PORESKO PRAVO
22. UTVRĐIVANJE I NAPLATA POREZA PO OSNOVU SKEUNDARNE PORESKE OBAVEZE 1. Sekundarna poreska obaveza predstavlja zakonsku odgovornost lica za dospelu glavnu poresku obavezu drugog poreskog obveznika ili dospelu sekundarnu oporesku obavezu drugog poreskog obveznika. Sekundarnu poresku obavezu treba razlikovati od jemstva, odnosno od odgovornosti za tuđu poresku obavezu iz poreskih i drugih zakona. Njena svrha je da se pruži dodatno obezbeđenje da će primarna poreska obaveza biti namirena ako se ni prinudnom naplatom ne obezbedi realizacija poreskog potraživanja. (Za razliku od zakonskog jemstva - lice se objektivno našlo u situaciji da odgovra za tuđu poresku obavezu - kod sekundarne preske obaveze postoji subjektivni element odgovornosti /krivica/ tog lica zbog čega primarna poreska obaveza nije ispunjena). 2. Sekundarna poreska obaveza odnosi se na: 1. zakonskog zastupnika koji je svesn ili bez dužne pažnje propustio da ispuni svoju obavezu plaćanja poreza za poreskog obveznika - za iznos neplaćlenog poreza; 2. lice koje doprinosi ili pomaže u izbegavanju plaćanja poreza drugog lica - za poreski dug lica čije je plaćanje izbegnuto; 3. lice odgovorno za obračunavanje i plaćae poreza po odbitku - za iznos poreza po odbitku koji nije plaćen; 4. fizičko lice koje je odgovorno lice u pravnom licu, koje obračunava i plaća porez po odbitku i propusti da uplati porez po odbitku - za iznos tog poreza po odbitku koji nije plaćen; 5. lice koje je primilo novčana sredstva, stvari ili prava iz imovine poreskog obeznika putem transakcije bez naknade ili za cenu koja je niža od tržišne, u periodu od tri godine pre dospelosti poreske obaveze koja nije plaćena za poreskog obveznika – za iznos neplaćenog poreza, a najviše do vrednosti primljene imovine, umanjene za iznos koje je lice za nju platilo.
UTVRĐIVANJE POREZA PO OSNOVU SEKUNDARNE PORESKE OBAVEZE Ukoliko nije drugačije propisano sekundarna poreska obaveza obuhvata i kamatu I troškove prinudne naplate. Porez po osnovu skundarne poreske obaveze utvrđuje poreski organ rešenjem, koje se ne donosi ako je poreska obaveza prestala:
1.naplatom poreza (plaćanjem, kompenzacijom ili davanjem umesto plaćanja u skladu sa zakonom; 2. zastarelošću poreza; 3. otpisom poreza ili 4. na drugi način propisan zakonom. Rešenje o utvrđivanju poreza po osnovu sekundarne poreske obaveze donosi se samo ako u postupku prinudne naplate prema poreskom obvezniku porez nije naplaćen, osim ako se odnosi na 1. Lice koje doprinosi ili pomaže u izbegavanju plaćanja poreza drugog lica; 2. Lice odgovorno za obračunavanje I plaćanje poreza po odbitku I 3. Fizičko lice koje je odgovorno lice u pravnom licu, koje obračunava I plaća porez po odbitku I propusti da uplati porez.
NAPLATA Porez po osnovu sekundrne poreske obaveze naplaćuje se primenom odredaba Zakona o poresko postupku I poreksoj administraciji kojima se uređuje naplata poreza.
23. POJAM I OBLCI PRESKE KONTROLE 1. Poreska kontrola je postupak provere I utvrđivanja zakonitosti I pravilnosti ispunjavanja poreske obaveze koji vrši poreski organ u skladu sa zakonom. Njen predmet su radnje poreskog dužnika iz poreskopravnog odnosa, čime se ispituje pridržavanje odredbi zakona I drugih propisa. U poreskoj kontroli proveravaju se potpuno iskazivanje, pravilnost, tačnost I blagovremenost obračunavanja I plaćanja poreza po vrstama a u zavsnosti od predmeta kontrole koji je određen u nalogu za kontrolu. Takođe se proveravaju ažurnost, tačnost I verodostojnost knjigovodstvenih ispava I drugih evidencija. Poreska kontrola ima trojaku funkciju 1) preventivnu, 2) korektivnu I 3) represivnu. 1) Preventivna uloga pokazuje se kroz podsticanje poreskih dužnika da se pridržavaju zakona I drugih propisa ; 2) Ako se u poreskoj kontroli utvrde nepravinosti ili propusti u izvršavanju obaveza iz poreskopravnog donsa, poreskom dužniku se nalaže da ih otkloni, što predstavlja korektivnu funkciju, i 3) Represivna funkcija poreske kontrole ogleda se kroz otkrivanje porskih krivičnih dela I prekršaja, I preduzimanje odgovarajućih mera u vezi sa otkrivenim poreskim deliktima. Poreski organ obavlja tri oblika poreske kontrole, I to: 1) kancelarijsku kontrolu, 2) terensku kontrolu I 3) kontrolu s ciljem otikrivanja poreskih krivičnih dela.
2. Poreska kontrola vrši se na osnovu godišnjeg plana (koji je zasnovan na oceni poreskog značaja I poreskog rizika poreskog dužnika) odnosno vanrednog plana, koji donosi rukovodilac poreskog organa. Prilikom utvrđivanja plana poreske kontrole, ima se u vidu I procena uticaja poreske kontrole na efikasnost naplate poreza u određenim delatnostima. U slučaju da je došlo do poremećaja u prometu na tržištu ili postoji indicija povećanja nelegalne trgovine vrši se poreska kontrola na osnovu vanredenog plana koji donosi ministar finansija. Poreski značaj poreskog dužnika može se ocenjivati na osnovu 1) godišweg ukupnog prihoda, 2) vrednosti imovine, 3) visine iskazane dobiti, 4) broja zaposlenih, 5) visine isplaćenih zarada, 6) okolnosti da li obavlja proizvodnju, uvoz ili promet akciznih proizvoda ili promet proizvoda, ili usluga od posebnog fiskalnog značaja. Poreski rizik u vezi sa poreskim dužnikom može se ocenjivati na osnovu 1) visine odstupanja rezultata poslovanja – iskazanih u poreskoj prijavi i poreskom bilansu, 2) odnosa naplate poreza u grani, 3) prethodnog pridržavanja poreskih propisa od strane poreskog dužnika, 4)obima iskazanih poreskih olakšica, 5)učestalosti iskazivanja oslovnog gubitka, 6)okolnosit da li je I kojem obimu poreski dužnik investirao capital izvan teritorije Srbije itd. Poreska kontrola obuhvata period za koji je podneta poreska prijava, ali se može proširiti na prethodne periode, odnosno na tekući period.
24. KANCELARIJSKA KONTROLA 1. Kancelarijska kontrola obuhvata skup radnji kojima poreski organ proverava tačnost, potpunost I usklađenost sa zakonom, I drugim propisima, a koji su iskazani u poreskoj prijavi I poreskom bilansu, računovodstvenim izveštajima I drugim evidencijama poreskog dužnika (upoređivanjem sa podacima iz poreskog knjigovodstva I drugih evidencija koje void poreski organ). Kancelarijsku kontrolu vrši, u prostorijama poreskog organa poreski inspektor (osim radnji kontrole prijema I obrade poreske prijave I drugih izveštaja, koje vrše službenici poreskog organa određeni za te poslove. Sam postupak kanc. Kontrole počinje od dana dostavljanja poreskog poziva poreskom dužniku od strane poreskog organa, da dužnik neposredno ili preko poreskog punomoćnika učestvuje u postupku kancelarijske kontrole. U postupku kancelarijske kontrole , prijema I obrade proveravaju se matamatička tačnost, formalna ispravnost I potpunost poreske prijave I drugih izveštaja. Ako se u postupku obrade poreske prijave I dr. izveštaja utvrdi da postoji matematička greška ili formalna neispravnost, inspektor zaključkom nalaže
poreskom dužniku da u roku od tri dana otkloni greše ili dopuni prijavu tj. druge izveštaje u protivnom će se smatrati da poreska prijava ili drugi izveštaj nije ni podnet poreskom organu. Poreski dužnik dužan je na poziv poreskog organa učestvovati u daljem postupku kancelarijske kontrole, pružajući objašnjenja I dokumentaciju u propisanom roku, neodazivanje pozivu ne odlaže kancelarijsku kontorolu. 2. Ako se u postupku kancelarijske kontrole utvrdi postojanje nepravilnosti u pogledu podataka zanačajnih za utvrđivanje visine poreske obaveze, poreski inspektor je dužan da sačini zapisnik o kontroli, na koji poreski dužnik ima parvo da u roku od tri dana podnese primedbe. Poreski inspektor je dužan da u roku od pet dana primedbe razmotri I sačini dopunu zapisnika, na osnovu čega (zapisnika) poreski organ donosi rešenje o utvrđivanju poreza.
25. TERENSKA KONTROLA 1. Terenska kontrola podrazumeva skup radnji kojima poreski odrgan proverava zakonitost u radu poreskih dužnika i pravilnost ispunjavanja poreskih obaveza. Kontrola se vrši u poslovnim prostorijama poreskog dužnika ili na drugom mestu u zavisnosti od predmeta kontrole. Terensku kontrolu obavlja poreski inspektor na osnovu naloga za kontrolu, koristeći podatke prikupljene u postupku kancelarijske kontrole prijema i obrade poreske prijave i drugih izveštaja poreskog dužnika, a pojedine radnje u okviru određenih postupaka obavlja i poreski kontrolor. Nalog za terensku kontrolu poreski organ dostavlja poreskom dužniku neposredno pre kontrole na način predviđen za dostavljanje poreskih akata. Kada se poreska kontrola vrši na osnovu vanrednog plana kontrole (poremećaj u prometu na tržištu ili postoje indicija da je povećan obim nelegalne trgovine, kontrola menjačkih poslova, kontrola priređivanja igara na sreću i kontrole evidentiranja prometa preko fiskalnih kasa) postupak terenske kontrole otpočinje bez dostavljanja naloga za terensku kontrolu poreskom dužniku. Pre početka kontrole poreski inspektor je dužan da pokaže službenu legitimaciju poreskom dužniku, a poreski kontrolor službenu legitimaciju ili rešenje o ovlašćenju. Poreski organ može da odloži početak sprovođenja terenske kontrole, ako dužnik podnese usmeni prigovor odmah po prijemu naloga, navodeći razloge za odlaganje (u roku od 24 časa od prijema naloga dužan je da dostavi prigovor i u pismenom obliku). Ako poreski inspektor proceni da je prigovor izjavljen da bi se ometala kontrola otpočinje kontrolu i navodi u zapisnik razlog za donošenje takve odluke, a po prigovoru se donosi zaključak protiv koga nije dopušten pravni lek. Poreski dužnik je dužan da obezbedi odgovarajuće mesto za rad poreskog inspektora, ako se kontrola vrši u njegovim poslovnim prostorijama. Uz pristanak poreskog dužnika kontrola se može obaviti u njegovim stambenim prostorijama, ili drugom mestu u zavisnosti od predmeta kontrole. (Ako se kontrola ne vrši u poslovnim prostorijama, inspektor pregleda prostorije i sačinjava belešku koja se unosi u zapisnik)
Poreski inspektor ima pravo da uđe na zemljište i u poslovne prostorije poreskog dužnika, a po odobrenju suda i u stan dužnika radi vršenja kontrole, pri čemu se poreskom dužniku ili punomoćniku mora pružiti mogućnost da prisustvuje pregledu. Ako ne koriste tu mogućnost poreski insprektor će obaviti kontrolu uz prisustvo dva punoletna svedoka, te će činjenice o tome uneti u zapisnik. 2. Poreska kontrola se vrši u torku radnog vremena poreskog dužnika, izuzetno i po isteku radnog vremena, ako to nalaže svrha kontrole ili ako pristane dužnik. Poreski inspektor može privremeno da zapečati poslovni ili skladišni prostor dužnika po isteku radnog vremena, i o toj meri donosi zaljučak protiv koga nije dopušten pravni lek, ova mera ostaje na snazi najduže do početka radnog vremena poreskog dužnika prvog narednog radnog dana. Poreski dužnik dužan je da učestvuje u utvrđivanju činjeničnog stanja i daje obaveštenja i izjave na zahtev poreskog inspektora, i dužan je da omogući uvid u stanje sirovina, reprodukcionog materijala, poluproizvoda, gotovih proizvoda robe i opreme,i da omogući uvid u poslovne knjige, evidencije i drugu dokumentaciju i isprave. Ako ne može dužnik odrediće osobu koja će u njegovo ime izvršavati te obaveze. Neizvršavanje obaveza ne odlaže vršenje kontrole. Poreski inspektor može zahtevati podatke i uvid u dokumentaciju i od zaposlenih kod poreskog dužnika na zahtev koji saopštava usmeno, a lica su dužna da podatke i dokumentaciju kojima raspolažu učine dostupnom poreskom inspektoru. 3. O terenskoj kontroli inspektor sastavlja zapisnik u kome se konstatuju sve činjenice utvrđene u postupku kontrole, svaka stranica mora biti numerisana i potpisana. Zapisnik se dostavlja dužnku u roku od pet dana od završetka kontrole, na zapisnik poreski dužnik ima pravo da podnese primedbe u roku od osam dana od prijema zapisnika, osim ako je doneto usmeno rešenje u toku kontrole o oduzimanju robe kada je ocenjeno da je ugrožena naplata poreza. Ako se primedbe dostave na stranom jeziku u roku od dva dana dostavlja se prevod na srpski od strane ovlašćenog lica. Ako su izneti novi dokazi i činjenice, zbog kojih se menja činjenično stanje utvrđeno u zapisniku ili ranije pravne ocene, poreski inspektor sastavlja dopunski zapisnik, na koji se ne može izjaviti prigovor. 4. Ako se u toku kontrole utvrdi da poreski dužnik nije primenio ili nije pravilno primenio propise, poreski organ donosi rešenje o utvrđivanju poreza, u roku od 60 dana od dana dostavljanja zapisnika odnosno dopunskog zapisnika. 5. Terenska kontrola kod lica koje obavlja neregistrovanu odnosno neprijavljenu delatnost vrši se bez plana kontrole I naloga za kontrolu. Ako se u postupku kontrole utvrdi da lice obavlja takvu delatnost poreska obaveza tom licu utvrđuje se rešenjem, primenom metode procene poreske osnovice parafiskacijom. Poreska obaveza se u ovom slučaju utvrđuje primenom poreske stope po kojoj se utvrđuje I plaća porez na dohodak građana na druge prihode bez priznavanja normiranih troškova. Rešenje se dostavlja licu sa nalogom da u roku od 45 dana, od dana dostavljanja rešenja, kod nadležnih organ izvrši registraciju, odnosno prijavu delatnosti, plati poresku obavezu I otkloni druge utvđene povrede zakona. Takođe u toku kontrole inspector može privremeno da rešenjem oduzme robu koju je zatekao u kontroli ili da privremeno oduzme opremu kojom obveznik obavlja neregistrovanu tj neprijavljenu delatnost.
Ako lice koje obavlja neregistrovanu tj. neprijavljenu delatnost u roku od 45 dana izvrťi registraciju tj. prijavu delatnosti, plati poresku obavezu te otkloni duge nepravilnosti, oduzeta roba mu se vraća, osim kvarljive robe, a ako ne postupi po nalozima iz reťenja, s robom se postupa u skladu sa zakonom.