آ ي ا ق در ا ا ا
١
:
ی ع در دو ا ا & !%ي ! #از ا !م اﻝ ی(' آ !ي * (!دت و اﺡ !ء ماﻝ ی ،ا0 1ق ا* ..او در 9ن د* 67از !5ﺡ 4
ا >01آ & 6ع و = < ا07 1ف ا* : !% ،.ع را ? د و در ﺡ!ل !* ا >01و Aی :ا01ق را ا ي اآ &!@7و & 7دا و ( 6& =7د? ? ا01ق ا*!= ..ﻝ 6در د 5ای !ت ا* . Dاز Eاﻝ !%ی #! Fا0 1ق در =@ &' ي م آ. *!H؟ و ! ً! آ 6او ً L5M' 0ا و در ﺡ !ل 6 FIدر JKاو ،ا ل ا >01و آ! ً Aی :ا01ق & !Nی!O 6ن ،رآ ا آ !ل ا >01ا*.؟ آ واژ ه :اﻝ ،آ !ي * (!دت ،اﺡ !ءاﻝ( مA ،ی :ا0 1ق ،ع، =<،. & ،
ﺡ 7ا Oو ' !ي 1 ! J7اي را آ @ ...6 ا01ق را & 6ا! 7%د &' #و Rاو ?Aا .و & Q 6ی Pو Qی ، او را & Aی9 :ن دا ،.و & 1اص &' ?!ن Aی: ا0 1ق را & L O 6و @ 1د ! *9داد و & 6 !*9ن ? دا ن د ار 9ن & ،ای!Rن 'ّ! .د. )اﺡ !ء اﻝ( م ،ر& ! J Vت ،ص (١٠٣ ! #ل ! ا در ﻡ ع ا ق او !ع و اﺡ ال * !* * !له !ي ز ?! اﻝ & 7 Rی Zرا در ل JKاو دا 67ا* ..ای دور #اوج '!ز !ت * !* !ن * ! *!5 6 @ * 6ن! > H * ،ن و ! \!Oن & د# ا* .٢(٤١-٢٦١/١.* ^D) .در دور! \!O .O01 #ن ،ا* ! A 6ه :ر* دوﻝ6 K 1 ، . g . ١ه fت dN 6@*eوه Rﺡ . Jو 6K@ Oای انE-mail: shaawani@irip.ir . - ١ﻫﺎﻧﺮﻱ ﻻﺋﻮﺳﺖ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻛﻠﮋﺩﻭﻓﺮﺍﻧﺲ ﻭ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻟﻮﻳﻲ ﻣﺎﺳﻴﻨﻴﻮﻥ ،ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﺔ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ،ﻣﻜﺎﺗﺐ ﻭ ﻓـﺮﻕ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﺗﺨﺼـﺺ ﺩﺍﺷـﺘﻪ، ﺯﻭﺍﻳﺎﻱ ﻇﺮﻳﻒ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻭ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻏﺰﺍﻟﻲ ﻭ ﺣﻴﺎﺕ ﭘﺮﺗﻼﻃﻢ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﺎﻟـﺐ ﻛﺘـﺎﺑﻲ ﺑـﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ La Politique de Ghazaliﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺳﺎﻝ ١٩٧٠ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ Paul Geuthnerﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳـﺖ .ﺍﻳـﻦ ﺍﺛـﺮ ﺑـﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭ ﻏﺰﺍﻟﻲ« ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻭ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎﺕ ﻛﺘﺎﺑﺸﻨﺎﺳﻲ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺫﻛﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
١
' 6& \!Oان ا !م ا* ! 6رد ا\! ? .و #آ ي از @ & د .در ای \0ی ، JKو اد& !ت ا* ! & 6اوج !O Jی 1د ر* ! \!O .ن & 6وی و ه' در ز ' 6ه !ي N P 7Qدا '71و !Nی! '& .Q7د 1د!> ،ه #را & 6آ ز #اي & اي !(Oﻝ .ه ! و ر> : & اي & اد 5 *!5ی< آ د .از 9ن* !K 1 ،ي *!5و * 6 &!= 6& > H * \0و * ! & 7 ! 9ن Nدا . '71ا* ! 6از 9زادي Aه 1 & 5ردار ،ا ! =!ی !ن را & \ 6 & 7 Rی L !Kه ' < =7آ د و 6 >0اي & ! 6ری ! Fري و ی ! وی آ = : 7ا . '7اه . ا* ! !ن ! 9 = :5 *6 & 7 R & \! Oن در 5 R Nد JKو Oه' ا* & 0د#ا* ..ﻝ ی !* ' ن > ن ! Iرم ه Hي را > ن ا* ! د !ي ا*0م ! #ا* ..در *!ل ٤٨٣ﺡ@ !5ح > ( 6اﻝ ت را & 6ف 1د در9ورد و از !5 !H 9رز 1 ' #د را &! * ! > Hن ! 9ز آ د و در ت آ !ه Nوان و ? و!1 #ص 1د را & 6ان >!& < %ا Oای داد .ﺡ@ !5ح ( =7 & د آ < = 6ا @ !ن ! %از ادراك ﺡ= = .ا* .و ﻝ Aا = < & اي ( . Oﺡ .. @ # ' @& Lاز 9ن* ،ا @ !نه ! را ان & < = 6و 1 = Q Rد ره ! آ د ،زی ا ! 9د! Iر 6 5و ? اه 1اه' و @!> =7در & 6ﺡ< @!^< 1د و درك ﺡ Lو ﺡ= = Q .اه' & د .او از ای = !ت .O ? 6H 7آ 6در ( .Oﺡ ،Lﺡ! ( ( 6& .%ا* ،.ا ! 6ه ع ( ؛ ( آ! 6ري از & !M1د #و &! !1ص و Zی ات 1او !5رك و (!ﻝ & 7ا & Rی .را & 6اط @ =7ه ای .آ' .ا ! =O 6& Eان ا& = & اي '! .1ا !م ( م ،ا ! آ ( 6و ا\! 7وا :%ا* ،.ه !ن ا !م ا* ! ا* .آ 1 6د اد !ي ا ! .دا 67و ﺡ ! 6 & 7%ا ! 5ت ا ! .. @ 7اﻝ & \6ر ! 1ص ای Eی ( 6ا* ! 6را در ^! gOاﻝ 6 '\!5و <^!gOاﻝ @ E7ی 6آ 6& 6اﻝ @ E7ي ه ( وف ا* = ،.آ د#ا* ..او ( =7ا* .آ E 6ی 6 ( 6 ! & =O ! 9اي & د#ا* & .اي ? ی از &9 !%6وردن اﺡ!Jم > 9ن Hو ع ا*0م .اﻝ ( & =7د آ 6ا* ! !ن & ! ردآ دن ( ! !ه ي > 9ن آ ی و ! Jﻝ Pو ( !ﻝ 5 ! N ا*0م ،در وا> 5 J' Vت و ر* !ﻝ .ﺡ gت )ص( ،#و 1د را از د !ي ا* 0م \ د د#ا .او ا* ! !ن را و & دی ! و ! 9را @ :% 7ه ع = & .و 9زاري از : !%ا .ا* 0و !K 1ي *!5دا .د> 6J 9 Lﺡ 6اﻝ & E 6ی ( 6ا !م ( م، !R & '75ندادن ورت = < در ( . Oﺡ & Lد#ا* ..اﻝ ( & =7د آ ! < = 6ز & 6 د* (% 6& * 7از 1د =< را !Rن ده وﻝ & اي اﻝ ( وا>( ه !ن 5 ! N ا*0م ا* .آ 6از وﺡ 51داد#ا* .و از را! ( #ﻝ وي و > 9ن ا* .آ 6ه ' eا اﺡ!%! 7ت (' ي 1د را !* VKزد ? '@&! .ه!ي =< =Oه' R !Fد ? دد آ 6ا @ !ن 9ن را و* 6آ ^!@ PRآ 6در ﺡ !1 6Mص اﻝ !م ا* > ،.ار ده ! 5 6 & .رت دی ، Fاﻝ ( & =7د ه 9ی' 5 ! N . (% 6ا* 0م و > 9ن رد > 5ل &! < = ،ا در &@ !ري از @ !^< .را از * = Q Rده .دا آ 1 6د اﻝ ! ( Z .ﻝ ا* ! !ن & د ،او ای 6 7Jرا در آ! 7ب اﻝ '= Aاﻝ0 gل آ 6ح اﺡ ال روﺡ ! و * و * ك روﺡ و = او*! & ،.ن آ د#ا* ..در 9ن دوران اﻝ & Mد آ 6ا ا>@ !م %ی' ?!ن ﺡ= = .را =Oدر ی Jاز ! Iر? و &! & #آ ! 5 6رت& د از ! J7ن آ 1 6د را اه < رأي و Eدا @ '7؛ 6K*0Oآ 1 6د را اه< ' LMو & ه!ن د ؛ &!\' 6آ 1 6د را اه < ( و م & 6ا>! 57س از ا !م ( م دا @ '7و & ! 6 O # 1Dآ 6اه < 6K !Jو ! Rه # & د .اﻝ ا!JOر ه ی از ای ? و#ه! را رد !Mﻝ( > 6ار داد و Nاز رد م آ0م و 6K @ Oو ( !ﻝ &!\' !ن \ 6 & . 5>! ،ی= 6 O 6روي 9ورد و & اي < & 6ﺡ= = .ف را ا! 71ر آ د ) ".آ !ی dاد . (١٩٢ ،١٣٦٣ ،از ای رو ری JK 6Rا >01اﻝ !ًO ،آ 0و FQ*!Nی &! 5 6ت 9 J7ن 5د 6 J & #او !ع * !* و ا ! 7%ز ! 6وي در رو >!ﻝ JO :ا >01و ل روﺡ وي 1 6 & ،ص ? ای وي از ع 6 & ،آ !ل ا >01از \ ی Lری! .و Aی 6& K :روش Z !Oدا 67ا* ..در ز ? '! 1 6د اﻝ '= A اﻝ0 gل ی@ در & ! =Oن# ،اي را '! 671آ < 6ا ان در #! %و . 'J ! 'I ! O : M Rُ 0ن زی@67ا و !ه ! 9ه Iاز ﺡ . Rوزی ان آ ا 67ا*ً ..
٢
!ه 9را* 67اي دا 67آ 6در و %د او ه ، Iا @ !ن را & 6ی !د دی و 1ا ا ا 6 71ا* . )زری آ ب ،١٣٥٣ ،ص .(١٢٨اﻝ )> < 5از ل روﺡ ( و> 7در و Vو ﺡ !ل 1د ا ی Rو ﻝ! 5س 1! Oو آ 7 > :و * و و 9 Vرا* 1 67ی را آ !ً Q 6در روزه!ي ورود & 6 !E 6وي را & 6ورزا و ا اي & رگ ! ' آ د & #د ،دی ،ه ! Rاز !Nر*!ی وا>( در و %د 1د دی (& .ه! ای و 1 Vد را » 6 ! Rری !« ی! . Oو & 9 < 6ن & ' 6ان ی Jاز .O9ه!ي !@Oد ا N ! 7%دا..1 ی Jدی Fاز دDی< ? ای اﻝ & 6ا0 1ق ! Oو ف ،م ! Nي&' ي ! =Oي دوران & 6 ی( .ا < و ا @! N.ور & د #ا* ..او آ 1 6د & اي 6 =Oاز ! %ت (' ي و !دي ای !ي >!^< ) #اﻝ ،١٣٣ ،جا ،( ٤-٣ ،و در ع 6=Oا از Oوع و ا ل ( اد >!&< 0ﺡ6Eاي آ!7ب 67 !Fو &( & 6م & ط & 6ﺡ !ت ا 1وي و @ !^< & ط & 6ا* ار Lدی # ' 6>0ا*) ... .ه !ن ،ص < = ،(٤آ' آ 6ه 'Iدر & ! =Oو ¡ !ن & اد ( اد ا @ ! !ي وار* 67آ 5د #وﻝ در & * ی ! ! Iر ،6 !E 6 =Oآ 6در Hدرس و '! #اﻝ ﺡ! #ا ،ا !ل &( gاز » ! & 67 R 9 ! 9ری !« & د6 & # \ ري آ!? 6ه \! & .اي L 1رت ? 67Oو & 6اي 1ا و دی Fای آ# 6اي از ! 9ن & . !\ 6آ دن & :ِH(ْ ُ ،د#ا ) اﻝ (١٤٢ -١٣٩ ،١٣٥٩ ،و ا ی6 Rاي ، 5 \#! % % !لا وزي و د ! %ی ا !R . '7ه !E #ه و ری! در > ، JOل و < ا\ ا! Oن ،اﻝ را از و >( 1 .ی & ار آ د .١در ' !جاﻝ(!& ی \ ،ح » = & 6 5ا ،«4ا !ر #آ & 6 «ْ: ْHدارد و ? ی ا? آ@ از ای دو ! Oرغ د! R ! & ،ط !م روي & 6 ع »ری! و ُ ٢ !5دت 1اه 9ورد و &! ق و ر & ،.5ان > !م 1اه آ د . !ی دﻝ < ا !Qﻝ .Kاو &! ! J7 ،6K*0Oن و ! =Oن ه & ی & . %د #ا* .آ 6ه ی از م ،6K @ Oآ 0م و ،6 =Oای! Hد ( :آ' و از ای ' ، Eﺡ= = O .اي ( :د. &0 6و9 6& ^!> #ن 1 ،د را & 6ﻝ !ظ 7م &!= 6ی 1ی دا ' و ﻝAا > < و >!ل ه ی از ! 9ن در آ !ل ا >01و * . 0ر!7Oر Oدي و ا..@ e ! 7% آ ي ا ق &) « Lُ 1وزن ا 67K? 6& ، !& (LOرا : »ا01ق « &) « L ُ1» V %وزن > (<Kو » ُ ا ! Kدر آ!7ب » Kدات « ،ای دو واژ #در ا < & 6ی ری!& 6Rز ? دد '( 6& L َ1 ، ه .و <Jو ر ا* .آ 6ا @!ن &! ' & RIو > '( 6& L ُ1ا و *!Hی! و !Kت درو ا* .آ RI !& 6دل دی #د &!'& .ای ان ? » :.Kا01ق !K 6 Hت روﺡ و &!\' ا @!ن ا*« .. ه (' را ﺡ م Oآ! ! در آ!7ب »ﺡ=!ی9 « Lورد #ا* !H 9 ،.آ ? 6ی &» :ان آ6 1ي !5رت ا* .از ه 7ا* 7ار &! Kآ 6ا!(Oل & !*9 6و & ون !ز & JO 6و ا ی 6Rاز 9ن !در د «.اﻝ ﺡ= = J L ُ1 .را 5 'Iآ' : "& ان آ9 6د را از دو O9 Iی #ا :ی Jآ!ﻝ 5آ 7& َ* RI 6& 6ان دی و دی Fي روح آ % 6 & RI 6دل ،ان &9 6ن را #ی! ..Oه ی Jاز ای دو را Jی و ز 7ا* ..ی Jرا ﺡُ@ ِ
- ١ﺍﺯ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺳﻮﻝ )ﺹ( ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩ» :ﺳﻪ ﭼﻴﺰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺍﻧﺪﺭ ﻭﻱ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﻪ ﺑﻮﺩ ،ﻣﻨﺎﻓﻖ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﮔﺮﭼـﻪ ﺩﺍﺋـﻢ ﻧﻤـﺎﺯ ﺑﺮﭘﺎﻛﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﺭﻭﺯﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ :ﭼﻮﻥ ﺳﺨﻦ ﮔﻮﻳﺪ ،ﺩﺭﻭﻍ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻭ ﭼﻮﻥ ﻭﻋﺪﻩ ﺩﻫﺪ ،ﺧﻼﻑ ﻛﻨﺪ ،ﻭ ﭼﻮﻥ ﺍﻣﺎﻧـﺖ ﺑـﻪ ﻭﻱ ﺑﺴـﭙﺎﺭﻧﺪ ،ﺧﻴﺎﻧـﺖ ﻛﻨـﺪ« )ﻏﺰﺍﻟﻲ ،١٣٦١ ،ﺝ ،٢ﺹ .(٧٩ﺣﻖﺗﻌﺎﻟﻲ ﺑﺮ ﺍﺳﻤﺎﻋﻴﻞ )ﻉ( ﺛﻨﺎ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺻﺎﺩﻕﺍﻟﻮﻋﺪ ﺑﻮﺩ )ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ(. ٢
ﻏﺰﺍﻟﻲ ﻋﺎﻣﺔ ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﺭﺍ ﺍﺻﺤﺎﺏ ﺗﺨﻠﻴﻂ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﻣﺘﻨﺒﻪ ﻭ ﺑﻴﺪﺍﺭ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺫﻛﺮ ﻣﻨﺖ ﺧﺪﺍﻱ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺭﺍ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ ﻭ ﺑـﺎﺭﻱﺩﻳﮕﺮ ﻏﺎﻓﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻋﺠﺐ ﺁﻭﺭﻧﺪ .ﻋﻠﹼﺖ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻋﺎﺭﺿﺔ ﻏﻔﻠﺖ ،ﻓﺘﺮﺕ ﺩﺭ ﺍﺟﺘﻬﺎﺩ ﻭ ﻧﻘﺺ ﺩﺭ ﺑﺼﻴﺮﺕ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺣﺎﻝ ﻗﹶـﺪﺭﻳﺎﻥ ﻭ ﻣﻌﺘﺰﻟﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﺤﺒﻂ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﺠﺐ ﺗﻮﺃﻡ ﺑﺎﺷﺪ)ﻏﺰﺍﻟﻲ ،١٣٥٩ ،ﺹ .(١٧٢
٣
L َ1 ت &!\ ا*!'I ،.نآ 6ﺡُ@ ِ !5 L ُ1رت از ر ِ .L ُ1ﺡُ@ ِ ? L َ1ی' و 9ن دی Fرا ﺡُ@ ِ !5رت از رت !ه ا*.. ت !ه 9 F ، !5 Jنآ َ ُ& J RI 6د و & ی ! ده !ن َ ُ& Jد و و ه !ن\ ر آ 6ر ِ & ،ی!9 ! ...ن ? ! #آ ' & 6و RIو ده !ن َ ُ5 َ J 6 %د و ا ر ِ 1ر ی Jیَ ُ5 َ Fد ،ه 'I رت &!\ َ 5ُ َ Jد ! 6َF 9آ ! I 6ر > ت ا ر وي َ ُ5 َ Jدّ > :ت ّ > ،ت ّ > ، R1ت ت و > ّت ل !ن ای ه * ) ."6اﻝ ،١٣٦١ ،ج ،٢ص .(٦ ر* ل )ص( ا ر د ! Oد!&» :ر 1ای!! L َ1ا O9 Jی ي ? J L ُ1 ،دان« )ه !ن ،ص.(٤ در دی 6I!5آ !ي * (!دتZ ،آ آ' آ I» 6ن ? ه 9د در اول O9ی' !> و @1 !H 6 & Dه ت و (!ﻝ«.. H ا* F J ،.دد وي را از ای = !ن & 6در 6 %آ !ل ر* ! ن ،ا ّ )ه !ن ،ص .(٥ و 9 6J !'Iن آ ! -آ 6و & را &!K 6ي ز ِر !1ﻝ ر*! -د ار ُ& َد ،و ه آ ، *!'R . ّ Jَ َ .ر* ! ! & ان، !K 6 & . ّ & .و ِ *!K ه ©' ای آ ! -آ ? 6ه 9د را از ِ ّ@1 *(!دت ا& ي ی!& -ه د ار & د و ه آ@ ا و ه ! Mر آ 6آ ! را ان در ?' 6 ' Hه Nز ی! .Oزی ا !%ي 9ن در 1ا 6ك ا*!% ،.ي آ !ي *(!دت ا& ي در 1ا 6ر& & ّ . ل 5 Nان &! N .ه آ 6 ا* .و !%ي ای 1ا 6در ! *9ن % ،اه ِ !F7 Oن و در ز ،د ِ < آ !ر وي 'N %ار و ? !ن ت ّ 5ت %ی ،را ْ#آ د ، !& #و ﺡ! ِ ای آ ! %از ﺡِ g ك اﻝْ َم ﺡَ ی )!&] (٢٢/٥٠ز & دی و & آ Rی از ُ َ َِ 5َ Oَ َ^!M ْ' َ َ !'ْKR Iدی Fي @َ Jَ Oَ .. Nد! ? #ن RI ،ا وز & ا*) [..ه !ن ،ص (٥ . از Eاﻝ ه ف ﺡ!( Lﻝ از ار*!ل و& @.و! Iر ه ار ، 5 Nی9 Jن ا* .آِ Q @ُ » 6 ای آ ! در 9 L 1ز ،و &! ای!Rن & Fی' آ % 6ه ِ دل را در & !H 6ه ت Iن &!ی !د و ت دل از او* -.از وي Iن &!ی زدود ،و او !ف ﺡ #را & 6 ا01ق ذ 6را آ 45ُ1 6و آ ور ِ وي Iن &!ی آ «. Rو & 6ا! %ل = ،د از آ ! را ! & 'Iن آ' آ 9 6د از ه 6 I !5ی ،ی(' !Kت = !N ،ك و & ه' 6د و & 6ه !5& 6 Iی ،ی(' !Kت آ !ل9 ،را* 67 ? دد 6 % * .ای آ ! را روي? دا از د ! و روي9وري & 1 6او دا )ه !ن ،ص .(٦ از ای رو !Kت = و ا01ق ! ' @Nی ،< Q& ، R1 E #ﺡ@ ،آ : Hُ ، 5و ری ! و ! Kق را » !Jت« ! و ! 9را در >!ﻝ :د #آ!7ب در ر& * Vم اﺡ !ء م اﻝ ی ح ده \ .ی= 6 9را* 7دل & 6ا0 1ق ' @Nی I ،#ن ،. 5ّ ، J ، 5ر ! ،ر ! %و آ < ' .ان » '! Hت« در د #آ! 7ب ح داد # #ا* ..از ای رو ،وي ' ! & & 6ر* در '! Rء ب J # ' @& ! @Kد! I 6 & 6 J & ،#ر %#ی از ر! & V Oری !ي ا N >01دا 6 71و ( =7ا* . ه !ن\ ر آ 6ه ف از !Hه ، K ! & #ی(' ه !ن ! %د اآ ، 5آ \ 6ی= 6 O 6ا* ،.از & & دن ات ( 6J & .@ !@Kی< ) .*! 9اﻝ ،١٣٦٨ ،ج ،(٥٥-٥٤ ،٣در & . و ادب * Qاز @ .5 6J & ،.از ا 0ح ا* .و Zاﻝ .و ﺡ Lه آ 6ه ف دی ا* & ،.ون & .دی' ..@ J از Eاﻝ !(* J L ُ1د ا* .آ :5* 6* 6دارد :ی Jا < MOت ،آ 9 6ن ! Mو < gO 7 ، Q * 0ا Vو ی ! . L َ1 ... < MOتْ ً L ُ1 J اﻝ ا* .و &( gا Oاد در ا ِ دوم ای آ 6ا @!ن اراد #آ' و 1د را ! P¡ Jی آ 6ا!(Oل Jا !Hم ده و در ای آ !ر & > 6ري 0زای < و ا0 1ق J !ر* .و ا ار & رزد ! ای ! ،L ُ1دت و 6 Jاو ? دد و P ّ Jآ ! ً * ّ ای 6 >0 ، %ء \ V5وي د0 6& .و # #وي 9ن ا* .آ ، 1 .K 6درونْدل د و ِ !ن دل و ا* ) .اﻝ ،١٣٦١ ،ج ،٢ص * .(٧٥م ،ه !& 75آ@! آ 6ا01ق و ا! (Oل Jدار & 6ورتْ * J L ُ1 :5در ا @ !ن د ،ه 1 'Iد از 9ن & !& 51
٤
) اﻝ ،١٣٦٨ ،ج ،٣ص ١.(١٣ه آ آ 6 & 6آ !ر ! Jدت آ' ،ا0 1ق Jدر او Nی ار ن دل از * ِ ای آ 6ی( .آ !ر O Jد #ه ا* .آ = 6د از ای ? ،دی ِ د و ِّ ت ) .* Jاﻝ ،١٣٦١ ،ج ،٢ص .(١١ه آ@ آ 6ای * 5 6 رت ز 6& .ر ِ ? دد 6& ،در 6%آ !ل ا >01ر* و ه آ 6از ای ه * 6وم ! َ در =!وت آ! < ا* .. ّ#اي ه & او &! ' آ 6در!%ت P 7Qاز *(!دت و =!وت را & ? 67Oا )ه !ن ،ص.(١٣ ﺡ!( Lﻝ = 'Iی آ د #آ # 6اي آ دار و ر!7Oر !ن * !( * :5د ' ي و #اي دی:5 * F =!و ' ي ? دد9 .د 1د ا 1ی 7 Rرا & *!'Rو & 6اراد 1 #د .Q5 1 ،و * (!د ' &! <gO 6& Fاﻝ !'5 & .ي JOا* ، 0اﻝ Zآ آ' 6آ! < ا0 1ق ،از & و 9 71 ! .= 1ن در و %د ) 5 ! N Qص( و در 6%آ !ل 5ت ای!Rن # L= 7ا*.. ٢ 5 ! Nان را!(* #دت و =!وت را & دم !J 9ر *! ) '71اﻝ ،١٣٦١ ،ج(١٣-١٢ ،٣ 6& .ای ' & :آ 6ا01ق در اﻝ O ،د ر ا* ،.وﻝ او ا0 1ق را & ! ' 6ی ! ،ی . آ !ل Oدي دا ،زی ا آ !ل 9 L ُ1ن ا* .آ ! ' 6ن 1ی را & 6د* .ع ده و 5 ! Oداري از ع & وي ! *9ن د و در & !\ ه '!ز .و ? ا & ! ع ! .در ت ا& ي« دا 9 6& ،ی 6ی 0 َO 6Kو ای &!ر #در آ !ي *(!دت ،آ9 6ن را »& 6ﺡ= = .آ !ي *(!د ِ ﺡ َ9 >) !ً%ن آ ی ،(٦٥/٤ا*!'7د @ ِ َ َ D ُ ُ 'َ ْ &َ َ Hی ِHوا Oا ُِ K َ ك َ ! O ¡َ ُJ ن ﺡُ ّ7ی َ Dیَُ ُ' ِ e َر®& َ آ' ) اﻝ ،١٣٦١ ،ج ،٢ص N .(١٦اﺡ !ي ﺡ= = ا* 0م & ! '( 6ي اﺡ !ي ا0 1ق ِ ( % @ ! !ن از \ یّ Lل در ا01ق Oدي ! 9ن ا* ..در اﻝ '= Aاﻝ0gل ? ی : " اآ' ن !7Rق ا 0ح 1د و دی Fا N ...از 1او 1اه ا& 7ا ا ا 0ح آ' و * ¯ ا و* 6اي & اي ا 0ح دی Fان > ار ده ؛ ا ه ای .و * ¯ و* 6اي & اي ه ای .دی Fان آ' " ) اﻝ ،.#١٣٩٧ ،ص .(٤٣ ت & !\ ) اﻝ ،١٣٦١ ،ج،٢ص (١٦و @ L َ1 .5و ،L ُ1ه !ن در اﻝ ،ا0 1ق ،ر ِ @ ! .5ه و & !\ ا* ..در ( ی 6 7K? L ُ1 Pا* ! 5 » L 1 :.رت ا* .از ه ْ 7را* در ، ْKآ 6آ!ره! از 9ن & * 6ﻝ .و ! !*9در د9 & ،ن آ 6& 6ا ی 6 Rو ر ّویّ JO] .و [< ® Z ﺡ!َ &ُ .%د N .ا? ه !'I .ن &! آ 6از او ! (Oي 1ب آ 6در =< و ع * 7دَ ُ& #د !در ي & ? ی' «. ? دد9 ،ن را 1يِ 1ا ' و ا? ! (Oي ز .از او !در د9 ،ن را ِ 1 ) اﻝ ،١٣٦٨ ،ج ،٣ص .(١١٣ اﻝ 1ي را آ دارّ > ،ت و ( .Oدا زی ا » L ُ1ه K .و رت &!\' 9 6ن« ا* . )ه !ن،ص 1 6 J & ،(١١٤ي 1ش 5 ! N * .Kان و < !Oی ا !ل ّی=!ن و # !Hه ! =7 #ن و ری! ّ5(7 .ان ا*) .ه !ن ،ص .(١٠٣در ا& 7اي آ!7ب ری! K .در & !ن Q 1 . gOی و Jه & 1ی ! O ،ی ﺡ! ( Lﻝ & 5 ! Nرا ذآ آ' آ O 6دَ :و (٤/٦٨ >) ٍ E Lو ا Oای آ 1 6ي 1 ، 5 ! Nي > 9ن & د #ا* ..و در ادا 6 ٍ ُ1 َﻝ(َ ُ اّ َ !J َ ّ ِ Dرم ا01Dق« ) ا &!7 * Kد#ا ! 1يه !ي را !م ُ . > ل 5 ! Nرا آ O 6د » ُ&(ِ ُ ? دا ( = < آ' .در ه ! ! Hدر » 7 @ Iدی «» ،ای !ن« و » < Q 1 ،« < !Oی و ?!Rد#روی ،روای!ت و ا> ال K 7Qدر & آ!ت و ات 1ي 1ش 9ورد #ا* ).ه !ن ، .(١١١ -١٠٧
- ١ﻋﻼﻣﺎﺕ ﺧﻮﻱ ﻧﻴﻜﻮ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﺭ ﺳﻮﺭﺓ ﻣﻮﻣﻨﻮﻥ ﺍﺯ ﺁﻳﺔ ﺍﻭﻝ ﺗﺎ ﺁﺧﺮ ﺁﻳﺔ ﺩﻫﻢ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ » :ﹶﻗﺪ ﺍﹶ ﹾﻓﹶﻠَﺢ ﺍﻟﻤﺆﻣ ﹸﻨﻮﻥ .ﺍﹶﹶﻟّـﺬﻳﻦ ﻫـﻢ ﻓﻲ ﺻﹶﻼﺗﻬﹺﻢ ﺧﺎﺷﻌﻮﻥ .ﻭ.«... 7 . ٢آ!7ب 6اﻝ ك را اﻝ &6ز&!ن !Oر* > ی H'N # * 6& L (7 ،ه Hي ،در ع ا01ق 67آ6 در !ن eﻝ!Kت 9ن > ن ' ،ﻝ 7ر V Oو =! !7ز ی!67Oا* ..ای آ!7ب & 6 !O6آ 7از ی * (& #از Zﻝ 6& ،P ز&!ن & # 6 %و ' ان اﻝ 57اﻝ @ 5ك 6 Oاﻝ ك دارد آ K * 6اﻝ ی ا& اﻝ @ & !5رك & ه ب إر& ،از ا !ن اد&! و ( اي 6دوم * R #ه Hي ا !Hم #ا* ..اﻝ در eﻝ!Kت ا & >01 '!& Vو A A1ZهZ 5آ دارد و ا? از JO !5ي-آ 5 M 0ا A1ی! ا>!57س آ د (* ، !&#آ' ! < Aه9 5ن را & !ی و 9ن را در >!ﻝ :ی( .اﻝ > ار ده .
٥
ي 1ش ¯ دا 6 71و 9 # =Oن را & !ن آ د #ا* .و & < = 6از وﻝ & 7 @ I 6و ﺡ= = ِ 1 . ﺡ0ل و Oاخدا 7 ﺡ gت )ع(9 ،ن را در * I 6دا @ 67ا* N :.ه از ّ !تِ 7@ُ% ، ! & 6=Kل * .اﻝ آ M 6ح د ای ا* .آ !& 6ای 9 ، *!Kی ! از Eاﻝ ا0 1ق در ا @!ن ،ی ي ا* .ی! اآ &!@7؟ از !5ر آ 6در ذی< 9ی *!N ،اﻝ # Oد: " آ دك در د Nر و !درش ا ! .ا* ! N 5 > ..ك و ? ه ش Kو * !د #و ! 1ﻝ از ه = Rو ر ا* .و ANی اي ه = ،و & 6ه * آ 6او را ! 7ی< آ'' ! 7 ،ی < د .ا? او را & 6ا !ل ! 1دت ده' & ان . 1ر ی!& و در د ! و 19ت .Q5 1د ،و Nر و !در و ه ( آ 6او را ( داد #در اب او ی &! ' ؛ و ا? او را & 6آ!ره !ي ز . !دت ده' ،و Iن & !ی وا?Aار ْ َش!= 6& ،وت و ه0آ .ا 7Oو ?' ! ? & #دن * . * Nو وﻝّ ِ او ا ). " 7Oه !ن ،ص (٦٢ ،L ُ1آ 6ا 7ال & > < = #و آ !ل ﺡ . Jو ا 7ال > : g #و وﻝ در ﺡ !ل ،ﺡُ@ ِ ت و ا\! ! 9 .از =< و ع &! 9 .* & . & !& ! ' ،ی & 6& 6Jدو و 6 %ﺡ! < ? دد :ی % 6 & Jد اﻝ و آ !ل MOي و دی Fي & 6اآ! @7ب ای !Kت & !H 6ه ت و ری! ،.ی(' & 6وادا & K 7آ!ره!ی آ9 g=7 6ن M L 1ب ا* )..ه !ن،ص (٥٠
اﺡ ء %ما ی( اﺡ !ء ماﻝ ی & ،رگ ی و
ی ا اﻝ در دوران JO F7QNي و روﺡ او* .. ?# 67Kا* .آ " 6ا? ه 6آ!7به!ي !ﻝ ا* 0م از !ن ر . Oو =Oاﺡ !ء & !> ! ! & ، دا 7ای آ! 7ب ? ،ی Iي از د* &6 7O .د N ) ".ر %ادي .(٩٤-٥٢ ،١٣٧٩ ،ای ک!7ب را اﻝ در دوران ک' !ر ? #ي از ری در ر* ،6 !E 6و &( از & وز د? ? ه!ي روﺡ و ری ? ه!ي ´Oي و & ا & ? ی ن را!H #ه #و !H µدﻝ ،6و در ای !م * K وا>! ! * 'I .ﻝ! 6 & 6م و > س و ﺡ! Hز & 6ر ! F 67رش آ Rوﺡ! < ا>! 5ت 6 ! Oو !Mﻝ(!ت !ﻝ ! 1 6د را در 9ن & 6ودی(! .د. اﺡ !ء م اﻝ ی آ!ر ! E 6اﻝ در دوران ﻝ .او* ،.آ &! 7ا* & .رگ در ﺡ ود 6 K ١٦٠٠رﺡ ،آ (& 6ه! &.5*!' 6ه!ي 7 & . Q P 7Qی و اوﻝ Q از ای ک!7ب6& ،د* 1 .د ' ' . ،Pان "ک !ي *(!دت" 67ک 6از ی ک: 7 ا >01و اد& ز&!ن !Oر* ا* .و ه © ن @ 6Qا و ک! < "اﺡ !ء اﻝ( م" %د @ .. 7ک !ي *(!دت در =!م =!ی@ '7 ،6ک! < و Lاز (!ﻝ اﻝ ا* ..ا* !س اﺡ !ءاﻝ( م، & ا ی . & 6 Rو ا0 1ق ا* ،.وﻝ در آ !ي * (!دت @ !^< & 7آ 7د و ا0 1ق Nر ? دد .ه ف اﻝ از »ا0 1ق« در اﺡ !ءاﻝ( م ،در وا> 6 ! O . & Vا* ..در د ه JK7ا* 6& ، 0ا از #اﻝ ! ای ﺡ <=7@ JO ،و & ی Vرا 6& V%ا01ق را ان ی!) .Oزری آ ب ،١٣٥٣ ،ص .(١٨٧ Qدی Fاز اﺡ !ءاﻝ( م ،ﻝ! 5ب اDﺡ !ء ،از & ادرش اﺡ اﻝ ا* .؛ ' !ج اﻝ=! ی از ا& اﻝ Hزي؛ اﻝ( از & !ن & Qو 6Hاﻝ!g 5ء A Oی:اDﺡ !ء از O @ 0آ! ! ،دی Q Fه !ی ا* .آ 6از ای آ! 7ب رت ? .6 7Oاﻝ 6 75در !ن ه Q 6ه!6H ،اﻝ!g 5ء ' ﻝ!7 .زي دارد. آ!7ب '=@ ا*! I 6& .ر &!5 Qدات! ،دات!J ،ت و '! Hت ،آ 6ه ی از ای & Qه! ١٠ & < 7Rآ!7ب ا*.؛ اﻝ در = 6اﺡ !ء ? ی آ 6ای #وی را از آ6=O :7 ? 67Oا* :5* ! .ر 6=O .5دو*!7ن &!M 6ﻝ(9 6ن &! ،زی ا آ ! 9 :7ه '=@ &! I 6ر& Q ا* ..اﻝ! 675ه !M .ﻝ :آ!7ب &6 ?6اي ا* .آ 6ای JKرا & !& 6& .ه ﺡ!ل ار&( Oل اﺡ !ء ماﻝ ی !5رتا از: .١ر&!5 Vدات :آ!7ب اﻝ( ،آ!7ب > ا اﻝ(=!ی ،آ!7ب ا* ار اﻝ! Mر ،#آ!7ب ا* ار اﻝ ،#0آ!7ب ا* ار اﻝ آ! ،#آ!7ب ا* ار اﻝ م ،آ!7ب ا* ار اﻝ ،آ!7ب 9داب 0و #اﻝ= 9ن ،آ!7ب اDذآ!ر و اﻝ ات و آ!7ب :اDوراد.
٦
.٢ر&! Vدات :آ!7ب 9داب اDآ< ،آ!7ب 9داب اﻝ'!Jح ،آ!7ب 9داب اﻝ :@Jو اﻝ (!ش ،آ!7ب اﻝ 0ل و اﻝ ام ،آ!7ب 9داب اDﻝ 6Kو ا ،# 1Dآ!7ب 9داب اﻝ( ﻝ ،6آ!7ب 9داب اﻝ@ ، Kآ!7ب 9داب اﻝ@ !ع و اﻝ ، %آ!7ب ا!& Dﻝ ( وف و اﻝ' اﻝ ' ، Jآ!7ب 9داب اﻝ ( 6Rو ا01ق اﻝ'.# 5 .٣ر&!J Vت :آ!7ب ح :^!Hاﻝ= ،:آ!7ب ری! 6اﻝ' ، Kآ!7ب آ@ اﻝ# ] R اﻝ M5و #اﻝ Kج[ ،آ!7ب !O9ت اﻝ @!ن ،آ!7ب ذم اﻝ :gو اﻝ = و اﻝ @ ،آ!7ب ذم اﻝ ! ،آ!7ب ذم اﻝ <Q5و ذم ﺡ:اﻝ !ل ،آ!7ب ذم اﻝ #!Hو اﻝ ی!ء ،آ!7ب ذم اﻝ 5Jو اﻝ( :Hو آ!7ب ذماﻝ ور . .٤ر&! H' Vت :آ!7ب اﻝ ،6& 7آ!7ب اﻝ 5و اﻝ ، JRآ!7ب اﻝ Qف و اﻝ !%ء ،آ!7ب اﻝ =Kو اﻝ ه ، آ!7ب اﻝ 7ﺡ و اﻝ 7آ< ،آ!7ب اﻝ 65و اﻝ Rق و ا Dو اﻝ ! ،آ!7ب اﻝ' 6و ا01Dص و اﻝ ق ،آ!7ب اﻝ ا> 65و اﻝ !* ،65آ!7ب اﻝ JKو آ!7ب ذآ اﻝ ت و ! &( . # در ر&!5 Vدات را& Q 6Mق &! !1ﻝ ،Lو در ر& ! Vدات روا& 9د !ن & ! ی Jی ، Fو در دو ر& V !Jت و '! Hت را&9 6Mد &! 1ی 7Rرد Oو آ !وش > ار ? د؛ و ه دو ر& V !Jت و '! Hت ا* .آ 6در E 5ی 6ا >01او در & !ب (' !ي را* 7ﺡ@ L 1و # Aی :ا01قe E ،ﻝ!= Pﻝ 6ا* ..زی ا در ر&!J Vت ا* .آ 6اﻝ در& !ب ا0 1ق و آ : > 6و در !ن رذای < & ! ! * ? Qی و در ر& ! I Vرم & & 6ر* ! gOی< ی ! !Kت ! Hت& ) Qاﻝ '! Hت( Nدازد آ ! R 6نده' # @ ! 75ه@ '7آ ! * 6ﻝ & اي = ب & 6ﺡ ،Lوف دارد و ﺡ دﻝ Jاز ای ع 9ورد!gO .ی آ 6از = 6 =& & : Eما !5ر ' از & ،6زه =O ،و . 5 & 6 & L (7 6دور #آ 6در ا* .آ 6ط Dزم ورود & 6اﺡ < & ! Dا* .و د? ? (' ي ا* :^! ..آ 6دا > 5در !ت ?'!ه!ن Oو # # © Nا* ،.د!Iر ا . د و & اي ه ! 9 6Rرا ك ? ی ،و & اي ای ا* .آ!& 6ی > < 5از ه Iﺡ :د ! را ری6Rآ آ' .زه ا اض از Iي ا* .و ا>! 5ل & I 6ي & 7و !ﻝ .در زه & ! Dی 6& .5 ،65ﺡ Lا* .آ ! 6را وا دارد ! & .Rو ' %را ه Oاي 1ا آ' ،و ای 6 5 زه L Mا* ..زاه وا>( 9ن ا* .آ 6 \ ! & 6وري در . 5ﺡ =O 6 & ،Lو ' !ي د ي & ا !'7د .از زی! 5ی ه !ي اﺡ !ء اﻝ( م ی Jدی Fای ا* .آ 6ه آ! 7ب & ! 6 5M1اي '!* : ع ! 9ز د .ای 6 5M1ه ! در !ی ! O .ﺡ .آ 0م و دﻝ' ' Rا>! # 6ا* ،.و ! 'Iن ا* .آ !& 6د> .و ر در 65M1ان & 6آ !M . Kﻝ9 :ن & N < Oد 67J .دی# 6J 9 Fاي از == ( =7آ 6اﻝ ! ' &@ !ري از ی@ ' ?!ن > ونو* !M Mﻝ ! 9 :ر دی Fان را، & ون ذآ A1Zدر اﺡ !ءاﻝ( م =< آ د #و در ای آ!ر از ! ' R Nن و (! ی 1د 6 7O ? R N و @ 6& .5دی Fان در ای آ!ر !رت & 7 Rي از 1د ! Rن داد#ا* !5 ..ی ای ع را از Eدور دا .آ 6آ !& &!7ای ﺡ Hرا ان 6& ZOآ ﺡ! ،6EOو &! ' !& Vو A 1fود Zﻝ Pآ د N) .ر %ادي.(٩٤-٥٢ ،١٣٧٩ ، ا ق در اﺡ ء !ی ا? ای & Qاز =!ﻝ ' 6ان " ر Fي " ' Iدا : *!' ،.د .ه !ن ﺡ!Jی != .رو !ن و ! ' Iن؛ رو !ن ر Fي آ د و ! ' Iن ز ! Fر زدود I ،ن Nد & #ا ا 6© 9 ، '71در : !%رو !ن & د 6& ،ﻝ 1 eد را د .ای ﺡ!Jی .را اﻝ در اﺡ !ء اﻝ( م در آ!7ب ح !Hی :دل & اي ! 5ء و اوﻝ !ء ذآ آ د#ا* .؛ از E او !ء و ﺡ! Jء آ ' ! آ@ :آ'' و 9ن را & # 6ر Fان رو & 6درون > : 1ی & ؛ و آ!ر اوﻝ !ء 1ا و 6 Oای ا* .آ : > 6را 6 Kآ'' و از ه ? 6ز و آ ورت !Nك آ'' 6© 9 ! ،را !ء & # 6اه< روم در > = :آ'' ! & ! 9رو ' و 0%ی ا Oون &6د*9.ور .در ای & Qاز =!ﻝ & 6اي ر !ی .ا! 71ر ،از !م و\!ﻝ :ر&!J Vت، !Jاز آ!7ب " ح !Hی :دل" و آ! 7ب "ری! M " K .ح د ! # %ر Fي
٧
' Iاﻝ !Rن داد #د > 6& ،ر و*!& 6I ? .Vی اذ !ن دا .آ 6ا !ت Eی 6اﻝ در &!ب ا01ق و !Hه K !& #و آ : > 6و در !ن رذای< در ه دو & < K 6 & Qذآ #ا* .. اﻝ در ! 9 65M1زی آ!7ب ح !Hی :دل ? ی آ 6 & . O ( (7 @ "6دل ا* 6 & 6 ،. !%رﺡ6اي از دی % Fارح او N .دل ا* .آ 6دا ' 1 #اي ا* .و او* .آ 6آ!رآ'' #ا* & .اي ر !ي او ،و او* .آ # '&!7 6و =7ب ا* 6 & .ﺡ gت اﻝ ،و او* .آ 6را#را* ! .ی' # ا* & .و؛ و %ارح دی % Fا ! 5ع و 1م و D9ت او @ 6 J !'I " '7از ای 9 & V Mی ،او ( =7ا*!H .ی :دل و ا* ار 9ن از !ﻝ Jت ا* ،.و آ 7آ@ ا* .آ
O 6& 6ﺡ= =! % .ن 1ی 6J !'I . !& LOاز ﺡ gت ر* ل =< ا* .آ O 6د :أنا· ی ل & اﻝ ء و > 6 5؛ و ﺡ!ی< ن 1او & ی ('!* .آ 6وي را ! Vد از ! Rه #و ا> 6 5و .Kه !ي 9ن N . دا @ 7دل و ﺡ= = .او !ف او ،ا < دی ا* .و >! \ #ی! * Lﻝ!Jن .زی ا آ 6إذا أراد ا· &( 5 1أ <(%ﻝ 6وا I ،6 5 > Z Eن 1اي ( !ﻝ & # '& 6اي Jی 1اه ،از دل وي & ،اي وي وا ! * Eزد .و " آ !ن ﻝ 6 5 > 6وا ¸ ،آ !ن 6ا· ﺡ ! ."¸Oه آ 6را از دل وي، 'Nده' #اي &! ،از ﺡ! ( Lﻝ & وي #! Fدار #اي & د .و ای دل 9ن ا* .آ 6ذآ در وي > ار ? د .أA& Dآ ا· Mاﻝ= ب .اﻝ & ای ا Zآ آ' آ \! & 6& 6ا* .آ 6ان از ﺡ= = .دل ، #!?9و ا? ا @!ن & ا ه ف از .= 1او * * 6& Kي 1او ا* ،.ه 6ا ! gء و %ارح را & . 1 6دل ? د ! دل ،را K * #را & \ . 0 * 6آ' .آ :دل در * Kاو & *6ي 1او ،ا*.؛ 6او ا* .و ر* ن & ' 6ط &! < 6ﻝ ا* .و آ !ل و *(!دت 9د ای ا* .آ! 6ی@ % 67ار ﺡ gت ﺡ Lد .اﻝ Zآ آ' ه 6ه و &' # &!ی وف ای ا د آ 6دل را 6 & %ا! (Oل و ا !ل ' @Nی !¯ @ #رد ! ،در 9ی ' 6دل ،ه روز ر و !ء و ا اق ،زی !دت ? دد؛ و ه 6ای' ! ه ن ! %د و ه '( .ي ا* .آ 6 واﻝAی !%ه و !' Oﻝ' ی'
*! .!' 5م 0ش اﻝ در & Qح !Hی :دل وف ای ! %ا ا* .آ!' . 6وی P 7Qو & 6و P 7Q # %آ ! I 6رد ' #ان ا* O! 6 & ،.آ دن دل و رو آ دن Iاغ ای !ن در دل Zآ آ' ،از ا*! R7دات زی! 5ي او ی Jای روای =' .ل از 5 ! Nا* .آ 6إ = ا Oا* 6اﻝ 6 ¹O ، eی' '& Eرا· .و آ @ '7ا*! R7دات او آ & '75 6 روای!ت و 9ی!ت P 7Qه@. '7 اﻝ آ 6در آ!7ب ح !Hی :دل ! را & 6ای ! درو Oا 1ا ،در آ! 7ب ری! 6اﻝ '، K L 1رت &!\ 9د ا* ،. L 1را ( ی Pآ' آُ 6 Eی 6ا 1 >01د را & !ن آ' .ا& 7ا ُ و !5رت ا* .از ه Zرا* در Kآ 6آ!ره! از9ن & * 6ﻝ .و ! !*9در د6 & 6 J 9 & ، ا ی 6Rو رؤی .ﺡ! & .%د؛ و در &!\ ! Iر رآ ا* .آ 6از 9 & 1ن ! Iر رآ 1 ،ش 1ی ، !م د و # > ! 9و > :g #و > #ت و > #ل ه@ ، '7و ل 9ن ا* .آ : g 6 و ت را .ا !رت =< و ع در9ورد .و از ا 7ال ای ! Iر ا < ،ه 1 6يه !ي J ﺡ! < د. اﻝ & 6ی & !ن آ' آ 6ان & 6ری! K ،.را آ 6و ا01ق را Aی:آ د .زی ا ا? ا0 1ق >!& < 5د ،و .ه ! و 'Nه! و Zدی :ه ! &!\ < & د .او ? ی %دات دو>@ ا ؛ ! 9آ 6& 6آ !لا Iن ! *9ن و *!7ر?!ن و ا امه!ي !ه و &!\ 9د ؛ و ! 9آ 6در ای!Rن > ت Nورش ا* .آ 6ان & 6ری! .و !Hه ! O ،#ن& دار !ن آ د 1 J .ی و ا 7ال > ا ،ی! & 6و %د آ !ل اﻝ و MOي ا* .آ . @ (& 6در \ V 5و MOت ،ﺡ! < 9ی ، !'Iنآ 6در ﺡ gت @ و ﺡ gت ی !' 5 -و
اﻝ@ 0م & -د؛ و دی 6 & Fآ@ :و &!H 6ه #و ری! .و وادا 6& K 7آ!ره!ی آ 1 6ي Mب ا>!g7ء آ' .ه !ن? 6آ 6 در ا& 7ا آ! < O9ی ،# R #و آ !ل و > ت او & R 6و & A 6& .ا ا* < &!> >! K ،.آ !ل O9ی # #و آ !ل او & 6آ 6و Aی :ا01ق ا* ..ای' E' 6Jر اﻝ از اآ & &!@7دن ا0 1ق & 6 Iد#؟ در \ ل * !ﻝ !ن دراز < ? F7Kو '!> & 6 Rد#ا* 6 J !'I ،.آ Nاز Oت او اﻝ= #!gه ا درای &!ر #ا& از Eد#ا* ،.و ? ی! او اوﻝ آ@ & د #آ 6از ای زاوی6& 6 !5ﺡ 4ا >01اﻝ Fی@67ا*AF& ..ری از ای' !> 6Jه ا ،ا !م را & \ 6ح
٨
& & ی Jم آ د#ا* ..او ! Oی " & ان اي دو* .ی ،آ 9 6ن دﻝ < آ 1 6ا6 % ا !م اﻝ 9ورد#ا* 6 J 9 & .ا0 1ق A Nی د I ،ي ! . @ <J Rان ? . Kآ ! > 6 ا @67ا .و ای Aه > 5ی ا* .آ 6ا01ق ¯Aی د ،و 'Iی ه ار ورق در 9ن * ! #آ د#ا .و ا? آ9 P Rن ا !Jل & ی & ! *9دي 'I F ،ی دراز &' RJي و > ! از 9ن Aه 5 & @! '71ي") اﻝ=!gت ه ا ،١٣٤٨ ،ج ،٢ص .(٣١٩اﻝ 675ای ا &( @ .ا? #اي ?AN. & K ' !&67Kی @ .و ا !م اﻝ 1ا* & !&67ون ذآ ا* از 1 E ،! 9د را & !نآ د ? . !&#ای'! @& ! 6Jر ' #ای آ6؛ & ! .اه < را Iن ? دآ !ن & ?' 5ا* ..و ی ! @' 6© 9ب & O 6دو* ا* .آ67K?6ا*،. ? ش & !& 6& !Rغ & .R در 71آ 6ا* .وي را * . ده &9از 9ب در و ! 1ب & 6زی ا 5Fری ي و !ب ه !ن !& #ر 9ورد! * ا !Hم ? ه &!& 6ر 9ورد و ﺡ 7ا? ای' Mر & د !&#آ 6ا !م اﻝ % ،اب = * Nر را داد#ا* ! 1 .ﻝ از ﻝP M @ .آ 6ای 1د! R ،ن از اه! 7م او & A 6آ و : \!Q 6 & 6 %دارد .آ ! ای' 6 Jه دو آ! 7ب اﺡ !ء ماﻝ ی و آ !ي *(!دت Rن از ای Aآ ات و '! 5ت ا* ..ا*! R7دات او & 9 6ی !ت و روای!ت در 9 5زي و ? Aر از ﺡ 6ﺡ! Hب ﺡ & ! 6ﻝ ر6 ،اي از ه د* . Aآ ات ا* ? ..ی Aآ I ،ن در * ' ،! ! O .ه = ﻝ A 6آ ،رو & د #آ 6 &@ !ري 9ن را &6آ!ر &@67ا ? .ای' 6 Jو> 7اﻝ=! gت ? ی > ! ا !ر 6 & #آ !ل ا01ق &( از گ دا 67ا !& ،ز 1د & !ن آ' آ ! > 6آ @ '7؟ و &'!& ای = ي آ6 & Q 6& 6 ا !م اﻝ وارد دا @ \ 6& 67ی= 1 & 6%د وي وارد ا* ..اي ﺡ !ل ،اﻝ آ!7ب ری! 6اﻝ' Kرا در ی !زد! & #ن E' ،آ د#ا* .و & ! & دن & !ريه !ي ، Kرا#ه !ي (!ﻝ 6Hای & !ريه! را ی &6ی & د .اﻝ & 6ا 6 & .Oای 6 7Jا !ر #آ' آ 6 ه ©'!ن آ <? 6& .5@ 6ا* .5@ ،.روح & 1 6اي (!ﻝ ا*.؛ از ای رو ا* .آ 1 6او K را & 1 6د ا ! .Oآ د #و Oد#ا* 6 O .QK .روﺡ .او ا !ت 1يه!ي را ای ! Iر & د؛ ﺡ .K ،. !H ،. Jو ل؛ و آ !ل 9د را در ا 7ال ای ! Iر > #دا . *!N Qی! ای'6J؛ ا01ق در اﻝ ،و اآ &!@7ا* * ..ا* آ! 7ب 6اﻝ ك Rن از . ( !%ا0 1ق و ( !رف ! Oو & \ 6ر آ »ﺡ « . Jا از ا Kادي ،ا ! 7%و * !* &! !M !& .ﻝ( 6اﺡ !ء ماﻝ ی ،آ !ي * (!دت و 6اﻝ ك در ی !& 6 Iاﻝ ﺡ 6اول ز ? ی(' » اﻝ 6 =Oا ﻝ « J7و !ﺡ: ' : آ * ری!* .و ی =!م وزارت و ا د* .O01 #!F7و 6Iاﻝ ﺡ 6دوم ی(' دور N # از 6 Kو Mدل در *!ی 6ری! .و !Hه ، K #ه !ن» Oوار*!% @ ،67ذ& ? 6ی و ره!ی « )زری آ ب ،١٣٥٣ ،ص 9 ،(١٢٧زاد #از 0 %ل و ﺡ & 6 =O . Rرگ & اد و،... ا01ق را =Oدر ﺡ 6Mع دی #و ( & =7د #ا* ،6K@ O .آ0م ،ف در @ !^< اﻝ &!ی & &' !ن دی ا* 7ار و &! ا ل 9ن ه !ه' ? د . ه ©' \ E L5وي ،ه 6ا ر ا >01دو \ ف » د« و » Aم« دار آ = 6د ﺡ¸ K 6 < Q& 6 & 0 »ا 7ال« & اي آ@ :آ !ل ا >01د ي و !ی !( * .دت ا 1وي ا* ً .. د 9ن > ر !ل 1د را & 6دی Fان & ! RQ5ا ! Mي !ل ی ! & RQن & او ! *9ن ? دد و &< Q رزد وﻝ 6& 6ﺡ ّي آ » 6 & 6ا* اف« آ A 6م ا* . !H ! & ،.اﻝ ازو و ( !ر 'I ﺡ ّي را » ی( «.دا و ? ی ه ! Mر آ 6ازوي 0ج :\ ،ا*! ( ،.ر < ا >01ی(! O L&!M 6© 9 . !& .ن ی( .ا*!& ،.ی ه !ن را ا ! Hم داد .آ !ل L ُ1 9ن ا* .آ 6ا @ !ن ' !ن اراد 1 #ی را & 6د* .ع * ¯!رد و 5 ! Oداري از 9ن را دو* . & ارد و & ا آ ? '& 6و . (&!7ی( ْ.را ِ!( * #دت 9د ا* ) .اﻝ ،١٣٦١ ،ج ،٢ I .(١٦-١٥ن &( از گ * ،وآ!ر 9د & ! ﺡ 1 Lاه & د ،و اِﻝ ِ 6اﻝ Vُ ِ%و اﻝ َ ،ه آ@ را > ار?! !& #آ@ ا*!(* ،.دت وي 9ن &! آ 6دو* 7ارش &! و ه 'Iدو* .دارد، * (!دت او & 7 Rد؛ از 9ن آ 6ﻝ ّAت و راﺡ .از ! Rه ت 5ب زی !دت ُ& َد ) .اﻝ ،
٩
.ی( .و 0ز .ﺡ ود اﺡ! Jم ،ورت را# ،١٣٦١ج ،١ص 6& N .(٦٣ورتِ (&!7 ، *(!دت ا* .و ('!ي ز ? ه ا* .و ه آ 6از ﺡ ود عّ 6& ،ف 1ی ،در? Aرَد6 & ، ه0آ .دی د ) اﻝ ،١٣٦١،ج &! '& (٦٥-٦٤ ،١ای ،ا0 1ق اﻝ !ًO ا* ..از Eاو ا0 1ق & ! '5ي ! P Jﺡ ّي آ 6از 6 & P ®Jرت \V 5 در9ی .* J ،و ای ا& 7اي *(!دت ا*.؛ وﻝ * (!دت وا>( ا @ !ن و> 7ا* .آ % 6ه #اش، 67 Oد و !Kت ی :ای !ﻝَ را از 1د دور !ی ، F7 O .K ! & .ا !ل از !ﻝَ .ﺡ Lوا < و LR 6& !ًOﺡ gت اDه ّ .ا !Hم ANی د ) اﻝ ، & ّRیّA? .رد 6& ،ﺡ= = ِ ،١٣٦١ج .(١٨ -١١ ،٢اﻝ ،ه !J 6ت ا >01رد 1 Eد را از > ل دی Fان & !ن آ' ! .ﻝ :ا*!'7دات او از > 9ن ،ﺡ ی ،4روای!ت و ?!7Kر . *!K 1و از 6K *0Oو JK7ی َ= 0و> 7در&!ر» #ﺡ@ « * ? Qی ،از 9ی !ت > ، 9اﺡ!دی 4ﺡ gت ر* ل )ص(، اردً . * )ع( ،زآ ّی! )ع( ، 9 ،ن & 5ا· 5 & J& ،ا· ،ا& * ی ،ﺡ@ & ي و< = ... > ل 9ورد و در Zآ !Mﻝ ،:از اَ! 51ري آ 6در 9 . Aن < = ،# 9آ' ) ه !ن ، .(١٣٢ -١٢٣اﻝ & ای ا !=7د @ .آ 6ار*!ل ُر*ُ< & E' 6ر Jی & L َ1 L ُ1د، !& # & 6Jر* Dن & > 6ای آ9 6د !ن * ! 9 #ن را ? Nو را! 9 #ن و اوﻝ !^!Rن را ادا 6ده' ، !7* Oد# #ا .ا ! 5ء # 9ا » ! L 1را از د ! & 19 6ت 1ا ' و . O9د ! و & 0و ' .وي Oا F& L 1ی' ! ،از وي ]د ![ ﺡ Aر آ'' « زی ا د ! * ِ ه 6ه! و '! Rء ?'!ه !ن ا* .و دو* 9 7ن ری 6 Rو ا < ه . ( 6ه!* ).ه !ن .(١٣٥-١٣٤ ،ﻝ Aا ا0 1ق اﻝ ، آ !ی دروندی' ا* .و آ@! آ 6در !1رج از ع ا* ، ' !& 0را ! < د. .
ﻡ*+ , Nر %ادي ،ا· ،اﻝ و 6 ! O A1fاو!( 6 H ،رف ،دور #ه Kه ! ،ر ،٣ #٩٤-٥٢ زری آ ب 5 ،اﻝ @ O ،ار از ر* ،6در&!ر #ز ? و ا ی 6Rا& ﺡ! اﻝ ،ا ! 9 Hر ،ن. ١٣٥٣ ، اﻝ=! gت 5 ،ا·& ؛ ! 6ه !ي اﻝ=! gت ه ا ! '& ،د Oه' ای ان ،ان،.١٣٤٨ اﻝ ،ا& ﺡ! ؛ اﺡ !ء ماﻝ ی ؛ e 6 %ی اﻝ ی 1ارز 6& ،آ ﺡ@ 1ی ، %ا !R7رات و Oه' ، Fچ دوم ،ان.١٣٦٨ ، ه ؛ اﻝ @ K 7ا Dل٢ ،ج!> ،ه ١٩١٤ /#١٣٣٣ ،#م. ه ؛ اﻝ '= Aاﻝ0gل 6& ،آ ﺡ@ ﺡ & *( ا* 5 !7ﻝ ،ا* 5 !7ل ،آ ١٣٩٧ ،6هـ ١٩٧٧ /.م. ه ؛ %اه اﻝ= ان 6 % ،ﺡ@ 1ی !I ، %پ * م ،ا !R7راتا\! 0ت ،ان.١٣٦٥ ، -ه ؛ آ !ي *(!دت ،ﺡ@ 1ی ، %ا !R7رات و Oه' ، Fان١٣٦١ ،
١٠
ه ؛ 6 Hر*!^< ا! Dم اﻝ اﻝ ،چ ،١داراﻝ & ، JKوت ١٤١٦ ،ق. ه ؛ ' !جاﻝ(!& ی 5 & 6 % ،اﻝ!5Hر * ( ي * !وي ،اﺡ ی( ، 7ا Hﺡ . Jو 6K@ Oا* ، 0ان.١٣٥٩ ، ه ؛ 6اﻝ ك H ،د و ﺡ ا و ( = !ت 0 %لاﻝ ی ه !ی ،ا ! R7رات &!& ، ان.١٣٦١ ، آ !ی dاد ،زی اﻝ ی ،١٣٦٣ ،ارزش = < از Eاﻝ ! ( 6 H ،رف! ،ر،٣ # .٢٠٨-١٩٩ ،.* ^D -ه! ي .*! * ،و اﻝ 6 % ،ي ٢ ، KEج ،ج! '& ،١د Oه' ای ان.١٣٥٤ ،
١١