit van maximaal 28 gram cannabis, voor ‘persoonlijk gebruik’.’ Het mag duidelijk zijn: Malta heeft voorlopig geen recht op brons in het legaliseringsklassement.

Duitsland

Ook de Duitse kansen op een podiumplaats zijn kleiner geworden sinds begin dit jaar. In april presenteerden de verantwoordelijke ministers Lauterbach en Özdemir een twee fasen plan voor legalisering. De eerste fase betreft alleen bezit, thuisteelt en streng gereguleerde, niet-commerciële cannabis clubs. Het wetsvoorstel voor deze fase is op 6 juli gepubliceerd (zie kader). De tweede fase gaat vijf jaar duren en bestaat uit lokale experimenten met commerciële productie en verkoop in winkels. Oftewel: een wietproef.

Tsjechië

Tsjechië zag ik begin dit jaar als grootste kanshebber om deze denkbeeldige race te winnen. Dat heeft veel te maken met Jindřich Vobořil, anti-drugs coördinator van de regering en drijvende kracht achter de poging om cannabis te legaliseren. Eind mei herhaalde Vobořil tijdens de Cannabis Summit in Praag zijn inzet: “Een volledig gereguleerde markt”. Hij hoopt nog steeds dat de legaliseringswet dit jaar wordt aangenomen en in 2024 van kracht zal worden. Het wetsvoorstel is nog niet af, maar er is wel het een en ander gelekt. Vergunnin- gen om cannabis te verkopen of kweken op maximaal 200 vierkante meter zouden zo’n €2100 gaan kosten. Apotheken mogen cannabis verkopen zonder betaalde vergunning. Thuisteelt zou worden toegestaan op een oppervlakte van maximaal drie vierkante meter. Mogelijk komt er een centrale registratie van consumenten, zodat de hoeveelheid cannabis die zij per maand kopen beperkt kan worden. Natuurlijk is Vobořil niet de enige die over de cannabiswet gaat. Minister van volksgezondheid Vlastimil Válek temperde eind mei de verwachtingen in de lokale krant Zdravé Zprávy. ‘Ik wacht op de collega’s uit Duitsland die iets soortgelijks proberen’, zei Válek. ‘Ze hebben ons beloofd dat ze ons hun wetsontwerp zullen laten zien. Daarover moet de Europese Commissie natuurlijk een positief advies geven, want het zal een zekere doorbraak zijn in Europa.’

Goedkeuring Europese Commissie nodig?

Maar klopt het wel dat goedkeuring van de Europese Commissie nodig is om als EU-lidstaat te legaliseren? Malta noch Luxemburg hebben Brussel goedkeuring gevraagd voor hun cannabiswet. Volgens Tomas Ryska, directeur van cannabisbedrijf Astrasana Czech, is Tsjechië niet bang voor een Brusselse blokkade. Verwijzend naar de Cannabis Europa conferentie in Londen dit voorjaar zei Ryska tegen Businessofcannabis. com: ‘Wat Jindřich in Londen zei, en wat hij mij in onze privégesprekken heeft gezegd, is dat de regering op dit moment bereid is het risico te nemen, omdat het niet eens zeker is dat de EU echt bezwaar zal maken. Ze hadden vorig jaar een vergelijkbare situatie met de verhoging van de THC-limiet van 0,3 naar één procent. Er gingen geruchten dat de EU zou ingrijpen en er problemen zouden ontstaan. Dat is nooit gebeurd. Niemand heeft ooit contact met Tsjechië opgenomen vanwege de verhoging.’

Outsider?

De race om de derde plaats is nog niet gelopen, zoveel is zeker. Volgens mij heeft Tsjechië nog steeds de beste papieren om te winnen. In Zuid-Afrika en in Mexico hebben de hoogste rechters het cannabisverbod weliswaar ongrondwettelijk verklaard, maar het blijft wachten op de introductie van een legale markt. In Duitsland zal dat ook nog een tijdje duren, door de keus voor een experiment in plaats van een wetswijziging. Nederland koos al in 2017 voor deze vertragingstactiek. De val van het kabinet Rutte 4 zal de wietproef niet versnellen en als er na de verkiezingen een nog rechtsere regering komt, duurt het mogelijk nog langer voordat we echt legaliseren. Aan de andere kant: de BBB is vóór legalisering, dus een nieuw kabinet zou ook verbetering kunnen brengen.

Natuurlijk kan er altijd een outsider opduiken die het brons pakt: Nepal bijvoorbeeld, Lesotho, of een van de dertien Caraïbische eilandstaten. Zwitserland is ook een kanshebber; in vijf grote Zwitserse stedenBazel, Bern, Genève, Lausanne en Zürich - komen kleine proefprojecten met legale

Duits wetsvoorstel voor eerste fase legalisering: de hoofdpunten

cannabisverkoop of zijn die al gestart. Wie weet kunnen de Zwitsers wél tempo maken. Nog mooier zou het zijn als de Verenigde Staten, de uitvinders van de drugsoorlog, de derde prijs winnen door cannabis op federaal niveau te legaliseren.

Het wetsvoorstel voor fase 1 van de cannabis legalisering in Duitsland is op 6 juli gepubliceerd. In die fase worden bezit, thuisteelt en cannabisclubs legaal. Het wetsvoorstel voor fase 2, lokale proefprojecten met commerciële teelt en verkoop, wordt later dit jaar verwacht. De hoofdpunten van het 163 pagina’s tellende wetsvoorstel voor fase 1:

- Bezit van maximaal 25 gram cannabis per persoon wordt legaal voor volwassenen.

- Consumptie in het openbaar is toegestaan, maar niet in de buurt van minderjarigen, scholen, speelplaatsen enz. of in voetgangersgebieden tussen 7.00 en 20.00 uur.

- Teelt van drie planten wordt legaal voor volwassen ingezetenen. Of voor thuistelers ook een maximumbezit van 25 gram geldt is niet echt duidelijk.

- Clubs zonder winstoogmerk mogen collectief cannabis kweken, leden kunnen maximaal 25 gram per dag krijgen in de club en maximaal 50 gram per maand.

- Voor clubleden die tussen de 18 en 21 jaar oud zijn geldt een limiet van 30 gram per maand en een maximaal THC gehalte van tien procent.

- Consumptie in of binnen 200 meter van de club is niet toegestaan.

- Clubs mogen maximaal 500 leden hebben; leden moeten in Duitsland wonen.

- Gemeenten kunnen het aantal clubs beperken tot één per 6000 inwoners.

- Clubs krijgen een vergunning voor zeven jaar, die na vijf jaar verlengd kan worden.

- Minimaal 200 meter afstand tussen clubs en scholen, kinderdagverblijven, speelplaatsen en sportaccommodaties.

- Elke vorm van reclame of sponsoring door de clubs is verboden.