SUNUŞ
Mart, 2012
Değerli Okurlarımız, Vakfımızın gelenekselleşen Müzik Festivaline çok az kaldı. Önümüzdeki ay başlayacak olan Festival, yine birbirinden renkli ve başarılı müzik grupları, müzisyenleri konuk ediyor. Festival içerik olarak; Senfonik, oda orkestrası, koro, modern dans, caz-flameko, komedi-klasik gibi herkese hitap edecek stilleri barındırıyor. 05-28 Nisan arasında MEB Şura salonunda gerçekleşecek olan festivalin açılışını bu yıl Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası, kemancı Suna Kan ile birlikte yapacak. Ardından Camerata Salzburg (oda orkestrası), Rojas Rodriguez Flamenko Topluluğu, Nederlans Blazers Ensemble (üflemeli), Fazıl Say’ın piyano resitaliyle devam edecek. Bu yılki Festivalin unutulmayan konseri; şüphesiz İspanyol aşk şarkılarının büyülü yorumcusu Buika olacak. Caz, funk, flamenko ve copla’yı birleştiren Buika verdiği bir röportajda: “Bir kişinin sanatı kimi zaman acısındadır. Her yerdedir ve bence kişi bunu açıkça, cesurca yaşamalıdır ve soluk alır gibi her anında olduğu gibi anlatmalıdır” sözleriyle de, dokunaklı sesinin yanı sıra şarkı söylerken yaptığı şeyi; kendiliğindenliği ve samimiyeti özetlemiştir bir yerde… Sanırım bu yüzden, Buika’nın dilini bile anlamadan dinlediğimiz şarkıları her defasında iz bırakıyor... Ayrıca Vakfımızın çalışmalarını sürdürmekte olduğu SCA Müzik Kütüphanesi projesiyse; yakın bir zamanda kullanıma açık olacak. Kütüphanemizde Türk Bestecileri başta olmak üzere, klasik batı müziği bestecilerinin eserlerini, partisyonları, çeşitli çalgılar için metod kitaplar bulmak mümkün. Konservatuar öğrencilerinin uğrak yeri olmasını amaç edindiğimiz Müzik Kütüphanemiz için katkıda bulunmak isteyen herkes Vakfımızla iletişime geçebilir. Bu sayımızda, Koray Ilgar’ın ”Bir Sovyet Bestecisi Olarak Aram Haçaturyan’ın Müziksel Yaratıclığı” adlı makalesini okuyabilir ve müzik festivali hakkındaki bilgilere ulaşabilirsiniz. Saygılarımla, Bahar Gökçeli Editör SCA MÜZİK VAKFI
03/01
DUYURULAR D 03/01
ÖNEMLİ DUYURU
MÜZİK DOSYASI ELEKTRONİK ORTAMDA DEĞERLİ MÜZİK DOSYASI OKURLARI Daha önce de ilan edildiği üzere, Sevda-Cenap And Müzik Vakfı’nın aylık Müzik Dosyası’na, Ocak 2011 tarihinden bu yana elektronik ortamda, Vakfımızın web sitesinden de (www.andmuzikvakfi.com) ulaşılabilmektedir. Bunun yanı sıra, Müzik Dosyası, basılı olarak çok sayıda adrese gönderilmekteydi. Bundan sonra da bu dosyayı, hem elektronik ortamda hem de basılı olarak yayımlanmayı sürdüreceğiz. Ancak çevresel endişelerle kâğıt kullanımı ve posta giderlerini sınırlandırmak için, ÖNÜMÜZDEKİ AYLARDAN BAŞLAMAK ÜZERE, BASILI YAYINIMIZ, SADECE, BU YÖNDEKİ TALEBİNİ VAKFIMIZA İLETENLERE POSTAYLA GÖNDERİLECEKTİR. Müzik Dosyası’nın basılı olarak adreslerine gönderilmesini isteyenlerin, Mart ayı sonuna kadar, Gerekli durumlarda adreslerini de güncelleyerek, telefon, mektup, e-posta ya da fax ile SCAMV sekreteryasına bilgi vermelerini özellikle rica ederiz. Telefon 0312 427 08 55 / 11-12 Fax 0312 467 31 59 E-Mail info@andmuzikvakfi.com
03/02
D 03/02
Ankara’da Bize Duyurulan Konserler ve Müzik Etkinlikleri Tarih
Saat
Yer
Etkinlik
01-02 PerşembeCuma
20.00
CSO
Şef: Vachtang Machavarıanı Solist: Emre Şen-Piyano Program: Çaykovski- 1.Piyano Konçertosu D.Shostakovich-12.Senfoni Op.112
02 Perşembe
20.00
Bilkent Üniversitesi Konser Salonu
Şef: Işın Metin Solist: Mirjam Tschopp-Keman Program: H.F.Alnar- “İstanbul Suiti” U.C. Erkin-Keman Konçertosu C.Debussy- Noktürn C.Debussy- İberia
08-09 PerşembeCuma
20.00
CSO
Şef: Rengim Gökmen Solist:Phılıppe Aıche-Keman Program: E.W.Korngold- Keman Konçertosu R.Schumann- 3.Senfoni Op.97
10 Cumartesi
20.00
Bilkent Üniversitesi Konser Salonu
Şef: Anu Tali Solist: Ferhan-Ferzan Önder- Piyano Program: F.Köksal- İki piyano Ensemble için Moire F.Poulenc- İki Piyano için Konçerto S.Prokofiev-Romeo Juliet Suiti Op.64
15-16 PerşembeCuma
20.00
CSO
Şef: Valery Vatchev Solistler: Selim Aykal- Fagot Eren Kuştan-Keman Program: W.A.Mozart- “Cosi van Tutte” Üvertürü P.Sarasate- Carmen Fantezi H.Wıenıawski- “Polonaise de brilliante No2” G.Rossini- Fagot Konçertosu W.A.Mozart- Linzer Senfoni No 36 Do Majör
17 Cumartesi
20.00
Bilkent Üniversitesi Konser Salonu
Şef: Lior Shambadal Solist: Akiko Suwanai-Keman Program: J.Sibelius- Keman Konçertosu Re minör Op.47 J.Brahms- 1.Senfoni Do minör Op. 68
22-23 PerşembeCuma
20.00
CSO
Şef: Danaıl Rachev Solist: Angela Hewıtt-Piyano Program: J.Brahms-Piyano Konçertosu No1 P.I.Çaykovski 1.Senfoni Op13
24 Cumartesi
20.00
Bilkent Üniversitesi Konser Salonu
Şef: Emil Tabakov Solist: Ayşegül Sarıca-Piyano Program: A.Dvorak- Piyano Konçertosu Sol minör Op.33 C.Gounod- “Faust” Bale Müziği E.Tabakov- Beş Bulgar Dansı
03/03
VAKIFTAN HABERLER VH 03/01
AÇILIŞ KONSERİ
(Senfonik)
Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Marek Pijarowski, şef Suna Kan, keman
Festivalin açılışı, Başkentin simge kurumu Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ile Polonyalı şef Pijarowski ve keman sanatçımız Suna Kan tarafından gerçekleştirilecek.
03/04
VH 03/02
ODA ORKESTRASI Camerata Salzburg
Festivalin ikinci konseri 50 yıllık bir tarihi olan, Avrupa’nın sayılı oda müziği orkestralarından biri tarafından verilecek. Konserin solisti Avusturyalı piyanist Gottieb Wallisch.
DANS
Rojas y Rodriguez Flamenko Topluluğu “En iyi Flamenko Dansçısı” ödüllü iki İspanyol kardeş, flamenkoyu diğer dans disiplinleri ile buluşturan “Canbido de Tercio” gösterisi ile müthiş bir performans sergileyecek.
03/05
VH 03/03
NEFESLİ ÇALGILAR TOPLULUĞU Nederlands Blazers Ensemble 1959’dan günümüze süren bir gelenek. Yaklaşık 20 üflemeli, perküsyon ve kontrabası buluşturan topluluk Hollanda’nın en renkli üflemeli orkestralarından biri.
RESİTAL Music Masters On Air Salih Can Gevrek Piyano Resitali Liszt Gecesi 1992 doğumlu Salih Can Gevrek aldığı ödüller ve verdiği konserlerle parlayan bir yıldız. Şu anda eğitimine İngiltere Londra Kraliyet Müzik Akademisinde devam etmekte. Diğer yandan Avrupa Festivaller Birliğinin MUSMA: Music Masters On Air Projesinde yer alıyor.
03/06
VH 03/04
RESİTAL Fazıl Say Piyano Resitali Türkiye’de klasik müziği sevdirmek gibi bir misyonu olan, en popüler klasik müzik sanatçımız Fazıl Say uzunca bir aradan sonra Festival izleyicisi ile buluşacak.
ODA MÜZİĞİ Grneta Ensemble Sahnede 2 virtüöz klarinetçi ve bir piyanist. Balkan ruhunu klasik müzik ile harmanlıyorlar. Klarinette Vasko Dukovski ve İsmail Lumonovski ve piyanoda Alexandra Joan.
KORO Capella Amsterdam Hollanda’nın 2009 yılı “En Seçkin Oda Korosu” ödülü sahibi koro, 40 yıllık bir geçmişe sahip. Türk-Hollanda İlişkilerinin 400.Yılı’nın kutlanacağı 2012 yılında Hollanda’yı temsilen seçilen bu topluluk Festivalde bir konser verecek.
03/07
VH 03/05
DANS Ausburg Ballett Theatre Almanya’dan seçme modern dans örnekleri…
CAZ FLAMENKO Buika Dünya çapında bir yıldız! İspanyol aşk şarkılarının tutkulu sesi Buika… Flamenko ile cazı buluşturan, flamenkoyu farklı boyutlara taşıyarak çağdaş dünya müziğine yepyeni bir tarz getiren İspanyol şarkıcı Buika, trio olarak sahnede. Türkiye’de yaklaşık 35.000 hayran kitlesi olduğu biliniyor.
03/08
VH 03/06
KORO Hollanda Gençlik Korosu
1996 yılında kurulan 16 ile 28 yaş arası gençlerden oluşan koro aynı zamanda ülkenin önemli müzik kurumları arasında gösteriliyor.
RESİTAL Elesso Bolkvadze Piyano Resitali Yeni kuşak Gürcü Piyanist… Gürcistan Hükümeti tarafından “Devlet Liyakat Nişanı Ödülü” verilen aynı zamanda uluslararası bir çok yarışma birincisi usta bir piyanist. İlk kez Türkiye’de...
CAZ Amos Hoffman Quartet Caz gitaristi ve ud sanatçısı Amos Hoffman’ın Amerika’da ve Avrupa’da caz otoritelerince övgüye değer bulunan son performansı Amos Hoffman Jazz Project. Ortadoğu tınılarının caz ile harmanlandığı özel bir konser.
03/09
VH 03/07
ARAP MÜZİĞİ Amman Arap Dörtlüsü Jeunesses Musicales International’ın Arap Baharı Projesi… Arapların çoksesli müzik dünyası ve batıyla buluşması. Arap genç müzisyenler, Arap tınılarını modern dünyayla buluşturacak.
ODA MÜZİĞİ Eren Kuştan ve Berlin Virtüozleri Günümüzün uluslararası başarılara imza atmış genç Türk kemancısı, uluslararası birçok ödülü bulunan Eren Kuştan çalışmalarını sürdürdüğü Almanya’da Berlin Klasik Müzik dünyasının önemli isimlerini bir araya getirdiği projesi ile Festivalde…
VURMALI Komodo Kabare Kalabalık 2008 yılında Başkent Kuğulu Park’ta çarpıcı bir gösteri yapan Per Svenner, Sebastian Ring, Isak Widmark, Peter Lönnqvist ve Petri Heikura tarafından 2001 yılında kurulan topluluk dünyada izleyicinin gözbebeği. Komedi, dans ve ritim aynı sahnede ruh buluyor. İnanılmaz, nefes kesen bir vurmalı gösterisi!
03��� /�� 10
VH 03/08
SENFONİK Bilkent Senfoni Orkestrası Başkentin en önemli orkestralarından Bilkent Senfoni Orkestrası 29.Uluslararası Ankara Müzik Festivalinde özel bir konserle Ankaralıların karşısına çıkacak.
RESİTAL Eren Süalp Gitar Resitali İlk kez Vakfımız tarafından düzenlenen Alirio Diaz Gitar Yarışmasında ikinciliği alan genç gitarist, uluslararası müzik ortamında da kendini kabul ettirdi. Resital festival izleyicisini gitarın büyülü tınıları ile buluşturacak.
03��� /�� 11
VH 03/09
ODA ORKESTRASI Orkestra Akademik Başkent Ertuğ Korkmaz, şef Rocco Filippini, çello 2003 yılında Başkent Üniversitesi’ne bağlı olarak kurulan orkestra, Ankara’nın sezonluk program yapan orkestralarından biri. Orkestranın müzik yönetmeni ve daimi şefi Ertuğ Korkmaz ve önemli İtalyan çellist Rocco Fillipini ile Festivalde yer alacak.
03��� /�� 12
VH 03/10
KOMEDİ KLASİK Pagagnini
Klasik Müziğe yepyeni bir soluk getiren Pagagnini, efsane keman virtüözü Paganini’nin ruhunu eğlenceli bir anlatımla sahneliyor. Paganini’nin yaratıcı eserlerinden ilham alan, Ara Malikian ve arkadaşları eğlenceli, sürprizli ince esprilerle, tansiyonu hiç düşmeyen çağdaş bir klasik müzik gösterisi sunuyor.
03��� /�� 13
VH 03/11
SENFONİK St. Petersburg Akademik Senfoni Orkestrası Rusya’nın önemli Orkestralarından biri. İlk konserde ise şef Alexander Dimitriev ve Rus piyanist Miroslav Kultishev sahne alacak. Kapanış gecesi ise şef Erol Erdinç’in bestelediği “Karadeniz’den Tablolar” adlı eserinin dünyada ilk seslendirilişini gerçekleştirilecek. Konserin solisti Cihat Aşkın.
03��� /�� 14
JMI HABERLERİ JH 03/13
FESTİVALDE BİR JMI (Jeunesses Musicales International) PROJESİ
Amman Arap Dörtlüsü Arap Baharı
Proje Arap Dünyasının gençlerini kendi öz müzikleri yolu ile dünyaya tanıtmayı hedeflemektedir. İlk konser 29.Uluslararası Ankara Müzik Festivali’nde gerçekleşecektir. 18 Nisan 2012, Çarşamba Saat 20:30, RHM Konser Salonunda
03��� /�� 15
VAKIFTAN HABERLER VH 03/14
Özel SEVDA-CENAP AND MÜZİK KURSU
ÖĞRENCİLERİ PİYANO KONSERİ 21 OCAK CUMARTESİ SAAT 19:30 ÖĞRETMEN ZEYNEP BALKANLI
Katılımcı Öğrenciler: Asya Tuğçe Bol, Ayşe Melis Ünlü, Defne İpek Okur, Doğa Başa, Hande Nur Güven, Hasan Selim Yağcı, Mira Soydemir, Naci Emre Bolu,Zeynep Ertuğrul Yer : Özel SCA Müzik Kursu Tunalı Hilmi Caddesi 114 / 48
03���� /0�� 16
VH 03/15
Özel SEVDA-CENAP AND MÜZİK KURSU
IX. CZERNY YARIŞMASI Czerny Yarışma Jürisi - G.Ü.G.E.F Müzk Eğitimi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prf.Dr. Nevhiz Ercan - Başkent Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Öğretim Görevlisi Sibel Sarıcan - Piyano Öğretmeni Serpil Özyüksel - G.Ü.G.E.F Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Belir Tecimer
04 Mart 2012, Pazar Saat 11:00
Teşekkür Vakıf olarak her zaman evinizde atıl durumda olan müzik enstrümanları, band makineleri, pikap, daktilo gibi müzelik parçaların alımına devam ediyoruz. Opera sanatçımız Türkan Yolaç Opera ve Lied notalarını Koleksiyoner Ali Kızıltün’ün kaset arşivini ise ailesi Vakfımıza bağışladı. Bugüne dek bize güvenerek piyanosunu, elektronik piyanosunu, dairesini, devre mülkünü, notalarını, plaklarını, band makinesini, daktilosunu, CD Çalarını, Pikap-Kaset Çalar ve akordeonunu bağışlayan tüm hayırseverlere teşekkür ederiz..
03���� /0�� 17
MÜZİKSEVERİN KÖŞESİ MK 03/01
CENGİZ ÖZKÖK (1940-2011)
Dr. Erdoğan Okyay Geçen yılın 11 Mart Cuma günü değerli keman sanatçısı, öğretmen ve yönetici Cengiz Özkök’ü kaybetmiştik. Beklenmedik, talihsiz bir hastalığın peşinden gelen zamansız ölümüyle aramızdan ayrılışının üzerinden bir yıl geçti. Cengiz Özkök, 1952-1961 yılları arasında A.D.K.’nda önce L. Amar, sonra da J. Higny’nin keman sınıflarında yetişmiş ve okulun keman yüksek bölümünü bitirdikten sonra, Cumhurbaşkanlığı ‘Senfoni Orkestrası’na (C.S.O) keman üyesi olarak katılmıştı. Almanya’da (Köln) gördüğü konser kemancılığı ve oda müziği eğitiminden sonra Özkök; orkestra müzikçiliğinin bütün basamaklarını teker teker tırmanıp, 1. sınıf keman elemanı, konzertmeister yardımcısı, 2. ve nihayet 1. konzertmeister ünvanlarıyla emekliliğine kadar C.S.O.’ya hizmet etmiştir. Ayrıca ilk kez 1973’te orkestranın müdür yardımcılığına seçilen Özkök, 1987-1990 yılları arasında da ‘C.S.O. Müdürü’ olmuştur. Müdürlüğü döneminde, orkestraya ilk kez sözleşmeli müzikçi alınmasını sağlayan 87/11782 sayılı kararnamenin hazırlanmasında etkin bir çalışma yürütmüş, ayrıca orkestranın konser türlerinin çeşitlenmesine (yeni yıl, bahar, hipodrom konserleri vb.) önayak olmuştur. Oda müziği, Cengiz Özkök’ün keman sanatçılığının ayrılmaz bir alanı olmuştur. Daha 1965 yılında kurulan ve verdikleri konserlerle çabucak ünlenen ‘Ankara Kuvarteti’nde onun adını görüyoruz: O. Dalaysel / C. Özkök / R. Güneş / A. Gürerk. Bu kısa süreli oda müziği topluluğu, ileriki yıllarda (1985-2000) yerini bu kez ‘Ankara Yaylı Çalgılar Dörtlüsü’ne bırakmıştı ve C. Özkök gene toplulukta yer alıyordu: M. Tamer / C. Özkök / B. Başeğmezler / E. Sans Bu son tupluluk, Polonya’dan Çin Halk Cumhuriyeti’ne kadar pekçok ülkede çalmış ve çağdaş Türk oda müziği kültürünü o ülkelere tanıtmıştı. Cengiz, 1977’de kurulan TRT-Ankara Oda Orkestrası’nın da üyesidir. Uzun yıllar boyunca A.D.K.’nda keman öğretmenliği yaparak birçok genç kemancı yetiştirmiş olan Cengiz Özkök’ün yetişmiş iki müzikçi oğlu da vardır. Yakın arkadaşım, dostum, kardeşim Cengiz’i ölümünün 1. yıldönümünde sevgi ve saygıyla anıyorum. Nur içinde yatsın!
03���� /0�� 18
MK 03/02
BİR SOVYET BESTECİSİ OLARAK ARAM HAÇATURYAN’IN MÜZİKSEL YARATICILIĞI Koray ILGAR Ermeni asıllı Sovyet bestecisi Aram Haçaturyan (1903 – 1978), 20. yüzyılın klasik çağdaş müziğinin en güçlü ve önemli temsilcilerinden birisidir. Neşeli, canlı, coşku dolu ve hareketli müziğiyle dünyadaki müzikseverlerin büyük sevgisini ve hayranlığını kazanmış olan son derece yetenekli ve değerli bir bestecidir. Haçaturyan bale, konçerto, senfoni ve oda müziği türünde verdiği birçok ustalıklı ve zengin içerikli eseriyle, 20. yüzyılın Sovyet ve Ermeni müziğine büyük katkı ve hizmette bulunmuş, bu eserleriyle dönemin müzik literatürü ile kültürünü geliştirmiş ve zenginleştirmiştir. Aram Haçaturyan, safkan Rus romantikliği geleneğini, ona bir tür yöresel çeşni cilvesi de katarak 20. yüzyılın ortasına kadar sürdürmüştür (Griffiths, 2006, s.415). Besteci, 1946 yılında bestelediği ünlü viyolonsel konçertosunda, Ermeni halk müziğini klasik konçerto biçimini kullanarak özellikle araştırmış ve bu eserini dünya müzik literatürünün önemli bir parçası haline getiren müziksel karakteri çarpıcı bir canlılıkla işlemiştir (Finkelstein, 1998, s.372). Yazılama Yayınevi tarafından 2010 yılında yayımlanan ve bir diğer ünlü Sovyet bestecisi olan Dmitri Şostakoviç’in yaşadığı dönem boyunca bazı yerli ve yabancı müzik dergileri için kaleme almış olduğu makalelerini derleme yoluyla oluşturulan, Bir Sovyet Sanatçısı Olarak Tarihe Tanıklığım adlı kitapta, Şostakoviç’in, Aram Haçaturyan’ın kendi halkıyla olan bağı ile ilişkisinin, bestecinin müziğindeki etkisi ve önemine dair şu açıklamalarına yer verilmiştir: “Sanatçı ve halk. Aram Haçaturyan’ın sanatı düşünüldüğünde akla hemen bu yakınlık geliyor. Çünkü o gerçekten halkına, halkının şiirine ve müziğine bağlı bir besteci; dünyayı, yaşamı ve yakın tarihi halkın zihninde, yüreğinde ve ruhunda gördüğü gibi görme ve kavrama yetisiyle donanmış bir sanatçı. Bu kopmaz bağ, Haçaturyan’ın müziğindeki iyimserliğin ve akılcı ruhun kaynağıdır. Dünü ve bugünüyle tarih şunu göstermektedir: Başka kültürlerin başarılarına da duyarlı olmakla birlikte, kendi kültürlerinin ulusal özelliklerini özenli bir biçimde geliştiren sanatçılara ait eserler, tüm halkın sevgisini kazanmıştır. İşte, Haçaturyan’ın eserleri de bunlar gibidir. O, Kafkas halk müziğinin el değmemiş alanlarını öne çıkardı ve popüler ve profesyonel müziğin geleneklerini temel alarak, gerçek yeniliklerle dolu, eşsiz çağdaş eserler yarattı. Sovyet ve dünya müziğini Haçaturyan’sız düşünmek artık olanaksızdır” (s.229). Yine aynı adlı kitapta, besteci Dmitri Şostakoviç’in, Aram Haçaturyan’ın Spartaküs adlı balesini örnek vererek bestecinin müziksel düşünüş ve yaratıcılığını da kendi düşünce açısına göre değerlendiren şu ifadeleri dile getirilmiştir:
03���� /0�� 19
MK 03/03
“Aram Haçaturyan’ın kahramanlarını çarpıcı bir imgelemle betimleme yönündeki olağanüstü becerisi ve temaları, yeni balesi Spartaküs’te her zaman olduğundan çok daha net gerçekleşmiş. Eserinde, bir senfoninin gelişim ilkelerini ve koreografinin özel gerekliliklerini ustalıkla birleştirebilmiş. Ayrıca müzik, orkestrasyondaki alışılmadık özgün renklilik, bestecinin her bir enstrüman için doğru renk bileşimini bulma ve onları sınırsız sayıda bir araya getirme yeteneği açısından da kayda değer olmuş. Spartaküs’ün müziği öylesine yaşam dolu ve renkli ki, insan balenin temel konusunun (kölelerin, kendilerini ezenlere karşı devrimci mücadelesi) müzikle karşılaştırıldığında, soluk kalıp kalmayacağını düşünebiliyor. Yine de, geneline bakıldığında, balenin öyküsünün gelişimi sürükleyici olduğu için, bunun böyle olmayacağı açık. Spartaküs’ün gücünün ve yiğitliğinin gösterildiği ilk sahneden, kahramanın öldüğü son çarpışma sahnesine dek, seyirci baleyi büyük bir ilgiyle izleyecektir. Müziğe gelince, o da hiç kuşkusuz, hem ilginç hem de son derece devingen. Büyük bir yeteneği ortaya koyuyor ve Haçaturyan’ın bestelediği her eser gibi, onun özgün kişiliğinin damgasını taşıyor. Haçaturyan’ın bireyselliği, olağanüstü yaratıcı yeteneğinin sonucu olarak, yalnızca her ölçüdeki, tam anlamıyla ayırt edilebilen yazış yönteminde görülmez. Bu bireysellik, salt müzik tekniğinin çok daha ötesine uzanır; bestecinin Sovyet gerçeğine ilişkin olumlu, iyimser yorumuna dayanan bütün bir yaşam görüşünü de kapsar. Haçaturyan’ın bireyselliğinin bu yönü, onun (ne yazık ki unutulmuş) senfonilerinde de açıkça görülür. Bana öyle geliyor ki, bir bütün olarak Haçaturyan’ın müziğinin, özel olarak da Spartaküs’ün, en iyi özelliklerinden biri, halka ilişkin olmasıdır. Eserlerindeki ulusal ve halk müziği öğeleri, yalnızca olağanüstü senfonilerinde ve konçertolarında değil, temaları ne kadar çeşitli olursa olsun, bütün diğer eserlerinde de belirgindir. Hepsinde, ister Gayane balesinde, ister Maskeli Balo’nun müziğinde, ister Valencia’lı Dul süitinde, isterse de Spartaküs’te Aram Haçaturyan’ın bu güçlü ulusal yönü görülebilir. Ancak bu, dar anlamda halka ilişkin olmasında değil, yani yalnızca yerleşik tonlamalar, armoniler ve ritimlerin kullanımında değildir. Bu, dünya kültürünün en büyük başarılarıyla zenginleşmiş öykülenemez bir halka ilişkin olma yönüdür ve dolayısıyla, dünya kültürüne paha biçilmez bir katkıda bulunmaktadır” ( s.152). Aram Haçaturyan’ın eserleri, keman (besteci tarafından tasdik edilmiş bir de flüt uyarlaması bulunmaktadır), viyolonsel ve piyano konçertolarını içerir ki bununla birlikte, aynı çalgılar için bestelediği konçerto formlu rapsodileri de bunlara dâhildir. Bu üç konçerto, 1941’den 1963’e kadar birlikte çalan ünlü Sovyet Piyano Üçlüsü’nün üyeleri için yazılmıştır (Keman’da David Oistrakh, Viyolonsel’de SvyatoslavKnuşevitski ve Piyano’da da Lev Oborin). Piyano Konçertosu esasen fleksaton adı verilen bir çalgının ilk örneklerinden birisini de içeriyordu ve besteciye Batı dünyasında ün kazandıran ilk eseri oldu. Haçaturyan’ın üç senfonisi de değişik eserlerdir. Üçüncü Senfonisi’nde, 15 ek trompet ve org için partiler mevcuttur. Haçaturyan’ın en geniş ölçekli eserleri, bestecinin en çok bilinen müzikleri içinde yer alan Spartaküs ve Gayane adlı baleleridir. Bestecinin Gayane adlı balesinin son perdesinde başrol oynayan en ünlü müziği kuşkusuz Sabre Dansı’dır.
03���� /0�� 20
MK 03/04
Haçaturyan, Mi bemol Minör Toccata ile Çocuklar İçin İki Albümlük Müzik (Op.62 ve Op.100) adlı yapıtlarını da içeren birçok Piyano müziği yazmıştır. Bestecinin ilk kez 1947 yılında yayımlanan Çocuklar İçin Albüm – 1. Kitap adlı eseri, esasen 1926 yılında bestelenen akıcı ve ezgisel bir Andantino’yu da içerir. Bu parça, esasen İvan’ın Maceraları başlığı altında toplanan 10 parçanın 8’inden ileri gelen ve çoğunlukla da İvan Şarkı Söylüyor adıyla bilinir. İlk kez 1964 yılında yayımlanan Çocuklar İçin Albüm – 2. Kitap adlı eseriyse 1928 yılında bestelenen bir Füg ile zaman zaman Dedikodu Yapan İki Hanım şeklinde çevrilen Kavga Eden İki Komik Teyze başlıklı hareketli ve programlı bir parçayı da içerir. Haçaturyan, bir takım film müzikleri ile 1941 Mihail Lermontov yapımı olan ve sıkça icra edilip kaydedilen Masquerade Valsi gibi tiyatro oyunları için sahne müzikleri de yazmıştır. Bestecinin Spartaküs için bestelediği müziğin sinemasal niteliği, Spartaküs ile Frigya’nınAdagio’su 1970’li yıllarda Onedin Sülalesi başlıklı ünlü bir BBC televizyon dizisi için tema olarak kullanıldığı zaman açıkça görülmüştür. Bu parça, o zamandan bu yana, Birleşik Krallık dinleyicileri için tüm klasik parçaların en meşhur olanlarından birisi haline gelmiştir. Joel Coen’in The Hudsucker Proxy’si Spartaküs ve Gayane’den çıkan dikkat çekici bir müziktir (Kılıç Dansı da dâhil). Gayane’nin Adagio’su, diğer filmler arasında Stanley Kubrick’in 2001: Uzay Yolculuğu adlı filminde de kullanılmıştır. Haçaturyan, ezgisi ile karakteri bir sonraki Ermenistan ulusal marşı olacak bugünkü beş seçenekten birisi olan Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin ulusal marşının da bestecisidir. Günümüzde Gürcistan’ın başkenti olan Tiflis’te dünyaya gelmiş olmasına ve hayatının büyük bir kısmını da Rusya’da geçirmiş olmasına rağmen, Aram Haçaturyan, Ermeni besteci kuşakları için ardında iz bırakan bir kişi olmuştur. Onun birçok eseri, Ermeni kültürünün yüzlerce yıllık motifleriyle doludur. Bestecinin kendi müziksel tarzı, adeta dönemin mevcut iktidarı tarafından kontrol edilmesine rağmen, eserleri yeni stillere ve cesur keşiflere zemin hazırlamıştır. Haçaturyan, genç bestecileri eserlerinde yeni tınılar denemeleri ve kendi seslerini bulmaları konusunda yüreklendirmiştir. Haçaturyan’ın geçmişte Şostakoviç ve diğer besteciler tarafından takdir edilen renkli orkestralama tekniğine, diriliği ve canlılığı için çağdaş dönem bestecileri tarafından halen önem verilmektedir. Haçaturyan’ın müziği, gerek senfonik müzik alanında ve gerekse oda müziği alanında olsun, klasik Ermeni geleneklerinin neredeyse bütün akımlarında görülebilir. Aram Haçaturyan’ın müziğinden etkilenen diğer Ermeni bestecilerin arasında; Aleksandr Harutyunyan, Arno Babacanyan, Tigran Mansuryan, Edgar Hovhannesyan, Edvard Manukyan ve Loris Çeknavoryan gibi sanatçılar yer almaktadır (http://en.wikipedia.org/wiki/Aram_Khachaturian).
03/��� 0�� 21
MK 03/05
KAYNAKÇA Web Sayfaları: Aram Khachaturian, Erişim Tarihi: 31 Ocak 2012, http://en.wikipedia.org/wiki/ Aram_Khachaturian Kitaplar: Bir Sovyet Bestecisi Olarak Tarihe Tanıklığım (2010), (Çev. Volkan Terzioğlu), (Özgün Adı: Dmitry Shostakovich – AboutHimselfand His Times, L. Grigoriyev, Ya. Platek [ProgressPublishers, Moscow, 1981], Birinci Baskı: Mayıs 2010, Yazılama Yayınevi, Kayhan Matbaacılık, İSTANBUL FINKELSTEIN, Sidney (1995),Besteci ve Ulus: Müzikte Halk Mirası, (Çev. M. Halim Spatar), (Özgün Adı: Composer andNation, İnternationalPublishers, N. Y., 1960),Birinci Baskı: Ekim 1995, Pencere Yayınları, Doyuran Matbaası, İSTANBUL GRIFFITHS, Paul. The New Penguin Dictionary of Music, Copyright, Paul Griffiths, 2004. First Published 2004, PenguinBooksLtd, Printed in EnglandbyClaysLtd, St. Ivesplc.