•Ê3◊˜ ÷Í÷ȸfl Sfl—– Ãà‚ÁflÃÈfl¸⁄áÿ¢ ÷ªÊ¸ ŒflSÿ œË◊Á„U– ÁœÿÊ ÿÊŸ— ¬˝øÊŒÿÊØH
ÒØÛ ˛
‚⁄U„UŒ ∑§‚⁄UË
◊π± ◊Ø«ÏßÁ «√ßÿ Ó≈‚Ò √’±Ò, ’ϱÒÙ≈‘ ÷øπω «Úæ⁄ Óæπ÷ ¡«Ë¡≈Í’ ¡Â∂ Íz ≈ ¬∆Ó∆ ¡«Ë¡≈Í’≈ Á∆ ÔØ◊Â≈
ABÚƒ, E.T.T., B.A, B.Ed. ÓØÏ≈«¬Ò IDFCC-DBIAE IHAEI-C@BEF
RNI NO. PUNHIN2004/16599 email:- sarhad.kesri@gmail.com, www.scribd.com/sarhadkesri ckckS vk x;kS js o"kZ% 7 vad% 270 i`"B% 4 ewY; 1 : 03 vizSy 2011 jfookj foØeh 2067 nSfud izkr%dkyhu QSDl 01638&267200] Qksu 264200 eks 95925&00112
ÚUæ× âðÙæ Ùð Ü´·¤æ ÁèÌè
Ȥæð·¤Ü Œß槴ÅUæð´ ÂÚU àæñÇU Âýæ# ·¤ÚUÙð ·ð¤ S≈UÊfl ‚ ‹ªË •Êª ‚ ◊Á„U‹Ê çÜØ𠹿ü ç·¤° ÁæØð»´ ð v®® ·¤ÚUæÇð Ѹ ¿è×æ ¤ÊÈ‹‚Ë, „UÊ‹Êà ª¥÷Ë⁄U z •Ê…∏UÁÃÿÊ ∞‚Ê. Ÿ ¬˝Œ‡ÊÊäÿˇÊ øË◊Ê ∑§Ê Á∑§ÿÊ ‚ê◊ÊÁŸÃ z•Ê…∏UÁÃÿÊ¥ Ÿ ¬˝Œ‡ÊÊäÿˇÊ ∑§Ê ‚ÊÒ¥¬Ê ◊Ê¥ª ¬òÊ
z¬%Ë ∑§Ê ’øÊŸ ∑§Ê ¬˝ÿÊ‚ ∑§⁄Uà ¬Áà ÷Ë „UÈ•Ê ÉÊÊÿ‹ ¿UÊ’«∏Ê/¡ÒŸ/◊Ÿ¡Ëà ◊‹Ê≈U, w •¬˝Ò‹— SÕÊŸËÿ ◊Ê„UÑÊ
zÿÈfl⁄UÊ¡ ◊ÒŸ •Ê»§ Œ ‚Ë⁄UË¡ fl äÊÊŸË ◊ÒŸ •Ê»§ Œ ◊Òø •flÊ«¸U ‚ ŸflÊ¡ ª∞ ◊È∑§‡Ê ŸÊª¬Ê‹/’‹¡Ëà ‚„UÊÃÊ »§ÊÁ¡À∑§Ê, Æw •¬˝Ò‹ — ÁflE Á∑˝§∑§≈U ∑§¬ ∑§ ◊„UÊ‚¥ª˝Ê◊ ◊¥ ≈UË◊ ߥUÁ«UÿÊ Ÿ üÊË‹¥∑§Ê ∑§Ê { Áfl∑§≈U ‚ „U⁄UÊ∑§⁄U »§Ã„U Œ¡¸ ∑§Ë– ≈UÊ‚ ¡ËÃ∑§⁄U
’Ñ’Ê¡Ë ∑§⁄Uà „ÈUÿ üÊË‹¥∑§Ê ∑§Ë ≈UË◊ mUÊ⁄UÊ ¡Ëà ∑§ Á‹ÿ ÁŒÿ ª∞ w|z ∑§ ‹ˇÿ ∑§Ê ≈UË◊ ߥUÁ«UÿÊ Ÿ øÊ⁄U Áfl∑§≈U ª¥flÊ∑§⁄U y}.w ª¥ŒÊ¥ ◊¥ ¬Ê⁄U ∑§⁄U Á‹ÿÊ •ÊÒ⁄U w} fl·¸ ’ÊŒ ÁflE ∑§¬ •¬ŸË ¤ÊÊ‹Ë ◊¥ «UÊ‹Ê– ªÊÒÃ◊ ª¥÷Ë⁄U, Áfl⁄UÊ≈U ∑§Ê„U‹Ë, ∑§#ÊŸ ◊„UãŒ˝ ®‚„U äÊÊŸË fl ÿÈfl⁄UÊ¡ ®‚„U Ÿ ’„UÃ⁄U ¬˝Œ‡Ê¸Ÿ ∑§⁄Uà „ÈUÿ üÊË‹¥∑§Ê ∑§Ê
äÊÍ‹ ø≈UÊ߸U •ÊÒ⁄U v~}x ∑§ ’ÊŒ ÁflE ∑§¬ ∑§ Á‹ÿ Ã⁄U‚ ⁄U„U ÷Ê⁄Uà ∑§ Á∑˝§∑§≈U ¬˝Á ◊ÿÊ¥ ∑§Ê ÁflE ∑§¬ ∑§Ë ‚ÊÒªÊà ¬˝ŒÊŸ ∑§Ë– ≈UË◊ ߥUÁ«UÿÊ Ÿ ¡Ëà Œ¡¸ ∑§⁄UŸ ∑§ ’ÊŒ ∞∑§ ÁŒfl‚Ëÿ Á∑˝§∑§≈U ◊¥ ~~ ‚Ò∑§«∏ ’ŸÊŸ flÊ‹ Á∑˝§∑§≈U ∑§ Á¬ÃÊ◊„U ‚ÁøŸ Ã¥ŒÈ‹∑§⁄U ∑§Ê ∑¥§äÊÊ¥ ¬⁄U ©U∆UÊ ‡Ê· ¬ÎDU w ∑§Ê‹◊ v ¬⁄U.......
‚ÊŸÍ ’È‹¥ŒË •’Ê„U⁄U, w •¬˝‹ Ò — SÕÊŸËÿ •Ê…∏UÁÃÿÊ ∞‚ÊÁ‚∞‡ÊŸ ∑§ ¬ŒÊÁäÊ∑§ÊÁ⁄UÿÊ¥ mUÊ⁄UÊ •äÿˇÊ ¬˝Á◊‹ ∑§‹ÊŸË ∑§Ë •äÿˇÊÃÊ ◊¥ SÕŸËÿ ¬Ò⁄UÊ«UÊßU¡ Á⁄U¡Ê≈U¸ ◊¥ ∑§Êÿ¸∑§˝ ◊ •ÊÿÊÁ¡Ã ∑§⁄U ∞‚Ê. ∑§ ¬˝Œ‡ÊÊäÿˇÊ fl ¬¥¡Ê’ ◊¥«UË ’Ê«¸U ∑§ flÊßU‚ øÿ⁄U◊ÒŸ ⁄UÁflãŒ˝ ®‚„U øË◊Ê ∑§Ê ‚ê◊ÊÁŸÃ Á∑§ÿÊ ªÿÊ– ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ∑§Ë ‡ÊÈM§•Êà ◊¥ üÊË ∑§‹ÊŸË Ÿ ¬˝Œ‡ ÊÊäÿˇÊ ∑§Ê Sflʪà Á∑§ÿÊ fl •Ê…∏UÁÃÿÊ¥ fl Á∑§‚ÊŸÊ¥ ∑§Ë ÁflÁ÷ÛÊ ‚◊SÿÊ•Ê¥ ‚ •flªÃ ∑§⁄UflÊÿÊ–
∑§Êÿ¸∑§˝ ◊ ◊¥ üÊË øË◊Ê Ÿ ‚¥’ÊÁäÊà ∑§⁄Uà „UÈ∞ ∑§„UÊ Á∑§ ª∆U’¥äÊŸ ‚⁄U∑§Ê⁄U mUÊ⁄UÊ •Ê…∏UÁÃÿÊ¥ fl Á∑§‚ÊŸÊ¥ ∑§ ‚¥’¥äÊ •Ê⁄U ◊äÊÈ⁄U ’ŸÊŸ ∑§ Á‹ÿ ∑§ß¸U ¬˝ÿÊ‚ Á∑§∞ ¡Ê ⁄U„U „ÒU¥– ’ÊŒ ◊¥ ¬òÊ∑§Ê⁄UÊ¥ ‚ ’ÊÃøËà ◊¥ üÊË øË◊Ê Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ¬¥¡Ê’ ◊¥ ªÊ¥flÊ¥ ◊¥ ¬«∏à »§Ê∑§‹ åflÊߥU≈UÊ¥ ¬⁄U ‡ÊÒ«U SÕÊÁ¬Ã ∑§⁄UŸ „UÃÈ øÊ‹Í ÁflûÊËÿ fl·¸ ◊¥ vÆÆ ∑§⁄UÊ« ∏ L§¬∞ πø¸ Á∑§∞ ¡Êÿª¥ – ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ª„U¥Í ∑§Ë π⁄UËŒ ¬⁄U •Ê…∏UÁÃÿÊ¥ fl Á∑§‚ÊŸÊ¥ ∑§Ê •ÊŸ flÊ‹Ë ‡Ê· ¬ÎDU w ∑§Ê‹◊ | ¬⁄U.......
•¡Ëà Ÿª⁄U ◊¥ S≈UÊfl ¬⁄U ∑§Êÿ¸ ∑§⁄Uà „U∞È •øÊŸ∑§ •Êª ‹ªŸ ‚ ∞∑§ ◊Á„U‹Ê ª¥÷Ë⁄U M§¬ ‚ ¤ÊÍ‹‚ ªß¸U– Œ⁄U ⁄UÊà „È∞ ßU‚ „UÊŒ‚ ◊¥ ◊Á„U‹Ê ‹ª÷ª ~Æ ¬˝ÁÇÊÃ
¤ÊÈ ‹ ‚ ªß¸ U •ÊÒ ⁄ U ©U‚∑§ ’øÊà „UÈ∞ ©U‚∑§Ê ¬Áà ÷Ë •Êª ∑§Ë ø¬≈U ◊¥ •Ê ªÿÊ– ßU‚ ‚¥’¥äÊË ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË ŒÃ „UÈ∞ ◊Ê„UÑÊ •¡Ëà Ÿª⁄U ∑§Ë ª‹Ë Ÿ¥’⁄U ∞∑§ ÁŸflÊ‚Ë ◊¥ª‹ ‡Ê◊ʸ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ©U‚∑§Ë ¬%Ë ÁflŸËÃÊ ⁄UÊ≈UË ’ŸÊŸ ∑§ Á‹ÿ ¡Ò‚ „UË S≈UÊfl ø‹ÊŸ ‹ªË ÃÊ ‡Ê· ¬ÎDU w ∑§Ê‹◊ x ¬⁄U.......
’‚ Ÿ ◊Ê≈U⁄U‚ÊßUÁ∑§‹ ‚flÊ⁄U ÿÈfl∑§Ê¥ ∑§Ê ∑ȧø‹Ê, ŒÊ ∑§Ë ◊ÊÒÃ, ∞∑§ ÉÊÊÿ‹ ¬⁄U „U∞È ∞∑§ ŒŒ¸ŸÊ∑§ „UÊŒ‚ ◊¥ ŒÊ ÿÈfl∑§Ê¥ ∑§Ë ◊ÊÒà „UÊ ªß¸U ¡’Á∑§ ∞∑§ ÿÈfl∑§ ÉÊÊÿ‹ „UÊ ªÿÊ– ÿ„U ŒÈÉʸ≈UŸÊ ©U‚ ‚◊ÿ „UÈ߸U ¡’ ⁄UÊC˛UËÿ ⁄UÊ¡◊ʪ¸ Ÿ¥’⁄U vÆ ¬⁄U ⁄‘U‹fl ¬ÈÁ‹‚ ‚ ©UÃ⁄U ⁄U„UË ∞∑§ ’‚ Ÿ •Êª ¡Ê ⁄U„U ◊Ê≈U⁄U‚ÊßUÁ∑§‹ ‚flÊ⁄U ÿÈfl∑§Ê¥ ∑§Ê ¡Ê⁄UŒÊ⁄U ≈UP§⁄U ◊Ê⁄U ŒË– z«˛UÊßUfl⁄U fl ∑¥§«UÄ≈U⁄U •¬ŸË ª‹ÃË ÁflL§h Œ¡¸ Á∑§ÿÊ ◊Ê◊‹Ê ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË •ŸÈ‚Ê⁄U •Ê¡ ¬˝Ê× ∞∑§ SflË∑§Ê⁄UŸ ∑§Ë ’¡Êÿ ¤Êª«∏ ¬⁄U „UÈ∞ ¿UÊ’«∏Ê/¡ÒŸ/◊Ÿ¡Ëà ‡Ê· ¬ÎDU w ∑§Ê‹◊ y ¬⁄U....... ©UÃÊM§ z¬ÈÁ‹‚ Ÿ øÊ‹∑§ ∑§ ◊‹Ê≈U, w •¬˝Ò‹— SÕÊŸËÿ ¡Ë.≈UË ⁄UÊ«U
v ¥ÂýñÜ âð ÂP𤠷¤ÚUÙð ÂÚU Õè.°ÇU. ¥ŠØæ·¤æð´ §UÜæ·¤æ ßæçâØæð´ ·¤è §U‘ÀUæ ß ÁM¤ÚUÌ ·¤æð ŠØæÙ ×ð´ Ùð ´ÁæÕ âÚU·¤æÚU ç·¤Øæ Šæ‹ØßæÎ ÚU¹Ìð ãU°é ¿éÙæß ÜǸÙð ·¤æ çÜØæ ãñU çÙ‡æüØÑ â¿Îðßæ üÊË◊ÃË ‚ÊÁŸÿÊ ªÊ¥äÊË
üÊË ⁄UÊ„UÈ‹ ªÊ¥äÊË
∑Ò§å≈UŸ •◊⁄‘UãŒ˝ Á‚¥„U
üÊË ∞◊. ´§Á·
àÿʪ ∑§Ë ◊ÍÁø •Áπ‹ ÷Ê⁄UÃËÿ ∑§Ê¥ª˝‚ ∑§Ë ⁄UÊC˛UËÿ •äÿˇÊ üÊË◊ÃË ‚ÊÁŸÿÊ ªÊ¥äÊË ∑§ •ÊuUÊŸ ¬⁄U ∑§Ê¥ª˝‚ ∑§Ë ŸËÁÃÿÊ¥ ∑§Ê ÉÊ⁄U-ÉÊ⁄U ¬„UÈ¥øÊ∑§⁄U ‚¥ª∆UŸ ∑§Ê ◊¡’Íà ∑§⁄Ÿ ◊¥ ¡È≈U •Ê‹ ßUÁ¥ «UÿÊ ‚ÊÁŸÿÊ ªÊ¥äÊË ∞‚ÊÁ‚∞‡ÊŸ (©UûÊ⁄UË ¡ÊŸ) ∑§ ⁄UÊC˛UËÿ •äÿˇÊ «UÊ. ∞◊. ‚Ë. ´§Á· fl ∞‚ÊÁ‚∞‡ÊŸ ∑§ •ãÿ ŸÃÊ•Ê¥ ∑§ »§ÊÁ¡À∑§Ê •Êª◊Ÿ ¬⁄U ãUæçÎü·¤ ¥çÖÙ‹ÎÙ •¬Ë‹ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ y •¬˝Ò‹ wÆvv ∑§Ê ŒÊ¬„U⁄U vw ’¡ ÉÊÊ‚ ◊¥«UË ◊¥ Áfl‡ÊÊ‹ ¡Ÿ‚÷Ê „UÊªË ÁŸflŒ∑§—
â×êãU §UÜæ·¤æ ßæçâØæð´ âð çÎÜ ·¤è »ãUÚUæ§üUØæð´ âð ¥ÂèÜ ãñU ç·¤ ßãU ÁÙâÖæ ×ð´ ÂãUé´¿·¤ÚU ÙðÌæ¥æð´ ·ð¤ çß¿æÚU âéÙð ¥æñÚU ·¤æ´»ýðâ ·¤æð ×ÁÕêÌ ·¤ÚUÙð ×ð´ ¥ÂÙæ ¥ãU× Øæð»ÎæÙ ÇUæÜð´Ð (ÁÃÛÊÊ)
ŒflãŒ˝ ‚øŒflÊ ©U¬ ¬˝äÊÊŸ •Ê‹ ßU¥Á«UÿÊ ‚ÊÁŸÿÊ ªÊ¥äÊË ∞‚ÊÁ‚∞‡ÊŸ (©UûÊ⁄UË ¡ÊŸ)
ß çÁÜæ, •Üæ·¤ àæãUÚUè °ß´ »ýæ×è‡æ, °ß´ ×çãUÜæ çß´» ·ð¤ â×êãU âÎSØ ¥æÜ §U´çÇUØæ âæðçÙØæ »æ´Šæè °âæðçâ°àæÙ (©U•æÚUè ÁæðÙ)
‚⁄U„UŒ ∑§‚⁄UË éÿÍ⁄UÊ »§ÊÁ¡À∑§Ê, Æw •¬˝Ò‹ — ’Ë∞«∏ •äÿʬ∑§ »¥§˝¥ ≈U ÿÍÁŸÿŸ ∑§Ë ∞∑§ ’Ò∆U∑§ •Ê¡ SÕÊŸËÿ ¬˝Ãʬ ’ʪ ◊¥ •ÊÿÊÁ¡Ã ∑§Ë ªßU¸– Á¡‚◊¥ ◊ÈÅÿ M§¬ ‚ ∆∑§Ê ÷Ã˸ ¬⁄U ⁄Uπ •äÿʬ∑§Ê¥ ∑§Ê ¬„U‹Ë •¬Ò‹ ˝ ‚ ⁄‘Uª‹ È ⁄U ∑§⁄UŸ ¬⁄U ¬¥¡Ê’ ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑§Ê äÊãÿflÊŒ Á∑§ÿÊ ªÿÊ– ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË ŒÃ „ÈU∞ ‚¥ŒË¬ ¬Ò≈U‚Ÿ fl ÁŸ‡Êʥà •ª˝flÊ‹ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ’Ëà ∑§Ê»§Ë ‚◊ÿ ‚ ¬˝Œ‡Ê ◊¥ •äÿʬ∑§Ê¥ ∑§Ë ∆U∑§Ê ÷Ã˸ ∑§Ë ¡Ê ⁄U„UË ÕË– Á¡‚ ¬⁄U ‚÷Ë •äÿʬ∑§Ê¥ mUÊ⁄UÊ ¬¥¡Ê’ ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑§ Áπ‹Ê»§ Á∑§∞ ª∞ ⁄UÊc Ê ¬˝Œ‡Ê¸ŸÊ¥ ∑§ •Êª ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑§Ê ¤ÊÈ∑§ŸÊ ¬«∏Ê •ÊÒ⁄U ßU‚ ’Ê⁄U ¬„U‹Ë •¬Ò˝‹ ‚ ‚÷Ë •äÿʬ∑§Ê¥ ∑§Ê ¬P§Ê ∑§⁄U ÁŒÿÊ ªÿÊ– Á¡‚∑§ Á‹∞ ©Uã„UÊ¥Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§
‚èÊË ‚Áfl¸‚ ¬˝Êfl ÊßU«U⁄UÊ¥ ∑§Ê Á¡‹Ê Á‡ÊˇÊÊ •ÁäÊ∑§Ê⁄UË ÃÕÊ ≈UËÁø¥ª »Ò§‹Ê¡ ∑§Ê •¬Ÿ é‹ÊÚ∑§ Á‡ÊˇÊÊ •ÁäÊ∑§Ê⁄UË ∑§ ¬Ê‚ •¬Ÿ ∞‚Ë•Ê⁄U (flÊÁcʸ∑§ ªÈ# Á⁄U¬Ê≈¸U) fl ‡ÊÒˇÊÁáÊ∑§ Á⁄U¬Ê≈¸U ∑§Ë »§ÊßU‹¥ øÊ⁄U •¬Ò˝‹ Ã∑§ ¡◊Ê ∑§⁄UflÊŸË „ÒU– ÿÍÁŸÿŸ ∑§ ‚÷Ë ‚ŒSÿÊ¥ Ÿ ‚¥ÿÈQ§ M§¬ ‚ ¬¥¡Ê’ ∑§ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË ¬˝∑§Ê‡Ê Á‚¥„U ’ÊŒ‹, ©U¬◊ÈÅÿ◊¥òÊË ‚Èπ’Ë⁄U ’ÊŒ‹ fl Á‡ÊˇÊÊ◊¥òÊË ‚flÊ Á‚¥„U ‚πflÊ¥ ∑§Ê Áfl‡ÊcÊ ‚ äÊãÿflÊŒ Á∑§ÿÊ– ’Ò∆U∑§ ◊¥ ÿÍÁŸÿŸ ∑§ ¬˝äÊÊŸ ‚Áfl¸‚ ¬˝ÊflÊßU«U⁄U ⁄UÊ∑§‡Ê Á‚¥„, ⁄U◊‡Ê ∑¥§’Ê¡, ‚¥¡Ëfl ∑ȧ◊Ê⁄U, ‚Ë◊Ê ⁄UÊŸË, ≈UËÁøZª »Ò§‹Ê‚ ‚¥ŒË¬ ¬Ò≈U‚Ÿ, ÁŸ‡Êʥà ∑ȧ◊Ê⁄U, ¡ÁÃ¥Œ˝ ∑§‡ÿ¬, ‚ìʋ, ‚ÁÃ¥Œ˝ ‚øŒflÊ, flÁ⁄¥UŒ˝ Á◊ûÊ‹, ‚¥ŒË¬ ‡Ê· ¬ÎDU w ∑§Ê‹◊ v ¬⁄U.......
zy ∑§Ê ÉÊÊ‚ ◊¥«UË ◊¥ ¬Áé‹∑§ ’Ò∆U∑§ ∑§ ŒÊÒ⁄UÊŸ ∞◊ ‚Ë ´§Á· ‚Á„Uà •ãÿ ŸÃÊ•Ê¥ mUÊ⁄UÊ •∑§Ê‹Ë ÷Ê¡¬Ê ∑§Ë Áfl»§‹ÃÊ fl íÿÊáÊË ∑§ ¤ÊÍ∆U flÊÿŒÊ¥ ∑§Ê Á∑§ÿÊ ¡ÊÿªÊ πÈ‹Ê‚Ê
‚È⁄‘UãŒ˝ ÁÃÛÊÊ/◊ŸÊ¡ ŸÊª¬Ê‹ •äÿˇÊ üÊË◊ÃË ‚ÊÁŸÿÊ ªÊ¥äÊË ∑§ ÁŸŒ¸‡Ê »§ÊÁ¡À∑§Ê w •¬˝Ò‹— ∑§Ê¥ª˝‚ ∑§ ⁄UÊCU˛Ëÿ ¬⁄U ∑§Ê¥ª˝‚ ∑§Ë ŸËÁÃÿÊ¥ ∑§Ê ÉÊ⁄U-ÉÊ⁄U Ã∑§ ¬„Uø ¥È ÊŸ ∑§Ê ’Ë«∏Ê ©U∆UÊ øÈ∑§Ë •Ê‹ ߥUÁ«UÿÊ ‚ÊÁŸÿÊ ªÊ¥äÊË ∞‚ÊÁ‚∞‡ÊŸ ∑§ ⁄UÊC˛UËÿ •äÿˇÊ «UÊ. ∞◊ ‚Ë ´§Á· fl ∞‚ÊÁ‚∞‡ÊŸ ∑§ •ãÿ ¬ŒÊÁäÊ∑§ÊÁ⁄UÿÊ¥ ∑§ y •¬˝Ò‹ ∑§Ê »§ÊÁ¡À∑§Ê •Êª◊Ÿ ‚¥’¥äÊË ‚ÍøŸÊ ŒŸ ∑§ Á‹∞ ∞‚ÊÁ‚∞‡ÊŸ ∑§ ©UûÊ⁄UË ¡ÊŸ ∑§ z∆U∑§ ◊¥ ⁄UπË ‡Ê⁄UÊ’, ŸªŒË fl •ãÿ ‚Ê◊ÊŸ ¡‹Ÿ ‚ „UÈ•Ê ∞∑§ ‹Êπ L§¬∞ ∑§Ê ŸÈ∑§‚ÊŸ ©U¬ÊäÿˇÊ ∞fl¥ ∑§Ê¥ª‚˝ ∑§ ¬Ífl¸ ¬˝Œ‡ Ê ‚Áøfl ŒflãŒ˝ ‚øŒflÊ Ÿ Ÿß¸U •ŸÊ¡ ◊¥«UË ÁSÕà z∑§Ê¥ª˝‚ ŸÃÊ ªÊ¬Ë ⁄UÊ◊ ’ªÁ«∏ÿÊ fl •ãÿÊ¥ ¬⁄U ‹ª ∆U∑§ ∑§Ê ¡‹ÊŸ ∑§ •Ê⁄Uʬ ∑§Ê¥ª˝‚ ∑§Êÿʸ‹ÿ ◊¥ ’È‹Ê߸U ªß¸U ¬˝‚ ‹ªÊ∞ ¡ÊŸ ∑§Ê ‚◊ÊøÊ⁄U ¬˝Ê# „UÈ•Ê „ÒU– ∑§Ê¥»¥˝§‚ ∑§ ŒÊÒ⁄UÊŸ S¬CU ‡ÊéŒÊ¥ ◊¥ ∑§„UÊ ˝ ∑§Ë ŸËÁÃÿÊ¥ ßU‚ •Êª¡ŸË ◊¥ ∆U∑§ ◊¥ ⁄UπË ‡Ê⁄UÊ’, Á∑§ Á¡‚ Ã⁄U„U ‚ fl„U ∑§Ê¥ª‚ ∑§Ê ¬˝ ø Ê⁄U ∑§⁄U ⁄U „ ¥ U „Ò U •ÊÒ ⁄ U ªÊ¥fl-ªÊ¥fl fl ∑ȧ¿U ŸªŒË fl •ãÿ ‚Ê◊ÊŸ ¡‹ ªÿÊ ‡Ê„U ⁄ U ∑ § ¬˝ à ÿ ∑ § flÊ«¸ U ◊ ¥ ‹Ê ªÊ¥ ‚ ‚¥¬∑¸§ Á¡‚∑§Ë ∑ȧ‹ ∑§Ë◊à ∞∑§ ‹Êπ L§¬∞ ∑§⁄U ⁄U „ ¥ U „Ò U ©U ‚ ‚ ∑§Ê¥ ª ˝ ‚ „UÊ߸U∑§◊ÊŸ •Ê¥∑§Ë ¡Ê ⁄U„UË „ÒU– ßU‚ ‚¥Œ÷¸ ◊¥ •¥ ¡ ÊŸ Ÿ„¥ U Ë „Ò U •ÊÒ ⁄ U •ÊŸ flÊ‹ ÁfläÊÊŸ‚÷Ê ∞Ä‚Êß¡ Áfl÷ʪ fl ‚Œ⁄U ¬ÈÁ‹‚ mUÊ⁄UÊ ∑§Ê⁄¸UflÊ߸U ∑§⁄UŸË ‡ÊÈM§ ∑§⁄U ŒË ªß¸U „ÒU– øÈŸÊfl ◊¥ ©ã„¥U ∑§Ê¥ª˝‚ ∑§Ê Á≈U∑§≈U Á◊‹ŸÊ ßU‚ ‚¥Œ÷¸ ◊¥ ¬˝Ê# ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË •ŸÈ‚Ê⁄U Ãÿ „ÒU– üÊË ‚øŒflÊ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ y Á¬¿U‹ ÁŒŸÊ¥ ∞Ä‚ÊßU¡ Áfl÷ʪ mUÊ⁄UÊ •¬˝Ò‹ ∑§Ê ŒÊ¬„U⁄U vw ’¡ ÉÊÊ‚ ◊¥«UË ∑§ ¡‹Ê „È•Ê ‡Ê⁄UÊ ∑§Ê ∆U∑§Ê fl ¬¥øÊÿà mUÊ⁄UÊ «UÊ‹ ªÿ ◊à ∑§Ê ⁄UÁ¡S≈U⁄U ‹Ê≈U⁄UË Á‚S≈U◊ ‚ ÁŸ∑§Ê‹ ª∞ ‡Ê⁄UÊ’ ◊Ҍʟ ◊¥ ∞∑§ ¬Áé‹∑§ ’Ò∆U∑§ ∑§Ê •ÊÿÊ¡Ÿ ÁŒπÊà „UÈ∞ ªÊ¬Ë ⁄UÊ◊ ’ʪÁ«∏ÿÊ– ¿UÊÿÊ— ‚ÊŸÍ ’È‹¥ŒË ∑§ ∆U∑§ ◊¥ ⁄UÊ∑§‡Ê ‚„Uª‹ ª˝È¬ ∑§Ê ÉÊÑÍ Á∑§ÿÊ ¡Ê ⁄U„UÊ „ÒU Á¡‚◊¥ •Ê‹ ߥUÁ«UÿÊ ‚„Uª‹ ∑§ ªÊ¥fl Áπå¬Ê¥flÊ‹Ë ‚ ’Ê„U⁄U ¡ÊŸ ∑§ | ∆U∑§ fl¥‡Ê ≈˛U«U‚¸ ∑§ ŸÊ◊ ¬⁄U ‚ÊÁŸÿÊ ªÊ¥äÊË ∞‚ÊÁ‚∞‡ÊŸ ∑§ ⁄UÊC˛UËÿ ‚ÊŸÍ ’È‹¥ŒË •’Ê„U⁄U, w •¬˝Ò‹— »§ÊÁ¡À∑§Ê ∑§ SÕÊÁ¬Ã Á∑§∞ ª∞ ‡Ê⁄UÊ’ ∑§ ∆U∑§ ∑§Ê •‹Ê≈U „U∞È Õ Á¡‚◊¥ ÉÊÑÍ, Áπå¬Ê¥flÊ‹Ë, •äÿˇÊ «UÊ. ∞◊ ‚Ë ´§Á·, ∞‚ÊÁ‚∞‡ÊŸ
ÁfläÊÊÿ∑§ íÿÊáÊË ∑§ ¬Ë.∞ ‚„Uª‹ ∑§ ‡Ê⁄UÊ’ ∑§ ∆U∑§ ∑§Ê ‹ªÊ߸U •Êª
ÁfläÊÊÿ∑§ ‚È⁄U¡Ëà íÿÊáÊË ∑§ ¬Ë.∞ ⁄UÊ∑§‡Ê ’ËÃË ⁄UÊà •ôÊÊà √ÿÁQ§ÿÊ¥ mUÊ⁄UÊ •Êª
‡Ê· ¬ÎDU w ∑§Ê‹◊ { ¬⁄U.......
‡Ê· ¬ÎDU w ∑§Ê‹◊ | ¬⁄U.......
ljgn dsljh QkftYdk ¼fQjkstiqj½
‚⁄U„UŒ ∑§‚⁄UË 1234567890123456789012345678 1234567890123456789012345678 ÁfløÊ⁄U ŒUˬ 1234567890123456789012345678 ÿÁŒ „U◊ •¬ŸË ¬˝‡Ê¥‚Ê fl ÅÿÊÁà ‚ÈŸ∑§⁄U »Í§‹ Ÿ„UË¥ ‚◊ÊÃ, ÃÊ ÁŸ¥ŒÊ fl •¬◊ÊŸ ◊¥ „U◊ ‚¥ÃÁË Ÿ„Ë¥ ⁄U„U ‚∑¥§ª–
03 vizSy 2011 jfookj foØeh 2067
2
vizSy 03] 2011
Sfl. ¡Ê⁄UÊ Á‚¥„U ◊ÊŸ ∑§Ê ¡ËflŸ ¬Ê≈U˸ ‚Ê¥‚Œ •ÁflŸÊ‡Ê πÛÊÊ Ÿ •ÊŸ¥Œ¬È⁄U ◊Ê„À‹ ∑§Êÿ¸∑§Ãʸ•Ê¥ ∑§ Á‹∞ ¬˝⁄UáÊÊ SòÊÊà „ÒU— ’ÊŒ‹ ◊¥ ∑§êÿÍÁŸ≈UË ‚¥≈U⁄U ∑§Ê Á∑§ÿÊ Á‡Ê‹ÊãÿÊ‚
Áfl.‚. wÆ{} ∑§Ê ‡ÊÈ÷Ê⁄¥U÷ y •¬˝Ò‹ wÆvv ∑§Ê „UÊªÊ ◊„¥UªÊ߸U ’…∏UªË, ¬˝Ê∑ΧÁÃ∑§ •Ê¬ŒÊ ∑§Ê ‚¥∑§≈U ’ŸÊ ⁄U„UªÊ, ⁄UÊ¡ŸËÁÃ∑§ ©UÕ‹ ¬ÈÕ‹ „UÊªË øòÊ ‡ÊÈÄ‹ ¬˝ÁìˇÊ ww øòÊ ‚Ê◊flÊ⁄U ∑§Ê „ÒU– ßU‚ Á‹ÿ ⁄UÊ¡Ê øãŒ˝ ◊Ê¥ ’ŸªÊ •ÊÒ⁄U ◊· ‚¥∑˝§Ê¥Áà vy ∑§Ê ªÈL§flÊ⁄U ∑§Ë „ÒU– ßU‚Á‹ÿ ’΄US¬Áà ßU‚ fl·¸ ∑§ ◊¥òÊË „UÊ¥ª– ∑˝§ÊäÊË ŸÊ◊ ∑§Ê ÿ„U ‚êflà ⁄UÊ¡ŸÒÁÃ∑§ ≈U∑§⁄UÊfl, ¬˝Ê∑ΧÁà ¬˝∑§Ê¬ •ÊÒ⁄U •Ê¬ŒÊ•Ê¥ ∑§Ê ¬ÒŒÊ ∑§⁄‘UªÊ– ⁄UÊ¡ŸÃÊ ∞fl¥ ¬˝‡ÊÊ‚∑§ flª¸ SflÊÕ¸ ∞fl¥ ‹Ê÷fl‡Ê „UÊ∑§⁄U ∑§Êÿ¸ ∑§⁄‘¥Uª– ¬˝Ê∑ΧÁÃ∑§ •Ê¬ŒÊ•Ê¥ ¡Ò‚ ÷ÍSπ‹Ÿ ÷Í∑§ê¬ ‚ÈŸÊ◊Ë •Áà ª◊˸ fl •ÁÃ÷Ëà ’…∏U, Á≈UaUË Œ‹, •ÁÇŸ∑§Ê¥«U ÁflS»§Ê≈U •ÊÁŒ ∑§ ∑§Ê⁄UáÊ ‹ÊªÊ¥ ∑§Ë ˇÊÁà „UÊ fl ¡Ÿ äÊŸ ∑§Ë „UÊÁŸ „UÊ, ‚êflà ∑§Ê flÊ„UŸ ◊Ϊ •ÊÒ⁄U ⁄UÊÁ„UáÊË ∑§Ê flÊ‚ ‚◊ÈŒ˝ ¬⁄U ‚êflà ∑§Ê ÁŸflÊ‚ ◊Ê‹Ë ∑§ ÉÊ⁄U „UÊŸ ‚ fl·Ê¸ •ë¿UË „Uʪ˖ ¬⁄¥UÃÈ ßU‚∑§ ’Êfl¡ÍŒ ª„Í¥U, øŸ, øÊfl‹, äÊÊãÿ, ©U«∏Œ ‚’ ¬˝∑§Ê⁄U ∑§ •ŸÊ¡, ÉÊÎÃÊÁŒ πÊl flSÃÈ∞¥ ÃÕÊ ‚ÊŸÊ øÊ¥ŒË, ‹Ê„UÊ, ÃÊ¥’Ê •ÊÁŒ á „UÊ¥ª– Œ‡Ê ◊¥ äÊŸ äÊÊãÿ ‚Èπ fl ∞‡flÿ¸ ∑§ ‚ÊäÊŸÊ¥ ∑§Ê ¬˝‚Ê⁄U •ÁäÊ∑§ „UʪÊ, ◊¥ª‹ ∑§ÊÿÊZ ¬⁄U πø¸ •ÁäÊ∑§ „UÊ, ◊„¥UªÊ߸U •ÊÒ⁄U •ÁäÊ∑§ ’…∏ªË, ⁄UÊ¡ ŸÃÊ•Ê¥ ∞fl¥ ‹ÊªÊ¥ ∑§ ◊äÿ ‚¥¬∑¸§ ’…∏¥Uª, äÊÊÌ◊∑§ ©Uà‚fl •ÁäÊ∑§ „UÊ¥ª– ‚⁄U∑§Ê⁄U ‹ÊªÊ¥ ∑§Ë ÷‹Ê߸U ∑§ Á‹ÿ ’„ÈU◊ÈπË ÿÊ¡ŸÊ∞¥ ’ŸÊÿªË, ‚◊Ê¡ ◊¥ ÁSòÊÿÊ¥ ∑§Ê ¬˝÷Êfl ’…∏UªÊ– ‹ÊªÊ¥ ◊¥ ‡flÊ‚, ∑§»§, ’‹ª◊, ¬˝◊„U, ‡Êͪ⁄U fl ◊ÊŸÁ‚∑§ ⁄Uʪ •ÁäÊ∑§ „UÊ¥ª– „UÀŒË, ◊P§Ê, ‹∑§«∏Ë, Ë •‹‚Ë ‚⁄U‚Ê¥ ªÛÊÊ, M§ß¸U, ∑§¬Ê‚ ª„Í¥U øÊfl‹, øŸ ∑§‚⁄U, ∑§SÃÍ⁄UË, ’ŸS¬Áà ÉÊË, •ŸÊ¡ •ÊÁŒ ∑§ √ÿʬÊ⁄UË •ë¿UÊ ◊ÈŸÊ»§Ê ¬˝Ê# ∑§⁄‘¥Uª– } ◊߸U ∑§Ê ◊¥òÊË ’΄US¬Áà •¬ŸË ⁄UÊÁ‡Ê ◊ËŸ ∑§Ê ¿UÊ«∏∑§⁄U ◊· ⁄UÊÁ‡Ê ◊¥ ¬˝fl‡Ê ∑§⁄‘¥Uª, ◊· ⁄UÊÁ‡Ê ◊¥ ◊¥ª‹ ‡ÊÈ∑˝§ •ÊÒ⁄U ’ÈäÊ ¬„U‹ „UË ’Ò∆U „Ò¥U, ßUŸ∑§Ê ‡ÊÁŸ ∑§ ‚ÊÕ ·«∏CU∑§ ÿʪ ’Ÿ ¡ÊÿªÊ •¥Ã ◊„¥ªÊ߸U ¡Ê⁄U ¬∑§«∏UªË– flÊÃÊfl⁄UáÊ ÃŸÊfl ¬Íáʸ „UÊ ¡Ê∞ªÊ– { ¡ÍŸ ∑§Ê ⁄UÊ„ÈU ’ÎÁ‡ø∑§ ⁄UÊÁ‡Ê •ÊÒ⁄U ∑§ÃÈ flη ⁄UÊÁ‡Ê ◊¥ •Ê ¡ÊÿªÊ, ⁄UÊ¡ŸËÁÃ∑§ ©UÕ‹, ¬ÈÕ‹ ∑§Ë ¬˝’‹ ‚¥÷ÊflŸÊ „ÒU– ◊¥ª‹ ⁄UÊ„ÈU ∑§Ê „UË⁄U ‚¥’¥äÊ ⁄UQ§¬Êà ∑§Ê ’‹ Œ ‚∑§ÃÊ „ÒU– vz-v{ ¡ÍŸ ∑§Ë ◊äÿ ⁄UÊÁòÊ ∑§Ê ‹ªŸ flÊ‹Ê øãŒ˝ ª˝„UáÊ ¡ÿDUÊ ◊Í‹Ê ŸˇÊòÊ •ÊÒ⁄U flÎÁp∑§ äÊŸÈ ◊¥ ‹ª ⁄U„UÊ „ÒU– ÿ„U ÷Ê⁄Uà ∑§ Á‹ÿ •ŸÈ∑ͧ‹ Ÿ„UË¥ „ÒU– wz ¡È‹Ê߸U ‚ ~ Á‚Ãê’⁄U ◊¥ª‹ ‡ÊÁŸ ∑§Ê øÃÈÕ¸ Œ‡Ê◊ „UÁ⁄U ‚¥’¥äÊ üÊÊfláÊ ◊Ê‚ ◊¥ ¬Ê¥ø ‡ÊÁŸflÊ⁄U πå¬⁄U ÿʪ •Ÿ∑§ •Ê¬ŒÊ•Ê¥ ∑§Ê ¡ã◊ ŒªÊ– ¬Áp◊Ë ⁄UÊC˛UÊ¥ ◊¥ ÷Ê⁄UË ¡ÊŸ◊Ê‹ ∑§Ë „UÊÁŸ „Uʪ Ë, Á∑§‚Ë ¬˝ÁÃÁDUà √ÿÁQ§ ∑§Ê Áflÿʪ ‚¥÷fl „ÒU– vz Ÿflê’⁄U ∑§Ê ‡ÊÁŸ •¬ŸË ©UìÊ ⁄UÊÁ‡Ê ÃÈ‹Ê ◊¥ •Ê ¡ÊÿªÊ, ‚Ë◊Ê ¬⁄U ßÊfl „Uʪ Ê •ÊÒ⁄U ©Uªfl˝ ÊŒ ∑§Ê ’‹ Á◊‹ªÊ, ¬Ò≈U˛Ê‹ ªÒ‚ ◊„¥UªÊ– vÆ ÁŒ‚ê’⁄U ∑§Ê øãŒ˝ ª˝„UáÊ ÷Ë ¡ŸÃÊ ∑§ Á‹ÿ ¬⁄‘U‡ÊÊŸË ∑§Ê⁄U∑§ „ÒU– ¡Ÿfl⁄UË ◊Ê„U ◊¥ ¬Ê¥ø ◊¥ª‹flÊ⁄U ¬˝Ê∑ΧÁÃ∑§ ¬˝∑§Ê¬ ÿÊŸ ŒÈÉʸ≈UŸÊ •ÊÒ⁄U ‚ûÊÊ ¬Á⁄UfløŸ ∑§Ê ‚¥∑§ à „ÒU–
z‚. ◊ÊŸ ∑§ ¬ÊÁ⁄UflÊÁ⁄U∑§ ‚ŒSÿÊ¥ ∑§Ê ¬Ê≈U˸ ◊¥ ÁŒÿÊ ¡ÊÿªÊ ©UÁøà ‚ê◊ÊŸ— ‚Èπ’Ë⁄U z„U¡Ê⁄UÊ¥ ‹ÊªÊ¥ Ÿ Sfl. ‚Ê¥‚Œ ¡Ê⁄UÊ Á‚¥„U ◊ÊŸ ∑§Ê ¬˝Õ◊ ¬Èáÿ S◊ÎÁà ¬⁄U ŒË üÊhÊ¥¡‹Ë •‡ÊÊ∑§ ∑ȧ∑§«∏U¡Ê/‚ßÊ◊ Á‚¥„U/ ߥUŒ˝ ¡Ê‚Ÿ/¬⁄U◊¡Ëà ¡‹Ê‹Ê’ÊŒ/⁄UÊ«∏ÊflÊ‹Ë w •¬˝Ò‹— Á»§⁄UÊ¡¬È⁄U ‹Ê∑§ ‚÷Ê ‚Ë≈U ‚ ÃËŸ ’Ê⁄U ‚Ê¥‚Œ ⁄U„U øÈ∑§ Sfl. ‚. ¡Ê⁄UÊ Á‚¥„U ◊ÊŸ ∑§Ë ¬„U‹Ë ¬Èáÿ S◊ÎÁà ¬⁄U ©UŸ∑§ ¬ÒÃÎ∑§ ªÊ¥fl øP§ ‚È„U‹ flÊ‹Ê ◊¥ •ÊÿÊÁ¡Ã üÊhÊ¥¡‹Ë ‚◊Ê⁄UÊ„U ◊¥ ÷Ê⁄UË ÷Ë«∏ ∑§Ê ‚¥’ÊÁäÊà ∑§⁄Uà „UÈ∞ ¬˝Œ‡Ê ◊ÈÅÿ◊¥òÊË ‚. ¬˝∑§Ê‡Ê Á‚¥„U ’ÊŒ‹ Ÿ ¬Ífl¸ ‚Ê¥‚Œ ∑§Ë ¬Ê≈U˸ ¬˝Áà ߸U◊ÊŸŒÊ⁄UË ‚ ∑§Ë ªß¸U ‚flÊ•Ê¥ ∑§Ê Á¡∑˝§ ∑§⁄Uà „È∞ ©UŸ∑§Ë ∑§Êÿ¸‡ÊÒ‹Ë ∑§Ê Á‡Ê⁄UÊ◊ ÁáÊ •∑§Ê‹Ë Œ‹ ∑§ ∑§Êÿ¸∑§Ãʸ•Ê¥ ∑§ Á‹∞ ¬˝⁄ UáÊÊ SòÊÊà ’ÃÊÿÊ– ©Uã„ÊŸ¥ ∑§„UÊ Á∑§ Sfl. ◊ÊŸ Ÿ ¬Ê≈U˸ ∑§Ë ÁŸDUÊ ∑§ ‚ÊÕ ‚flÊ ∑§Ë •ÊÒ⁄U ¬˝àÿ∑§ „UÈÄ◊ ∑§Ê ◊ÊŸÊ– fl„U „U◊‡ ÊÊ äÊÊÁ◊¸∑§ ⁄UÊ¡ŸËÁà fl ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ªÁÃÁflÁäÊÿÊ¥ ◊¥ Á„US‚Ê ‹Ã Õ •ÊÒ⁄U ¬˝àÿ∑§ flª¸ ∑§Ê Áfl‡flÊ‚ ¬˝Ê# ∑§⁄Uà Ֆ ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ‚. ¡Ê⁄UÊ Á‚¥„U ◊ÊŸ ¡Ò‚Ë ‡ÊÁÅ‚ÿà ŸÊ ∑§÷Ë ¬ÒŒÊ „UÈ߸U „ÒU •ÊÒ⁄U Ÿ
¬Í⁄UÊ ∑§⁄UŸÊ ◊ÈÁ‡∑§‹ „ÒU– ‚. ’ÊŒ‹ Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ©Uã„¥U ¬Í⁄UÊ Áfl‡flÊ‚ „ÒU Á∑§ Sfl. ‚. ◊ÊŸ ∑§Ê ¬Á⁄UflÊ⁄U ©UŸ∑§ mUÊ⁄UÊ ÁŒπÊÿ ∑§ ◊ʪ¸ ¬⁄U ø‹Ã „UÈ∞ ¬Ê≈U˸ fl ‹ÊªÊ¥ ∑§Ë ‚flÊ ∑§⁄UŸ ◊¥ ∑§ÊßU¸ ∑§‚⁄U Ÿ„UË¥ ¿UÊ« ª∏ Ê– ‚. ’ÊŒ‹ Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ©Uã„UÊ¥Ÿ „U◊‡ÊÊ ¬Ê≈U˸ ∑§ •ŸÈ‡ÊÊ‚Ÿ ◊¥ ⁄U„U∑§⁄U ∑§Êÿ¸ Á∑§ÿÊ „ÒU •ÊÒ⁄U ÁŸ¡Ë Á„UÃÊ¥ ∑§Ê ∑§÷Ë ¬Ê≈U˸ Á„Uà ‚ ™¥§øÊ Ÿ„UË¥ ◊ÊŸÊ– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ¬Ê≈U˸ „UË ß¥U‚ÊŸ ∑§Ê ™¥§øÊ ©U∆UÊÃË „ÒU– ©Uã„UÊ¥Ÿ ŸÊ◊ Á‹ÿ Á’ŸÊ ¬Ífl¸ ÁflûÊ ◊¥òÊË ◊Ÿ¬˝Ëà ’ÊŒ‹ ∑§Ë Ã⁄U»§ ßU‡ÊÊ⁄UÊ ∑§⁄Uà „UÈ∞ ∑§„UÊ Á∑§ ∑§ß¸U ∞‚ ‹Êª „ÒU Á¡ã„¥U ◊¥òÊË ¬Œ ‚ ŸflÊ¡Ê ªÿÊ ‹Á∑§Ÿ ÁŸ¡Ë Á„UÃÊ¥ ∑§ ∑§Ê⁄UáÊ fl„U ¬Ê≈U˸ ‚ ◊È¥„U ◊Ê«∏ ªÿ– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ¬Ê≈U˸ ◊Ê¥ „UÊÃË „ÒU •ÊÒ⁄U ¡Ê ‹Êª •¬Ÿ Á„UÃÊ¥ ∑§ Á‹∞ ¬Ê≈U˸ ¿UÊ«∏ ¡Êà „ÒU ©UŸ∑§Ê ⁄UÊ¡ŸËÁÃ∑§ fl ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ÷Áflcÿ „U◊‡ÊÊ ∑§ Á‹∞ πà◊ „UÊ ¡ÊÃÊ „ÒU– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ fl„U ¬Ê≈U˸ ∑§ ∑§Ê⁄UáÊ „UË øÊ⁄U ’Ê⁄U ¬¥¡Ê’ ∑§ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË ’Ÿ „Ò¥U– ßU‚ ◊ÊÒ∑§ ¬⁄U ©Uã„UÊ¥Ÿ Sfl. ‚. ¡Ê⁄UÊ Á‚¥„U mUÊ⁄UÊ SÕÊÁ¬Ã ◊ÊÃÊ ªÈ¡⁄UË ¬Áé‹∑§ S∑ͧ‹ ∑§Ê Á‡ÊˇÊÊ ∑§Ê SÃ⁄U •ÊÒ⁄U ™¥§øÊ ©U∆UÊŸ ∑§ Á‹∞ wz ‹Êπ L§¬ÿ ∑§Ë ⁄UʇÊË ŒŸ ∑§Ê ∞‹ÊŸ Á∑§ÿÊ– ßU‚ ◊ÊÒ∑§ ¬⁄U ◊ÊÒ¡ÍŒ ©U¬ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË ‚.
„Uʪ˖ ‚. ◊ÊŸ Ÿ •¬Ÿ ªÊ¥fl ◊¥ S∑ͧ‹ SÕÊÁ¬Ã ∑§⁄U ßU‚ ßU‹Ê∑§ ◊¥ Á‡ÊˇÊÊ ∑§ ¬˝‚Ê⁄U ◊¥ •„U◊ ÿʪŒÊŸ «UÊ‹Ê– ©UŸ∑§ Á»§⁄UÊ¡¬È⁄U w •¬˝Ò‹— ÁfllÊÁÕ¸ÿÊ¥ ∑§Ê ÷Áflcÿ ∑§Ë ¬˝ÁÃS¬äÊʸ ∑§ Á‹∞ ÃÒÿÊ⁄U ∑§⁄UŸ ÁŸäÊŸ ‚ ¬Ê≈U˸ ∑§Ê ¡Ê ˇÊÁà „È߸U „ÒU ©U‚ ∞fl¥ •Êà◊ ÁŸ÷¸⁄U ∑§⁄UŸ ∑§ ©Ug‡ÿ ‚ SÕÊŸËÿ ◊ÊŸfl ◊¥ÁŒ⁄U ‚ËÁŸÿ⁄U ‚∑¥§«U⁄UË S∑ͧ‹ ◊¥ ∑Ò§Á⁄Uÿ⁄U ªÊßU«¥U‚ Áfl·ÿ ¬⁄U ‚Á◊ŸÊ⁄U ∑§Ê •ÊÿÊ¡Ÿ Á∑§ÿÊ ªÿÊ– ‚Á◊ŸÊ⁄U ∑§ ‡ÊÈ÷Ê⁄¥U÷ ◊¥ S∑ͧ‹ ◊ÒŸ¡⁄U üÊË ◊ÃË ¬˝÷Ê ÷ÊS∑§⁄U Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ¬˝àÿ∑§ √ÿÁQ§ ∑§Ê ‚◊Ê¡ ∑§Ë Ã⁄UP§Ë ◊¥ ÿʪŒÊŸ «UÊ‹Ÿ ∑§ Á‹∞ •Êà◊ ÁŸ÷¸⁄U „UÊŸÊ ¡M§⁄UË „ÒU– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ¬˝àÿ∑§ ÁfllÊÕ˸ ‚◊ÿ ∑§Ë ¡M§⁄Uà fl •¬ŸË ÿÊÇÿÃÊ ∑§Ê äÿÊŸ ◊¥ ⁄Uπ∑§⁄U ∑§Ê‚ÊZ ∑§Ê øÿŸ ∑§⁄‘¥– «UÊ. ∞‚ ∞◊ ªÊŒÊ⁄UÊ Ÿ ◊Á«U∑§‹, ŸÊŸ ◊Á«U∑§‹ fl ∑§Ê◊‚¸ ‚ ¡È«∏U •‹ª-•‹ª ∑§ÊÿÊZ ∑§ ’Ê⁄‘U ◊¥ ÁflSÃÊ⁄U ‚ ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË ŒË– ¬˝Ê. ∞‚ ∑§ ªÈ#Ê z◊ÊÃÊ ø¥ø‹ŒflÊ ¡Ë ìSÿÊ ∑§ Ÿ ÁfllÊÁÕ¸ÿÊ¥ ∑§Ê ‚Åà ◊„UŸÃ ∑§⁄UŸ ∑§Ë Ã⁄U»§ ¬˝Á⁄Uà Á∑§ÿÊ– ßU‚ ◊ÊÒ∑§ ¬⁄U Á‹ÿ y ∑§Ê ªÍ»§Ê ◊¥ ∑§⁄‘¥UªË ¬˝fl‡Ê Á¬˝¥Á‚¬‹ ¬˝ÁÃ÷Ê ÷ÊS∑§⁄U, ¬˝Ê. ‹Á‹Ã ◊Ê„UŸ ªÊÿ‹, •Ê¬Ë •⁄UÊ«U∏Ê, ¤Ê‹∑§‡fl⁄U z¬˝ÁÃÁŒŸ „UÊªÊ ÷¡Ÿ ‚¥∑§ËøŸ fl Ÿfl⁄UÊòÊÊ¥ ◊¥ πÊŸ ÿÊÇÿ ¬ŒÊÕÊZ ∑§Ê ÷ÊS∑§⁄U fl «UÊ‹Ë ÷ÊS∑§⁄U Ÿ ÷Ë ÁfllÊÁÕ¸ÿÊ¥ ∑§Ê ŸflËŸ ¡ÊŸ∑§ÊÁ⁄UÿÊ¥ ŒË– ÷¥«UÊ⁄UÊ v ¥ÂýñÜ âð ÂP𤠷¤ÚUÙð ÂÚU............. »§ÊÁ¡À∑§Ê, Æw •¬˝‹ Ò — SÕÊŸËÿ •ÊŒ‡Ê¸ ª˝Êfl ⁄U, •ÁEŸË πȪ¥ ⁄U, ∑ΧcáÊ ∑ȧ◊Ê⁄U, ◊Á„¥UŒ˝ ⁄UÊ¡ ∑ȧ◊Ê⁄U πòÊË, ⁄UÊÁ„Uà ‡Ê◊ʸ, ’‹Áfl¥Œ˝ Ÿª⁄U ÁSÕà ®øìÍáÊ˸ ø¥ø‹ŒflË ◊¥ÁŒ⁄U ∑ȧ◊Ê⁄U, ŒÁ¬¥Œ˝ Á‚¥„U, ŸflŸËà ‚∆UË, ŸË⁄U¡ ∑§ÊÒ⁄U, •Ê◊ ¬˝∑§Ê‡Ê, ¬˝◊ ∑ȧ◊Ê⁄U, ⁄UÊ¡ ◊¥ øÊ⁄U •¬˝Ò‹ ‚ Ÿfl⁄UÊòÊ ◊‹Ê ¬˝Ê⁄¥U÷ „UÊ ‚ ∆ U Ë , ◊◊ÃÊ •flSÃË, •◊ŸŒË¬ ‡Ê◊ʸ, •ÁŸ‹ fläÊflÊ, ⁄UÊ¡Ÿ ‚øŒflÊ, ⁄U„UÊ „ÒU– ßU‚ ‚¥’¥äÊË ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË ŒÃ „ÈUÿ ÷∆U¡Ê, ’‹Á¡¥Œ˝ Á‚¥„U, ◊ŸË· «Ê«UÊ, ⁄UÊ¡Ëfl ∑ȧ◊Ê⁄U, ŸËŸÊ ‚øŒflÊ, ªÈ⁄U◊Ëà ◊¥ÁŒ⁄U ¬˝’¥äÊ∑§ ∑§◊≈UË ∑§ ¬˝flQ§Ê ªªŸ ¡‚Áfl¥ Œ ˝ Á‚¥ „ U, ¡‚¬Ê‹ Á‚¥ „ U, Á‚¥„U, ‚¥¡Ëfl, ‚È÷Ê· ø¥Œ˝, ’‹Áfl¥Œ˝ ◊Ê¥ªÊ fl ⁄UÊÁ’Ÿ ∑§≈UÊÁ⁄UÿÊ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ∑§‹¬ŸÊ øªÃË, ªËÃÊ¡¥‹Ë, ∑ΧcáÊ∑§Ê¥Ã ¬Ê‹, •‡ÊÊ∑§ ∑ȧ◊Ê⁄U, ◊ÊÁŸ∑§Ê ‡Ê◊ʸ, ¬˝Õ◊ Ÿfl⁄UÊòÊ ∑§Ê üÊË ø¥ø‹ ŒflÊ ¡Ë ÷∆U¡Ê, ⁄U¡ŸË‡Ê ‚∆UË, ŒË¬∑§ Á◊ûÊ‹, ŸËM§ ‚ÁÃÿÊ fl •ãÿ ÿÍÁŸÿŸ ‚ŒSÿ ªÍ»§Ê ◊¥ ¬˝fl‡Ê ◊¥ ∑§⁄‘¥Uª •ÊÒ⁄U •CU◊Ë Ã∑§ ⁄UÊ◊‡Ê ‚ÈäÊÊ, ŸË⁄U¡ πÛÊÊ, ‚ÈÁ◊à øÈÉÊ, ©U¬SÕà Ֆ vw ª˝Ê◊ S◊Ò∑§
‚Èπ’Ë⁄U Á‚¥„U ’ÊŒ‹ Ÿ Sfl. ‚. ¡Ê⁄UÊ Á‚¥„U ◊ÊŸ ∑§Ë ‚⁄UÊ„UŸÊ ∑§⁄Uà „UÈ∞ ∑§„UÊ Á∑§ fl„U ‚. ¬˝∑§Ê‡Ê Á‚¥„U ’ÊŒ‹ ∑§ ‚ÊÕ „U◊‡ÊÊ ∑¥§äÊ ‚ ∑¥§äÊÊ Á◊‹∑§⁄U ø‹¥–
◊ÊŸfl ◊¥ÁŒ⁄U ‚ËÁŸÿ⁄U ‚∑¥§«U⁄UË S∑ͧ‹ ◊¥ ‹ªÊÿÊ ªÿÊ ∑Ò§Á⁄Uÿ⁄U ªÊßU«U‚ ¥ ‚Á◊ŸÊ⁄U
•ÊÃ¥∑§flÊŒ ∑§ ÁŒŸÊ¥ ◊¥ fl„U ‚. ’ÊŒ‹ ∑§Ë …UÊ‹ ’Ÿ ⁄U„¥U– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ‚Ê¥‚Œ ◊ÊŸ Ÿ •¬ŸÊ ⁄UÊ¡ŸËÁÃ∑§ ∑Ò§Á⁄Uÿ⁄U ªÊ¥fl ∑§ ‚⁄U¬¥ø ¬Œ ‚ ‡ÊÈM§ Á∑§ÿÊ •ÊÒ⁄U ∞∑§ ’Ê⁄U Ÿ„UË¥ ÃËŸ ’Ê⁄U ‹Ê∑§‚÷Ê ∑§ ‚ŒSÿ ’Ÿ– ßU‚∑§Ê ◊ÈÅÿ ∑§Ê⁄UáÊ ©UŸ∑§Ë ¬Á⁄UflÊ⁄U ◊¥ ∞∑§¡È≈UÃÊ fl ‹ÊªÊ¥ ‚ ÁŸ∑§≈UÃÊ ⁄U„UË– ßU‚ ◊ÊÒ∑§ ¬⁄U ©U¬◊ÈÅÿ◊¥òÊË Ÿ ¬Ê≈U˸ ∑§Êÿ¸∑§Ãʸ•Ê¥ ∑§Ê •ÊŸ flÊ‹ øÈŸÊfl ∑§ Á‹∞ ¡È≈U ¡ÊŸ ∞fl¥ Áfl⁄UÊäÊË ¬ÊÁ≈¸UÿÊ¥ ‚ ‚Èøà ⁄U„UŸ ∑§Ê •ÊuUÊŸ Á∑§ÿÊ– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ Sfl. ‚. ¡Ê⁄UÊ Á‚¥„U ◊ÊŸ ∑§ ¬Á⁄UflÊ⁄U ∑§Ê ¬Ê≈U˸ mUÊ⁄UÊ ©UÁøà ‚ê◊ÊŸ ¬˝ŒÊŸ Á∑§ÿÊ ¡ÊÿªÊ– ßU‚ ◊ÊÒ∑§ ¬⁄U ¬Ífl¸ ◊¥òÊË „U⁄UË Á‚¥„U ¡Ë⁄UÊ, ¬Ífl¸ ÁfläÊÊÿ∑§ ¬⁄U◊¡Ëà Á‚¥„U ‚¥äÊÍ, ÷Ê¡¬Ê ∑§ ¬˝Œ‡Ê ◊„UÊ‚Áøfl ∑§◊‹ ‡Ê◊ʸ, ‚. ÁŸäÊ«∏∑§ Á‚¥„U ’⁄UÊ«∏, ‚¥‚ŒËÿ ‚Áøfl ‡ÊËË Á‚¥„U, ¬Ífl¸ ◊¥òÊË Áfl∑˝§◊ Á‚¥„U ◊¡ËÁ∆UÿÊ, ÁfläÊÊÿ∑§ øÊÒ. ‚È⁄U¡Ëà ∑ȧ◊Ê⁄U íÿÊáÊË, ªÈ⁄Uá Á‚¥„U ÉÊÍÁ«∏ÿÊŸÊ, ∞‚¡Ë¬Ë‚Ë ‚ŒSÿ fl⁄UŒfl Á‚¥„U ◊ÊŸ, Ÿ⁄UŒfl Á‚¥„U ◊ÊŸ, ◊ŸÃÊ⁄U Á‚¥„U ’⁄UÊ«∏, ∑§Á◊‡Ÿ⁄U ⁄UÁflãŒ˝ Á‚¥„U, ¬Á≈UÿÊ‹Ê ∑§ «UË‚Ë ÁŒ¬ãŒ˝ Á‚¥„U, ∞«UË‚Ë «UÊ. ’‚¥Ã ªª¸, ¡‚∑§⁄UáÊ Á‚¥„U, «UË•Ê߸U¡Ë „UÁ⁄UãŒ˝ Á‚¥„U ø„U‹, ÿÍÕ •∑§Ê‹Ë Œ‹ ∑§ Á¡‹ÊäÿˇÊ ◊Ê¥≈ÍU flÊ„U⁄UÊ,
◊ÈQ§‚⁄U ∑§ Ÿª⁄U ¬Á⁄U·Œ •äÿˇÊ Á◊ûÊ Á‚¥„U ÁfläÊÊÿ∑§ íÿÊáÊË ∑§ ’⁄UÊ«∏, Ÿª⁄U ‚ÈäÊÊ⁄U ≈˛US≈U ∑§ øÿ⁄U◊ŸÒ ◊„UãŒ˝ Á‚¥„U äÊË¥ª«UÊ∏ ‚Á„Uà ÷Ê⁄UË ‚¥ÅÿÊ ◊¥ •∑§Ê‹Ë •Ê¡◊flÊ‹Ê, ⁄UÊ◊∑§Ê≈U, ’ÊŒËflÊ‹Ê, πÈßUπ«∏Ê fl ∑§≈U„ÒU«∏Ê ‡ÊÊÁ◊‹ Õ– ßU‚ ÷Ê¡¬Ê ŸÃÊ fl ∑§Êÿ¸∑§Ãʸ ◊ÊÒ¡ŒÍ ⁄U„U– ∑§ ÄUà ªÊ¥fl Áπå¬Ê¥flÊ‹Ë ∑§Ê ¿UÊ«∏ ∑§⁄U ‡Ê· { ¡ª„U ¬⁄U ∆U∑§ πÈ‹flÊ Á‹ÿ ª∞ ‹Á∑§Ÿ Áπå¬Ê¥flÊ‹Ë ◊¥ ∆U∑§Ê πÊ‹Ÿ ∑§Ê ‹∑§⁄U ª˝Ê◊ ¬¥øÊÿà mUÊ⁄UÊ Áfl⁄UÊäÊ Á∑§ÿÊ ¡Ê ⁄U„UÊ ÕÊ– ßU‚ ‚¥Œ÷¸ ◊¥ ∞Ä‚ÊßU¡ Áfl÷ʪ ∑§Ê ªÍ»§Ê ◊¥ ⁄U„U∑§⁄U ìSÿÊ ∑§⁄‘¥Uª– y •¬˝Ò‹ Á∑§ÿÊ ¡Ê∞ªÊ– Á¡‚◊¥ ‚ÈŒ¥ ⁄U ‚ÈŒ¥ ⁄U ¤ÊÊ¥Á∑§ÿÊ¥ ‚ÍøŸÊ ÁŒ∞ ¡ÊŸ ¬⁄U ∞∑§ ÁŒŸ ¬Ífl¸ ‚ ¬˝ÁÃÁŒŸ ◊¥ÁŒ⁄U ◊¥ ‚Êÿ¥ ~.ÆÆ ‚ vÆ.xÆ ¬˝SÃÈà ∑§Ë ¡Ê∞¥ªË– vw •¬˝Ò‹ ∑§Ê ¬˝Ê× Áfl÷ʪ ∑§ •ÁäÊ∑§ÊÁ⁄UÿÊ¥ Ÿ ßU‚ ∆U∑§ ’¡ Ã∑§ ÷¡Ÿ ◊¥«U‹Ë mUÊ⁄UÊ ◊„UÊ◊Ê߸U }.xÆ ’¡ ŒÈªÊ¸ SÃÈÁà ¬Ê∆U ∑§ ÷ʪ «UÊ‹ ∑§Ê ªÊ¥fl ‚ ’Ê„U⁄U πÈ‹flÊ ÁŒÿÊ ÃÊÁ∑§ ∑§Ë ◊Á„U◊Ê ∑§Ê ªÈáʪʟ Á∑§ÿÊ ¡Ê∞ªÊ, ¡Ê∞¥ª, Ìʬ⁄UÊÃ¥ ∑¥§¡∑§ ¬Í¡Ÿ „Uʪ Ê, „UflŸ ÁflflÊŒ ∑§Ê ‚◊Ê# Á∑§ÿÊ ¡Ê ‚∑§– •Ê⁄UÃË ©U¬⁄Uʥà üÊhÊ‹È•Ê¥ ◊¥ Ÿfl⁄UÊòÊ ◊¥ ÿôÊ ∑§ ’ÊŒ ÿ‡Ê •Á÷·∑§ Á∑§ÿÊ ¡Ê∞ªÊ ‹Á∑§Ÿ ⁄UÊà ‹ª÷ª vÆ.xÆ ’¡ ∑ȧ¿U πÊŸ ÿÊÇÿ ¬ŒÊÕÊZ fl ∑§‚⁄UÿÈQ§ ŒÍäÊ ∑§Ê fl ø¥ø‹ ŒflÊ mUÊ⁄UÊ üÊhÊ‹È•Ê¥ ∑§Ê ‹ÊªÊ¥ Ÿ •Ê∑§⁄U fl„UÊ¥ ¬⁄U ’Ò∆U ∑§◊¸øÊÁ⁄UÿÊ¥ ¬˝‚ÊŒ ÁflÃÁ⁄Uà Á∑§ÿÊ ¡Ê∞ªÊ– ©Uã„UÊ¥Ÿ •Ê‡ÊËflʸŒ ¬˝ŒÊŸ Á∑§ÿÊ ¡Ê∞ªÊ– •Ê‡ÊËflʸŒ ‚ ŒÈ√ÿ¸fl„UÊ⁄U ∑§⁄Uà „UÈ∞ ©Uã„¥U ÷ªÊ ÁŒÿÊ ’ÃÊÿÊ Á∑§ vv •¬˝Ò‹ ∑§Ê •CU◊Ë ∑§Ë ∑§ ’ÊŒ Áfl‡ÊÊ‹ ÷¥«UÊ⁄‘U ∑§Ê •ÊÿÊ¡Ÿ Á∑§ÿÊ •ÊÒ⁄U ∆U∑§ ∑§Ê •Êª ‹ªÊ ŒË ªß¸U– ⁄UÊÁòÊ ∑§Ê ~.xÆ ’¡ üÊË ø¥ø‹ ŒflÊ ¡Ë ¡Ê∞ªÊ– ©Uã„UÊ¥Ÿ ‚◊Í„U äÊ◊¸¬˝Á◊ÿÊ¥ ‚ ∑§◊¸øÊÁ⁄UÿÊ¥ ∑§ •ŸÈ‚Ê⁄U ªÊ¬Ë ⁄UÊ◊ ªÍ»§Ê ‚ ’Ê„U⁄U ÁŸ∑§‹¥ªË– ßU‚ ◊ÊÒ∑§ ¬⁄U ◊„UÊ◊Ê߸U ∑§ Œ⁄U’Ê⁄U ◊¥ ¬„È¥Uø∑§⁄U •¬ŸÊ ’ªÁ«∏ÿÊ fl ∑ȧ¿U •ãÿ ‹ÊªÊ¥ Ÿ ∆U∑§ ◊¥ÁŒ⁄U ◊¥ ÷√ÿ ¡Êª⁄UáÊ ∑§Ê •ÊÿÊ¡Ÿ ¡ËflŸ ‚»§‹ ∑§⁄UŸ ∑§Ë •¬Ë‹ ∑§Ë „ÒU– ∑§Ê •Êª ‹ªÊ ŒË Á¡‚‚ ÷ËÃ⁄U ⁄UπË ‡Ê⁄UÊ’, ŸªŒË fl •ãÿ ‚Ê◊ÊŸ ¡‹ ªÿÊ ’‚ Ÿ ◊Ê≈U⁄U‚ÊßUÁ∑§‹...... Á¡‚∑§Ë ∑§Ë◊à ∞∑§ ‹Êπ L§¬∞ •Ê¥∑§Ë ÁŸ¡Ë ∑¥§¬ŸË ∑§Ë ’‚ ¬Ë.’ËxÆ’Ë-~v~w ∑§Êÿ¸ ∑§⁄Uà „Ò¥U ÃÕÊ •Ê¡ fl„U ÃËŸÊ¥ ªÊ¥fl ¡Ê ⁄U„UË „ÒU– ◊ÈQ§‚⁄U ‚ÊÁ„U’ ‚ ∑¥§ŒÍπ«∏Ê ¡Ê ⁄U„UË ÷Ê߸U ∑§⁄UÊ ∑§Êÿ¸ ∑§⁄UŸ ¡Ê ⁄U„U Õ– ßU‚ ©UäÊ⁄U, ŒÍ‚⁄UË Ã⁄U»§ üÊË ÕË– ¡’ ’‚ SÕÊŸËÿ ⁄‘U‹fl ¬È‹ ‚ ŒÊÒ⁄UÊŸ ¬Ë¿U ‚ ◊P§«∏ ¬Ò‹‚ ∑§ ‚◊ˬ ’ªÁ«∏ÿÊ Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ª˝Ê◊ ‚÷Ê fl ©UÃ⁄UË ÃÊ ©U‚Ÿ •¬Ÿ •Êª •Ê ⁄U„UË ’‚ Ÿ ≈UP§⁄U ◊Ê⁄U ŒË Á¡‚‚ ª˝Ê◊ ¬¥øÊÿà Ÿ wy ◊Êø¸ ∑§Ê ∞∑§ ◊Ê≈U⁄U‚ÊßUÁ∑§‹§¬Ë.’Ëzx-|vyz ¬⁄U ©UŸ∑§Ê ◊Ê≈U⁄U‚ÊßUÁ∑§‹ ’‚ ∑§ Á¬¿U‹ ¬˝SÃÊfl ¬ÊÁ⁄Uà ∑§⁄Uà „UÈ∞ ªÊ¥fl ◊¥ ‡Ê⁄UÊ’ ‚flÊ⁄U „UÊ∑§⁄U ¡Ê ⁄U„U ÃËŸ ÿÈfl∑§Ê¥ ∑§Ê ≈UÊÿ⁄UÊ¥ Ë •Ê ªÿÊ– ßU‚◊¥ ©U‚∑§ ŒÊ ∑§Ê ∆U∑§ Ÿ πÊ‹ ¡ÊŸ ∑§Ê »Ò§‚‹Ê ‹∑§⁄U ≈UP§⁄U ◊Ê⁄U ŒË– ßU‚ ≈UP§⁄U ◊ ¥ ‚ÊÁÕÿÊ¥ ∑§Ë ◊ÊÒ∑§ ¬⁄U ◊ÊÒà „UÊ ªß¸U– ©U‚Ÿ ªÊ¥fl ∑§Ê Ÿ‡ÊÊ◊ÈQ§ ’ŸÊŸ ∑§Ê ¬˝ÿÊ‚ Á∑§ÿÊ ◊Ê≈U⁄U‚ÊßUÁ∑§‹ ‚flÊ⁄U ÿÈfl∑§ ⁄UÁfl ®‚„U ’ÃÊÿÊ Á∑§ ’‚ ∑¥§«UÄ≈U⁄U fl «˛UÊßUfl⁄U ÕÊ– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ©U‚∑§Ê ∆U∑§ ∑§Ê ¬ÈòÊ Sfláʸ ®‚„U fl S∑§Ë◊ ®‚„U ¬ÈòÊ •¬ŸË ª‹ÃË SflË∑§Ê⁄UŸ ∑§Ë ’¡Êÿ •Êª ‹ªÊŸ ◊¥ ∑§Ê߸U ⁄UÊ‹ Ÿ„UË¥ „ÒU •ÊÒ⁄U •¡Êÿ’ ®‚„U ∑§Ë ◊ÊÒ∑§ ¬⁄U ◊ÊÒà „Ê ªß¸U ©UÀ≈UÊ ©UŸ‚ ¤Êª«∏Ÿ ‹ª ‹Á∑§Ÿ ¡’ πÈŒ „UË ‚ÊÁ¡‡Ê ∑§ ÄUà ∆U∑§ŒÊ⁄U Ÿ ¡’Á∑§ ‚ßÊ◊ ®‚„U ¬ÈòÊ Œ‹¡Ëà ®‚„U ‹Êª ßU∑§_U „UÈ∞ ÃÊ fl„UÊ¥ ‚ »§⁄UÊ⁄U „UÊ ∆U∑§ ∆U∑§ ∑§Ê •Êª ‹ªÊ ŒË– üÊË ÉÊÊÿ‹ „UÊ ªÿÊ– ª∞– •Ê≈UÊ Á⁄UćÊÊ ¬⁄U ŒÊŸÊ¥ ‡ÊflÊ¥ ∑§Ê ’ªÁ«∏ÿÊ Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ‚ÊÁ¡‡Ê ∑§ ÄUà ßU‚ ŒÈÉʸ≈UŸÊ ◊¥ ÉÊÊÿ‹ •S¬ÃÊ‹ ‹ÊÿÊ ªÿÊ– ßU‚ ‚¥Œ÷¸ ◊¥ ©U‚ ¬⁄U ¤ÊÍ∆UÊ ¬øʸ Œ¡¸ ∑§⁄UŸ ∑§Ë ‚ÊÁ¡‡Ê ‚ßÊ◊ ®‚„U Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ fl„U SÕÊŸËÿ ◊Ê◊‹ ∑§Ë ¡Ê¥ø ∑§⁄U ⁄U„U ∞.∞‚.•Ê߸U ⁄UøË ¡Ê ⁄U„UË „ÒU– ’Á∆¥U«UÊ øÊÒ∑§ ∑§ Ÿ¡ŒË∑§ ¬Ê‹ ∑§ …UÊ’ ¬Íáʸ ø¥Œ Ÿ ’‚ øÊ‹∑§ ŒflãŒ˝ ®‚„U ∑§ ÿ„U ÷Ë Áfl‡Ê· M§¬ ‚ ∑§ Á¬¿UflÊ«∏ ◊¥ ⁄U„Uà „Ò¥U ÃÕÊ ‹Ò¥≈U⁄U ◊¥ ÁflL§h äÊÊ⁄UÊ xÆy∞ ∑§ ÄUà ◊Ê◊‹Ê ©UÑπŸËÿ „ÒU Á∑§ ßU‚‚ ¬Ífl¸ ªÊ¥fl ◊¥ «UÊ‹Ÿ flÊ‹ ‹Ê„U ∑§Ê ¡Ê‹ ’ÈŸŸ ∑§Ê Œ¡¸ ∑§⁄U Á‹ÿÊ „ÒU– ‡Ê⁄UÊ’ ∑§Ê ∆U∑§Ê üÊË ’ªÁ«∏ÿÊ ª˝È¬ ∑§ ¬Ê‚ ÕÊ •ÊÒ⁄U ªÊ¥fl ◊¥ ÁSÕà ‚⁄U∑§Ê⁄UË S∑ͧ‹ ∑§ ‚◊ˬ „UË ∆U∑§Ê SÕÊÁ¬Ã Á∑§ÿÊ üÊË ⁄UÊ◊ ‡Ê⁄UáÊ◊ •ÊüÊ◊ ÷¡Ÿ ◊¥«U‹Ë ∑§ ªÿÊ ÕÊ– ‹Á∑§Ÿ ßU‚ ’Ê⁄U üÊË ’ªÁ«∏ÿÊ ¬˝ ◊ È π ‚¥ Œ ˬ ∑È § ◊Ê⁄U πÈ ¥ ª ⁄U ∆U Ê ∑È § ⁄U ∑ § ∑§ ¬Ê‚ ∆U∑§Ê Ÿ •ÊŸ ∑§ ∑§Ê⁄UáÊ ÁflflÊŒ ¡ã◊ÁŒfl‚ ¬⁄U ⁄UÊ◊ ‡Ê⁄UáÊ◊, πÈ¥ª⁄U, ‹ÍŸÊ, ¬ÒŒÊ „UÊ ªÿÊ– ßU‚ ‚¥Œ÷¸ ◊¥ ∞Ä‚Êß¡ ∑ȧP§«∏, ◊À„UÊòÊÊ ∞fl¥ ‚⁄U„UŒ ∑§‚⁄UË ¬Á⁄UflÊ⁄U Áfl÷ʪ ∑§ ߥUS¬Ä≈U⁄U •◊⁄UË∑§ ®‚„U fl ∑§Ë •ÊÒ⁄U ‚ „UÊÁŒ¸∑§ ’äÊÊ߸U ∞fl¥ ‡ÊÈ÷∑§Ê◊ŸÊ∞¥– ‚Œ⁄U ÕÊŸÊ ∑§ ∞.∞‚.•Ê߸U ⁄UÁ◊ãŒ⁄U ®‚„U mUÊ⁄UÊ ∑§Ê⁄¸UflÊ߸U ∑§Ë ¡Ê ⁄U„UË „ÒU–
®øìÍáÊ˸ ø¥ø‹ŒflË ◊¥ÁŒ⁄U ◊¥ y ‚ ‡ÊÈM§ „UÊªË Ÿfl⁄UÊòÊÊ¥ ∑§Ë äÊÍ◊
‚Á„Uà ∑§Ê’Í •’Ê„U⁄U, w •¬˝Ò‹— Á¡‹Ê ¬ÈÁ‹‚ mUÊ⁄UÊ ø‹Ê∞ ª∞ Ÿ‡ÊÊ Áfl⁄UÊäÊË •Á÷ÿÊŸ ∑§ ÄUà ÕÊŸÊ ÅÊÈßUÿÊ¥‚⁄Ufl⁄U ∑§ ∞.∞‚.•Ê߸U ∑§⁄UÃÊ⁄U ®‚„U Ÿ πÈßUÿÊ¥‚⁄Ufl⁄U ∑§ ’‚ S≈¥U«U ∑§ ‚◊ˬ ª‡Ã ∑§⁄Uà „UÈ∞ ∞∑§ √ÿÁQ§ ∑§Ê vw ª˝Ê◊ S◊Ò∑§ ‚Á„Uà ∑§Ê’Í Á∑§ÿÊ– •Ê⁄UÊ¬Ë ∑§Ë ¬„UøÊŸ ⁄UÊ¡flË⁄U ¬ÈòÊ ‚ÈπŒfl ®‚„U flÊ‚Ë „UÁ⁄U¬È⁄UÊ ∑§ M§¬ ◊¥ „È߸U „ÒU– ÅÊÈßUÿÊ¥‚⁄Ufl⁄U ¬ÈÁ‹‚ Ÿ •Ê⁄UÊ¬Ë ∑§ ÁflL§h ◊Ê◊‹Ê Œ¡¸ ∑§⁄U Á‹ÿÊ „ÒU–
S≈UÊfl ‚ ‹ªË •Êª.... ∞∑§Œ◊ S≈UÊfl ‚ •Êª ∑§Ë ‹¬≈U¥ ÁŸ∑§‹Ë •ÊÒ⁄U ÿ„U •Êª ©U‚∑§Ë ¬%Ë ∑§ ∑§¬«∏Ê¥ ∑§Ê ‹ª ªß¸U– ßU‚ ŒÊÒ⁄UÊŸ ©U‚Ÿ •Êª ’ȤÊÊŸ ∑§Ê ¬˝ÿÊ‚ Á∑§ÿÊ ‹Á∑§Ÿ •Êª ©U‚∑§ ÷Ë ∑§¬«∏Ê¥ ∑§Ê ÷Ë ‹ª ªß¸U Á¡‚‚ ©U‚∑§ ŒÊŸÊ¥ ’Ê¡Í fl ¿UÊÃË ÷Ë ¤ÊÈ‹‚ ªß¸U– ÉÊÊÿ‹ Œ¥¬Áà ∑§Ê SÕÊŸËÿ Á‚Áfl‹ •S¬ÃÊ‹ ◊¥ ÷Ã˸ ∑§⁄UflÊÿÊ ªÿÊ „ÒU– «UÊÄ≈U⁄UÊ¥ ∑§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ◊Á„U‹Ê ∑§Ë „UÊ‹Êà ª¥÷Ë⁄U ’ŸË „UÈ߸U „ÒU–
z÷Ê¡¬Ê „UÊ߸U∑§◊ÊŸ ‚ »§ÊÁ¡À∑§Ê ∑§Ê Á¡‹ ∑§Ê Œ¡Ê¸ ‡ÊËÉÊ˝ ŒŸ ∑§Ë ∑§M¥§ªÊ fl∑§Ê‹Ã — πÛÊÊ z∑§¡Ê¸ ◊ÈQ§ Ÿª⁄U ¬Á⁄U·Œ Ÿª⁄U ◊¥ Áfl∑§Ê‚ ∑§Ë ø‹Ê ⁄U„UË „ÒU Ÿß¸U ‹„U⁄U — íÿÊáÊË ‚È⁄‘UãŒ˝ ÁÃÛÊÊ/’‹¡Ëà ‚„UÊÃÊ »§ÊÁ¡À∑§Ê, Æw •¬˝Ò‹ — ∑§ãŒ˝ ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑§Ë ª‹Ã ŸËÁÃÿÊ¥ ∑§ ∑§Ê⁄UáÊ ÁflŒ‡ÊÊ¥ ◊¥ ⁄U„U ⁄U„U ÷Ê⁄UÃËÿÊ¥ ∑§ ◊ÊŸfl •ÁäÊ∑§Ê⁄UÊ¥ ∑§Ë •fl„U‹ŸÊ „UÊ ⁄U„UË „ÒU– ∑§ãŒ˝ ‚⁄U∑§Ê⁄U ÁflŒ‡ÊÊ¥ ¬⁄U Œ’Êfl ’ŸÊŸ ◊¥ ŸÊ∑§Ê◊ ‚ÊÁ’à „ÈU߸U „ÒU– ¬ÊÁ∑§SÃÊŸ ∑§Ë ¡‹ ◊¥ ’¥Œ ‚’¸¡Ëà ®‚„U ∑§Ë Á⁄U„UÊ߸U Ÿ „UÊŸ ‚ ∑§ãŒ˝ ‚⁄U∑§Ê⁄U •¬Ÿ •Ê¬∑§Ê ŒÊ·◊ÈQ§ Ÿ„UË¥ ∑§⁄U ‚∑§ÃË– ©U Q § ©U Œ ˜ ª Ê⁄U SÕÊŸËÿ •ÊŸ¥Œ¬È⁄U ◊Ê„UÑ ◊¥ Ÿª⁄U ¬Á⁄U·Œ mUÊ⁄UÊ vÆ ‹Êπ L§¬ÿ ∑§Ë ‹ÊªÃ ‚ ’ŸÊÿ ¡ÊŸ flÊ‹ ∑§êÿÍ Á Ÿ≈U Ë ‚ ¥ ≈ U ⁄ U ∑§Ê Á‡Ê‹ÊãÿÊ‚ ∑§⁄UŸ •Êÿ ÷Ê¡¬Ê ∑§ ¬Ífl¸ ¬˝ Œ ‡ ÊÊäÿˇÊ ∞fl¥ ⁄U Ê íÿ‚÷Ê ‚Ê¥ ‚ Œ •ÁflŸÊ‡Ê ⁄UÊÿ πÛÊÊ Ÿ ÷Ê⁄UË ©U¬ÁSÕÁà ∑§Ê ‚¥’ÊÁäÊà ∑§⁄Uà „ÈUÿ √ÿQ§ Á∑§∞– üÊË πÛÊÊ Ÿ ∑§ãŒ˝ ∑§Ë ∑§Ê¥ª˝‚ ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑§Ê ÉÊÊ≈UÊ‹Ê¥ ∑§Ë ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑§⁄UÊ⁄U ŒÃ „ÈUÿ
¡ã◊ÁŒŸ ◊È’Ê⁄U∑§
∑§„UÊ Á∑§ w ¡Ë S¬ÒÄ≈˛U◊ ÉÊÊ≈UÊ‹Ê ŒÈÁŸÿÊ ∑§Ê ‚’‚ ’«∏Ê ÉÊÊ≈UÊ‹Ê „ÒU– üÊË πÛÊÊ Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ Á¡‹ ∑§Ê Œ¡Ê¸ „UÊÁ‚‹ ∑§⁄UŸÊ »§ÊÁ¡À∑§Ê ∑§Ê „U∑§ ’ŸÃÊ „ÒU– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ fl„U ÷Ê¡¬Ê „UÊ߸U∑§◊ÊŸ ∑§ ‚◊ˇÊ ßU‹Ê∑§Ê ÁfläÊÊÿ∑§ øÊÒ. ‚È⁄U¡Ëà ∑ȧ◊Ê⁄U íÿÊáÊË ∑§Ë fl∑§Ê‹Ã ∑§⁄‘¥Uª •ÊÒ⁄U »§ÊÁ¡À∑§Ê ∑§Ê ‡ÊËÉÊ˝ „UË Á¡‹ ∑§Ê Œ¡Ê¸ ÁŒ‹flÊÿª¥ – ßU‚ ◊ÊÒ∑§ ¬⁄U üÊË πÛÊÊ ∑§ ‚ÊÕ ßU㻧Ê≈U∑§ ¬¥¡Ê’ ∑§ øÿ⁄U◊ÒŸ „U⁄U¡Ëà ®‚„U ª˝flÊ‹, ßU‹Ê∑§Ê ÁfläÊÊÿ∑§ øÊÒ. ‚È⁄U¡Ëà ∑ȧ◊Ê⁄U íÿÊáÊË ∑§ •ÁÃÁ⁄UQ§ ÷Ê¡¬Ê ◊¥«U‹ •äÿˇÊ ¡ªŒË‡Ê ‚ÁÃÿÊ, Ÿª⁄U ¬Á⁄U·Œ •äÿˇÊ •ÁŸ‹ ∑ȧ◊Ê⁄U ‚∆UË, ◊Ê∑¸§≈U ∑§◊≈UË øÿ⁄U◊ÒŸ •‡ÊÊ∑§ ¡Ò ⁄ U Õ , ◊Á„U ‹ Ê ◊Ê ø ʸ ∑§Ë ¬˝ Œ ‡ Ê ∑§Êÿ¸∑§ÊÁ⁄UáÊË ‚ŒSÿ ßUãŒÈ ‚ÁÃÿÊ, ÷Ê¡¬Ê Á¡‹Ê ◊„UÊ‚Áøfl «UÊ. ⁄U◊‡Ê fl◊ʸ, ¬Ê·¸Œ ¡ªŒË‡Ê fl◊ʸ, ‡ÊÊ◊ ‹Ê‹ ∑§ê’Ê¡, ⁄UÉÊÈŸÊÕ ⁄UÊÿ ßUãŒÊÒ⁄UÊ, ŸËŸÊ ⁄UÊ◊, ⁄UÁflãŒ˝ ÷∆U¡Ê, ◊Á„U‹Ê ◊Êøʸ ∑§Ë Á¡‹ÊäÿˇÊ ÷ÊflŸÊ ªÊ¥äÊË, é‹Ê∑§ •äÿˇÊ ◊Ÿ¬˝ Ë Ã ª˝ fl Ê‹, ÷Ê¡ÿÈ ◊ Ê Á¡‹Ê ◊„UÊ‚Áøfl ŸflËŸ ªÈ¥’⁄U, ÷Ê¡ÿÈ◊Ê •äÿˇÊ ⁄U◊‡ Ê ∑§≈UÊÁ⁄UÿÊ, ◊„UÊ‚Áøfl ‡ÊÊ◊
‹Ê‹ ∑§ê’Ê¡, ◊Ÿ¡Ëà ªÊ¥äÊË, ªªŸ øʬ«∏Ê, ‚¥ŒË¬ ø‹ÊŸÊ, ‚ßÊ◊ ®‚„U, ’‹’Ë⁄U ®‚„U, ªÈ⁄U’øŸ ®‚„U ‚Á„Uà Ÿª⁄U ¬Á⁄U·Œ ∑§ ߸U•Ê ‚ÈπŒfl ®‚„U ∑§ •ÁÃÁ⁄UQ§ ÷Ê¡¬Ê, ÷Ê¡ÿÈ◊Ê ŸÃÊ•Ê¥ fl ∑§Êÿ¸∑§Ãʸ•Ê¥ ∑§ •ÁÃÁ⁄UÄà ÷Ê⁄UË ‚¥ÅÿÊ ◊¥ ‹Êª ◊ÊÒ¡ÍŒ ⁄U„U– ßU‹Ê∑§Ê ÁfläÊÊÿ∑§ øÊÒ. ‚È ⁄ U ¡ Ëà ∑È § ◊Ê⁄U íÿÊáÊË Ÿ ‚Ê¥ ‚ Œ •ÁflŸÊ‡Ê ⁄UÊÿ πÛÊÊ fl •ãÿ ŸÃÊ•Ê¥ ∑§Ê »§ÊÁ¡À∑§Ê •Êª◊Ÿ ¬⁄U •Ê÷Ê⁄U √ÿQ§ ∑§⁄Uà „ÈUÿ ∑§„UÊ Á∑§ ßU‹Ê∑§ ◊¥ Á⁄U∑§Ê«¸U ÃÊ«∏U Áfl∑§Ê‚ ∑§Êÿ¸ ∑§⁄UflÊÿ ª∞ „Ò¥U– ©Uã„UÊ¥Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ Ÿª⁄U ¬Á⁄U·Œ ∑§Ë ÁSÕÁà ÿ„U „ÒU Á∑§ ßU‚ ¬⁄U ∞∑§ L§¬ÿ ∑§Ê ÷Ë ∑§¡¸ Ÿ„UË¥ „ÒU •ÊÒ⁄U Áfl∑§Ê‚ ∑§Ë ‹„U⁄U ø‹Ê߸U „ÈU߸U „ÒU– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ‹ÊªÊ¥ ∑§Ê ¬˝ÊÕÁ◊∑§ÃÊ ∑§ •ÊäÊÊ⁄U ¬⁄U ’ÈÁŸÿÊŒË ‚ÈÁfläÊÊ∞¥ ©U¬‹éäÊ ∑§⁄UflÊ߸U ªß¸U „Ò¥U– ¬˝àÿ∑§ flÊ«¸U ◊¥ ∑§êÿÍÁŸ≈UË ‚¥≈U⁄UÊ¥ ∑§Ê ÁŸ◊ʸáÊ Á∑§ÿÊ ¡Ê ⁄U„UÊ „ÒU, ÃÊÁ∑§ ‹ÊªÊ¥ ∑§Ê ‚ÈÁfläÊÊ ¬˝Ê# „UÊ ‚∑§– ßU‚‚ ¬Ífl¸ Á‡Ê‹ÊãÿÊ‚ SÕ‹ ¬⁄U ¬„È¥UøŸ ¬⁄U üÊË πÛÊÊ, üÊË íÿÊáÊË fl •ãÿ ŸÃÊ•Ê¥ ∑§Ê flÊ«¸U flÊÁ‚ÿÊ¥ mUÊ⁄UÊ »Í§‹ ◊Ê‹Ê∞¥ «UÊ‹∑§⁄U Sflʪà Á∑§ÿÊ ªÿÊ–
Ȥæð·¤Ü Œß槴ÅUæð´ ÂÚU àæñÇU.............. ÁflÁ÷ÛÊ ◊ÈÁ‡∑§‹Ê¥ ∑§Ê ÷Ë „U‹ ÁŸ∑§Ê‹ Á‹ÿÊ ªÿÊ „ÒU– ©Uã„UÊŸ¥ ∑§„UÊ Á∑§ •ª⁄U ∑§ÊßU¸ π⁄UËŒ ∞¡‚ ¥ Ë ∑§ •ÁäÊ∑§Ê⁄UË fl √ÿʬÊ⁄UË π⁄UËŒË ªß¸U ª„UÍ¥ ∑§Ê |w ÉÊ¥≈U ◊¥ Ÿ„UË¥ ©U∆UÊÃÊ ÃÊ ©U‚∑§Ê ¬˝ÁÃÁŒŸ wz L§¬∞ ¬˝Áà ’Òª ∑§ Á„U‚Ê’ ‚ ∞∑§ ‚#Ê„U Ã∑§ ¡È◊ʸŸÊ Á‹ÿÊ ¡Ê∞ªÊ •ÊÒ⁄U •ª⁄U ∞∑§ ‚#Ê„U ◊¥ ÷Ë Á‹Á»§≈¥Uª Ÿ„UË¥ ∑§⁄UflÊ߸U ¡ÊÃË ÃÊ ©U‚ é‹Ò∑§ Á‹ÁS≈U«U ÉÊÊÁ·Ã ∑§⁄Uà „U∞È ∑§Ê⁄¸UflÊ߸U ∑§Ë ¡Ê∞ªË– ©Uã„UÊŸ¥ ∑§„UÊ Á∑§ fl„U ¬¥¡Ê’ ◊¥«UË ’Ê«U¸ ∑§ flÊßU‚ øÿ⁄U◊ŸÒ ’ŸŸ ∑§ ¬„U‹Ë ’Ê⁄U •’Ê„U⁄U ¬äÊÊ⁄‘U „ÒU–¥ ©Uã„UÊŸ¥ •∑§Ê‹Ë ÷Ê¡¬Ê ‚⁄U∑§Ê⁄U mUÊ⁄UÊ Á∑§‚ÊŸÊ¥ fl ∑ΧÁ· Á„Uà ◊¥ Á‹ÿ ¡Ê ⁄U„U »Ò§‚‹Ê¥ ∑§ ’Ê⁄‘U ◊¥ ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË ŒË– ßU‚ ŒÊÒ⁄UÊŸ SÕÊŸËÿ •Ê…∏UÁÃÿÊ¥ mUÊ⁄UÊ Ÿß¸U •ŸÊ¡ ◊¥«UË ◊¥ Áfl∑§Á‚à ∑§Ê≈UŸ ÿÊ«¸U ◊¥ ¬ËŸ ∑§ ¬ÊŸË fl ‡ÊÒ«U ∑§Ë √ÿ√ÊSÕÊ Ÿ „UÊŸ , Ÿß¸U •ŸÊ¡ ◊¥«UË ◊¥ ‚»§Ê߸U ∑§◊¸øÊÁ⁄UÿÊ¥ ∑§Ë ÁŸÿÈÁQ§ ∑§⁄UŸ, ∞«Uˇʟ‹ •ŸÊ¡ ◊¥«UË ◊¥
vÆ Á‚Ãê’⁄U wÆvÆ ∑§ ’ÊŒ fl v{ ◊Êø¸ wÆvv Ã∑§ ¬¥¡Ê’ ◊¥«UË ’Ê«U¸ ∑§Ë Ã⁄U»§ ‚ ’ø ª∞ å‹Ê≈UÊ¥ flÊ‹Ë ¡ª„U ∑§ ‚◊ˬ ÁflÁ÷ÛÊ ‚ÈÁfläÊÊ∞¥ ©U¬‹éäÊ ∑§⁄UflÊŸ, ◊Ê∑§¸ ≈U ∑§◊≈UË ∑§ •¥Ãª¸Ã ¬«∏à »§Ê∑§‹ åflÊߥU≈UÊ¥ ∑§ ∑§ìÊ »§‡Ê¸ ¬P§Ê ∑§⁄UŸ fl ‚◊ÿ ‚◊ÿ ¬⁄U ¬¥¡Ê’ ◊¥«UË ’Ê«U¸ mUÊ⁄UÊ ∞«Uˇʟ‹ fl Ÿß¸U •ŸÊ¡ ◊¥«UË ◊¥ ’øË ªß¸U ÁflÁ÷ÛÊ ŒÈ∑§ÊŸÊ¥ ¬⁄U éÿÊ¡ ⁄UÊÁ‡Ê ∑§◊ ‹ªÊŸ fl •ãÿ ◊Ê¥ªÊ¥ ‚¥’ä¥ ÊË ∞∑§ ◊Ê¥ª ¬òÊ ‚ÊÒ¬¥ Ê– ßU‚ •fl‚⁄U ¬⁄U ∞‚ÊÁ‚∞‡ÊŸ ∑§ Á¡‹Ê ¬ŒÊÁäÊ∑§Ê⁄UË ‚ÁÃãŒ⁄U ÷¥«UÊ⁄UË, „U◊⁄UÊ¡ Á‚¥ª‹Ê, ‚ÈªË˝ fl ‚ÁÃÿÊ, ’˝rÊÊŸ¥Œ ªÊÿ‹, ‚¥¡ÿ ÷ʪÍflÊ‹Ê, ¬Ífl¸ øÿ⁄U◊ŸÒ äÊŸ¬Ã Á‚ÿʪ, »§∑§Ë⁄U ø¥Œ ªÊÿ‹, Áfl∑˝§◊ ÁÃÛÊÊ, ’‹¡Ëà ¤ÊÊ¥¤ÊÁ«UÿÊ, ⁄UÊ¡ ∑ȧ◊Ê⁄U ªª¸, ‚È⁄U‘‡Ê ª˝Êfl ⁄U ’ǪÍ, ª¥ªÊäÊ⁄U ’Ê¥‚‹, ◊‹Ê≈U •Ê…∏UÁÃÿÊ ∞‚Ê. ∑§ •äÿˇÊ ∑ȧ‹ÁflãŒ˝ ¬ÍÁŸÿÊ, ⁄UÊ¡ ⁄US‚fl^U ‚Á„Uà •ãÿ •Ê…∏UÃË fl Á∑§‚ÊŸ ◊ÊÒ¡ŒÍ ⁄U„U–
§UÜæ·¤æ ßæçâØæð´ ·¤è §U‘ÀUæ ß ÁM¤ÚUÌ........... ∑§ ⁄UÊ¡SÕÊŸ ∑§ •äÿˇÊ „UÊÃ Ë ⁄UÊ◊, ¬¥¡Ê’ ¬˝„UÊ⁄U ∑§⁄Uà „UÈ∞ ∑§„UÊ Á∑§ wÆÆ{ ◊¥ ¬˝äÊÊŸ ⁄UÊ¡‡Ê ¬l◊ ¡Ê‹¥äÊ⁄U, •‡ÊÊ∑§ Ãà∑§Ê‹ËŸ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË ∑Ò§å≈UŸ •◊⁄‘UãŒ˝ Á‚¥„U ‹Ê∑§«∏Ê, Áfl∑§Ê‚ ◊ÊªÊ „UÁ⁄UÿÊáÊÊ, ¡ÊŸ Ÿ »§Ê◊ʸÁ‚S≈UÊ¥ ∑§Ê ŸÊÒ∑§⁄UË ŒË ÕË •ÊÒ⁄U Ÿ¥’⁄U v ∑§ ߥUøÊ¡¸ ‚ÈŸËÃÊ ÿÊŒfl, ¡ÊŸ •’ •∑§Ê‹Ë ÷Ê¡¬Ê ‚⁄U∑§Ê⁄U Ÿ Ÿ Á‚»¸§ ߥUøÊ¡¸ ÁflŸÊŒ ⁄U◊Ê ÁŒÑË, ◊„UÊ‚Áøfl ©Uã„¥U ŸÊÒ∑§⁄UË ‚ „U≈UÊ ÁŒÿÊ „ÒU ’ÁÀ∑§ ¬ÍŸ◊ ¡ÒŸ, ◊ËŸÍ •≈UflÊ‹, ’˝rÊ Á‚¥„U ‡ÊÊ¥Áà ¬Ífl∑¸ § ¬˝Œ‡Ê¸Ÿ ∑§⁄UŸ ¬⁄U ©UŸ∑§Ë ’ŒŒË¸ ’˝rÊÊ ÁŒÑË ‚Á„Uà •ãÿ ŸÃÊ ‡ÊÊÁ◊‹ ‚ Á¬≈UÊ߸U ÷Ë ∑§Ë „ÒU •ÊÒ⁄U ¬ø¸ ÷Ë Œ¡¸ „UÊ¥ª– üÊË ‚øŒflÊ Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ßU‹Ê∑§Ê Á∑§ÿ „Ò¥U– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ∑§Ê¥ª˝‚ ÁŸflÊÁ‚ÿÊ¥ ∑§Ë ßUë¿UÊ fl ¡M§⁄Uà ∑§Ê äÿÊŸ ßU‚∑§Ë ∑§«∏U ‡ÊéŒÊ¥ ◊¥ ÁŸ¥ŒÊ ∑§⁄UÃË ◊¥ ⁄Uπà „UÈ∞ ©Uã„UÊ¥Ÿ øÈŸÊfl ‹«∏Ÿ ∑§Ê „ÒU– üÊË ‚øŒflÊ Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ y •¬˝Ò‹ ÁŸáʸÿ Á‹ÿÊ „ÒU– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ •ª⁄U ∑§Ê ÉÊÊ‚ ◊¥«UË ◊¥ „UÊŸ flÊ‹Ë ¬Áé‹∑§ ∑§Ê¥ª˝‚ „UÊ߸U∑§◊ÊŸ Ÿ ©Uã„¥U Á≈U∑§≈U ¬˝ŒÊŸ ’Ò∆U∑§ ◊¥ ¡„UÊ¥ •∑§Ê‹Ë ÷Ê¡¬Ê ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑§Ë ÃÊ fl„U •fl‡ÿ øÈŸÊfl ‹«∏¥ª– ßU‚∑§ ∑§Ë Áfl»§‹ÃÊ ∑§ ’Ê⁄‘U ◊¥ ÁflSÃÊ⁄U ‚ ‚ÊÕ ©Uã„UÊ¥Ÿ ÿ„U ÷Ë ∑§„UÊ Á∑§ ©Uã„¥U ’ÃÊÿÊ ¡ÊÿªÊ fl„UË¥ ßU‹Ê∑§Ê ÁfläÊÊÿ∑§ Á≈U∑§≈U Á◊‹ŸÊ Ãÿ „ÒU– Á≈U∑§≈U Ÿ Á◊‹Ÿ øÊÒ . ‚È ⁄ U ¡ Ëà ∑È § ◊Ê⁄U íÿÊáÊË mU Ê ⁄U Ê ∑§Ë ‚Í⁄Uà ◊¥ •Ê¬ ÄÿÊ ∑§⁄‘¥Uª ¬Í¿U ¡ÊŸ ßU‹Ê∑§ ∑§ ‹ÊªÊ¥ ‚ Á∑§ÿ ªÿ ¤ÊÍ∆U ¬⁄U ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ¬Ê≈U˸ „UÊ߸U∑§◊ÊŸ ∑§ flÊÿŒÊ¥ ∑§Ê ÷Ë πÈ‹Ê‚Ê Á∑§ÿÊ ¡ÊÿªÊ– •ÊŒ‡Ê ∑§Ê ¬Ê‹Ÿ ∑§⁄‘¥Uª– üÊË ‚øŒflÊ Ÿ üÊË ‚øŒflÊ Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ •’ flQ§ ∑§„UÊ Á∑§ ‹Êª •’ øÊ„Uà „Ò¥U Á∑§ ∑§Ê¥ª˝‚ •Ê ªÿÊ „ÒU Á∑§ ßU‚ ˇÊòÊ ∑§ ’Ê„U⁄U ∑§ ∞‚Ê ¬˝àÿʇÊË ◊Ҍʟ ◊¥ ©UÃÊ⁄‘U ¡Ê ßU‚ ŸÃÊ•Ê¥ ∑§Ê ‡Ê„U⁄U ∑§Ë ‚⁄U„UŒ ‚ ’Ê„U⁄U ‡Ê„U⁄U ∑§Ê „UÊ– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ fl„U ‹¥’ „UË ⁄UπÊ ¡Êÿ– ßU‚ ◊ÊÒ∑§ ¬⁄U ©UŸ∑§ ‚◊ÿ ‚ ∑§Ê¥ª˝‚ ‚ ¡È«∏U „UÈ∞ „ÒU •ÊÒ⁄U ‚ÊÕ ∞‚ÊÁ‚∞‡ÊŸ ∑§ Á¡‹ÊäÿˇÊ ©UûÊ◊ ∑§Ê¥ª˝‚ ∑§Ë ŸËÁÃÿÊ¥ ∑§Ê ÉÊ⁄U-ÉÊ⁄U ¬„UÈ¥øÊŸ ‚ÒŸ, Á¡‹Ê ‚Áøfl •‡ÊÊ∑§ ‡Ê◊ʸ, ◊¥ ¬Í⁄UË ‚Á∑˝§ÿÃÊ ‚ ‹ª „UÈ∞ „ÒU– üÊË é‹Ê∑§ ¬˝äÊÊŸ Œ‚ ⁄UÊ¡ ©U¬Ÿ¡Ê ‚Á„Uà ‚øŒflÊ Ÿ •∑§Ê‹Ë ÷Ê¡¬Ê ¬⁄U ∑§«∏U •ãÿ ¬ŒÊÁäÊ∑§Ê⁄UË ◊ÊÒ¡ÍŒ ⁄U„U–
ljgn dsljh QkftYdk ¼fQjkstiqj½
3
y •¬˝Ò‹ ∑§Ê ¬˝Õ◊ Ÿfl⁄UÊòÊ ¬⁄U Áfl‡ÊcÊ
ŸflŒÈªÊ¸ ◊Ê¥ ∑§Ê ¬„U‹Ê M§¬ ◊Ê¥ ‡ÊÒ‹¬ÈòÊË Ÿfl⁄UÊòÊÊ¥ ∑§ ¬ÊflŸ ¬fl¸ ¬⁄U ‚÷Ë ÷Q§¡ŸÊ¥ ∑§Ê „UÊÌŒ∑§ ‡ÊÈ÷∑§Ê◊ŸÊ∞¥– ◊Ê¥ •Ê¬ ‚÷Ë ÷Q§Ê¥ ∑§Ê πÈÁ‡ÊÿÊ¥ ¬˝ŒÊŸ ∑§⁄‘U– ÷Q§Ê¥ Ÿfl⁄UÊòÊÊ¥ ◊¥ ◊Ê¥ ∑§ ŸÊÒ M§¬Ê¥ ŸÊÒ ÁŒŸ •‹ª •‹ª „UÊÃË „ÒU– ◊Ê¥ ∑§ ŸÊÒ M§¬ „UÊŸ ‚ ◊Ê¥ ŸflŒÈªÊ¸ ∑§ ŸÊ◊ ‚ ÁflÅÿÊà „ÒU– ŸflŒÈªÊ¸ ◊Ê¥ ∑§Ê ¬„U‹Ê M§¬ ◊Ê¥ ‡ÊÒ‹¬ÈòÊË ∑§Ê „ÒU ¡ÊÁ∑§ ’Ò‹ ¬⁄U ‚flÊ⁄U „Ò¥U– øÃÈÕ¸ ÷È¡ M§¬ ◊Ê¥ ∑§Ê •Áà ‚È¥Œ⁄U „ÒU– øÃÈ÷¸¡ ◊Ê¥ •¬Ÿ ∞∑§ „UÊÕ ◊¥ ÁòʇʋÍ, ŒÍ‚⁄‘U „UÊÕ ◊¥ ∑§◊‹ ∑§Ê »Í§‹, ÃË‚⁄‘U „UÊÕ ◊¥ ¡ÿ◊Ê‹Ê •ÊÒ⁄U øÊÒÕ „UÊÕ ‚ ◊Ê¥ •Ê‡ÊËflʸŒ ¬˝ŒÊŸ ∑§⁄U ⁄U„UË „Ò¥ •ÊÒ⁄U ◊Ê¥ ’Ò‹ ¬⁄U ‚flÊ⁄U Ÿ¡⁄U •ÊÃË „ÒU– ¬„U‹ Ÿfl⁄UÊòÊÊ ◊Ê¥ ø⁄UáÊÊ¥ ◊¥ ’Ò∆U∑§⁄U ◊Ê¥ ∑§ SflM§¬ ∑§Ê äÿÊŸ ∑§⁄à „UÈ∞ ÉÊ≈U SÕʬŸ ∑§⁄‘U– äÊÊŸ •ÊÁŒ ’Ë¡ ’Ê∑§⁄U íÿÊÁà ¬˝ííflÁ‹Ã ∑§⁄‘¥U– ∑§‹‡Ê ∑§ ™§¬⁄U ŸÊÁ⁄Uÿ‹ ‹Ê‹ ∑§¬«∏ ◊¥ ‹¬≈U ∑§⁄U ⁄Uπ¥– ∑§‹‡Ê ∑§ •¥Œ⁄U ‚ȬÊ⁄UË, „UÀŒË ∑§Ë ªÊ¥∆U, ª¥ªÊ ¡‹, »Í§‹, ŒÍ’, ø¥ŒŸ ∞fl¥ øÊ¥ŒË ∑§Ê Á‚P§Ê «UÊ‹¥– Á»§⁄U ◊Ê¥ ∑§Ê äÿÊŸ ∑§⁄Uà „UÈ∞ ◊Ê¥ ∑§Ë ¬ÊflŸ íÿÊà ∑§Ê äÿÊŸ ∑§⁄‘¥U– „UÊÕ ¡Ê«∏∑§⁄U •Ê©˜U◊ ÿÊ ŒflË ‚fl¸÷ÈÃ·È ‡ÊÁQ§ M§¬áÊ ‚¥SÕÃÊ Ÿ◊SÃSÿÒ Ÿ◊SÃSÿÒ Ÿ◊SÃSÿÒ Ÿ◊Ê Ÿ◊— ◊¥òÊ ©UìÊÊ⁄UáÊ ∑§⁄U ◊Ê¥ ∑§Ê ¬Èc¬ •¬¸áÊ ∑§⁄‘¥U– ◊Ê¥ ∑§Ë ∑Χ¬Ê ‚ •Ê¬ ∑§Ë ‚÷Ë ◊ŸÊ∑§Ê◊ŸÊ ¬Íáʸ „Uʪ˖ ‚Èπ ‚◊ÎÁh flÒ÷fl äÊŸ äÊÊãÿ ‚ ◊Ê¥ •Ê¬ ‚÷Ë ∑§Ê ¬Á⁄U¬Íáʸ ∑§⁄‘UªË– •Ê¡ ∑§ ÁŒŸ ◊Ê¥ ∑§Ê ¬Ê¥ø ‹Ê‹ ∑§◊‹ ∑§ »Í§‹ •¬¸áÊ ∑§⁄UŸÊ Ÿ ÷Í‹– •Ê¬∑§Ê ∑§ÀÿÊáÊ „Uʪʖ ‡ÊÊSòÊË ⁄UÊ¡Ëfl ‡Ê◊ʸ, »§ÊÁ¡À∑§Ê– ◊Ê. ~y{xv-Æ}{x{
‡ÊÊÿŒ ◊‹Ê≈U ◊¥ •÷Ë Ã∑§ ‚◊Ê# Ÿ„UË¥ „UßÈ U¸ „U«Ã∏ Ê‹
zÁflÁ÷ÛÊ ◊Ê„UÑÊ¥ ◊¥ ‹ª ª¥ŒªË ∑§ …U⁄U z¬Á⁄U·Œ •äÿˇÊ Ÿ ∑§„UÊ, ¡ÀŒ „UË ∑§L¥§ªÊ ‚»§Ê߸U ∑§Ì◊ÿÊ¥ ‚ ’Ò∆U∑§ ‚⁄U„UŒ ∑§‚⁄UË éÿÍ⁄UÊ ◊‹Ê≈U, w •¬˝Ò‹— ¬˝Œ‡Ê ÷⁄U ◊¥ øÊ„U
‚»§Ê߸U ∑§◊¸øÊÁ⁄UÿÊ¥ Ÿ •¬ŸË „U«∏ÃÊ‹ ‚◊Ê# ∑§⁄U ŒË „ÒU ‹Á∑§Ÿ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË ∑§ ÁŸ¡Ë ˇÊòÊ ◊‹Ê≈U ◊¥ •÷Ë ÷Ë ‚»§Ê߸U √ÿflSÕÊ ‚ÈøÊL§ Ÿ„UË¥ „UÊ ‚∑§Ë „ÒU– ◊‹Ê≈U ∑§ ÁflÁ÷ÛÊ ◊Ê„UÑÊ¥ ◊¥ ¬‚⁄UË ª¥ŒªË ‚
◊Ê¥ª¥ Ÿ ◊ÊŸË ªß¸U ÃÊ ‡ÊÈM§ „UÊªË ÷Íπ „U«Ã ∏ Ê‹— ∑ȧ¥ ŒË fl ªÊÁ’㌬È⁄UÊ ‚⁄U„UŒ ∑§‚⁄UË éÿÍ⁄UÊ ◊‹Ê≈U, w •¬˝‹ Ò — ’⁄UÊ¡ ªÊ⁄U ¬Ë.≈UË.•Ê߸U •äÿʬ∑§ ÿÍÁŸÿŸ ∑§ ¬˝Œ‡ ÊÊäÿˇÊ ◊ŸŒË¬ ∑¥È§ŒË ÃÅìÈ⁄UÊ fl Á¡‹ÊäÿˇÊ ¡ªŒË‡Ê
’⁄UÊ¡ªÊ⁄U ¬Ë.≈UË.•Ê߸U •äÿʬ∑§ ◊Ê¥ª¥ Ÿ ◊ÊŸ ¡ÊŸ Ã∑§ •¬ŸÊ ‚¥ÉÊ·¸ ¡Ê⁄UË ⁄U𥪖 ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ¬Ífl¸ ◊¥ •äÿʬ∑§Ê¥ Ÿ ∑Ò§å≈UŸ ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑§ ÁflL§h ‚¥ÉÊ·¸ Á∑§ÿÊ
®‚„U ªÊÁ’㌬È⁄UÊ Ÿ •Ê¡ ÿ„UÊ¥ ¡Ê⁄UË ¬˝‚ flQ§√ÿ ◊¥ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ¬ÈÁ‹‚ mUÊ⁄UÊ Áª⁄UçÃÊ⁄U Á∑§∞ ª∞ •äÿʬ∑§ ‚ÊÁÕÿÊ¥ ∑§Ê Á⁄U„UÊ ∑§⁄UflÊŸ fl •ãÿ ◊Ê¥ªÊ¥ ∑§ ‚◊Õ¸Ÿ ◊¥ ÿÍÁŸÿŸ ∑§Ê ∞∑§ Á‡ÊCU◊«¥ U‹ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË ¬˝∑§Ê‡Ê ®‚„U ’ÊŒ‹ ‚ ©UŸ∑§ ¬ÒÃÎ∑§ ªÊ¥fl ’ÊŒ‹ ◊¥ Á◊‹Ê– ßU‚ Á‡ÊCU◊¥«U‹ ◊¥ üÊË ∑È¥§ŒË ∑§ •‹ÊflÊ ¡ªŒË‡Ê ®‚„U, Ÿ⁄‘UãŒ˝ ∑§ÊÒ⁄U, ‚ÈŸËÃÊ ⁄UÊŸË fl ⁄UáÊäÊË⁄U ◊ÊÒ¡ÍŒ ⁄U„U– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË Ÿ ◊È‹Ê∑§Êà ◊¥ Áª⁄UçÃÊ⁄U ŸÃÊ•Ê¥ ∑§Ê Á’ŸÊ ‡Êø Á⁄U„UÊ ∑§⁄UŸ ‚¥’ä¥ ÊË ∑§ÊßU¸ ‚¥ÃÊ·¡Ÿ∑§ ©UûÊ⁄U Ÿ„UË¥ ÁŒÿÊ– üÊË ∑È¥§ŒË fl üÊË ªÊÁ’㌬È⁄UÊ Ÿ ∑§„UÊ Á∑§
•ÊÒ⁄U •’ ’ÊŒ‹ ‚⁄U∑§Ê⁄U ÷Ë •¬Ÿ flÊÿŒ ‚ ◊È∑§⁄U ⁄U„UË „ÒU– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ øÊ⁄U fl·ÊZ ∑§ ∑§Êÿ¸∑§Ê‹ ◊¥ ©UŸ∑§Ë »§Á⁄UÿÊŒ Ÿ„UË¥ ‚ÈŸË ªß¸U– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ¡‹ ◊¥ ’¥Œ ‚ÊÕË •äÿʬ∑§Ê¥ ◊Ÿ¬˝Ëà ®‚„U, ªÈ⁄U¬˝Ëà ®‚„U fl ⁄UÊ∑§‡Ê ∑ȧ◊Ê⁄U ‚ ‚’ ¡‹ »§ªflÊ«∏Ê ◊¥ ◊È‹Ê∑§Êà ∑§Ë ªß¸U „ÒU •ÊÒ⁄U ßUŸ ‚ÊÕË •äÿʬ∑§Ê¥ ∑§ „UÊÒ¥‚‹ ’È‹¥Œ „Ò¥U– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ •ª⁄U ©UŸ∑§Ë ◊Ê¥ª¥ Ÿ ◊ÊŸË ªß¸U ÃÊ ÷Íπ „U«Ã∏ Ê‹ ‡ÊÈM§ ∑§Ë ¡ÊÿªË •ÊÒ⁄U ©U‚∑§ ’ÊŒ ©U‚ ◊⁄UáÊfl˝Ã ◊¥ ¬Á⁄UflÌÃà ∑§⁄U ÁŒÿÊ ¡Ê∞ªÊ– ßU‚ •fl‚⁄U ¬⁄U ¡‚ÁflãŒ˝ ®‚„U ’é’Ë, ⁄U’Ë⁄U ®‚„U ’Á∆¥«UÊ fl ‚ÈŸËÃÊ ⁄UÊŸË ÷Ë ◊ÊÒ¡ŒÍ ⁄U„U–
ª„UÍ¥ ‚◊Õ¸Ÿ ◊ÍÀÿ ◊¥ »§‹ „UÊ øÈ∑§Ê „ÒU ¬˝äÊÊŸ◊¥òÊË ∑§Ê •ÊÁÕ¸∑§ ôÊÊŸ— Áª‹ ◊È∑§‡Ê ŸÊª¬Ê‹ »§ÊÁ¡À∑§Ê w •¬˝Ò‹— ∑¥§Œ˝ ‚⁄U∑§Ê⁄U mUÊ⁄UÊ ª„U¥Í ∑§Ê ‚◊Õ¸Ÿ ◊ÍÀÿ ©UÁøà ÉÊÊÁ·Ã Ÿ Á∑§ÿ ¡ÊŸ ‚ Á∑§‚ÊŸÊ¥ ◊¥ ÷Ê⁄UË ªÈS‚Ê ¬ÊÿÊ ¡Ê ⁄U„UÊ „ÒU– ‡Ê„UËŒ ÷ªÃ Á‚¥„U ÿÍÕ Ä‹’ ¬P§Ê Áø‡ÃË ∑§ ¬˝äÊÊŸ ߥ U ∑ §‹Ê’ Á‚¥ „ U Áª‹ Ÿ ∑§„U Ê Á∑§ ¬˝äÊÊŸ◊¥òÊË ◊Ÿ◊Ê„UŸ Á‚¥„U ∑§Ê ‡ÊÈ◊Ê⁄U •ë¿U •Õ¸ ‡ÊÊÁSòÊÿÊ¥ ◊¥ „ÒU ‹Á∑§Ÿ ª„UÍ¥ ‚◊Õ¸Ÿ ◊ÍÀÿ ÉÊÊÁ·Ã ∑§⁄UŸ ◊¥ ©UŸ∑§Ë •ÊÁÕ¸∑§ ŸËÁÃÿÊ¥ ¬Í⁄UË Ã⁄U„U ‚ »§‹ „UÊ ªß¸U „ÒU– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ Á∑§‚ÊŸÊ¥ ∑§Ê ª„UÍ¥ ∑§Ê ¡Ê ‚◊Õ¸Ÿ ◊ÍÀÿ ÁŒÿÊ ¡Ê ⁄U„UÊ „ÒU ©UŸ‚ ©UŸ∑§Ë »§‚‹ ‹ÊªÃ ÷Ë ¬Í⁄UË Ÿ„UË¥ „UÊà ˖ ©Uã„UÊŸ¥ ∑§„UÊ Á∑§ SflÊ◊ËŸÊÕŸ ∑§◊ˇʟ ∑§Ë Á⁄U¬Ê≈¸U ∑§ •ÊäÊÊ⁄U ¬⁄U »§‚‹Ê¥ ∑§Ê ◊ÍÀÿ Ãÿ Á∑§ÿÊ ¡Êÿ– Á¡‚‚ Á∑§‚ÊŸÊ¥ ∑§Ê ∑ȧ¿U ⁄UÊ„Uà Á◊‹ •ÊÒ⁄U fl„U ∑ȧ¿U ⁄UÊ„Uà ◊„U‚Í‚ ∑§⁄U ‚∑§– ©Uã„UÊ¥Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ •ª⁄U Á∑§‚ÊŸ ÷ÍÁ◊
∑§Ê ∆U∑§Ê ¡Ê«∏∑§⁄U Á„U‚Ê’ ‹ªÊÿ ÃÊ ¬˝Áà ∞∑§«∏ wx~x~ L§¬ÿ ∑ΧÁ· ‹ÊªÃ ’ŸÃË „ÒU– ¡’Á∑§ v{ ÁÄfl¥≈U‹ ¬˝Áà ∞∑§«∏ ∑§ Á„U‚Ê’ ‚ ©U‚ ‚◊Õ¸Ÿ ◊ÍÀÿ ∑§ •ŸÈ‚Ê⁄U v|{ÆÆ L§¬ÿ ∑§Ë •Ê◊ŒŸ „UÊÃË „ÒU •ÊÒ⁄U ©U‚ ¬˝Áà ∞∑§«∏ {xx~ L§¬ÿ ∑§Ê ŸÈ∑§‚ÊŸ ©U∆UÊŸÊ ¬«∏ ⁄U„UÊ „ÒU– ©Uã„Ê¥Ÿ ∑¥§Œ˝ ‚⁄U∑§Ê⁄U ‚ Á∑§‚ÊŸÊ¥ ∑§Ê ª„UÍ¥ ∑§Ê ‹Ê÷¬˝Œ ◊ÍÀÿ ŒŸ ∑§Ë ◊Ê¥ª ∑§Ë „ÒU–
∞‚Ê ¬˝ÃËà „UÊÃÊ „ÒU Á∑§ ¡Ò‚ •÷Ë ÷Ë ‚»§Ê߸U ∑§◊¸øÊÁ⁄UÿÊ¥ ∑§Ë „U«∏ÃÊ‹ ø‹ ⁄U„UË „UÊ– ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË •ŸÈ‚Ê⁄U ◊Ê„UÑ ∑§Ë ÁflÁ÷ÛÊ ªÁ‹ÿÊ¥ ◊¥ ª¥ŒªË ∑§ …U⁄U ‹ª ¬«∏ „Ò¥U •ÊÒ⁄U ŸÊÁ‹ÿÊ¥ ◊¥ ‚Ê»§ ‚»§Ê߸U ∑§Ê ÷Ë ∑§Ê߸U ¬Íáʸ ¬˝’¥äÊ Ÿ„UË¥ „ÒU– ßU‚‚ ‡Ê„U⁄U flÊÁ‚ÿÊ¥ ◊¥ ÷Ë ÷Ê⁄UË ⁄UÊ· ¬ÊÿÊ ¡Ê ⁄U„UÊ „ÒU– ßU‚ ’Ê⁄‘U ◊¥ ∑ȧ¿U ‹ÊªÊ¥ ∑§Ê ∑§„UŸÊ „ÒU Á∑§ ‚»§Ê߸U ∑§◊¸øÊÁ⁄UÿÊ¥ mUÊ⁄UÊ ‡Ê„U⁄U ◊¥ ∑ȧ¿U ª‹Ë ◊Ê„UÑÊ¥ ◊¥ „UË ‚»§Ê߸U ∑§Ê ¬˝ÊÕÁ◊∑§ÃÊ ŒË ¡Ê ⁄U„UË „ÒU– ÿ„U ÷Ë ¬ÃÊ ø‹Ê „ÒU Á∑§ flø◊ÊŸ ‚◊ÿ ◊¥ ∑§ß¸U flÊ«UÊZ ◊¥ ÃÊ ŒÊ ŒÊ ∑§◊¸øÊ⁄UË ‚»§Ê߸U ∑§⁄UŸ ∑§ Á‹ÿ ÃÒŸÊà Á∑§∞ ª∞ „Ò¥U ¡’Á∑§ ∑§ß¸U ◊Ê„UÑÊ¥ ◊¥ ∞∑§ ÷Ë ∑§◊¸øÊ⁄UË ÁŸÿÈQ§ Ÿ„UË¥ Á∑§ÿÊ ªÿÊ „ÒU– ‡Ê„U⁄U ◊¥ ‚»§Ê߸U √ÿflSÕÊ Ÿ∑§Ê⁄UÊ „UÊŸ ∑§ ∑§Ê⁄UáÊ ‹ÊªÊ¥ ∑§Ê ÷Ê⁄UË ¬⁄‘U‡ÊÊŸË „UÊ ⁄U„UË „ÒU– ßU‚ ‚¥’¥äÊË ¡’ Ÿª⁄U ¬Á⁄U·Œ •äÿˇÊ ⁄UÊ◊ ®‚„U ÷ÈÑ⁄U ‚ ‚¥¬∑¸§ Á∑§ÿÊ ªÿÊ ÃÊ ©Uã„UÊ¥Ÿ •ŸÁ÷ôÊÃÊ ¡ÊÁ„U⁄U ∑§⁄Uà „UÈ∞ ∑§„UÊ fl„U ‡ÊËÉÊ˝ „UË ‚»§Ê߸U ∑§◊¸øÊÁ⁄UÿÊ¥ ‚ ’Ò∆U∑§ ∑§⁄U ‚»§Ê߸U ÁSÕÁà ◊¥ ‚ÈäÊÊ⁄U ‹Êÿ¥ª–
ßUë¿UʬÍáʸ ¡ÿ ◊Ê¥ flÒcáÊflË ◊¥ÁŒ⁄U ‚ •Ê¡ ÁŸ∑§Ê‹Ë ¡ÊÿªË äfl¡Ê ÿÊòÊÊ »§ÊÁ¡À∑§Ê, Æw •¬˝Ò‹ — SÕÊŸËÿ ⁄UÊäÊÊ SflÊ◊Ë ∑§Ê‹ÊŸË ÁSÕà ßUë¿UʬÍáʸ ¡ÿ ◊Ê¥ flÒcáÊflË ◊¥ÁŒ⁄U ◊¥ y •¬˝Ò‹ ‚ Ÿfl⁄UÊòÊ ◊‹Ê ‡ÊÈM§ Á∑§ÿÊ ¡Ê ⁄U„UÊ „ÒU– ÿ„U ◊‹Ê vv •¬˝Ò‹ Ã∑§ ø‹ªÊ– ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË ŒÃ „ÈUÿ ◊¥ÁŒ⁄U ∑§ ‚flÊŒÊ⁄U „U⁄U¡ËÃ, ‹aÂU ªÊfl«∏Ë fl ÁflP§Ë ∑§Ê◊⁄UÊ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ Ÿfl⁄UÊòÊ ◊‹ ∑§ ©U¬‹ˇÿ ◊¥ ÃËŸ •¬˝Ò‹ ∑§Ê ‚Êÿ¥ y ’¡ ◊¥ÁŒ⁄U ‚¥øÊÁ‹∑§Ê ‚ÊŸÍ ŒflÊ ¡Ë ∑§ ◊ʪ¸ Œ‡Ê¸Ÿ ◊¥ äfl¡Ê ÿÊòÊÊ ÁŸ∑§Ê‹Ë ¡ÊÿªË– ©Uã„UÊ¥Ÿ ‚◊Í„U ßU‹Ê∑§Ê ÁŸflÊÁ‚ÿÊ¥ ‚ äfl¡Ê ÿÊòÊÊ ◊¥ ‡ÊÊÁ◊‹ „UÊŸ ∑§Ë •¬Ë‹ ∑§Ë „ÒU–
‚fl¸Á„UÃ∑§Ê⁄UË S∑ͧ‹ ⁄UÊáÊÊ ∑§ ’ëøÊ¥ ∑§Ê ∑§⁄UflÊÿÊ ªÿÊ „ÈU‚ÒŸËUflÊ‹Ê ‡Ê„UËŒË S◊Ê⁄U∑§ ∑§Ê ÷˝◊áÊ »§ÊÁ¡À∑§Ê w •¬˝Ò‹— ‚◊ˬflÃ˸ ªÊ¥fl ⁄UÊáÊÊ ◊¥ ÁSÕà ‚∆U ◊ȇ¥ ÊË ⁄UÊ◊ ‚fl¸Á„UÃ∑§Ê⁄UË ÁfllÊ ◊¥ÁŒ⁄U ∑§ ÁfllÊÁÕ¸ÿÊ¥ ◊¥ Œ‡Ê ÷ÁQ§ ∑§Ë ÷ÊflŸÊ ¬ÒŒÊ ∑§⁄UŸ ∑§ Á‹∞ „U‚ È ŸÒ ËflÊ‹Ê ◊¥ ÁSÕà ‡Ê„UËŒ ÷ªÃ Á‚¥„U, ⁄UÊ¡ªÈL§ fl ‚ÈπŒfl ∑§ ‡Ê„UËŒË S◊Ê⁄U∑§ ∑§Ê ÷˝◊áÊ ∑§⁄UflÊÿÊ ªÿÊ– ÁfllÊÁÕ¸ÿÊ¥ Ÿ ©UQ§ ‡Ê„Uˌʥ ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ ⁄UÊ¡ ◊ÊÃÊ ∑§Ë ‚◊ÊÁäÊ ¬⁄U ÷Ë ¬Èc¬ •Á¬¸Ã Á∑§ÿ– S∑ͧ‹ Á¬˝Á¥ ‚¬‹ ‚ÈπÁ◊ãŒ˝ Á‚¥„U, «UÊ. „U⁄U÷¡Ÿ ®‚„U ∞fl¥ ‚¥¡Ëfl ÿÊŒfl Ÿ ’ìÊÊ¥ ∑§Ê ‡Ê„Uˌʥ ∑§ ÁŒπÊÿ ◊ʪ¸ ¬⁄U ø‹Ÿ ∑§Ë Ã⁄U»§ ¬˝Á ⁄Uà Á∑§ÿÊ– ©Uã„UÊŸ¥ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ’ìÊÊ¥ Ÿ ‚◊ÊÁäÊ SÕ‹ ¬⁄U ‡Ê„Uˌʥ ∑§ •◊⁄U ⁄U„UŸ ∑§ ŸÊ⁄‘U ‹ªÊÿ •ÊÒ⁄U ©UŸ∑§ ÁŒπÊÿ ◊ʪ¸ ¬⁄U ø‹Ÿ ∑§Ê ¬˝áÊ Á‹ÿÊ–
•Êÿ¸ ◊Á„U‹Ê ¬⁄Uʬ∑§ÊÁ⁄UáÊË ‚÷Ê Ÿ {Æ ¡M§⁄UÃ◊¥Œ ◊Á„U‹Ê•Ê¥ ◊¥ ÁflÃÁ⁄Uà Á∑§ÿÊ ⁄Uʇʟ
ŒÈÇÿʸáÊÊ ◊¥ÁŒ⁄U ◊¥ y ∑§Ê ¬˝Ê× ◊¥ª‹Ê •Ê⁄UÃË ∑§ ‚ÊÕ ‡ÊÈM§ „UÊªÊ Ÿfl⁄UÊòÊ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ »§ÊÁ¡À∑§Ê w •¬˝Ò‹— üÊË ŒÈÇÿʸáÊÊ ◊¥ÁŒ⁄U ◊¥ y •¬˝Ò‹ ‚ Ÿfl⁄UÊòÊ ◊‹ ∑§Ê ‡ÊÈ÷Ê⁄¥U÷ „UÊ ⁄U„UÊ „ÒU– ◊¥ÁŒ⁄U ¬˝’¥äÊ∑§ ∑§◊≈UË ∑§ ¬˝äÊÊŸ ‚È÷Ê· ø‹ÊŸÊ fl ¬˝Ò‚ ‚Áøfl ‚¥ŒË¬ •ª˝flÊ‹ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ y •¬˝Ò‹ ‚ ¬˝ÁÃÁŒŸ ¬˝Ê× z.ÆÆ ’¡ ◊¥ª‹Ê •Ê⁄UÃË „UʪË, z.vÆ ¬⁄U ◊„UÊ◊Ê߸U ∑§Ê üÊÎ¥ªÊ⁄U, {.vz ¬⁄U íÿÊÁà ¬Í¡Ÿ, ~.ÆÆ ’¡ üÊË ⁄UÊ◊ øÁ⁄Uà ◊ÊŸ‚ ∑§Ê ¬Ê∆U „Uʪʖ ‚Êÿ¥ z.ÆÆ ’¡ ◊Á„U‹Ê ÷¡Ÿ ◊¥«U‹Ë mUÊ⁄UÊ ◊„UÊ◊Ê߸U ∑§Ê ‚¥∑§ËøŸ Á∑§ÿÊ ¡Ê∞ªÊ, |.vz ’¡ •Ê⁄UÃË ©U¬⁄Uʥà Ÿfl⁄UÊòÊÊ¥ ◊¥ πÊŸ ÿÊÇÿ ¬ŒÊÕÊZ ∑§Ê ‹¥ª⁄U ‹ªÊÿÊ ¡Ê∞ªÊ– ‚Êÿ¥ }.vz ’¡ øÊÒ∑§Ë ¬Í¡Ÿ „UÊªÊ •ÊÒ⁄U ÷¡Ÿ ◊¥«UÁ‹ÿÊ¥ mUÊ⁄UÊ ◊„UÊ◊Ê߸U ∑§Ë ◊Á„U◊Ê ∑§Ê ªÈáʪʟ Á∑§ÿÊ ¡Ê∞ªÊ– ⁄UÊÁòÊ vv.vz ’¡ •Ê⁄UÃË ©U¬⁄Uʥà üÊhÊ‹È•Ê¥ ◊¥ ∑§‚⁄UÿÈQ§ ŒÍäÊ ∑§Ê ¬˝‚ÊŒ ÁflÃÁ⁄Uà Á∑§ÿÊ ¡Ê∞ªÊ–
üÊË ⁄UÊ◊ ‡Ê⁄UáÊ◊ •ÊüÊ◊ ◊¥ y ‚ ‡ÊÈM§ „Uʪ Ê Ÿfl⁄UÊòÊÊ¥ ¬⁄U Áfl‡Ê· ∑§Êÿ¸∑§˝ ◊
‚ÊŸÍ ’È‹¥ŒË •’Ê„U⁄U, w •¬˝Ò‹ — •Êÿ¸ ◊Á„U‹Ê ¬⁄Uʬ ∑§ÊÁ⁄UáÊË ‚÷Ê mUÊ⁄UÊ ¬¥¡Ê’Ë ‚èÿÊøÊ⁄U ◊¥ø ∑§ ‚„Uÿʪ ‚ ª‹Ë Ÿ¥.{ ÁSÕà ‚÷Ê ÷flŸ ◊¥ üÊË◊ÃË ¡◊ŸÊ ŒflË øÊfl‹Ê ∑§ ŸÃÎàfl ◊¥ {Æ ¡M§⁄UÃ◊¥Œ ◊Á„U‹Ê•Ê¥
Õ“ææð´ ×ð´ Öè Îð¹Ùð ·¤æð ç×Üæ ç·ý¤·ð¤ÅU ·¤æ ÁéÙêÙ
⁄UÊ◊ ∑§ËøŸ ◊¥ÁŒ⁄U ◊¥ y ‚ ‡ÊÈM§ „UÊªË üÊË ⁄UÊ◊ ∑§Ë •‹ÊÒÁ∑§∑§ ∑§ÕÊ »§ÊÁ¡À∑§Ê, Æw •¬˝Ò‹— SÕÊŸËÿ üÊË ⁄UÊ◊ ‚¥∑§ËøŸ ‚÷Ê ◊¥ÁŒ⁄U ◊¥ |yflÊ¥ üÊË ⁄UÊ◊ Ÿfl◊Ë ◊„UÊà‚fl äÊÍ◊äÊÊ◊ fl üÊhÊ ‚ ◊ŸÊÿÊ ¡ÊÿªÊ– ßU‚ ‚¥’¥äÊË ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË ŒÃ „È∞ ◊¥ÁŒ⁄U ∑§◊≈UË ∑§ ¬˝äÊÊŸ ∑§fl‹ ∑ΧcáÊ ∑§Ê◊⁄UÊ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ¬˝Õ◊ Ÿfl⁄UÊòÊ y •¬˝Ò‹ ‚ ~ ÁŒfl‚Ëÿ •‹ÊÒÁ∑§∑§ üÊË ⁄UÊ◊ ∑§ÕÊ ∑§Ê ¬˝Ê⁄¥U÷ „Uʪʖ ¬˝Á‚h ∑§ÕÊ flÊø∑§ SflÊ◊Ë üÊË ⁄UÊ◊ ◊ÈŒÁª‹ ‡ÊÊSòÊË ¬˝ÁÃÁŒŸ ‚Êÿ¥ y ‚ | ’¡ Ã∑§ ∑§ÕÊ ∑§⁄‘¥Uª– z •¬˝Ò‹ ‚ ◊¥ÁŒ⁄U ‚ ¬˝ÁÃÁŒŸ ¬˝Ê× z ’¡ ¬˝÷Êà »§⁄UË ÁŸ∑§Ê‹Ë
∑§Ë ‹ÊßU’˝⁄UË y ‚ vv •¬˝Ò‹ Ã∑§ ¬˝ÁÃÁŒŸ πÈ‹Ê ∑§⁄‘¥UªË– ßU‚ ‚¥’¥äÊË ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË ŒÃ „UÈ∞ ‹ÊßU’˝⁄UË ßU¥øÊ¡¸ «UÊ. ⁄UÊ∑§‡Ê ‡Ê◊ʸ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ¬„U‹ ÿ„U ‹ÊßU’˝⁄UË ¬˝àÿ∑§ ◊¥ª‹flÊ⁄U ∑§Ê πÈ‹ÃË ÕË ‹Á∑§Ÿ •’ y ‚ vv •¬˝Ò‹ Ã∑§ ¬˝ÁÃÁŒŸ ‚Êÿ¥ |.xÆ ‚ vÆ.xÆ ’¡ Ã∑§ πÈ‹ªË– ßU‚ ‹ÊßU’˝⁄UË ◊¥ ŒÈ‹¸÷ äÊÊÌ◊∑§ ¬ÈSÃ∑§Ê¥ ∑§ •ÁÃÁ⁄UQ§ •ãÿ ŒÒÁŸ∑§ ©U¬ÿÊªË ¬ÈSÃ∑¥§ ÷Ë ©U¬‹éäÊ „UÊ¥ªË–
•‚„UÊÿ Á„UÃ∑§Ê⁄UáÊË ‚÷Ê •Ê¡ vyÆ ¬Á⁄UflÊ⁄UÊ¥ ◊¥ •Ê¡ ’Ê≈¥UªË ◊ÊÁ‚∑§ ⁄Uʇʟ »§ÊÁ¡À∑§Ê, Æw •¬˝Ò‹ — üÊË ªËÃÊ ÷flŸ •‚„UÊÿ Á„UÃ∑§Ê⁄áÊË ‚÷Ê mUÊ⁄UÊ x •¬˝Ò‹ ∑§Ê üÊË •⁄UÊ«∏fl¥‡Ê ªËÃÊ ÷flŸ ◊¥ÁŒ⁄U ◊¥ ‚ÊŒÊ ‚◊Ê⁄UÊ„U •ÊÿÊÁ¡Ã ∑§⁄U •‚„UÊÿ ¬Á⁄UflÊ⁄UÊ¥ ◊¥ ◊ÊÁ‚∑§ ⁄Uʇʟ ÁflÃÁ⁄Uà Á∑§ÿÊ ¡ÊÿªÊ– ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË ŒÃ „UÈ∞ ‚÷Ê ∑§ ¬˝flQ§Ê Œ‚ ⁄UÊ¡ äÊÍÁ«∏ÿÊ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ¬˝Áà ◊„UËŸ ∑§Ë Ã⁄U„U ßU‚ ’Ê⁄U ÷Ë ‡Ê„U⁄U flÊÁ‚ÿÊ¥ ∑§ ‚„Uÿʪ ‚ vyÆ •‚„UÊÿ ¬Á⁄UflÊ⁄UÊ¥ ◊¥ ŒÒÁŸ∑§ ¬˝ÿÊªË flSÃÈ∞¥ ÁflÃÁ⁄Uà ∑§Ë ¡ÊÿªË– ÿ„U ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ¬˝Ê× vÆ ’¡ „Uʪʖ
ŒÈπ ÁŸflÊ⁄UáÊ üÊË ’Ê‹Ê ¡Ë äÊÊ◊ ◊¥ Ÿfl⁄UÊòÊ ©Uà‚fl y ‚ ‡ÊÈM§ »§ÊÁ¡À∑§Ê w •¬˝Ò‹— SÕÊŸËÿ ŒÈπ ÁŸflÊ⁄UáÊ üÊË ’Ê‹Ê ¡Ë äÊÊ◊ ◊¥ ⁄UÊ◊ Ÿfl◊Ë fl Ÿfl⁄UÊòÊÊ¥ ∑§ ©U¬‹ˇÿ ◊¥ y •¬˝Ò‹ ‚ Áfl‡Ê· ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ¬˝Ê⁄¥U÷ „UÊ¥ª ¡Ê vw •¬˝Ò‹ Ã∑§ ø‹¥ª– ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË ŒÃ „UÈ∞ ◊¥ÁŒ⁄U ¬˝’¥äÊ∑§ ∑§◊≈UË ∑§ ‚Áøfl Ÿ⁄‘U‡Ê ¡ÈŸ¡Ê Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ y •¬˝Ò‹ ∑§Ê ◊¥ÁŒ⁄U ◊¥ üÊË ⁄UÊ◊ÊÿáÊ ¡Ë ∑§ Ÿ√flÊ„U ¬Ê⁄UÊÿáÊ ∑§ ¬Ê∆U fl vvÆÆ üÊË ŒÈªÊ¸ SÃÈÁà ∑§ ¬Ê∆U ⁄Uπ ¡Êÿ¥ª– ‚Êÿ¥ x ‚ {.xÆ ’¡ Ã∑§ ¬˝ÁÃÁŒŸ ¬Ê∆U „Uʪʖ ‚Êÿ¥ {.xÆ ’¡ ◊„UÊ◊Ê߸U ∑§Ë •Ê⁄UÃË „UÊªË •ÊÒ⁄U üÊhÊ‹È•Ê¥ ◊¥ Ÿfl⁄UÊòÊÊ¥ ◊¥ πÊŸ ÿÊÇÿ ¬ŒÊÕÊZ ∑§Ê ¬˝‚ÊŒ ÁflÃÁ⁄Uà Á∑§ÿÊ ¡ÊÿªÊ– ‚Êÿ¥ ~ ’¡ ◊„UÊ◊Ê߸U ∑§Ë øÊÒ¥∑§Ë „Uʪ˖ øÊÒ¥∑§Ë ∑§ ŒÊÒ⁄UÊŸ ÁflÁ÷ÛÊ ÷¡Ÿ ◊á«Á‹ÿÊ¥ mUÊ⁄UÊ ◊„UÊ◊Ê߸U ∑§Ë ◊Á„U◊Ê ∑§Ê ªÈáʪʟ Á∑§ÿÊ ¡ÊÿªÊ– vw •¬˝Ò‹ ∑§Ê ∑¥§¡∑§ ¬Í¡Ÿ ∑§ ’ÊŒ ¬Ê∆UÊ¥ ∑§ ÷ʪ «UÊ‹ ¡Êÿ¥ª fl •≈ÍU≈U ‹¥ª⁄U ÁflÃÁ⁄Uà Á∑§ÿÊ ¡ÊÿªÊ–
Á¡‹ Á‚¥„U/„U⁄UŒfl ∑¥§’Ê¡/ ◊Ÿ¬˝Ëà ‚ÒŸË ◊¥«UË ‹ÊäÊÍ∑§Ê, Æw •¬˝Ò‹ — ÷Ê⁄UÃüÊË‹¥∑§Ê ∑§ ’Ëø „È∞ »§ÊßUŸ‹ ◊Òø ∑§Ê •Ê¡ Á∑˝§∑§≈U ¬˝Á◊•Ê¥ Ÿ πÍ’ •ÊŸ¥Œ Á‹ÿÊ– ŒÈ∑§ÊŸÊ¥ ¬⁄U ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄U •¬ŸÊ ∑§Ê⁄UÊ’Ê⁄U ’¥Œ ∑§⁄U∑§ ≈UËflË ¬⁄U ◊Òø Œπà Ÿ¡⁄U •Êÿ •ÊÒ⁄U
◊È∑§ ‡Ê ŸÊª¬Ê‹ »§ÊÁ¡À∑§Ê w •¬˝Ò‹— SÕÊŸËÿ ∞‚∑§’Ë«UË∞flË ¬Áé‹∑§ S∑ͧ‹ ∑§Ê ŸÿÊ Á‡ÊˇÊÊ ‚òÊ „UflŸ ÿôÊ ∑§ ‚ÊÕ ¬˝Ê⁄¥U÷ Á∑§ÿÊ ¡ÊÿªÊ– ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË ŒÃ „UÈ∞ S∑ͧ‹ Á¬˝¥Á‚¬‹ üÊË ∞◊ ‡Ê◊ʸ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ Ÿfl ‚êflà‚⁄U ∑§ ¬ÊflŸ •fl‚⁄U ¬⁄U S∑ͧ‹ ◊¥ äÊ◊¸ Á‡ÊˇÊ∑§ ¬˝◊ ŸÊ⁄UÊÿáÊ ÁfllÊÕ˸ ∑§ ’˝rÊàfl ◊¥ ¬Ê¥ø ∑ȧá«UËÿ ◊„UÊÿôÊ ∑§Ê •ÊÿÊ¡Ÿ Á∑§ÿÊ ¡ÊÿªÊ– ßU‚ •fl‚⁄U ¬⁄U ªÈL§∑ȧ‹ ∑§Ê¥ª«∏Ë Áfl‡flÁfllÊ‹ÿ ∑§ ¬Ífl¸ flŒ Áfl÷ʪÊäÿˇÊ ÷Ê⁄Uà ÷Í·áÊ flŒ‹¥∑§Ê⁄U ∞fl¥ «UÊ. ‚ÍŸÎÃÊ ÁfllÊ‹¥∑§Ê⁄U Áfl‡Ê· ÃÊÒ⁄U ¬⁄U ¬„UÈ¥ø ∑§⁄U •äÿʬ∑§Ê¥, ÁfllÊÁÕ¸ÿÊ¥ ∞fl¥ ©UŸ∑§ •Á÷÷Êfl∑§Ê¥ ∑§Ê ◊ʪ¸Œ‡Ê¸Ÿ ∑§⁄‘¥Uª–
Á∑˝§∑§≈U ¬˝Á◊•Ê¥ ∑§Ê ŒÈ∑§ÊŸÊ¥ ¬⁄U „U¡Í◊ ‹ªÊ ⁄U„UÊ– ’ìÊÊ¥ ◊¥ ÷Ë Á∑˝§∑§≈U ∑§Ê ¡ÈŸÍŸ ŒπŸ ∑§Ê Á◊‹Ê– Ÿã„U-Ÿã„U ’ìÊÊ¥ mUÊ⁄UÊ •¬ŸË ªÊ‹Ê¥ ¬⁄U ÁÃ⁄¥Uª ’ŸÊÿ •ÊÒ⁄U ÉÊÍ◊-ÉÊÍ◊ ∑§⁄U Œ‡Ê ∑§ ¬˝Áà •¬Ÿ ¬˝◊ ∑§Ê ‚¥Œ‡Ê ÁŒÿÊ– ’Ê¡Ê⁄U ‚È Ÿ ‚ÊŸ ⁄U „ U ¥ •ÊÒ ⁄ U ‹Ê ª ÁŒ‹øS¬Ë ‚ ◊Òø Œπà ⁄U„¥U–
Ÿ ∑§Ë– ÁflÁ‡ÊCU •ÁÃÁÕ ◊¥ø ∑§ ¬˝œÊŸ ªÈ⁄Uø⁄UáÊ Á‚¥„U Áª‹, üÊË◊ÃË ’‹Œfl ∑§ÊÒ⁄U ’Ë¬Ë‚Ë •’Ê„U⁄U-v, ‚◊Ê¡‚flË üÊË◊ÃË •¥¡Í ’Ê¥‚‹, ∞«UflÊ∑§ ≈U Œ‚ ⁄UÊ¡ ∑¥§’Ê¡ øÿ⁄U◊ÒŸ ‡Ê„UËŒ ™§äÊ◊ Á‚¥„U Ä‹’, üÊË◊ÃË flË⁄U’Ê‹Ê ŸÊª¬Ê‹ ¬˝äÊÊŸ ◊Á„U‹Ê ∑§Ê¥ª˝‚ •’Ê„U⁄U, ∑§∑§ Á‚«UÊŸÊ, ¬⁄UÁ◊¥Œ⁄U ‚øŒflÊ, Œ‡Ê¸Ÿ ‹Ê‹ øÈÉÊ fl ‡ÊÊ¥Áà Á◊‡ÊŸ •ÊÚ»§ ߥUÁ«UÿÊ ∑§ ¬˝äÊÊŸ ’Ê’Ê ‚È⁄U¡Ëà Á‚¥„U ’ŒË Õ– ßU‚ •fl‚⁄U ¬⁄U ⁄UÁfl¥Œ⁄U …UÊ∑§Ê, ∑ΧcáÊ ªÊÿ‹ ⁄UÊ◊Ê, ªÈ‹‡ÊŸ ªÈ¥’⁄U, ‹¿U◊áÊ, üÊË◊ÃË ⁄‘UáÊÈ ÷ÍßÊ, üÊË◊ÃË ÁŸ‡ÊÊ ŸÊª¬Ê‹, üÊË◊ÃË ™§·Ê •ª˝flÊ‹, üÊË◊ÃË •‹∑§Ê ∑§ÕÍÁ⁄UÿÊ, üÊË◊ÃË ∑§Ê¥ÃÊ ’é’⁄U, üÊË◊ÃË ß¥UŒ˝¡Ëà ∑§ÊÒ⁄U, üÊË◊ÃË flËŸÊ fl◊ʸ, üÊË◊ÃË ‡Ê¥∑È§Ã‹Ê ŒflË, üÊË◊ÃË ŸË⁄U¡, ªÊ¬Ë ⁄UÊ◊, üÊË◊ÃË ‚¥ÃÊ· ⁄UÊŸË, ¡ªŒË‡Ê ‡Ê◊ʸ Ÿ •¬ŸÊ Áfl‡Ê· ‚„Uÿʪ ÁŒÿÊ– ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ◊¥ •ÁŸ‹ ∑ȧ◊Ê⁄U mUÊ⁄UÊ ¡M§⁄UÃ◊¥Œ ◊Á„U‹Ê•Ê¥ ∑§Ê ÁŸ‡ÊÈÀ∑§ ŒflÊßUÿÊ¥ ÁflÃÁ⁄Uà ∑§Ë ªß¸U– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ◊„UËŸ ∑§Ë ¬„U‹Ë ÁÃÁÕ ∑§Ê ⁄Uʇʟ ÁflÃ⁄UáÊ ‚◊Ê⁄UÊ„U ∑§ ’ÊŒ «UÊÄ≈U⁄UÊ¥ ∑§ ‚„Uÿʪ ‚ ◊Á„U‹Ê•Ê¥ ∑§Ë ¡Ê¥ø ∑§⁄U ◊Èçà ŒflÊßUÿÊ¥ ŒË ¡Ê∞¥ªË– ßU‚ ◊ÊÒ∑§ ¬⁄U {Æ ¡M§⁄UÃ◊¥Œ ◊Á„U‹Ê•Ê¥ ∑§Ê ⁄Uʇʟ fl ÁflûÊËÿ ‚„UÊÿÃÊ ÁflÃÁ⁄ÃU ∑§Ë ªß¸U– •¥Ã ◊¥ üÊË◊ÃË ¡◊ŸÊ ŒflË øÊfl‹Ê mUÊ⁄UÊ ‚÷Ë ∑§Ê •Ê÷Ê⁄U √ÿQ§ Á∑§ÿÊ ªÿÊ–
∞«UflÊ∑§ ≈U ◊ʇʸ‹ ∑§Ë ŒÊŒË ∑§ ÁŸäÊŸ ¬⁄U ÁflÁ÷ÛÊ ‚¥SÕÊ•Ê¥ Ÿ ‡ÊÊ∑§ ¡ÃÊÿÊ ¬flŸ ¡È‹Ê„UÊ »§ÊÁ¡À∑§Ê, w •¬˝Ò‹— »§ÊÁ¡À∑§Ê ∑§Ê¥ª˝‚ ∑§◊≈UË ∑§ fl·ÊZ Ã∑§ ‡Ê„U⁄UË ¬˝äÊÊŸ ⁄U„U Sfl. „UÈ∑§◊ ø¥Œ ’Ê¥‚‹ ∑§Ë äÊ◊¸¬%Ë, ∑ΧcáÊ ’Ê¥‚‹, „UÁ⁄U ⁄UÊ◊ ’Ê¥‚‹, ⁄U◊‡Ê ’¥Ê‚‹, ⁄UÊ¡ ∑ȧ◊Ê⁄U ’Ê¥‚‹ ∑§Ë ◊ÊÃÊ ÃÕÊ •ª˝flÊ‹ ‚÷Ê »§ÊÁ¡À∑§Ê ∑§ •äÿˇÊ ∞«UflÊ∑§≈U ‚¡Ëfl ’Ê¥‚‹ ◊ʇʸ‹ ∑§Ë ŒÊŒË üÊË◊ÃË ¬⁄U◊‡fl⁄UË ŒflË ∑§ Œ„Uʥà ¬⁄U ÁflÁ÷ÛÊ ‚Ê◊ÊÁ¡∑§, äÊÊÌ◊∑§, √ÿʬÊÁ⁄U∑§ ‚¥ª∆UŸÊ¥ Ÿ ª„U⁄UÊ ‡ÊÊ∑§ √ÿQ§ Á∑§ÿÊ „ÒU– Sfl. üÊË◊ÃË ¬⁄U◊‡ fl⁄UË ŒflË ∑§ Œ„Uʥà ¬⁄U ÁfläÊÊÿ∑§ ‚È⁄U¡Ëà íÿÊáÊË, ‚∆U ∑§áʸ ÁªÀ„UÊòÊÊ, Ÿª⁄U ‚ÈäÊÊ⁄U ≈˛US≈U ∑§ øÿ⁄U◊ÒŸ ∞«UflÊ∑§≈U ◊„UãŒ˝ ¬˝Ãʬ äÊË¥ª«∏Ê, ¬¥¡Ê’ ¬˝Œ‡Ê ∑§Ê¥ª˝‚ ∑§ ¬Ífl¸ ‚Áøfl ŒflãŒ˝ ‚øŒflÊ, »Í§«U ¬˝Ê‚ÒÁ‚¥ª
◊¥òÊÊ‹ÿ ∑§ ≈ÊS∑§ »§Ê‚¸ ‚ŒSÿ •ÃÈ‹ ‚Áøfl •¡ÿ ∆U∑§⁄UÊ‹, ‚È⁄ÒUŸ ‹Ê‹ ŸÊª¬Ê‹, ÿÍÕ ∑§Ê¥ª˝‚ ∑§ •äÿˇÊ ⁄¥U¡◊ ∑§≈UÊÁ⁄UÿÊ, ‚È÷Ê· ¬Ê¥øÊ‹, ⁄Uß ‹Ê‹ ª˝Êfl ⁄U, Áª⁄UäÊÊ⁄UË ‹Ê‹ ◊ʪ¥ Ê, •‡ÊÊ∑§ ◊ʪ¥ Ê, ªÈL§∑ȧ‹ ÁfllÊ ◊¥ÁŒ⁄U ∑§ Á¬˝Á¥ ‚¬‹ ŒÿÊŸ¥Œ, ªÊ«U ÁªÁç≈U«U Á∑§«˜U‚ „UÊ◊ ∑§ ¬˝’ä¥ Ê∑§ •Ê⁄U.•Ê⁄U ∆U∑§⁄UÊ‹, ‚flÊ ÷Ê⁄UÃË ∑§ ¬˝Œ‡ Ê ‚Áøfl ∑ΧcáÊ •⁄UÊ« Ê∏ , •äÿˇÊ ¬˝◊ »È§≈U‹Ê, ¬Ífl¸ •äÿˇÊ ÷ªÃ ®‚„U ∑§≈UÊÁ⁄UÿÊ, ⁄UÁfl •⁄UÊ« Ê∏ , ◊ÊŸfl ∞∑§ÃÊ ◊¥ø ∑§ ‚¥⁄UˇÊ∑§ äÊ◊¸ øÊfl‹Ê, •äÿˇÊ ⁄UÊ¡ •⁄UÊ« Ê∏ ‚Á„Uà ÁflÁ÷ÛÊ ‚¥ª∆UŸÊ¥ ∑§ ¬˝ÁÃÁŸÁäÊÿÊ¥ fl ŸÊªÁ⁄U∑§Ê¥ Ÿ ª„U⁄UÊ ‡ÊÊ∑§ √ÿQ§ ∑§⁄Uà „U∞È •ª˝flÊ‹ ¬Á⁄UflÊ⁄U ∑§ ¬˝Áà ª„U⁄UË ‡ÊÊ∑§ ‚¥flŒ ŸÊÿ¥ ∑§Ê◊⁄UÊ, ¬Ífl¸ ¬Ê·¸Œ •‡ÊÊ∑§ flÊ≈U‚, √ÿQ§ ∑§Ë „ÒU •ÊÒ⁄U Sfl. ¬⁄U◊‡fl⁄UË ŒflË »§ÊÁ¡À∑§Ê ¬˝‚ ∑§ÊÒ¥Á‚‹ ∑§ •äÿˇÊ ∑§Ë •ÊÁà◊∑§ ‡ÊÊ¥Áà „UÃÈ ¬˝ÊÕ¸ŸÊ ∑§Ë „ÒU– ¬˝»È§Ñ ŸÊª¬Ê‹, ‚ʇʋ fl‹»§ÿ⁄U ßU‚ ‡ÊÊ∑§ ∑§Ë ÉÊ«∏Ë ◊¥ ‚⁄U„UŒ ∑§‚⁄UË ‚Ê‚Êÿ≈UË ∑§ •äÿˇÊ ⁄UÊ¡ Á∑§‡ÊÊ⁄U ∑§Ê‹«∏Ê, ¬Á⁄UflÊ⁄U ‡ÊÊ∑§Ê∑ȧ‹ ¬Á⁄UflÊ⁄U ∑§ ¬˝Áà ª„U⁄UË ◊„UÊ‚Áøfl ∑¥§fl‹ Á∑§‡ÊÊ⁄U ª˝Êfl ⁄U, ‚„UÊÿ∑§ ‡ÊÊ∑§ ‚¥flŒŸÊÿ¥ √ÿQ§ ∑§⁄UÃÊ „ÒU–
≈U˛ÒÄ≈U⁄U ◊Ê™¥§≈U«U fl JCB ◊‡ÊËŸ¥ ¡Á◊¥ŒÊ⁄UÊ ‚◊Í„ U {Æ fl·ÊZ ‚ Á∑§‚ÊŸÊ¥ ∑§Ë ‚flÊ ◊¥ ‚◊Á¬¸Ã
Ÿ„UM§ S≈UÁ«Uÿ◊ ◊¥ üÊË ◊Œ˜ z ∑ȧá«UËÿ „UflŸ ÿôÊ ∑§ ‚ÊÕ ∞‚∑§’Ë«UË∞flË S∑ͧ‹ ∑§Ê Á‡ÊˇÊÊ ‚òÊ „UÊªÊ ¬˝Ê⁄¥U÷ ÷ʪflà ∑§ÕÊ ∑§‹ ‚ ‚ÊŸÍ ’È‹¥ŒË •’Ê„U⁄U, w •¬˝Ò‹— SÕÊŸËÿ Ÿ„UM§ S≈UÁ«Uÿ◊ ◊¥ üÊË◊ÃË ‡ÊÊ¥ÃÊ ∑§≈UÊÁ⁄UÿÊ ¬%Ë Sfl. ‚⁄UŒÊ⁄UË ‹Ê‹ ∑§≈UÊÁ⁄UÿÊ mUÊ⁄UÊ y ‚ vÆ •¬˝Ò‹ Ã∑§ Ã∑§ üÊË ◊Œ˜÷ʪflà ∑§ÕÊ ∑§Ê •ÊÿÊ¡Ÿ Á∑§ÿÊ ¡Ê ⁄U„UÊ „ÒU– ßU‚ ŒÊÒ⁄UÊŸ ¡ÍŸÊ¬Ë∆UÊ äÊˇÊfl⁄U •ÊøÊÿ¸ ◊„UÊ ◊¥«U‹‡fl⁄U •Ÿãà üÊË Áfl÷ÍÁ·Ã SflÊ◊Ë •fläʇÊÊŸ¥Œ ¡Ë ◊„UÊ⁄UÊ¡ mUÊ⁄UÊ ¬˝fløŸ Á∑§ÿ ¡Êÿ¥ª– ∑§ÕÊ ∑§Ê ‚◊ÿ ŒÊ¬„U⁄U x.xÆ ‚ { ’¡ Ã∑§ ⁄UπÊ ªÿÊ „ÒU– ‚◊Í„U äÊ◊¸ ¬˝Á◊ÿÊ¥ ‚ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ◊¥ ‡ÊÊÁ◊‹ „UÊŸ ∑§Ë •¬Ë‹ ∑§Ë ªß¸U „Ò–
∑§Ê ⁄Uʇʟ fl ÁflûÊËÿ ‚„UÊÿÃÊ ’Ê¥≈UË ªß¸U– ßU‚ •fl‚⁄U ¬⁄U ‚◊Ê⁄UÊ„U ∑§ ◊ÈÅÿÊÁÃÁÕ ∑¥§íÿÍ◊⁄U ◊Ífl◊¥≈U ∑§ øÿ⁄U◊ÒŸ ‚ìʋ πÊ⁄U Ë flÊ‹ Õ , ¡’Á∑§ •äÿˇÊÃÊ ‚ fl ÊÁŸflÎ û Ê ∞‚«U Ë ∞◊ fl ¬¥ ¡ Ê’Ë ‚èÿÊøÊ⁄U ◊¥ø ∑§ øÿ⁄U◊ŸÒ ’Ë∞‹ Á‚P§Ê
»§ÊÁ¡À∑§Ê, Æw •¬˝Ò‹ — SÕÊŸËÿ üÊË ⁄UÊ◊ ‡Ê⁄UáÊ◊ •ÊüÊ◊ ◊¥ y •¬˝Ò‹ ∑§Ê ¬˝Õ◊ Ÿfl⁄UÊòÊ ‚ äÊÊÁ◊¸∑§ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ∑§Ê •ÊÿÊ¡Ÿ Á∑§ÿÊ ¡ÊÿªÊ– ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË ŒÃ „UÈ∞ üÊË ⁄UÊ◊ ‡Ê⁄UáÊ◊ Á◊‡ÊŸ ∑§ ‚ÊäÊ∑§ ŒËŸÊŸÊÕ ‚øŒflÊ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ y •¬˝Ò‹ ‚ ¬˝Ê× { ‚ ‚Êÿ¥ } ’¡ Ã∑§ üÊË ⁄UÊ◊ ŸÊ◊ ∑§Ê •π¥«U ¡Ê¬ „UÊªÊ fl ‚Êÿ¥ } ‚ ~ ’¡ Ã∑§ üÊË ‚È¥Œ⁄U ∑§Ê¥«U ∑§Ê ¬Ê∆U ∞fl¥ ◊„UÊ◊Ê߸U ∑§Ê ªÈáʪʟ „Uʪʖ ©Uã„UÊ¥Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ◊¥ÁŒ⁄U ÷¡Ÿ ◊¥«U‹Ë mUÊ⁄UÊ ◊„UÊ◊߸U ∑§Ê ªÈáʪʟ Á∑§ÿÊ ¡ÊÿªÊ– ©Uã„UÊ¥Ÿ ‚ÊäÊ∑§Ê¥ ‚ •¬ŸË «KÍÁ≈UÿÊ¥ Á‹πflÊŸ fl äÊ◊¸ ¬˝Á◊•Ê¥ ‚ y ‚ vv •¬˝Ò‹ Ã∑§ ÁŸ⁄¥UÃ⁄U ø‹Ÿ flÊ‹ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ◊¥ ‡ÊÊÁ◊‹ „UÊŸ ∑§Ë •¬Ë‹ ∑§Ë „ÒU–
ªË– ßU‚∑§ ‚ÊÕ „UË ◊¥ÁŒ⁄U ◊¥ vzv üÊË Ÿ√flÊ„U ¬⁄UÊÿáÊ ¬Ê∆UÊ¥ ∑§Ê ‡ÊÈ÷Ê⁄¥U÷ „Uʪ Ê– •Êÿ¸ ‚◊Ê¡ ∑§ ¡Êÿ vv •¬˝‹ Ò ∑§Ê ∑¥§¡∑§ ¬Í¡Ÿ „Uʪ Ê fl ‚Êÿ¥ ∑§ ‚◊ÿ Áfl‡ÊÊ‹ ‡ÊÊ÷Ê ÿÊòÊÊ ÁŸ∑§Ê‹Ë SÕʬŸÊ fl Ÿfl ¡ÊÿªË– vw •¬˝‹Ò ∑§Ê üÊË ⁄UÊ◊ ¡ã◊Êà‚fl ∞fl¥ Áfl‡ÊÊ‹ ÷¥«UÊ⁄‘U ∑§Ê •ÊÿÊ¡Ÿ „Uʪ Ê– üÊË ∑§Ê◊⁄UÊ Ÿ ‚◊Í„U äÊ◊¸ ¬˝Á ◊•Ê¥ ‚ ∑§Êÿ¸∑§˝ ◊ ◊¥ ‡ÊÊÁ◊‹ „UÊŸ ∑§Ë •¬Ë‹ ∑§Ë „Ò– ‚êflà‚⁄U ¬⁄U vv Á‚h üÊË „UŸÈ◊ÊŸ ◊¥ÁŒ⁄U ◊¥ y ‚ vv ∑ȧá«UËÿ •¬˝Ò‹ Ã∑§ ¬˝ÁÃÁŒŸ πÈ‹ªË ‹ÊßU’˝⁄UË ◊„UÊÿôÊ •Ê¡ »§ÊÁ¡À∑§Ê, Æw •¬˝Ò‹ — Á‚h üÊË „UŸÈ◊ÊŸ ◊¥ÁŒ⁄U ◊¥ SÕÊÁ¬Ã äÊÊÁ◊¸∑§ ¬ÈSÃ∑§Ê¥ ‚⁄U„UŒ ∑§‚⁄UË éÿÍ⁄UÊ »§ÊÁ¡À∑§Ê, Æw •¬˝‹ Ò — SÕÊŸËÿ •Êÿ¸ ‚◊Ê¡ fl •Êÿ¸ SòÊË ‚◊Ê¡ mUÊ⁄UÊ Ÿfl ‚êflà‚⁄U ∞fl¥ •Êÿ¸ ‚◊Ê¡ ∑§Ë SÕʬŸÊ ∑§ ©U¬‹ˇÿ ◊¥ x •¬˝Ò‹ ⁄UÁflflÊ⁄U ∑§Ê ¬˝Ê× ~ ’¡ •Êÿ¸ ‚◊Ê¡ ◊¥ÁŒ⁄U ◊¥ vv ∑ȧá«ËUÿ ◊„UÊÿôÊ ∑§Ê •ÊÿÊ¡Ÿ Á∑§ÿÊ ¡ÊÿªÊ– ¡ÊŸ∑§Ê⁄UË ŒÃ „È∞ •Êÿ¸ ‚◊Ê¡ ∑§ ¬˝äÊÊŸ ¬˝ŒË¬ •⁄UÊ«∏Ê fl •Êÿ¸ SòÊË ‚◊Ê¡ ∑§Ë ¬˝äÊÊŸ ∞«UflÊ∑§ ≈U ŸflËŸ ◊P§«∏ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ◊¥ ∑§ãÿÊ ªÈL§∑ȧ‹ ◊„UÊÁfllÊ‹ÿ „UÁ⁄UmUÊ⁄U ∞fl¥ Œ„U⁄Uʌ͟ ∑§ ¬Ífl¸ ¬˝ÊøÊÿ¸ «UÊ. ‚ÍŸÎÃÊ ÁfllÊ‹¥∑§Ê⁄U flŒ Áfl÷ʪ ªÈL§∑ȧ‹ ∑§Ê¥ª«∏Ë ÁfllÊ‹ÿ ∑§ ¬Ífl¸ •äÿˇÊ «UÊ. ÷Ê⁄Uà ÷Í·áÊ flŒÊ‹¥∑§Ê⁄U ’ÃÊÒ⁄U ◊ÈÅÿ flQ§Ê ‡ÊÊÁ◊‹ „UÊ¥ª– ©Uã„UÊ¥Ÿ ‚◊Í„U äÊ◊¸ ¬˝Á ◊•Ê¥ ‚ ∑§Êÿ¸∑§˝ ◊ ◊¥ ‡ÊÊÁ◊‹ „UÊŸ ∑§Ë •¬Ë‹ ∑§Ë „ÒU–
vizSy 03] 2011
ÁŒŸ ⁄UÊà Á∑§‚ÊŸ ∑§ ‚ÊÕ
•ŸÈ÷flË ≈UË◊ ∑§Ë Œπ ⁄Uπ ◊¥ ≈˛U¥«U •Ê¬⁄‘U≈U⁄UÊ¥ ∑§Ë ‚flÊÿ¥ √ÿÁêà ‚¥÷Ê‹ ∑§ ‚ÊÕ ∑§Êÿ¸ ∑§Ë ¬Í⁄UË Á¡ê◊ŒÊ⁄UË
¡Á◊¥ŒÊ⁄UÊ »§Ê◊¸‚ÊÀÿ͇Êã‚ ISO9001:2008
»§ÊÁ ÊÀ∑§Ê — 99157-63545, ¡‹Ê‹Ê’ÊŒ —99157-63542, •’È‹πÈ⁄UÊŸÊ — 99157-63559, Á»§⁄Ê¡¬È⁄U — 99157-63528, ◊‹Ê≈U — 99157-63537, •S¬Ê‹Ê¥ — 99157-63567, ◊ÈQ§‚⁄U— 99157-63508, •’Ê„U⁄U— 99157-63562, Á∑§‚ÊŸ „ÒUÀ¬‹ÊßUŸ — 99151-84000
ljgn dsljh QkftYdk ¼fQjkstiqj½
vizSy 03] 2011
4 (Postal Regd.No. FZR PB03-2010-12)
•ÁŸ‹ ‚∆UË Ÿ ‚¥¡Ëfl Á‚Ÿ◊Ê øÊÒ∑§ ◊¥ »ÚUèÕæð´ ·¤æ ÚUæàæÙ ãUǸÂÙð ßæÜæð´ ·¤æð çâ¹æØæ ÁæØð»æ âÕ·¤Ñ Áæ¹Ç¸ Á∑§ÿÊ •ÊäÊÈÁŸ∑§ ‡ÊÊÒøÊ‹ÿ ∑§Ê ©UŒÉ˜ ÊÊ≈UŸ
‚È⁄‘UãŒ˝ ÁÃÛÊÊ/◊ŸÊ¡ ŸÊª¬Ê‹ »§ÊÁ¡À∑§Ê, Æw •¬˝‹ Ò — •Ê¡ SÕÊŸËÿ ‚¥¡Ëfl Á‚Ÿ◊Ê øÊÒ∑§ ◊¥ Ÿª⁄U ¬Á⁄U·Œ •äÿˇÊ •ÁŸ‹ ∑ȧ◊Ê⁄U ‚∆UË Ÿ •ÊäÊÈÁŸ∑§ ‡ÊÊÒøÊ‹ÿ ∑§Ê ©UŒ˜ÉÊÊ≈UŸ Á∑§ÿÊ– ßU‚ •fl‚⁄U ¬⁄U ÷Ê¡¬Ê Ÿª⁄U ◊¥«U‹ •äÿˇÊ ¡ªŒË‡Ê ‚ÁÃÿÊ, ◊„UÊ‚Áøfl ‚ȇÊË‹ ¡Ò⁄UÕ, ©U¬ÊäÿˇÊ ◊Ÿ¡Ëà ªÊ¥äÊË, ‚Áøfl ‚¥ŒË¬ ø‹ÊŸÊ, ¬˝Ò‚ ‚Áøfl ’‹¡Ëà ‚„UÊà Ê, ¬Ê·¸Œ ⁄UÉÊÈŸÊÕ ⁄UÊÿ ßUãŒÊÒ⁄UÊ,
¬Ê·¸Œ ¡ªŒË‡Ê fl◊ʸ, ŸËŸÊ ⁄UÊ◊, ⁄UÁflãŒ˝ ÷∆U¡Ê, ªªŸ øʬ«∏Ê, ‚È÷Ê· ∑§ê’Ê¡, »Í§‹ ø¥Œ, ‚¥ŒË¬ ’é’⁄U ¬È‹Ë, Ÿª⁄U ¬Á⁄U·Œ ∑§Êÿ¸∑§Ê⁄UË •ÁäÊ∑§Ê⁄UË ‚ÈπŒfl ®‚„U ‚Á„Uà •ãÿ ÷Ê¡¬Ê ŸÃÊ, ∑§Êÿ¸∑§Ãʸ fl Ÿª⁄U ¬Á⁄U·Œ ∑§◊¸øÊ⁄UË ◊ÊÒ¡ŒÍ ⁄U„U– ‡ÊÊÒøÊ‹ÿ ∑§Ê ‹Ê∑§Ê¬¸áÊ ∑§⁄UŸ ∑§ ’ÊŒ ¬Á⁄U·Œ •äÿˇÊ üÊË ‚∆UË Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ˇÊòÊËÿ ÁfläÊÊÿ∑§ øÊÒ. ‚È⁄U¡Ëà ∑ȧ◊Ê⁄U íÿÊáÊË ∑§ ∑ȧ‡Ê‹ ◊ʪ¸Œ‡Ê¸Ÿ ◊¥
ßU‹Ê∑§ ∑§ ‹ÊªÊ¥ ∑§Ê ◊Í‹÷Íà ‚ÈÁfläÊÊ∞¥ ¬˝ŒÊŸ ∑§Ë ¡Ê ⁄U„UË „Ò¥U– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ Ÿª⁄U ◊¥ Áfl∑§Ê‚ ∑§Êÿ¸ ÿÈh SÃ⁄U ¬⁄U ¡Ê⁄UË „Ò¥U– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ßU‚‚ ¬„U‹ Ÿª⁄U ¬Á⁄U·Œ mUÊ⁄UÊ ‚ÊßUÁ∑§‹ ’Ê¡Ê⁄U øÊÒ∑§, ◊„UÁ⁄UÿÊ¥ ’Ê¡Ê⁄U, ¬˝Ãʬ ’ʪ, ‚⁄UÊ»¸ §Ê ’Ê¡Ê⁄U ◊¥ •ÊäÊÈÁŸ∑§ ‡ÊÊÒøÊ‹ÿ SÕÊÁ¬Ã Á∑§∞ ¡Ê øÈ∑§ „Ò¥U •ÊÒ⁄U •Ê¡ ‚¥¡Ëfl Á‚Ÿ◊Ê øÊÒ∑§ ∑§ ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄UÊ¥ ∑§Ë ‚’‚ ’«∏Ë ‚◊SÿÊ ∑§Ê ‚◊ÊäÊÊŸ ∑§⁄U ÁŒÿÊ ªÿÊ „ÒU–
⁄US◊ Œ„UÊ∑§Ê ◊Êãÿfl⁄U, ’«∏U ŒÈπË NŒÿ ∑§ ‚ÊÕ ‚ÍÁøà Á∑§ÿÊ ¡ÊÃÊ „ÒU Á∑§ „U◊Ê⁄‘U Á¬˝ÿ üÊË ∑ȧ‹fl¥Ã ⁄UÊÿ ∑§Ê◊⁄UÊ ∑§Ê w~ ◊Êø¸ wÆvv ∑§Ê ÁŸäÊŸ „UÊ ªÿÊ „ÒU– ©UŸ∑§Ë •ÊÁà◊∑§ ‡ÊÊ¥Áà „UÃÈ ⁄US◊ Œ„UÊ∑§Ê •◊ÎÃflÊáÊË ¬Ê∆U x •¬˝Ò‹ wÆvv ⁄UÁflflÊ⁄U ∑§Ê ŒÊ¬„U⁄U vw ‚ v ’¡ Ã∑§ üÊË ⁄UÊ◊ ‡Ê⁄UáÊ◊ •ÊüÊ◊, •’Ê„U⁄U ⁄UÊ«∏ »§ÊÁ¡À∑§Ê ◊¥ „Uʪʖ ‡ÊÊ∑§Ê∑ȧ‹ ¬Á⁄UflÊ⁄U— ‚àÿÊ ŒflË ∑§Ê◊⁄UÊ (äÊ◊¸¬àŸË) Á‡Êfl Œ‡Ê¸Ÿ ∑§Ê◊⁄UÊ-•ŸËÃÊ (¬ÈòÊ-¬ÈòÊfläÊÍ) flÁáʸ∑§Ê ∑§Ê◊⁄UÊ (¬ÈòÊfläÊÍ) ‚È◊¥Ã ∑§Ê◊⁄UÊ-‚ÈÁfläÊÊ (¬ÊÒòÊ-¬ÊÒòÊfläÊÍ) ∑§¥fl‹ ŸÿŸ ∑§Ê◊⁄UÊ-¬Èc¬Ê (÷ÃË¡Ê-fläÊÍ) «UÊ. ‚ÈÁflÁäÊ, ‚È∑ΧÁà (¬ÊÒÁòÊÿÊ¥) flË⁄Ÿ (¬ÊÒòÊ) ◊Ê. ~yv|w-{wÆwy (Á‡Êfl Œ‡Ê¸Ÿ ∑§Ê◊⁄UÊ)
‚È◊Ÿ-„U⁄U◊Á„UãŒ˝ ◊Ëã„UÊ (¬ÈòÊË-ŒÊ◊ÊŒ) ∑¥§øŸ ‚Ÿ¡Ê (¬ÈòÊË) ¬ÍŸ◊-⁄UÊ∑§‡Ê ÷Ê⁄UÃË (¬ÈòÊË-ŒÊ◊ÊŒ) Á’ãŒÍ-¬flŸ ¬Ê„UflÊ (¬ÈòÊË-ŒÊ◊ÊŒ) ‚È⁄U‘ãŒ˝ ◊Ê„UŸ •Ê„U¡ Í Ê-ÁŸ◊¸‹ (•’Ê„U⁄U) (‚Ê‹Ê-‚‹„U¡) ∑§Ê◊⁄UÊ ∞fl¥ •Ê„ÍU¡Ê ¬Á⁄UflÊ⁄U ŸÊ≈U— •‹ª ‚ ∑§Ê«¸U Ÿ„UË¥ èÊ¡ ¡Ê ⁄U„U–
ÁŒ◊ÊªË ⁄Uʪ, Á◊⁄UªË, Ÿ‡Ê ∞fl¥ ‚ÒÄ‚ ‚¥’¥äÊË ⁄Uʪʥ ∑§Ê ßU‹Ê¡ •’ »§ÊÁ¡À∑§Ê ◊¥ «UÊÄ≈U⁄U ‚ÊÁ„U’ mUÊ⁄UÊ Á‚⁄U ŒŒ¸, ©UŒÊ‚Ë, ¬Êª‹¬Ÿ, ◊Ê߸ª˝Ÿ, Á◊⁄UªË, ‚ÒÄ‚ ‚¥’¥äÊË ⁄Uʪ, ’ìÊÊ¥ ∑§Ê ∑§◊ Áfl∑§Ê‚, Á’SÃ⁄U ◊¥ ¬‡ÊÊ’ ÁŸ∑§‹ŸÊ, ŒÊÒ⁄‘U ¬«∏ŸÊ ⁄Uʪʥ ∑§ •ÁÃÁ⁄UQ§ „U⁄U Ã⁄U„U ∑§ Ÿ‡Ê ¡Ò‚ ∑§Ë ‡Ê⁄UÊ’, •»§Ë◊, S◊Ò∑§, ¬ÊSÃ, ∑Ò§å‚Í‹ ∞fl¥ ÷¥ª •ÊÁŒ ∑§Ê ßU‹Ê¡ ÂÑË ’Å‡Ê Á∑§ÿÊ ¡ÊÃÊ „ÒU–
«UÊ. Áflfl∑§ ◊È¥¡Ê‹ M.B.B.S., MD, MIPS, MIES NEURO PSYCHIATRY EX. PSYCHIATRIST Amritsar
×éÁ´ æÜ çÎ×æ»è ÚUæ»ð æð´ °ß´ Ùàææ ÀéÇU æ¸ ¥æð ¥SÂÌæÜ Ÿ¡ŒË∑§ „UŸÈ◊ÊŸ ◊¥ÁŒ⁄U, ∑§Ê‹¡ ⁄UÊ«∏, »§ÊÁ¡À∑§Ê
»§ÊŸ— Æv{x}-w{ÆÆy} , ◊Ê. ~z~wv-|~x|z
ŸÊ≈U— •S¬ÃÊ‹ ◊¥ •Êfl‡ÿ∑§ÃÊ „ÒU MA SOCYHCOLOGY-1 OGY -1 MA PSCYHCOL PSCYHCOLOGY OGY-1 S≈UÊ»§ Ÿ‚¸-w, Sflˬ⁄U-v
PRO-1
zªÊ¥fl ‚å¬Ê¥flÊ‹Ë ◊¥ ‚ÈŸË‹ ¡Êπ«∏ Ÿ ‚ÈŸË ‹ÊªÊ¥ ∑§Ë ‚◊SÿÊ∞¥ ‚ÊŸÍ ’È‹¥ŒË •’Ê „ U⁄ w •¬˝ Ò ‹ — ‚Ê⁄U Ê ¬¥ ¡ Ê’ •∑§Ê‹Ë-÷Ê¡¬Ê ‚⁄U∑§Ê⁄U ‚ Ã¥ª •Ê øÈ∑§Ê „ÒU •ÊÒ⁄U ∑Ò§å≈UŸ •◊⁄‘UãŒ˝ Á‚¥„U ∑§Ë ⁄U„UŸ◊È Ê߸U ∑§Ê ߥUáÊ⁄U ∑§⁄U ⁄U„UÊ „ÒU– ©UQ§ ©UŒ˜ªÊ⁄U ªÊ¥fl ‚å¬Ê¥flÊ‹Ë ◊¥ ª˝Ê◊ËáÊÊ¥ ∑§Ë ‚◊SÿÊ∞¥ ‚ÈŸŸ ∑§ ¬EÊà ©U¬ÁSÕÁà ∑§Ê ‚¥’ÊÁäÊà ∑§⁄Uà „ÈU∞ ßU‹Ê∑§Ê ÁfläÊÊÿ∑§ øÊÒ. ‚ÈŸË‹ ∑ȧ◊Ê⁄U ¡Êπ«∏ Ÿ √ÿQ§ Á∑§ÿ– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ •Ê¡ „U⁄U ¡ª„U ÷˝CUÊøÊ⁄U fl ‹Í≈U◊Ê⁄U ∑§Ê ŒÊÒ⁄U ø‹ ⁄U„UÊ „ÒU ÃÕÊ ∑§ÊŸÍŸ √ÿflSÕÊ ∑§Ê ¡ŸÊ¡Ê ÁŸ∑§‹ øÈ∑§Ê „ÒU, Á¡‚ ‚ •Ê◊ ŸÊªÁ⁄U∑§Ê¥ ∑§Ê ⁄UÊ¡◊⁄ʸ ∑§ ∑§Ê◊Ê¥ ∑§ Á‹∞ èÊË Á⁄U‡flà ŒŸË ¬«∏ ⁄U„UË „ÒU– ⁄Uʇʟ Á«U¬Í•Ê¥ ∑§ ¡Á⁄U∞ ª⁄UË’Ê¥ ∑§Ê Á◊‹Ÿ flÊ‹Ê Á◊^UË ∑§Ê Ë ‚ËäÊÊ ∑§Ê‹’Ê¡Ê⁄UU ◊¥ Á’∑§ ⁄U„UÊ „ÒU– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ßU‚ ’Ê⁄U ÁfläÊÊŸ‚÷Ê ◊¥ ßU‚ ◊Èg ∑§Ê ©U∆UÊÿÊ ÕÊ ‹Á∑§Ÿ „U⁄U ’Ê⁄U ∑§Ë Ã⁄U„U ◊ÈÅÿ◊¥òÊË ‚. ¬˝∑§Ê‡Ê Á‚¥„U ’ÊŒ‹ ∑§fl‹ ¡Ê¥ø ∑§⁄UflÊŸ ∑§Ê flÊÿŒÊ ∑§⁄U „U⁄U ’Êà ∑§Ê ≈UÊ‹ ªÿ– ©Uã„UÊ¥Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ Ÿ⁄‘UªÊ ◊¡ŒÍ⁄UÊ¥ ∑§Ê ∑¥§Œ˝ ∑§ ÁŸŒ¸‡Ê ∑§ ’Êfl¡ÍŒ ¬¥¡Ê’ ‚⁄U∑§Ê⁄U ¬Í⁄UË ◊¡ŒÍ⁄UË •ŒÊ Ÿ„UË¥ ∑§⁄U ⁄U„UË „ÒU– üÊË ¡Êπ«∏ Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ∑§Ê¥ª˝‚ ∑§Êÿ¸∑§Ãʸ•Ê¥ ‚ äÊP§ ‡ÊÊ„UË ∑§⁄UŸ flÊ‹Ê¥ fl ª⁄UË’Ê¥ ∑§Ê ⁄Uʇʟ „U«∏¬Ÿ flÊ‹Ê¥ ∑§Ê flQ§ •ÊŸ ¬⁄U ‚’∑§ Á‚πÊÿÊ ¡ÊÿªÊ •ÊÒ⁄U ÷˝CUÊøÊÁ⁄UÿÊ¥ ∑§Ê ‚‹ÊπÊ¥ ∑§
¬Ë¿U äÊ∑§‹Ê ¡ÊÿªÊ– ÁfläÊÊÿ∑§ Ÿ Ÿ¥’⁄UŒÊ⁄U ÁflŸÊŒ ‚ÁÃÿÊ fl ª˝Ê◊ ‚ÈäÊÊ⁄U ‚÷Ê ∑§ ¬˝äÊÊŸ Ÿfl¡Ëà Á‚¥„U Á…UÑÊ¥ ∑§ ÁŸflÊ‚ ¬⁄U ÷Ë ªÊ¥fl ÁŸflÊÁ‚ÿÊ¥ ∑§Ë ‚◊SÿÊ∞¥ ‚ÈŸË– ßU‚ •fl‚⁄U ¬⁄U ¬Ífl¸ ‚⁄U¬ø ¥ ◊ŸÊ„U⁄U ‹Ê‹, ¬Ífl¸ ‚⁄U¬ø ¥ øê’Ê⁄UÊ◊, ¬Ífl¸ ‚⁄U¬ø ¥ äÊÛÊÊ⁄UÊ◊, ¬Íáʸ ø㌠∑§ê’Ê¡, „¥U‚⁄UÊ¡
∑§ê’Ê¡, „ÈU∑§◊ ø㌠∑§ê’Ê¡, ‚ÈπŒfl Á‚¥„U, ’‹Á¡ãŒ˝ Á‚¥„U, ¬ÛÊÊ‹Ê‹, ◊Ê„UŸ ‹Ê‹, ‡Ê◊‡Ê⁄U Á‚¥„U, ÁflP§Ë ‚ÁÃÿÊ, ⁄UÊäʇÿÊ◊ ŸÊÒπflÊ‹, ÁflcáÊÍ Á◊SòÊ˧, é‹Ê∑§ ∑§Ê¥ª‚ ˝ ∑§ ¬˝äÊÊŸ ’‹’Ë⁄U Á‚¥„ ŒÊŸflÊÁ‹ÿÊU fl ¬Ífl¸ ‚⁄U¬ø ¥ ⁄UÊ¡‡Ê ¡Êπ«∏ ‚Á„Uà •ãÿ ∑§Êÿ¸∑§Ãʸ ◊ÊÒ¡ÍŒ ⁄U„U–
SALE
ÜæÜ¿è âéâÚUæÜ ÂçÚUßæÚU ·ð¤ ¥ˆØæ¿æÚUæð´ âð âÌæ§üU ×çãUÜæ Ùð Ü»æ§üU ‹ØæØ ·¤è »éãUæÚU ‚⁄U„UŒ ∑§‚⁄UË éÿÍ⁄UÊ ◊‹Ê≈U, w •¬˝Ò‹— ◊‹Ê≈U ∑§ ÁŸ∑§≈UflÃ˸ ªÊ¥fl •‚¬Ê‹Ê¥ ◊¥ ∑§⁄UË’ vy fl·¸ ¬„U‹ éÿÊ„UË ◊Ÿ¡Ëà ∑§ÊÒ⁄U Ÿ •¬Ÿ ‚È‚⁄UÊ‹ ¬Á⁄UflÊ⁄U ‚ Ã¥ª •Ê∑§⁄U ¬ÈÁ‹‚ •ÁäÊ∑§ÊÁ⁄UÿÊ¥ ‚ ãÿÊÿ ∑§Ë ªÈ„UÊ⁄U ‹ªÊ߸U „ÒU– ‚È‚⁄UÊ‹ ¬Á⁄UflÊ⁄U ∑§Ë ¬˝ÃÊ«∏ŸÊ ‚ ÉÊÊÿ‹ ◊Á„U‹Ê ∑§Ê •Ê‹◊flÊ‹Ê ∑§ ‚⁄U∑§Ê⁄UË •S¬ÃÊ‹ ◊¥ ÷Ã˸ ∑§⁄UflÊÿÊ ªÿÊ „ÒU– ¬ËÁ«∏ÃÊ ◊Ÿ¡Ëà ∑§ÊÒ⁄U Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ©U‚∑§Ë ‡ÊÊŒË ∑§ ‚◊ÿ ©U‚∑§ Á¬ÃÊ Ÿ •¬ŸË „ÒU‚Ëÿà ‚ íÿÊŒÊ ©U‚ Œ„U¡ ÁŒÿÊ ÕÊ ‹Á∑§Ÿ ¡’ ©U‚∑§Ë ’„UŸ ∑§Ë ‡ÊÊŒË „UÈ߸U ÃÊ •Á÷÷Êfl∑§Ê¥ Ÿ ©U‚ Œ„U¡ ◊¥ ◊Ê≈U⁄U‚ÊßUÁ∑§‹ ÁŒÿÊ– ßU‚ ¬⁄U ©U‚∑§ ‚È‚⁄UÊ‹ flÊ‹ ÷Ë ◊Êÿ∑§ ‚ ◊Ê≈U⁄U‚ÊßUÁ∑§‹ ‹ÊŸ ∑§Ë ◊Ê¥ª ∑§⁄UŸ ‹ª •ÊÒ⁄U Ã¥ª ∑§⁄UŸÊ ‡ÊÈM§ ∑§⁄U ÁŒÿÊ– ‹Á∑§Ÿ ¡’ ◊Êÿ∑§ flÊ‹Ê¥ Ÿ ©U‚ ◊Ê≈U⁄U‚ÊßUÁ∑§‹ Ÿ„UË¥ ÁŒÿÊ ÃÊ ©U‚‚ ◊Ê⁄U¬Ë≈U ‡ÊÈM§ ∑§⁄U ŒË ªß¸U– ÁflflÊÁ„UÃÊ •Ê⁄Uʬ ‹ªÊà „UÈ∞ ∑§„UÊ Á∑§ ∞∑§ ÁŒŸ ©U‚∑§ ª‹ ◊¥ »¥§ŒÊ «UÊ‹ ∑§⁄U ©U‚ ¡ÊŸ ‚ ◊Ê⁄UŸ ∑§Ë ∑§ÊÁ‡Ê‡Ê ∑§Ë ªß¸U ‹Á∑§Ÿ ⁄US‚Ë ≈ÍU≈UŸ ∑§ ∑§Ê⁄UáÊ ¡ÊŸ ’ø ªß¸U ‹Á∑§Ÿ ŸËø Áª⁄UŸ ‚ ©U‚ ∑§Ê»§Ë øÊ≈¥U •Ê߸U– ©U‚Ÿ ∑§„UÊ Á∑§ ÕÊŸÊ ∑§’⁄UflÊ‹Ê ¬ÈÁ‹‚ ∑§Ê ‚ÍÁøà Á∑§ÿÊ ªÿÊ „ÒU ‹Á∑§Ÿ ∑§ÁÕà ⁄UÊ¡ŸËÁÃ∑§ Œ’Êfl ∑§ ∑§Ê⁄UáÊ ¬ÈÁ‹‚ ∑§Ê⁄¸UflÊ߸U Ÿ„UË¥ ∑§⁄U ⁄U„UË „ÒU– ‚È‚⁄UÊ‹ ¬Á⁄UflÊ⁄U ∑§ •àÿÊøÊ⁄UÊ¥ ‚ ‚ÃÊ߸U ÁflflÊÁ„UÃÊ Ÿ ¬ÈÁ‹‚ •ÁäÊ∑§ÊÁ⁄UÿÊ¥ ‚ ãÿÊÿ ∑§Ë ªÈ„UÊ⁄U ‹ªÊ߸U „ÒU–
SERVICE
SPARE
z∑ȧ‡Ê‹ ∑§ÊÁ⁄Uª⁄Ê¥ ∑§Ê ¬˝’¥äÊ z•ÊäÊÈÁŸ∑§ ◊‡ÊËŸÊ¥ mUÊ⁄UÊ √„UË‹ ’Ò‹Á‚¥ª ∞fl¥ ‹ÊßUŸ◊¥≈U k Time Wor ork 9.30 am to 6.30 pm
M/s TARA AUT OMOBILS UTOMOBILS (A uthorised Mar uti Dealer) (Authorised Maruti
Opp den, Abohar R oad, F AZILKA Opp.. City Gar Garden, Road, FAZILKA 01638-260213, 98760-40484
·ñ¤´  ·¤æ â×æÂÙ ¥æÁ, ×é•ØæçÌç‰æ ãU滢ð ð çߊææØ·¤ …Øæ‡æè ç·ý¤·ð¤ÅU ·ð¤ ÂýçÌ ©UˆâæãU ÂñÎæ ·¤ÚUÙð ·ð¤ çÜ° çÙ·¤æÜæ •Üñ» ×æ¿ü z∑Ò§¥ ¬ ◊¥ Á∑§∞ ª∞ }z ‹ÊªÊ¥ ∑§Ë •Ê¢ÅÊÊ¥ ∑§ •Ê¬⁄‡ÊŸ ’‹¡Ëà ‚„UÊÃÊ »§ÊÁ¡À∑§Ê w •¬˝Ò‹— ‹Êÿ¢‚ Ä‹’ ’Ê«U¸⁄ mÊ⁄Ê S≈U≈U ’Ò¥∑§ •Ê»§ ߢÁ«UÿÊ ∑§ ‚„Uÿʪ ‚ ¬Ífl¸ ¬ÊcʸŒ Sfl. ¡Êªº¥ ˝ ‚ÁÃÿÊ ∑§Ë ÿÊŒ ◊¥ •ÊÿÊÁ¡Ã ÁŸ‡ÊÈÀ∑§ ŸòÊ ¡Ê¢ø ∞fl¢ •Ê¬⁄‡ÊŸ ∑Ò¥§¬ ∑§Ê ‚◊ʬŸ ‚◊Ê⁄Ê„U ⁄ÁflflÊ⁄ x •¬˝Ò‹ ‚È’„U ‚Ê…U∏ vÆ ’¡ ‚⁄∑§Ê⁄UË •S¬ÃÊ‹ ∑§ ¬˝Êª¢ áÊ ◊¥ •ÊÿÊÁ¡Ã Á∑§ÿÊ ¡Ê∞ªÊ– Ä‹’ ∑§ ¬˝flQ§Ê •◊Îà ‚øŒflÊ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ∑§ ◊ÈÅÿÊÁÃÁâÊ ÁfläÊÊÿ∑§ øÊÒ. ‚È⁄¡Ëà ∑ȧ◊Ê⁄U ÖÿÊáÊË „UÊ¥ª– ÁflÁ‡Êc≈U •ÁÃÁâÊÿÊ¥ ◊¥ Ÿª⁄ ¬Á⁄cÊŒ •äÿˇÊ •ÁŸ‹ ‚∆UË, Á»§⁄Ê¡¬È⁄ ∑§ Á‚Áfl‹ ‚¡¸Ÿ «UÊ. «UË¬Ë ªÊŒÊ⁄Ê, ‹Êÿ¢‚ Ä‹’ ∑§ ⁄UË¡Ÿ øÿ⁄◊ÒŸ ¬Ê‹
ø¢Œ fl◊ʸ, S≈U≈U ’Ò¥∑§ •Ê»§ ߢÁ«UÿÊ ∑§ „UÊ¢ª– ∑Ò¥§¬ ◊¥ Ä‹’ ∑§Ë •Ê⁄ ‚ ∑§⁄UË’ øË»§ ◊ÒŸ¡⁄ ∞‚∞‚ øÊÒ„UÊŸ, èÊÊ¡¬Ê ‚Ê…U∏ øÊ⁄ ‚ÊÒ ◊⁄UË¡Ê¥ ∑§Ë •Ê¢ÅÊÊ¥ ∑§Ë ¡Ê¢ø ∑§ ’ÊŒ •Ê¬⁄‡ÊŸ ÿÊÇÿ ¬Ê∞ ª∞ }z ◊⁄UË¡Ê¥ ∑§ •Ê¬⁄‡ÊŸ ¬„U‹Ë fl ŒÊ •¬˝Ò‹ ∑§Ê Á∑§∞ ª∞ „UÒ¥– ∑Ò¥§¬ •ÊÿÊ¡Ÿ ◊¥ •äÿˇÊ «UÊ. ‚ÃË‡Ê ∑§≈UÊÁ⁄ÿÊ, ¬˝Ê¡Ä≈U øÿ⁄◊ÒŸ ‚¢ŒË¬ ◊P§«∏, ‚Áøfl ¬˝ŒË¬ äÊflŸ, ∑§ÊcÊÊäÿˇÊ ⁄Ê¡¥º˝ ’¡Ê¡, ¬˝Ê¡Ä≈U ∑§ÊcÊÊäÿˇÊ •‡ÊÊ∑§ ‚∆UË, ¬Ë•Ê⁄•Ê ‚ìʋ flÊ≈U˜‚, •Á◊à ¡ÈŸ¡Ê, •Á◊à flÊ≈U˜‚, ‚¢ŒË¬ ‚ÁÃÿÊ, ŸË⁄¡ ∑§Ê◊⁄Ê •ÊÁŒ Ÿ ‚„Uÿʪ Á∑§ÿÊ „UÒ– ∑Ò¥§¬ ◊¥ •Ê¬⁄‡ÊŸ Á»§⁄Ê¡¬È⁄ ‚ •Ê߸ ◊Ê’Êß‹ ◊¢«U‹ •äÿˇÊ ¡ªŒË‡Ê ‚ÁÃÿÊ, ≈U˛∑§ •Ê¬⁄‡ÊŸ flÒŸ ∑§Ë «UÊ. ߢŒÍ ÅÊÊ‚Ê, «UÊ. ÿÍÁŸÿŸ •äÿˇÊ ‚¢ŒË¬ ∑§Ê‹«∏Ê, ŒÈÅÊ ∑§◊‹’Ë⁄ Á‚¢„U ÁâÊ¢Œ fl ©UŸ∑§Ë ≈UË◊ ÁŸflÊ⁄áÊ üÊË ’Ê‹Ê ¡Ë äÊÊ◊ ◊¢ÁŒ⁄ ∑§ •ÊÒ⁄ ‚⁄∑§Ê⁄UË •S¬ÃÊ‹ ∑§ ∞‚∞◊•Ê ◊„UÊ‚Áøfl Ÿ⁄‡Ê ¡ÈŸ¡Ê, ÅÊÈ߸ÿÊ¢ ‚⁄fl⁄ «UÊ. ∞‚¬Ë ªª¸ fl ‚◊Sà S≈UÊ»§ Ÿ é‹Ê∑§ ∑§ ’Ë«UË¬Ë•Ê ¬Íáʸ ø¢Œ ‡ÊÊÁ◊‹ ‚„Uÿʪ Á∑§ÿÊ „UÒ–
»§ÊÁ¡À∑§Ê, Æw •¬˝‹ Ò — ≈˜Ufl≈¥ UË-≈˜Ufl≈¥ UË Á∑˝§∑§≈U ∞‚ÊÁ‚∞‡ÊŸ ∞fl¥ ÿ¥ª S≈UÊ⁄U fl‹»§ÿ⁄U ‚Ê‚Êÿ≈UË mUÊ⁄UÊ •Ê¡ „UÊÕÊ¥ ◊¥ ⁄UÊC˛UËÿ äfl¡ ¬∑§«∏ Áfl‡fl ∑§◊ ∑§ »§ÊßUŸ‹ ◊¥ ÷Ê⁄Uà ∑§Ë ¡Ëà ∑§Ë ∑§Ê◊ŸÊ ∑§⁄Uà „U∞È ç‹Òª ◊Êø¸ ÁŸ∑§Ê‹Ê– ¬¥∑§¡ äÊ◊Ë¡Ê, ⁄UÁfl πÈ⁄UÊŸÊ, Áflfl∑§ •Ÿ¡Ê, ¡ª‚Ë⁄U ∑¥§’Ê¡, Áfl∑˝§Ê¥Ã fl •ãÿ Á∑˝§∑§≈U Áπ‹ÊÁ«Uÿ∏ Ê¥ Ÿ «UË‚Ë «UË∞flË ‚ ç‹Òª ◊Êø¸ ‡ÊÈM§ Á∑§ÿÊ •ÊÒ⁄U ¬Í⁄U‘ Ÿª⁄U ◊¥ ¬Á⁄U∑§˝ ◊Ê ∑§⁄U ÷Ê⁄Uà ∑§Ë ¡Ëà ∑§Ë ∑§Ê◊ŸÊ ∑§Ë–
⁄UÊ¡Í SflË≈U „UÊ™§‚ •’ Ÿ∞ M§¬ ◊¥ fl·ÊZ ‚ ßU‹Ê∑§Ê flÊÁ‚ÿÊ¥ ∑§Ë ‚flÊ ∑§⁄U ⁄U„U ⁄UÊ¡Í SflË≈U „UÊ™§‚ ¬⁄U •Ê¬∑§Ê ∞∑§ „UË ¿Uà ∑§ Ë Á◊‹¥ªË ∑§ß¸U
‚ÈÁfläÊÊ∞¥— ‡ÊÈh flÒcáÊÊ ’∑§⁄UË— ∑§∑§, ¬S≈˛UË, Á’S∑ȧ≈ »§ÊS≈U »Í§«U— ’ª¸⁄U, ŸÍ«UÀ‚, Á≈UP§Ë, ‚◊Ê‚, ¬ÒÁ≈U¡ ßU‚∑§ •‹ÊflÊ ◊Ë∆UË fl Ÿ◊∑§ËŸ ∑§Ë •Ÿ∑§Ê¥ flÒ⁄UÊÿ≈UË „U⁄U ‚◊ÿ ©U¬‹éäÊ
Á∑§^U Ë ¬Ê≈U Ë ¸ , ∑§Êã»˝ ¥ § ‚ „U Ê ‹, ’Õ¸ « U ¬Ê≈U Ë ¸ ∑§Ê ÷Ë ¬˝ ’ ¥ ä Ê
⁄UÊ¡Í SflË≈U˜‚ ∞¥«U ◊ÊÒ¥≈UË ’∑§⁄UË (Sfl. „UË⁄UÊ ‹Ê‹ ¡Ë ‚‹Í¡Ê) ÁŸ∑§≈U ªÊ¥äÊË øÊÒ¥∑§, »§ÊÁ¡À∑§Ê– ◊ÊÒ¥≈UË ‚‹Í¡Ê— ~}|w|-vxzÆy
⁄UÊ¡Í ‚‹Í¡Ê— ~yv|x-v}yzÆ
ÁflflÊ„U ‡ÊÊÁŒÿÊ¥ ∑§ Á‹∞ •Ê«¸U⁄U ’È∑§ Á∑§ÿ ¡Êà „Ò¥– SflÊ◊Ë, ◊Ⱥ˝∑§, ¬˝∑§Ê‡Ê∑§ ⁄UÊ∑§‡Ê ŸÊª¬Ê‹ mÊ⁄UÊ ø¢¬∑§ Á¬˝¢≈U‚¸ ‚Ê◊Ÿ ◊ÈÅÿ «UÊ∑§ÉÊ⁄U »§ÊÁ¡À∑§Ê, Á¡‹Ê Á»§⁄UÊ¡¬È⁄U ‚ ◊ÈÁº˝Ã •ÊÒ⁄U ‚Ê◊Ÿ ◊ÈÅÿ «UÊ∑§ÉÊ⁄U »§ÊÁ¡À∑§Ê, Á¡‹Ê Á»§⁄UÊ¡¬È⁄U ‚ ¬˝∑§ÊÁ‡ÊÃ, ‚¢¬ÊŒ∑§ ⁄UÊ∑§‡Ê ŸÊª¬Ê‹– ◊Ê. ~z~wzÆÆvvw, ~||~ÆÆÆvww, Æv{x}-w{ywÆÆ ‚◊Sà Áflflʌʢ ∑§Ê ãÿÊÿ ˇÊòÊ »§ÊÁ¡À∑§Ê „Uʪʖ