Rerum medicarum Novae Hispaniae thesaurus Vol.2-1

MANIOC.org

Bibliothèque municipale de Bordeaux

MANIOC.org

Bibliothèque municipale de Bordeaux

MANIOC.org

Bibliothèque municipale de Bordeaux

MANIOC.org

Bibliothèque municipale de Bordeaux

NOVA PLANTARUM, ANIMALIUM ET MINERALIUM MEXICANORUM

HISTORIA A FRANCISCO HERNANDEZ MEDICO In Indijs præstantissimo primum compilata, DEIN A NARDO ANTONIO RECCHO IN VOLUMEN DIGESTA,

,

A 10. TERENTIO, 10. FABRO ET FABIO COLU MNA LϒYNCEIS Notis & additionibus longe doctissimis illustrata.

,

Cui demum accessere ALIQUOT EX PRINCIPIS FEDERICI CAÆSII FRONTISPICIIS Theatri Naturalis Phytosophicæ Tabulæ Una cum quamplurimis Iconibus, ad octingentas, quibus singula contemplanda graphice exhibentur.

ROMAE

MDCLI.

Sumptibus Blasij Deuersini, & Zanobij Masotti Bibliopolarum.

Typis Vitalis Mascardi. Superiorum permissu.

MANIOC.org

Bibliothèque municipale de Bordeaux

ALIORUM

NOVAE HISPANIAE

ANIMALIUM NARDI

ANTONII

RECCHI

IMAGINES ET NOMINA.

IO ANNIS FABRI LYNCEI BAMBERGENSIS

PhiloSophi, Medici, publici Professoris Romani, & Summo Pontifici ab herbarijs studijs EXPOSITIONE.

AD

Illustriss. & Reuerendiss. Principem

FRANCISCUM CARD. BARBERINUM DE

LYNCEORUM ERGA IPSUM STUDIO ET

MEXICANIS IO. FABRI COMMENTARIIS EPIGRAMMA.

URPUREI columen Cætus, sacrique Senatus Gloria, U Hesperij lucida gemma soli.

Ingentemiuxta PATRUUM que celsa Quirini Mœnia, U in gemina sol colit ipse domo : Accipe LϒNGIGERI donumimmortale LϒCAEI LϒNCEUS aterna quod struit arte FABER. MEXICEIS

allata locis miracula rerum,

CAESIADAE augustis nata sub auspicijs : Vt TV A quæ nostro virtus spatiosior orbe, Orbis non nostri munera rara ferat.

Ponebat I. Riquius Belga.

459

ILL.MO ET REVER.MO PRINCPI

FRANCISCO BARBERINO,

URBANI VIII. PP. EX FRATRE NEPOTI S.R.E. CARDINALI. HOSCE

DE ANIMALIBUS MEXICANIS COMMENTARIOS

IOANNES FABER LYNCEUS BAMBERGENSIS EIDEM PONT. AB HERBARIIS STUDIIS ET

IN

URBE

MEDICIN AE

PROFESSOR

ÆETERNUM CULTUS SUI MONUMENTUM

D. D. D. VOTIESCUN QUE ad amæna Diogenis Laertij vireta, & Sapientiæ consita floribus prata, illas inquam philosophorum vitas animi gratia diuerto ; admirabundus, Amplissime Cardinalis, planèq. obstupescens hareo, & ita mecum contemplari ac colloqui Joleo. Et quid rei est, Deus immortalis, inter tot felicium conceptus animorum, tot inter vasta philosophorum volumina, inter tot tantosq. præclarorum ingeniorum fœtus partusque, nullam prorsus similitudinem, nullam penitus membrorum proportionem, conformitatem nullam apparere, sedomnium horum scripta inter se dißona, dogmata discrepantia, absona & sibi inuicem repugnantia dispariaq. reperiri ?

Atqui hìc de Barbarica multiplici philoslophantium secta exordium sumam, quam per contemptum Græci isto nomine appellarunt, qui tamen ab hac quicquid boni habent, Plato præsertim, Pythagoras, & Democritus difficillimis quidem, sed quæstuosis sibi tamen maximè ad hos discendi gratia itineribus profecti, veluti à matris suæ uberibus suxerunt : in qua floruisse nouimus Atlanticos Africæ philosophos, Aethiopum Sophos, Aegyptiorum Sacerdotes, Indorum Gymnosophistas & Brachmanes, Persarum Magos, Chaldæos, Scythas, Hispanos & Gallorum Druidas : Quos magni omnes nomiQ

q

2

nis

460

nis philosophos extitisse D. Augustinus præ ceteris, & Clemens Alexandrinus attestantur, Vipse etiam in suo proémio Diogenes Laertius inuitè quamuis hoc fatetur, qui inconsideratè an maleuolè magis, non facilè dixerim, hæc ibi habet : Philosophiæ munus

quidam à Barbaris principium habuisse aiunt : sed non vident se Græcorum à quibus nedum Philosophia, sed hominum genus initium habuit, rectè inuenta ad Barbaros transferre. Ut inquam, de his omnibus sibi non usque adeo conuenienubus nihil dicam : Viguit profectò Italica in Magna illa Græcia, à Pythagora, qui primus non Sophum aut sapientem, sed Philosophum potius & sapientiæ studiosum amantemq. appellari se maluit, olim instituta celeberrima & à Barbarorum diuersa disciplinà.

Hanc Græcanica in ordine tertia excipit secta, non parum & ipsa à prioribus diuersa, quin & hac ipsa Græcanica in Poeticam rursus, Ionicam & Eleaticam fuit discriminata. Poeticam Musæus, Linus, Orpheus, Hesiodus, Homerus, non eiusdem etiam hi omnes sententiæ excoluerunt. In reliquis duabus reperire licet Platonicos, Peripateticos, Stoicos, Cynicos, Epicureos, & si Varronem apud D. Augustinum audimus, ad ducentas & octuaginta octo sectas peruenire poterãt, non quæ tunc omnes essent, sed quæ eβe facilè potuissent. Et quod mirum amplius cuipiam videatur, tam variæ hominum sententiæ, tam discrepantes philosophantium turbæ, ad tres adeò classes uniuersæ reducebantur : Dogmaticam, Academicam & Scepticam, à quibus tanquam à primordiorum scaturiginibus & philosophicarum aquarum fontibus, innumerabiles scientiarum (sed quid ego dico scientiarum ? ignorantiarum potius aiam) riuuli prostuxerunt.

Dogmatici certa quædam admittebant decreta, annuebant & abnuebant. Academici incerta omnia statuebant, probabilia tantùm quædam concedebant. Sceptici & illa ipsa probabilia tollebant, nihil definientes, aique hoc ipsum quidem nihil definiri, non permittebant.

O vanas hominum mentes, ò pectora cæca !

Ut mirandum iam minimè sit quòd Plato in Theæteto suo, hoc est doctissimo de scientia Dialogo, vel Socrates ibi potius Scientiæ definitionem à Theæteto anxiè querat, & longis vix tandem interrogationibus, Obstetricis animorum munere fungens partum hunc mentis extorquendo, acquirat. Cum modò scientiam grauissimorum testimonio philosophorum The etetus utens, nihil aliud quàm merum sensum, modò opinionem, modò hoc modò illud esse asserat, quæ omnia à Socrate, probabilissima licet, refutantur tamen, ut humano simul generi ob oculos ponatur, quàm obscurè illa scientiæ scintilla quæ post Adami nobis tapsum remansit, nunc luceat, & quàm alta ignorantiæ caligine & denso errorum cinere sepeliatur.

Verùm cum ego in tam variantibus philosophantium sectis, per inextricabilem opinionum labyrinhtum oberrando admirabundus magis, magisque harum causas & exeundi simul viam indagarem ; ecce tibi, obuius mihi Socrates, qui apud eundem Platonem in laudato iam Dialogo, mea leniter apprehensa manu, bono sis animo inquit, amice ; eò te ducam, quò abire desideras. Et sanè admirationis meæ, sectarum que diuersissimarum quæ inter tot philosophos natæ fuerant, ipsissimam Admirationem, & preter hanc aliam nullam causam extitisse, certissimò mihi aβeuerauit.

Cum

461

Cum enim ibidem plurima Theætetus inter disputandum cum Socrate, non intelligeret, diceretq. : Per Deos ò Socrates magnopere quid ista sint admiror, interdumq. ipfa inspiciens tenebris offundor. Respondet Socrates: O amice,Theodorus non

male de tuo ingenio coniectasse videtur,maximè enim philosophi haec affectio est, quæ ADMIRATIO dicitur, neque enim aliud praeter hoc efl: philosophiæ Principium.

Admiratio igitur Illustriss.Cardinalis,tot nobisphilosophorumfamiliassectasque genuit. Qui enim admiratur dubitat, qui dubitat quærit, qui quærit ignorat, qui ignorat scire cupit: hinc animus cupidine stagrat, reru causas indagat fortè fortuna earundem qu à sensibus, quà ratione utens, unam atque alteram in spissa hac Natura miraculoru silua venatur,atque hoc modo Sapientia amans iure merito & philosophus appellatur.

Et mirabimur adhuc ullam orbis partem eβe, in qua philosophi reperti non fuerint ?

Cum nullum mundi angulum assignare liceat, in quo non plurima Admirationis adeoq ; uel lumine philosophici principÿ causæprægnantissimæoculis sese nostris ingerunt, captis palpandas manibus fe ipfds obtrudunt & exhibent. Cælum ingentem illam machinam in qua tot Bellarum collucentium oculi nitent, & in qua fedem habet quidquid efl Diuinum , minus quidem admiramur quia quotidie intuemur, quod & Lucretius nouit: — Nemo fessus, inquit, satietate videndi,

Suspicere in Cadi dignatur lucida templa .

Ubi tamen huic aliquid præter rerum seriem accidit, hei quam solicitè humanus tunc animus causas perscrutatur ! Mirabantur, inquit Plinius, Romani cum plures aliquando Soles Lunasq. viderent, nouas subinde stellas oriri, noctem ut diem lucere aduerterent. Hicipse Endymionem primum, ea qua in Luna patent, depræhendisse memorat, propterea famam volasse eum Luna amore captum fuisse. Indignatur autem,quod summis nos perpetuisq. honoribus cælestium huiusmodi nouarumq. apparentiarum inuentores nonprosequamur . Non sumus profectò, ait, grati erga eos, qui labore curaq.

sua lucem nobis in hac luce aperuerunt.

Sed quantulum efl mi Plini, quod Endymion ille tuus in Luna facie nouitatis obseruauit, si cum hoc beati illi Florentini ciuem suum GALILÆUM GALILÆUM Lynceum comparare velint ? qui non Luna aut Solis ( quem falso Plinius totius Mundi animam, mentem,regimen & numen credere ac venerare voluit, sic à Trismegisto for san edoctus, qui Sol Deus maximus, inquit, est eorum qui in cado sunt, cui cedunt omnes Dij cadites velut Principi ac Regi. ) Sed tanquam Christianus veri trini & unius Dei astrorum omnium Dimiurgi & Conditoris amore pellectus , tam mirabilia TELESCOPIO suo, uti nouo LYNCIS oculo in calo primus animaduertit & seculi noflri hominibus propalauit, ut mortalium omnium ingratissimi simus , i s hanc et gloriam inuideamus , nec dignis ipsum laudibus tam diu, quam astra ipsa durabunt, celebremus & colamus.

Magna, noua admirandaq. ea sunt, & quae magis magisq. Mundum hunc philosophorum iam disputationibus obnoxium, dubium reddent & perplexum. Hæc fani sunt, quæ Galilaeus nulli at? origine M undi ita exactè, quod equidem sciamus mortalium etiam p r somnium uisa, solusque primusque vidit atque æternitati consignauit. Innumeras nimirum alias fupra iam cognitasexistere stellas fixas, nobisque Qq

3

per

462

per tubum opticum apparere. Lunare etiam corpus non læui & perpolita, ut creditum ingentibus variegatum tumorihactenus superficie , sed prosundis asperum lacunis bus, ceu montibus quibusdam eminere . Solem cælestis lucis fontem ac ducem, principem moderatoremq. luminum reliquorum,cor cæli, Aet heris oculum limpidi ssimum creditum , maculis tamen obnubilari. Nugatos ueteres insigniter Astronomos de Galanebulosis stellis fuisse, qui scilicet partes cæli crassiores dixerunt. Nam stelxia & lis innumeris confusis constar e detexit Galilæus ; Cometarum diuersum plane locum motumq. & materiam quam hucusque ex Aristo telis &vulgarium decretis Astronomorum,credidit Mundus videri & esse: Sed , quod humanum propemodum captum superat omnem , nouos quatuor iuxta septem planetas veteres detexisse, certumque horum motum & periodum primum demonstrasse. Saturnum duabus insignitum auriculis, ac Venerem corniculatam Luna instar aspectui nostro subiecisse.

Felices animaæ quibus hæc cognofcere primum , Inque domos superas, scandere cura fuit !

Et dubitamus adhuc nostro etiam seculo fomitem nouis philosiphiæ sectarijs,materiamque amplissimam submmistrari ?

Longum esset admirandas Aeris impressiones, & sublimium phænomena euaporationum dinumerare: Pluisse nempe lacte, sanguine, carne, ferro, lana , faxisq. non Romanorum modo feculis , sed nostris etiam temporibus ut publico aliquando communicanda Thaumatombria , qua mirandarum causas euoluit & effetius pluuiarum, Illustrissimus, Excellentissimus idemq. Doctissimus S. Angeli Princeps, Fridericus Cæsius Lynceus Romanæ gloria Nobilitatis, demon strabit.

Nec minus hoc mirabile. Crepitus armorum & tubarum sonitus e cælo auditos fuiβe.

Fulgura exhausisse uinorum dolia non tactis lignis , argentum aurumq. liquasse illæsis sacculis, & ferream gladij cuspidem (mihi uisum) illæso vaginæ corio , emollitam fuisse, partum exanimasse viuent e matre. Ego me hercle his ipsis meis oculis vidi ( Accipe mirandum nouitate mouebere facti) dormientem puerum , eodem prorsus oris, oculorum, caterorumq. immobili situ locoque membrorum, in ipso celeberrimo totius Europa Nofocomio S. Spiritus Romano, in ictu oculi à fulmine extinctum perstitisse, in quo Anatomæ poflmodum subiecto, miros sulphurei fætoris colorisq, effectus, maculas nimirum , cerebri membranis ac pulmonibus impressas summo cum stupore conspeximus.

Aquarum,Terrarumq. considerantem miracula,quem non attonitum redduut? Circumfundi Terræ undique homines, conuersisq. inter [e pedibus flare, & cunctis similem eβe cæli uerticem ? Pendere ipsam ac non cadere nobiscum , cum in medio grauissima, aere fluctuet, nec sponte fua præcipitetur ? Aquam cum centrum petat, in summis tamen montium cacuminibus, nec alio copiosiùs loco effluere ? Antra fubterranea reperiri, qua plurima centena passuum millia excedant : illud pracipue in Cæsariensi Mauritania, ubi per viginti dies fe Nilus abscondit , & dissito alibi spatio erumpit ? Nihil hìc dicam de suauissimis & odoratissimis insipidæ Telluris fructibus, de pretiosissimo metallorum, gemmarum, & mineralium thefauro in terra visceribus latitante, & ad uoslros continuo usus pullulante . Nihil de tot calidissimarum aquarum & aternis ignium flammis ac ebullitionibus , uno eodemq. loco erumpentibus. Quod uel Aetnæi montes & Vulcanij Puteolani campi nos docere poterunt, etenim hìc

463

hic plurimus ignis Semper, & assidua polles fuligine nigri.

Hoc fiane admirabile nec silentio inuoluendnm , quod Plinius etiam portenti loco literis consignauit : In agro (inquit) Mutinensi, montes inter se duo concurrerunt, cre-

pitu maximo assultantes , recedentesque ; inter eos flamma fumoq. in cælum exeunte, interdiu , eo concurfu villae omnes elisæ : animalia permulta, quæ intra fuerant,exanimata occubuerunt. Nec minus tremendum, quod ipsi etiam causarum nimis auido Plinio, mortis causa extitit Vesuuij incendium, Titi Vespasiani fub Imperio , cuius cineres non Romam tantum, sed ultra mare in Africam perlati & Aegyptum, quod celebres vicinas plures obruit urbes, pisces in mari coxit, in aere uerò Volucres sussocauit.

Nemo igitur amplius hifie cognitis, desiderabit philosophicarum controuersiarum originem ac fontem, qua homines otiosos ac maxime negotiosos, ad contemplandum, admirandum ac philosophandum, dum Librum Natura Catum nimirum Terramq. legunt, impellere potuerunt.

Verumenimuerò hac omnia magna, noua & admiranda ut videantur, sint ac prædicentur ; vix tamen ulla sunt, siad Animalium considerationem reserantur.Superiora enim illa Astronomica, ut qua d nostris remotissima finfibus exulant, quam certitudinem nobis philosophicam concitare pote,runt ? Infima autem hac omnia, fiue meteora, fiue planta , siue mineralia fuerint, quid sumpta simul etiam eβe poterunt, si cum uilissimo quoque animalculo, quod viuit, spirat ac mouetur, comparentur ? Elucet profectò, si in re ulla alia, stupenda Omnipotentis Dei in Animalibus Sapientiæ, Bonitatis, & Potentiæ mysteria & insculpta digiti Dei stigmata.

Quod enim Bestiæ moueantur & agant id d Diuina Potentia habent. Quod finfibus utantur, utilia cognoscant, uitent noxia , domicilia struant, à Sapientia.

Quod foetus foueant alantque , ab inimicis defindant id demum d Bonitate (reatoris fui immensa sortiuntur. Iam quis unquam fatis admirabitur spontaneum animalium ortum, aut naturalem eorum fætificationem ? Lusciniæ cantum artificiosissimum? Et tum inopi metuit Formica senectæ sagacem huius maxime prouidentiam , labores ac patientiam ? Apum ingenium & nunquam satis laudandam politici regiminis imaginem, utiliffima hominumq. mera saluti destinata mellis opificia ? ut utre in has illud Virgilij quadret :

Diuinitus illis Ingenium, & rerum fato prudentia maior .

NUNC ad te redeo,Illustriss. Cardinalis, causas qua nec pauca,nec exigua sunt, quaque ut fætum hunc tibi meum, Commentarium inquam in Mexicani Orbis Animalia conscriptum, iamdudum Celsitudini Tuæ debitum dicarem, me impulerunt, libere omnibus & libenter edicam. In primis magno illi Patruo Tuo URBANO VIII. deuotissimus cultor, atq ; adeò tam quinque Romanis Pontificibus in obfequio uiuo, eòq. beatior quod ab hoc ipso, ut T ibi ignotum minimè est, dum adhuc purpuratos inter Patres virtutum suarum heroicarum Christiano Orbi specimina& spem de se præclaram, eius olim regendi ederet, omni semper beneuolentiæ genere & fauore affectus fuerim .

Accedit infignis animi , erga me Tui propenfio & eximia plane studia , fortunasq. iuuandi meas voluntas: incredibilis etiam quadam benignitas, qua & nunc mihi saues

464

ues, & prius maximè me honorasti , dum ades non modo priuatas, fed Lectiones quoque publicas meas in Rom. Athenæo non raro accedendo præsentia Tua condecorasti.

Quin & de ipsorum Animalium ( quorum plurima ac varia domi meæ sceleta curiosorum voluptati aβeruo) plantarumq. ac naturalium rerum plurimarum, natura ac proprietatibus,ad longum sæpe mecum, quæ summa Tua fuit humanitas & discendi cupiditas, disceptasti ac disseruisti.

Et quidni Animalium Natura studio iucundissimo delectareris ? Cum & Gentilitia insignia T ua ex animalculis illis, quæ T uo dudum Patruo Terrarum Orbis uniuersi ceu Christi Vicario curam augurabantur, minimis quidem illis, sed maximi quid argumenti pr æsefer entibus A P IB V S inquam , composita elucefiant ?

S st .præter ea opella hac mea Federici Cæsij Illustrissimi & Excellent issimi Lynceorum Principis iussu edolata , cuius sumptibus omnis hic liber Mexicanus Reipub. literariæ bono communis est factus . Hunc autem quanti semper ob erureconditam quandam Matheseos & Veræ, ac, ut ita dicam, realis phiditionem losophiæ scientiam (quæ T ibicum ipjò communia funt ) æstimaueris, non opus hic recenseri, ne utrumque vestrum in os laudare velle videar. Hoc filere non debeo, Tibi adeò Academicum hoc nostrum Institutum placuiβe , vt pridie quàm flagrante illa Te purpura Patruus Tuus Omnis nempe suæ curæ casusque leuamen, Vt dudum merebaris ornaret,huic Academiæ & confeffui Lynceo nofiro nomen Tuum dare, & Lynceorum σφραγiδα cohonestare volueris, præsentibus eodem Principe Cæsio, & Virginio Cæsarino Lynceo pariter & Italiæ Decore, me quoque vestro immerito collega ad spectaculum & testimonium vocato .

Addam hæc paucula & finiam : Dignissima illa mihi semper & plane aurea Li Ann. Seneca fententia visa fuit: Generosi,inquit, animi & magnifici est iu-

uare & prodesse, qui dat beneficia DEUM imitatur, qui repetit , fœneratores . Nec minus altera illa æternam meretur laudem ac memoriam : non opus esse ad liberandam fidem facultatibus, sed animo : reddit enim beneficium qui libenter debet. Fateor ego inopiam meam, soluendo nempe longe me imparem esse, & fortafse gratiam retulisse dicar,si beneficiorum d Celsitudine T ua acceptorum modo meminero . Attamen cum nihil æquè humani generis concordiam diffidet ac distrahat, quam ingrati vitium, ausus sum Commentariolos eidem hos meos offerre, quos ex gratitudinepotius nostra, quàm magnis uiribus profectos iudices rogo, cum præsertim meas aliquid foleas putare nugas. Nosti etiam sacrificia non sumptu, fed pia ac refla voluntate æstimari debere : cum enim varia sint genera ingratorum , vt qui beneficium accepiffe negat, qui dissimulat, qui non reddit,qui oblitus est ; nolui ego in aliquo horum numero reperiri.

Cæterùm DEUM veneror Ampliss Cardinalis , ut Tibi det diuturnam & felicem vitam, vel de meis annis ( quod olim vouebant optimis Principibus ) aliquot Tuis adijciat,nostro & uniuersiorbis incremento : hoc etiam addens, ut veteres Clientes Tuos inter quos addictissimum me effe profiteor, fauore & amore prosequi no dedigneris.

ROMAE e Musæo nofiro ad Pantheon Agrippæ ipsis Calend. Ianuar.

Anni solemnis MDCX X V. Sedente URBANO VIII. Pont. Opt Max. r BARBERINO.

ALIO-

465

ALIORUM

NOVAE

HISPANI AE

ANIMALIUM NARDI

ANTONII

IMAGINES

ET

RECCHI

NOMINA.

IOANNIS FABRILYNCEI BAMBERGENSIS

Philosophi, Medici, publici Professoris Romani, & Summo Pontifici ab herbarijs studijs EXPOSITIONE. I C mihi, amice Lector, antequam Alto vela committam, prosper optandus est ventus in limine statim, ne si ad scopulum aliquem forsitan appellere videar, id putes mea negligentia effectum fuisse. Non itaque sis nescius hos in animalia, quos modò commentarios edimus, mera nostra conscriptos esse industria ac coniecturà, ad quasnam animantium nostrarum speciesilla reduci possint, cum in Autographo prater nudum nomen & exactam picturam, de Historia ne gry quidem reperiatur. Quod quidem & in præcedentium aliquarum imaginibus plantarum usuuenit, quas Ioannes Terrentius Lynceus Amicus & college. meus ex Prototypo fideliter descripsit. Fuerunt igitur nostris primùm verbis animalium horum Icones graphicè delineandæ, quorum quædam nominibus suis insignita, alia ijsdem carent, Ex quorum etiam descriptione Scholia porrò confecimus, naturalium admiratoribus & amatoribus rerum nec inutilia ut spero, nec iniucunda. Quare quisquis hæc lecturus in manus sumis, sin minus incondita dictioni, anxio saltem te iuuandi studio nostro fauere digneris.

ϒz-

Doceturle ctor quid in hoc opu sculo agatur.

466

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARD. ANT. RECCHI.

IO, FABRI LYNCEI DESCRIPTIO. NIMAL hoc monstroso quodam corporis habitu, si probe in pictura figuram intueamur, apparet. Caput cumprimis ad reliquú sicorpus referas, adeò est paruum ut pars hæc toti suo mediocri uix proportione respondeat. Oculi feritatem nullam spirant, sed mites potius ac mansueti videntur. Rostrum quod gibbum, est & canino simile, totum albicat veluti & frons ac supercilia.

Aures cum subiacente versus rictum parte fului coloris sunt & pendulæ.

Collo est breuissimo & obeso valde, ipsique statim thoraci caput annectitur. Dorsum Cameli instar gibbosum, post collum subito ad pectus accliue, sed coxas versus decliue coloris itidem fului. Cauda breuis adeò, ut primos haud crurum articulos contingat, albetq. tota ; sub qua vulua & hæc prægrandis conspicitur. Turgentes quoque magnasq. per ventrem utrinq. conspicuas mammas, quaæ sex numerantur, gerit. Pinguissimú ventrem monstrat, que pellis plurimis ijsquè nigricãtibus variegata maculis & pédula ornat ; Crura ac pedes albicant digitis caninis diuisi, & unguibus valde exertis prostant.

SCHOLIA

EIUSDEM.

Æc fidelissima est suisq. coloribus ex ispo Autographo excerpta deliprobè perspecta, facili quemuis assequi coniectura existimo, hoc animal Canem & quidem domesticam Mexicanam esse. Docent hoc præcipue Caput, pedes ac mamillæ.

H neatio, qua

Libuit

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 467 à CaLibuit autem hunc nobis ab hoc animali Commentarium auspicari, quod Cur ne princiCanis apud veteres naturæ interpiretes ac gentes plerasque, ijs honorum titulis pium suma tur. superbiat, ut ceteris facilè anteeat animantibus cunctis. Et quo maiore obsecro ipsum encomio Plato afficere potuisset, quàm quòd secundo de Repub.

Dialogo saltem non Philosophum proclamauerit ? Ciuitatis conseruatorem profectò & custodem Philosophum esse debere præcipit ; hunc autem ad Canis ingenium efformat, & docilitate quidem, ferocitate, notitia, velocitate & Canis à Pla amore qui in Cane elucent effectus, præditum esse æquum censet. In hac tone Philo sanè, inquit, bestia hoc admiratione dignum est, quem enim ignotum viderit grauiter sopho & Ciuitratis fert, etsininil mali ah ipso sit perpessus : noto autem blanditur, quamuis nihil boni ab custodicõipso susceperit. At enim videtur hic natura ipsius effectus ingenuus ac verè philoso- paratur. phus esse. Atque hinc minus certè mirari subit, veteres Cyrum Regem maximum Canino lacte enutritum effinxisse. Rex enim vigilans, potens, sagax & Aephilosophus esse deberet, ut restè Academiæ Princeps aut Regem philoso- Canis thiopibus phari, aut philosophum regnare voluerit. Ex eodem nisi fallor fonte proslu- pro Rege honoratus, xit, licet ridiculum planè, quod Plutarchus aduersus Stoicos memorat : Gentem fuisse apud Æthiopas, inter quos Canis regnasset, quem nullus interfecisset Æthiopum, sed cui in amplo sedenti solio honores regios detulissent adorassentque. Et Plin.lib.6. Ex Africæ inquit, parte Ptoembari & Ptoemphanæ qui Canem pro Rege habent, motu eius Imperia augurantes. Ex quo facilis quoq.

Socrates habetur causa, cur per Canem Socrates iuraret, quod perinde faciebat ac si per per canem quasi per ipsam iurasset Philosophiam, cuius symbolum, ut modò ex Platone deduximus, philoso-inCanis præseferebat:ob id nimirú, quod ignorãtiam ipse Canis pessimè oderit, phiam rabat. cùm hominem ignotum dentibus inuadat, notitiam verò carissimam habeat, adeòq.notum blandimentis demulceat, licet in hoc penitus nihil mutatú fuerit. Sola itaque ignorantia ipsi displicet, quam odit : hominemverò eà depulsà non odit, quod ut philosopho proprium, ita maximè in ipso laudabile Canem itaque sic admirati sunt veteres, ut alij quemadmodum in super- Cané Gentiles pro stitiones prona erat fatua illa Gentilitas, Deo vene(Prodigiosa loquar veterum mendacia vatum) rati.

Diuinos etiam huic bestiæ honores decernere non dubitarint. Mercurium suum qui Ethnicis animorum custos credebatur, canino dictum capite & eodem insignitum Anubim, quod Isidi & Osiridi, vel ut alij falsò credebant, toti custodiendæ uniuersitati assignatus esset, exstare voluerunt. Ægyptij autem præ reliquis Cani, nec huic solum, sed surdis etiam quamplurimis alijs & sensus expertibus rebus diuinos pendebant honores, quos rectè propterea lib.5.

Satyr. Iuuenalis & salsè ridet.

Quis nescit, inquit, qualia demens Agyptioru de Dijs fiÆgyptus portenta colat ? Crocodilon adorat ctitijs fatua superstitio Pars hæc, illa pauet saturam serpentibus Ibin. ridetur.

Effigies sacri nitet aurea Cercophitei. illic Oppida tota Canem venerantur, nemo Dianam, Porrum

468

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI.

Porrum & Cæpe nefas violare ac frangere morsu.

O sanctas gentes, quibus hæc nascuntur in hortis Numina !

Sed operæpretium fucrit hic Christiano etiam homini ob oculos ponere, quam Ethnicus licet Philosophus Plutarchus inquã, in suo de Iside & Osiriinquitille, de opusculo de Dijs his fictitijs mentem habuerit. Quidam enim penitus aberrantes in superstitionem sunt lapsi, alij deuitantes veluti paludem superPlutarchus Bitionem in impietatem quafi in locum proruptum, nec opinantes incurrerunt. QuamEthnicorú superstitio. obrem debemus pracipuè doctrinam ex philosophia mystagogam nobis adiungere, atque nem sano singula quæ dicuntur & aguntur, pensare piè ; ne ut dixit Theodorus, sermones modo in- ita terpreta- suos quos dextera porrigeret, auditorum nonnulli acciperét sinistra : Et posterius paulo. ri nititur.

Itaque non debemus in his colendis requiescere, sed per has in Numine Diuino venerãdo quasi per clariora & ad id naturà comparata specula. Res enim illa quæ spirat, videt, & motus ex seipsa habet fontem, notitiamq. conuenientium & alienorum, hæc ex intelligente (quo regitur authore Heraclito Vniuersitas) riuulum & portionem traxit.

Quare non minus in his adumbratur Numen Diuinum, quam in æreis & lapideis opisicijs, quæ interitum aquè recipiunt & infecturam colorú, sen su omni & intellectu natur à vacant. Verùm nos, quos Dei misericordia Christianos nasci & in sancta Filij eius lege immori voluit, missa hæc faciamus, & Ethnico philosopho relinquamus, qui aliquem saltem colorem dicere voluit, cur præ cæteris animantibus plus Canem Ægyptij coluissent, quod tam mirabili nempe inter bestias naturali instinctu a Conditore suo donatus fuerit, ut satis ipsum Plato, Aristoteles, Plinius alijq. Naturæ Mystæ laudare & admirari nequiuerint.

Hic continere me non possum, quin loanni Goropio Becano viro eruditissimo & de antiqua ac veneranda Theologia summè merito assentiar, qui maCanis Ethy monè lin- gnum illum Leuinum Torrentium laudatorem inuenit, quidquid aduersus ipgua Cimbrica peti- sum Critici quidam blaterent, quòd & otio, & literis abusus fuerit, catum. lumniantur. Hic tum in Hermathena sua, tum in Hieroglyphicis ac Hispanicis Canis Etymon probabilissima sanè coniectura à lingua Cimbrica radice Germanica deriuat. His enim Can & Con nihil aliud sonat, quàm Scio aut posum. quorum utrumque in eo consistit, ut is qui potest vel scit, id quod potest vel icit, ante apprehendat & complectatur. Canis autem,ut supra iam ex Platone deductum, notitia plurimum valet, sed & animosissimum simul est animal. A Cimbrico igitur vocabulo Can, Latinis Canis & Græcis Kuvòs sunt nata, quarum vocum nec hi nec illi rationem ullam assignare possunt. Vult quidem Plato Kúwu, olim Canem Phrygibus significasse : docuerunt autem longè ante natas in Greçia Athenas, Linus & Orpheus Philosophiam apud Thraces, à quibus ad Phryges : ab his serò tandem ad Græcos (qui non immeritò ob id forsan ab Ægyptio Sacerdore pueri appellabantur) peruenit. Sed quid Kúwu peregrinum vocabulum Græcis denotet, Plato non assignat, ut idem Goropius notauit. Unde miror non parum Cælium Rhodiginum qui Kúwu pro Cane Græcanicum facie & cum Eustathio παpὰ τò Kύω, hoc est ab amare deducit.

Et de Canis quidem animositate hìc nihil dicere attinet : videri hæc possunt

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

469 possunt apud Aristotelem, Plinium, Plutarchum Ælianum aliosq. qui & sidelitatem ipsius varijs simul encomijs & exemplis celebrarunt. De notitia, sagacitate & docilitate, quæ mihi nota sunt breuissimè hic proferre non grauabor.

Canes RoViuimus in hac luce orbis terrarum ROMÆ nempe æterna urbiurm mæ CæcoURBE, in qua plurimos quotidie oculorum usu priuatos ostiatim stipem col rum mendi cantium_, ligentes contemplamur, quorú pleriq Cane mediocris magnitudinis catenule duces, & horú ferrea alligato utuntur : hic ipsis dux & magister viarum : hic diluculo cos mira docilitas. ad varia Urbis loca educit, & sospites vesperi domum reducit : hic fidissimus tota ipsis die socius assidet, & loco etiam solutus ubi parumper expatiatus fuerit, longè tamen haud discedit, & ad minimam heri sui vocem recurrit, collum sine ullo renisu catenæ adaptandæ subijcit, & inter medias populosæ Urbis turbas longissimè ab ædibus etiam dissitus, rectam uiam sine ullo diuerticulo, absque ullo in foueã aliquam præcipitandi magistri sui metu domum pergit, ac pensum laboris sui diurni, panem nempe mucidum & aquam gelidam ab hero accipit. Et quod mireris amplius in hac docili bestia (quod ipsi mihimer mendici cæci fassi fuerunt) ad quæcunq. etiam longissime distantia & aliquot milliaribus ab VRBE remota, ut est S. Pauli Basilica in via Ostiensi, loca eos deducit. Ubi enim Cæcus à sua in qua habitat platea remotior paululum ad biuium aut triuium aliquod peruenerit, & auriú iudicio quo maximè Cæci pollèt, siue hoc ex fontium aque cuiusdã lapsu, siue fabrorum & artisicum strepitu collegerit se tali quodam loco constitutum esse : Et siad SS. Petri aut Pauli, aut Ioannis Lateranensis Basilicas, quæ pluribus passuum millibus & in triangulo quodammodo collocatæ à se inuicem absunt, properare desideret, absque eo quod ullum mortalium, quo loco sit interroget, loro suo Cané semel tantum vel hac vel illac, & Ecclesias dictas versus dirigit, tum securus ad harum aliquam, quam ipse in animo habet perducitur, vesperiq saluus sine ullo diuerticulo reducitur.

Quod si in longissimo quodam vico sex septemue Cæcus domos habeat, quas bis terue in septimana Eleemosynam postulaturus, ibique precationes dicturus suas adire sit solitus, ubi ad huiusmodi platearum aliquam, quas optime Canis cognoscit, peruenerit, nisi singulas & iam sibi notissimas ædes prius omnes accesserit, ex ea minimè discedit. Ubi autem precatiunculam iam mendicus inceperit, decumbit interea Canis quietemq. fessus capit, & quando ultimam precationum voculam prolatam audiuit, consestim sine ullo magistri monitu nutuque surgat, & alias consuetas ædes gressum dirigit .

Vidi profectò non sine maxima animi mei iucunditate simul & stupo- Rarum industrie Care, dum Cæco cantanti & stipem petenti nummulus ex superiori domus parte nis exemante pedes proijceretur, industrium adeò ipsius Canem fuisse, ut illum quæ- plum. siuerit, & ore è terra sublatum arreptumq. in ipsam heri sui capsulam seu pyxidé reposuerit : & si fortè fortuna eundé non protinus reperisset, baculo ab he ro suo monitum & comminantibus verbis adactum, ut omni adhibita diligentia proiectum nummum indagaret. Si verò panis ex fenestris deiectus

Rr

fuisset,

470

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARD. ANT. RECCHI.

fuisset, Canis hic famelicus licet, nisi eum domino suo prius porrexisset & ab eo portiunculam accepisset, eundem minimè arrosit. Antequam autem suo Cæci famulitio Canem ductorem adaptent, bimestre aut ad summum trimestre disciplinse huic spatium impendunt, prout nimirum flexibilior Canis natura, eiusque meliore luto Titan præcordia finxit. De domesticis & amicorum relatione hæ non iniucunda, ut spero, promã. Solebat ædes meas amicus frequenter inuisere, qui cum ingentem ex Molossorum ferme genere Cané secum duceret, ipsique ego ad superiores ædium partes aditú præcludi iussissem, péderet autem prope ostium inferius mearum ædium Pes Capreoli funiculo illigatus, quo campanulam aduentantes & intrare cupientes pulsare docebantur, idque à domino suo iam sepius factitatum Canis cόspexisset, ubi Mirum Ca- admisso hero inuitus exclusus fuit, paulo post tintinabulo pulsato puer denis ingenium in scendit, & præter Canem neminem offendit, qui pedibus suis Capreoli pede pulsando. arrepto, intromitti gestiens hominis instar funiculum traxerat ; nec id semel tantum, sed reiteratis alia die vicibus tentauit, nobis omnibus conspicientibus, ridentibus & bestiæ ingenium admirantibus .

Hic ipse Canis cum in ollam prægrandem unguine illitam lingendi causa caput immisisset nec reuocare posset, ubi diu multumq. luctatus sed frustra, & ut ne vas illud figulinum rumperetur, leniter tractasset, tandem impatientia fractus, maximo cum impetu terræ impegit, in frusta comminuit, & ea se mox molestia liberauit.

Quod autem Zonaras in Iustiniano miraculi veluti loco alfert, Canem.

Byzantium fuisse adductum, qui spectante populo cuiusque ex astantibus nominatim ore vestes arripuerit & suum cuique annulum in cumulu prius Mimorum compositum attulerit. Et ante Zonaram Plutarchus se spectante totu TheaCanes quid olim Byzã- trum & Cæsarem (interfuerat enim Pater Vespasianus in Marcelli Theatro) tij & Roà Mimo Canem quendã introductum vidissent, qui mormæ presti- obstupuisse ait, cú hoterint tuum se effinxerat, trahi retrahiq. permiserat, donec ad vocis cuiusdam artidieq. præstent. culum peruentum fuerat ; qua audita tanquam è profundo expergefactus sorono, ad illum ad quem oportebat, se contulerat. Hæc ita, inquam, trita sunt & vulgaria, ut Romæ à Circulatoribus in Circo Agonali, quo honestam populo & ludicram recreationem præbeant, quotidie ferme agitentur.

Obseruant enim Canes nutum, obtutum & sermonum momenta Magistrorum, ex quibus longo iam tempore edocti, quid facto opus sit optimè callent.

Credendum omnino censeo Alberto Magno : Canem fuisse, qui cænaturis in mensa conuiuis stabili vestigio lumen tenuisset : cùm Nobiliis. S.Stephani Eques Cassianus Puteus Lynceus amicitia mihi peruetustà coniunctissimus, bonarum & amæniorú literarum ac Philosophiæ præcipue, Chymiæ & Antiquitatum apprime doctus, Florentia non semel se vidisse mihi affirmarit quendam Serenissimæ illius Mediceæ familiæ Principem Canem aluisse, qui ad nutum Heri sui imperium omne reciperet, mensæ continuo inseruiret, orbes apportaret, patinas reportaret & ore arrepto argenteo disco, in quo calicem vitreum vino repletú stantem gerebat ; ita affabrè Domino suo porrigeret,

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

471

ret, ut ne tantillum vini effunderet, cui & equum conscendenti fideliter stapedem infixis dentibus arctissimè firmaret.

Enimuerò ridiculi fortassis simus, inquit Plutarchus libello de Animantium comparatione, si docilitatem venditemus bestiarum, quarum Democritus nos summis in rebus discipulos esse ostendit. Araneœ in texendo & sarciendo, Hirundinis in œdificando, in suaviter modulando Oloris, & Lusciniæ in cantu &voce singenda.

Et in arte medica, cum videmus Canes selle laborantes certa quadam herba se repurgare. Inedia curantur Lupi & Leones quando carnibus nimium sunt, oppleti cubantes fouentesque se quiescunt. Capræ (retenses, quæ Dicitamo gustato facilièhe sagittas expellunt, mulieribus prægnantibus monstrauerunt huic herbæ vim elidendi partus

Beftiae vidẽtur quædam homines opificia docuisse, & medi camenta invenisse.

Doceri præterea Canes posse, ut ex profundo etiam aquæ aliquid foras portent ; Arrepta ore pecunià ad macellum properent & à noto sibi lanione carnes, vel à Caupone etiam vinum emant domumq. reportent : Rem perditam Canes pludoceomni diligentia requirant & inveniant : Currui aptati pueros trahant, Clitel- rima ri possunt. lis impositis farcinulas gestent : Gladijs accincti hastati & erecti incedant ; Tympanum pulsent : Equorum ritu ad numeros saltent : In rota versatili ambulantes, vel trufilem molam agant, vel carnes in veru ad ignem voluant : in venationibus & aucupijs ea demum præstent, quæ vix homines norunt, partim nos cum voluptate vidimus, partim amici nobis experti retulerunt.

Hactenus ego bona fide exoticum hoc animal Canem esse affirmavi, quod Rationibus astruivivis nunc ratiombus demonstrare conabor, ex Capite nempe, pedibus & tur hoc ani Meximammillis. Et à capite initium capiam ; Nam etiam Plato in Timæo caput mal canum Camembrorum corporis diviniffimum reliquorumque membrorum princeps nem esse dixerat. Et in Physiognomicis Aristoteles cos qui hanc artem exercent, ex vultu maxime prædicere, & ad Canum figura, detorta si hommes capita fortiti fuerint (quos Plinius Cynamolgos vocat) Canum quodammodo moribus imbutos esse fatetur. Ex capite igitur quod Canino valde simile est, hoc animal Canem esse facile arguemus. Diffiter, tamen non poffum, adhuc, certius signum præter rostrum auresque Caninas fuisse, si dentes hic ferrati & Canini conspicerentur, verùm in mitioribus qualis hæc bestiola fuit, illa dentium feritas etiam vix latrantibus apparet. Hoc interim lectorem monere debeo, rostrum à Sculptore paulò gibbosius & eminentius quàm in pictura est, effectum fuisse.

Si crura & pedes inspiciamus, quin omnes nobis manus daturi fint, nullus dubito. Habent inquit Aristot .2. de hist. Anim. in principio statim, Quadru- Multisidarum quapedes omnesnvice brachiorum crura priora, sed precipue quæ multifidæ funt, be mani- drupedum brabus suo digitato pede respondent, hoc enim ad plura, quasi manu,viuntur. Quæ crura chijs & pe autem animalia digitatos habeãt pedes, inferius paulò declarat dum ait : Qua- des manibus respõdrupedum autem que sanguine constant eædemq. animal generant, aliæ multifidæ sunt, dent. quales hominis manus pedesq. habentur. Sunt enim que multiplici pedum fissura dignentur,ut Canis, Leo, Panthera . Iam autem probè novi, ex multifidis etiam Leonem, Lupum, Vulpem, Felem, Lupum Cervarium & si que alia esse : Verum his nostra figura non magis respondet, quàm pomo ovum. Quot

Rr

2

autem

472 ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARD. ANT. RECCHI. autem in digitis Canum pedes fint fissi, operæpretium hic addendum censeo.

Julius Cæsar Scaliger vasto illo suo super Aristotelis Historiam Animalium volumine laudatum modò Aristotelis locum declarans hæc habet. Canibus non quini digiti omnibus, sed maiori parte quaterni, quintus aliquibus verè extra seriem aliorum altiùs appensus. Venatores olim secuimus, leduntur enim ibi multum sepè. Hæc ego & falsa & dubia ex ipsa Natura & magistro Aristotele assero.

Non clarum fatis quod ait : Canibus non quini digiti omnibus. Cum nec inter posteriores & anteriores discrimen hic ullum faciat, quod ad lucem huic loco afferendam plurimum conferre poterat. Audiamus communem præceptorem. Hic cum præclarè admodum lib, de partibus Animal.4. cap. 10.de Hominis manus usu & officio philosophatus effet, homini nempe non quia manum haberet, ideò prudentiam tributam ; fed quia prudentissimus effet, ideò manu tanquam instrumentorum instrumento à Natura dotatum fuisse : planè esse (inter quos Plinium numerare Natura ho Atque ideo in Naturam iniurios minibus nõ qui Naturam non matrem fed nobis Novercam extitisse conqueritur) Nouerca foleo, fed beni- quod deterrimè nobiscum agi existiment, quia nudi & inermes nascimur, na mater. quid inde ? Cætera enim animalia unum auxilium habent, idque nullo pacto permutare poffunt, & ita calceata cum ijsdem semper armis, eodem perpetuò veflitu dormire coguntur. Homini verò manus pro ungue, ungula, cornu, hasta, ense & quovis altero instrumentorum inservit. Hæc enim sibi manus omnia fabricare, in feipsa tenere ijsque aptissime adversus bestias uti novit. Cum ita inquam, Aristoteles Philosophatus fuisset, subdit tandem : Flexus brachiorum homini tum ad cibum admonendum,tum ad ceteros usus contra, quam quadrupedum generi aguntur. Illis namque introrsus poplites flecti necesse est ut ad gressum utiles sint. U sum enim pedum præstant artus priores, quanquam illius etiam generisea, qua digitata sunt, non modò ad gressum utuntur prioribus cruribus & repugnant, quod solipedes posterionbus faciunt, non enim crura eorum priora cubitis ut nonuliorum ex ijs quorum pedes in digitos sinCanes in mambusq. proportione respondent, pedibus an duntur, ob id pedes priores quinis distinctos digitis habent, posteriores quaternis ut Leotetioribus quinque, in nes & Canes, atque etiam Lupi & Panthera, quintus enim eorum quinto magnoque posteriorirespondet. Quæ omnia Scaliger vel oscitanter legit, vel ut Canum more, bus qua- manus tuor habẽt ex qua familia oriundum se gloriatur, morderet & noui quid asserre videredigitos. tur, nauci fecit, ipsique adeo Naturæ vim intulit. Quod si vel Canum Anatomen ullam vidiffet, vel ea quæ unguibus hic attulit Arisloteles ad unguem penfitaffet, nobiscum certè conveniffet. Sunt enim in omnibus omnino latrantibus Canibus quaterni faltem in posteriorum singulo pede digiti unguesque, & quinque in prioribus, quorum recta fanè ratione quintus minor ac major dici potest, quod de pollice nostro, cui is respondet, affabrè Arifloteles dixerat. Minor si siguram & magnitudinem spectes est pollex, sed major si usum ac valorem consideres, quia enim in apprehendendo maximè pollet, ideò Pollicem Latinis dictum existimo. Hunc Aristoteles tanti fecit, ut manui veluti toti, aut ceteris quatuor digitis inanimalibus æquiparàrit.

Velati enim, manus si non effet, apprehensio nulla fierer, sic ubi hic deficeret, non eadem illa facultas proba daretur, Hic enim à parte inferiori furfum premit

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 473 premit, ut cæteri à superiori deorfum, ob id brevis craffusque formatus est.

Atque hic tam omnibus animalibus quibus apprehendendi facultas concessa fuit necessarius videtur, ut in Avibus etiam & Crustaceis quin Infectis plerisque longè à multifidorum tamen genere discrepantibus repedatur. Vi- Novus & dimus & ad miraculum usque obstupuimus ante pauculos dies domi meæ per mirabilis Tubus opti Tubũ opticum miræ perspicuitatis artificiofissime elaboratũ, à duobus Ger- cus manis huius artificibus fabrisq. nobis allatũ donatum que ; quem à Telescopij croscopium. imitatione, & rerum minutarum conspectu Microscopium nominare libuit. In pediculo fœdo quidem animalculo, hominis tamen non raro focio, non os Pediculi modò oculosque, barbam & prætensa duo in fronte cornicula, fed pedes in abjectiffimi animalculi non super ex utroque latere ternos prælongos & articulatos, qui omnes un- visa prius gues habebant recuruos duos, longum unum, brevem alterum & pollicis ap- effigies. primè locum supplentem, quibus & cutem apprehendit & serpendo gradum figit : tantum huic pollici aut cuipiam particulæ fimili huius loco, industria & nunquam deficiens Natura in minimis etiam & abiectissimis animalculis Rudere voluit ! Et quoniam tam admirabilis hìc instrumenti optici, per quod remotissima ut maximè propinqua intuemur, mentio incidit, operæpretium esse duxi fuam Inuentorum gloriam nulli inuidere . Ioannem Baptistam Portam Lynceum primùm huius Theoriam ac compositionem in ipsa sua Naturali Magia, necnon Mathematicas ipsius, ut ita dicam, radices in libello suo De Refractionibus ante quadraginta & plures annos ad amussim optidescripsisse, adeoque primum Auctorem extitisse ficuti huius ita & alio- ciTubi Invẽtio, rum plurium mirabilium, quæ five in Mathematicis five in Physicis invenit & Constru Etio. & ipse agnoscit & candidè ac libenter omnibus declarat Jo, Keplerus Germanus Mathematicus Cæfareus : Primũm verò diligentissimum artificem Germanum vel Batavum quendam executioni dedisse & vel casu tubum construxisse libentissimè fatemur : Gadilaum deinde ubi Patavij Mathemata prosessus de hoc inaudijsset faltem, sua sponte non viso prius Tubo similem construxisse, primoque & Venetijs & Patauij à se repertum ostendisse, ut in illius libro Italico idiomate perscripto, cui titulus Il saggiatore expositum est. Hic fanè Galilœus, quidquid sive strepant sive obstrepant inuidi, non solum vix audito rumore confecit, fed eo usque perfecit, ut primus hunc cœlo Tubum inferret & admiranda illa omnia, quœ iam in proemio descripsi, mortalibus cunctis patefaceret.

Eodem Romæ tempore Lynceorũ Princeps Illustrifs. Federicus Cæsius rumore tantum è Belgio audito, idipsum instrumentum composuit & inter complures in urbe Magnates distribuit, nomen què Telescopÿ excogitauit & indidit : Illustrifs. quod nomen etiam, cùm non multis post mensibus Galilæus Romam venis- PrincepsF. CæsiusTuset, ipfumq. dictus Princeps & Antonium Perfium, Ioannem Demifianum, bo nomen indidit.

Joannem Terrentium, Franciscum Pifferum Camaldulenfem Mathematicu, Julium Cæfarem Lagallam Peripateticorum in urbe corypheum, & me quoq. cœna (vt allas fæpe, qui delicias nullas nisi cum literis & literatis agnoseit) in laniculo post cœlestia terrestriaque nonnulla spectacula & Philosophicas disceptationes excepisset, in ipsissimo hujus Instrumẽti usu pluries repetijt & ita Rr 3 omnibus

474

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARD. ANT. RECCHI.

omnibus placuit acceptumq. fuit, ut deinde per urbem orbemque passim increbuerit. Ab hoc nobis alterum MiCroscopium appellare visum fuit, per quod minutissima animalcula, & horum ea quæ visum planè fubterfugiunt acutiffimè cernuntur : illo quidem omnis generis remotissima, hoc vero minu tissima quæque perspicimus fed maximè propinqua, quod quidem à Galilæo in Italia confectum, & abeodemmet etiam anno proximè elapso in urbem allatum, nunquam tamen ita diligenter elaborari ab ullis artincum manibus vel ipsius vel collegarum iussu potuit, quàm ab iftis Germanis, qui fedulam in hoc nobis operam præstitere, nec pauca huiufmodi Microscopia, qua? Urbem totam in admirationẽ pertraxerunt, elaborata nobis exhibuerũt.

Superest ut Mammarum argumento hoc animal Canem esse comprobeProbatur mã tertiò à mus. Et cum Arist. cap.1. lib.2. de hist. Animalium differre mammas in mis Canem esse hoc a- quadrupedibus docuiffet, duas nempe datas Elephanto tam mari quã fæminæ nimal. sub armis, easque pro corporis vastitate valde exiguas : ac codem loco fitas quaternas Vrfæ : alijs inter fæmina binas binisque faltem papillis donatas ut ouibus & Vaccis, fed his quaternas datas papillas : quibufdam nec in fæminibus mammas esse fitas, verum in ventre ut Canibus & Suibus & his quidem esse plures, verum non omnes pares esse subiungit. Ex his nifi fallor pathognomonicum signum fumi potest, non posse aliud animal esse id quod Icon nobis exhibet, quam Canem, cum in pictura fex mammillæ, ternæ nimirum in utraque ventris parte numerentur. Tot equidem & ego eodem sitas ordine in mea domestica canicula reperio, (& forfan aliæ canicula plures habent) quibus duæ adhuc tamen adduntur in pectoris regione collocatæ fed exuccæ planè & ad lactandum ut censeo inutiles, nam & mares exiguas & Mamillæ etiam in lactis expertes obtinent. Licet si Scaligero credimus, hæ etiam valde alimasculis quando intumescant, qui Leporarium se habuisse tam grandibus papillis scripsit, ut ex solo genitali mas esse nosceretur. Hæc autem nostra Mexicana fæmella est, quod vulua fub cauda protuberans oftendit.

Ac postquam huc pertigimus, non inutilis planè de mammis hæc quæstio moveri poterit, debeantne his numero fœtus respondere ? Quam enodasse libello de Semine genitali qui interijt, Scaliger:profitetur. Falfum tamen axioma esse in An mam- suis iam fæpè laudatis Commentarijs innuit : cum duos ut plurimum Vacca mæ fœtibus nume- edat vitulos & quatuor tamen papillas habeat. Sus etiam fexdecim, nec tot ro respondere detamen mammis scateat : Mulier ternas fæpe proles pariat, cum duabus falbeant. tem mammis gaudeat, imò septem quandoque enixam esse, ut de familia, inquit, Porcellorum Patauijres clara est. Ego hic Scaligero neutiquam refragor, & quam ipfe historiam Patavinam & quidem veterem citat, ego nostrorum fidem temporum appello. Vidi hìc Romæ (quæ ante tres demum menses, hinc ad plures septuagenaria major è viuis abijt, & cuius filium ego ante Florentìna viginti annos a Pleuritide liberaui) Florentinam mulierem, quæ cum unico mulier trisuo marito triginta fex filios Florentiœ masculos omnes, & femel sed ginta unico etiam filì mascu- partu vivos septem enixa est, qui omnes facri Fontis lavacro abluti & à Serelorum mater, & uno nissimo tunc Hetruriæ Magno Duce Cosmo primo (ut memorabile hoc fimul partu septẽ factum nobilitaret) ex eo fubleuati fuerunt, qui lepidis his Patrem verbis edidit. allocu-

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 475 allocutus dicitur : Macte tua virtute mascula : si tali quo cæpisti modo pro- Romana qua cederis, de alio mihi Principatu dispiciendum dubito : periculum enim fore mulier tuor mamlacte metuo, ne tam numerosam sis Sobolem progeneraturus, quæ bellum mo- mis fœcundis tura, his meis mihi sedibus demigrandi necessitatem imponere possit. Sep- praedita. tem hi filij, tribus adhuc omnes diebus vixerunt & lac maternum fuxerunt.

Tres etiam non rarò uno partu editos & hic & in Germania vidimus. Addam & hoc Naturœ insolitum factum. Vivit iam Romas honesta fæmina & juvenis, quæ cum marito fuo plures quidem filias filiosq. sed singulos omnes procreavit, & tamen quatuor hæc à Natura mammis quæ lac omnes habent dotata fuit. Atque hæc licet parerga alicui videri possint, quin tamen recenserem supersedere nolui, quod nobis mirabilem omnipotentis Dei virtutem, & benigna fæcunditatem Naturæ nunquam fatis laudandam & memoria æternà colendam ante oculos proponere possint.

Nunc fiquid nobis in hoc animali Cane videlicet, quod Aristotelem vel præterijt vel ab ipso omissum, sedulò animaduerfum est, Naturæ Mystis minimè invidendum. Rectè quidem ille 3. de partib.Animal.cap. 14. Quæ in sanguineo genere viviparo utrinque dentata & multifida funt, hæc simplicem habere ventriculum ; non simplicem illa, quæ cornigera, folipeda aut bifulca. Sed non recte, dum eodem Capite Caninum ventriculum parvum esse, nec ampliorem multò intestino & læuem intus, scriptum reliquit. Hoc Aristotelis lapsus de Canis venenim & naturæ rei & ipsimet Aristoteli repugnat, siquidem hic 1.de hist. An. triculo. cap.16. Ventriculus, ait, humanus Canino similis est, Humanus autem non exiguus, sed amplus planè & plurimarum sæpè tam esculenti quàm poculenti alimenti librarum capacissimus est, quod quidem non ex libris ego sed fideli in cadaveribus humanis (quorum centena propemodũ fecui) autopsia expertus post scribo. Et amplo admodum vidi ventriculo canem exenteratum, cui Arse- Canis Arsenicum nici drachma una data fuerat Antidoti probandi gratia, quod ex ferpentum sumptum, quæ accipulvere certo modo conflatur & multum prodicatur, quod quidem exhibitũ dentia sit nihil profuit : post plurimas enim vomitiones, ululatus & gy rationes, Canis passus. tandem mortuus concidit & fectus fuit, cui forfan magis pinguia profuiffent : memini enim me Romæ robustum ivuenem curasse, qui cum Rifagalli pulnerem in chartula quadam repositum cinamomum esse ratus pulmento suo Juvenis sainsperfisset, torsiones passus est & vomitus molestimos, cui ego Philonium luti restitu tus à sumRomanũ ac Mythridatium cum jusculis pinguibus & lacte copioso exhibui pto Arseni & fanitati feliciter restitui. In canis autem ventriculo rugas ac veluti vibices co sanguine atro subductos ob infignem Arfenici ardorẽ vomitus caufam mani- Canis vensestam, conspexi. Atque hunc Aristotelis lapsum ipse etiam Scaliger adver- triculus ab Arsenico tit, & Caninum ventriculũ quadruplo intestino vel maximo etiam majorem mortui. libenter concessit. De genitali Canis hoc erat ab Aristotele docendum, in Cane scil. penem osseum esse, quod ipse non scripsit, nos non rarò vidimus.

Genitalis, inquit, 2.de hift. An. cap. 1. verò ipsius differentia numerosa est, alÿs In Aristote lem anienim cartilaginosum carnofumq. est ut homini (At cartilaginem nemo Anatomi- maduersio Genitacorum unquam in hominis pene etiam per somnium vidit, est enim hæc fub- lide hominis stantia sui generis nec carnosa planè, multo minus cartilaginosa) quod ut & Canis. parte

476 ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP.NARD.ANT. RECCHI. parte carnosa inflari nequit, fic parte cartilaginosa intumescit excrescitq. Alÿs neruosum ut Camelo & Ceruo, alÿs oßeum ut Lupo, Vulpi, Mustelæ, Ictidi seu Vinerrœ.

Ubi canem prætermisit, si no ad Vulpium aut Luporum forfitan speciem euOfficulum dem referri putauit. Et fieri fanè potest, ut ob hoc officulum (quod in Cane in pene canis. duorum longitudine palmorum, quatuor transuersos æquat digitos, & genitali ita concinnè annexum haeret, ut fulcum etiam qui meatum urinarium fibi fixum excipit, incisum fatis constituat) canes dum urinam reddunt, crus alterum fubleuent, ut Cardanus conijcit, ne eà ventrem conspergant, & ut ego autumo, diutius etiam in coitu hæreant ; hoc enim officulum facit ne ita genitale citò flaccelcat : Quamuis hæfionis huius alia & non incongrua ratio afferri poffit, glandosa nempe corpora quæ penis radicem circulariter ferme ambiunt & in coitu plurimùm intumefcunt. Tertium, quod in Ariftotele corrigendum cenfeo, hoc & non leue est : Calvaria, inquit lib. 3. de Aristotelis Hift. An. cap. 7. non simili modo in quoque Animalium genere habetur . Alÿs enim lapsus in Canis Cal oße continuo calua persicitur ut Cani, alÿs compacto ut homini. Vult nimirum Cavaria denem sine suturis ullis offe continuo caluam suam fortitum esse. Quem Scaliscripta. ger errorem non vidit, faltem non correxit in expositione fua. Haud vidi majorem magis in utroque oscitantìam. Canis enim quod ex meo discere Sceleto Canino poteri, futuras omnes quas homo, & plures etiam in CalvaCalua Ca- ria sua impressas tenet. Est huic Coronalis, Sagittalis, Lambdoides, est innis pluribus quam super in Canibus os frontis sua diuisum commissura etiam in adultis, quæ in hominis su apparet quidem, in ætate verò provectis plane oblituris distin recens natis hominibus cta. teratur : quæ res fecit ut tam Aristoteles quàm Medici omnes hujus frontalis divisionis in homine non meminerint. Adesse eam tamen in Abortu & nuper natis infantibus manifestè conspicitur, & tam longè progreditur ut & nasi & maxillæ utriusque offa per medium rectè dividat. Unde ut credam, facile adducor & ipsum bonum quandoque dormitasse Homerũ, Aristotelem hominem quales nos fumus fuisse, & labi potuisse & aliquando ex chartaceis potius libris fapuisse, quam utrumque Natura folium Celum inquam, & Terram penitius inspexisse.

De dentibus etiam, de quibus aliquam apud Authores controverfiam invenio, hoc quod dicam habeo. Undiq ; hi in utraque maxilla sibi corresponQuadragin dent. Sex numerantur anteriores quos incisorios dixeris, sequuntur duo obta dentes canis obti- longi & erecti verè Canini ex utroque latere singuli : tum sex molares in net. utroque ibidem latere. Ita ut Canis cum focijs suis supenoribus toto suo in riCostas ha- ctu seu ore dentes quadraginta obtineat : Costas numero tredecim, claviculis bet tredeenim caret. Nec Talum habet : quid autem hic fir, alibi dicendi locus erit. cim.

Solent post partum ; qui Canibus longè difficilior est quàm felibus, matres Partus Ca- subito Chorion frue secundinam ut vocant, catulorum fuorum, quod ipsemet nis. vidi, devorare & fic etiam obstetricis munere fungi, & mordicus umbilicum, cum nullo hic ipsis amplius usui effe poffit, abscindere.

Antiquitus catulorum carnes frequentes in cibis & medicamentis fuisse ex Carnes à Hippocrate etiã discimus, quin & hodie in Sinarum Regno cum alijs à lanioniquibusdam in macellis bus vẽduntur carnibus & populis eisdem quotidianus sunt cibus. eduntur.

A fide

10, FABRI LYNCEI EXPOSITIONE,

477 A fide dignis accepi, tabidis nullum præsentius remedium esse, quàm si frequenter in cibis suis Canino adipe viantur. Stercus Caninum, quod Album Cracum forsan melius Dræcum pleriq ; vocant, his libenter relinquimus, quibus adeo animalium fimeta pro medicamentis placent : quasi ex ditissimo Nature thefauro non millena nobis & meliora & gratiora fuppetant. Felem vidi, quæ adultorum Canum non attigit carnes, catulorum libenter edit ; quod illæ ob coitum hircum olerent. Sic nobis etiam exectorum carnes ut pecudum & caporum magis arrident. Vidi & catulum à felis uberibus pendentem, quæ pluribus ipsi diebus lac præbuit, ac probè enutriuit.

Atqui nõ deerunt nasutuli quidam, quos iam mihi etiam se opponere auObjectiodio, animal hoc de quo iam longam fatis texui historiam, canem minime esse, nes quæ sie quòd nec figura huic admodum conveniat, nec in America ( quæ ipsis ego ar- ri possent non esse ma ministro) ante Hispanorum in illas partes adventum Canes ulli conspect Canẽ hoc fuerint, quod ex descriptione Tertiæ in Americam & in specie quidem in animal.

Brafiliam Navigationis clarum evadit. Quod & Gomara in generali sua Indiarum Historia testatur, Cum enim Brasilienses primùm ex Venaticorũ ge- Audi Hispa norum in nere Canem in Villagagnonis adventu novtris etiam hominibus applaudentem Americam vidissent, obstupuerunt valde ; quod hic aliquam similitudinem cum anima-adventum ibiq.nullos li ipsis lan ovare, Leone quouis ferociore gereret. Christophorus Columbus quo- fuisse Canes cõspeque, ubi primum ad Infulam Boriquen, quæ S.Joannis nomine insignitur, per- etos. venisset, Indi illi qui cum Hispanis bellum gerebant, vehemẽter Canem subrubidum peregrinum sibi timuerunt, qui duorum etiam serè balistariorum stipendium merebat, acerrimus ut Barbarorum hostis, ita strenuus Hispanorum defenfor. Et Valboa Hispanorum Centurio fortissimus, cum primum Australem patefecit Oceanum, Canes quos secum habebat in Indos emisit, qui fuga sibi confidentes, non minore ab his damno, quam à præstantissimis Valboæ militibus terrore affecti fuerunt.

Hic ego ab eruditissimo philosopho & Theologo losepho à Costa è Societa- Josephus à te IESV fuppetias mihi postulo, qui ea de Novi Orbis Natura ingenij sui Costa laudatur. acumine & experientia ipsa edoctus aperuit, quæ Veteres philosophi frivolis perfuasi sine fensu rationibus ( qui error & hodie plurimum contingit in scholis) pertinacissime negare ausi fuerunt, Hic enim lib.4. cap.3 3.Tria ait in India occidentali Animalium genera reperiri, unum soli Indiæ nativum & proprium, alterum Hispanicis five Europæis simile, tertium ab Hispanis primum in eam Orbis partem illatum. Et ex his ultimis quidem esse oves, vaccas, capras, fues, equos, asinos, Canes, feles, & his fimilia. Probat autem hæc noua omnia Americanis fuisse, quoniam nulla propria nomina, quibus jam enarratas bestias appellent, nouerunt, fed meris Hispanicis & his corruptis admodum utantur.

Atqui hìc ipse meum magis jugulum peto, dum Canes illuc aliunde illatos ultro fateor, Sed litem hanc facilè & tribus ut ajunt verbis ipsiusmet Jofe-Respondetur obiephi, quibus laudatum iam caput concludit, componam & fini am . In mitio etionibus. inquit, India Canes nullos noverat preter genus quoddam pumilum, quod patria vote ALCO nominabant, lam propter similitudinem Canes ab ipsis Hispanis illati grandiores

478

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARD.ANT. RECCHI.

Tria ani- diores hoc nomen quoque obtinent. Pumilos hos Canes Indi tantopere amant, ut sibi malium gequod obÿciant, Peregrinantes cosdem aut dorso, aut sinu receptos secum nera, nunc demant, illis in America ferunt. Aegri non secus ac congerrones, aut consolatores eosdem secum habent, converreperitũtur.

fatione ipsorum dolores sibi mimi credentes. Ex quibus stacim fanioris judicij quivis, quid de hac nostra Icone statuendum sit, colliget. Ad unguem enim animal, quod hic prostat nanum, pingue & mansuetum effigiatum, mihi videtur illud esse, quod Americani nomine communi ALCO vocabant. Erit igiCanes Ame tur Canis, sed non Europæis nostris per omnia similis. Quandoquidem in ricani no- Regni Guineæ descriptione Parte Indie Orientalis sive volumine texto Canes stris nõ per omnia simi à nostris multum etià discrepantes reperiuntur, qui nec latrant nec mordent, les. & magna à populo illo copsa aluntur ouiu mq ; instar in forum venales aguntur, cibis valde expetiti, apud quos nostri Canes in magno pretio habentur, propterea quod latrare poffunt, audito enim Canum latratu Nigritæ illi loqui eos poffe existimarunt.

Libuit Coronidis loco & hæc ex cap. 170. Benedicti Pererij adiungere, & si vera sunt quæ ipse ex auditu refert, monstrosum quendam Naturæ lusum ac metamorphosin admirari. Est inquit, apud lapponios animal terrestre corporis magnitudine figuraq : non diffimile Cant, mollissimo pilo, suauiffimisqad edendum Canis Jap- carnibus: Hoc certo quodam tempore incipit vehementer appetere & frequentare ipsum ponicus ter in quo identidem natans & sese mergens particulatim & membratim piscis restris in Pi mare, scem abit . fieri incipit. Tandem exuta pror sus terresris animantis figurà totum in piscis similitudinem, & naturam commutatur. Sed 2.Tom. in Genesis cap. 152. resert se Roma hoc animal fed mortuum vidisse, non tum ex toto, sed aliquot tantum partibus piscem factum : ceterùm naturam animantis terrestris figuram retinuisse.

In Infula etiam Hispaniola Americæ Historiographi notant, Canes paruos exoticos repertos fuisse, qui partim Indis illis domi in delicijs, partim foris in Venatione usui erant ad animalcula quædam ipsis propria cuniculorum instar capienda, qui similiter vocem nullam edebant ad necem usque etiam verberati. Et cum Plinius lib. 8 .cap. 58. scripserit : Cyrenis mutæ fuere ranæ, illatis è continenti vocalibus durat genus earum : muta siunt etiam nunc in Seripho Insula, hæ tame alio translatæ canunt. Fuerunt qui hoc ipsum tentarunt, & hujusmodi mutum Canẽ ex Nigaragua ad Civitatem Panamam trecentis Leucis distan tem asportarunt, sed æquè hic atque ibi mutus remansit. Hæc ego ejus solùm gratia adferre volui, ut fidem huic meæ conjectura adjungerẽ, Mexicanum hoc animal Canem esse licet non undiquaque nostrorum figuræ Canum respondeat. De rabie Canum subsequenti sermone agendi locus dabitur.

Atque hæc fortaffis plus fatis .

XOLO

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

479

XOLOITZCVINTLI Lupus Mexicanus.

10. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO. NIMAL hoc ex figura depicta ferocitatem toto Corporis habitu prefefert, & terrorem quendam ex visu spirat. Rictum nempe voracis bestiæ, toruos & lucentes oculos cum truculentis supercilijs, gingiuas & oris labra cruenta, dentes exsertos, caninos nempe duos valde conspicuos, posteriores verò ferratos ac prægrandes oftentat . Ex superioribus labris hirti admodum pili retrorsum flexi, mollioribus Histricis aculeis non absimiles ex cinereo alboq colore variantes erumpunt.Totum caput cinerei coloris, lineis quibusdam transversim arcuatis subnigricantibus conspicitur. Aures erectas gerit longas fatis, cinereas totas ; quarum inter spatium maculæ latæ coloris sului, quæ & integram frontem interstinguunt. Collum obesum crassumq. laxiore pelle, longa suluaque macula præditum, cui similem in pectore gerit. Cinereo totum corpus colore constat, quod maculis tamen subinde suluis majusculis passim intermixtis ornatur : Lineis etiam ceu tænijs & fascijs subnigris à dorso ad latera deorsum hinc indé deductis. Ventre toto est cinereo excepta parte anteriore, ubi insignis eaq. unica ac sulua macula visitur. Cauda huic est satis lon ga non villosa, cinerei coloris, in medio tamen subsuluam obtinet maculam paulatim evanescentem. Crura ac pedes cinerei & nigricantis coloris, lineis à summo ad imum deductis firmi crassiq. prostant, quorum priores quinque ungues, sed retractos admodum ; posteriores verò quatuor exhibent.

SCHO-

480 ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP.NARD. ANT. RECCHI. SCHOLIA

EIVSDEM.

Ic ego Lupum auribus teneo, nec quo me vertam facilè scio. Etenim inter Canem Lupumq. ambiguum videtur hoc Mexicanum animal : cum Lupum Cani pastorali similẽ faciat Oppianus. Et 8.Hist. An. 18. In Cyrenensi agro cum Canibus Lupos coire scribebat Aristoteles. Galenus quoque 3. de Hoc animal Mexi- Usu partium cap. 1. Cum Pindarum risisset, quòd Centauros generari posse canum Lupũ potius fabulatus fuisset, mixta tamen animalia ex Equo & Afina, Afino & Equa, ex quã Canem nasci non insiciabatur. Lupum hunc esse asseri- Lupo & Cane, Cane & Lupa, imò Vulpe tur. tamen potiùs, quàm Canem esse animus inclinat. Cujus rei argumenta dicam luculenta, prius quam de Luporum partibus, natura, ac proprietatibus quicquam asseram.

Cùm de Cane superius agerem tria retuli esse in America animalium genera : Unum ipsi exoticum, nativum alterum, tertium inter hæ medium, hoc est, nostri Orbis animalibus non dissimile, cujusmodi sunt Leones, Tigres, Ursi, Apri, Vulpes, Lupi & feræ aliæ .

Sed qua ratione viaque terrestria nostris similia in novum Orbem, qui Qua via modoq.ani immenlo Oceani spatio a nostro dispescitur, perlata fuerint, non levis est conmalia ex nostro or- trouersia. Hanc Iosephus a Costa enodat & imprimis quidem apud eundem be in Americam abie S.Augustinus lib.16. de Ciuitate Dei cap. 7. miratur, quomodo in nonnullis rint. nostri quoque Orbis Insulis Lupi, Pantheræ & feræ immanes aliæ, quæ generi humano, præterquam quòd usui nulli funt, damnum etiam notabile infeIn Anglia runt, reperiantur? nam in quibusdam, inter quas Anglia numeratur, Lupi nulli Lupi esse dicun- nulli invenjuntur. Quod enim ad Canes, Equas, Boues, Elephantes & hujus tur. generis proficua animalia attinet, fieri potuit, ut deliberato hominum confilio navibus eò perlata fuerint, quod de ijs, quæ feritate & fua atrocitate nobis formidabilia funt, nec ni si dolum hominibus struunt, vix est probabile assecognouisset, quid ipsi de hac diffiS. Augusti- rere. Quod si idem D. August. Antipodes de proni cili admodum quæstione statuere animi quæso fuisset ? Neque enim vero siposita stione opi mile ego existimo, credere ipsum voluisse, per ingens marium spatium ex nonio stro hæc orbe illa transnatare ad Antipodes potuisse, quod ipse in Infulis quibusdam nostris contigisse persuadere sibi visus fuit. Vult etiam Divina procreatione, post universale diluuium ex terra hæc enasci potuisse æquo ferme modo, quo in principio Mundi, quando Deus dixit, producat terra animam viventem &c. Hoc quidem minimè Divinæ potentiæ, attamen cius ordinationi aliquo modo repugnare videtur. Quoniam omnis generis animalia in Arca Noe conclusa fuerunt, quæ egressa postmodum seipsa per semen propagarunt. Si autem nuda Naturæ lex consideretur, minus adhuc concedetur ex Terra & putredine perfecta hujusmodi animalia, non aliter ac Muscæ & Andreas Cesalpinus Ranæsolent, ortum sibi fumere. Quamuis Andreas Cæsalpinus acutissimus sũmus Ro- Peripateticus, & qui fummus fuit in hoc Athenæ nostro Medicus, olim Mamæ : Medici næ Profes- gister meus hoc fieri posse Aristotelicorum vi principiorum in suis quæstiosor. nibus Peripateticis facilè deducat, quod de homine quoque affirmat. Sol enim

481 10. FABRI LYNCEl EXPOSITIONE. enim & homo hominem generant, hoc est, Sol absque homine, ut ipse ex Aristotelis & verbis & mente convincit. Adeò miseré obscura Aristotelis ver ba ab ipsius asseclis tractantur, & dogmata ceræ instar ad quamlibet opinionem parata obediunt. Quare Josepho hìc laudato jam loco,facilè affensum præbeo, novum hunc Orbem à cætero nequaquam quoquouerfum auulsum & separatum esse, aut saltem quod mihi videtur, si iam licet separentur, non ita olim fuisse & tempore post Cataclismum in quibusdam omninò extremitatibus conjunctos hæfisse, quibus pedestri itinere tam homines quàm anima lia utrobique commeare facilè potuerint. Nam & nostrorum memoria patrum didicimus, in multis jam locis mare, ubi olim terra, & solum nũc esse, ubi olim Salum fuit, & Siciliam à reliqua nunc Italiæ parte per mare interiectum distractam, cui quondam adhæferat, historiarum fide novimus.

Nam fieri quidem posse, quinimò evenisse, quòd feræ periculis incitatæ totos fæpè dies noctesq. in undis ad Infulas quasdam vicinas pernacarint, sed tantam itineris intercapedinem, quantà noster à novo divtat orbe, emetiri potuisse, id demum à vero absonum & ἀδu'vatov planè esse videtur. Cùm & aves concitatissimo volatu mille & quingenta stadia superare non possint.

Erunt igitur Lupi, Vulpes & similia cæteris bestijs etiam exitiosa animalia non de industria huc perlata, fed suasponte ac naturali quodam instinctu, postquam ex Arca Noe egressa fuerunt (Nam etiam ex plantis quçuis fuo nativo gaudent pabulo, aere & solo, atque adeò, hic segetes, ibi veniunt felicius ) huc facilè concurrere seseque multiplicare potuerunt.

Jam autem hoc animal Lupum potiùs quàm Canem esse fic probare aggre Probatur animal dior. Capitis cumprimis totius aspestus facile hoc evincit, qui ferocissimi hoc Lupum poanimalis intuentibus imaginem præbet, ac tantùm non depictum etiam, tius esse ex capitis aterrorem incutit. Inter animantes autem quæ perpetuo cicures sunt, Mulum, spectu. quæ cicures fieri poffunt, Elephantẽ ; at quæ semper feræ permanent, Pantheras numerat & Lupos Arist. 1. Hist.An.2. Quamuis non ignorem ex mansuetorum genere fera quædam ipsius sententià, esse posse, inter quæ Canes po- Quæ fera, natunit. Non tamen quæ fera natura suà sunt, mansuescere vice versa omni- quæ rà suà sint no posse. Cui Scaliger ejus interpres ibidem consentit. Hoc ipsum Plinius mansueta animalia.

Iib.8. cap.17. probare visus suit de Lupa Romuli & Remi nutrice verba faciens : Nam qua de infantibus, inquit, ferarum lactius nutritis, cum essent exposui, traduntur ; sicut de conditoribus nostris à Lupa, magnitudini fatorum accepta serri æquius, quàm ferarum naturæ arbitror. Attamen ipsemet sui forfan parum me- Aristoteles mor Aristoteles 9.Hist.36. Lupos cum piscatoribus amicitiam inire & ex co- sibi contradicere virum præda viuere dixit. Apud Mæotidem paludem, inquit, Lupos es e piscatorum detur. familiares aiunt, & nisi partem suam à piscatoribus acceperint, retia cum in terram expansa resiccantur, Lacerare. Idem planè Aelianus annotauit. Albertus magnus profectò, quod re ipsa nunc expertus fui, optimè scripsit, Catulum adhuc cicurari posse & Canis instar ludere, non tamen deponere odium ad venatores & agnos aliaq ; minora animalia, quæ à Lupis vorantur. Quod de domestica mihi Lupa retulerunt, ubi hæc agnum videat, appetitum ipsi excitari & palatum prurite. Dicamus igitur mansuescere quidem hanc bestiam posse, non tamen Lupinam Sf

482 ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARD.ANT. RECCHI. pinam omnino deponere naturam, adeòq. (vt verbo fercur) pilos non animũ Antipathia mutare. Antipathia enim quæ inter agnum & Lupum viget, in umentibus inter aniquam aliqui post mortem quoque remanere crediderunt. De malia vix haud cessat, cõciliatur. viventibus Ouidij versiculi existunt.

- - - Sic agna Lupum, sic Cerva Leonem, Sic Aquilam penna fugiunt trepidante Columbæ.

Nulla.n.vi inquit Nazarius possunt coire, quæ naturali divortio dissident, nec ulla tam fidelis est copula, quæ in diversum tendentia nexu suo teneat. Unde & in adagiũ abijt : Lupus prius ouẽ ducat uxorem, quã inimicis conveniat. Cicurari tamẽ, quod Aristot.inficiari videtur posse, certus sum. Cum ante hos octo dies quàm hæc Lupus cum scriberem, domi & in Musæo quidem meo Lupam adeò mansuetam videCane in pe dibus & dẽ rim ac tractaverim, ut ipsius magister etiam ejus ori manum insereret & mei cibus cõue numeraret. Ego fanè & collum & pedum digitos impunè ut linit, sed ca- gratia dentes pitis aspe- buit contrectaui. Didici autem Lupi dentes pedesq ; tam posteriores, quam ctus distat. anteriores cum Cane adeò convenire, ut nisi capitis aliquantisper figura differret, ipsiffimum fuisse Canem juraslem. Trux enim erat in hac capitis universi, oculorum nempè toruitas, dentiũ & pilorum circa rostrum aspectus, quæ in hac nostra pictura ad amussim omnia respondebant, veluti legenti descriptionem meam patebit.

Oculi scin Singularem quandam in hac pictura oculorum scintillationem animadtillantes in vertere licet, quas apprime cum Plinianis congruit verbis lib. 11 .cap. 37. Nolupo. cturnorum, inquit, animalium, velut felium in tenebris fulgent radiantquè oculi, ut contueri non sit, & Capra Lupoquè splendent, lucemq, jaculantur. Et Aelianus, Acerrimis, inquit, atque acutissimis præditus Lupus est oculis, intempesta noete, vel Luna ipsa silente lucis usura perfruitur.

Lupustretra Accedit unguium firus pofitusq : Hi enim, non ut in procedenti animali etis unguibus ince- exferti, fed retracti fuerunt depicti ; quod quidem omnes, qui animalium dit naturas indagarunt, in Lupo observarunt. Voluerunt enim aliqui, quod Lupus dictus fit quasi Leopus, quod Leonem nempè in pedibus unguibusquè imitetur. Siquidem hi non aliter ac feles retractis unguibus incedant, ne audiantur. Quare Albertus scripsit, Lupum cum fraudulenter incedit, pedes lambere ac lubricos facere, ne strepitus audiatur. Addunt alij, si sepem transiliens occulte ouibus infidiaturus pede forsan strepitum excitaverit, mox pedem quasi reum mordere. Si tamen Isidoro credimus : dictus est Leopos, quasi ut Leoni in pedibus, ita huic fit virtus quicquid pede prefferit, non viuat. Veruntamen de hac nobis Etymologia nulla lis fit ; certu est, Lupũ conclusis potius, quàm explicatis ambulare unguibus, quod in Icone probè insinuatur.

Qualis coColor etiam, si & hic aliquid nobis argumenti præebere valet, in hoc anilor fit Lumali talis reperitur, qualem Lupis cõmunem magis esse omnes fatentur, capis cois. nus nempè nigricansq. Nec mirũ fuluas huic aliquot maculas intermisceri : Neq, enim Europæum, sed Americanum hic animal describitur. Et in Norvegia quoq ; Moscvia, Lithuania, Samogiria (ne quid de magis Septẽtrionalibus dicam provincijs,) candidiffimi lupi, ursi, lepores, ac vulpes reperiuntur.

Quare nec hoc cuiquam alienum videatur, quod pilis curtis, & non villosa, ut in

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 483 ut in nostris, cauda depicta appareat. Hæc enim rei naturam non mutant.

Et Rubum fine spinis ; necideò minus Rubum, vidimus. Et Canes tam hirtis quàm mollibus, longis curtisq. pilis, imò excepta capitis aliqua particulà, toto corpore glabros & pilis nudos conspexinms. Et si quis ad rem aliquid hoc quoque facere putauerit, addam, vero valde simile esse, cum sub præAliud argu cedente Icone author libri hujus Canem nobis Americanam depingeret, hic mentũ hoc Luquoque non Europæeum animal subiungere voluisse, sub Canis tamen gene- animal pum Mexicanũ esse. rica & laxiore latitudine comprehensum.

Nunc Animalis hujus mores partesque breuiter nobis perstringenda re- Partes hustant. Capitis figura, quæ Canino haud absimilis est, jam fatis delineata jus Lupi ex plicantur. patet. Oculi funt lucentes ut dictum ; rostrum quoq ; pilis craffioribus ceu fetis horridum. Aures in Lupo multò quàm in Cane erectiores & longæ satis. Dentes in Lupa illa cicure, de qua supra, quadraginta numeraui, eodem Dentes deordine & loco fitos, modoq. formatos vri de Cane jam scripsi. Canini tamen scribuntur. illi in Lupo quàm Canibus longiores & è labris erectiores eminent. Incifores prægrandes : molares magni & fortissimi, ut non malè Oppianus dixerit Luporum quoddam genus esse, dentibus adeò validis, ut lapides ac metalla vincere & perfringere poffint.

Hic æquum omnino censeo, quid Galenus lib. 11. Capitibus 8. & 9. de usu part. de numero & usu dentium senserit, minimè filere. Ait autem Natu- Galeni opi nio de denram unum tantum in Homine, in utraque parte caninum dentem produxis- tibus exase, quòd sciret se animal civile ac mansuetum effinxisse, cui robur ac vires ex minatur. lapientia, non ex corporis fortitudine essent. Cum Leonibus, Canibus, Lupis ac ijs quæ Καρχαρoδόvτα, hoc est ferratos habentia dentes appellantur, multos utrinque dederit. Quod Horatius innuere voluit, Lupo in dentibus, in calce Bouiarma esse, . . . . . Mirum, inquit, Ut neque calce Lupus quenquam, neque dente petit bos.

Ego verò, quod & cum de Cane agerem, infinuaui, tam in hoc quam in Lupo, non nisi unum utrinque dentem caninum illumq. prælongum & exertum valde reperio. Sex autem incifores, quorum duo illi caninis viciniores, paulò quidem reliquis funt longiores, quos ob id caninos ipse forfan appellavit, non labra tamen egredientes, fed eodem cum reliquis incisorijs ordine siti, eandem quoque meo judicio, utilitatem præstant. Superant igitur tam Homo ad ummũ triCanis quam Lupus hominem numero dentium, quod hic ad fummum non ginta duos, nisi triginta duos ; illi quadraginta poffideant. Sex nempe in maxilla inferio Lupus quare molares dictos in utraque parte, totidem in superiore ferratim responden draginta poflidet tibus oppositos. Caninos tam supra quàm infra utrinq ; unum, & fex inciso-dentes. res , in utrauis maxilla singulos. Cùm Homo tantum quatuor habeat incidentes, molares quinq, at plerumq. quatuor, etiã in adultiore ætate. Solent autem (ut plurimis amicis meis usuvenit) ultimi illi molares ætatis anno vigesimoquarto & octavo non rarò, erumpere cum ijsdem planè dolorificis accidentibus ac moleftijs,quibus pueruli dentientes affliguntur. Hos in Calvarijs quibusdã, fuis in præfepiolis adhuc latitantes bene grandes conspexi.

S f 2 Ex

484 ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARD.ANT. RECCHI. Ex quo patet salsum esse, quod libello de Anatomia viuorum, qui Galeno adscribitur, memoriæ proditum fuit, Lupo multiplicem esse dentium ordinem concessum.

Aristotelis De collo Lupi facere non possum quin ipfissima Aristotelis verba 4. de error de Lu pi collo de Partibus Anim. 10. adducam : (ollum, inquit ipse, Arteriæ (scilicet asperæ) regitur. gratia habetur, quippe quòd eam atque etiam gulam protegat, amplexuq. suo tucatur, hoc cæteris animalibus flexile & vertebris compactum est, at Lupo & Leoni osse perpetuo riget, commodius enim ad robur quàm ad alios usus collum ÿs esse naEundẽ erro tura voluit. Plinius lib.11. cap.37. Aristotelis vestigijs probè insistit. Quirem Plin. & bus Ceruix est (inquit, nempe animalibus) è multis vertebratisque orbiculatim Aelianus errarunt. ossibus flexilis ad circumspectum, articulorum nodis jungitur, Leoni tantum & Lupo & Hyxnx ex singulis restisq. ossibus rigens. Cætero spinæ annectitur . Hæc Ariftotelis doctrina adeò ipsius fequaces commouit, ne dicam decepit, ut Ælialius hoc etiam figmenti addiderit : Lupi collum in eas breuitatis angustias compulsum, atque vehementer compressum eß, ut retorqueri, retroq. versari non queat, si retro velit acpicere, totum corporis truncum retorqueat necesse eße. Quæ ita veritati è diametro repugnant, ut vel ipso Cane agiliorem ferme Lupam, collumq. in quamuis partem faciliùs vertere, & ludicris cum magistro suo gesticulationibus quaquauersum cervicem volutare in meo nuper Musæo & viderim & riferim plus fatis. Collum quinimò arctè contrectaui & Aristotelem miserè hic hallucinatum fuisse probè didici. Et cum à Lupæ hujus heris plures exenterati Lupi fuissent, ubi hanc ipsis Aristotelis opinionem do cervice rigida unius continui ofsis proposui, & ipsorum fensum exquifiui, & me ac ipsum petulanti splene cachinno exceperunt . Sed quid hæc mirer Aristot lap aut exagitem ? Cum idem Aristoteles in Calvaria Canis, ut supra monui, eunsus in Caerrauerit errorem, illamq. offe continuo nullis contextam commiffuris nis calva- dem ria. diu nobis perfuaferit. At qui, ut Lucianus ait, ipse res melius loquuntur quã verba.

Inter centena & plura animalium tam reptilium quam volatilium, quadrupedum & aquatilium sceleta, quas ego partim domi afferuo, partim imperfecta reliqui, unum solùm reperi, quod os continuum loco vertebrarum fortitum est, nimirum Testudinis, five hæc aquatica five terrestris fuerit.

SolaTestu- Os autem hoc rigidum nullis mobile vertebris in sola dorfi & lumborum do vertereperitur, peruium tamen æquè, & spinali medulla repletum. Collum bris in spi- spina na. dorfi ca- interim & cauda æquè vertebris (ut reliqua omnia habent animalia) articuret. latis conslant, quasi Natura has collo minimè denegare debuerit, cujus motus ad vitam admodum est necessarius : Quòd caput nempè collo impositum, in utrumque prorfus latus, antrorfum, retrorfumque verti debuerat, cum in hoc ceu in specula quadam fenfuum organa omnia collocata fuerint. Vertebris autem in dorsi spina eas carere voluit , ut ceu fornice ac domuncula, & ut Plinius vocat, putamine durissimo præditæ, sub hoc tutas lateant, nullo modo five ingredientes, five procumbentes incuruare conglobare se valeant, id quod Erinaceis facillimum est, qui hoc etiam præter Naturæ rerum & aliorum quadrupedum animalium feriem obtinent, ut Claviculas habeant, quæ foli alioquin Homini, & Simiæ, singulari quo-

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 485 quodam privilegio conceffæ fuerunt. Et ideò forfan quod Erinaceus adeò in globum se colligat, ut nec caput nec caudam, principium & finem ejus internoscere queas. Hoc cum Testudo præstare non valeat, neque vertebras in dorfo habere debuit. Id quod fortaffis & ipsum Aristotelem præterijt 3. de Histor. Annal cap.7. Initium vero, inquit, in omnibus, quæ ossibus constant, spina est, quæ compacta ex vertebris à capite ad coxas porrigitur, Vertebra omnes foramine medio pevuiæ sibi iunguntur. Vides quam omnia Natura ad numerum, pondus, & mensuram necessaria moliatur, nec quicquam frustra faciat. Huic ego me malim, quam Authori vili astringere, hanc sequi, cum hac inventa mea omnia fedulò conferre. Qua duce, ut Cicero ait, nullo modo errare poßum, & ut Juvenalis, Nunquam aliud Natura, aliud sapientia dicit. Atqui nec ratio Aristotelis quicquam persuadet, cum ait, ideò Lupo & Leoni, unico rigens offe collam à Natura conceffum fuisse, quod animalia hæc robore potius, quam alijs prædita ufibus voluerit. Neque enim facilè Aristotelem mihi affensum prebiturum æftimavero, si persuadere ipsi conari velim, manum, ut probè fuo fungatur munere, & fortiffimè quicquid apprehendit, contineat, non viginti septem, ex quibus composita conslat, fed tribus folummodò majoribus offibus contextam effe debere.

Galenus meherclè, acutius rem introfpexit, & colli partes ufumquè sedulò magis nos docuit in libris de usu partium, quos aureo dignos elogio cenfeo, cum in his Conditoris nostri fapientiam, ac providentiam in procreandis tam brutorum, quam humanæ fabricæ partibus divinis plane, ut æquum fuit, hymnis celebraverit. Libro itaque 12. Gap. 10. 11. &. hunc in modum philosophatur : Spinam à Natura, ceu carinam quandam , animalibus datam effe, cuius nos beneficio recti ambularemus, illa fuo quæuis modo ingrederentur.

In qua duo erant necessaria: primum, ut intus excauata effet, hunc nempe in finem , ut ex cerebro, ceu fonte animalis facultatis, portio aliqua, spinalis medulla dicta, tanquam fluuius per ipfam ad motum subiectis partibus communicandum descenderet: Secundum, ne uno simplici & incomposito offe rigeret , quanquam ad Sedem tutam id longe utilius fuisset, neque enim tam facilè spina hoc modo luxari, ac distorqueri potuiffet . Veruntamen Scopum Natura hic alium in constituendis partibus antiquiorem habuit. Non enim lapideum vel ligneum effingere animal, fed vita motuq. præditum voluit. Si enim motu destituatur, parum abeft , quin pro lapideo illud luteoque habeamus. Quapropter cum motus animali fecundum ipsius substantiam maxime infit, ob id fatius fuic, ex multis fuiffe partibus conflatum . Si enim totius spinæ os unicum fuiffet, an non immobile, ac veluti veru quodam confixum aut palo affixum appareret? Miror profectò Aristotelem Lupo non cornua, addi Cornua Lu diffe, huic enim ad arietandum illa colli rigiditas, quam ad venandum confer- poconueni rent, si colamplius potuiffet. lam autem cur tam collum, quam Mfeu dorfum, lios rigidũ haberet. quam Lumbus, & os quibufdam hoc est Sacrum feu magnum, ab alijs veid est latum nuncupatum pluribus spondylis & vertebris, non aurem ro tribus quatuorve ofsibus maioribus ceu Tibiæ & Brachia, constent, & Gale nus Sf 3

RERVM MEDIC. NO. HISP. NARD. ANT. RECCH. nus loco iam dido enucleate fatis explicat, & ad Medicorum potius, quam noftrum forum hoc longius profequi pertinet.

Ecce quantum poffit præoccupata & diu nutrita de magni cuiusdam viri doctri na, opinio Nam - Cui quisq ; ferè studio devinctus adhœret, hunc laudat, hunc imitatur , præ hoc Deplorandum, quod omnia aliorum dogmata ipfi frigent fordentquè, & fic semper itur in antiquam silnos neglecta plerũq. uam. Quilibet denique fequitur priores male iter ingreffos , & excufationem rerũ magi mereri videtur, quod publica via errauerit. Vt enim Seneca ait, Multum dare sostra experientia, nu lemus præsumptioni omnium hominum ; apud nos veritatis argumentum est, aliquid omdis Authorũ verbis nibus videri. Sed & idem Seneca : Tritissima quoque via & celeberrima maxime declarãdis decipit, nihil est magis prœstandum, quam ne pecorum ritu sequamur antecedentium greimmorimur . gem, pergentes non qua eundum est, sed qua itur. Ac reuera nunquam tam bene cum rebus humanis actum est , ut optima plurimis placuerint.

Et quod deplorandum magis, res eo iam redacta est, ut temerarium æstimetur, velle aliquem in naturalibus præfertim studijs profiteri fcireq., quæ alij hactenus ignorarunt, odiofum vero etiam, ea immutare conari, quæ longa iam confuetudine recepta, & ceu legibus quibufdam fancita & optima indicata videtur.

Hinc confumimus plerumq. totum vita? tempus , in aliorum fenfibus (nunqua etiam forfan ab ijs authoribus penfitatis) eruendis & dilucidandis, Natura & rerum magistra experientia longe interim valere iufla. Non certe Platonem Aristoteles interpretandum, aut hunc Theophraftus explicandum folum fusceperunt, fed vterque fuo modulo philosophari, vetera impugnare, & noua, quæ ipfis veriora videbantur, fubstituere voluerunt. Atqui rationem rationem conuincere, inclamant omnes ; quam & ego fi vera fit, admiror & exosculor .

Nam neque decipitur ratio, nec decipit vnquam .

Verum & hoc ex communi Præceptore Aristotele 3 .de Generat. animal. cap. 1 0.

Rationi fides est adhibenda, inquit, si quæ demonstrantur, conveniunt cum ÿs Qua ratio- didici, ne nos am- rebus, quæ sensu percipiuntur. Cuius fi rationes eiufmodi effent, proh Deum implexari debeamus. mortalem! quam tædiofis nos laboribus in rerum naturalium perscrutatione li beraffet ? in qua & opes, & fæpè vitam conterimus, antequam veritatem in puteo latentem expiscamur. Sed audendum & nobis erit, vt adagio enim fertur, Senecæ Cõ Et Græci non nisi tentantes ad Troiam peruenerunt . Sequamur hic Senecæ fi libet, filiũ studio fis omni- confilium: Faciamus, ait, bonum patrem familiæ, faciamus ampliora quœ accepimus, bus cordi ista hœreditas à nobis transeat ad posteros, multum adhuc restat operis, multumq. habẽdum . maior restabit, nec vlli nato post mille secula prœcludetur occasio aliquid ad ÿciendi.

Mãmarum Iam mammillarum quoque fitus & numerus,quas in hac Lupa mãfueta confitus ac nuperfuadent cani valde affinem Lupum effe, quod & os in genimerus Ca- fipexi, certo mihi nem Lupo tali mafculi, pluries, vt in Cane vifum, oftendit, & ab Ariftotele quoque notatu. fimilẽ mon strant. Reliquum igitur eft, vt & offium, coftarum præcipuè & vertebrarum conformatio ac numerus cum Cane conueniat. Erunt igitur colli vertebra?feptẽ,quot Offium in in meo Canino sceleto numerantur : tredecim verò dorfi, quibus totidem afLupo enufixa? coftæ tam vera? quam mendofæ (clauiculis enim caret Lupus & Canis) hæmeratio præcipuo- rent, & in lumbis septem. Poft has omnes os facrum fequitur cum reliqua caurum . da, quæ fimul feptemdecim vertebris feu ofsiculis abfoluuntur . Omnis igitur a ca486

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 487 a capite ad vltimum caudæ officulum numerus erit quadraginta quatuor feparatarum particularum.,.

Accedit huc in pedibus etiam luporum cum canibus conformitas. Quinque Pedes Luenim in prioribus pedibus digitos, & quatuor in pofterioribus eodem prorfus porum ex Aristot. & modo quo in canibus, vt Arist.4. de part. animal, cap. 1 0. rectè scripfit inueni. Galeno, Galenus etiam 3. de vfu part. 7. Luporum, Leonum , & Canum pedes medios inter humanos & equinos facit quod nec planè articulati sint, vt humani, nec simplices adeò vt equiui, ad omnem apprehensionem inepti, sed utiles illis feris ad venationem & cibationem , anteriorespræcipue manibus proportione quadam respondentes. Cum & natura in humano pede manum hominis imitari quodammodo voluerit, qui & ipse apprehensorÿ instrumenti loco inseruirepossit. Quod equidem veriffimum effe in Heluetio Quidã pequodam hic luuene vidimus, qui brachijs deftitutus pedum opera omnia illa dum opera perageret, quæ alius vix manibus perfeciffet. Solebat autem pede cibum carpe- omnia manuũ opera re & capere, ori poculum admouere , pileum deponere, taxillis ac chartis lu- præstitit dere, Tympanum ad numerum percutere, fuere & nere , & fimilia plura peragere . Eleganti etiam scripturam charactere ab alio fimili pedum ope exaratam confpeximus, quos a multiplici pedum officio quis rectè appellare poterit.

Lupi vẽtriLupum Canis modo ventriculum fortitum, & quidem fatis capacem effe, culus. & vidi ipfe & oculatorum teftimonio didici, quorum aliqui pro certo mihi afferuerunt, nonnunquam Lupos terram deuorare & reuomere , cuius autem id gratia fiat, non ita planum eft. An vt famem compescant ? quod Plinius voluit, & ante hunc Arift. 8.Histor. anim. cap. 5. quod huic animali peculiaro effe ait. Vulgus tamen Bufones quoque terra victitare autumant, de quibus alio loco. An vt Albertus arbitratur, Lupos famelicos non vt famem fedent, terra Cur Terrã deuoret. fe replere, fed vbi grandia aggreffuri fint animalia , boues, ceruos, equos, alces , id tentent, quo pondus fibi addant, & infixis dentibus hærendo beftijs, grauitate illos humi prosternant ac dilanient ? Et cum certum fit tandem illos terram vomitu reijcere, credi vix poteft hanc illis alimento effe. Retulit pro certo Amicus mihi, fe non raro lupos apertis faucibus rictuque hiante, in maximis frigoribus ambulantes aerem anhelantes auideque trahentes conspexiffe, quod ipfe eius gratia factum existimauit, vt ventriculum inanem falcem aere, cum carnes deeffent, expleret. An vt longiffimè distans cadauer olfaceret ? odoratu enim vix Canibus cedunt. Quod in Congiani Regni descriptione docetur , vbi hæc verba habentur: Lupi quoque eius regionis singulariter oleo palmarum delectantur, quod, cum vt canes sint sagaces, quamuis remotum indagant, & noctu nisi in tugurÿs accurate custodiatur, vel etiam in campis portatori bus ibi pernoctantibus & dormientibus, furantur. Oleum quod ex palmarum fructu exprimitur, crassum est butyri in modum ductile, quod cucurbitarum corticibus excipitur, malè reseruatur, & mirum est, quam dextrè hi fures dentibus vafa comprehendant, & humeris, vt lupi nostrates oues furati inÿciant , vt cursus tanto sit expeditior & persequentium verbera effugiant. Alij in euiscerati ventriculo non nifi frustum ligni putridi fefqui- Quid in Lupi verre libram pendentis, hoc enim in extrema fame fæpe vorant: alius caprinas vngu- repertum. las ingestas, at non digestas: alius equina stercora, & alius demum non nifi gramina

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. gramina quædam se reperisse mihi narrauerunt. Quamuis quod ad gramina attinet, hec tantummodò Aristoteles ad purgandum vomitu ventrem Canes ingerere folere, loco iam dido affirmauit.

Voraciffimum autem vt hoc fit animal , inediam tamen strenuè tolerare poLupus stre nue fametest. Recenfebant mihi Lupæ iam fæpius nominatæ educatores, se singulis more potest. do tertijs, imo quinquenis diebus (Exsaturatus enim inquit Aelianus Lupus lonVigitiduas gum temporis interuallum inediam fert ) huic pabulum præbere, (interea tamen carnis libras Lupa temporis fæpius bibit) nec praeter carnem aliud quicquam , cuius vigintiduas vorat . libras vna vice effe poteft.

Attamen parciore longe illam portione cibant. Et ob id quidem fame macerant, quo obedientiorem illam fibi habeant, & vlulare feu, vt ipsi dicunt Cantare cogant. Hac enim arte,dum populo lufum faciunt, collectis pecunijs, & fe & Lupam, vel Lupa potius hos ipsos fustentat. Licet Aelianus contrarium innuere videatur: Lupum nempe, vt famem multo cibo depulit, simihter occurrentibus, atque agnum mansuetum existere. Panem edere ipfam nolle addebant : alij tamen Quibus ci- luporum catulos eundem, pulmenta, & farinam , & pleraq. quæ canibus proijbis Lupus ciuntur deglutiuiffe viderunt. Sed nec Canum carnes guftare vnquam voluit, victitet. cum lupus tamen non rarò lupum deuoret. Quod Aelianus quoque fatetur ; fed haec prae fumma fame lupos coactos facere, cum venationis facultate destituuntur, vbi enim vt Poeta ait, ibi Viuitur ex rapto, nec hospes ah hospite tutus , - - - Et fratrum quoque gratia rara est.

Nec mirum hoc, cum in longis arctisq. obfidionibus homines etiam Anthropophagieuadant, atque in acerbissima fame aliqui morsu fuismetipfis carniCanes Lu- bus vim intulerint. Sic & Canum carnes a lupis in venationibus aut fame inporum car gurgitari facile crediderim . Nam & Canes a luporum carnibus ( experimento nes nisi per non coctas vt audio fæpius tentato) etiam fale & fumo ficcatis, coctisq. omnino abhorrent : deuorant .

Vbi tamen valde percoctæ fuerint, & ferinum illum depofuerint fetorem, tum adduci demum poffunt, vt comedant ; cum homines interim fæpius decipiantur pro bouina illas fumentes. Tantum nos a beftijs, quibufdam in fenfibus fuperamur: Ita, vt dum Caniculæ meæ domesticæ lupi stomachum a duodecim iam annis exiccatum olfaciendum proponerem, ftatim hæc odore percepto retro ire cæpit.

Theophi- Theophilus Molitor Lynceus Hassus (cuius Animæ bene fit) diligentiffimus Nalus Molitor Lyn- turæ animalium perscrutator fuit, olim familiaris meus, a quo lupi stomaceus industrius viuo- chum, Intestina, sinistrum oculum & genitalis lupini portionem memoria?, & rũ & mormedelæ causa afferuo , cuius & industria manu omnia tuorũ ani- fi quid profunt, etiam mal iũ perhominũ quoque sceleta fabricata poffideo. Hic fæpè mihi narrascrutator . animalium, atq ; re folebat, in Hassia contigiffe, dum lupi ad caulas aliquot accessissent, magnãq. in ouibus stragem feciffent, ac femiefas non paucas reliquiflent, pastores relidam carnium parte custodibus canibus proiecisse : Vnde factum , vt post aliquot inde dies Canes illi luporum more in cõmiffum fibi gregem irruerent,maxima illius partem occiderent, carnesq. lupina auiditate deuorarent. Ex quo rurfum colligo a Lupo Canem non multum diftare. In America profectò referunt 488

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 489 ferunt Europæos iamcanes adeo multiplicatos effe, vt horum plures filuestres effecti, homines non aliter ac Lupi adoriantur .

VentricuVentriculus autem quem ego ex Lupo penes me habeo exiccatum, substan- lus Lupi etia fua Vaccinæ veficæ omnino fimilis & liquoris feptẽ librarum ad minus ca xiccatus . pax est. Quamuis vt verum fatear,eiufdem capacitatis,fedsubstantiæ tenuioris ex Gallo Indico maximo (cuius sceletum adhuc custodio) ventriculum habuerim VentricuGalli iam fitu plane detritum . Intestina superiora nempe a stomachi substantia pa- lus Indici . rum variant,nifi quod subtiliora magis in substantia fint, & pedes nouenos fuperent. Ex quo clare perspicitur, quam vulgus hallucinetur, qui vnico re- Intestina Lupi ficca ctoque a ventriculo ad podicem vfque hoc animal effe præditum intestino cre- ta. dit , vocacitatem incufans, qua: faciat vt quamprimum cibum ingeffit, recto tramite egerat,ficq. nouam femper ingluuiei materiam fuppeditare nitatur . Si enim his tenuioribus fua quoque craffiora adderentur,non dubito quin ad pedes fermè viginti excurrerent. Humana certum est, viginti odio , triginta & Humana intestiua plures fæpè pedes fuperare . Et cum Canes Lupis magnitudine pares reperire triginta pe des supelicent, nec minus etiam forfan voraces, iterum clarum fiet, horum ventricu- rant. lum non tam paruum effe, vt intestino maiori paulo amplior fit, quod in historia Canis Aristotelem credidiffe scripfirnus. Credo equidem fabulam hanc de simplici Intestino inde natam effe, quod Olaus Magnus de voraciffimo quodam animali in partibus Suetiœ Septentrionalis scripfit, cui ob vorandi auiditatem Gulonis nomen datum fuit, magnitudine Canis; quod hoc nimirum,vbi cada- Gulo animal Suetie uer reperit, tam violenter se cibo repleat, vt tympani instar venter extendatur, voracisti& ob id angustia inter duas arbores inuentà se stringat, & violentius, quod mum . ingestum est, egerat, atque fic extenuatum, ad gulam & cadauer redeat, donec totum ab sumat. Sit fides penes Authorem. Nam qui in Noruegia fuerunt & eiusmodi animal preciosa munitum pelle viderunt,de hac re se nihil quicquam inaudijffe pro certo mihi affirmarunt. Iul. Cªdar Scaliger Exercit. 203. aduerfus Cardanum huius etiam meminit belluæ & Rosomaccham, Vulturem quadrupedem , ac Germanicè VVildfras (potius ego Vilfras à plurimum deuorando) appellat. Atque vt omnibus pareat,quam libenter arrepta etiam vitro occasione Vir bonus hic integras Nationes mordeat & calumnietur, concepta eius híc verba fubiungam . Non enim vult confequi, homines Indigenas siScaliger miles mores animalibus habere, quæ apud ipfos frequentia viuunt, quod Car- pater etiã danus crediderat ; Siquidem voraces esse Anglos ait, licet hoc animal gulofum An- integras Nationes glia non alat. Prætereavulpes in Italia paucœ, inquit, esse tamen Italos cautos, om- libenter mordet nium consensus Nationum persuadet. In Germania nostra (Germanis nempè Principibus sanguine iunctum se facit) in Suizeris, in Allobrogibus infinitæ. Tutscis nihil simplicius . Eluetÿs nihil inconsideratius. Sabaudianis nihil stolidius, inertius, stupius.

Hæc Scaliger: Quem tanti tamen hodieque plurimi faciunt,vt vitra hominum etiam fortem ipfum extollant.

Nec minus hoc fabulofum , quod plerique Lupum coxas posteriora cru- An Lupi in coxis fint ra debilissima & fermè paralytica habere existimarunt, vndè illud forfan Plau adeo debiti natum est : Quasi Lupus ab armis Valeo : clunes infractos fero. Quod vel inde redar- les. guitur, cum Lupi æquè ac Canes curfu valeant velocissimo, quos nec facile Canes

490 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP.NARD. ANT. RECCHI. Canes affequuntur . Hoc egregij tamen quidam mihi venatores persuadere co. nati funt, fi quis non auribus, vt verbo fertur , fed cauda Lupum apprehendere queat,stringat ac trahat illam fortiter,tum vires Lupum omnes perdere, nec ad mordendum se polle vertere. Ego quidem hoc alios tentare, quam ipfemet fubire periculum malim. Si tamen vera narrant, non ita in promptu forfan respondere fuerit. Hoc interim caufæ afferre haud mihi incongruum videtur. Caudam extremum Spinæ effe, in qua nobilissima illa ex ceContentus rebro deriuata substantia, medulla nempe spinalis latet. Quare in confensum caudæ anicũ malium facile per hanc, neruorum principium ipfum videlicet cerebrum, trahitur & cerebro . patitur , motus quoque animali consequenter imminuitur . Confensus iste tali experimento arguitur. Si enim ex equina cauda crines illi longiores fæpius euellantur, equi vifu debilitantur,eoque non raro priuantur . Felis etiam quæ Spinalis medulla in diutius vi quocunque ipfi modo illata moriendo cunctatur, vbi caput ipfi vita & mor & cauda multum trahitur, facile mortem, vt audio, oppetit. Sic vbi te maximũ premitur, momẽtum grandioribus quibufdam beftijs acutus in nucham, vt spinalem contingat mehabet. dullam , stilus adigitur, motum facile & fensum omnem perdunt. Tantum momenti in vita & morte hic cerebri funiculus obtinet. Iam autem non est eadem in præcifa cauda ratio, animalia enim plurima, fi ipsis haec decurtetur, non ideo moriuntur. Atqui & punctos faltem neruos lethalia inferre symptomata videmus, cum penitus præcifi vix mali quicquam afferant. Et fors etiam in lumbis Lupus vertebras habet quam in collo & dorso laxiores. Verum omnium horum rationes & momenta afferre, quæ peritos non fugiunt Medicos & Anatomicos, nec locus nunc nec tempus permittunt.

Quare cum & externa figura & interna structurã Canes & Lupi tam scitè Vlulare & conueniant, an non & Lupi latrabunt, & Canes vlulabunt ? De his res certa latrare qui vlulare & eiulare audiuit. Latrabus pro- est, nemo enim nostrum Canes perfæpè non prium. re vero Lupos pleriq. negant: Albertus affirmat. Ego nuper domi mea? herum Lupa? fuæ vlulatus voce præcinere, hanc eodem tenore fequi, cum voluptate percepi,latrare non audiui. Credo tamen Nobilibus Polonis amicis, qui Luporum catulos, quod & vulpes faciunt, latratus voces, non tam acutas tamen, fed raucifonas emifisse, non raro audiuerunt.

Arbitror igitur a Deo & Natura Architecta vocis organa in vtroque animali non eodem prorfus modo fabricata fuiffe . Latrantes enim Canes firmioribus longe pectoribus ac pulmonibus valere necesse est, cum aerem latratu fortissima expulsione percutiant .Lupi vero, vt vlulantem aspicienti manifestum fit, aperto rictu fine multa thoracis agitatione flebile illud carmen emittunt, & idem Canes, vbi ipsis ægrè est, facere affolent. Sit aliqua Laryngis itaque in vtroque differentia necessè fuerit. Dum olim enim recurrentem Cani neruum Laringi destinatum incideremus, latratum quidem pofthac Canis, fed raucisfimum & auribus vix perceptilem edidit. Ecce in quam angustam Ifthmum vtriufque animalis, forma? essentialis discrimen conclusum latet, cum vna latret , altera vlulet bestia . Quibus accidentibus, feu proprietatibus imperscrutabilem formam philosophi discriminarunt.

De coitu partuque,eodem se res modo habet, vt de canibus. In coitu enim hærent

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 491 hærent, quod vidum dum caperentur. Numerosam prolem sex nempè & no- lupae cum canibus uem catulos eosque cæcos pariant, tenerè hos amant, & rumen cunctis præ- coeunt & bent, decem enim mammillis femella? fcatent, qu^a canibus etiam ineun- pariunt. tur . Laudare poflum hic Nobilem Polonum,qui (fratij paucos ante annos,Lupam trium annorum intra domesticos in ea Vrbe , parietes educatam, cicurem adeo,vt cum pueris quoque luderet, excussis tamen caninis dentibus, ex cane domestico concepifle vidit, qua: catulos seu lyciscas septem peperit, matri forma similes,colore tamen variantes, qui omnes paulo post enecti fuerunt Ingenio Vulpibus vix Lupi cedunt, quod in nidis luis & cauernis in loco remoto sub arbore quadam dextre fabricandis & in venationibus maxime monstrant. Ex compacto enim loca in filuis diuidunt: hic retro hanc , ille aliam Ingenio Ia pi vix vulpost arborem fe ab/condit, tertius ceruæ inhiat, eamque cursu fatigat & eo pibus cepropellit, vbi occultatos socios nouit, quam vbi in occursu habuerint, pro- dunt rumpunt ex latebris, insiliunt miseræ, quam prosternunt facile & dilacerant.

At si quæ flumina gelu obducta ibi nouerint, studio omni addibito in glaciem adigunt: cum enim ibi cerua pedem figere non possit, statimq. procumbat, præda petita potiuntur. Eft & hoc ingenioso matris amori adscribendum, quod catulis suis hædos, porcellos, agnos aliaque huiufmodi minuta animalia ore arrepta viua deferat, eofque ad rapinas & latrocinia tyrones inftruat, quæ omnia certissima efle noui.

Iucundum æ què ac mirum auditu eft, homines reperiri Luparios dictos, qui Homines luporum vlulatum non aliter ac fi humana loquela vterentur, ad vnguem luparij diintelligunt, ipfisque vlulantes respondent (sed interim laqueos & infidias ponunt) siue illi ad prædam socios stimulent, & huic iam insiliant ac lanient, siue ad coitum fe prouocent, aut plurimi conuenticula & quasi confilia agitent, Nam & illustrissimus & Excellentissimus D. Princeps sæpenumerò in oppido suo Montis Cælij ex filuis fubiacentibus huiufmodi luporum ad plures noctis horas durantem conuentum, ac diuersarum vocum conuentum, & vt cum Virgilio loquar, --------altè Per noctem resonare lupis vlulantibus Vrbem audiuit, lupinam musicam hanc lepide appellare /olebat. Muficum hunc cho- Musica lupi rum fi impune ipfi liceret, voce sua ornare poflec infaufta illa auis, quam Vlu- na lam & alio vocabulo Huhu vocant, ex funesto Noctuarum genere oriunda.

De qua Poeta, Infelix Bubo dirum mortalibus omen.

Cum itaque Lupum & Canem adeo congeneres esse hactenus ostensum sit, vt aliqui Lupum dixerint canem filueftrem esse, quamuis reuera cum Scaligero aduersus Cardanum censeam nec canem omnino lupum, nec hunc vlla metamorphofi cane euasurum : non vero miror a fatua illa Gentilitate paribus vtrosque & diuinis propemodum honoribus affectos fuifle. Quemadmodum enim lupus pro Ægyptij Canem pro Deo, fic Lycopoli tana Thebaidos ciuitas, vt Macrobius Deoa stul ta Gentili Saturnal. lib. habet, lupum venerata fuit. Sed & Ægyptios olim lupos co- tace cul. tus. luisse, ex Aeliano discimus. Proximè, inquit, Nilum herba nascitur, quæ non fine caufa .

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. causa Lycoctonos appellatur, quod eam Lupus calcans conuulsionibus moriatur, Propterea Aegyptij in terras fuas eiusmodi herbam importari prohibent, quod hoc animal venerentur. Habeant quæso ipfi suos, & nostros etiam fi velint, Lupos Aegyptij, & nobis ad exstirpandos nostros Lycoctonon remittant. Macrobij autem de Lycolupi com- politana vrbe hasc funt verba: Quæ pari religione Apollinem itemque Lupum, hoc est parantur λυ'ϰoν coluit : In vtroque solem venerans, quod hoc animal rapit & consumit omnia in Soli. modum solis, ac plurimum oculorum acie cernens, tenebras noctis euincit. Ipsos quoque λὐ ϰoς άπò τὴς λἰ ϰης hoc est a luce prima appellatos quidam putant, quia has feræ maxime id tempus aptum rapiendo pecori obseruant, quod antelucanum post nocturnam famem adpastum stabulis expellitur. Ex quo loco etiam clarum euadit, cur Apollo modo Lycius, modo Lycophos a veteribus appelletur. Homerus ipsum Lycigenem vocat, quod ex Latona in Lupæ fpeciem conuersa editus ede credatur.

De rabie Præterire hìc nefas duxerim, nisi de Luporum rabie, (quam plurimi negant) Luporum. eademque Canum aliquid dixerim, quod locus hoc ipfum permittat & Medicinas studiosorum vtilitas efflagitet. Galenus 6 de locis affectis cap. 5. hæc habet : Cum enim reliquorum Animalium nullum rabie capiatur, filus canis eo affectu corripitur. Atque tanta fit in ipso humorum corruptio, vt filum eius sputum sihumaAristot: ne num corpus contigerit : rabiem excitare possit. Hic Galenus duo dicit. Primò homigatsed ma rabido concipere rabiem posse, quod Aristot. 8. de Hist. an. 22. le, homi- nem a Cane nem corrinegat, qui nec hominem d Cane rabido morsum, rabie infici, nec mori ( quod vtrumpi rabie. que falsum efl:) audacter scripsit. Secundo solum canem sua nempe sponte rabie corripi, quod & ipfum veritati repugnat. Nam nos Luporum rabientium non pauca apud authores exempla legimus & a fide dignis auditu accepimus.

Reperio in meis aduersarijs fiue obseruationibus Medicis & Anatomicis, (has quinquennio illo collegi, quo Medicas praxi in Nofocomio S. Spiritus addiscendæ operam dedi & Principium Anno feculari M. D. C. feci) quas Iuuenilia mea appellare soleo, Anno Sexcentesimo nempè tertio supra Millesimum, Menfi Septemb. nobis relatum quendam in vicinia tertio pofl; decubitum & Mortuus quidam ra- hydrophobiam die mortuum fuisse, qui ante Sesquiannum a rabioso Lupo bie à Lupo morsus fuerat. Vltimis hic igitur & extremis vitas suæ diebus, cum reliquum contracta. à morsu tempus incolumis egisset, adeò à vino & aqua abhorruit, vt in maxima siti bibere non posset, nifi per canaliculum, (contecto poculo, ne liqui da videret) trahendo & sorbendo. Hic iteratis sepè vocibus , vt Lupus vlulabat & mentis plane compos assidentes rogabat, discederent a lecto paululum, ne Alia historia Lupi ra dentibus ab ipfo impeteretur. Ante annos nondum decem Velitris (quod à mulbientis. tis eius Vrbis incolis mihi relatum est) Lupus adeò rabie percitus fæuijt, vt ipsa Ciuitatis moenia etiam interdiu ingrederetur, plurimosq ; læderet, qui simili omnes rabie capti perierunt, præter vnum forsan & alterum, qui multorum spatio mensium Vulnera aperta tenuerunt, quo sanies illa & aura venerata paulatim exhalaret . Exempla plurima, ne longe abeas, apud loannem Schenkium reperies, quæ funt Fernelÿ, Petri Salÿ, Palmarÿ & aliorum.

Ne & hic defit Canum Luporumq ; Naturæ genericæ quædam Communitas : Praeter rem minimè me facturum existimo, si, quæ tam mihi in praxi Medicat & Anatome rabie correptorum, quam alicui meo Collega: occurrerunt, 492

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

493

runt, hic breuiter enumerauero. Cum ante annos septem ad plebeium quenHistoria à dam virum accerserer, cui iam alius etiam Medicus operam præstiterat, re- Cane rabiperi ipsum hydrophobia laborare, & secunda post accessum meum die, ofo morsi & mortui. ad plures e viuis abire. Fuerat hic ante quadraginta dies a Cane cuiusdam Lanionis demorfus, quem rabidum fuisse non constabat. Quare vulnere, more solito, iam per conuenientia medicamenta a chirurgo probe consolidato , reliquum temporis prosperè exegit, donec febricula quadam & stomachi dolore nauseaque correptus, medicum vocaret : hic purgante potiuncula præscriptà, cum aliud nihil aduerteret, eluuiem illam ventriculi se facile expurgare ratus, sanitati resticuendæ insistebat. Veruntamen, cum matutino tempore Pharmacopœus potionem in scypho vitreo pellucido fatis, ipsi porrigeret, statim concusso capite, furenti similis, (cum prius tale nihil quicquam in ipso animaduersum fuisset) Apage inquit, cum liquore isto, quem nec bibere, nec intueri æquo animo valeo . Redit medicus, ægrum increpat , iusculum carnis falcem adferri iubet, fed ab hoc similiter mirum in modum abhorruit. Tum demum aliquid diuini, (vt Hippocrates, loquitur) in morbo hoc inefle suspicatus, interrogare cœpit, vnquamne à Cane morsus fuisset ? Annuit ipse, & domestici : res itaque clara rabie ipsum detentum esse. Hic ipfe quoque, non raro mentis compos familiares rogabat, ne si quæ forsan indecentia loqueretur, male interpretarentur : fe enim aliter facere non posse, quin potum omnem auerfaretur , & mente non nunquam vacillaret. Gemebundam & vlulantem fimul vocem per interualla edebat, quin & mordentis in morem, ora lodicibus admouebat. Crescente demum febre, nec vilis proficientibus remedijs, intra triduum a concepta feore & fecuta hydrophobia obijt. Voluerant autem prius fratres ipfius ad mare eum vicinum deportare, in illud bis terue mergere, hoc enim vnicurn illi histo& præsentissimum reflare remedium autumabant, quod tamen renuente Alia ria similis. ægro, & temporis inopia effectui haud datum est. Sed & non ita dudum est, quod Baiulus quidam hic eodem veneno & fymptomatibus afflictus, vltimis tribus diebus, inuoluntarijs ac perpetuis pollutionibus, spiritum & femen ef- Alia fundendo, animam fimul efflauit. Audio & rabiofum Canem hic Nobilis fæmina vestis fimbriam solummodò trahentem fuum huic miferæ & virus & mortem intulisse.

Aliam mihi Historiam ante annos viginti tres recensebat Angelus Colius Se-Alia curio nensis Philosophus & Mathematicus eximius, & primariædignitatis Romæfa.

Angelus Medicus, quem tunc temporis in eodem S. Spiritus Nosocomio Collegam ha-Colius Me dicus infibui, strenuum in Anatomicis meis exercitationibus socium, cùm ambo cen-gnis. tena ibidem humana cadauera (vel propter illud maximè γνᾶθι σεαυɿòν) fecuerimus. Hic a Cane rabido plurimos morsos breui tempore interijsse omnes, solam prægnantem fæminam quinquaginta quinq ; dies saluam perstitisse, tum peperisse, post duos a partu dies in ea omnimoda symptomata incidisse , qua? ceteri demorsi pati fuerant soliti, tertio porro die obijsse. Questio inter nos ciebatur : An Infans a matre hoc malum contra xisset ? quamuis adhuc tale nihil quicquam perciperet. Videbatur nobis hoc argumento stabiliri posse, immunem à rabie Tt

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECC HI. a rabie futurum puellum, quod venenum hoc animalem potius & vitalem, quam naturalem inficere facultatem solitum esset ; Cum Plinius lib. 29. cap.

5. ipsum Canis rabidi Hepar naturalis fontem facultatis, siue coctum siue crudum, non aliter ac antidotum aduerfus hoc virus laudauerit. Attamen res in dubio relida & Scepsis locum habuit, cum femina tunc nulla reperiretur, quas puero huic lac prasbere, ob contrahendi veneni metum, vellet, Quare (quod fæpius vidi) ex Capra ad aliquot dies enutriri debuisse illum omnino existimo .

Addam & hoc in Medicorum gratiam. Cum anno fupra millesimum fexcentefimo & vndecimo, Mensis Odobris die vigesima in Nosocomio ad S. Ioannem Lateranensem à primario huius vrbis & eiufdem loci ChirurProsper go Prospero Cichino (cui & ego & Theophilus Molitor & Clariss. Petrus MoCichinus Romae pri- rettus eiufdem modo Nosocomij Medicus, aderamus ) cadauer ex rabio marius Chi mortui humanum secari iussum fuiflet, hec in ipso animaduersa & reperta rurgus. fuerunt. Nigerrimus in dextro Cordis ventriculo sanguis, quo omnino caQuid in autem hic per pulmones mire accenfos & tumidos plucadauere rebat sinister., Erat humano ex rimus difperfus. Ventriculus , Oesophagus & Intestina ex inflammatiorabie moitui fit re- ne rubefcebant. Contractæ rabiei, & superuenientium accidentium hæc pertum. fidelissima & memoria digna eft historia. Cum hic triginta fex annos natus robustæ habitudinis & pilis nigris, agricola summo mane verius hoc ipsum Nosocomium in aliqua ibi vinea operaturus, pergeret , reperit itu Historia huius. via Canem dormienti similem, quem vbi vt fibi cederet, pede percussisset, hic in faciem ipfi subito insilijt, labrum apprehendit, ex quo particulam abstulit. Mansit æger in hoc ipfo Nofocomio ex vulnere propemodum fanatus. Post triginta demum dies fitire maximè, timere tamen aquanu & ad liquida omnia nauleare caspit , quare nec carnis iufcula assumere voluit. Vehementer & fepe vomuit, aliquando mente motus fuit. Hoc fane mirabile est, cum speculum ipfi vt intueretur, oblatum fuiflet , vt vidit vt fugit , nec pofthac videre amplius voluit, Canem, a quo morius fuerat , contemplari fe in ipso, exclamans. Hic quater toto vitæ suæ cursu a Canibus morsu petitus fuerat. Quare an hic vltimus rabie laborauerit, dubitare non pauci cæperunt, quod in hunc dormientem potius, quam furentem incidisset. Posse autem Felem non rabientem homini fua faliua saltem, dum cutem lambit & forfan sanguinem contingit, rabiem inducere lib. 11. cap. 37. scripsit his Plinius verbis: Leonibus ac Pardis omnibusque generis eius etiam felibus, imbricatæ asperitatis ac limæ similis (videlicet lingua) attenuansque lambendo cutem hominis. Quæ causa etiam mansuefacta (alij legunt mansuefadorum) ubi ad vicinum sanguinem peruenit saliua, imitat ad rabiem .

De morsu fane Felis domefticas extat illa celebris in Aede Diu* Virginis ad Populum de Vrbe sepulchralis inscriptio.

Hospes disce nouum mortis genus : improba Felis Ex Felis Dum trahitur, digitum mordet & intereo. morsu mor tuus.

A Gallo gallinaceo mulieri Germanas hic vulnus illatum vidi tantas malignitatis, vt secutum inde fuerit cacoethes ; ac tantum non omnino lethale vicus.

494

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 495 cus. Quare credere forsan non abs re fuerit, Canes nondum ipsa rabie infectos, fed ad hanc iam dispositos Humano cruori suum facile virus, ceu fermentum quoddam actincturam , vt Chymici loquuntur, communicare posse, quod paulatim vires acquirat eundo & spiritus vitales atque animales maxime petat . Difce hic pariter dormientem Canem non temere excitandum esse.

Eft & hoc consideratione dignissimum , in eodem Lateranenfi Nosocomio mor- Canes olfa rabie tuum fuisse, qui quidem olim femeftri poft modum Canis fpatio ab hydropho- ctu infectum bia immunis fuit, vbi tamen interea temporis ab operis & laboribus diurnis ve- cognoscút. speri domum redijt, vicini omnes Canes longe prius quam ipsum videret, latrare cæperunt ex solo eu olfactu animaduertentes, ex quo latratu vxor ipsius certissimum signum aduentus mariti fui capere solebat. De medicamentis quæ rabiosorum morsibus aduersantur, tam multa Galenus præsertim & Plinius nobis scripta reliquerunt, vt si hic omnia illa referre atque examinare animus effer, iustæ magnitudinis mihi volumen exiret. Hoc dixisse suffecerit, plurimum hæc difficultatis includere, & plura opinionem potius, quam veritatem sapere. Sed de venenatorum morsibus & ictibus animalium, cum de serpentibus acturus ero, plura dixero . Hoc nunc monuisse fatis fuerit, vulnera & vlcera hxc tardiffime consolidanda & igne citissime exstirpanda, adeoque mihi Hippocratis hic Aphorismorum coronidem mirè arridere ; Medela cunqne non fanant medicamenta , ea ferrum sanat: quæ ferrum non fanat ea ignis vulnerum ab animasanat : quæ ignis non sanat, ea incurabilia putare oportet. libus rainDe Medicinis similiter , quæ ex Lupo petuntur, nec hic nobis animus biosis flictorum • est Iliadem condere. Videri possunt Animalium Hiftoriographi. Galenum solum adducam, qui 6. de Compositione fecundum locos ad Hepaticas af- Medicamé fectiones Hepar Lupi tam per se sumptum, quam cum Eupatotio mixtum cis ex Lupo petitis prædicat. Qui tamen de simplicium facult. n. scripsit. lecur lupinum quæ fides fæpè in medicamentum indidi hepaticum , quod ex Eupatorio conficitur , nec ta- adhibéda . men quod mentione dignum sit, amplius præstare comperi, ad illud videlicet comparans, quod fine illo componitur. Quo in loco experientiæ magis, quam friuolæ vt existimo, rationi credidit, quæ plurimis iam perfuafit, partes animalium quandam cum humanis sympathiam & Antipathiam hoc est, iuuandi aut nocendi inclinationem & appetitum habere, vt Cor cum Corde, Pulmonem cum Pulmone, cum Hepate Hepar : qua de controuersia alio loco disceptandi occafio dabitur. De ftercore Lupino cholica paffione laborantibus potando , vah quam copiosus & propemodum odiosus eft Galenus. 11. de Simplic. facult. Vbi longa verborum serie, quid & quantum in hoc affectu possit, commemorat. Vbi non deglutitum modo, fed suspensum etiam iuuisse Galenus stercora Lu testatur. Et illud maxime laudat , quod terram haud attigit. Vtque ad- pinum, prae cipue in vmirationem augeat , etiam ex vinculo e lana ouis a Lupo laniatæ confe- fu medico cto, suspendi illius sententià, qui plurimos ex hoc Symptomate liberauerat, laudat. præcipit. Concludit demum non voces hic aut characteres, verum substantias naturales fufpendi, & maiorem ob id fidem illi adhiberi debere censet, cum ipsemet etiam Galenus effectum non fatis admirari potuerit. Eodem in loco stercora canum, humanum quoque suo modo vsurpatum, caprinum, buTt bulum, 2

496 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

bulum, ouillum, columbinum, gallinaceum, murium, crocodilorum & fturnorum mire celebrat, eftque ( fit venia verbo) totus ibi in ftercore . Matthiolus etiam commento suo in Diofcoridis libri fecundi caput trigefimum septiMatthiooleum ex oleto seu humano ftercore ( quamuis hoc ob fœtorem abomilus etiam mum, ex fimeto nandum prius dixerit) & aquam vitreis elici organis dicit, quæ nescio quas humano pa rat medica admirandas, tam intus quam extra adhibita, effectus præstent. Sed Coprophagis menta. his sua nos balsama, aut maleolentia potius medicamenta relinquamus, qui fi ex principijs chymicis intellexissent, qua ratione haec omnia vim suam exercerent, Salium nempe & Sulphuris ope, quæ in alijs gratioribus & fuaueolentibus quoque substantijs pretiosiora & efficaciora reperiuntur, iam absurdis illis pharmacis longum vale dixissent.

Inteftina tamen Lupi recentiores quidam Medici in Cholico dolore plurimum prodesse vociferantur. Ego, quid in Medica mihi praxi & cuidam, Intestina collegæ meo contigerit, recenfere hic minime grauabor. Medebamur ante Lupi, an annos Illuftri cuidam perfonae in hac ipsa Vrbe, quæ inadeo pro- hos duos elapsos sint in dolo gentibus vexata cholicis simul & renalibus doloribus, ad infaniam quafi ageribus cholicis. batur. Post varia medicamenta, cum dolor etiam fecunda die non omnino cessare videretur, ab amicis propofitus fuit hic ex Lupi Intestino & forsan cum ipso ftercore resiccato, ab Idiota passim offerri folitus puluis, quem, vt aeger noster asumere poflet, anxie a nobis efflagitauit ; quod huic plurimum fidei idem ex aliorum commendatione haberet. Nos, vt voluntati ipfius fatisfaceremus facile assensum praebuimus, quod periculum falcem ex hoc nullum timeremus . In vino itaque albo dissolutus & ebibitus fuit, non grati certe odoris aut saporis, quod ego pitissando expertus fui.

Postquam exhaufit, statim aegrotus melius se habere & non satis Nepenthes hoc laudibus extollere valuit Horae enim vnius ferme fpatio quiefcere fi. bi vifus fuit. Redierunt post modum ijdem & acerbiores dolores. Vnde ad alios clysteres & olei Amygdalarum dulcium cum vino generoso & calido mixti potum,fomenta anodyna & vnctiones denuo eft deuentum , donec tertia die, exhaufta omnino sentinà & arenulis grandioribus per vrinam emiffis , fæuiora illa accidentia mitigarentur, quae poft alui lenitionem ex leuionbus medicaminibus paratam, radicitus sublata fuerunt. Hic, quin semel concepta fiducia de ftupenda huius medicamenti & ab amicis decantata virtute, spirituum impetum & agitationem aliquomodo quietauerit, adeoq. dolorem remiserit, nullus dubito.Hoc enim ego sæpissime aegrotis meis vsuuenisse obseruaui.

Lepidam sanè & minime hic tacendam historiam, coronidis loco inseram; loannes Ba qua confirmatur, quantum in nobis imaginatio de medicamento habita vaptista Porta Lynceus leat, quam loannes Baptista Porta Lynceus (vir ille, cui sua iam immortalitatis scriptis suis celeberri- famam scripta conciliarunt) Excellentiffimo Principi Cæsio noftro Neapoli mus . enarrauit. Cum ibi Illustrissima quædam fæmina partus difficultatibus plurimis iam horis molestata, ac penè debilitata eniti non poflet, tentatis ferme lepida historia doce omnibus remedijs, media tandem nocte ad aedes didi Portæ, quem in arcanis tur quantú in morbis remedijs ceu Oraculum quoddam suspiciebant omnes, missum, importune opinio pospulsatum, & remedium feflagitatum fuit. Ipse Medicinam minime profiteri, fit. & som-

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 497 & somnum sibi turbari conquerens, abire famulum iussit. Hic magis magisq. instare & sacram illam anchoram implorare. Quare, vt ea se Torta molestia, & portam suam a continua simul pullatione liberaret, aquam nefcio quam, Capillorum puto Veneris, in chartula præscripsit & subitò potandam parturienti esse, feruo præcepit. Ne autem a vento papyraceum folium agitatum alio transportaretur, in parte enim domus superiore habitabat, obuias ex pauimento sordes, ac quisquilias collegit, chartæ inuoluit, vt pondus eidem adderet , & ex fenestra deiecit. Famulus ratus, ie medicamentum iam ab ipso Porta præparatum domum ferre, iuffit vt ebiberet Hera, quod attulerat. Quare mulierculae assistentes ex vino puluerem illum fordidum confestim sorben dum praebuerunt, & bono simul animo parturientem esse iusserunt. Et ecce, quadrantis horae spatio enititur illa pulcherrimum masculum. Dum mane e lecto in Mufaeum se recipit Porta, in aedibus luis plures Principis illius famulos siue Anteambulones vino nobilissimo Campano, carnibus, volatilibus, piscibus,fructibus, ac mensæ secundæ bellarijs ac vere lautijs onustos reperit : miratur rei nouitatem . Atqui isti, donaria haec esse, quas Princeps ipforum ei mitteret pro arcano & quasi diuino sibi concesso medicaméto, puluere nimirum illo, quem ante aliquot horas parturienti Dominæ vxori fuae transmisisset, quo ebibito cum pauxillo vino, flarim illa felicissimè peperisset. Porta rem simulare, gratias agi interim Principi iussit, le post meridiem illum accessurum & de fausto vtrique euentu gratulaturum. Quod & fecit, simulque quantum opinio semel animo impressa de medicamento & Medico, siue bona siue sinistra efficere pofsit , hinc disci monuit. Cuius & ego gratia hæc afferre (licet parerga alicui censeri possint) simulq. innuere volui, sæpenumero nos effectum per se esse credere in nostris medicamentis , qui tamen ex accidenti potius, vt loquuntur, prouenit, atque hinc regulas illas, contraria contrarijs curari, quamplurimas falso poni, & a scholis approbari, non intellectis medicamentorum viribus. Sed manum e tabula : nam & híc forfan nimius aliquibus fuisse videbor.

Quare ne nunc, quidem, cum possem plurima, de Lycoctono Luporum Veneno quicquam dicam. Nec de Hominum in Lupos metamorphosi. cuius Plinius cap. 22. libri 8. meminit, fuisse, qui crederét, & Græcum authorum Euanthem hoc scribere, ad quod Plaut.in Amphit. alludit, Nam uerum est, quod olim est auditum Fabularier, mutatos Anticos in Arcadia homines, Et sæuas belluas mansitasse, nec vnquam denuo parentibus cognitos .

Mirum est,inquit Plin. quò procedat Græca credulitas. Nullum tam impudens mendacium est, vt teste careat. Quod vt veriffimum est, hominem neque corpore, neque Anima in bestiam verti posse ; Theologi tamé nostri, inter quos primo loco nominandus ac venerandus D. Augustinus lib. 18. de Ciuit. Dei cap. 18. sano id modo explicat, ludisicatione nepe dæmonum fieri posse, vt tam subiipsi phantasia persuadeat, quá alijs ita appareat, hominem Lupi, seualterius bestie corpus induisse. Et si forsá onera viribus luis maiora portet, hec a Demonibus ferri,vt hominibus illudatur. Veru hæc Theologis relinquamus, & finiamus.

TLATt 3

498

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI.

TLATLAVH

QVI OCELOTL, seu

Tigris Mexicana.

10. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO. APVT, Felis nostratis figuram quodammodo repræsentat, vti & reliquum corpus non multùm ab Animali hoc diffidet. Caudam habet, quam in Icone expressa fuit, paulo longiorem ; aures curtas ac patulas, oculos conspicuos & lucentes, rotundofque. Oris rictum fatis magnum obtinet ; fuperiores Canini bene eminent dentes ita longi, vt inferiorem ad latera maxillam excedant. Barbæ pili pauciores sunt, quam figura hæc ostendit, & hi verius pectus reflexi, nigricantes. Sunt & alij non multi ad rictum fixi, collum verius retorti. Nasum crassum valde habet: Tibias crassas valde, & mediocriter altas : In pedibus anterionb. vngues acutos, quatuor longiores, & quintum breuiorem. Vniuersum corpus pulchro roseoq. fubrubet colore, excepto inferiore ventre, qui albicat potius. Maculis rosarum effigie, sed grandioribus multò, quam præsens exhibet figura, nigricantibus omnibus intra fuaue rubentem colorem, totum ita corpus, pedes & cauda ordine quodam distinguuntur, vt elegantem plane huic animali acu pictum tapetem, seu peripetasma impositum crederes. Sunt autem maculas has in dorso & capite rotundiores, maioresque ; versus ventrem vero pedefque oblongiufcuAnimaliu læ, & multò minores. maculosoNon scio profectò an Tigris, Par dalis, Pantheræ, Pardi , Leopardi, Thois, Varum controuersa riarum, Lyncis, Africanarum, & Chai pluribus pelles maculis scateant, an hovaldè nomina. rum natura animalium & nomina, plures nobis & maiores dubitandi caulas consilio & imitatione, Aristotelem Naturæ vestigijs Aristoteles suggerant. Ego Plinij Alexandri insistentem, In hoc meo opufculo libentissimè sequor. Alexandro enim Magno Magni libe ralitate plu Rege, vt Plinius habet, inflammato cupidine animalium naturas noscendi, delegataq. rimum in summo in omni doctrina viro , aliquot millia hominum Animaliú hac commentatione Aristoteli Historia ad in totius Afiæ, Græciæq. tractu parere iussa, omnium quos venatus, aucupia, piscaiutus. tusq.

499 10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. tusq alebant, quibusque viuaria, armenta, aluearia, piscinæ, auiaria in cura erant, nequid vspiam genitum ignoraretur ab eo : quos percontando quinquaginta ferme volu- Panther an Lupus mina illa præclara de Animalibus condidit . Hic igitur 6. Histor. animal. 35. sit canarius. vαv ϑὴp Panther, inquit, parit caecos Luporum ritu. Theodorus Gaza Panther seu παν ϑὴρ Lupum Canarium vertit. Hoc Iul. Cæsar Scalig.commentario suo, sæpè iam lauHoc aic dato , improbat , τò παν ϑὴρ Pantheram interpretatur, Gazx interpretationem mi- Gaza. rans & reprehendens. Sed rursum Niphus vtramque hanc versionem , dum allatum Aristotelis locum declarat, refutare aggressus παν ϑὴρ, inquit, à vetere Negat Ni' interprete (à quo Scaliger luam mutuatus est) Panthera vertitur, sed Theodorus phus .

Pardalin vertit Pantheram, πανϑὴρα verò (seu Pantherem) lupum Canarium ; Sed quid fit lupus Canarius non fatis constat. Et recté quidem Niphus ; aliqui enim lupum Canarium putant esse animal voce vulpina , cum Leonibus congrediens: alij ex Cane & Lupa natum ; alij genus Lupi longis afperifque pilis.

Quid igitur proprie fit Panther,forfan ignoratur. Hinc Oppianus hunc inter Dubitatur feras ignobiliores vti Feles, Glires, Sciuros numerat. Quare fi huic credimus, quid sit Panther neque Lyncem, neque Thoen, neque Pardalin, aut Pantheram effe patet, quod hæc non vilia & imbecillia fint animalia: neque Pardus fiue Panthera masculus erit, cum aliam Pantheri ab hoc vocem , adeoque indiuidualem quandam (vt ita loquar) assignet proprietatem Author Philomelae hoc versu, Panther caurit amans, Pardus hiando felit.

Et Ariftoteles equidem, vnico solùm loco Pantheris mentionem facit, & quidem non vbi de Leonum (ad quos referretur, fi Panthera effet) ied Luporum partu loquitur. Panthera vero vocem Plinius latinitate donauit, quam Græcæ Panthera vox latina illi πὰρδαλις, apud Aristotelem frequenti, substituit, quod poft hunc Gaza reddita ex Par quoque fecit: Panthera enim Ariftoteles vocabulum nufquam posuit, ied ix- Græca dali . pissimè Pardalis, quod semper Gaza Pantheram interpretatur,quod & ipse Scaliger imitatur Coment, suo in 9. Histor. cap.8. ied 6. in verfione Gazae πὰρδαλις inquit Aristoteles, hoc est Panthera, deuorato veneno, quod idcirco vocant Pardalianches, quærit hominis stercus. Iuuat enim. Eodem plane modo 2. Hift. 1. Pan& thera ipfi ex Pardale vertitur, dum ait Arift. multifida quadam esse, vt Leonem Pardalis Pardalia Canem, Pantheram. & 8. Hist. 28. Quando Leones potius in Europa, Pantheras apud Arist a Latinis Vero in Asia, in Europa nullas effe scripsit. Quin etiam, quando neutro genere panthera & πὰρδὰλια Pardalia idem Scaliger Pantheram ponit 2.Hist. 14. dum Ariftoteles Cha- pardus ver tuntur, mæleontem pallore lacerti, & perinde atq ; Panthera nigrore variatum afferit. Hic tamé Gaza pro Pardalia , Pardum non Pantheram reddit ; fed nulla eft differentia, vt iam videbimus. Concludamus igitur Ariftotelem,quotiescunq ; Pardalis & Pardalia habet, animal velle maculosum intelligere ferum, & ex Leonum genere. Panther autem ad Lupos potius, quam Leones pertinere videtur, nec an Panther ad Lupos pomaculis careat, an illis aspersum fit, ex Ariftotele patet. Non miror ideo tius, quam Leones viquosdam Lupum Canarium ; alios Canem Luparium pro Panthere interpretari detur acvoluisse.

cedere .

Iam autem Pardales, Pantheras, Pardos, Varias, Africanas vnum idemque animal esse, luculento Plinij etiam testimonio docebo . Hic lib. 8. cap. 17. Cum de Pantheris ageret, dixit, Pantherarum mares Pardos appellari, & Pantheras simpliciter

Quibusno minibus Plinius Pà theras appellet .

500 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. simpliciter Varias ob varium nempe & maculosum colorem. Absoluto etiam nomine Pantheras, Africanas appellabat, quod ex Africa nimirum adueherentur. Senatuscon sultum fuit vetus, inquit, ne liceret Africanas in Italiam aduehere. Locutus autem hic de Pantheris fuerat : propterea Varro dicebat, fi à Lybia Luce boues ditia effent, fortasse Pantheræ quoque Leones non Africane bestia dicerentur sed Lucæ ; quod in Lybia nempe plurimæ tales nascantur. Per Pardalem vero Camelo- etiam Plinium intelligere Pantheram ex sequenti fit capite clarum , vbi de Capardalis melopardale sermonem instituit, quod Capite nempe sit Camelino & maculis albis, maculosú est animal rutilum colorem distinguentibus. Maculofum igitur cum sit animal, Pardalis siue apud PliPanthera Latinis merito nominis compositionem ingredi debuit. Eft: quidem mum. & Tigris etiam maculofum animal, verum hoc Plinio non orbiculatas, quales in Camelopadale sunt, sed oblongas fortitum eft maculas.

Ac poftquam huc pertigimus & Camelopardalis quoque meminimus, spatiosus fe campus aperit de nomine saltem beftiae huius aduerfus Vlyβem Aldrouan-dum disputandi. Hic igitur, vt & Cornelius Vteruerius Belga successor ipsius & Aduersus rerum Naturalium Bononia olim Prosessor, libro de Quadrupedibus Bisulcis, Gap. Vlyssem Al drouandú de Camelopardali , errare eos dicunt, qui Camelopardalem , quod ex Camelo de Came- & Pardale generata fit, ita appellari cenfeant. illud autem longe efl falsissimum, lopardale disputatur. inquiunt, Cùm & Pardus ipse, siue Pardalis qui Græcè παν ϑὴρ dictus, generare non possit, est enim Hybrida, ut præter naturalium rerum scriptores, cultissimus Claudianus : Obuia fulminei properent ad Vulnera Pardi, Paulus est Semine permixto geniti, cum forte Leænæ Hybrida claudiano.

Nobiliorem Vterum viridis corrupit adulter.

Hi maculis referunt patres, & robore matres.

Perperam Panther, Hìc ferme tot dubia & hallucinationes, ne dicam errores, quot voces reperio.

Pardus. & Pardalis Et imprimis supra dilucidè iam probaui, longe ex Arist. & Plinij mente, Panconfundútherem à Pardo, feu Pardale, aut Panthera distare, qua: omnia hic fub vno anitur. mali nomina confunduntur . Nam Aristoteles fæpè Pardalis, fiue Pantheræ, maculofi animalis ; Pantheris vero ignoti animalis, & quod nescitur., vtum atrum an album fit,femel tantum meminit, quod Gazæ Lupum Canarium nominare placuit. Pardum etiam Pátheræ mare plane a Panthere diu eidum ex Plinij authoritate deduximus. Porro quomodo Hybrida eft Pardus, & Muli inftar generare non potest ? Cùm Plinius tamen dicat lib. 8.cap. 16. Odore Pardi coitum sentit in adultera Leo, totaque vi confurgit in pænam. Idcirco aut culpa flumine abluitur, Pardus nó longius comitatur ; Leaena nempe adulterum Pardum . Verúm, inquies, coipotest esse aut Hybrida bit cum Leæna Pardus, non ideo generabit filium ex matre alium. At quæram Plinij authoritate. ego, cuius patris hic Pardus fit filius ?

Nobiliorem uterum viridis corrupit adulter, inquit Claudianus.

Et quis hic viridis adulter? Huic poeta nullum hactenus nomen assignauit An Pardus simul pater & filius ? vt friuola de pullo & ouo est quaestio, vtrurn horum prius fuerit. Atqui ego, ex eodem Pliniano loco, cum Leæna non coire modo Pardum , fed ex eadem etiam catulos Leoninos non iubatos tamen, Leonum more procreare, reperio. Leoni præcipua generositas, inquit, tunc, cum colla arrnosq. vestiunt

501 10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. vestiunt iubæ. Id enim ætate contingit, e Leone conceptis . Quos verò Pardi generauere, femper charactere hoc carent.Simili modo fæminæ. Magna ijs libido coitus, & oh hoc maribus ira. Africa hæc maxime spectat, inopia aquarum ad paucos amnes congregantibus feris, ideò multiformes ibi animalium partus, 'varie feminis cuiusque generis mares aut vi, aut voluptate miscente , vnde etiam vulgare Græciæ dictum, femper aliquid noui Africam afferre. Hæc Plinius: qui mixtum quid ex Pardo & Leæna procreari non negat, Pardos tamen hos partus non vocat. Qui Pardos minime ex permixto semine ortos, sed sue speciei determinatum animal & quorum feminae Pantheræ fint, appellat. Solinus etiam cap. 29. de Leonibus loquens. At ij, quos creant Pardi, inquit , in plebe remanent tubarum inopes, pariter omnes parcunt d sagina.

Iam si hoc etiam Aldrouando donem , Pantherem cum Pardo fiue Pardale aut Panthera vnum idemque animal esse, quod paulo ante negaui, nihil tamen Vlyβes hic euincet. Nam etiam Ariftotelis authoritate non infecundus aut sterilis est, fæmina enim cæcos parit Luporum more, numero vt plurimum quatuor. Et, vt quid amplius concedam, Pardos scilicet a Pantheris differens animalium genus. Et hi tamen generant si solinum cap. 20. his verbis loquentem audimus : in his siluestribus & Pardi sunt, secundum à Pantheris genus, noti satis : quorum adulterinis coitibus degeneratur partus Leænarum, & Leones quidem procreantur, sed ignobiles.

Non sum tamen nescius Pardum & Leopardum vocari aliquando ab Authoribus adulterinum hunc Leænæ fœtum, ex Pardo (eu Patheræ masculo progéitum, qui, vt Philostratus habet, maculofus est. & propterea non est mirum, si Claudianus hunc etiam Pardum appellauit poetica quadam licentia, cum adeo Pardo feu Pardali maculae propriæ esse videantur, vt etiam 13. Hieremiæ legatur : si mutare potest Aethiops pellem suam, aut Pardus maculas suas ; & uos poteritis benefacere , cum didiceritis malum. Quamuis de maculis Plinius nihil dicat, solumque iubæ defectum in spuria hac progenie insinuet. Maluit itaque hic Aldrouandus & Vteruerius elegantis ingenij poetæ Claudiani, quam solertium Naturæ interpretum Aristotelis & Plinij fide vti. Atque huius solius haec gratia adducere volui, vt demonstrarem Pantherem à Panthera longe differre. An vero Camelopardalis ex permixto fit femine genita & quale fit animal, vbi locorum reperiatur ; hæc pertractare huius minime funt instituti. Videri potest Petrus Bellonius 2. lib. obseruationum, & apud hunc Strabonis verba, qui in colore describendo plurimum variant. Hic enim ait, cum Pardale similitudinem nullam habere, & coloris varietate Hinnulo simillimam Camelopardalim esse. Ille Pardi maculis varijs infectam adstruit. Ego saltem, aliquam nominum ambiguitatem e medio tollere volui, reliquam fequenti capite prosequemur. Nunc ad animalis præfentis Mexicani effigiem declarandam, & Naturæ eiusdem proprietatem enucleandam me confero.

Hoc autem priufquam exequar, Tigridi etiam examen subeundum eft, cum non leuis hìc dubitatio oriri possit, Tigridumne, an Pantherarum cohorti Animal hoc fodare se velit. Plinius equidem lib. 8. cap. 17. Cum Pantherarum considerationem instituisset, Tigridis pariter, maculosi animalis, recordatur. Panthera, inquit, & Tigris macularum varietate prope foU bestiarum spe-ctantur, cæteris unus, & suus cuiufque generis, est color. Pantheris in candido breues macularum

Pardus coit cum Leęna & ex hac generat leones no iubatos.

Panther si edam cum Pardo ide esset, tamé generare ex mente Ariftotelis poteft.

Pardus Si Leo pardus quandoque pro quouis maculoso animali sumuntur.

Camelopardalis à Bellonio describitur.

Tigridis examen.

502

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

macularum oculi. Noui hìc non leuis Plinium lapsus ab Vteruerio argui Cap de Camelopardale, quod solo Tigres & Pantheras macularum priuilegio gaudere scripserit, cum Lynces tamen, Leopardi, Vri & molossi eodem fruantur. Atqui hic ego Plinio suppetias fero, tùm quia non absoluto planè sermone a maculis bestias omnes exclusit, cum prope solas dixerit , non simpliciter solas Pantheras & Tigres ; tum quia forsan Canes ea macularum varietate ornatos minime viDefendi- dit quales & nos, non multos ante annos, quacunque tandem ex regione tur Pliprimum inuectos conspeximus, Fateor equidem me talium insignes duos cum nius. admiratione, Pantherarum maculas apprime referentes ex molo florum genere Canes Ro- Roma: vidisse, quorum vnum ante elapsi anni finem Augustà Vindelicorum, mæ puleiusdem Vrbis Episcopi Suffraganeus Petrus Episcopus Adramyttenus vir morum chris maculis in/i- integritate ac suauitate, sacrarum literarum cultu & humanarum prudentia gniti visi. rerum conspicuus: alterum Illustriss. D. Nicol. Danielouiz, Regis Polon. ThePetrus Epi saurarij Filius, vterque amicitia mihi iunctissimus in hanc Vrbem adduxerat. fcopus AEt quamuis Tigridem describat Plinius tremendis animal velocitatis esse, quadramyttenus Theomaculas, oblongasne an orbiculatas habeat, ibi non declarat, quas alio logiae, & les tamen humanæ ex loco eiufdem collegimus Cap. 16. nempe lib. 13. vbi de Cedrinis, an Citreis prudentiæ peritissi- mensis hæc leguntur . Mensis præcipua dos in vena crispis, uel in vertice varijs. mus.

Non moror hìc fiue alij legant, in vertices sparsis, in Vertice paruis aut prauis, aut in Cortice varijs . Hoc enim qued {equitur, ad rem nostram facit: Illud oblongo Quales in ideò tales Pantherinæ appellanturhoc intorto, Tigride sint euenit discursu, ideoque Tigrinæ maculæ. vocantur. Habebunt igitur Tigres non intortas siue orbiculatas, fed oblongas maculas, ad quarum similitudinem mensæ Tigrinæ appellationem accepeMensæ Tilibello de animi Tranquillitagrinæ apud runt . De huiusmodi Seneca menfis loquebatur Plinium & te : Placet, inquit, mensa non varietate macularum conspicua, fed in vsim posita, quæ Senecam . nullius conuiuæ oculos nec voluptate moretur, nec accendat inuidia. Et idem 7. de Beneficijs : Video istas menfas & æstmatum lignum Senatoris cenfu eò pretiosius, quo illud in plures nodos arboris infelicitas torsit. Ex Citri nempe ligno, & quidem parte nodosa, illæ maculæ in menfis elucébant. Hinc venustè Petronius Arbiter: Mensa Ci- - - - Ecce Afris eruta terris. trea.

Citrea mensa, greges seruorum, ostrumque renidens Ponitur, ac maculis imitatur vilibus aurum.

Germani Hic ad Germanos nostros nunc Luxus translatus est, fed ligneus verè luxus, Tigrinas & Pantheri- cùm plurimas ex Acere & Fraxino, & ex harum quidem arborum frequenter nas ex Ace re & Fraxi radicibus venarum discursu pulcherrimè variantibus, atque vt Plinius ait, no mensas fermè Pauonum oculos imitantibus mensas elabopulcherri- vndatim crispis maiore gratia & mas côcinrent , quæ vnguine seu pigmento, Vernice dicto mire coruscant. Nec apud Itanant. los ex varijs & elegantibus Indiarum lignis mensulæ confici defierunt, verum Itali ex In- quæ Senatorium censum pretio suo haud æquent ; in quarum locum lapideæ dicis lignis idem ra- suffectæ, & ex versicoloribus marmoribus, lapillis pretiosis, gemmisque quas ciunt. Sed pretiosio- Orientales plaga: subministrant, confectæ in delicijs habentur. Visa nobis fuit res ex ver- ante paucos annos in Romani cuiufdam Mercatoris ædibus lapidea eiusmodi sicoloribus marmori- mensa, intertextis artificiosissimè..lapillis nobilioribus, duodecim aureorum bus conficiunt . millibus æstimata. Illlustriss. tamen Princeps Cæsius noster, non luxus, quem Reprehenditur Plinius ab Vter uerio, quod Tigres falas & Pantheras maculofas scripserit.

nisi

503 10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. nisi in literis solis agnoscit ; sed luxuriautis Naturæ Thesauri recludendi gratià, mensas nobis nuper Vrbique toti ad miraculum vfque stupenti ex ligno fossili λιθoζύλῳ ipsidicto, affabrè concinnatas fieri curauit. Hoc ipse Primus non procul ab Vrbe sua Aquaspartana detexit & erui curauit, tam varijs venustisq. vndarum maculis conspersum, cęterisque compactioris substantiæ dotibus ornatum, Princeps Cæfius invt cum Arundine [eu. Canna Indica venarum elegantia certare, vel potius illam uenit lignù pul superare valeat. Verè Tigrinas dicere mensas possis, cum fuluo ferme colore fossile cherrimú. vndis distinctæ luceant. Nam Solinus de Tigribus. Fuluo nitent, inquit, hoc fuluum nigrantibus segmentis interundatum varietate apprime decet. Sic Vsus & impigra simul experientia mentis ; - - - - veteres tellure recludit The sauros Vt Poeta ait.

V erum ha:c omnia luculentius ex scriptis ipsius, propediem lucem aspecturis (in quibus noua plurima ab ipso detecta & obseruata sunt) curiosus Lector docebitur.

Hic idem Princeps Therebinthini fimulligni ad antiquorum morem elabo- Ex Thererandi, ex quo mensæ, scrinia, capsulæ & varia fupellex conficitur, vsum no- binthino li gno varia bis reuocauit, ac denuo Romanis suis & venusta offendit. Abundant verò hac arbore mon supellex. tes sub ditione ipfius gemini, Scopulofus vnus in Vmbria ; alter altissimus Iani, Cenaro appellatus, in Latio Albunea illius Tyburtinæ Sybillæ olim sedes, quem omnium niue primum candentem , & vltimò eadem spoliatum ex VRBE con templamur, Proh quanta in hoc plantarum varietas ! Quanta in eodem circa finem Maij Montis Iani Genaro florum amoenitas ! Qua: aura: ibidem tum lpirantis suauitas ! Quam spatiosa dicti encoin súmitate eius adinffar Amphitheatri cincta planities! Quam copiosæ limpi- mium. dissimarum aquarum ibi scaturigines ! Apud hos fontes Albuneos fic a Sybillę nomine dictos, ante XIV. annos, dum magnam diei partem non sine dulci labore lustrandis eruendisque plantis, cum Principe noftro, vti aliarum scientiarum penè omnium, ita quoque rei Plantaria: & amantissimo & peritissimo, operam dedissemus, consedimus vespere, & fracti membra labore Anticenio nos refocillauimus loannes Terrentius, Theophilus Molitor, Henricus Coruinus & Ego, Herbarum studio omnes addictissimi. Sub noctem tandem in Arce & Oppido Principis, quod dicto monti incumbit Sancti Poli nuncupato, vt corporis vires basilica excepti epulatione collegimus, ita dulci animum pabulo, suauissima nimirum confabulatione, ac philosophicis symbolis recreauimus.

Profectus est ad eundem núc Montem eiufdem Principis Cæsij Medicus Ioan- Ioan. Bapt.

VVinthienes Bapt. Vuinthierius Bauaro-Schonganus ad Lycum, Vir preter medendi artè, poli- rius Germa tiori us etiam litteris bene cultus, & nus MediAnatomes ac Herbarum scientià non leui- cinę & poter tinctus ; vt selectioribus & tam virtute liquam raritate pra:ftantioribus plan- litiorú terarum be tis Principis fui penum & Hortos, ac nostrum quoque Viridarium Vaticanum ne doctus. locupletiora & auctiora faciat.

Porro, vt in viam reuertamur, 8 2 Aristoteles . Hist. Anim. 8. Cum non locis omnibus animalia quælibet aut nasci, aut translata viuere docuiffet : Pantheras in Asia

504

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

in Asia potius reperiri, in Europa nullas . Tigrides vero Africæ & Lybiæ præcipuè tribuere videtur. Adiunxit in Afia bestias effe efferatiores, fortiores in Europa, & in Africa multiformiores ; vnde prouerbium, quod ex Aristoteles Canes La- Plinius desumpsit Semper aliquid noui afferre Africam.

Nam ex varia animalium conici & Indici vn- commixtione nouæ animalium formæ videntur, vt Canes, inquit, Laconici de nascanex Cane vulpe, Canes Indici ex Trigide & Cane. Quæ si vera sunt, debet Catur. ni Tigris fimilis esse, nec plus ab eo, quam Vulpes aut Lupus distare. Idem, ipfe enim Ariftoteles z. de Generat. Animal. cap. 5. concepta hæc verba habet: Diuersorú Coeunt animalia generis eiusdem fecundum naturam. Sed ea etiam, quorum genus dianimalium uerfum quidem, sid natura non multum distat, si modo par magnitudo sit, & tempora coitus. aequent grauiditatis, raro id sit, fied tamen fieri in Canibus & in Vulpibus, & in Lupis certum est. Canes etiam Indici ex bellua quadam simili & Cane generantur, An Tigri cum Cane fiue, vt in Græco est έϰ ϑηρίᴕ τινòς ϰυν ά δoυς. Hanc autem belluam cani fimilem pausit similitulo ante dicto loco explicauerat Aristot. Tigrem esse. Ast ego hic non video, do. qua: Tigri cum Cane similitudo exiftat, mfi & Felem sic Cani fimilem dicas, Leones & a quo multum aberrat. Tigrem enim ad Feles, & minime ad Canes pertineTigres ad Feles po- re, posterius probabo. Nemo Equidem infitiabitur facilè, Tigrem Leoni multo tius, quam Canes ac- propinquiorem, quam Lupo effe : hic autem ad Canes magis, ille ad feles cedunt for accedit. ma sua.

Ti gres porro a Pantheris raritate & nobilitate differre, vel ex Plinio disciTigres à Pá theris rari- mus,cum enim Romę quadringentæ & viginti, vna vice Populo Panthera? offentate & nobilitate dif derentur, non nifi in Cauea Tigris sola comparuit, libet ipsum Plin. 8 Histor. ferunt.

Naturalis cap. 17. audire : Senatusconsultum fuit vetus, ne liceret Africanas ( hoc est Pantheras) in Italiam aduehere. Contra hoc tulit ad populum Cn. Aufidius TribuInter qua- nusplebis, permisitq, Circenfium gratia importare. Primus autem Scaurus Ædihtate dringentas decem fua Varias (hoc est Pantheras,siue mares fiue fa?minas) centum quadraginta vniPantheras uersas misit. Deinde Pompeius Magnus quadringentas decem. Diuus Augustus quavna olim sola Romæ dringentas viginti. Idem Q. Tuberone, Fabio Max. Coss. IV. Nonas Maias Theatri Tigris cóMarcelli dedicatione T igrin primus ommum Romæ ostendit in Cauea man sue factam. paruit.

Diuus verò Claudius simul quatuor. Hìc noto Plinium Pantheras vocare, Africanas, quod creberrimum hoc genus vt ait, fit in Africa & Syria, Ariftoteles in Tigris à ve Afia reperiri eas dixerat. An in Africa, nec ait nec negat : in Europa tamen-, teribus val dè negligé illas produci negat. ter descripta.

Sed dolendum plane est, quod nec Ariftoteles nec Plinius Tigridis nobis fiQuod in- guram coloremque exactius descripserunt. Petrus Gillius vir eruditissimus, ter Aues ex suis ad hunc accessionibus à Porphyrio, Heliodoro & OppiaPauo, hoc Æliani interpres, inter qua- no desumptis , ha?c nobis de Tigride scripta reliquit: Tigride nihil, inquit, ex omdrupedes Tigris est nibus feris ad spectandum iucundius Naturæ solertia finxit. Nam forma pulchritudine pulchritudine, ex Gil tam valde inter feras eximia est, quam longe ceteris auibus Pauo excellit. Leænæ omlij descri- nino fimilis videtur, præter solam pellem, quam variam maculæ purpura scentes & ptione. efflorentes exornant. Ad cursum omnibus feris præstat. Megasthenes scriptis manTigres in ali quibus dauit, in Prasijs Tigresgigm Leonibus duplo fere maiores, eo robore, vt fi de manlocis dufuetis vnus d quatuor hominibus ductus, Muli posteriorem pedem comprehenderit, ad plo sunt Le onibus fe trahat. ma iores.

Hic

505 10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. Hìc ego duo obseruanda existimo. Primum, maculas purpurascentes non ni- Duo obser uanda in gras defcribi,qua? etiam an orbiculatæ , an oblongæ sint, haud patet. Secundum, prædicta Tigridisde eius magnitudinis Tigres esse, vt vel Lea?na æquent, vel in Prasijs Leones duos scriptione. corporis habitu superent. Qua? nota? faciunt, vt de illis, quas in Italia non raro videmus Tigres, quarum non paucas semper Serenissimi Hetruria? Magni Duces ( apud quos admiranda Natura? opera quam plurima alia conspiciuntur) An omnes veræ sint aluerunt, dubitare quis possit, Tigres potius an Pantheras nominare libeat, il- Tigres, quę nomilas præcipuè, quæ Leonibus multo sunt minores, & nigris orbiculatis non vir- hoc ne in Italia gatis maculis colorantur. Scaliger Excercitat. CCVIII. aduerfus Cardanum appellantur . non procul ab hac opinione abit, quamuis alia persuasus ratione. Tigrem dicunt Scaliger animalferum Indi hi, inquit, quos equidem iure ac merito orientales voco. At eum ego potius Par Pardum puto, quandoquidem & cursu minus valet, & ex insidij s victum quærit. Ete- dos putat, quos in Ita ram saltu in arborem quampiam ij cum fe dederint, in ea latitant ; Vnde in viatores, aut in lia Tigres vocamus . alias insiliunt feras Ad quod de Pardo quoque prodiderunt. Ei? igitur Pardus Indus .

In hac ipsissima Excercit. duo adhuc funt alia, quæ minime mihi reti- Duo notacenda videntur. Primum, quod circa finem legitur, & hoc est : Non est obseruatio da. contemnenda si πάρδαλις est Panthera, quid fit apud Xenophontem in Commentario de Venatione, cum vtrumque statuit feparatim παρδάλεις x πανϑñρας. Hic Scaligerum ite- Primum. rum confundere aduerto Pantherem cum Panthera siue Pavdale, cùm tamen fu- Scaliger pra aperte docuerim, longe diuersum animal esse , quod Aristoteli Panther, ab confundit Pátherem Parda eo quod Græce ipsi Pardalis siue Pardali a dicitur, quod Latini, Plinius præ- cum le . sertim, & posteriores omnes Latine loquentes Pantheram vocarunt, & ipsemet hic Xenophon inter Pardales & Pantheres, vt Scaliger monet, discrimen facit, quod huic solum sufficere potuerat. Alterum quod moneam, circa principium Secúdum .

Bona fide legitur . Duo erant ait, Neraci inter Clathros Regis Nauarræ Leones : horum unus Scaliger fa cum obÿβet, eius collum ab alijs vifum : d quibus accepi non osse unico , sed vertebris con- tetur aduer sus Ariflostare. Nunc nuper alterius essosso cadauere , idem nobis compertum est. Macte tua virtu- telé collú Leonis na te mi Scaliger, sic itur ad secretiora Natura? veritatifq. adyta. Fateris tandem osse rigido & vnico oculatis cóuictus testibus,magnum Aristotelem dum opinabatur collum Leo- constare. nis vnico osse rigere lapsum suisse , quod ego supra de Lupo aduerfus eundem longa quoque sermonis ferie pertexui, eiusq. hallucinationem demonstraui. Et forfan hinc Iul. Solinus Polyhistor errorem suum haufit,cum cap. 28. de Hyena Hyenæ col hæc scribit Hyenam quoque mittit Africa, cui cum fpina riget collum continua vnitate : lum vnico a Soliflecti nequit, nisitoto corpore circumacto. Hoc ego enim, licet Hyenam nunquam vino derim, aut visurus sim, ex animalium Anatome adeo non dicam incertum» sed re constaperhifalsum esse æquè certus fum,atq.nomen meu calleo. Sed de hac controuersia, betur. dum de collo Lupino agerem, plura ante dixi, Sa?pe edam meo periculo didici, difficile effe aliquid probare, Si ratio potius, quam res persuadeat ipsa, Vt Lucretius optime loquitur.

Atqui, dum in hoc dubitationum inuolucro haererem, accedo Illustrissimum Dominum loannem Ciampolum Lynceum Florentinum fautorem & amicum mihi colendissimum, vt fi quid ipsi de Tigribus perspectum foret, explorarem : cùm similia fæpius animalia, in Theriotropheio, seu ferarum viuario, Serenisfimi Vu

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. Ioannes simi Magni Ducis Hetruriæ, Florentiæ, sua nempe in patria, vidisset. Eft auCiampolus tem vir hic non solúm in Historia sacra & profana excercitatissimus, PhiloSecrecarius Ponti’ sophiæ reconditioris, & verioris Matheseos Condus ac Promus , a Galilæo Gasicius, lilaei V. CL. testimatus, fed ea etiam Ingenij amcenitate ac felicitate præditus, vt in profa versaque oratione, Ciceronis ac Pindari æmulatione, Latino & Hetrusco stilo ita polleat, vt vix hodie reperiatur facundior alterj fummis proinde ob eloquentiam Pontificibus cariflimus, cum iam fecundo in scribendis ad Principes Chriftianos literis Apoftolicis, quas Breuia dicunt, ab ijfdem ad* hibeatur : eius etiam domus ab omnis scientiæ & elegantiæ cultoribus, tam indigenis quàm aduenis, quasi Oraculum quoddam vel Eruditionis Templum quotidie frequentetur. Verum perspectis ipfi lectisque rationibus meis, eodem mecum in dubio mansit, an reuerà, quos hodie Florentiæ Tigres appellant, Tigres sint, an Panthera: potius antiquorum existimandæ, si summo rigore & Plinij præsertim authoritate lis esset decidenda. Et ecce, dum sic haeremus, commodùm ipsum salutatum aduenie Reuerendus admodum Pater F. GregoF. Grego- rius de Boliuar Hispanus Placentinus, Ordinis S. Francifci de obferuantia dicti, rius de Bo- qui annos XXV, integros in. America vixit, Regnum vtrumque Peruauum & liuar Hispanus Or- Mexicanum, plurimasque adhuc incognitas alijs, nec defcriptas noui orbis dinis S.Fra cisci vere prouincias peragrauit, verbo & exemplo infideli illi populo ( cuius tres diuerCosmopolitanus, qui fas linguas optime callet) CHRISTI Euangelium annunciando, & ad veram veterem & nouum or- ac Catholicam fidem illum inducendo ; cuius rei gratia ad Molucanas quoque bem omne Infulas & Orientem ipsum penetrauit, Hic noftram facilè diremit litem, eaque peragrade animali proposito nobis enarrauit, quæ ad rem maxime facere videbantur ; uit.

Tum ego, hoc inquam, Hoc placet, hæc dubiam vincit sententia mentem.

Hic mira nobis de Mirabilia, & alia quam plurima de nouo nobis orbe recensebat, quorum poftnouo orbe & huius hac nonnulla scriptis meis inferam, quæ tunc auidi, & ab ore ipfius pendenAnimalibus retu- tes excipiebamus. De Tigribus autem Americanis (inter quas iftud animal, cuius lit, hìc effigiem exhibemus, vlla absque controuersia collocabat) quæ dehinc sequuntur fideliter ab ipso nobis communicata, scribemus.

Ne vero quis retulisse ipfum existimet, quæcunque in buccam ac mentem venerint, sciat induftrium ac Religiofum hunc virum a Generali ordinis fui Hic breui Antiftite magni fieri, & Hiftoriam Americani orbis non modo adfectam in scriHistoriam Americaná nijs, fed pene iam confectam habere, qua, Deo volente propediem fruemur. editurus est.

Hic enim autopsia plurimorum mores animalium, proprietates ac membrorum conftitutiones exactè adeo didicit, vt iufte ac merito pluribus ipfum prætulerim Authoribus, qui - - Sapiunt alieno ex ore petunt que Res ex auditis potius, quàm sensibus ipsis.

Hunc autem in sensum Tigrem nobis Americanam delineabat, eiufque proTigris Ame prietates describebat. ricana a F. Tigris ferocissima ac fortissima est omnium animalium, quas India occiGregorio Boliuar Hi dentalis producit.

Reperitur in plurimis Americæ regionibus tam Nouæ Hispano despaniæ, M seu scripta. exicani, quàm Peruani Regni : Et ibi copiosiùs, vbi extenfi ma506

gis,

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

507

gis, atque impenetrabiles montes sunt politi , qui , quo horridiores & magis Vbi repebestiæ reperiuntur . Raro autem riatur. asperi sunt, eo terribiliores & efferatiores in planitie stabulantur vaganturque, exceptis tamen. Peruanis prouincijs quibusdam , quales funt Chicas, Lipes, Atacama, Tucuman & Paraguay. Et hanc maxime ob caussam , quod siluæ passim hic sint vastissimaæ, densissimis consitæ arboribus ad plurimas Leucas extensæ, & afperrimis subiacentes montibus, in quibus vllo absque impedimento filiorum procreationi & educationi operam dare facilius poliunt. Accedit, quòd prouinciæ istæ copiosissimis abunPastus Tident animalibus, quæ Tigribus in vicium & horum filijs in pastum cedunt. gridum in Sunt autem, Vaccæ & Tauri siluestres, Equi & Equæ ferae, Alces, Cerui, Dorcades America, seu Capreoli, Gamos, Guanacos, Vicunnas & plurimas alne bestiæ, quas in Tigrium sustentationem ibi procreantur.

Propter hanc pastus abundantiam, ac Climatis eius proprietatem maiores efferatioresque ibi Tigres generantur, quam in vlla orbis vniuersi parte, & ta- Tigridi in , les profectò, vt cum quouis etiam ferocissimo Africa; Leone duellum commit. America & no Leotere, & indubitatam reportare victoriam possint. Vnde iure ac meritò in ni sceptrú regaie deAmerica Tigridi regale sceptrum, quod apud nos Leoni debetur, dominium in betur omnes omnino belluas assignatur.

Magnitudo taiis eft, vt altitudine sua ordinaria quatuor aut quinque pal- Magnitumos attingat, facile etiam excedat: longitudine ad fex vel septem extendi- do huius. tur. Formosissima, & colorem bene maturi Aurantij pomi referente pelle a Pellis for» Natura Tigris orbata est plena maculis, quarum extremus circulus punicei mosissima. siue spadicei (Lionato dicunt Itali) est coloris : vicinior & interior albicantis ; centrum ipsum nigricat, & quo maculas hæ, quas tot oculos repræsentant, capiti dorsoque funt viciniores, eo florent rotundiores ; oblongiores vero redduntur , quo magis ad ventrem & crura belluas accedunt.

Aspectu truci horrendum est animal. Oculos scintillantes ac pene ardentes Aspectus ostendit. Pedes tam grandes ac robustos, anteriores præcipuè, quibus manuum trux. vice vtitur, ob id in quinque vngues diuisos ; vt ad reliquum corpus collati vix aliqua apparear proportio. Hinc mirú minimè est, quod Taurum per medium Pedes forferme diuidere , armum eius certe, aut coxam vnica tantum percufsione vn- tissimi. guibus suis acutissimis maximisque detrahere valeat.

Eft animal agile valde feruato tamen in motu fuo decore, & quadam vt di- Agile anici folet, morú grauitate, Vnde velocitatem suam vix aliter prodit, quam tribus mal cum decore primis in (altibus maxime præcipitibus : his enim, dum ad animal capiendú col- quodam. limat, vtitur, vt fere quicquid gestit, capere possit; qui si minus ex desiderio ipsi succedant, ab incepto desistit. Verum hoc rarissimè contingit, vt quod intendit, non assequatur. Ac propterea, antequam aggrediatur, considerat opus, ac veluti consilio in arena capto, prius stationem certam, vnde possit ex insidijs erumpere, exquirit. Perspectas suas maximè vires & valore habet : quare, vbi ex dictis animalibus aliquod occiderit, vt primum sanguinem omnem suxit, denti Prædam bus arreptúhumerisq. impositum, retorquendo versus animal caput, trium etia quomodo ferat. spatio milliarium ad filios ant feminam fuam lactantem illud deportat ; & si viuum sustollere possit, adfert, simulque venandi & bestias adoriendi filios arVu 2 tem

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. Docet fi- te edocet, assistendo omnique procurando diligentia ne præda aufugere possit. lios suos Ordinario duos saltem catulos partu edit, nec pluribus fæmina lac præbet. artem venandi.

Partum habet molestissimum. Et si ex filijs aliquem cum aliqua imperfectioDuos sal- ne & naturali defectu nasci contigerit, genitores illum vel occidunt, vel enutem parit Catulos. trire nolunt.

Est Tigris infestissima omnibus armentis , hominem, nisi prius ex carne Imperfectos abijcit eius comederit, timet potius. Huius autem vbi (ernei sanguinem & carnem filios. degustauit, mirum, quam palato ipfius arrideat ; ita vt ab ea postmodùm abftinere non valeat ; perfequaturque ipsum ad quadraginta etiam milliaria, Humana carne val- summa cum attentione, vigilantia, & patientia, donec tandem incautum, de delecta tur. tempore, & dormientem adoriatur. nocturno præsertim Hoc maxime animaduersione dignum eft, fi dormientem in cubiculo Canem simul & hominem offendat, occidet primo Canem, poft hominem lacerabit: sin vero hic Hispanus fuerit & mancipium aliquod ex Nigritis è Guinea secum habuerit, & hoc primo interficiet . Sin hominem Americanum, Hispanis hunc primo fimiliter adorietur. Ita, vt hoc planè Hifpani priuilegio ijs in parmagis partibus gaudeant, quod his quam maxime Tigres parcant, nec nifi vltimo decit. mum loco deuorent. Quod fi plures, omnefque Hifpani fuerint, ex his primo illum , qui pusillanimis magis & excors fuerit, trucidabit.

Non eft securior ab hac bellua (e defendendi modus,quàm ignem ipfi oppoIgne terre- nere, hoc est, vel faculam ardentem, vel titionem accensum, & egoipse (intur. quit F. Gregorius) altera manu gladium, facula tenens altera, Tigrem profugaui.

Modus vero capiendi & interficiendi eas, talis est. Ponuntur decipulæ ex forModi Ti- tibus compacte afferibus, quibus intus Canis funiculo illigatus aptatur, sicq. vbi gres cadepraedatum Tigres Canem eiulantem accesserint , decidunt muscipularum piendi. instar asseres ; qui, cùm impositum ex lapidibus pondus mille & quingentarum librarum habuerint, aut Tigrem occidunt, aut femiuiuam faltem relinquunt.

Subinde retro aliquam fe arborem Venator recondit, Tigrim sagitta aut plumbeo globo traijcit ac confestim arborem ascendit, ijsdem in beftiam armis denuo fulminaturus. Veruntamen, si arbor crassæ admodum fit magnitudinis, celerrime in eam Tigris salit, & inimicum suum occidit. Quare Venator Non potest aut bipennem aut acinacem fecum fert acutissimum, quibus salienti animali, nisi crassas truncum faltem cui vngues figit, detruncet, atque humi sic proadmodum vel manus vel arbores as- sternat. Si vero arboris truncus no fit crassior, quàm v. g. mediú hominis mediocendere. ascendere corpus, minime beftia crassi valet : sic criter enim, dum truncú amplevnius infigit, manus vngues alteri ac fibi ipfi impedimentum xari fatagit, creat. Erit igitursecurior venatori arbor tenuior, quam crassior, dummodo facis alta sit ; alioquin vnico in eam saltu, quo plurimum valet , prorumpet & vngmbus arreptum venatorem detrahet.

Pelles TiEuidentissimurn & hoc signum eft, cæteris Tigrem bestijs in America griú cósumunt alias dominari: quòd nimirum, fi plurimarum detractæ pelles cum hac ipsa in arca iuxra posiquadam concludantur,facilè omnes reliquas depilabuntur & eò citius illas, quo tas. huic iacent viciniores, solà Tygrinà pilum suum firmum fixumqueretinente.

Eft Tigris tolerantissimum famis ficisque animal , hanc ad quindecim, illam 508

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

509

illam ad odo facile dies suffert. Leonis modo Tertianam febrim patitur, eam- Suffertegre gie famem que sex faltem diebus in qualibet Lunatione ; tribus diebus nempe ante, & toti- & sitim. dem post Lunæ coniunctionem . Tunc temporis ad remotiora loca recedit, & Patitur Ter quasi elangnescens animi ferocitatem deponit. Ex rapina viuit, nec præter tianam. carnes quicquam comedit : quare indifferenter animalia quæuis adoritur, nulli parcit ; quin arbores quoque dexterrime conscendit, & magnarum auiutru nidos vastat, pullosque earum deuorat . verùm id summa præcauet diligentia, ne plumas deglutiat, quæ pręseritissimum ipfi venenum forent. Quòd fi aues illas deplumare non valeat, solum exsugit sanguinem, auibus ipfis abiectis.

Pinguedo huius animalis, no aliter ac Leonis aut Pantheræ fubtilians valde, taMedicamè ex Timagnamque penetrandi vim possidet. Retractis inferuit neruis, siue in collo il- gre. li fuerint, siue in manibus pedibusue, &propterea nifi dextre hæc vndio applicetur, periculo non caret.

Vtuntur Americani corollis ex dentibus Tigris confectis, quas filiorum suorum collis circudant,eafque aduersus Anginam, destillationes ex capite & alia, quæ alperam Arteriam infestare valent accidentia, plurimum momenti habere sibi persuadent.

Summà, hoc animal plurimas alias proprietates quin obtineat, nullum est No omnes Tigris pro dubium ; quas nobis tamen cognoscere minime licet, quòd indomitum sit, prietates perac homini parum fbciabile,quodque domesticum etiam quodammodo reddi- adhuc spectæ. tum , horrorem tamen intuentibus incutiat.

Atque hæc hadenus F. Gregorius de Boliuar partim Hispanico, partim Italico Explicatur idiomate non fine voluptate auscultantibus nobis recensuit, latinè vtcunque allata histo a me expressa, coque libentius, quod maximam eorum partem cum veterum ria. enarrationibus conuenire reperio.

Et imprimis quidem esse Tigrem animal ferum, indomitum, fæuum, atro- Ferocitas Tigris. cissimum, ex his Ouidij verbis discimus.

Neque enim de Tigride natus, Nec rigidos silices, folidumue in pectore ferrum, Aut adamanta gerit ; nec lac bibit ille Leænæ.

Et Virgiliana Dido in maritum, vt fingitur, farnum ac crudelem Æneam.

- Hyrcanæque admorunt uber a Tigres.

Nec mirum, quòd antiquis tantum in Taprobane, Hyrcania Armenia maxime celebrarentur Tigres, cum America nulla adhuc notitia esset, in qua cum habeant Tigres, qua suam exerceant feritatem , magnam bestiarum copiam, crudeliores etiam alijs perhibentur. Quamuis & Romanorum in spectaculis Romęolim Martialis Tigrem introducat, qui Leonem laniauerat, quod in siluis, inquit il- in spectaculis exhile, ausus non fuisset. Martialem ipsum audire libeat. bita .

Lambere securi dextram confueta magistri Tigris, ab Hyrcano gloria rara iugo.

Sæua ferum rabido lacerauit dente Leonem, Res noua, non vllis cognita temporibus.

Ausa eft tale nihil, siluis dum uixit in altis, Postquam inter nos est, plus feritatis habet.

Vu 3 Formo-

10.

FABRILYNCEI

EXPOSITIONE.

511

tibus strata, & sudibus acutis in fundo fixis, Tigrem incidisse, ibique hæsisse, Quem teporem car quendam qui ex illa carne comederat, retulisse, quod bouina non deterior nes Tigriesset. Improbat tamen Galenus 2. de Ahmentor. facultatibus eos, qui Vulpium. næ habeãt.

Canum, Pantherarum ac similium beftiarum carnes vorant. Et fors non incongruum fuerit, cùm carniuora fit beftia,deleteriam herba escæ ipfius immiscere , quemadmodum Aconitum Lupos necat. Americanæ Tigres arden- Tympani sonitu notibus facibus; Veterum illæ Tympanisonitu abiguntur & ad insaniam ferme strates Titerreadiguntur vt Ælianus & Plutarchus teftes sunt. De partu nihil fere apud An- gres tur . tiquos: de Conceptu hæc fabula exstat: Cursu similis est, inquit Oppianus Zephyro genitori suo, nam à vento eos concipere falso creditur. Putarunt nempe aliqui An a vento Tigris Tigres omnes feminas esse . At nos supra ex Ariftotele docuimus,ipsum credi- concipiat. disse Tigrem marem cum Cane femina coire , indeque nasci Canes Indicos. cur Molestia, quam in partu Tigris experitur, forsan ad praeacutos catulorum vn- Partus molestus. gues erit referenda De ijs, quæ Plinius de raptu fœtuum habet,vbi raptor catulorum appropinquante matre abijcit vnum, quem illa tollens paululum mors trahit,dein iterum consequitur, donec in nauem ingresso raptore, irrita fsuiat in littore feritas ; Americani nihil sciunt . Interfecta enim prius matre , aut abfente , facile foetus rapiunt.

Quod autem Americana Tigris Canem prius, aut mancipium, aut vilioris Cur Tigris vltimo cor saltem animi hominem dilaniet; habet nefcio quid occulti Naturs miraculi. datos deuo An forfan quod Canes impares fint congrediendo, repugnando, illi citius ret. metuant, nam vt Virgilius, Degeneres animos timor arguit.

Et ideo minus resistunt. In hunc puto censum illa sunt, qus Scaliger exercit ; CCVIII. aduersus Cardanum de Tigre an Pardo? habet : Indam fæminam, cùm inter duos Hispanossomnum caperet, neglectis iliis ac relictis, in mulierem inusissie . eius solummodo Contrarios Contrarium in Leone docet, hunc nempe dormientem Virum, Leo Cor ac nasum abstulisse, relictis coxarum musculis quibus pinguius pasci potuiset, & fi- mores dicitur habere. liolo prope cubante.

Quod huius pellis aliarum pellibus beftiarum iuncta, eas depiles reddat ; simile quid in Aquilarum pennis narratur, qus Anatum pennis commixts, has omnino perdant.

Hanc ita egregie famere & sitire posse, forfan rapacibus omnibus com- Cur possit famem mune erit beftijs : certe in Lupis hoc ipfum vidimus,quòd vbi prsda in prom- diu ferre. ptu eft, ita se ingurgitent, vt pluribus poftea diebus habeat stomachus quod digerat, fi victus, quod fspe accidere potest, deficiat De medicamentis non eft quod addamus quidquam, cum in Hiftoria de his abunde fit annotatum.

TLA-

512

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI. T LACOOZELOT L. TLALOC ELOTL. Catus Pardus Mexicanus,

IO. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO. I, quod nunc in Theatro comparet, animalis figuram spectemus , cum antecedente nonnihil corporis delineatio congruit: si colorem & maculas, quibus pingitur, plurimum discrepat. In hoc totius color corporis non rubicundus, sed subniger aut obscurè cinereus apparet,præter ventrem tamen, qui albicat. Maculae nec ordinatæ adeo, nec ita rotundae, roseiue coloris & figuræ sed oblongae, nigricantes omnes,in medio vero albicantes sparguntur . Crura non ita sortia,pedes anteriores albent. Dentes exerti hic nulli terrent, & pili vt in prægresso, aut circa barbam aut rictum vix vlli conspiciuntur. Caput quod Felinum est, in hac effi gie paulo minus, quam in autographo repræsentatur.

SCHOLIA

Obscura Antiquorῦ scripta sumam nobis difficultate pariunt.

EIVSDEM.

Vanto ingenio ac stidio Zoographi maculosorum naturas animalium non penicillo, led calamo depingere conati sunt, tanto mihi & ampliore sorsan labore, eorum vel lenium indagare, vei vbi a via veritatis deflexerunt, intento, vt dicitur , digito ad eandem eos reducere euincendum fuit : Vt Augiæ stabulῦ quis citius Herculeo plane labore expurgare anniti debeat, qua Veterum discordantes plerumque fententias conciliare . Aliquid iam in_ Tigre præstitisse mihi visus sum. Iam alterum, à priore non multum dissimile animal fequitur,quod Panthera fortassis nomine cuipiam insignire libebit. lulius enim Solinus cap. 20. Panthera quoque numerosæ funt in Hyrcania, inquit, minutis orbiculis superpictæ, ita, vt oculatis ex fuluo circulis, velcærulea vel alba distinguatur

Q

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

513

stonguatur tergi supellex. Cum paulo ante Tigris fuluum colorem, nigrantibus hocAnimal magis segmentis & non orbiculis interundatum obtinere scripsisset. Distinctio hæc cum Panthera, qua Tigridis & Pantheræ e maculis,ex Plinio quoque clara est in mensis Pantheri- Tigre conuenire viTigrinis,vt capite superiore disputauimus. Erit igitur hoc prodens ani- detur nis . mal Pantherae multo,quam Tigri vicinius,si politam rectè descriptionem contempleris .

At enim hæc bestia ferocitatem, quæ Pantheris asque atque Tigribus innata est, vix vllam ex aspectu minatur, cum ad Felis potius similitudinem accenõ sie dat , quam Tigris,à qua Panthera non multum abit. Et cum,vt Petrus Gyllius Cur Panthera in Aeliano ait, velocissimè currant & recta via ferantur Panthertæ, ita vt diceres sa- nostri orbis. gittam neruo expulsam ; Ventris profectò crassities, qua: in hoc animali noftro conspicua est, agilitatem haud tantam arguit.

An sit PanAn igitur,quando hic Americanum, & minime noftri orbis animal descri- thera Ame bimus, Mexicanam Pantheram indigitabimus ? Hoc autem ex ipfa descriptio- ricana. ne exactissima, quam idem F. Gregorius de Boliuar Hispanico nobis idiomate communicauit, & Latinis ego totidem verbis expressi, manifestum euadet.

Pantheræ Eft itaque Panthera Americana, inquit ipse, tam figura,quam natura sua Americane Tigri valde adsimilis, nifi quod viuaciore & elegantiore macularum coloro descriptio F Gregorij Tigrem longe fuperet , quamuis multo fint minores & rotunda: minus , de Boliuar. quam in dicta Tigre . Caput huic minus eft, & pili vbique delicatiores mol- Color in lioresque . Oculos vero maiores, sed minus scintillantes: collum & crura gra- Panthera pulcherriciliora & magis cetero corpori, quam Tigris, habet proportionata . mus .

Et, vt Tigre eft longe velocior, ita minus ferox eft Panthera. Altitudine Caput. ad quatuor palmos afcendit, non raro lex longitudine superat. Ventrem, a coftis nempe vltimis ad coxas vique gracilem habet, qualem in canibus veCorporis naticis cursoribus videmus: caudam etiam quam Tigris longiorem, vt ferme cõstitutio. terram attingat.

Et quamuis animal sit voracissimum, & homini, vbi huius semel carnes gu- Timida_ magis qua stauit, plane infestum, timidum tamen, & a quo citius quam a Tigre se homo Tigris. defendat , abigat & interficiat.

Non defcendit ad plana & frigida loca, fed in montanis plerumque & re- Locus hagione calidiore habitat,qualis eft Brasilia, in qua plurimas Pantherae reperiutur. bitationis.

Non audet cum Leone duellum committere, nec maioribus vt Tigris, fed Quæ animalia adominoribus saltem animalibus insidiatur. Timet plurimum Canes , & à par- riatur. uo aliquo horum facile in fugam vertitur , & fubitis in arborem proximam se Timet Casaltibus recipit, vbi a Venatore sagitta vel globulo plumbeo traijcitur & deij- nes. citur. Si tamen arbori Venator stat vicinior ad viginti etiam passuum distantiam, summa, quod mirum est, velocitate in hunc le Panthera præcipitem fundit, eum dilacerat & in arborem denuo recepta tamdiu ibi perseuerat, Longissimè saltat. donec a Canibus latratu fessis liberetur.

Non patitur Tertianam vt Tigris, nec tanto famem sitimque tempore Non patisuffert. Propter solam ferme pellem capitur, quæ aspectu pulcherrima eft, tur febrem vt Leo,Ter ideoque quæritur maximè, vt ea ornentur tam Ephippia, quam sedilia : Car- tianam. nes tamen eorundem locorum Barbari deuorant.

Pelliῦ vsus.

Animal

514

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

Animal eft valde inquietum complexionis calidioris. Visu ac facie fua alacritatem summam , quod in Tigre omnino eft contrarium , semper spirat.

Non terre- Magis ipsi fanguis placet , quam carnes, quo sustentatur. Ab igne non terretur ab igne. tur . Plerumque in spissis arborum ramis dimoratur, dormitque, in quibus etiam a venatoribus quæritur ac capitur : & non raro cum fames ipsam_ Quomodo stimulat, si in alijs arboribus Simias aut Cercopithecos conspexerit, fe mortuæ Simias casimilem in ramis hifce fupinam componit, extenfis omnibus leniter pedibus. piat.

Tum Simiæ illa?,prout curiofum est animalium genus,ex vna in alteram fallendo arborem, suisque indulgẽdo gefticulationibus, vbi periculosa fua ignorantia Pantheræ viciniores factæ fuerint, olfaciunt eam, & an fpiritum trahat exquirunt, quam fi mortuam iudicant, iam metus omnis expertes corpori ipfius infiliunt & insultant. Ha?c autem occasionem, famem fuam abigendi, tam præsentẽ nada ex inopinato veluti expergefacta, vnguibus suis modo hanc, modo illam Simiam corripiens & dentibus dilanians, ex arbore in terrãpræcipites dat,descendit,viciniorem lacerat,quod vult vorat,reliquias vero vel socijs vel filijs affert. Et ita ftolida Simiarum curiositas Pantherarum fami succurrit, ac nutrimentum optimum præbet. Summa, Panthera eft animal astutum, ve lox, formosum & in illis regionibus ceu specialissimiun quid æstimatum. Ha?c ex F. Gregorij noftri accurata non minus, quam vera relatione .

An noui & Commodum hic primo indagare fuerit, cóueniantnè noui orbis cum veteris veteris orbis Pãthe- mundi Pantheris? Et quidem quod dictum eft, Patheram Tigri admodῦ fimi, ræ conueniant. lem esse, non abs re est, cum etiam in plerisque noftra hæcambo animalia_ concordent, excepta macularum figura,quæ in Tigribus virgata, in Pantheris orbiculata ab Antiquis describitur. Quamuis vt semel, quod res est, dicam, in Aula Augustiss.Rodulphi fecundi Rodul- hodieque vera? Tigres ex noftro orbe allatae phus SecúCadaris femper inuictissimi ( quo seculi spatio nec curiosior, nec rerum natudus Imperat. pul- ralium intelligentior Princeps vixit) visæ fuerint, quæ magnitudine.Leonem cherrimas aluit Ti- superarunt, pulchritudine Pauonem adæquarunt, suo nempe in genere quagres. drupedum eminentes. Tales non dubito,quin Serenissima & Flarentissima_ Medicæa Domus sæpe etiam aluerit, vt vt fiat, sepe vt Pantheras minores Tigribus , harum nomine vulgus honestet. Nec refert multum,si oculorum poPosse Ticirculi, quam virgarum segmenta in his etiam noftris videantur ; nec cogres dici, tius etsi non_ lor vsquequaque cum antiquis congruat. In Canum etenim , Lyncum vulgo adeò in ma culis cum dictarum, Equorum & Leonum, quæ non varietas coloris & macularum pro veterum_ descriptio- regionum diuerfitate quotidie a nobis confpicitur ?Retulerunt autem mihi, ne conueniant. qui ante hos triginta annos Rodulphi Imperatoris Tigres viderunt,quouis Leone illas maiores, insigni capitis magnitudine, pilis mundissimis,orbiculis ex fuluo nigricantibus ac pulcherrimis ornatas fuisse.

Eft & hæc inter nostras & Americanas Pancheras discrepantia : quod AnDiscrepantia inter Tigris, vt perhibent scriptores, pulchritudiue fua hoc inter quadruPantheras tiquorum nostras & pedes existat, quod Pauoeft inter volucres. Atqui Americana Panthera Tigrem Americafuam colorum venustate longè superat, quamuis vtrumque animal speciosissinas. ma fit pelle preditum. Veterum certe Pantherarum pelles non illa amœnitate placent, cum dicat Aristoteles Chamæleonem habere pellem pallidam niAlacre_ animal.

gris

10 FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

515

hoc est Pardus vt Gaza vertit, Pardus autem gris distinctam maculis vt πἀρδαλις & Panthera Plinio idem sunt animal, sexu solo distincta . Et hunc quoque ab Aristotele dictum colorem in Pantheris nostris reperimus , minoribus nempe illis animalibus , quam sint veræ Tigrides, qua? certe & pilo, colore, figura,statura,decorem longe præseferunt Pantheris nobiliorem .

Quæ de capite, oculis, collo,cruribus, ac cæteris membris maiorem ad reliquum corpus proportionem habentibus, in enarrata iam historia scripta sunt, inutili plane repetitione porro recensere haud opus est. Operæpretium tamen videtur, hic integrum Aristotelis locum ex cap. 8. physiognomicorum inserere, vt ex vtraque genuina descriptione, æquus Lector conuenientiam Pantheræ & differentiam inter vtriusque orbis Pantheras animo concipere queat. Sic delineatio Aristoigitur Aristoteles habet: Pardalis autem inter ea, qua fortia videntur feminina ex tele. forma magis est , nisi secundum crura, his autem operatur, & opus aliquod fortitudinis facit. Habet enim faciem paruam, os magnum, oculos paruos albos, concauos ipsosq ; circumungantes magis. Frontem longiorem, versus aures rotundam magis quam longum dorplanam . Collum longum voaldè & gracile, pectus expers costarum, sum. Coxendices & coxas carnosas. Quæ ruero funt circa ilia ventrem, lema magis. Color autem varius, & totum inarticulatum & incommen suratum est. Forma corporis talis est. In his autem qua circa animam,pusillum est & furax, in summa dolosum.

Et haec de Antiquorum Pardale, qua? in quibusdam cum nostra Panthera congruunt, in plerisque discrepant. Et vt ea, qua? vltimo loco ab Aristotele allata fuerunt, primo dicam; bene hic monet, quod ex infidijs potius quam aperto Marte cætera animalia adoriatur, quod Ælianus lib. 2. cap. 2 3 . diligen- Panther* in ter annotauit, & eundem ferme decipiendi Simias modum , quem in Ameri- fraudes capiendis cana recensuimus, enarrauit. In hoc tamen variat, quod dicat Pantheram non Simijs ex Aeliano. arborem conscendere, sed fub illa in qua Simias videt, se abijcere, nec fupinam sed pronam. Cæterῦm etiam remifse tibias porrigere, oculos claudere, spiritu compreffo se le ab anhelando continere & vero mortuam videri. Tum Simias illas ex audacioribus vnam semel, bis terue, demittere, & ad Pardalis examinandum affectum praemittere, oculos mirari clausos, & vbi spiritum nullum persentit tractum vel emiffum, iam propius omni seposito metu accedere.

Hoc vbi sociæ in arbore conspiciunt, fiduciam & ipfa? colligunt, frequentes ex arboribus decurrunt, saltant, ipfique Pardali ceu hosti fuo insultant. Atqui tripudium hoc dui non durat, & caro ipfis nimium constat. Nam vbi Panthera , inquit, Ælianus omniasustinens, ipsas insuitando & illudendo defatigatas intelligit, ex inopinato exiliens, earum partem vnguibus lacerat, partem dentibus distrahit atque opimum & apidale ex hostibus prandium sibi abunde comparat & tanquam vlysses ancillarum contumelias & procorum, sic diu multumque harum insultationes perpetitur, vt hostes vlcisci queat, Aesopica Atque dum ex Aeliano hæc ita cum voluptate excerperem, animaduerti Vulpecula Aesopicam illam Vulpeculam apud Plutarchum libello Animi an corporis dete- cum Pande riores sint ægritudines. Et altero deseptem Sapientum conuiuio, non tantopere luam thera varietate aduersus Pantheram iactare versutiam debuisse . Cum enim coram Iudi- litigat. ce ambo

516

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

ce ambo haec animalia de sua disceptarent varietate* & Pardalis pellem tot picturatam maculis ostentaret, hanc Vulpes flocci pendens sordidumid, nec afpedu gratum esse dixit: Me verò, inquit, si introspexeris index præ ista pelle variam magis videbis * morum significans versutiam, multis modis pro re nata Panthera alternantem . Hoc inquam Vulpi parum suffragatur , nam veluti iam audiuiVulpi vaPantheras varia efl: pellis , sic Vulpina non deest astutia. fritie vix mus, vt cedit.

Eadem* vt idem Aelianus habet* vafritie vtitur Panthera in captandis Dorcadibus* Hinnulis* Capris siluestribus. Nam admirabili quadam odoris suauitate* qua diuino quodam munere prædita esse dicitur * eiusmodi animalia Fragrantia folijs aut arborum frondibus delitefcit * ex quibus tanquam odoris in allicit * vbi fub Panthera latebris exiliens, ea postmodum capit. De hac odoris fragrantia Americapredicatur e quæ tamen ni nihil sciunt. Et mirum (ane efl: * si vera modo sunt * que plures alij de hoc ipsa per tetros odo- optimo narrant odore Authores, Pantheram per fragrantiam alias decipere beres capistias, fe ipsam tetro odore ac fetore quodam inescari * & capi permittere. Nam tur. ipfemet Aelianus vltimo didi Libr. Cap. haec habet: Pardales cum Mauri 'venantur , eiusmodi insidias collocant * vt intra ædificatiunculam lapidibus * quam primo Struxerant, putrescentis iam carnis frustum ex longiore funiculo appendant. Deinde ex arundinibus ianuam raram structura imponant * per eas vt fætidæ carnis odor emanet , & longe latecjue vagetur . Hunc inclusum fetorem feræ bestiæ sentiunt, nam quodammodo tetris odoribus delectantur. Itaque huius cibi appetitione huc illuc circumferuntur * & tanquam quadam amatoria illecebra attractæ, & incidunt in laqueos, infelici esca constrictæ tenentur, atque sic illaqueat* poenas dant liguritionis & helluationis importunæ.

Verum & vino dulci admodum duci & inebriari is ipfe Aelianus docuit, Vino dulci pantheræ quod venatores animaduertentes prope fontem, vbi bibere solitæ conueniunt, inescantur & capiun- scrobem excauant, dulcique Lyaeo replent, & miferas suaui esca fallunt. Sed tur. quid mirum, si vino Pantherae delectantur ? (Quamuis vt vulgaris habet verticulus * Vina bibunt homines , animantia cetera Lymphas) Cum Baccho olim eas (aerae fuerint* Nam vt Philostratus lib. 5. de vita Apoll.

Pantheræ Baccho sa- habet*a Rege Armenias Arface eidem dedicatæ fuerunt. Capta enim in Pamcræ. phylia fuit Panthera circa collum auream torquem habens , cum hac ArArfaces . Bacchus enim ab Indis NiBacchus menica inscriptione , Deo Nysæo Rex cur Niseus sæus à Nisa quæ in India est , non solúm, fed & a populis omnibus oriendictus. talibus ita appellatur , solent autem * eodem scribente Philostrato, aromamaxime odore trahi Pantherae , in India frequentissimorum . Tales Pantheræ tum bonis aro- enim fer* , inquit * aromantibus gaudent & ex longinquo odorem fequentes tramarum ctiam odo- huntur : ex Armenia per montes prosectæ ad Storacis lachrimam feruntur, quoribus tratiens venti ab ea parte flant * & arbores liquore turgent. Sed quonam modo hæc huncur. quæ supra Aelianus de tetro odore, quo eas delectari dixeAlia con- iterum cum illis, tradictio rat * conueniant ; non video . au chorum ex toruitate & ala-

Neque insigne caret controuersia, quod apud Solinum cap. 20. legimus :

Tradunt, ait, odore Pantherarum & in contemplatione armenta mire affici, atque vbi vultus Pãconuenire , nec terreri , nisisola oris toruitate. Quam ob causherarum.easpersentiseant,properatò sam

critate

517

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

sam Pantheræ absconditis capitibus, quæ corporis reliqua sunt, spectanda prævent, vt pecuarios greges slupidos in obtutu populentur, secura vastitate. Plinius etiã lib. 8. cap. 17.

Ferunt odore Pantherarum, in quit, mirè solicitari quadrupedes cunctas, sed capitis toruitate terreri. Cum tamen Petrus Gillius in Aeliano dicat : Alacrem Pantheræ : vultum esse, &nostrahocipsum Americana, vt iamrelatum fuit,comprobet. Sed de bono animalium odore,in sequente forsan capite disputãdi locus dabitur. Panthera itaque, ex Graeca Etymologia, à πὰν vt aliqui existimant, ita dicta erit, quòd omne animal adfe allidat,siue hoc odore,aut corporis decore, qui Americanas nostræ mirusinest ; siue astu demum & solertia quacunque eueniat. AtEtymoloque hoc demum sensu à fortè melius dicentur : quemadmodum gia Panapud eosdem Grascos πάνϑηρov vocatur illud filamenti seu retis genus, quo ani- thera:. malia diuerfa concluduntur : enim ferarum capturam , feu venatum,, fignificat. Quæ de velocitate diximus, hæc vtriusque orbis Pantheræ maxima inest.

Cæterùm de Antiquorum Panthera plura non adfero.Concludo enim,quod nos hic impressum exhibemus animal,Pantheram haudquaquam esse : non vetePræsens rum quidem, cum Ariftotelis ex phyfiognomicis allata descriptio huic mini- animal no Pantheme competat, fi caput præcipuè & ventrem in vtraque delineatione probe in est ra. tueamur. Corpulentum hoc nostrum est animal : Aristotelis aure Panthera circa ilia leuis, & gracilis, quod & in Americana animaduercimus, vt quasi hoc signum pathognomonicum dicere poliis. Multo minus Americana Panthera suerit, quæ pelle adeo formosa vestitur, vt non minus homines in fui admirationem, quam Antiquorum illa bestias, allicere possit.

Exftat quidem graphica huius, & viuis suis depicta coloribus Icon, in Nar Effigies ve di Antonij Recchi autographis: non quidem vt alia, quas nunc exponimus ani- ræ Panthera Amerimalia separatim posita; fed maiestatis Regias Motazumarum, Mexicani Regni canae, quaolim Dominorum, imagini supposita. Horum enim Regum effigies, suis illu- lis, vbi sit. strata coloribus, in ijsdem libris repræsentatur , varijs rarifque indumentis Motazume olim Recondecorata. Regium folium integit Pantheræ pellis, & ipsum animal regijs ges Mexipedibus fubftratum cernitur, eodem prorsus modo depictum , quo à F. Gre- cani. g°rio affabrè descriptum antea exhibuimus. Salomonis fane ad exemplum, de quo 3. . Regum cap. 4 cum Regina Saba ipfum visitaret, hæc legimus verba .

Fecit etiam Rex Salamon thronum de eboregrandem, & vestiuit eum aurofuluo nimis , qui habebat sex gradus, & summitas throni rotunda erat in parte posteriori, & duæ manus hinc atque inde tenentes sedile : & duo Leones flabant iuxta manus singulas. Et duodecim Leonuli flantes super fex gradus hinc & indè. Credo equidem eùm Reges isti argento auroque adeo abundarent, vt hasc, (quod de Salamone eodem loco legimus,tantam fuisse ipsi argenti copia,quāta lapidum) vilescerẽt plane pretiosissimis eos his metallis, venustissimã Pantheræ pellem, suæ adornadas ledi regie, præferre voluisse. Nec defuerῦt, qui Salamoni auru ex Ophir allatῦ, ex nouo hoc orbe petitu fuisse dixerunt ; qui tamẽ multis argumẽtis, sed hoc precipuè returatur, quod veteribus magnetis vfus in nauigatiombus omnino incognitus fuit, absque cuius directione tam vaftu peragrare pelagus , quantῦ inter nostrῦ & Americanum orbem interiectum est, transmittere tuto minime potuissent .

Xx

Atque

An hoc ani mal possit Leo Amerieanus di ci-

Descriptio Leonis Americani à F. Gregorio de Boliuar nobis conces-

sa.

LEO AME RICANVS

Magnitudo qualis Cani mastino.

Color.

Caput.

Crines.

Cauda.

Vngues.

Rapacitas.

Frequens est in America.

Quomodo capiatur.

Medicamẽ ta ex hoc.

Pellis vsus.

Hæc F.Gre gorius .

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD.ANT. RECCHI. 518 Atque dum hæc anxie ita perueftigo, alia quædam animo dubitatio incidit: An scilicet Leonem, non Africanum quidem, sed Americanum, hoc ipfum animal appellare liceat ? Hic enim ab Africano non tam virium fortitudine,quam corporis statur à plurimum superatur, & Indis Puma appellatur. Hunc autem in mei, imo commodi publici gratiam , ita nobis F. Gregarius delineauit: Puma eft Leonis species , & in aliquibus a Leone Africano rebus differt, quem communiter animalium omnium Regem nominare solemus.

Reperitur Puma,seu Leo Americanus in omnibus ferme occidentalium Indiarum regionibus, exceptis tamen prouincijs (quarum non paucæ sunt) vbi frigora plurimum dominantur. In illis autem, quæ moderatèfrigida: funt, hoc animal minime deest, & damna no exigua infert. In temperatis itaque locis precipuè Pume stabulãtur, vel quia a locis mõtuosis calidioribus ad hec subinde descendῦt, vel quia deferta frigidissima fugiῦt, & in hec fe recipiunt, quod hic non desiderentur valles aliquae, & loca augustiora ac conclusa, ob idque calidiora, in quibus prolem suam commode procreare valent, & ad quae hominibus vix vllus accessus patet. Ex his fubinde ad terras habitatas fe conferunt, maximum armentis damnum inferunt .

Est huius fere ea magnitudo, que magni Canis Molossici, que Maftinum dicimus,sed crura minus habet eleuata. Color eft inter gryseῦ fuluumq. medius • Caput obtinet crassum ad eam ferme figuram,qualem in Catto Pardo maximo est cernere. Os magnum, & dentibus firmis, præcipuè quatuor illis caninis bene stipatum : Oculos paruos, ardentes ; ac tristes : nasum crassum, naribus bene patulis : amplam frontem,rotundas ac curtas aures, barbam longam, in Thorace crines logiores quam in reliquo sint corpore: fuperius labrum diuifum aliquatenus ; in aspecti ferociam habet. Caudam gerit crassam, & æqualiter pilosam : fortes crassiq. tam anteriores quam pofteriores ei funt pedes, & vnguibus armati fortissimis, acutissimisque.

Vbi Mulam forsan (cuius maxime carnibus afficitur) aut aliud maius animal, siue Vacca, feu Taurus fuerit, reperit ; dorso eius insilit, & vnguibus velutitor harpagibus,carnibus affixus haeret,donec humi prosternat,dilaniet aut per medium nonnunquam discerpat, & quantum volet, rabidam hinc famem expleat.

Et quandoquidem multo hic Leo in America communior eft,quam Tigris*, maiorem inde domeftico pecori noxam infert. Quare omni adhibita diligentia earum prouinciarum incolae ipfum occidere conantur. Hic igitur canibus circumuallatus derepente arborem quaerit, quam velocissimè scandit, ex qua sclopetis aut sagittis impetitus,vel viuus vel mortuus deturbatur. Poteft itidè laqueis vel scrobibus in terra excauatis capi. In multis domibus pinguedo eius adseruatur ad plurima vtilis,ad membra praefertim paralytica.Omnes mirῦ in modii obstructiones aperit, & efficaciter relaxat, vti molliens & resoluens medicamentῦ.

Pelle vtuntur incolae aduerfus solis æstum, & sua ex his sedilia exornant. Animal hoc calidæ naturae eft,ac valde vorax,quare suæ vix vnquam fami satisfacit.

In hac vero deseriptione licet nonnulla comprehendantur,quæ animali huic picto vtcunque conueniunt ; capitis nempe Felini, & aliqua pedum constitutio, ac corporis statura ; plura tamen funt in quibus variant. Maculosa scilicet pellis, tot

10 FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

519

tot ouatis, rotundulisque maculis insignita , quæ in Leone seu Puma non elu- Cur nostrũ hoc animal cent . Nec ferocitas illa hìc, fiue oculorum, fiue dentium, eminet, Quaro non sit Leo. nec Americanum Leonem esse facile fibi quiuis persuadere poterit. Hæsi aliAn possiquantisper in ea dubitatione,an Lyncem seu Lupum ceruariumvulgo dictum ap mus Lyncẽ pellare hoc animal rectius possemus ? Vidi enim nonnullas ad viuum exemplar esse, asseredepictas Lyncum Icones,ijsdem pene coloribus, ac maculis , proditas. Caput in Lynce quoque, capiti huius belluæ non multum est dissimile . Auxit suspicionem, quod apud Ouiedum in Summario Indiæ occidentalis lego, animal fub nomine Gatto Ceruiero ; vocatur autem a plerifque hodie Italis etiam Lynx Lupo ceruiero . Est igitur nominis aliqua saltem similitudo . Atqui huius nos rei certiores fieri poterimus, vbi ex Veterum scriptis genuina Lyncis hiftoria pressius fuerit examinata. Quam terne rem dum aggredior,magnis me iterum tricarum & opinionum difficultatibus inuoluo : cùm & nomen & figura Lyncis cocrouer- Res & nomen Lynsa magis sint, quam vllius alterius maculosarum bestiarum . Lyncem quidem cis pluriconnon Itali modò,sed Latinè plerique loquentes Lupum Ceruarium (Germani vero mum trouersa. ein Luchs quafi Luchsam a Lynce deriuantes) appellant. Atqui & Lyncis & Lupi ceruarij nomen,non idem passim apud scriptores animal designare videtur .

Vt a Lyncis nomine auspicemur, hocter apud Aristot. quando ex professo de De nomine Lyncis. animalibus agit, bis nepe 2. & semel 5 cie Hist. Anim. reperio, quod æquè Larino, atque Greco est,Lyncis vocabulo ab interprete exprimitur.Sed quale animal sit, nõ ideo claret, cùm de hoc Aristot, aliud nihil habeat, quàm quod ex auerso vrinam reddat,hoc est, nonfæmina solum (omnes enim bestiæ fæminæ hoc faciunt) Aristotelis fed mas etiam; quod & Leonem & Camelum, ac Leporem assolere idem docet. loca.

Secundò, quod auersi Lynces coeant, hoc est admotis inter se clunibus, quod itidem Leones & Lepores facere ait. Et demum quod Semitalum habeat. Talum enim proprie bisulca habent Aristotelis authoritate, multifida no habent,excepta Lynce, quæ semitalum habet ; & Leone, qui anfractuosum possidet & tortuosum ; homo minime habet.Ex quibus omnibus hoc solũ colligimus, ex multifidorum genere animalium Lyncem esse, hoc est, pedes in digitos diuisos obtinere. Quid autem proprie Talus fit, alio in loco exponemus ..

A b Aristotele ad Plinium nos transferamus, videamusque, si quod certius ab Plinij loca hoc argumentum eruere valeamus. Hic itaque lib. 8. cap. 21. Lyncas, inquit, de Lynce. ruulgò frequentes, Sphingas fusco pilo, mammis in pectore geminis, Æthiopia generat, multaque alia monstra similia. Et lib. 2 8. cap, 8. Peregrinæ sunt Lynces, quæ clarissimè omnium quadrupedum cernunt. Vngues earum omnes eum corio exuri efficacissimè in Carpatho Insula tradunt. Hoc cinere poto (fortasse legendum, propudia ) præpudia ( alij legunt præputia) virorum, eiusdem aspersu fæminarum libidines inhiberi. Item pruritus corporum, vrinas, stillicidia vesicæ. Itaque eam potius terra pedibus aggesta obruere tradi-

tur. Eadem autem & iugulorũ dolori monstratur in remedio. Hactenus de externis. Nunc reuertamur ad nostrum orbel ; primùl cómunia animaliũ remedia, atq. eximia dicemus.

Ex huis loci vltimis, & princibus prioris verbis, hoc colligo : Plinio LyncẽPlinio Lyn ces in Ae-

animal nõ modo non fuisse Italicum, sed ne Europæũ quidem. Quandoquidem thiopia na scuncur, suprain Æthiopia fuisse italicum, se ne Europæũ quidem. Quandoquidem

puto intelligu) facit, Africanum insinuans, minimeque in Italia natum.

Xx 2 Ouidius

520

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

Guidius etiam 15. Metamorph. Lynces his versibus Indicas facit : Victa racemifero Lyncas dedit India Baccho .

E quibus, vtmemorant, quicquid vesica remisit, Vertitur in lapides, & congelat aere tacto.

Plinius certe Lyncum humorem, seu vrinam , glaciari in gemmas carbunculis similes, Lyncurium vocatas, lib. 8. cap. 3 8. scripserat, sed qua id in regione De Vrina aut mundi parte fieret, non addiderat. Hic ipse lib. 3 7. cap .2. fabularum de Lyncum in lapidẽ cõ- Succini generatione authores adducens, inter alia hæc habet: Demostratus Lyncreta. curion id •vocat ( nempe Succinum) & fieri ex vrina Lyncum bestiarum , è maribusfuluum & igneum, è feminis languidius atque candidum. Alÿ dixere Langurium , & esse in Italia bestias Langurias. Zenothemis Langas vocat easdem, & circa Padum ÿs vitam affirmat. Quod si, vt non nemo autumat, Langa & Languriæ, cum Lyncibus idem sunt, erunt & in Italia Lynces ex Plinij fi minus , aliorum tamen, confenfu . Huc etiam facit Virgilij locus Eccloga 5. In qua (vt Seruius Hx Virgilio & Cõ- existimat) Iulij Cæsiaris mors fub Daphnidis nomine deploratur. mentaroriDaphni , tuum Poenos etiam ingemuiusse Leones bus ipsius aliqua de Interitum, montesqueferi , siluæque loquuntur.

Lyncibus.

Daphnis & Armenias curru subiungere Tigres Instituit.

Hoc,ait Seruius, proprie ad Cæsarem pertinet, quem conflat primùm Sacra Liberi Patris transtullisse Romam. Et recentior Virgilij Commentator, eodem loco, Mancinellus: Lynces, inquit, & Tigres currum Bacchi trahunt, vt Statius scrtbit. Sed videntur Baccho assignari, teste Probo, vt per earum colorem , in vino viarias esse hominum mentes intelligamus : vel, vt per eas sæuitia demon stretur, quod quidem poti infinitam excedant crudelitatem . Ex quo rurfum loco colligo Baccho Indis celebri, bestias Indicas Pantheras, Tigres, Lynces facras fuisse.

Octaum porro his verbis Ecclogam incipit.

Pastorum Musam Damonis, & Alphesiboei Immemor herbarum, quos est mirata iuuenca Certantes, quorum stupefactæ carmine Lynces • E t mutata suos requierunt flumina cursus.

Vbi Poeta, vt Seruius explicat, quando non solum Iuuencas fuauitate carminis ductas , vt manfueta animalia, a pascuis abstinuisse; sed feras admodùm etiam, quales Lynces sunt, & sensus expertia flumina obstupuisse, fingit, vim carminis horum pastorum infinuare voluit. Primo Aeneidos etiam Venus Aenææ filio & Achati in siluis, Venatricis fub habitu, ignaris, Nuda genu, nodoque finus collectafluentes Occurrit, hisque alloquitur verbis: Heus, inquit inquit monstrate, mearum Vidistis siquam hìc errantem forte fororum Succinctam pharetrà, & maculosæ tegmine Lyncis, Aut spumantis Apri cursum clamore prementem Vbi Seruius iterum : Lyncus fex Scythia fuit, qui missum a Cerere Triptolemum, vt hominibus frumenta monstraret, susceptum hospitio, vt in segloria tanta migraret, interi-

Ouidio Lynces sut Indicæ.

10.

FABRI

LYNCEI

EXPOSITIONE.

521

interimere cogitauit ; ob quam rem irata Ceres eum comer ut in Lyncem feram , varÿ coloris, vt ipfe variæ mentis extiterat. Hæc fabaulosa vt vt sint, aliquam tamen semper veritatis vmbram includunt, quam hic lignari autumo; & ferum hoc animal , crudele , ac technis plenum esse. Scio Ascensium hanc loci huius explicationem, quæ minime displicet , adducere, poetam fignificare voluisse, Venatores & venatrices , pelles plerunque Lyncum , quas interfeci ssent , ab his detractas trophæi quafi loco circumtulisse ; id quod hodieque faciunt illi, quibus Insidÿs cursùque feras agitare volupe est.

Veruntamen, Vt peregrinum & exoticum hoc animal effe veterum testimonio Lyncem vt Galeno credere propemodum cogamur, rarum tamen non adeo fuisse, vt monstri lo- ex discimus, co haberetur, vel ex Galeno 6. de Admimstratione Anatom. cap. 1. discimus. nõ potuisse esse rarú Suadet is siquidem, si quis se Medicus in exemplo Anatomico exercere velit, adeò inuéLynces, aut vno verbo,ea tu animal. vt accipiat Simias, fi hæ desint, Cynocephalos, animalia quibus artuum'extrema in quinque discreta digitos fuerint. Adducor etiam vt credam,ipsum non raro Galenum Lynces secuisse. Nam 11. devsu part. Cap. 2. omnia examinat animalia, quæ paruos, magnos, neruosos, imbecilles habent musculos temporales . Vbi Lynces adducit ; neque cum Lupis, Leonibus, Canibus, quibus maximi & neruosissimi funt, sed cum hominibus Simijs collocat, quæ debiles habent & exiles. Quo in loco de Lyncum etiam maxilla inferiore verba facit, atque nullum animal minorem hanc habere quam hominem, maiorem quam equum & asinum. Cur autem, inquit , maxi- Quales ma omnino maxilla inferior, Porcis, Asinis, & Equis fuit, minima autem hominibus , maxillas Lynces haSimijs , Cebis, Lyncibus; media verò magnitudine inter vtraque animalium aliorum beant . fuit ; antea diximus, cum ostenderemus ijs animalibus nihil opus esse ; vt prona cilium ore sumerent ; quibus autem manus e fient, quomodo hominibus, aut velut manus, quomodo Simijs ;quibus verò ha non essent, Vt Equis ; ea & collum maius, ob idque ipsam maxillam etiam habere maiorem Ex quibus Galeni dictis colligo Lyncem ex-multifidis esse, quod Aristoteles AristoEx quoque dixerat. Deinde vel Romsæ, vel in Grecia, quibus in locis Galenus tele discitur Lyncẽ vixit, frequens hoc animal fuisse, quod Romam attinet, videtur forsan hoc esse multifidam.

Plinius laudato iam fa?piiis loco lib. 8. cap. 21. Voluisse dicere, quando scripsit Lyncas vulgò frequentes in Æthiopia generari, qusæ tamen verba: vulgò frequentes., non nihil ambigua funt, cum nesciatur an illhic vbi Plinius degeret, an in ipsa Aethiopia vulgaria essent. Magis tamen in illam sententiam inclino cũm ea qua? alibi rara, Roma?, ciuium potentià & industria vulgaria effent . Galeni enim temporibus, qui sub Antoninis Principibus in Vrbe vixit,infrequentes fuerunt: vt modò diximus. Et sanè quod ad huiusmodi peregrinorum animalium Romæ frequentiam spectat, vel vnicum insolentissimi Imperatoris Heliogabali exemplum nos doceat , qui vna in ca?na Sexcenta Struthionum ca- Lamprid. pita,ex quibus cerebella tantum assumeretur, conuiuis proposuit. Phœnicem etiam in Heliog. se appositurum pollicitus: vt nihil Romanis ἀδ tanquam orbis ac Naturæ Dominis, iactare pro fastu videretur. Et quoniam supraq iam diximus, Lyncem à plerisque hodie Nationibus Lupum Ceruarium appellari ; videndum porXx 3 rò an

522 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT, RECCHI. idem plane aniDe Lupo ro an huius Veteres etiam mentionem aliquam fecerint ceruario mal , quod Lynx est, esse crediderint.

Plinij præsertim loLudouicus Dominichi, qui Latinum Plinij textum Italico, non infeliciter omca adducúnino , Hiemate traduxit, vbicunque in Plinio Lymis fit mentio, Lupi ceruarij* tur.

(Lupo ceruiero) voce exprimit . Qui meo quidem indicio non leuiter errat,cùm Italicus Pli nij inter- Plinius de Lupo Ceruario & Lynce varijs vti Capitibus, sic diuerfo etiam serpres notamone pertractet. tur.

Et libro quidem 8. cap. 22. de Lupis agens, quibus Lupum Ceruarium, ceu ex eodem genere (vt sibi persuadet) annumerat : Sunt in eo genere ( Luporum Plinio qui Ceruarÿ vocantur, qualem è Gallia in Pompel Magni harena Lynx & nempe , inquit) Lupus cerspectatum diximus. Huic, quamuis in fame mandenti, fi refpexit, obliuionem cibi suruarius non idem sunt repere aiunt, digressumque quærere alium. Et lib. 11. cap. 37. Insatiabilia, inquit, animal. animalium, quibus d ventre protinus recto intestino transeunt cibi, 'vt Lupis Ceruarÿs, & inter aues, Mergis. Et quandoquidem Plinius dicit, Lupum Ceruarium illum PompeI magni ex Gallia fuisse allatum, paulò ante dicto lib. 8. huius Chat & Ra mentionemfecerat, verum non sub Lupi Ceruarij,sed Chai aut Raphij appellaphÿ nomitione his verbis : Pompei magni primum Ludi offenderunt Chaum, quem Galli Rana . phium vocabant, effigie Lupi, Pardorum maculis. Vbi obiter hoc noto : Italicum Plinij interpretem iterum lapsum fuisse , cum hoc animal Chaum dictum, Galliraphium appellatum scripserit ; cùm dicere de buisset, Gallos hoc Raphiũ vocasse.

Erit igitur Plinij Lynx, minimè ipsius Lupus Ceruar tus, non tam quod hic Cur Lynx Plinio non Galliam , illa Æthiopiam pro patria agnoscat (poterat enim, dicet quispiam, sit Lupus ceruarius. ex Æthiopia ad Gallos,& ab his ad Romanos transferri ; quamuis hoc fi fuisset, Plinius non tacuisset:) quam quòd nominibus discrepent ; & hic semel tantum in Ludis Pompeianis visus, illa vulgo frequens forte Romæ fuerit*, hic a voracitate memorabilis,illa a videdi acumine celebris extiteric. In ijsdem Pompei lu- . dis comparuerunt alia animalia Cephi appellata , ex Aethiopia allata , quorum pedes posteriores pedibus humanis,priores manibus fuerunt similes. Quod animal postea Roma non vidit, vt idem Plinius habet ; quod fi Lupus Ceruarius id ipsum natale solurn agnosceret, non Gallia, cuius inquilinus falcem fuiflet,fed Aethiopia , hoc in loco nominari quoque debuisset.

An ab Aristotele igitur,quid Lupi Ceruarij sint, discemus ? Hic lib,9.cap.44.

Htflor. Anim.de Thoibus loquitur, quos Gaza Lupos Ceruarios vertit. Hæc sunt An Thoes Aristotelis præceptoris verba a Gaza Latine reddita : Thöes igitur , quos Lupos Ceruarios sint Lupi neque offendunt neque metuunt valde ; ceruarij. diximus, inquit Gaza, hominem diligunt, Leonibus, quò fit,vt ne eodem loco sint Ceruarÿ (seu Thöes ) pugnant cum Canthus Leones. OptimiCeruarÿquiminores sunt ; genera huius alÿ duo, alij tria statuunt plura ÿs esse non videntur. Sed vtpiscium, auium, quadrupedum genera aliqua, ita Ceruarij quoque per tempora immutantur, & colorem diuersum hyeme æstateue trahunt, Gazæ la- atque æstate nudi, hyeme hirti redduntur . Hic Gaza male ait, plura ijs genera non psus. videntur , sufficiebat dicere, plura non videntur, cum reuera nec fint diuersa genera, nifi quodlibet accidens statim fpeciem distinguere putaueris , qualia funt pilosum, & depile esse.

Hic singulariter ego animaduertendum censeo, cum dicitur Thoes cum Leone p u-

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

523

ne pugnare ferox & generosum aliquod animal insinuari, quod ex genere Lu- Thos videtur esse ex porum effe videtur, cum quia pilum, quod etiam in prouerbio eft , non animum genere Lumutat; & propterea plura effe genera videntur ; videntur inquam, at non porum. sunt, vt iam dictum, cum solo pilo & colore varient : tum quia idem Aristotelesb lib. 3. cap. vltimo, Lupis annumerare Thoes videtur, cum inquit : Quin etiam Thos[ quem Lupum ceruarium appellamus ait Theodorus Gaza) interna nó omnia similia Lupi habet. Ex quo iterum loco deduco, Thoem non poffe effe il- Thoëm esse Lupũ m lud animal, quod proprie a Plinio Lupum ceruarium vocari diximus. Hic enim ceruariu ex intestifuo Ceruario Lupo vnicum & rectum, a ventriculo ad podicem concessit in- nis probatestinum, quod in Lupis quibus Thoes interiora omnia similia possident, mi- tur. nime verum effe supra in Lupi Historia demonstrauimus. Nisi dicere velis, etiam Lupum habere vnicum non interruptum, aut ex varijs separatisque nexum, intestinum ; quod quidem in omnibus animalibus & homine quoque ipso verissimum est. At non istud hic agitur. Licet enim in omni animaii varia nomina intestinis indantur, ha?c tamen omnia non contiguitatem, fed continuitatem habent, & sola crassitie ac tenuitate siue, vt Medici loquuntur, subftantia? modo, distinguuntur, funtque simul sumpta longissima & anfraduosa, non redo tramite ( vt Plinius in Ceruario Lupo contingere ait) à Pyloro ad podicem descendentia.

Sed quid conieduris certare opus eft ? quando ipsum Iudicem, Plinium in- Ex Plinio ipso deduquam , qui certo litem hanc dirimat, adire licet ? Hic qua? de Thoïbus Ariftot. citur Thoës habet, probe in fixos retulit Commentarios lib. 8. cap. 3 4. Nam Thöes, inquit, no esse Lupos ceruaLuporum id genus estprocerius longitudine, breuitate crurum dissimile, velox saltu , ve- rios. natu viuens, innocuum homini ; habitum non colorem mutant, per hyemes hirti, & state nudi. Vbi minime hic, quod Gazaausus est, Thoem Lupiceruarijnomine extulit, fed Thoïs nomen Graecum relinquit, quale apud Ariftotelem reperitur, quod alioquin Plinio insolens est, cura alibi ex Pardale voce Graeca, Pantheram Latinam quasi vocem fingat. Quin lib. 10. cap.74. de illis,quæ inter fe conueniunt & diffident,animalibus: Diffident Thoes & Leones,inquit, & minima æquè ac maxima , nempe animalia. Quid autem proprie sint Thoës, non huc pertinet explicare , fatis nobis eft nec Lynces, nec Lupos ceruarios dici debere.

Iul. Cæs.

In his itaque anguftijs conftitutus, Iulium Ca?farem Scalig. consilij petendi Scalig. nigratia adeo, & quæ Exercitat. fua 210. aduerfus Cardanum adfert, diligenter hil subtile pro hac lilego reperio eam subtilitatem, qua? cuiuis e triuio obuiam fe præbeat: Lynces affert. nimirum nihil forma? Lupina? habere ; Lupos vocari tamen , quòd Luporum fint auiditate, & Ceruarios, quod Oppianus scribat, eos maxime Ceruis insidiari : ca?terum maculis inter fe differre, quarum alia? breues orbiculares, aliae produdas habeant. Sed id, quod nos quærebamus, & in quo rei cardo versatur ; an noftra? nempe Lynces sint Antiquorum vel Lynces, vel Lupi ceruarij, hoc tacet, & nos fub cultro relinquit.

Debemus tamen aliquid Scaligero, quod lib. 2. cap. 47. Commentariorum Scaliger suorum in Histor. Animal. Aristotelis hæc verba explicans. At verò vstraque Thoëm Aristotelis etiam dentata maxilla vnicum ventriculum habent,vt Homo,Sus, [anis, Vrfus,Leo,Lupus. Thoem, & Quin etiam Thoes omnia viscera Lupo similia obtinent. Debemus inquam, hoc Sca- bene vocat. ligero

Modo sui oblitus Lu pũ cerua-

rtũ appellat.

Ab Aristotele & Plinio ad alios transitur.

Quæ. Solinus de Lupis ceruarijs habeat.

Solino Lynx & Lupus ceruavius non idem animal.

Aelianus de Lyncibus nihil habet.

Gillius Oppianum non bene citat.

ALIA ANIMALIA NOMAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. 524 ligero quod verbum verbo reddens pro Thoë Thoëm, & non Lupum ceruarium, vt Gaza facit, substituerit. Explicatio eius hæc sequicur : Aristoteles mentionem hic facit animalis, quod Thoëm vocat , de quo in Historia nostra satis scriptum est, Lupum ceruarium vocat Theodorus , nos Vulgo Lyncem ceruarium dicimus, 'Plinius in Capite de Lupis , ceruarij facit mentionem, neque eius figuram ostendit nobis, cum tamen spectaculorum memoriam proderet, vnius e Gallia Romam allati . Thoes ruero, quasi aliud animal; Græca voce appellat & alibi eiufdem libri, & decimo.

Sed ridiculum meherclè, quod tam subito fuiipfius Scaliger oblitus, eodem vasto suo volumine lib. Hist. Anim. cap.3 5. prout ipse ea diuidit , particulam . Lupi Ceruarij (inquit ipse in tranhanc explicans: oἱ θῶ ες δὲ ὁµoίως slatione) implentur cotĩu & Canes. Pro Thoes non, vt prius, verbo verbum reddidit, fed ipsum, quem reprehenderat tamen, Gazam secutus, Lupos ceruarios interpretari,contra suammetipsius & Plinij mentem, voluit. Audiamus tamen commentum ipsius: Alibi docuimus, inquit, quare Lupi, cum tamen nihil Lupipræter auiditatem habeant, vocentur. Ceruarij autem, quia ceruorum hostes acerOppianus Thoas vocat, quos etiam Plinius Luporum genus esse rimi Lynces funt ait. At videtur neque Lupos ceruarios , neque T hoas, neque Lynces, nisi ex aliorum fide,nouisse.

Cum Aristotelis igitur & Plinij ( quantumuis hi Antesignani nostri sint,) authoritatibus nihil hactenus effectum sit,inferiores æquum eft scriptores consulamus,& Solinum inter hos primum cap. 7., qui Lynces inter Luporum genus reponit . Prima igitur in clade Lupos reponit ordinarios & vulgo notos, in quibus hoc est naturæmiraculum , quòd in cauda eius villus, vt ait, amatorius perexiguus reperiatur, quem spontaneo damno abijcit, cum capi metuit, neque enim hic potentiam habere, nifi viuo detrahatur, stulte creditur. Secundo fuccedit loco, C er uarius Lupus, qui hoc fingulare obtinet, vt poft longa etiam ieiunia carnes mandens, sirespiciat, obliuiscatur præsentis copias, & quæsitum eat aliam, quam reliquerat, satietatem . Tertiò in hoc genere animalium , inquit, numerantur & Lynces,quarum vrinas coïre in duritiem lapidis fatentur pretiosi. Erant igitur teste Solino Lynces in genere Luporum, in quo & ceruarij sunt: fed cum his non ijdem erunt, sed suæ propriæ speciei Lynces . Quare nec hoc euincemus Authore, Lupos Ceruarios & Lynces idem animal esse, Fuerit tamen hæc authoritas in causa, vt iuniores Scriptores Lynces etiam Lupos ceruarios vocare voluerint. Ælianus Lyncum non meminit: Petrus tamen Gillius huius interpres ex Oppiano, fed male, Lynces facit Pardalium, seu Pantherarum generis , cum inquit : Pardalium duplex est genus, aliæ enim Lynces nuncupatæ, paruæ quidem contra Lepores comparantur, aliæ maiores in ceruos atque Oryges facile insiliunt ; eiusmodi ambo corporis figura similes sunt , & similiter vtrisque oculi suauiter fulgent. Facies vtrisque alacris perlucet , paruum vtriusque caput. Solus color dissimilis. Minores quidem rubro, maiores vero croceo sulphureoque flore distinguntur. Quæ omnia vera esse videntur ex mente poetæ Oppiani, præterquam quod Lynces Pardalium fpecies facit. Sunt enim animalia fui generis, & cum Pardalibus siue Pantheris nihil magis habent similitudinis, quam cum plurimis alijs differentissimis,

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

525

mis, pellem præbet maculosam. Albertus Magnus præter ea, quæ de Thoe scripta sunt, nihil fingulare affert. Et Isidorus illa, quae Lupo Ceruario conuenire diximus . Lynx dictus est, inquit, quia, in Luporum genere numeratur , bestia maculis in tergo distincta vt Pardus, & similis Lupo. Data hic opera etiam illa huc inieram, qua: in libro Horti fanitatis titulo , ex lib. de hiaturis rerum citata reperio, & hæc sunt : Lynx adeò perspicaces oculos habet, vt subtilitate visus Liber de Natura reetiam solida corpora penetret. Conflat enim, quòd oculus in humido faus est, iuxta Philo- rum quæ sophum. Tria verò Junt in aqua, scilicet aquea humiditas , diaphaneitas, & lucis per- dicat. spicuitas, & hanc vltimam communicant cum natura cælesti. Lynx habet linguam serpentis similem, sed maiorem, quam in longitudinem porrigit, & collum circumagit: vngues habet grandes , vnicum fatum facit, & vrina eius in gemmam durescit. Ex qua descriptione liquet, quam miserè non raro decipiamur, dum nudis authorum verbis fidem habemus, nec res expendimus ipsas. Quod & hoc in loco vsuuenon Lynci Iynx & nit, cum Lynci serpentis lingua tribuitur, quæ Iyngi auiculæ Lynx conquadrupedi a Natura concessa fuit. Est autem Iynx, fi Bellonio affentimur,ex funduntur.

Picorum genere, & Aldrouando Torquillæ vocatur: lingua huic longa est infigni cuspide præmunita. Hanc autem ferunt linguas aculeo velocissimè exerto transIyngis Afixas formicas venari. Eodem prorsus modo, emissa instar sagittæ praelonga lin- uis lingua gua muscam transfigere Chamaeleonem vidi, vti fuo loco dicam. Iam fimilem ferpétina . velle fibi in Lynce quadrupede linguam imaginari, hoc potius somniare, quàm philofophari esset.

Quid igitur?Lyncem in rerum Nature Vniuersitate nulla reperiri, sed SphinAn Lynx gisinstar, Gryphis,Pegasi, Hippocentauri, aut alicuius modo chimeræ à poetis fictã, pro mera Chimera ab otiosis hominibus pictam beftiam autumabimus ? Eique non Æthiopiam cum sit habenPlinio, fed cum Aristophane veφε woKMyhv, aut cum Thoma Moro Vtopiam pro da. patria assignabimus ? Vel in solo mentis Intellectu, inftar Entium rationis, vt Scholastici loquuntur, existentiam obtinere credemus ?

O quam optare ego nunc mihi Icaro-Menippi illius apud Lucianum alas dari!

Non vt his ad Lunam eueherer,fed quo dextrae alæ, quae aquilina erat, virtute suffultus, eam cernendi vim & acrimoniam acquirerem , quà, vt Menippus in Optantur Aquile ocu Lunæ orbe constitutus, repente fadus Lynceus, eunda quae in terra funt, digno- li ad Lynuit homines, feras, ac propemodum etiam culicum nidos ; ego Aquila inffar cem reperiendam.

Lyncem reperire meam, ac intueri queam ; à qua Lynceos postmodum mutuando oculos, in cætero qui mihi reffat Animalium labore, perspicax magis siam, vereque LY NCEVS. Sapieter certò, Plutarchus opusculo de Iside & Oriside omnia bona à DEO petenda esse monet, sed præcipuè Veritatem, quod nihil homo Veritas accipere grandius, vel largiri DEVS ipsà pofsit augustius. Cætera enim, inquit, apud solú qui DEVS hominibus quidem, quorum sunt indigi, donat. Hanc possidet ipse peculiarem , DEVM, ipsa est veritas. caque vtitur . Et quid ni ?

DEVS omnia nouit, Quæ sunt, qua fuerant, quæ mox ventura trahentur.

Siquidem DEVS ipsa eft Veritas, cuius nos in rebus naturalibus præcipuè, vmquandam possidemus, & ad eam contentis quidem oculis ceu sagittarij bram ad scopum collimamus , at sæpiùs aberramus. Id , fiquando mihi euenire contige-

526 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. contigerit ,minimè perturbor,cùm & illos qui doctrina, sua nobis pr Auxerunt,adeoque Onces nostri, sed non domini vt Seneca ait , fuerunt, cale quid sæpius passos nemo Philosophantium ignoret.

Etymon Cum igitur nomina fint vmbræ rerum, & faspe vocis Etymon habeat nescio Lyncis. quid reconditas rei, non miror Lyncem à plerisque recentioribus Lupum ceruarium dictum fuisse : videntur enim Lynx & idest Lupus, aliquid in vocabulo conuenientiæ habere,Germani etiam multi Lyncem non Luchs modo, sed etiam Thiervvosf appellant, hoc est animalium quadrupedũ præsertim, Lupum ac deuoratorem ; vt Lucium etiam piscium Lupum, seu vastatorem, nominamus ; quòd in i js , hoc eft Lupum , stragem non leuem facere soleat.Volunt aliqui etiam id est a luce, vt in Lupi hiftoria me explicasse memini, dictũ : quod Etymon,cui conuenientius quæso quam Lynci, animalium omnium perspicacissimo, adaptari potuit ? Sed relinquamus tandem has Veterum tricas, quas extricare non ita eft facile,non in animalibus modò, fed planas quoque, ab illis adeo breuiter obfcure descriptis, vt in plerifque quid voluerint, penè ignoretur. In Fabius Co- qua Fabius Columna Lynceus spectata Generis Nobilitate & Dodtrina conspilũna pluri- cuus iam triginta ferme annis desudauit, eoque ingenij sui acumine processit, vt bus veterum plan- genuinas Theophrasti ac Dioscoridis infiftens menti, innumeras ab alijs perperam tis vitã restituit : plu- nominatas plantas,speciei,loco, ac nitori fuo non modò restituerit,sed plurimas rimas nopublici nunciuris fecer t. uas prodi- infuper nouas penitus nobis antea incognitas, dit.

Ego itaque animal illud, quod hodie Lupum ceruarium nominamus, comLYNX modillime Lyncis nomine insigniri poffe cenfeo . Præditum enim omnaes faNOSTRA. tentur oculis splendentibus, & igneo quodam fulgore coruscis, cum longissimè dissitam praedam oculis viuam speculetur, non Vulturũ more putridum naribus cadauer olfaciat. Hinc ad venationem fe accingit, Leporibus, Dorcadibus, ac Ceruulis insilit ; ne quid de minorum gentium animalibus dicam. Non Lynx ob Visus præstantiam , & Xupus cer- igitur mirum eft, fi vtraque ex proprietate uarius Lyn Lupus ceruarius ob gulas auiditatem & rapacitatem sit dictum. cis nomen optime me Et quamuis ego hoc animal viuum nunquam viderim, tres tamenè viuis retur. expressas Icones obtineo. Quarum prima ad Illustriss. & Excellentiss. Principem Cæsium Florentià: Altera ab Illustrissimo loanne Casimiro Comite de Erbach, ex Icones tres Serenissimi Saxonias Electoris Theriotropheio : Tertia à Theophilo Molitore è Cadiuersæ me transmissa fuit , quas omnes corporis quidem figura & parLyncis seu rinthia ad Lupi cersymmetria satis conueniunt, coloribus vero mirè variant. Florentina illa uarij dicti. tium qua: magnæ flaturas, vt ex membrorum proportione colligi poterat, fuit, coFlorẽtina. lorem plane ferrugineum ad fuscam rubedinem vergentem, habebat, nullis penè maculis, præterquam in cruribus & ventre (qui simul albicabat) raSaxonica. ris ac fuscis. Saxonica, non multo minor, colorem palem referebat, qualem nucum putamina viridia aquas incodta exprimere folent, pedtus tamen, venter inferior, & crura pedesque omnes albebant, maculis vniuerias pelli interspersis Grætiensis minor ceteris apparebat, pellemsortita subrurf Græzensis. nigricantibus. Tertia fam splendicantem ; pedtus tamen & ventrem ac crura ex rubro albentia habebat, punctulis vndique tam in capite quam dorfo plurimis non nigris illis ; fed atrorubentibus commaculatam. Ad huius plane modum coloremque, nuper apud

527 10 FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. apud Pellionem quendam Romanum decem pelles Lyncum non ita dudum detractas, sanguine adhuc sicco suffusas & maxillæ inferioris fuperiorilque dentibus etiam inhærentibus, conspexi ; quas in Liguria captas affirmabat.

Et quantum ex relatis Iconibus, visis pellibus, & diligenti Lyncis descriptione quae in Theriotropheio Silesiaco extat, conijcere possum, Lynx siue Lupus Descriptio Lyn Ceruarius noster, animal eft acerrimi morsus, quod dentes insinuant, qui Leo- nostræ cis . nini funt, vt poftea probabo. Est oblongum fatis, fed cruribus breuibus, quod integrae detractæ pelles monstrant, & Icones præseferunt. Pellis plerunque est Diuersorũ albicans,ex fuluo purpurascens,sed maculis oculorum instar variata, vt pluri- locorũ ani comum nigricantibus. Hic tamen color, vt Italicis ferme semper est communis malia lore vaLyncibus, sicin alijs variat. Nec mirum est idem animal in Australibus, occi- riane . dentalibus, Septemtrionalibus aut Orientalibus locis natum colore plurimum differre,vnde Asiaticarũ Lyncum pelles, noftras quoque pilorũ pulchritudine, vbertate, longitudine, & maculis plurimum fuperare animaduerti.

Oculos etiam fulgentes & ferme radiantes , qui eos viderunt , ipsi attri- Oculi. buunt: Capite apprime Felem representat, atrocitate nequaquam formidabiAures quid li . Auriculæ curta? funt, curuæque, & ligno quodam proprio Lyncem ab alijs lingulare omnibus quadrupedibus separantes: suntque apices illi villosi, conferti, inftar habent. holoferici nigri fplendentes, molles & venufti ex summitatibus auricularum enati,acsursumtrium forsan digitorum tranfuerforum longitudine elati, & acuminati. Linguam ego non vidi, quam spinosam & aculeis refertam refe- Lingua runt, & ferme lima? similem esse, quod obseruantia dignum cenfeo, & in Felibus etiam cernitur. Dentes ipse numeraui tres ex vtraque parte tam superioDentes. ris, quam inferioris maxilla? molares, serratim fe fe recipientes. Duos saltem prælongos Caninos in vtraque maxilla, & incisores fex vtrobique intra duos illos Caninos comprehensos • Acutissimos etiam huius animalis luftraui vngues ,ex cinereo albicantes du- Vngues. ros & recuruos, quinos in anterioribus quidem pedibus, & quaternos in posterioribus. Caudam habet valde breuem; fex forsitan tranfuerforum digito- Cauda. rum longitudine, cuius plerumque extrema nigredine inficiuntur. Scribunt qui per Anatomen animalis huius interna scrutati funt,patellam osseam oblongam amygdali figura in posteriore flexura inesse, anteriori vero deesse ; in huius vicem subire ofsiculum minutum faba? magnitudine & figura. Has ego patel- Cura. las itidem reperio in meo Felis fceleto (Feli autem iam dixi putare me similem Lyncem esse) in cruribus nempe pofterioribus forma Cordis ossicula, quorum acutior pars sursum, latior deorfum vergit ; in anterioribus autem cruribus ossicula nulla inuenio.

Ventriculum quoque amplifsimum ac rotundum Lyncibus asserunt; quod Venttieucredi facile potest, cum voracissimum animal perhibeant, in cuius exenterati lus. ventriculo aliquando repererunt Venatores Porcellorum ferorum,& Leporum carnes,quas pellibus ac ossibus tantum confractis deuorarant Lynces. Hae (vt Cibus Lyn ) non raroinuadunt Ceruulos & Capreas, sæpissimè Lepores & Porcellos cum. siluestres, aiuntque ( quod etiam fuo Lupo Ceruario Plinius attribuit ) his intestina minus tortuosa & anfractuosa esse : ob id animalia hæc voraciora,

528 ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI.

ciora , quod ingesta citius transcant , merito haberi.

Mores Lyn Vt vno dicam verbo, hæc beftia agilis eft valde, & in longum saltus suos excis. tendit : Rapax vt Lupus, sed multò eo calidior. Tam hominibus, quam pecudiAstutia. bus pariter insidians, in quos ex arboribus, quarum vmbris furtim latitat, prætereuntes defilit, adiuuante maximo oculorum acumine .* quo caeceris animanRapacitas. tibus præcellit. Assemerunt mihi fide digni, maximo in pretio apud GermaVngues ali nos Lyncum Vngues haberi, & auro inclusos à pueris aduersus Epilepticos inquibus adhuius gestari : Verum , vt cerrum rei experimentum non habeo, ita qui uersus Epi- sultus lepticos laudantur. vngues, & ex quo pede capi debeant, ignoro .

Pelles harum sunt magni pretij etiam apud Magnates, (i præcipuè orientaPelles Lyn cum orien- libus sint Lyncibus detractæ, nostrates enim nõ illam habent speciem, & Luxus talium caostemationem . Carnes non eduntur, nifi ab ijs forfan , quibus Felium carne s riores . arrident, quorum inter Italos nonnullos vidi ( quas ego carnes vt non probo, Carnes abhorreo valde) qui eas deprauato quodam gustu inter delicias Lyncum & ita ab ijs Felium in habent. Axungiam conuulsis luxatisque conuenire articulis, haud improcibis repro babile est. bantur.

Olaus magnus , vt in eius Epitomes lib. 38. cap. 9. videre est, Lyncem Olaus magnus no- vulgatam noftram pro Lynce item & Lupo Ceruario agnoscit. Et quoniam stras pro Lyncibus præter illa, quæ iam attuli, alias quasdam Lyncum proprietates insinuat, eius recipit. hic verba recitare volui: Lynces in septentrionalibus siluis non adeo frequentes generantur vt Lupi, licet impares haudsint in ani ditate prædarum . Natura igitur Lyncis est, vt non respiciat retrò, sed continuo progressu & [altu præcipitet cursum. Cibus illi pluestrium catorum frequentior aut suauior est, quia sicut illis libentius vescitur, ita & eorum latibulis, vt rapiat, insidiatur . Pelles harum mollioribus plumis pulchriorivenduntur, aspemma præsertim in hyème prædatæ, tunc bus maculis præditæ fatis carò enim in virtute & coloresunt aptiores, vti reflate viliores, imo deteriores.

Sed quid ad Ariftotelis interim & Plinij, grauissimorum Scriptorum authoQuid ad Aristotelis quomodo e dubijs eorum locis aliqua opinionis certi& Plinij ritates respõdebimus ? vel prius allatudinem,aut ex obfcuris aliquam sententiæ luce eruemus?Plinium tamen quod ta loca dicendum . attinet, non adeo moror, qui pleraque ex Ariftotele de Animalibus excerpsit, ipse autem Ariftoteles in multis idem fecit, & obscurissima (quod & nos non raro transiuit, notissima verò, ne tempus inutiliter teAd Plmiũ. facere solemus) sicco pede reret, largiore descriptione declarare renuit; veluti fi quis hodie nec lactucam, Mulcas, aut Mures, longiore verborum, serie depingere dignaretur . Atque Ad Aristo- nec telem . hinc factum est, vt quæ vetustas tacuit, temporis progressio dias in luminis auNec tamen veteribus subitò eft succensendum,si quando ipfis,quod Nec ideò ras eruerit. succensenhumanum est, labi contigerit : quin illud potius Eloquentiæ Magiftn probis dum veteribus si la- ac modeftis Ingenijs semper ante oculos habendum : Neque id statim legenti per-psi sunt, ait magni authores dixerint, vtique esse perfeci a, nam & Quintilia- suasumsit, inquit, omnia quæ nus . labuntur aliquando , & oneri cedunt, & indulgent ingeniorum suorum voluptati, nec femper intendunt animum, & nonnunquam fatigantur. Modestè & circumspecto iudicio de tantis viris pronunciandum est, ne (quod plerisque accidit) damnent, quæ non intilligunt Optimè sanè Quintilianus. Quidam enim libidini ac prurigini sui in genijindul-

10.

FABRI

LYNCEI

EXPOSITIONE.

529

indulgentes in rebus sæpe minutulis magnos viros carpunt: hoc efl:, dum fin- Notantut recedorẽs gulis pene cum syllabis commorantur,nullum calumniãdi finem faciunt. Quod qui dã Criidem alibi Quintilianus disertè fic improbat : Omissa rerum (qui nerui sunt in cau cici . sic ) diligentia , quodam mani circa voces fluito senescunt. Si igitur rei studiosus res præ manibus ipsas habeat , consultius longè faciet, si verba rebus aptet , quam si extrinsecus res alias arcessat , quibus hæc verba conueniant.

Lynx noNos interea Lyncem nostram habemus, quam hoc nomine ab VRBE & or- tha merehoc no be hodie condecorari nouimus, nec tanti refert , fi vel ab Aristotele minus exa- tur men. ctè defcripta fuerit, vel ei de natali solo cõtrouersia moueatur. Hæc duabus maxime pollet facultatibus quæ in Lynce quoque laudãtur, vidẽdi acumine & voracitate. Nec nouum est Aethiopicum animal polle simul & Europæũ esse, cùm plurima eadem animalia, in nouo & vetere orbe nascantur. Ex Galeno profecto docuimus, non fuisse adeò rarum in Italia & Græcia Lyncem ; vt monstri loco habereturEt quid, fi forsan Plinius ignorauit, Lynces in Italia reperiri ; Lynx Galeni. tepocerte non funt adeo hi hac mundi parte frequentes, nifi in Liguria Sabaudis fi re videtur nitima, & apud Rhætos. Et forfan quod animal Plinius Chaum, aut Raphium frequens fuisse. vocat, aut Lupum Ceruarium , Lynx fuerit Gallorum, ab Aethiopica non parum discrepans, cum & ego duas Germanicas iam fupra notatas ab eodem colore, differentes sufficienter ostenderim : Hὶc alias poteram, & plures subnectere caufas , Quibus Lupum ceruarium nostrum veram Lyncem esse, astrnerem : quamuis fupra propositis ,ex Plinio præsertim, dubijs respondere, qui rem ipsam fortassis minus bene intellexit, non.adeò de nihilo sit. Libet itaque totum negotium paucis verbis proponere,fi licet, arbitrario etiam iure componere, auctoritate maxime,& sententia illustris viri loannis Bouar de Baliz Liberi Baronis quæ in RespondeGefnerianis descriptionibus Animalium exstat.Vbi idem Baro monet Lyncem tur ad Plinium.

Indicam vel Africanam , cuius. Plinius meminerit, multùm à nostro Lupo ceruario differre . Qui noster cùm fit maxmus, inquit j vaix attingit mediocrem Lupum magnitudine . J fla verò Constantinopoli depicta ferocem atque ingentem bestiam ostendit. Præterea istorum nostrorum Luxorum, qui in Moscbouia, Lituania, Russia, Polonia, Hungaria, Germania capiuntur, rari sunt admodum insignibus maculis in dorso conspersi, sed in ventre tantum : Scotia tamen & Suecia ; mittit omnium pulcherrimos.

Isti verò de quibus loquor ,sunt maculis tam in dorso, quam ventre, alÿsque membris pleni ; nec funt adeò vilosi & delicati , vti nostrates ; cum habeant pilos asperos, setosos & breues. Insuper nostrorum maculæ sunt rotundæ : istorum verò teiangulares & si-

milesfolio vocato Kleblat, hoc est Trifolio.

Atque hæc, de dubÿs concejfa efl optio nobis.

Si cui verò hæc minus arrident, virũ se præstet ac meliora reponat ; quæ tantùm abest, vt aspernaturi simus ; vt grato ea nos animo acceptaturos promittamus.

Sed quando absolutis tricis tandẽ concludẽdum est, in quà auim antiũ classe In qua aniLyncem ego collocandam existimm ; more meo atque institutoidedeinceps ex- malium classe Lynx plicabo Lyncem plerique Lupum Ceruarium esse, & in Luporum genere reponendã. fit ponenaudacter pronũciant & credunt. Ego tamen cũ Lupo Lyncem non magis conge- da. nerem statuo, quam cũ. Cane Felem. Vt enim superius cũ Cane Lupũ coniunxi, Y y

sic

530

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

Dentes mõ sic cum Fele nunc Lyncem. Congeneres, quin etiam animalibus hi/ce & strant in Leonem & Tigrem facio. Quo ica ferocia, dentium situs, numerus, figura-» quo genere anima- inducunt, quod Achillæum mihi quoque in Lupo & Cane argumentum fuit. lium Lynx fi: collocã- Est tamen exigua etiam in his dentibus differentia, alioquin Felem pro Leone, da. & Tigrem pro Lynce venditare possemus.

Felis itaque, cuius exactum valde sceleton habeo, tam in superiore, qnam Dentes Felis. inferiore maxilla duos obtinet dentes Caninos, superiores inferioribus paulo longiores : hoc ipsum apparet in Lynce nostra, in Tigre, Sc Leone; amborum enim horum animalium vltimorum Caluarias politissimè a carnibus liberatas Sc filo æneo connexas nunc domi adseruo, non meas quidem, fed proprias philippus Philippi de Liano, e prima classe Pictoris non modo Romæ, /ed Sc alibi ac præde Liano cipue in Aula olim Serenissimi Magni Ducis Hetruriæ Cosmi Secudi,ob artem insignis Pictor Roma celebrati. Cui Sc hoc laudis debeo, quod noftra omnia animalium sceleta, nus. doctissima pridem manu delineauerit, Sc in ære expressa naturalium rerum Dẽtes Leo- studiosis publica facere voluerit. Intra Caninos, qui in Leone prægrandes nis Lyncis fex incisoresreperiuntur; eiusdem omnes magnitudinis in Fele ; non ita & Tigris • sunt, in Lynce, Sc Tygre, atque Leone. In his enim tribus inferior horum /ex dentium feries paritatem habet, fuperior vero duos Caninis viciniores paulo longiores Sc crafsiores ostendit, Caninis tamen minime annumerandos, quod fuperius Sc in Lupo demonstratum .

Quod vero tam visu pulchrum, quam notatu dignum videtur, hoc eft, quod dentes Canini in Leone, & duo illi ex inci/oribus, Caninos quodam modo aemulantibus, sunt omnino per longum fi/si, Sc in duas aequales parces diui. si, vti linea diuisoiria manifestè ostendit. Hoc idem, /ed non tam euidencer, in Tigris dentibus quatuor vere Caninis , minime vero in duobus illissuperiotibus incisorijs, obleniatur.

Post Caninos ac incisores, molares veniunt, quorum tres, tam fupra,quam infra,in vtraque maxilla & latere existunt, qui simul numerati ad duodecim Molares pertingunt. in /uperiori maxilla tam Tigris quam Leonis vltimus molaris maquomodo ximus eft omnium, tribus eminentijs ac veluti cufpidibus conspicuus ; secundus se habeant.

Sc is tribus eminentijs insignis, /ed mulco minor succedit; demum versus dentem Caninum est adeò paruus molaris, vt vix vnam ex minimis illis cufpidibus æquet. His correspondent tres inferni, quorum vltimus non tribus, at duabus tantum cuspidibus, sed fortibus plane, videtur, socio superiori suo mulco mi* nor Secundus eiusdem cum socio superno magnitudinis Sc figura?. Tertius suo compari longe maior, tribus. & ipse eminentijs clarus. Nam hac ratione inferiores fua mole æquant superiores. Mirum est quam folida candidaque substantia, quam reciproca aptaque insertione dentes hi fuperiores Sc inferiores ferratim se fe excipiant, vt imaginari /Ibi facile quiuis possit, nihil esse in animalium corpore siue cartilagines, siue ossa sint etiam , quod Leonum , Tigrium ac Lyncum morsus effugiat. Quæ de Leone iam dixi , ad Quomodo Vnguem ita omnia in Tigre videre licet & Lupo Cemario. Felis tamen Felis dẽtes ab alijs dif aliquo modo variat . Quæ tres quidem in maxilla inferiore , duos vero serant. tantùm in fuperiore dentes molares , sed adeo magnos obtinet , vt tribus infe-

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

531

inferioribus æquales censeri possint In Caluarijs porro horum animalium non eadem prorsus est proportio.

Frontis offa Leoni & Tigri, media inter oculorum orbitas sita, plana funt om- Caluariæ nino & depreffa. Syncipitis offa in medio elata, & ad latera caua. Occipitis os etiam in his animatriangulare ordinem Caluariæ claudit, primæ colli vertebrae insidens ; quæ om- libus vania suturis affabre distinguuntur. Felis caput tamen a naribus non plano & re- riant . cto, sed curuo & gibbo, ad offa syncipitis, tramite ascendit ; cum totum alioquin ad orbicularem figuram conformatum sit. Cætera perfequi nimis tædiosum Vngues ho anima foret. In vnguibus tam Lynces quam Tigres & Leones cum Felibus apprime rum lium conneniut pro junguntur, quas omnes vidi probe examinaui, quinque nimirum in anterio- portione quadam. res pedes, & quatuor in pofteriores distributis .

Cum itaque in capitis structura, præsertim dentium numero, & figura, & pe- Lynces dum forma Lynces cum Felibus conueniant, ad harum certe classem, quam Lu- non ad Lu pos, sed ad porum,iustius reposuero. Nam si secundum internorum faltem viscerum fi- Feles, Ti, & militudinem congenera sociare volueris, compones seiunctisima , segregabis gres Leones acconiunctissima. Feles enim, Canes, & Porci, Hepatis, Lienis, Ventriculi, Cor- cedunt . dis, ac Pulmonum, nec situ nec figura multum discrepant ; non ideo tamen Vnde conuenientia eiusdem hæc funt fiue generis proximi, siue specieibestie: manifestissimam & differetia animaenim in dentibus differentiam demonstrabunt, fi capitis horum anatomen lium deducenda . probe excusseris.

Est & hic ex occafione,Galeni de dentibus Leonis doctrina fub incudem re- Galeni doctrina de uocanda. Is enim 11.de V su partium, cap. 8. de dentibus hæc habet. Quod au dentibus Leonis exa tem fortibus animalibus acuti multi dentes ac fortes funt comparati, ne id quidem pos- minatur. funt reperire (illi scilicet qui omnia fortuito ex atomis fieri putant, vt Democricritus & Asclepiades, aduersus quos Galenus disputat ) cur motus temerarij opus fit habendum . Quod fi Ouis & Leonis dentes unquam vidisti, discrimen ut arbitror, agnouisli : verum quod Caprarum- dentes ouium dentibus fint similes, Pardaleon vero & Canum Leoninis, quo pacto id non est admirandum f Hactenus Galenus, qui Pardalium fiue Pantherarum (dicam ego Tigrium quoque) & Leonum dentes Caninis, adeoque Lupinis, similes facit. Si ad figuram, non ad numerum potius similitudinem referat,bene dicit: fi hunc includat,fallitur. Superat enim Canis ac Lupus Leonem,rapacissimum ac fortissimum animal, duodecim dentibus : neque enim Leones, Tigres, Panthera, ac Lynces pluribus a Natura dentibus donati fuere, quam plerique homines, viginti octo nimirum ; quin homo, cum sæpè triginta duos acquirat, mansuetum animal & sociabile, Leonem tamen, voracissimum &: ferocissimum, in hoc fuperat ; Ex quo discas velim, non dentium numero, sed maxillarum & musculorum temporalium robore mandendi valorem æstimandum esse.

Sed audio non neminem mihi nunc nimiam in Lynce perplexitatem monon ram exprobrantem . Podet quidem mihi iure quispiam succensere, nisi hoc me Lvnci parum depurgaret: Lynci nempe adeo me deditum ede,vt huius fere folius gratia, totum berur quod nouus & hoc icriptionis opus & onus in me susceperim. Lynci prosecto non minimu de- vtilissimus hicliberde etur, quod Liber hic Mexicanorum medicamentoru, eluti alter Diofcorides noui platis MeOrbis, in lucem prodierit. Sum enim & Ego Studiosissimæ huic Lynceorum a xicanis luce videat.

Yy z sæpè

.

532

ALIA ANIMALIA NIVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

fæpè laudato Principe Fridcricc Cæsio institutæ Academiæ & Cosessui iam dudu adiunctus& hoc vnum cum socijs anniror,vt Lyncis indar animalis perspicavidere ; sed conatum omcissimi, non præmeferam quidem plus alijs sapere nem adhibere,vt ii quid forsan tot fæculorum doctissimos viros, vel temporis iniuria, vel experimenti inopia impeditos præterijt ; vel nimia de superioru hominum auctoritate, cocepra opinio credulos magis reddidit} ego saltem alijs indicium faciam,& ad Veri nucleum facilius eruendum,detectis & reiedis corticibus,aditum liberis hominibus} & nullo sectæ alicuius Philosophicæ præiudicio addictis, parem.

Quando Lynx (fiue noistra, fiue Antiquoru tandem ea fit) clarissima & acutissima videndi acie præditum animal,huic LYNCEOR VM Academiæ nome dederit ; illa inqua, à qua perspicacissimus is sideru {peculator & fdbterraneoru deteclor Lynceuscoplures alij nome mutuu ceperut. Hoc enim Academici Lyncei folu satagunt, vt non ta corporis,quam metis oculis eo progrediatur, vt in Phyficis præsertim ac Mathematicis studijs no plus,sed melius quid foire possint.

Nescio tamen an fabulis annumerem,an Veteres reuera credidisse mihi perQui olim suadea, quod Plutarchus libello aduersus Stoicos memorat, Lynceum illu oculorum oculorum acie pluri- acie Quercus & laxa penetrasse. EtPlinius,Strabonem quenda nomine ex Promomum value rint. torio Sicilie Lilybeo exeuntis e portu Carthaginis classis, nauium numerum vidisse, & dixisse . Qui & de Calli crate habet, quod ex ebore formicas ta paruas fecerit,vt earum partes a cæteris discerni no possent. De Myrmecide quoque, qui ex eadem materia quadrigam fabricarit, quam ala Muscæ integeret. Ego quonsq.

Telescopio fuo Galilæus Galilæi Lynceus m nouis astris reponendis penetrauerit, quadam mea olim cecini,quam hoc conclusi epipnonemate .

O audax factum, Penetrasse adamantina cæli Moenia, CRTSTALLI tam fragili auxilio !

Quæ vero Microscopium præstare possit partim dixi ; partim ia dicturus sum. Ve runtamen hæc omnia oculorum adiumenta dici possunt. Habemus tame & nos Historia fere incre- Germani nostros Myrmecides & Callicrates. Rem memoria vti digna, ita fide pedibilis, venarrabo . Fui ante quatuor hos dies in ædibus Domini io annis rissima ta- ne carentem hic men de vi- Caroli Schad a Mittelbibrach antiquae nobilitatis & prisce fidei ac virtutis viri,Sesus acumine in quo- renissimo Electori Palatino DuciBa-uariae Maximiliano, post Celare Patrie codam Germunis Germanie nostre Patri, a Cosilijs & intimo Cubiculo ; hic de nouo quomano . da Myrmecide Osvvaldo Nerlingero Sueuo Torni artifice,ea artis miracula narrauit, Osvvaldus Nerlinger que cum ego audiui (vt veru fatear) inter credendi temeritate, & cxplodedi negaTornator donec manus meæ oculatae factae crederent artificiosis- diq. pudorem medius plane hæsi} simustandem,quod videbant. Monstrauit is nobis granum piperis, magnitudine fua Granu pi- paruulum vix Pilum adaequans, innixum pediculo, & clausum operculo artifiperis Torlaboratis. Erat autem poculi instar ipsum quoque granum subno excaua- ciose ex ebore til recipit tililsimo ferro ad tornum excauatum . Et hoc vna ex parte mensæ stabat. mille sexcecos alios Altera ex parte cumulus iacebat caliculorum seu scyphulorum ex ebore iticaliculos ex ebore dem per Tornum lynceorum acumine oculorum, fabrefactorum , ad forTorno lamam inquam calicum. Superior enim pars lata & caua , pes similiter laboratos. nusculus , pars inter hæc posita gracilis ac tenuis. Horum aliquot caliculorum

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 533 rum meo Microfcopio supposui , illi nempe tubo optico, qui res minimas, quafi maximae effent, apparere mentitur. Et quilibet horum Scyphulorum sub crasfitie & longitudine extremi articuli, auricularis digiti, qui in viro efl mediocris slaturæ , nobis visus fuit. Consumpsimus duas integras numerando horas, donec ad mille ad ducetos caliculos peruenissenius, quos omnes ad vnum grano isti piperis excauato indidimus,nec cauitatem illam impleuimus, quae proquadringentis alijs suffecit quos idem Dominus Schad postmodu comode immisit.

Memini adhuc puero mihi hunc decantatum iocum, in nouo scilicet orbe Apes eiusdem cum ouibus nostratibus magnitudinis reperiri. Tum ego, & quanta , inquam, ibi aluearia esse debebunt ? Eiusdem, respondit fabulator, molis cum nostris. At qui, inquam ego,egredi & ingredi Apes tantae poterunt?

Hanc ait ille,curam ipsis relinquo. Hoc ipsum nunc aliquis mihi forsan obiecerit disquirens, quomodo mille fexcenti caliculi, quorum quilibet minimi digiti articulum sub microfcopio aequabat, aut imponi, aut extrahi potuerint.

Verum hic hallucinatio vifus dubitationem excusat. Nam reuera tam minuti funt hi scyphuli, vt aciem noflram fere effugiant; magiflri vero & artificis illius Germani obtutui maiores patuerunt, cum omnibus his certam ac legittimam suam formam calicis attribuerit: imo ( quod mirabilius) limbum Angulorum auro etiam obduxerit.Confecit & aliud fimile e grano piperis pocillum, Aliud granu pipe pede & operculo ex auro ornatum, in quod indidit pocula alia parua, seu fimi- ris, quo rre les caliculos ex purissimo auro ad tornum politos, non mille quidem, fed tre- centi caliculi ex pucentos ; auri enim materia, non similiter vt eboris artificiosæ manui & in- ro aurotor claustrumentis obedit: quod ipsum Sereniff. Elector & Dux Bauariæ in Pinaco- nati debantur . theca sua, cum alijs Naturae & artis thesauris, custodit. Crediderim hinc facile, nostrum Microscopium rem fibi subiectam plufquam triginta mille vicibus, Microfcoin triplici illa corporum dimensione,multiplicare,& oculo nostro spedandam pium multiplicat re exponere. Neque enim viginti grana piperis eius magnitudinis, quae in hoc ex- obiectam tricies mil cauato fuerat,simul iunda aequabunt illam, quae oculo nostro, ex minimo atq. lies. vnico caliculo suppositoilli Microscopio, apparet. Hunc ergo popularem noflrum Germanus Tornatorem non Myrmecidæ & Callicrati parem modo, fed longe præferendum, Tornator superat Cal & dignum plane cuius nomen immortali famae consignetur. existimo. licratem Et quoniam curiofum lectorem sum nadus,non metuo, ne mihi succenfeat, & Myrmeciden . si rara quaedam Naturae (vt ita dicam) miracula, quae in hoc nobilissimo viro laanne Carolo Schad obseruaui, hic in Medicorum saltem gratiam receseam, Agit In Nobili hic aetatis fuae annum iam sexagesimum & septimu ;isque ad annum ætatis fex a- viro rara gesimum quintum vini abflemius vixit, iamq. a duobus annis illud nec cu vo queda Naturas dona. luptate, nec cum naufea, bibit. Confuetum huic est,vt integris sæpe odo aut decem diebus,a potu omni abstineat. Hoc mirum magis, cum ante annos quinq. iteru Romam venisset, & medio Septebris Monachium ab VRBE proficisceretur, quo ad finem tande Octobris peruenit, toto ipsum exacto sesquimense, nuquam omnino bibiffe,nec fitim quidem vnqua passum fuisse. Hoc aute ego frudibus,qui eo anni tepore frequentes funt, & quibus ipfe mire delectacur, plurimum esitatis tribuo. Et, a vino etsi toto vitæ fuae curriculo fere abhorruit, abstinuitque ; tam rubicunda tamen est facie, & sanguine ita florido vegetus,vt ad Y y 3 annum

534 ALIA ANIMALIA NIVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. annu vfque æatis sexagemu quintum, bis in anno, autumno fcilicet ac vere semel a vena basilica dextra, {ernei a finidra, sanguinem sibi extrahi curauerit; id quod nunc quoque facere assolet, verum semel tantum in anno, & ad vnius libræ ferme semper quantitatem. Quae eo magis mihi cognita funt & explorata , quod duobus hisce postremis annis ipsi medicinam facio.

At neque Lyncem siue Antiquorum, siue Recentiorum effe expreffum hic In Ameri- animal, sole clarius est. Tum quia enarratis, quæ in Lynce iam descripta fueca nullas funt Lyn- runt,signis & proprietatibus haud quaquam refpondet ; tum quia in America F. ces feu Lu- gregorius huiusmodi Lynces fiue Lupos Ceruarios ( quorum ipsi, vt varias pelles, pi ceruaita coloribus aliquot depicta ectypa commodraui)minime reperiri, mihi prorrijfus affirmauit.

Quo tandem igitur nomine hoc animal rectè nuncupabimus? Arduum est, inquit Seneca, de ijs qua coniectura fequenda sunt, aliquid certi promittere . Ego taAnimal de men non effe aliud animal certus fum , quam illud quod communiter nos Caquo ia tradamus,est tum Pardum appellare (olemus , qui Americanis Catus montanus nominatur: C3tus Pardus Ame- non paruum illum Catum siluestrem ferumue intelligens, qui illis ac nobis ricanus . aeque frequentissimus ; fed corpore prorsus malorem, pelle differentem maculis item quamplurimis nigricantibus conspesà, quem & Pardum ac Leopardum quamplurimi appellant. Habet is colorem talem, quem suo quoque Hi(pani idiomate colorem Pardum dicunt, & ed ex griseo, fusco ruffoque mixtus ; Magnitu- frequentibus etiam nigricantibusque maculis distinctus apparet. Ea magnitudo maioris do plerunque ipfi est, vt altitudine duos superet palmos, longitudine quatuor sed non maximi Ca attingat, & raro excedat. Hoc etiam a Pantheris Tignbusque distinguitur, nis . quod pilum non hirrum, sed mollem ac lanosum, nostrarum indar Felium pili Ianosi. ferme habeat,ex qua commode hic confici manicas illas vidimus vtrinque apertas , brumae tempore inferendis ac confouendis manibus aptas ( manichotti vo cant Itali) quae pretio fuo ad pelles Lyncum Orientalium nunquam ascendunt ; quod colore minus grato non adeo probentur.

Animal hoc Americanum, cum Africano, quod in Italia non raro visitur, apNon ea est prime conuenit. F. Gregorius noster de Boliuar ait, non illa effe crudelitate, qua crudelitate qua Ti- Tigres, Leones, & Pantheræ funt Americanæ: nec maiores bedias aggredi, (ed gres, Leotantum; arbores etiam confestim ascendere, magnis ibi alitibus infines & PS- minores theræ. diari, imo ad villas & rusticorum tuguria accedere, Vulpiumque instar gallinas suffurari. A laedendis vero hominibus, nifi incitatum, abstinere : quos maHomines timet po- xime potius timet, & ab his in fugam facile vertitur. Frequens in filuis repetius, quam offendit. ritur, & Cati,vt domedici quoquomodo effigiem, ita Felinos mores aliquatenus videtur imitari.

Inuenio in loannis Leonis nona descriptionis Africa parte. Leopardos in Barbariæ Leopardi Africani. filuis reperiri, & esse bedias fortes ac crudeles ( fic enim Africani quoque Leones ferocitate Americanos superant) homini tamen nequaquam nocere, nifi contingat (& rarius quidem) hunc aliquo angudo loco bestiæ obuium fieri, vbi ei non possit de loco cedere ; aut fi illam prouocet, aliamue illi molediam inferat ; tunc enim humanam in faciem, quod nostræ quoque Feles factitant, insiliunt, & vnguibus tantum carnis abripiunt, quantum comprehendere illis

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 535 lis possunt. Armentis vix damnum vllum inferunt, acerrimi tamen Canum hostes habentur. Fatetur in Itinerario suo los. Barbarus Venetus, (e in Ecbatana Ciuitate maioris Mediæ Metropoli, nunc Tauris dicta, Leonzam catena vin- Leoza quactam a magiftro fuo ad spectaculum ductam vidisse, animal Leænæ simile, fed le an mal. pilo purpureo, virgis nigris transuersim distincto , capite similiter rubro, maculis nigris albisque variegato, ventre albo, cauda Leoni fimili, ferocia non vulgari: ita, vt cum in eius præsentia Leo comparuisset, in hanc quin Felis instar alacri saltu prorumperet,a cuftode vix prohiberetur.

Ex hac descriptione eam forsan quis non ineptam coniecturam duxerit, Videtur cu TiLeonzam, Italico vocabulo sic dictam , Antiquorum Tigrem esse, cum non veteru greconueorbiculatis maculis, fed Virgatis ( quod Tignum veterum proprium esse diximus) nire . fascijs Leonza dicta pingatur.

Leorzas etiam Aloysius Cadamustus a Leopardis separat, quando a Regno Senega, apud Nigritas, reperiri ait Leones, Leonzas, & Leopardos. Quid autem per Leonzam authores proprie intelligant, non ita manifestum est . lam diximus vo videri Antiquorum Tigrem: Americam tamen incolentes Europæi Leonzam vo - Pathera catur Leocant,quæ proprie Panthera non Tigris.Et fi Leonzas, (eu Onzæ, vel Vnciæ za ab Hiin figuram in Gesnerianis descriptionibus intuemur, videtur etiam illud animal spanis America. esse, quod iam Catum Pardum diximus ; si vero descriptionem Ioannis Caij, quæ Videtur ibi exstat, legimus, diuerfum adhuc animal ab eo, quod in Icone deforma- etiam ad Catii Partum, videbitur. Alij non dubitant Lyncem esse Lonzam, quafi hoc vocabulum dum posse barbarum ex Lynce fit deriuatum. Ita omnia confusissima apud varios au- reduci. ctores, nomina varia & vocabula pro arbitrio suo vfurpantes leguntur. Et VeAlijs a Lyn teres quidem præter indagandi laborem,& sedulum pofteros iuuandi studium, ce videtur deriuari.

Lynceis vix aliud quicquam affirmati reliquerunt.

Huiusmodi Catum Pardum ante annos quindecim in Cardinalis Cæsij Patrui iam sæpè laudati Principis Cæsij Aula, eiusdem scil. Principis prope Vaticanum palatio, pulcherrimarum Antiquitatum, Inscriptionum & statuarum copia celeberrimo,conspexi magnitudine molossi Canis cauea minime inclufum, sed catenæ illigatum,quinimo non raro eadem folutum cicurem adeo, vt præ- Cati Pardi feritatem tereuntibus,ad ipsumque accedentibus nihil detrimenti inferret. Erat hic pilo plerunque pelleque (præterquam quod plurimis nigris maculis effet conspersa ) & facie deponunt.

Felibus nostrisomnino fimili.LudouicusCescharinus astate & aspectu vene- Ludouicus Ceseharirandus, moribus amabilis, doctrina conspicuus, iudicio & longa medendi ex- nus celeperientia præstans, quo ægrotans ego Medicus, Medico feliciter vtor, sæpe mi- berrimus Romæ hi narrauit, dum in Heri fui comitatu, Cardinalis fcilicet Sfortiæ, Sereniffimos dicus. MeMedicaos Principes non raro in Venatione sequeretur, Leopardum,siue huiusmodi Catum Pardum vidisse adeo mansuetum effectum, vt eode cum Magistro Catus Paruo vel cuftode equo veheretur, qui cum in filuis Capreolum aut Leporem ob- dus Venationi infer* uium habuisset, demissum tribus maximis falcibus bestiam plerumque affecu- uic. tum: vbi autem illa elapfa fuisset, perstitisse hunc, nec Canis inftar vlterius progressum fuisse ad equun ac dominum suum fpe frustratum redire consueuisse.

De Lyncurio quin Corollarij loco aliquid addam, praeterire minime possum, Lyncurij

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. 536 Lyncurij itaque voce Theophraftus & Diocles gemmam adeo duram nobis descriplerunt, vt exfculpi etiam possit. Apud Plinium Demostratus Succinum ita appellauit. Lyncis Lapis tertio eft loco pharmacopolis omnibus hodie notissimus, qui fractus tanquam ex centro ad peripheriam deductos radios ostendit. Alij demum fungiferum lapidem nobis pro Lyncurio venditant* Omnes hi ferine ex Lyncis vrina in terram defossa nafcendi principium fumpsisse creduntur.

Andreas Cæsalpinus, lib. 2. Metallicor. cap. 45. Ex Euace lapidem Lyncis dicit illum esse, quem hodie fungiferum appellamus , cum Theophraftus quoque dicat Lyncurium fungos ferre . Hunc Euax, vt ait Cæsalpinus, ex vrma Lyncis micta in montibus , & in lapidem coagulata originem trahere scribit : valere Lyncurij contra dolorem ftomachi , Icteritiam, & fluxus ventris. De hoc Hermolaus ita lapidis vihabet: Oriturfungus e saxo, id est lapide Lyncurio siue Lynceo vulgari Voce dicto, res, admirabili natura : præciditur hic in esum, alius subnascitur anno toto: pediculi pars duratur in silicem, atque ita semper crefcit lapis re stibilifæcunditate , nec credidimus antequam domi natos ita manducaremus. Idem Cæsalpinus plantarum lib. 3. cap. 4 5.

Forte huiufmodi lapis , inquit, ex corticibus Populi fit aliquid conferenteurina Lyncis.

Tradit enim Diofiorides corticem tam albo, quam nigro Populi, Tegetibus stercoratis insperfum fungos utiles innocentefque toto anno ferre .

De hoc quid mihi perspectum fit fungifero lapide , vel in Germanorum saltem meorum gratiam libenter edisseram. Eius generis tres mihi prægrandes donauit Adamus Melfius, ad Insigne Pinæ Nucis aureæ prope Pantheon Romæ Pharmacopœus,annis iam & experimentis grauis,vir probus & frugi,& propter fidem & peritiam,qua in arte fua præstat, non tam vulgo qua Romanis quamplurimis Principibus carissimus. Hos ego in Hortulo meo domeftico ad lemestre ferme spatium cuftodiui,terre illos paucillo obruens, At, non nifi semel tantum,fungos mihi protulerunt,& circa vernum quidem tempus ternos, ingetes, spatiosos, ex luteolo rubicundos, odore gratiffimo, quorum maximus palmari diametro erat. Hos, vt verum fatear, nec in cibos aptaui, nec radicitus euellere volui. Quare,vbi plurimis fungi ifti diebus ibi perstitissent, in lignosam Fungi lyncurij lapi tandem substantiam transiere. Certior tamen sum factus, in cella vinaria coldis in li gnu abeut. locatos , & superficie tenus terra opertas, aquainterim tepida irroratos, toto anni tempore faluberrimos , & qui difficultati vrinæ succurrerent, fungos protulisse.

Lotius Laurus Signinus celebris Romæ Iurisconsultus, Lyncuriorum siue lapidum fungiferorum patriam & originem ad vnguem mihi declarauit.

In monte nempe illo, qui in Tusculano agro initium sumit, ac versus Neapo lin porrigitur , circa Sermonetam praecipue , ac Ciuitates Coranam atque Signinam plurimos eiusmodi fungos ex Lyncurijs pullulare , eo maxime loci, vbi arbores istæ confertim reperiuntur, Quercus nempe, Aceres, Fagi, Ilices, Caftanear ; nullas tamen ibi Populos exftare asseuerabat, ne ex harum corticibus, ad Diofcoridis mentem qnis , eos enatos forfitan suspicaretur. Nec Lynces ibi vnquam visas, quarum ex vrina lapidum illorum (si modo lapidum nomine sunt digni) generatio fieri potuisset.

Et quamuis Euax, non contemnendæ authoritatis Scriptor, dicat esse La. pidem A

537 IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. pidem, ex quo fungi didi confurgunt , & Hermolaus relidam pediculi partem ex fungo in filicem durari ad struxit ; Pace tamen ipsorum nec siliceam nec laTophacea pideam hic duritiem animaduertere potui, fed terream quandam ligneamque durities in pedisubstantiam, communem, vtriusque tamen duritiem excedentem & tophi quo- his culis fundammodo naturam æmulantem . Friabilis enim horum eft substantia, & quæ gorum . manibus facile teri possit, vbi præsertim extra terram aliquot septimanis adseruantur. Hoc etiam mihi vsuuenit, cum prædictos tres Lyncurios Germano cuidam Principi optimè reconditos, arboreoque mulco ac terrae paucillæ inuolutos in capfa lignea transmisislem, post bimestre itineris spatium eo delatos , præter terram friabilem & infecundam massarn , aliud nihil ostendisse .

Posser itaque non nemo facile credere , Lyncurios nihil aliud , quam putrefadas arborum radices, terris obfeptas esse : ex veterum enim arborum truncis non raro fungos furgere videmus. Atqui hoc si effet, accidere nonnunquam pollet , vt is Lyncurius, ex quo fungi pullulant,adhuc radici arboris aliqua fal- lyncurij cem in parte non putrefactæ hæreret , cum ex viuæ arboris etiam trunco quo- etiam in maxima tidie fungi nascantur. Veruntamen Lyncuriorum tanta aliquando frufta e mole repeterra fuerunt egefta, vt vnu Equo onerando suffecerit , absque vlla radicis vel riuntur. fubftantia vel figura eminente. Accedit quòd rotunda plerunque , raro longa figura Lyncurij reperiantur ; & quod hae separatæ quoque ab arborum radicibus dissitæ, nec adeo profundæ delitescant.

Et vt semel dicam , videtur fungorum seminium eorundem, in certa fua, terra latere,quæ eosdem protrudit* quemadmodum & Tubera terra; (Taratuffoli Itali vocant) non omnis fert tellus, nec illa quae fert, vbiuis locorum eos producit. Odore ea Porci deprehendunt, & rostro latentia eruunt. Sic vbi Ly ncuriorum periti indagatores eiufmodi e terra surrectos fungos aduertunt, Seminium fossione facili Lyncurium subditum reperiunt, extrahunt, & alio distrahunt. fungorum.

Fieri itaque ego autumo, vt vbi fungifera illa terra vnum atque alterum extruferit fungum, qui euulsus non fuerit, radiculas eiusdem terra hæsisse, & in lignosam quandam fubftantiam cum ipfa sua terra coaluisse, quæ multiplicata ad maxima etiam frufta deuenire aeque potuerit, atque in minima sæpe portione inuenitur. Videtur huic meæ coniecturæ Hermolaus fauere, cum inquit, Pediculi pars duratur in Silicem, duratur , inquam, fed non in Silicem ; in hoc enim deceptus Hermolaus fuit, fed in lignosum quid. Habere autem fungos suas quoque radiculas nullum eft dubium , quamuis vulgo dicatur , quod adeo quid imperfectum fit in natura plantali fungus , vt pro folo folio æstimari debeat.

Verum de fungis ego plura non addam* hos exadte fetis in Rarioribus Exoticisque suis Clusius descripsit. Longè tamen his exadtiora tam in Hiftoria, quam heorice & Physiologia expectamus, ex Libris de imperfectis Plantis Illustrissimi & Excellentissimi Principia Cæfij, propediem lucem visuris.

ZIBE-

538

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARDI ANT. RECCHI. ZIBETHICVM ANIMAL AMER1CANV M.

IO. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO. LIQ V A L E M & hoc Animal, cum proxime præcedentibus duobus iam descriptis conuenientiam habere videtur, fi maculas spectes> Veruntamen plures differentiarum no tæ in reliquis sese corporis membris offerunt. Caput imprimis non crassum, fed tenue,& acutum habet, vt rostrum Caninum potius, quam Feiinum effe iudicares, quod cum labris suis subrubet . Orbito circa oculos, qui minus truces sunt, nec magni admodum, albicant. Ceterùm subcineritij coloris est caput, & pili in barba vix vlli. Collum quoque longius, quam in Tigre aut Cato Pardo, quod pulchro quodam ordine alternis nigriufcuhs & albicantibus fasciolis, veluti totidem torquibus arte adpictis exornatur . A Capite ad dorsum, per colli longitudinem supernam similium colorum lineae excurrunt. Dorfi medium a collo ad caudam linea nigricans pilosa valdedistinguit. Maculis in corpore cinereo minus obscuro nigricantibus, rotundis, & oualibus ordinarim fecundum lineam redam, verfus caudam productis, infigniter decoratur. Ita vt fuperiores, dorfo quippe viciniores, sint maiores, mediocres paulo inferiores , quæ in imo funt ventre sensim euanescant. Caudam gerit alternis fimiliter, vt in collo dictum, fasciolis nigrelcentibus ac cineritijs diffindam,ac fatis longam. Sub cauda tria foramina eminenter vifui fe præbent, anus fcilicet, loculus ille, in quo Zibethum colligitur & extrahitur, ac vulua; medium tamen cæteris duobus maius apparet.

SCHOLIA

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. SCHOLIA

539

EIVSDEM.

Animal Zilbethic à F. Gregory nostri de Boliuar veridica non minus, quàm curiosa bethicum a L Animalis huius Zibethici historia auspicari, quam ex Hispanico idioma- F. Grego*' rio describitur. te totidem hic verbis latinis esteram.

In quibus Hoc animal inquit ipfe, nascitur in multis Indiæ orientalis atque occiden- locis repetalis partibus , cuiusmodi in Orientali funt prouinciæ Bengala, Ceilan, Sumatra, riatur in India One laua maior minor,Malipur ac plures aliæ. tali.

In Noua Hispania vero sunt prouinciæ de Quatemala, Campege, Nicaragua, de In Noua Vera Cruce, Florida & magna illa Insula Sancti Dominici aut Hispaniola , Cuba, Hispania.

Matalino, Guadalupa & aliæ.

In Regno In Regno Peruano animal hoc magna copia reperitur, In Paraguay, Tucaman, Peruano.

Chiraguanas, Sancta Cruce de la Sierra, Tangas, Andes, Chiachiapoias, Quizos, T imand, Nouo Regno & in omnibus prouincijs magno flumini Maragnone confinibus , quas circa hoc ferme fine numero ad duo Leucarum millia sunt extensæ. Multo adhuc plura eiusmodi animalia nascuntur in Brasilia vbi mercatu- In Brasilia. ra vel Cambium Zibethi fiue Algaliæ exercitatur.

Magna horum abundantia quoque eft in Guinea, in prouincijs nimirum de In Guinea.

Loango, Congo, Manicongo, circa flumina Angola, vsque ad Cafres & finem Bonæ spei, maxime autem in grandissimis & extentissimis montibus qui ibi prostant quos fragosas Cuspides appellare solent . Et ex parte quidem Cafres montium dc Torea, aut de Luna vbi maxima Algaliæ quantitas exstat, qua: tali modo acquiritur & præparatur.

In hisce montibus quos animalia hæc pererrant omni adhibita diligentia, Nigritac fiue Mori illi perquirut veteres arborum aridosque truncos, & vbi ali- Quomodo col quas maculas magnas easq. oleosas obseruauerint, eò (e conferunt, dc globosam Zibeth ligatur. quandam materiam truncis ijsdem adhærescente, nuculas aut caftaneas magnitudine æquantem inde auferunt,in aqua ebullire permittunt, id quod fupernatat pingue dc oleosum remouent, mundioribus vafis infundunt, vsuique releruant. Atque hæc eft omnium optima ac purissima Algalia.

Iam si cui dubitandi animus effet, legitimumne an adulteratum id Zibe- Quomodo thum effet, quod empturus est, infundat hoc in vas, in quo aqua bullit ; dc {h- sinceru ab adulterato tim quod heterogeneum dc Algaliæ admixtum fuit, fundum petet, Zibethum dignoscatur. autem fincerum aquæ superficiei innatabit.

Hæ autem pila: siue globuli Zibethici arborum truncis adhærent, quoniam à tali humore hoc animal maxime vexatur, cum ex intimis corporis partibus Vbi humor hic- in aniad emunctoria, vt vocant Medici, prorumpat dc fudoris inftar sub axillis præci- mali repepue, dc loculis intra clunes sitis colligatur,non procul a genitali membro. riatur.

Alius colligendi Algaliam modus talis eft.Ex huiusmodi Animalibus aliquo Quomodo modo domi cicuratis, quod nempe in caueis magnis adseruencur, cum enim Zibeth in cicur bus humore hoc quasi onerata? molestantur, tunc velociter per caueam ambulant, colligatur. donec terme sudor ipfis prorumpat. Tum enim auriculario, fiue minimo quodam cochleari loculos emundant, humorem ilium abstergunt dc collectam Algaliam

540 ALIA ANIMALIA NIVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. Algaliam in vasa appropriata reponunt.

Exigua huHabet hoc animal exiguam cum Felibus nostris, si corpus falcem spectes ius animalis cum. Fe- similitudinem , quibus tamen multo maius eft. Altitudo ad tres palmos & lonlibus fimigitudo ad lex pertihgit. Elongatum habet & caput & collum; crura autem brelitudo ris, ula omnia . Vngues quoque obtusos breuesque . Pellem obtinet cineriti j coquas; fit pr o loris cum maculis tam rotundis , quàm longioribus fæniarum instar , sed portio coloris obseurioris ita , vt e reliquo totius corporis colore • eluPellis quali colore ceant. Pili pectoris ac ventris albscuntmagis , sed non tot maculis conprædita. sperguntur.

Est hæc bestia Cholerica miltum, ac inquieta . Sex habet mammillas vniMami llas fex-habet. tas ac minutas & totidem fartus ; - mammillarum nempe-pares munero edit.

Vbi habi- Enutrit suos Catulos in magnarum arborum cauernulis, vbi sibi suisque sitet lijs tutam stationem esse putat, quamuis sæpè capiatur cum filijs, domique facilè educetur. Vorax eft & ex aliorum animalium rapina vinit, auium præVictus qua fertim quarum captura gaudet cum velocissimi fit cursus. Temperaturæ eft is ipsi. calidiffimæ. Pellis ventris ipsius eft saluberrima in omnibus frigidis affeTeperatu- ctionibus : Ventriculum præcipue roborat , si frustulum ex hac eidem imra . Et remedia ex ponatur & quotidie gestetur. Nigri illp Guineæ , & Brasilienses barbari , hac • huius quoque animalis carnibus vescuntur , vtcunque fit pessimi odoris , Quida hu- & digestionis duriffimæ , quam ad venerem tamen præstare maximum ius carniNaturalium rerum Professores alias quam plurimas bus victi- stimalum* affirmant . tant.

Animalis huius proprietates norunt , quarum ego minus curiosus indagator sui. Hæc ille Miror profectò F. Gregorij noftri summam in Animalium perquisitione inHucusque dustriam & tenacissimam,eorum quæ vidit vnquam , memoriam . Iuro tibi mi F. Grego rius qui te- . Lector, hæc omnia que hactenus ipsius ab ore & scriptis hausi, & posthac dictunacistimæ rus sum plura rarioraque, absque vliius ipsum ope libri memoriter descripsisse eft memoriæ. & per compendium quodammodo ( cum inter colloquia protractiora etiam plura afferat) tantum contraxiffe.

Meretur fime hoc animal, vt non minus diligenti, quam in præcedentibus An Ve te- factum eft , examine , Veterum de hoc thelauri , fi quid modo de tam odoriferes hoc ani ro ipsis animali moluit, excutiantur. mal nouerint Admirabilem quandam odoris suauitatem olet Pardalis, inquit AElianus 2. Hift.

An. cap 22. quam bene olendi præstantiam diurno munere donatam cùm sibi propriam Putant ali- plane tenet, tumvero cætera animalia hanc eius vim prædarè sentiunt . Et longe anqui Patheram Vete te Aristotelesin problematis quærit, cur sola Pardalis fiuc Panthera inter aniru esse hoc animal. malia bene oleat ? Ex his, nisi fallor, locis aliqui, atque inter hos Petrus Gillius AEliani Interpres, in hac olim opinione fuerunt, hoc noftrum Zibethicum animal Antiquorum Pantheram esse , cum alia- huius apud Anstotelem ac Veteres:reliquos memoria nulla exftet & odoris quidem vnico argumento ducuntur.

ImprobaSed enim haud certum eft Antiquorum Pantheram gratum hominibus tur hec opi odorem,qualem nunc Zibehum spirar, præbuisse. Nam idem Aelianus hune nlo.

4 ceteris- solummodo animalibus ineundum odorem, a quo veluti ab esca incita rent ur,

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

541 rentur , fuisse, his verbis eodem loco infinuauit. Hinnuli, Dorcades, Capræ filuestres,atque alta eiusmodi animalia quadam suauis odoris illecebra attrahuntur & Homines proxime accedunt . Animaduertimus etenim , quod , quemadmodum homi- pro varia nes , fi bile fussusos oculos habeant, omnia quæ vident Haua existimant, & organoru sensus disi eandem lingua imbiberit, quaecunque edunt amara arbitrantur, ita pro spositione varie de varia cerebri & mammillarium processuum olfactus organorum dispositione, obiectis iu modo gratum odorem ceu sœtentem abominari , modo pessimum pro iu- dicant. cundissimo posse habere.

Vidi fœminam, quæ adeo a Casei odore abhorrebat, vt fi cultro falterm, Quæ Cafeum femiquo Caseus incisus fuerat, improuidens panem fibi diuisisset, in Lipothy- na abhorgramiam ferrne incideret : vbi tamen hæc praegnans fuit , bis terue ita Ca- rebat, uida mire sei odore oblectabatur , vt absentem etiam , veluti præsens effet, olfacere con- appetebat. tinuo diceret, & quod mirum magis, auidissime semel atque iterum eundem comederet. Ex viris etiam plurimos, non nifi putrido cloacam spirante ollari illo Caseo, quem alij ceu fimetum stomachabantur, vesci non aliter, ac fi louis ipfis cerebrum appofitum fuisset, & vidi & videndo naufeam concepi. Poterit itaque bestijs etiam aliquid in Panthera, quod nobis foetet, bene olere.

Aristoteles profectò lib. 9. de Hist. Animal, cap. 7. Pantheram, inquit, sese abscondentem vuenari dicunt , propterea quod suo odore belluas delectari intelli- Pantheras odor begat , propius enim ita accedunt, quas corripiat . Vbi quidem Aristoteles bestias stijs tantu ceteras Pantheræ odore capi, at non ideo iucundum hunc esse hominibus, gratus. affirmabat . Nam eadem Panthera abominando humani fimeti fœtore, ceu fuaui quodam odoramento capitur , & eidem veluti remedio , fuum aduersus venenum Pardalianches dictum, inhiat, deglutitque . Verba eius hæc funt : Panthera cum venenum, Pardalianches ab angore dictum, ederit ; quo Leones etiam intereunt , stercus hominis quœrit , co enim ipso iuuatur , quocirca venator es stercus ibi propinquum suspendunt ex arbore aliqua , ne procul bellua Panthera hua eat petens suum medicamentum . Itaque infiliens ibidem , & fpe capiendi per- foetori mani stercoris inseuerans in se efferenda, immoritur . hiat.

Et licet ipsa hoc quærat , vt medicamentum , medicamenta autem ( quod obijeere quis mihi poffet ) omnia ferrne nobis ingrata fint , protamen axistimo DEVM ipsis animalibus medicamenta quoque sub spe cie quadam iucunditatis proponere voluisse , ad quæ naturali appe- Beftias iutitu , illecebrà veluti ducta , non aliter ac nos ad pabulum , ferrentur . cunditatis specie ad Neque enim ego ipsa bruta hoc intellectus discursu vti existimo , quod sua medinempe velint etiam eligere medicamentum sua natura ingratum quidem , camenta feruntur. modo gratiffimam sanitatem summum ipfis bonnm recuperare valeat. Venos hoc medioamariffimo, medicamento inquam, ceu quid ul cissimum effet, vtimur : quia finis, propter quem assumitur, hoc est ipa sanitas; (fine qua & diuitiæ & liberi, & Principum fauores & coniugum amores sordent) dulcis & iucunda existit.

Et propterea quando iam laudatum Aristotelis locum Iul. Cæs. Scaliger exp icans , Mirum verò dicit, Pantheram carniuoram, herbam (pardalianches nempe ) deuorare,prudentia remedium nosse, nocumentum non præuidere Duplex ipsi reZz sponsum

542

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

sponsum oppono. Primum, animalia bruta inficis quibusdam, vt Scholæ loquuntur , ipeciebus tam venena quam auxilia fua cognoscere, vt fugit Agna Lupum,& pullus gallinaceus Miluum, quem prius nunquam conspexerat. AtIul, Cæf. tamen hæc asque vt nos decipi posse, quis dubitabit ? Si quis enim voracilsimo Scaliger. Lupo Lycoctonon, aut Cani famelico Nucem vomicam in puluere carnibus mandenda , an non eodem prorfus modo fallentur, vt nos ? quibus Refponde- infpergat tur Scalige aliquando incautis per fraudem,loco salis aut Sacchari, Arfenici puluis in cibis ro miranti Pantheram offertur, aut per inaduertentiam & bona fide præbetur: vt contigifle memiherbas voni erranti Seplasiarij puero,qui loco farinas ex oryza confedæ magnam Arfenici rare . puluerizati copiam dedit , quod & cum lacte ceterifque aromatibus coPrimò. ex pulmento hocesitauerant, e vita sustulit ; alios antidoIncautæ be ctum plurimos,qui stiæ eque a torum ope , vix tandem semiuiuos, reliquit. Certus sum vaccas , vt alias venenis vt nos ipsi de- taceam bestias, quamplurimas venenofas herbas, ne olfactu quidem dignacipi pofri, fi folæ ipfis offerantur, incautas tamen sæpe eas cum reliquis herbis, vti sunt. & Bubrestim efitare , vnde adeo inflantur , vt nifi fascijs obuoluantur , per medium crepare videantur , plurimas etiam moriantur.

Secundumresponsum tale esto: Non abfurdum videri, carniuoram bestiam herbis quoque fubinde victitare, id quod supra in Lupo vidimus. Et ego domi Feles duas teneo, quas Melopeponum, quorum hoc Augusti mensis tempore esus nobis frequens est, pulpa feu carnibus adeo afficiuntur, tam auidè e manibus meorum familiarium eripiunt, ac fi animalium veræ carnes aut pifces effent. Domestica in Canibus ac fuibus exempla quoque habemus varij ciSecundo bi voracitatis, Iucundum certe fpedaculum sæpe mihi prasbuerunt tria diuersoresponde rum generum animalia,quæ domi olim meæ alebam ; Felis fatis magna, Cunicutur. lus, &Sturnus.Hasc prandentibus nobis diligenter præsto erant, & quoscunque e menfa ipsis cibos proijciebamus, gnauiter ore excipiebant. Vnanimes quinimo ex vna eadernq. patina comedebant.(juniculus tamen timidissimum animalculum creditum,reliqua duo morsu non raro abigebat. Vt vel hinc discas, diuersum cibum vt eadem animalia,ita eundem diuersa sumere. Plurima huiufmodi tam aquatilia, quam terrestria, cap. 3 2. omniuora animalia Græcis dicta Marsilius libro dodiffimo suo de continentia, vuel defanitate tuenda recenfet Marsilius CaCagnatus eruditiss. gnatus Medicus Romanus,quo olim ego Doctore & Medicæ Laureæ Collatore, Romanus postmodum collega,quà in docenda Medicina in Athenæo hoc Romano, qua Medicus fuit. fui. in curandis asgrotis nostris sæpissimè vsus Et quandoquidem nunc euicimus Pantheram non esse Zibethicum noCum Panthera non Algaliam, cum. corporis totius figura, capitis cumprimis fit Zibethi- strumanimalsiue cu animal maxime reclamet , an Petro ellonio aflentiemur , qui Antiquorum Hyæan fit Hyaena veteru ? nam potius substituit ? Hic enim lib. z. cap. zo. fuarum obferuationum, ait fe Alexandriæ Ciuettam, hoc est animal Zibethum fundens vidifle ita cicur redditum, vt cum hominibus colludens, nasum illis, aures ac labrafine morfu prehenderet , quod ab ineunte ætate humano lade enutritum fuit An set. Hoc autem Antiquorum Hyænam efle . Non dubito quicquam ferihumano pa sta brura tatem fuam eiusmodi bestias deponere solere, quod in Lupa quoque vidimasuescac ? mus , sed humano id lacti attribui debuifle assensum vix praebeo . Nifi Lupinos

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

543 Lupinos confestim mores ex Lupino lacte Romulo acRemo clare velimus. Quod enim alter horum Fratricida fuerit, non quidquarn probat ; Nam & CaimAbelum fratrem,optimo Euæ primæ Matris nostræ lacte altus,occidit. Et catelli pius mulierum vberibus applicantur deplentes abundantiam lactis, qui in rerino suo ingenio ob id nihil mutant. Solet feritatem hanc potius continua quaedam cum hominibus conuersandi assuetudo mitigare. Memini mihi a Francistis Francisco Stellato Lynceo Fabrianenfi viro, vt ob animi candorem omnibus est Stellutus carissimus, ita ob Matheseos scietiam tam Clauio, V aletio, & Magino olim ami cil- Lynceus Vir ob aniii mus,quam a Galilæo nunc æstimatissimus, oculato teste narratum sui sse, cum mi candorem & Ma Serenissimi Ducis Parmensis Bestiarius Leoni maximo Diaria præberet, mani thesin estihus i oculari ipsum palpo demulceret, ausum etiam fuifle caput suum Leonis ri- matiffimus. clui inferere, quod ludibundus Leo leniter dentibus arrodebat, nec vllam ipsi noxam inferrebat. Dux , vbi hoc ipsujm stupens pauensque conspexisset, globo plumbeo Leonem quam celerrime traijci & interfici jussit.. Ne iteratis vicibus tentaturæ idem bestiæ , non iocandi, sed laniandi subiret dira libido. Et Bellonius quidem certo fibi persuadet, yt dixi , fi cum veterum descriptione, quam Hyænæ assignant , Ciuetta ( vt ipse hanc be-.

Iliam Zibethicam nominat ) conferatur; , prorfus vnum idemque animal esse.

Et quandoquidem hic Veterum authoritatem implorat , Aristotelem Bellonius ipfi maximè suffragari censere quis poterit . Hic enim de Hist. Anim. lib, confutatur cap. 32. de Hyaena agens, Lupi colorem ipfi tribuit, qui etiam in no-. Hyen m esse stro est animali Zibethico . Secundo præter genitalia & excrementorum putans Z bethicã meatum , alium adhuc affignat loculum Aristoteles non peruium , qualis bestiam. quidem omnino in Ciuetta conlpicitur , ex quo odoramentum Zibeth dictum , colligitur & extrahitur . Et hunc meatum ait Aristoteles, tara in mafculis quam feminis reperiri, & hic in Zibethica beftia eodem prorsus modo se habet. Atqui hæc non sicco sunt pede transeunda. Aristotelis enim Ad Aristotestimonio Hyæna habet iubam per totum dorsum, quæ Algaliæ nostrædeest telis ditia, Vnde locum hunc paulo supra Ariftotelis laudatum Scaliger declarans. lu contraria opinoni bam habet Hyæna quemadmodum Equus, ait, sed sita duriore. lubam autem in fronte Bellonij tantum habet Hircus, in fronte collo Equus, in collo & armis Leo , in toto dorso Primò.

Hyæna. Quæ ex 8,deHift. Animal, cap.5. didicerat.

Eft & aliud huic aduersum opinioni,non parui momenti argumentum Secundo» Cum enim Antiquis persuasum fuiflet, promiscuum effe in eodem animali sexum, ob tria nempe illa iam dicta foramina : Vnde Ouidius quoque x 5. Metamorph. inquit quæsit femina tergo Passa marem, nunc effe marem miretur Hyæenam ristoteles eos confutat, & vtrumque separatim sexum dari in Hyæna ,vereq. Cur puteHyæna æminas ac mares esse, asserit. Deceptionis hanc causam assignans, quod ex tri- tur mas & fæbus illis foraminibus vnu perpetuo mina esse. imperuiu fit, nec intra corpus, (quod in pudendis fieri tamen folet)penetret. Et quidem imperuium meatum,tam in mare qua in femina sub cauda statim collocat, fub hoc excrementoru exitu, fub quo genitaleQuæ Iul. Cæs.Scalig. Cõment. suo in hunc locu, optimè vidit & egregiè z 2 explica-

544

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARDI ANT. RECCHI.

explicauit, a ficu argumentum capiens, meatum feu rimam illam imperuiam non posse esse pudendum , siue matricem , effet enim supra podicem collocata, Scaliger id, quod animalium nulli contingit: Haec ipsiusmet verba ibi leguntur : Est igimodo dextre expii- tur inutilis meatus illefemina naturæ facie, tum quia est imperuius: tum a [itu . Quocat Aristotelem de modo enim matrix fupra retium intestinum fub dorso essit, fi meatus excrementorum inHyæna. ter illam rimam veretrum est ? Ingenue latis haec, verum quæ minime concorModo fini- dant cum ijs pauculis,quae de Hyaena aduersus Cardanum scribit Excercitatioftrè. ne 2 17. particula septima. Negat, inquit, Aristoteles in masculo ( Hyæna) eam rimam,qua fub excrementorum exitu est, peruiam introrsum esse . Dicere debuisset, quæsupra excrementorum exitum est, si Aristotelis mentem declarare, nec sibiipsi contradicere voluisset. Sed labi humanum est, quod mihi, fi aliquoties vsuuenerit in hoc scripto, vt culpam libens fatebor, ita non illibenter castigationem recipiam, vt posterimeo errore etiam melius sapere, aliquid discerevaleant.

Quomodo Atque his ita pofids concessisque, Zibethicum animal ab Hyaena differHyæna a Zibetho re planè colligimus, in Zibethica enim beftia inuerso quodammodò ordine animali dif rima hac imperuia fitum fuum obtinet . In fæmina namque sub cauda imferat. mediatè excrementorum exitus, fub hoc rima, feu loculus Zibethi, & demum vulua conspicitur. In mare vero eundem primum fub cauda locum podex, post hunc rima & demum veretrum siue mafculinum genitale situm habet. Cum in Hyæna vtroque in sexu, rima illa pudendum femineum mentiens imperuia illastatim fub cauda collocetur. Taceo nunc alia quae ab Aristotele, Plinio, Iulio, Solino, Alberto Magno alissque Scriptoribus de Hyænæ corporis constitutione Aliqua de Hyaena a moribusque afferuntur,quæ cum Algalia noftra commune nihil habent, quin veteribus allata fabu potius aliqua monstro fimiliora & fabulis proximiora videntur. Quod nemlas sapiut. pe spina ipsi dorfi adeo rigeat, vt collum continua vnitate flecti nequeat, nisi corpore toto circumacto, quod falso edam Leoni & Lupo Aristoteles attribuerat. Quod voces item , singultus ac vomitus mentiatur humanos, vt tam homines quam Canes fallat voret que. Quod varietatem in oculis colorum omnimodam ostendat, in quorum pupillis lapidem gerat Hyenium dictum illa potestate praeditum (fi credere fas eft) vt,cuius hominis linguae subditus fuerit, praedicet futura . Quòd animal ter ab hac lustratum amplius se mouere non possit . Quod in Aethiopia cum Leaena coiens monstrum generet aliud Crocuia dictum , cui adhuc magis monstrosas affectiones affingunt . Quæ si vera essent, hactenus nobis innotuissent, cum Itali iam, Hifpani, Germani, Galli , Lusitani , Angli , Belgae , Poloni vniuersum orbem, qua maritimis, putata puqua terrestribus itineribus paragrarint, & plurima alijs blicarint.

Sed hìc ad secretiora Naturæ mysteria penetrandi lata patenfque fe via-» An inte aperit. An inter animalia edam Hermaphrodita reperiantur ? habent enim animalia nescio quid reconditi fensus, haec quae ex Ariftotelis lib. 3, cap. 6. de Gesint Hermi phrodita ? neratione animalium verba subnecto : Quin etiam de Trocho Hyæna stulte , magnoque errore narratur, Hyænam enim complures aiunt , Trochum Herodotus Heracleota scribit duplex genitale habere, m aris ac fæminey& Trochum feipfum inire, Hyænam

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

545

Hyænam inire & iniri annis alternis: fied visa est H yæna mas & altera femina fui discrimi ne gen i talis.

Ignoratur Quid Ariftoteles per Trochum suum, quem nec describit exactius,nec alio in quid Trofit a chus plerisque ignorantibus ignoro. equidem cum meminit, intelligat, loco eius pud AriSunt qui ipsum Melem animal putent, quod Plinius lib. 8. cap. 3 8. illa solertia storelem. proditu scripsit, vt in metu agitatum, sufflatæ cutis distentu ictus hominum & Canum Aliqui pumorsus arceat, quod nos hodie Tassum,vel Taxum appellamus. Et Melem aliqui tant Taxu Melem dictum volunt a melle, cui auide inhiat. Hoc enim nonnulli vtroque sexu pol- seu esse. lere crediderant, & Zibethum fine Algaliam dicebat Cardanus Meli feu Taxo, hoc aniquod ad caput præcipuè, similem esse . Sed hæ meræ coniecturæ sunt ; foriam Et mal quida enim Aristoteli nec Meles cognitus fuit, de Zibetho certe parum sciuisse vide- Hermaphroditum tur , cum odorati liquoris circa pudenda colligendi nullam mentionem fecerit. credunt. alternis annis ma- Plinius APlinius lib. 8. cap. 3 o. Hyænis inquitutramque esse naturam, res , alternis feminas fieri, parere fine mare vulgus credit, Ariftoteles negat. Hic ego ristotelem oscitancer legit.

Aristotelem oscitanter a Plinio lectum animaduerto, neque enim vnquam negauit Ariftoteles Hyænas sine mare parere, qui nec quem quam mortalium hoc docuisse voluit, nec vulgo hoc creditum fuisse. Hac enim ratione seipsam Hyæ na inire debebat, nisi a vento (quod in alijs bestijs fieri polle aliqui somniarunt) forlan concepisser. De Trocbo, & non de Hyæna hoc ex mente Herodoti Heracleotae scripserat. Hoc solum negauit, alternis annis tanquam marem feAriftoteles minas inire, & alternis a maribus ceu feminam superueniri, hoc eft non efle explicatur.

Hermaphroditas, non habere nempe vtrumque sexum-, cum fæminææque atque mares rimam quandam praeter consueta genitalia loca habeant, quæ ad conceptum ac initum nihil faciat,cum intra corpus non penetret.

Hermaphroditos tamen in rerum natura existere , viuæ reclamare, vt exi- Ariftoteconcestimo, experientiae propterea non voluit. Siquidem lib. 4. cap. 4. de Gene, les dit Herma rat. Anim. Vtriufque sexus genitalia membra in animalibus efle posse, his phroditos.

Verbis admisit .• Quibus autem gemina habere genitalia accidit, alterum maris, al. terum fæmina ; ijs semper alterum ratum, alterum irritum redditur, cum per alimentum subindè delitescat , quoniam præter naturam eft. Agnatum est enim modo abscessus , nam & abscessus assumunt aliquid nutrimenti , quamuis post geniti sint, & præter naturam Plinius similiter lib. 11. cap. 49. Hermaphroditos concessit etiam in qua- Plinius etiam condrupedum genere . Hermaphroditos ait, quadrupedum generi accidisse primum Ne- cessit . ronis principatu arbitror. Ostentabat certe Hermaphroditas subiunctas carpento suo equas, in T reuerico Galliæ agro repertas , ceu plane vifenda res effiet , Principem terrarum infidere portentis.

Ego quid in hoc portentorum genere, vt Plinianis dicam verbis,mihi vel visum vel auditum, ingenue fatebor. Eodem, quo ex patria mea canssima, ni- BamberHermamirum Bamberga Romam proficiscerer, hoc est Millesimo quingentesimo & phroditus visus ab nonagesimo octauo à Chrifti Natalibus anno , puerum ibi pauperculum Authore. quinquennem vidi, cui inter pudendi muliebris labra veretrum grandiusculum propendebat, ex quo vrinam quoque profundebat, vt mafculus vestiebatur, lacobi nomen in sacro Baptismate nactus.

Zz 3 Ante

546 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARDI ANT. RECCHI. Ante annos triginta Sedente feliciss. recordationis Clemente Papa Octauo, RoRome puel la a natiuimana puella mirabili Metamorphosi inmasculum transformata fuit. Est autem tate credita , in pue- hæc fidelissima rei tranfactæ historia, quam ab ore Antonij Belmiserij perirum trantissimi Pharmacopoei, ad Beatæ Virginis Lauretanæ Aedem Romæ habitantis, excepi, qui eodem ipso tempore, quo hxc fierent, in ædibus dictæ puellæ Hermaphroditicæ habitabat.

Historia Possidebat hæc puella vtriusque sexus genitalia, veruntamen, cum mentudictæ Metamorpho- la vix appareret, & testium rudimenta faltem aliqua adessent, ipsaque ex puseos. dendo muliebri, quod sub masculino collocabatur, vrinam excerneret, ad ætatis fuse annum decimumtertium fæmina credita, acu pingere , nere ac flere muliebres edocta artes, fæmineo quoque habitu vestita incessit, donec repente vrina per biduum ipsi suppressa dolores cieret ingentes ; de quibus apud matrem conquesta. Hæc locum muliebrem indagans, quidpiam cartilagineum intus enatum reperit, quod profundendæ ex folito foramine vrinæ remoram fecit. Hoc vbi Chirurgo perito indicasset, & hic fimul virile membrum longiusculum solito factum aduertisser, fomentis emollientibus adhibitis, illudque digitis sæpiuscule & leniter tracta flet, effecit, vt maxima vrina: copia per ipsum penemstupentibus omnibus proflueret. Quaresuperiorum iussu & imperio, primarij VRBIS Medici & Chirurgi vocati, rem vbi probe totam exploratam habuerunt, posthac vestitu virili indui adolescentem iudicarunt. Hunc ego a viginti quinque annis noui, nam postremis his duobus annis,vt vir Cl. Ludouicus Cescharinus, qui ipfi medicinam facit ; nuperrime adhuc mihi retulit , domi fe continet,cum in eam crassitiem ac pinguedine illi corporis moles excreuerit, vt vix fe amplius mouere possit . Fuit autem sæminei semper habitus & complexionis pituitosæ, imberbis, quamuis altæ satis staturæ . Cælibem hactenus vitam duxit, neutro enim in sexu quicquam valet. Apparent tamen adhuc pudendi etiam muliebris vestigia labra vuluæ nimiru, & mascula vafa productiora. Artem Pharmaceuticen a Patre didicit, & nomine eodem, quod in facro ipfi fonte donatum fuerat, adhuc gaudet A NNAE nimirum. Atque hxc non prætereunda hoc loco, & in hac ipsa qua viuimus Romana vrbe, Hifloria mihi visa fuit.

Dixerat Aristoteles quibus gemina sunt pudenda, nanum ratum, alterum irritum esse . At hic noster in neutro quicquam potest: An hunc non vere HermaphroAristotelis ditum dicemus ; sed talem, cuius pra?dibto capite circa finem Aristoteles memilocus de quibusda, ;nit his verbis ? Pueris etiam quibusdam genitalis postremum, & meatus qua excremenqui Herma meatus ille transegit, quam ob rem phroditi itum vesicæ transit, non eodem tetenderunt, sed infra creduntur. demissis clunibus mingunt, qui testibus paulo in partem superiorem retractis videntur à longe simul & maris haberegenitale & fæminæ. Verum vtrumque hic sexum reAn verum ctè habuit, cum per vtriufque pudenda vrinam emiserit . Ast neque hoc verum fit in alterutro tan- Aristotelis decretum, Hermaphroditos vnum genitale faltem ratum, alterum tum Herfuisse maphrodi- vero irritum habere Certorum enim milii fide testimoniorum conflat, tos sexu egregia flatura & venusta facie iuuenem, qui modo gladium cingebat, modo pollere. colum tractabat & agere patique posset. Nisi Arifloteles intelligat, qui fecundum virile profundit semen,concipere non posseaut vice versa, quæ grauida fit gene-

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

547

generare in alia fæmina nequeat. Quod an verum fit,ignoro equidem.

Si tamen meis aliquam oculis fidem dare cogor,adducor tere vt contrarium-» Mus dqAristotelis didis credam. Exenterauit Theoph: Molitor domi mea? ante annos mesticus maior vequatuordecim murem domesticum maiorem illum quem Rattum appellare fio rus Herma phroditus lemus, viuus autem hic captus fuerat, ne ossa cominuta fceleti confectioni obes ab Authore visus sent. Et ecce rem miram ! Hermaphroditus erat, & prægnans nouem musculos adserua- & invtero conclufos gerens,non maiores,quam magna aliqua formica esset, viuos tus . omnes,& in quibus cor manifestissimè pulsare videbamus. Erant huic omnia fæminam constituentia genitalia , & semen præparantia, conficientia, testes lucunda & visu nempe, ac deterentia vafcula cum sua matrice. Altera ex parte aderant similiter mira in hoc muobseruadicta omnia vafa femen facientia iaculatia masculina, cum ipso veretro, testi- re ra. bus quoque ac vesiculis femine denso & optime cococto onustis. Vidit obferuauit mecum hec omnia iam fæpè laudatus Princeps Cæsius noster, qui & Iconem statim a pidore confici,ego fceletum parari, iussimus, vtrunque adhuc domi mea? curioforum voluptati asseruo, & singulis ostendo. Cum itaque Natura nihil moliri frustra perhibeatur, quin Alus hic in vtroque pudendo sexuque potens fuerit, facere non possum, quin assensum præbeam Docetur Vnico hic & luculento , pace Ledoris mei curiosi, Naturæ miraculo & ar qua facile gumento probabo, quam facile nos in diiudicandis Hermaphroditis subinde in diiudicandis Her falli possimus, siexterna faltem membra intueamur, nec diligenti post mor- maphroditem animalium sectione interna rimemur. Reperio in luuenilibus meis, hoc est tis fallamur. quinquennalibus Medicis illis Obseruationibus, quas in Nosocomio S. Spiritus olim collegi, ante hos viginti tres annos inter proieditios illos insantes (quos veluti magnis locus hic sumptibus educat, ita amore materno prorsus suscipit) su- Monstrosus infans sceptum pro Hermaphrodito indicatum puellum,vt Sacerdos de imponendo pro Herma in baptismate, nomine etiam dubitaret, inclinauit tamen animus loannem ap- phrodito habitus. pellare* Hic infans itaque in inguinum regione tres fanguine sussusos tumores offendebat,quorum medius erat produdior fimilitudinem aliquam cum pudendis virilibus,quæ in Cynocephalo Simia illa maiore vifuntur, gerebat, Sub hoc vuluæ putata? labra, sed irnperuio foramine conclusa latebant : Vnde an mas, an femina,an Hermaphroditus potius effet,exadius cognosci no potuit,Plurima alia monstrosa in hoc cernebantur corpusculo, qua? alio loco, fi quando DEVS otium, vires & suppetias dabit, vt post tot alios de prima Hominis vita aliquid mediter & Medicina? falcem sludiosis promam, exactissimè describam. Decimoquinto hic a natali suo die obijt ; cum enim vefica careret , & anum in hu clausum haberet, atque ideo vtrumque excrementum ex vno illorum in in- Quid ius cadaue guine tumorum tertio die reserato effunderet, viuere diutius non potuit. Hic re repertu, Anatome a D. Angelo Colio Senenfi & a me fubiedus , in stuporem ferme nos ambos egit . Reperimus enim tumores supra nominatos sanguine suffusos ex intestino Colo eo loci prolapso erupisse, computruisse , feces inde profluxisse, Ad eundem locum vnus vreter desinebat, siquidem Vefica vt dictum, Nec mas nec femina carebat,qui ferum suum ibidem deponebat. Et cum genitalia membra & sper- nec Andro gynos, led matica siue feminalia vasa indagaremus, masculina prorsus nulla reperire po- duplex fuit tuimus. Sed ecce mirabile dictu, duos intra ventrem conclufos offendimus fæmina. vteros,

548

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

vteros, cum annexis vtrobique testiculis, fed vnico tantum testiculo vnico luo vtero adhærente ac vasis deferentibus semen, vti & præparantibus. Harum vna matrix intus penitus abscondebatur, nec ceruicem ad externa porrigebat : altera in dextro nempe latere exterius collum suum producebat vuluam dictam, (quæ visa quidem , fed haud penetrans iudicata ) constituebat, Erat enim foramen,seu ductus ille adeo angustus, vt vix aciculæ caput admitteret.

Et sic, qui infans nec mas, nec femina, nec Hermaphroditus cognofci vere poterat , duplex femina fuisse inueniebatur. Atque hasc eius gratia libentius Clemens adducere volui,cum legissem apud Clementem Alexandrinum eruditione vaAlexandriconspicuum Scriptorem,Pædagogiæ fuæ lib.2. cap. 1 0. nus nega- ria & morum sanctitate bat da ri Hyænam nunquam mutare naturam , idem enim animal non habere simul Hermaphroditos. ambo pudenda masculi & fæminæ, quod nonnullos existimasse ait, Hermaphroditos prodigiosè narrantes, & hanc ex mare ac femina naturam innouantes. Et quod ad Hyasnam attinet, hanc habere sub cauda quid simile quidem pudendo sæmineo, verum neutiquam in matricem desinens, quoniam Hyæna nimirum, animal sit salacissimum , & in hoc foramine tam fæmina post conceptum, quando auerfi funt meatus a Natura ad concipiendum destinati, quam masculus etiam,qui similiter agat & patiatur, suam expleant libidinem.

Vult igitur,vt concludam demum, Clem. Alexandrinus Hermaphroditos non dari aut produci a matre Natura, quod manifestæ tamen , quam modo produximus , experientias repugnat. Sed mittamus tandem Hyasnam peregrinum scilicet animal, forfan hoc nobis tempore ignotum ; vtcunque non desint, qui Lupum putent esse Africanum , quod hic villosus sit maxime , & vespere, siue nocturno tepore ambulet (quod quidem Hyæne proprium esse scribunt) cum interdiu lateat ac Leonem tunc non minus, quam ouis ipsum Lupum timeat.

Et nunc ad Zibethicum nostrum animal regrediamur.

Postquam igitur tam Pantheram quam Hyænam Zihethicum animal esse negauimus : videndum porrò, à quibus tandem scriptoribus primo id nobis innoBusbe- tuerit . Sed antequam hoc agam, facere non possum, quin de Hyasna exploraquius de Busbequij Epistola prima, quam de LegaHyenis cer tiora & iucunda quædam ex Augerij tiora quæ- tione sua Turcica scripsit, hic afleram da habet.

Hic igitur,cum Amasiam proficisceretur, & Ancyram Galarie, Turris Angur dictam, peruenisset , fcribit ibi locorum plura Turcarum fepulchra ingentibus onerata faxis fe offendisse, idque fieri duplici de causa . Prima vt fi accufante Dæmone & defendente bono Genio vitæ anteactæ rationem redditurus sit mortuus, in eo sepulchro commodiorem sedendi & causæ suæ dicendas locum inueniat : huic enim ridiculo, miseri illi Tureae figmento credunt. Secunda, Hyænæ se- vt a belliatum iniurijs, Hyænarum praecipue furtis, quæ mortuis corporibus inpulchra, suffodiunt. hiant , cadaueribus suis prospiciant. Ait enim usbequius in ijs regionibusHyænas frequentissime fepulchra suffodere, ad fuas offa fpeluncas congregare, tam humanorum,quam serinorum cadauerum Et ob id Hyænas facile inueDescriptio niri ex ossium cumulo, ante harum speluncas conspecto.

Hvænæ ex Describit autem id quod a paucis oculatis testibus factum memiBus bequio Tesle ocuni ) Lupo aliquantò humiliorem, fed nihila breuiorem esse.Pellem habere lato .

Lupi

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 549 Lupi similem, nisi quod pilofithorridiore, & grandiore, maculis quoque nigris distinguatur . Et ( quod maxime hic notandum censeo ) caput Hyænæ dorfi (pinae contiguum sine vilis vertebris esse, vt cum respicere velit, totam (e vertere neceffe habeat. Ex quo difcere libet verissimum esse, quod iam bis terue fuperius monui, fieri non poffe, vt quod animal collum habet, non iti- De vertebris colli dem in eo vertebras fit nactum, quod de Lupo & Leone & Hyæna a veteribus in Hyæna fuit falso proditum ijfdem illa carere. Ait enim Busbequius collum huic anima- quid tentiendum. li minime esse, & caput dorfi vertebris immediate adhærescere. Pro dentibus etiam os continuum habere, creditum esse. Quæ quidem omnia sæpè ex aliorum relatione scribuntur , cum in ipsa Anatome longe quid diuerfum subinde deprehendatur . Fidem tamen viro Nobili doctissimoque derogare minimè Voluerim, cum duas ipfe Hyænas Constantinopoli viderit . In amatorijs, inquit, ei vim magnam Turcæ , ut etiam veteres, tribuunt: cumque essent duæ eo tempore con- Turce Hye ad amastantinopoli, mihi tamen vendete grauabantur., quod fe Suit anæ, hoc est Principis na toria philfrustra vxori, eas reseruare dicerent, quippe quas philtris & magicis artibus animum ma- tra Vcuntur. riti retinere, recepta in vulgus, vt dixi, opinio est. Fallitur verò Bellonius qui Hyænam putat , quem Cattum siue Felem Zibetbum vocant. Hæc Busbequius. Ex reV centiorious etiam Ioannes Leo in Africæ suæ Nona descriptione, hoc ait ab Ioannes AfriArabibus Dabhu, ab Africanis vero l ele appellari, effe forma Lupi, habere pe- Leo canus hudes humanis similes, humanis maxime cadaueribus delectari, quæ ex sepultu- ius quoque recordaris auferat. Animal effe minime astutum, & cum cantu ac Tympani sono ma- tur. ' xime recreetur, fieri,vt interea venatores adeò ad Muficam attento , fune pedes ambos innodent, atque ita è speluncis filis extrahant, occidantque .

Redeamus igitur eo, vndè digredi sumus, & dicamus loannem Ruellium de Ioannes materia medica, plantis præcipue, plurimum meritum, Lib. i. de Natura Ruellius de replanstirpium cap. 27. Cum de Mosco locutus fuiffet , de Zibetho haec subiun-. tara plurimum me gere : Simile qutppiam eruitur e genitalibus locis fera animantis , quod Zibettum ritus recentiorcs Græci nominant, peregrino sermone. Ea autem Feli, quæ veteribus ædificiorum r uinis oberrat, non absimilis ; e cuius natura sordes manat odoratissima, qua filet præcipuè purgari, cum pars ea hac scateat vligine, tum vase vitreo, Vel alio recipitur.

Græci hoc animalis genus, ex quo odoratum id recrementum elicitur, Zapetion appellant. Haec ex Ruellio in suos dein commentarios ijfdem ferè verbis Matthiolus transtulit, nifi quòd Catos hos ex Syria allatos sæpè Venetijs viderit. Ruellius quoque addere debuisset, qui effent illi recentiores Græci, qui primi Zibethicae huius bestiæ meminerint, apud quos nihil tale inuenio.

Sed longe ante Ruellium, circa annum nempe Christi 147 S. Alexander BeAlexander nedictius egregium fuo amo Medicorum decus, Lib.de curandis singillatim morbis Benedictus hæc de Zibetho reliquit? Effe animal nempe haud veteribus cognitum, in insignisfuo tempore Felium genere haberi, lingua tamen haudquaquam aspera , id quod mihi il ■ Medicus. lud ex Felium genere eximit, pilo duro effe, atque odorato: barbam habere atque oculos noctu lucentes. Sunt autem & haec eius concepta verba: OdoraHic Zibementum ex eo colligitur, fœminæ intra genitale & aluum , mari intra genitale mem- thicum ani brum & testes, auriculario veluti instrumento osseo. E,st autem excremenlitius quidam mal defcri lentor, primò butyri colore, qui mox liuidus redditur, singulis diebus drachma pondere . bit.

Carnibus

550

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP.NARD. ANT. RECCHI.

Carnibus duntaxatve/citur crudis, infilms mures sectatur. Vix mansuescit Alas . Feri odoris atque ingrati efl ipse liquor, & co pluspræsertim, cum propius iusto naribus ’ subjcitur.

Quid CarNec Cardanus hìc nobis, Sc strenuus eiusdem Antagonista Scaliger indidi danus & abibunt: Et Car danus quidem lib, 1 o. Subtilitat. ait: Zibechicum animal ab Scaliger sentiant Hifpania mitti, dentibus armatum ac ferum esse, nunquam mitescere , pilo siCardani mili vt in Taxo animali . In huius tam masculi quam sæmellæ genitalibus folverba de Zibetho. liculum genitum esse,ex quo femen argenteo cochleari excipiatur, adeò odoris fragrantis, vt vel grana tria pondus librarum plurium cuiufque arboris vinScaligeri cant . Scaliger verò Exercit. 211. Liquorem hunc odoratum Smigma facie,miopinio. nime femen , sed slrigmentum esse, nec ex loculis genitalibus exactum docet.

Nec verum, quod nunquam mitescat, Sc quod patriam habeat Hispaniam, cum India potius sit , fed nefeio an Cardanus voluerit hoc in Hifpania nasci, cum dicat Hispaniam illud nobis transmittere (siue Lisitaniam) quod verum efl:.

Verum propius hic accedendum, & non tam ipsum animal, fed pars illa corEx qua determinata poris certa, ex qua tam fragrantis excrementum odoris elicitur, indaganda corporis parce Zi- Matthiolus, Gignitur, inquit, in exteriore testiculorum viriculo cuiusdam animalis beth exi- Feli, qui veteribus ædificiorum ruinis oberrat , non absimilis. Efl autem Zibettum tanmatur . quam sudor inter huiusce animalis testiculos concrescens , calidæ bumidæque facultatis.

Matthioli opinio.

Quæ si vera sunt, ex solo mafculo hic liquor odoratus colligetur, soli enim Quæ refu- mares testiculos extra pendulos, fæminæ intra reconditos habent , tam in brutatur • tis omnibus, quæ mihi videre contigit; quam in humana specie. Colligitur enim Zibethum in parte exteriore Sc, ex Matthioli scripto, in Vtriculis testiculorum. Veruntamen in fæminis æque atque maribus succum illum reperiri , non est vt quis dubitet. An igitur ex genitalibus loculis eruitur , vt Cardanus Cardani habet ,& est semen potius, quam quidquam aliud ? Atqui hoc Scaliger improbat. opinio • Hanc litem(vt spero) facilè D. Fabius Columna Lynceus fedulus maxime rerum Fabius Columna li naturalium perfcrutator diremerit, qui non modo in luris scientia plurimùm tem hanc pollet, fed in Mathesi, Optica præcipuè, ac Plantarum Animaliumque cognidirimit. tione,Neapoli nunc ab omnibus,ceu oraculum consulitur. Hic, vbi me operam quandamMexicanorum explicationi Animalium dare resciuit ; vltrò, vt Instituti nostri Lyncei fert confuetudo, iuuandi me occationem arripuit, & quæ in Zibethico animali iple oculis vsurpauerat, ea omnia hoc verborum tenore ad me perscripsit.

Fabij CoQuamprimùm Vir clarissime, Sc communium ftudiorum Collega , ab lumna; epistola de Zi Illustrissimo Sc Excellentissimo nostro Principe Cæsio certior fui factus, te opebetho ad quoque tuam Mexicano illi libro conAuthorem. ri huic egregio insudare, Sc fymbolam ferre , gauisus non parum fui, opella mea licet exiguà, tam commoda oblata occasione, te iuuari posse. Et cum in Zibethico iam commentando te animali occupatum intellexissem, accessi statim hic Neapoli D. Bernardinum de Corduba , virum , vt antiqua Nobilitate clarum , ita Musis amœnioribus, & Naturalium studijs rerum addictissimum , qui ob id plurimas tam bettias exoticas , quam res Indicas alias adferuat. Hic licet ledo;affixus , ac Podagras molestijs distentus hæreret, ea tamen, (quæ viri est erga omnes benignitas)

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

551

gnitas animi) alacritate & promptitudine fubitb famulis iussit, vt tam masculum quam fœmellam Zibethicam,viua animalia afferrent, & me inspiciente illum-» odoriferum lentorem detergerent, vt ego nimirum rem totam oculis aspicerem & ipsam ad te veritatem perscriberem.

Primo itaque allatus fuit masculus : qui,quaprimum in cubiculo, in quo era- Masculi Zi bethici demus,varios caniculos,Cercopithecum,prægradem & ruberrima psittacú, aliaq. scriptio. animalia conspexit,fremere quam maxime,& setas pelli dorsi spine infixas eleuare cæpit,quæ minime erectæ quide apparent,præterquá in cauda,nisi animal iracundia percitum illas commoueat sustollatque, quas cauda verius magis magifque vbertate ac logitudine crescút ; & in quiete etia manifeste apparent elate.

Affirmabat mihi diuersorum hec animalia moru existere, quod aliqua nem- Másuescut vbi iuniope cicurarentur,alia minimè ; hæc videlicet, quæ non iuuencula, sed grandiore res capiúiam ætate caperentur domiq custodirentur. Et fæmina quidem, quam humeris cur. impolita ac másuetissimá famulus inferebat,iunior omnino ipsi donata fuerat.

Color varius est, plerunq. tamen cinereus fubnigricantibus distinctus virgis, Color animalis. quamuis in fœmina albidior erat ad flauum tendens, & pluribus maioribus nigriusculis Cati Pardi maculis notatus. Effigies ad Canum quam Felium, aut poFigura tius Vulpium figuram accedit ; quod rostrum non harum ritu obtusum, sed illorum forma oblongum habeat. Aures ipfi sunt paruas ac rotundiusculæ, pilus qualis in Mele siue Taxo, led nec mollis, nec afper admodum. Corpus porcinum Pilus. ferme apparet,& a dorso ad imum ventrem palmaris diameter est ; pedes potius Pedes. parui quam magni,breues quam alti ,& a Cane altitudine fuperantur. Corporis proportio totius quali Mustelæ, quæ Martes dicitur,respondet. Et cum cruribus valde fit breuibus,nec vnguibus multum valeat,argumentari licet nec velocem admodum,nec rapacem multum bestiam esse,quamuis morsu facilè irruat.

Cum odoriferum liquorem illum ex masculo detrahere pararent,ex famulis Modus col vnus lorum seu catenulam,qua ligabatur, trahebat.Posteriores alius pedes tene- ligendi Zibethum. bat.Tertius testiculos siue vtriculos potius reuoluebat, qui medij inter anu ac pudendum prominent,tá in mare quam in fœmina. In mare tamen duplo grandiores apparent. Hi vtriculi interna fui parte,vbi pili curti hærent, capacem satis Vtriculoru in quicauitatem obtinent,in quam ingressus patet exiguus & cartilagineus. In hac ca- bus hic suc cus latet uitate scaturiginem fua liquor ille Zibethicus, cosistentie prorsus melleæ, sumit. delineatio.

Hic extrahitur immisso auriscalpij maioris simili instrumeto, quod per cauitaté quaquauersum sæpiuscule reuoluitur. Hoc vbi in vno atque altero folliculo seu vtriculo (duo enim in quolibet animali Zibethico prostant) præstitisset, & liquorem illum extraxisset, gossipio vtriusq. pilos abstergebat. Ac vbi fexies forfan cochleari illo paruo vtrumq.vtriculum emundaffet, tantum ferme Zibethi collegit,quantum auellanæ nucis cortici implendo fatis effet. Addebat idem D. de Aestate.

Corduba, æstate liquidiorem, quàm hieme fuccum colligi, ita vt in caloribus il- plus quam collis, singulis binis diebus semiuncia corraderetur : hiberno vero tempore vix fe- hieme ligitur. mel in septimana fuccum illum, nec tantam eius quantitatem acquiri. Ex sœMinus limina postea minus Zibethi educebat,quæ nullatenus repugnabat, cicur fcilicet quoris ex facta, cùm mas tamé detibus se defendere pararet, fremensq. voce obtusa aliquoties morsum in famulum vel in aera iaciens, chrach sonitum exprimebat eo mo- educitur. do, quo

552

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

do, quo homo viscosam pituitam exscreatu difficili e gutture & vi expellere soDetes po- let. Dentes horum animalium ad Canum omnino dentes forma accedat, & protius Caniprie illi Canini didi duo, tam supra quam infra fatis manifestè exseruntur. Carni quam Felini. nibus, pulmentis, varijsq. horariis fructibus vescuntur. Et hæc ambo quidé sua similiter diaria, vt ipsi famuli Domus, carnes nimirú & obsonia, accipiebat.In Victus.

Hispania pifeibus vesci illa asserebant : inde maiore succi prouentú fieri.Hxc autem,quippe illi haud assueta cibo, à pifeibus abhorrebant. Matthioli figura, siue animalis huius Ico in Edit. Valgris. An. 1581. melior est, quàm Gesneriana. In hoc tame erratu eft, quod pedes nimis explicati pingútur & rostrú nimis acutu. FœFœmina mina corpus caputq. crassiora habet quam mas : tempora quoque latiora obtinet. caput crasSub dictis vtriculis, folliculis, siue testiculis (nam alij testiculi haud apparét) sius habet. maris Genitale fitu est,qui illud retro emittit,nec fuperuenit in coitu feminam, Retrò ue auersa cum huic inequitare non valeat,quod veretrum nempe suum antrorsum fub coeunt. ventre ex porrigere no possit. Fœmina fiffuram fiue vulua suam sub dictis folliculis collocatam habet, quibus immediate adhærescit, ita vt coeant hæc animalia posterioribus initis, Bombicum more.

Nisi colliNisi fuo & solito tempore liquor hic euacuetur, cauearum, quibus inclusa degatur, perditur hic tinentur,lignis sese affricant, & illis odoriferum hunc succum illinunt,qui faciliquor. le euanescere & deperdi solet.

Dubia quæ Hæc D. Fabius Colúna : cui ob exactá ac fidele plane animalis huius descriptiodam examinantur. nem non paru etia posteritas debebit.Sed no omni nos scrupulo ideo liberati sumus.Quid enim illa fibi verba volunt,cu ait ex folliculis illis viriculis fiue testiculis Zibethú eximi ? Habebút ne igitur femine quoq. extra prominétes Didymos,vt ali quis forte inde coijceret, quod prius nos audacter negabamus. Ex heminis enim no minus atq. ex maribus odoramentum hoc corraditur. Sic ego aliquantisper in hoc hæsitaui dubio,& interea (donec a D. Colúna nostro re accuratius per alium Solutio.

Nuntiu intelligere)F.Gregoriu adij vtpote qui sæpe sæpiùs huiusmodi animalia viderit & obseruauerit. Hic igitur mares solos foras edudos & cóspicuos testes, intus conclusos feminas geftare & ipsemecum sensit.Decipi autem omnes affirFæmine no mabat,qui prominendas illas in femina ambas intra vulua & anum sitas, testihabét pro- culos esle fibi persuaderet. Hos enim tumores, solos effe illos folliculos & vtricuminentes testes. los a Natura eo loci fabricatos, in quibus Zibethú paulatim colligitur, & inde euacuatur. Et cùm duo sint (vt graphice hos Doctiss. Columna noster descripsit) imponere facile possent etia valde gnaris, & Naturæ ftudiorum non inexpertis, vt testiculos effe ad credédum adducerentur. Qua ratione tamen è testiculis, qui sunt compacta corpuscula, nec cauitate vlla prædita, strigmentum siue fudorem quifquam eliciet ? Et quonia ijdem vtriculi in eade regione, vbi Vtriculo- illum,vt vocant, rum situs maris testiculi hærent,positi vidétur, iliosq. veluti inuestiunt & cooperiunt, hinc tam in fæminis quá fieri posset, vt crederet aliqui teftes effe. Ac propterea Colúna scripsit , vrr culos maribus. siue marsupiola hæc, in quibus succus hic latet, in maribus duplo esse maiora, qua in feminis,quod,vt ego cóijcio,præter hxc vascula, etiá ipsi adsint testiculi, qui molem augent. Et hoc eft, nisi fallor,quod Alexádri Benedidi superius audacis verbis diximus, Odoramentum hoc colligi in fœmina intra genitale (& aluum, in mare vero intra genitale membrum & testes. Non autem ex testibus,fed prope hos. si-

Alteri

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

553

Alteri, nec minori fere dubio satisfaciendum hic restat. Ex F. Gregorÿde Boliuar defcriptione scilicet , Zibethicum succum non tam ex his vtriculis Aliud duproelici, quam fub alis & inguinibus bestiæ huius colligi assertum fuit : cuius rei bium ponitur, an quam nominati Scriptores nequaquam meminerunt . Non est leuis plane mo- abbi in his vtrimenti haec obiectio. Attamen audiendus imprimis ipse F. Gregorius , qui culis reperiatur. sæpius hæc, quæ de modo colligendi Zibethi scripsi, suis oculis vsurpauit.

Responsio Veridicum etiam adducere testem possum , loamem Leonem in nona Africæ pro F. Gre ex suæ parte , qui his verbis F. Gregorio probe patrocinatur : Zibethi Feles natu- gorio, Ioãne Leora siluaticæ sunt, atque in Æthiopiæ siluis reperiuntur. Mercatores Catulos falcem ne Africano. comparant: quos lacte furfure ac carne nutrientes in caueis alunt: excrementum ro bis vel ter singulis diebus excipiunt , quod quidem ammalculi fudor est : nam virvula crebris ictibus percussum frequenter per caueam agitatur , donec erumpat fudor , quem fub coxis, brachÿs , collo & cauda excipiunt : quod quidem excrementum vulgò Zibetbum dicitur.

Non eft mirum, inquam , fi Zibethicæ Feles , quæ tamen male fic appellantur, in Æthiopia caueis inclusæ, verberibus agitatæ, in didis locis fub alis nempe, inguinibus &c. sudorem hunc odoriferum exprimant, cum idipsum in siluis magis, vbi fua sponte &libertate donatae hinc indediscursitant, ra- Cur affri' cere soleant. Et cum fit nemo,qui molefto eas excremento illo & dubio pro- cent se arború truncul,acrimonià praedito , ob idque partes, quibus insidet, vellicante ac titillan- cis hec ani te , liberet ; vicinis fe arborum ramis truncisque applicent affricentque , malia. necesse prorsus habeant. Nam & ex Fabÿ Columnœ relatione percepimus, hic in Italia hiberno tempore parum, plurimum vero æstiuo Zibethi colligi, quod argumento nobis sit, necessario natiuis ac calidissimis haec animalia regionibus, In qua an maliú spevberrirno hoc liquore excrementitio , locifque corporis varijs abundare. cie sint col Iam, in quanam Animalium specie fit reponenda hæc bestia, disquirendum . locanda.

Felem & Catum Zibethicum plerique appellat.Pellis etiam, tum suo hirtiore pilo, Ad Canes tum maculis nigricátibus ad Pantherarum,nó Americanarum quidem pulcher- potius quã Feles perrimarum , fed Africanarum pellem accedit : Pantheram autem ad Feles perti- tinent. nere, prius docui. Verum dentium figura ac numerus plane reclamat , qui Vulpium , Canum ac Luporum potius est. Hoc me docuit Franciscus Leo lllustrissimi ac Reuerendissimi Odoardi Cardinalis Farnesij à Cura supellectilis rarioris , apud quem & pellem integram huius animalis vidi. Solebat Illustriss.

Card. Farautem ipse Cardinalis, prout est inter cæteras Heroici animi dotes rerum nesius maac fœNaturalium studiosissimus, marem & fæminam Zibethicam domi suæ te- re minâ in pa nere : vbi bis terue sœmina peperit, & tres ac quatuor adeo Catulos ali- latio suo aluit. quantisper lacte fuo aluit : breuis tamen vita: sobolem ac caducæ. Solebant item haec animalia cibari modo carnibus, modò ouis : quorum quadraginta singulis diebus vtrique simul præbebantur. Pellis, quæ fœminæ detracta supererat,palmos longa erat quatuor,maculis distincta pluribus nigris, cui cauda adiungebatur & ipsa palmari ferine longitudine. Totius pilus corporis horriPellis mor dior multo erat,quam in Cato Pardo : & tam colore quàm duritie sua Luporum, tuo animaaut Melis pilos æmulabatur. In dorsi spina quoque, manifestissima illa adhuc se- li detracta describitamen longè manifestior est in viuente & iracundia per- tur. cito Aaa

554

ALIA ANIMALIA NOVÆ. HISP. NARDI ANT. RECCHI.

cito animali) conspicitur. Eiusmodi animal viuum, sed Farnesiano hoc multo minus, in ceteris simillimum ante annos hos viginti in circo Agonali hic mihi quoquevisum, ex quo subinde Zibethum eximebatur.

Cum Matthiolus in Dioscoride commentando arrepta leui Musci arborei occafione,ad Muscum siue Mofchum odoratissimas illas deliciarum potius illeceOccasio bras, quam medicamentum se cóferat explicandum, atque ab hoc ad Zibethum de Moscho & Ambarum transeat : non mihi a quoquam vitio verti debere existimo, si post Zibetho & Ambaro a Zibethicum animal, ad moschiferum etiam descendam, ac de Ambaro demum Matthioli exéplo de- aliquid dicam. Idque eo facio libentius & audacter magis, quod videam Ansumpta, tiquis Mofchum incognitum, Græcis inquam,illis proceribus nostris: ab ArabiMoschi tractatio bus dubie tractatum : a limioribus litibus implicitum ac controuersum adeo controuerquid de hoc æquus Lector censere debeat,cum ignaris illis penisijs plena. redditum, vt tus ignoret. Nitar autem hac ego in re, more meo solito, fauore & authoritate F. Gregorÿ de Boliuar amici mei, oculatis cuius experimentis in Mofchi confectione fidem derogare, nefas duxerim.

Inter antiquiores, qui de Mofcho dilucidius scripserit, reperio neminem præMOSCHVM. ter Serapionem, non illum inquam, Empiricorum patrem, de quo Cornelius Celsus in proæmio fuo : Serapion , inquit , primus omnium nihil hanc rationaexperimentis eam polem difciplinam pertinere ad medicinam professus, in vsu suit. Verum illum, qui ex Diofcoride, Galeno, PauloÆgineta & Arabibus plerifque , & ipsemet Mauritanæ scholæ non ignobilis scriptor, septem de fimplicibus medicamentis libros congessit. Inutilem prorsus laborem sumDescriptio psero, fi quæ ipse lib. 3. cap. 41. longa satis serie de mofcho pertexit, conceMosthi ex Summa igitur rerum capita innuere libet. GaSerapione. pta nunc verba referam . zellas itaque vocat animalia illa ex Caprearum genere, quae mofchum pretiosissimum odoris genus ex vmbilici vomica quotannis expromant , in conterminis Tumbasci ac Senitarum plagis. Gazellas hasce alijs Capreis omnino facit fimiles, dentibus caninis folummodo , quod palmi nimirum longitudine verrium modo emineant, exceptis. Vomicæ folliculum, in quo nempe haec fanies reconditur, a Venatoribus sagittis aut mifsilibus decuti (malunt hìc legere aliqui ipsas potius Gazellas mifsilibus decuti ) aut Capreas laqueis capi, suspendi folliculos, vt teter ille fetor , qui saniei inest, primum in aere exhalet , & suauis mofchi odor puri illi concilietur : nam-» fuaueo& arborum fructus acerbos & maleolentes maturitate dulces lentes reddi . Alio accidere modo posse infinuat , vt vomica sua sponte in animali maturescat , lancinante illud humore noxio deinde titillatum, cotibus ac saxis fe affricare , vomicam aperire, maturum humorem puris instar, in illa effundere;: vlcus dein cicatrice obduci, denuo fanguinis impetum eo ruere, nouum apostema. fieri , rumpi , resarciri , & fic mofchum nullo artificio colligi. Ab indigenis effusum hac ratione moschum accipi, & in vtriculis carundem captarum ferarum afleruari.

Que Ruelloannes Ruellius lib. 1. cap. 27. de Nat. stirp. de Moscho plurima habet, & horú liu habeat. quaeda ex Aetiodescripta laudat, quae apud hunc tamen authorem non comparent, sed Simeonis Sethi esse potius videntur. Quod Moschus nimirum omnis in vmbi

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

555

vmbilico cuiusdam animalis gignatur Capreæ similis, vnico cornu armati; cum bicorne tamen hoc fecerit Serapio aliarum more Caprearum. Et quòd huic bestiæ vmbilicus intumescat eo tempore, quo in Venerem ruit, quo fæculento se liberet sanguine ac lanie, in terram crebro se voluendo, quas purulenta materies iucundum cum tempore odorem acquirat. Matthiolus praeter ipsissima Serapionis & Sime onis Sethi ex Ruellio descripta verba nihil aliud noui affert.

Vlysses Aldrouandus copiosus magis ell lib. 1. de Quadrupedibus Bifulcis cap, 9. & 20. qui videri poterit, ne & nos, quod in alijs reprehendimus, tran- Aldrouanfcribere pleraque videamur . Tamen non dedecet, vbi dediscendum nobis est, dus. veterum recentiorumque errores, totidem ipsorum verbis recensere, & medelam si fieri potest, adferre. Et vt semel dicam, totus est in hoc, vt animal id quod mofchum præbet, ex Caprearum fpecie esse constituat. Hoc ex Cardam quoque & Scaligero deducit, quorum is Mediolani hoc animal mortuum Ca- Cardanus preolo simile se vidisse fcriptis reliquit : hic verò Exercit. aduerfus Cardanum Scaliger.

21. simile Gazelas animal mofchum gignens depingit in Regno Pegit,cuius inferiore mandibula asque dentes vtrinque finguli exerantur. Sub eius ventre (anguinis collectionem in tumorem, apostema vocatum, fieri. Nolo hic addere, quas de colledione huius sanguinis ac saniei, vt fibi persuadet, odoriferi enarrat. Et Exercit. 203. partic. 3. fibi hoc animal Capreoli facie Messanæ visum esse, ea plane forma, qua Arabes, Serapio & Auicenna describunt, affirmat. Ibidem tamen a fuis didicisse affinibus, qui in Syria fuerant, memorat Gazelam penitus esse figura Capræ, non autem Capreoli, Cum hi earum in Syria multos greges viderint. Vbi vides, inquit, Cardanescribendipericulum, quando fides nostra ex aliorum sæpenumero pendeat mendacÿs.

BrasauoluseVTfl? quoque testatur fuisse, qui Ferrarias Duci Alfonso Gazelam vendere voluerint, mofchum in ventre gerentem. Verum de dentibus aliqua apud varios authores se offert controuersia, quam hic enodare inconueniens Brafauclus esse iudico, cum de ipso animali nondum quid certi constet. Poterit Bellonius legi lib. 2. obseruat. cap. 51. Ne memorem hic Albertum Magnum, Isidorum, Alexandrinum Benedictum & alios non paucos, qui Serapioni subscribunt. Recentifsimum quoque adiungam testem Franciscum Calceolarium luniorem Veronensem, qui a Patre, quam opimam rerum naturalium creuit hereditatem, non am- Calceolarius Iupliorem modo reddidit,sed ante annu demum elegantibus tam Iconibus, quam nior.

Latinis descriptionibus publici iuris fecit.Hic itaque primus solusq. quod equidem sciá, moschiferi illius animalis imagine in es incisam nobis delineauit libro quem Musœi Calceolarium Titulo insigniuit. Hoc animal anno MDCXXI. Venetias aduectum, indeque Veronam transuectum, vt effigies exprimi posset, nunc vnicum in tota Italia,sed mortuum vt puto, exilat. Hoc Capreoli figuram Hi omnes ltaturamque fatis asmulatur , duobus præditum corniculis eredis, nec ramosis, enumerati Capreolisi vt apparet, dentibus etiam duobus Caninis fuperioris maxille oblongis, & gurã huic animali infra maxillam inferiorem recurue inflexis. Ceterum qui pili,quifue horum co- tribuunt. lor , ibi non explicatur.

Disputat eo loci Calceolarius aduerfus Catelanum primarium Mon speliensium A aa 2 Phar-

556 ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI dicentem Mofchi animal CaLis inter Pharmacopœum, quod hic Scaligerum Calceola- preolum efie,cum Capra fit potius, vt Bellonium testem laudat. Hic Calceolarius riú & Catelanum. minime Scaligerum erroris damnari,sed Catelanum negligentiæ infimulari debuisse potius censet, qui vel oscitanter, vel non omnia illa, quæ Scaliger de Gazela habet,legerit : cum disertè Capram efie profiteatur id animal, quandoquidem dicat hoc a suis affinibus,qui in Syria fuerant,inaudijsse . Verum cum ego hunc Scaligeri locum probe examinasserm ; in ea ipsum potius sententia hæsisse comCótra Cal peri, Capreolum esse, non Capram ; licet hoc ipfi affines perfuadere conati ceolarium deciditur. fuerint. Subiungit enim, sæpè scripta nostra eorum side, qui historias singulares nobis enarrant , suffulta de mendacijs periclitari : cum paulo scilicet , antea dixisset se animal hoc Capreoli lacie vidisse, & reuera Capreolum esse . Et cum ipfe etiam Calceolarius Mofchiferam illam bestiam suam, Capreoli effigie nobis depingat, & cum vna die debeat veritas , quam Scaliger profitetur cum Arabibus, quibus illa bestia nota est , erit ex mente Scaligeri Capreolus potius, quam Capra ; quicquid affines ipfius eum docere demum voluerint, quorum didis videlicet minus credere , quam oculis fuis debuit . Vide mi lector, quantum ego nunc pro hoc animali depugnem , vt ex Capreolorum genere illud esse demonstrem , vt vel in tui gratiam bonam eorum partem, quas ad me perscribit Ioannes Terrentius meus , ex meditullio Regni Chinensis, vbi modo commoratur hic referre & tibi minime inuidere velim, cum inter alia naturalia auditu iucunda ac rariora de Moschifero animali mentionem quoque inijciat. Sunt autem hæc eius ipsissma verba.

Excellentissime D. Faber. Pax Christi.

Epistola Heri 21. Aprilis anni 1622. accepi primam ab E. V. epistolam bene longam, Ioanis Ter ren tij ad scriptam anno 1620. Menfe Ianuario , quas me non parum exhilarauit, authorem ex China tam quod prægnans esset multis optimis nouis, quam etiam quod diu desidescripta, in Integrum biennium hæsit in itinere, quod hisce temporibus tam qua de plu rata fuerit. natu rimis turbulentis mirum videri minime debet, Vnus enim annus abit antequam ralibus agi Goam deferatur, alter annus antequam Amacaum, & ad interiora Regni ad tur. nos perferatur, & difficultas Amacao ad me non minor, quàm Roma Goam, ob difficultates itinerum, ac magnam distantiam . Nunc ad epistolam paucis tantum respondeo, forsan pluribus alia vice responsurus. Accepi heri literas ex Manilia, Maluca, Goa de varijs rebus , quas mihi curaui deferri. Amicus meus Mozanha Italus , qui Goæ moratur, scripsit in Arabiam ad quendam Regulum, qui illi transmisit tres arbores Thuris, illarum duæ fuccreuerunt Goæ. Ramus mihi mittitur, quem nondum accepi. Mirrham scribit ex Æthiopia haberi, nec in Arabia inueniri. Ex Magor expecto Costum verum, & Asam fœtidam . Miserunt nuper mihi Acorum verum pro Costo , legentes in mea epistola Pacho, ita Magores vocant Acorum pro Pucho, ita vocatur Costus . Animal illud pigerrimum Malacæ inuenitur , pidturam expecto. Sandali albi & citrini flores & fructum habui ex Infula Solor. Lignum Aloes expedto ex Cochinchina . Rha nascitur in meo horto , fed nondum floruit , putabam initio Betam esseCum-

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

557

Camphoræ folia iam alias misi, fructum & florem expecto anno sequenti. Zedoaria, Zurumbet inueniuntur in India, sunt similes Gingiberi. Flos Gingiberis nondum comparuit, vix inuenitur, puto esse congenerem Acoro vero. Cubebe in Iaua tantum crescit, nondum vidi. Benzoin expecto ex Borneo. Galanga nascitur copiosè in Macao, & in India, folia similia vt & tota plantas magnitudo Cannacor, fed flos fere similis Digitali, remanet fructus rotundus, ruber, magnitudine Moscatæ, intus trifariam diuisus, vt in Asphodelis, semen sapore Cardamomi.

Iconem vnam habeo, nec est qui depingatiam, mihi enim non vacat cum vix habeam tempus scribendi hancepistolam. Animal, in quo nascitur Moschus, est ex Ceruorum genere, vel Capreolorum, sed in remotissimis locis. Vidi picturam in libris impressam, est fimilis Dorcadi, sed fine cornibus. Fabam Ægyptiam quotidie edimus asftiuo tempore , eft congener Nymphææ, cui flos omnino similis, fructus autem plane Fabam refert, & optime quadrat defcriptio Theophrasti, forte iam accepit delineationem in alia mea epistola . Eft quoddam genus febrium hic, plane nobis inauditum , valde lentum, in quo moriuntur, qui aliquid edunt, dant illis pauxillum aquas, m qua orizas quid decodum est, eft inftar Aquæ hordei, sustentant per octo, imò quatuordecim dies, nec quicquam aliud gustant, & sic euadunt. Sit E. V. paucis his contenta, donec mihi plura nafcantur.Ex Hiatim prope magnam vrbem Sutschen. 22. Aprilis Anno 1622.

Hanc vnicam epiftolam iam scribo in Europam.

Arabibus tamen, & horum omnibus asseclis intrepide vnus ex iunioribus Amatus Lu opMedicis opponit se Amatus Lusitanus, quem virum bonum nescio qua ratio- sitanus ponit se nè fabularum conditorem plures indigitent . Hic itaque, vt Vlysses Aldro- prædictis authoricauandus ex Fuchsio ipsum adducit, Molchiserum animal Capreoli minimè, bus. fed Leporis forma facit, quod viuum adhuc virgis cæsum necetur, & exenteratum contundatur, caro optimè pista in globos redigatur, pelle occisi animalis obuoluatur , & vesicarum illa forma (nos vtriculos appellamus) ad nos feratur. Idem Aldrouandus Albertum Ad Magnum quoque & Isidorum carnem totius animalis, præter apostema, quod odoriferum magis & præstantius carne creditur, odore optimo prasditam concedere affirmat.

Sed quoniam plurimum hadenus fidei F. Gregorio noftro tribuimus , qui Orientis & Occidentis Solis regna perlustrauit, & lineam Alquinoctialem septies incolumis nauigando transiuit, rerumque naturalium curiosus non minus indagator, quam indefessus verbi DEI buccinator fuit : æquum prorsus existimaui, si & huius de Moscho veram sententiam , vt quae nostram facile dirimere litem possit, huc adducerem, quam Hispanico ipse idiomate hunc in sensum mihi communicauit.

Vt illas, inquit, iam diuersorum, qui de Moscho (Hispani vocant Almiscqu ) F. Gregorij veridiscripserunt, opiniones omnes recenfere supersedeam, hæc certe conficiendi ca moschi descriptio.

Moschi verissima estHistoria, quam oculis meis vt vidi, ita sæpè experientia confirmata fuit.

Quod in certis nimirum Regni Chinensis Prouincijs, quales sunt Xantien & Forma mo Quinzay, aliæque, animalcula quasdam reperiantur, quas in siluestribus locis, schiferi ani vbi Cuniculorum modo terram suffodiunt, generantur. Magnitudine & forma malculi. sua Aaa 3

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI. sua mediocrem Canem ex paruorum illo genere æquant. Colore sunt pardo, vt Hispani dicunt, siue ex obscuro rubro, ac cinereo mixto, aliqua tamen albis nigrisque maculis lignantur : pilos raros, dissitos ac duriusculos habent.

Pedes ipsi sunt largi, vnguibus canis instar armati, sed longioribusacutio ribusque, quibus facile sibi fpeluncas in terra fabricant. Rostrum oblongum, Caninum,dentibus probe munitum . Aures habent curtas & rotundiusculas, oculos paruos & minime alacres, similesillis, qui morti vicini sunt. Non quidem multum agilia,sed vafra admodum sunt, vbi abscondendi fub terra necessitas illa vrget His arcibus autem ab illis, qui moschi mercaturam exercent, hæc animalia capiuntur : circumdant loca, in quibus dimorari eadem norunt, vel igne, vel retibus ac canibus, atque in subterranea loca profugere compellunt, quæ postea fubfodiendo, vel alia industria extrahunt, in tanto sæpius numero,vt ad trecenta etiam capiantur. Hæc subitò iugulant, sanguinem, qui in ipsis maxime abundat, in vate aliquo mundo (Porcellanam vocant) colligentes. Tanta autem, quod mirum est, sanguinis copia in quouis horum animalculo inuenitur, vt sæpenumero, quando extradbus fuit ac concreuit, videatur rotius reliqui corporis molem superare.

Posthæc pelles ipsis abstrahunt, exenterant, & ab omni illuuie intestina emundant. Quamuis aliqui, vc maiorem moschi quantitatem nanciscantur, impura cum puris relinquant. Qui vero priore modo procedunt,cum fanguine meliorem & teneriorem armorum ac coxarum mufculofam carnem, cor ac hepar simul in lapideo mortario vnam in massam contundunt, ex qua folliculos,siue ex pelle horum,siue aliorum animalium paratos inferciunt,loco vmbroso suspendunt, siccantque. Et vbi iam semiaridi fuerint, sub terra defodiunt, ibi nempe, vbi quotidie vrina proijcitur. Post tres inde quatuorue dies refodiunt, omninoque in vmbra exiccarf permittunt. Et hic est præstantissimus moschus, qui pro Rege ac Principibus saltem consicitur.

Sed ille, qui communiter circumfertur mofchus, crassiore Minerua elaboratur . Contunditur enim totum fimul animal cum omnibus suis partibus, ofsibus, intestinis, & pellis quoque portione, donec ad maffam tenerrimam redigatur, ex qua vtriculi illi ex eiusdem animalis pelle confecti implentur, & intestini aliqua parte obuoluuntur, paulisper ficcantur, loco vbi vrina effunditur, fub terra per paucos dies reconduntur, & denuo in vmbra suspensi exiccantur.

Et fic quoque , fi quis veficulas illas mofchi plenas,quæ ob temporis diuturnitatem odorem perdidisse videntur, haberet, has linteolo prius obuolutas eo loco sepeliat, quo ab hominibus vrina reddi solet, post quatuor aut quinque dies refodiat,vento,non Soli exponat,redibit pristina odoris præstantia. Atque næc veridica conseilionis moschi est Historia, cum alia? omnes fabulolæ mihi videantur. Velim & hoc sciri,maximam inter primum ac fecundum moschum esse differentiam , cum tanta prioris ex Pinguitie ac carnibus cum Corde & Hepate confecti fit odoris præstantia atque fragrantia, vt vnica drachma plus virium habeat, quam vncia tota alterius. Quare prior ille Regni Chinensis Proceribus tantum cedit ; posterior extra regnum per varias regiones a mercato-' ribus 558

Modus capiendi illa.

Modus parandi moschi pretio fioris.

Modus coficiendi mi nus nobilem moschum.

Odoris in moscho de perditi recuperatio.

Differentia inter primum & secundum moschum.

559 10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. ribus distrahitur, & maximae loco gratiæ habendam , si ex primo quis a Chinensibus aliquid extorquere valeat.

Narrant aliqui de nescio quo alio animali, quod eodem in Regno Chinæ, ac nouo quoque Mexico inueniatur,figura Mustelæ altius longiusque paulò, quàm Alij anisit Sciurus , tefticulis oneratum adeo enormibus, vt suspensos minime gerere, mal aliud moschifesed terram contingentes trahere cogatur, quique æquali cum toto reliquo cor- rum descri pore fint podere, quibus oppressum, cum a Canibus agitatur & euadere non po- bunt. teft, ipsosmet dentibus illud mordicus detruncare & liberrimè postea aufugere . Hos vero a Venatoribus colligi ac contundi tefticulos,qui optimum ipfis Ex huius Mofchum præbeant. Hoc ego,cum nunquam viderim, nec quicquam propte- testiculis moschum rea de eo certi affirmatique afferre possum. confici dicunt. genere prædicant, ex Alij non defunt, qui animal quoddam ex Ceruorum quo folliculi illi mofcho pleni auferantur , quod pro mera similiter fabula haAlij aliud beo . Atque sicdenuo primam moschi, quam attuli hiftoriam,confirmo, quip- effe crediút pe quam oculi mei, quibus credere poffum, conspexerunt. Hucufque F. Gre- ex Ceruorum genegorius noster. re.

Atque dum huic opufculo meo ita inuigilarem,nonnunquam me visum ve- Hæc F. nit Rochus Ezechiel Bauthfchner . Hic decennium integrum in Hispania exe- Gregorius αμτóπτϛ. git, qui ex milite quem in Africa egit, Medicus effectus, Salamanticæ Hispaniarum illis Athenis non contemnenda Galenicæ doctrinæ fundamenta ierit, & Arte,quam Marte clarere maluit.. Hunc ego percontatus sum, quid de Mofcho sibi apud Africanos & Lusitanos innotuisset, Qui cum ea mihi respondisfet, quæ cum F. Gregorij historia valde conueniunt, hic adscribere illa non grauabor.

Animalcula illa , inquit, ex quibus Lusitani suum conficiunt moschum, ego ipfe in certis Lusitaniæ locis desertis, quæ peragraui, non semel tantum vidi , quas paulo sunt maiora, quam illa, de quibus supra F. Gregorius historiam suam pertexuit. Figura sua non Cani tamen, sed Feli sunt persimilia.

Habitant in locis saxosis plerumque ac siluosis, vbi Oleaftri præsertim & Quercus consitæ viuunt, quæ glandes ferunt dulciores castaneis nostris, quæ ob id ab incolis magni æstimantur, diligenter colliguntur, ac vicinioribus amicis do- Animalia ex quibus no mittuntur. His fe animalia ea libenter sustentant, & vbi necessitas premit, Lusitanicus Moin ijsdem arboribus etiam fe abscondunt ; quibus laquei ac pedicæ ex filo œneo schus fit, parantur,& cuniculorum modo illaqueata capiuntur. Horum fanguinem Ve- Felibus sut similia. natores extrahunt, carnes separant & loco perslabili, vbi nec Sol, nec humiditas dominantur, resiccant.

Aues deinde capiunt quasdam , ab ipfis Aquilas vocatas, Aquilæ tamen minimè funt, fed Accipitribus noftris forma similes quidem, mole vero duplo maiores. Harum itidem carnes ac fanguinem reponunt siccantque, & ad Apri- Auium qua rundam ca lis mensem vsque reseruant ; quo tempore viret, vigetque maxime herba ro & sanad mo quædam, ab Incolis Pico di Grulla dicta, hanc quoque tunc demetunt. Est au- guis schum adtem planta hec tam fragrantis moschati odoris, vt certo affirmare possim, me hibetur. longinquis e locis eandem crefcentem olfecisse, euulsisse non raro, & pro mea recreatione in itinere mecum detulisse ; Ab hac planta odorifero plena humore deter-

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. Moschi co determinatam quandam succi quantitatem exprimunt, & cum prædictis carfectio Lunibus ac (anguine commiscent, in marmoreo tundunt mortario, & reliquam, sitanici. vt memorauerat F. Gregorius, ad vnguem adhibent operam. Tum in loco, in quo sæpe vrina euertitur, bene inuolutam pastam sepehunt ; vel vtriculorum Odor ex aliquot horum in vafe illo, σϰαφίον vocant Græci, in quo ( fit auribus honor) hufætore ipsi concilia- manorum tam siccorum, quam liquidorum colluuies recipitur excrementotur. rum, suspenduntur, ad tres quatuorue dies detinentur. Exemptos inde & in vmbroso cubiculo bene siccatos externis mercatoribus diuendunt . Locus animalium horum natiuus eft in Portugalliæ Confinibus , imo magna pars in ipsa eft Portugallia sita . Termini Lufitaniam attingentes vocantur Serra de Gatta. In ipfa autem Lusitania existens locus dicitur Serra de Stela. Atque hæc est succincta moschi Lusitanici parandi narratio. Mofchi quidem opificium ipse ego non vidi ; animalia tamen & plantam moschatam sæpius vidi. Reliqua curiositatis gratia ab Incolis didici, quibus fidem denegare piaculum duxi. Hæc Rocchus Ezechiel Bautschner Medicus.

Apprime hæc omnia cum F. Gregorij enarrationibus congruunt, quæ fi vera funt ; non erat,quòd tantopere Amatus Lufitanus a plerisque scriptoribus illis, qui ex libris, quam rerum vsu & magistra experientia discere malunt, exploderetur Neque enim Arabum de Moscho (criptis tradita documenta eam vim & energiam habent, vt nullum dubitandi locum relinquant, neque ea verisimilitudine mihi videntur, vt omnium fubito animos capiant, & contrarium sentientes refellant.

Quid igitur in hac nobis controuersia statuendum ? Certitudine forfan omQuid in hac con- ni deftituti in ambiguo hucufque versabimur ? Aut conuenire putemus, vt tot trouersia statuendú. clarissimis animalium Scriptoribus vnicum tandem F. Gregorium nostrum, Amatum Lusitanum opponamus ? Atqui nec aduersariorum argumenta HercuQui moschum ex lea mihi penitus esse videntur. Legat cui placet, Aldrouandi cap. 20. de QuadruCapreolo petunt, no pedibus Bisulcis. Reperiet miram eorum, de ortu moschi varietatem : quandolatis sibi huius animalis moschum faciunt ; aliqui veconstant. quidem horum aliqui vmbilicum sicam circa eundem, alij in inguine abscessum : Scaliger sanguinis collectionem fiue apostema in ventre : alij folliculum certum efle in hoc animali constituunt, qui si semel excindatur, non producat amplius moschum : alij vt Alexander Benedictus, simile quid euenire, quod in mulieribus menstrua patientibus opinatur. Et ferme quot homines, tot sententiæ.

Non miror itaque Fuchsio apud Aldrouandum suspectum esse Arabum hoc decretum , quoniam in moschi descriptione plurimum variant. Hic itaque moschifero animali tumores tales esse autumat, quales in Castore & Leporibus reperiri inquit, quos vulgus teftes nominat, & ob id Lepores omnes simul mares ac feminas efle credit, a quibus ipfe odoratum illud pus emanare arbitratur . Sed & hunc non minus erronea duci opinione existimo. Cum enim moCur mo- schi animal capreolum æmulans, tam rarum ac peregrinum sit, ex quo illud schum no possit effe extrahi tam nobile odoramentum creditur, vt in hodiernum vfque diem a quotumorum quam vix rectè descriptum aut depictum videatur (neque enim æque notum excrementum. est atque Zibethicum, familiare iam pene nobis effectum) vnde quæso tanta. odora560

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

561

odoratissimi huius siue puris, siue saniei, ex vno atque altero tumore, siue san- In solo Regno Peguinis coagulati quantitas eximatur, vt cunctæ non modo Europæ, Asiæ & ruano plus moschi cóAfricæ, sed America etiam toti sufficiat ? Cum insolo Peruano Regno F. Gregorius sumitur mihi certo affirmet plus moschi in cibis, potu, dulciarijs, vestibus, alijsque quã in tota Europa. delicijs consumi, quam in Europa vniuersa . Neque enim in singulis ferme poculis potus fui moschum tantummodo soluunt & abliguriunt, sed in integris quoque vinorum dolijs compositionem ex charyophyllis, Cinamomo, Citri & cibis po Aurantiorum corticibus, cum plurimo moscho in facculos congestam suspen- In tu & medi dunt. Quam & ad Epithemata cordis confectionem in stillatitia florum Citri camentis maxima atque Aurantiorum aquis macerant, & in virium debilitate applicant, in- moschi coin Peru tingentes pexum, sed nondum in fila contortum, in hoc ipso liquore fe- pia abiumitur. ricum, & cordi admouentes.

Cibus etiam sine hoc vix parari posse censetur, siue pulmenta fuerint, siue illirictus, intrita aut panis dulciarius, crustulata, liba, placentas aut artocrea coquantur, Addebat F Gregorius ex china locisque vicinis vbi Moschus paratur, Vltra viquinquotannis mille Arrobas,hoc est viginti quinque librarum millia vehi védique, ginti que millia ac per varias orbis partes distrahi, sed maiorem huius portionem in Nouam librarum moschi ex Hispmiam ac Peruanum Regnum portari, vbi cum minoris argentum astimetur, China quo tannis exquam alijs in regionibus, plus ibi Mercatores propterea lucrantur. Tantam trahuntur. autem moschi copiam quomodo vix nomine etiam nota bestia nobis subministrabit ?

Fauent huic non coniecturæ, sed veritati, nostri Vnguentarij & ChirothecaArgumenrij Romani, qui mihi certissimò attestátur, moschú sibi aliud nihil videri, quam tú efficax F.Gresanguinem & carnes tusas, (e enim dum in aquis illum odoriferis soluunt, fila pro gorij senmenta sæpius reperire, ac veluti neruosa & carnofa quasdam corpuscula, pelli- tentia. culas quoque, quæ vbi diutius aqua fuerint maceratæ, etiam in tumorem aliarum instar membranarum attolluntur.. Nec mirum adeo videri debet, carnes ac sanguinem moschum olere, cum alui retrimenta etiam quorundam animalium, illius prascipue quod Manes siue Martorellus dicitur, moschum odore Excremera plane æmuletur, id quod sæpissimè in Germania expertus fui, vbi animal hoc Martotelli moichum non cicuratum quidem,sed sua sponte per domorum tecta, gallinarum oua spirant. susturans sorbensque vagabatur.

Ne autem F. Gregorium, omni quis destitutum scriptorum authoritate exi- A varijs stimet, laudare nic possum Odoardum Barbosam Lusitanum, qui in Summario , authoritatibus F. suo Regnorum ac populorum Orientalium, verba faciens de Regno Aracam inter Gregorij cóBengalam & Pegu polito,his vicinos ait montes Capelangam dictos, cuius habi- relatio firmatur. tatores inquit, ferre Rubinos & Moschum ad magnam duitatem Aua, ex qua in Pegu & hinc in Bengalam & Narsingam & Pacem per Malacam transportantur.

Moschus, addit ipse, ex animali simili Capra conficitur Animalia hac excorianturs Odoardi & caro cum sanguine contusa in vesicas siue utriculos ex eadem pelle confectos aptatur, Barbosæ de moscho quos nos vocamus papos. Et hæc est pro verba est non veritas moschi, & apostema sicuti com- Grego-F. muniter fertur, & qui bene examinat moschi massam, in illa osa contusa reperit. Hæc rio. suffragari F. Gregorio & Amato plurimum possunt, vtcunque dicat Barbosa, Caprarum formà animalia illa, & non Catulorum aut Felium sigurà reperiri.

Verun-

562

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI.

Veruntamen hunc quoque ex auditu potius hausisse,quam oculis perlustrasse planè mihi persuadeo, cum hic ipse alio in libro eodem hoc primo Nauigationum volumine collectoris Ramusÿ , de ijsdem agens locis Aracam, & Pegu , contraria quodammodo didis suis afferat proprijs . Quas fingula pene verba in suas aduersus Cardanum Exercitationes Scaliger transtulit, Exercit. nempe 21, non facta Barbofæ tamen mentione, cum eo tempore liber hic nondum impressus quidem, per dodorum tamen hominum manus iret.

Huiusmodi historias Indicas cum plures prælo nondum commissas Scaliger possideret, & in suos subindè Commentarios aliquid rari nouique, quod CarVnde Sca- danum latuisset, insereret, magnam sibi nominis inde celebritatem concilialiger non rarò Indi- uit. Ait autem vterque. Animal moschi in Regno Pegu simile esse Gazelæ, alca noua bum, dentibus Elephanti sed paruis, sub ventre & pedore ei apostema nasci, afferat. quod vbi sectum fuerit, hirudines pro reliquo extrahendo sanguine , animali admoueri, has postea siccari, contundi, prioris fanguinis per apostematis sectionem extillati, & viribus efficacissimi pauxillo, hos pulueres vigorari, & adulteratum ita mofchum præparari. Hæc inquam, omnia quanto auritis minus, quam oculatis fidendum sit testibus, indicium non leue facere possunt.

Vt verum sit, quod supra etiam ex Scaligero monui, scribendi periculum sæpenumero ex aliorum pendere mendacijs.

Sed lepidum mehercle est, non deesse, qui iam caufas repererint quoque, cur Natura tumores illos Mofchum cotinentes in Capreolo vel Capra fabricauerit, Nimis fa- vt videre licet in Calceolarij Iunioris musæo impresso, has nempe quod animal ciles quidam sunt hoc paruo Liene praeditum, in huius subsidium eiusmodi tumores nactum fuein causis reddendis. rit, vt per eosdem humor ille faeculentus expelli posset. Cum tamen, qui eo modo philolophantur,nec animal viderunt, aut si viderunt, an illud verum moschum fundat, anatome certè an magnum, an paruum habeat Lienem , experti nunquam fuerint. Scilicet adeo in procliui est Rationalibus didis Medicis, ad quodlibet propositú problema sæpenumerò etia data opera fidum,rationibus respondere, atque imber quado pluit : sed rationibus profedo plerumque plumAuthores beis & elumbibus. Adstipulantur & F. Gregorio hæc in Gesnerianis descriptioquidam F. nibus Roderici Lusitani verba : Moschi verò compositio ex multis potius, quam naturaGregorij Cuniculo Dapsico, idefl, basis cuiusdam animalis cui similis, sententiæ sanguis est, qui lis resest, fauentes. odor pretiosissimus ad nos, tanquam præcipuè Pegu prouincia affertur. Nec re* ex India Rodericus centissimi desunt nobis fauentes authores. Aldrouandus dido loco, cum DenoLusitanus. minata moschi recenset, & circa finem haec verba adiungit: Regnum præterea AldrouanChinæ animalia generat magnitudine Canum, quæ moschum producunt. Incolas aiunt,ea dus. occidere atque sepelire, vt sic putrefactorum carnem sanguinemque in puluerem redigant.

Aiuntque & alia in India generari animalia moschi plane odore , quibusque hic adulteratur.

Petrus IarEt demum quid clarius his Petri Iarrici Iesuitæ verbis ? qui è postremis vnus ricus Soc. est, qui res Indicas descripsit Lib. 2. cap. 17. Thefauri sui Rer. Indic. Est in Iesu.

China inquit, aut non procul inde animal, quod moschi materiam suppeditat, quod odoramenti genus veteribus tam Græcis, quam Latinis incognitum fuit, nares tamen quam iucundissimè afflat; sanè chinense mofchum ceteris prœfertur. Animal efl Vulpis magnitudine

563 10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. gnitudine, siluas incolere solitum: hoc assiduis virgarum fustiumque verberibus enecant , vt totosanguis diffundatur corpore . Cadauer putridum & iam aridum frusta-tim, non detracta pelle discindunt, sacculosque inde parant, quos Lusitani Papos nuncupant . Pantoia vero e ventriculo animalis cuiusdam feri, quod Fele paulo grandius, educi moscum creditnec in China ipsum, sed in regione proxima reperiri. Cibettam haud dubie intelligit : vel si idem omnino animal cum eo quod descriipsimus, credendum nobilius ac pretiosius mofcum ventriculo aluoque educi, vtque maior illius fit copia, verberibus ipsum, quo ad cetera membra diffundatur odor, enecari ; Chinenses tamen Lusitanis ipsum , quamuis alio e dubium loco, diuendunt.

Is, qui extremam porro manum Chinefis Regni descriptioni addidit, est NiNicolaus colaus Trigautius amicus meus, qui duos integros in illo Regno dimoratus an- Trigautius Societ. Ienos , Romam postea veniens , non semel me tantum inuisit, & Ordinis fui So- su. cietatis Iesu sacerdotes ad idem nunc Regnu plures reduxit. Hic libro, cui Christianæ Expeditionis apud Sinas titulus,capite illo, quo describit res naturales, quarum ferax est Sinensis ager, inter reliqua haec habet : Medicas herbas alit, quas alia regiones non nisi importatas norunt, maxime Rhabarbarum & Muschum , qua ab occafu Saraceni Asiæ vniuersæ, exinde Europa inferunt incredibili commercÿ lucro: cum hic vilissimo pretio distrahantur. Nam Rhabarbari libram obolis decem emptam, Senis septenisque aureis in Europa diuendes. Hoc ipsum mihi F. Gregorius confirmabat, moschi ibi vnciam quarta parte aurei venire , quæ hic Romæ sedecim Philippicis,siue Scutatis venum datur. Verum hoc non fatis capio,quod Trigautius Muschum inter medicatas herbas reponit , nec ex animali desumptum meminit, quod ipfum fugisse tamen vix credi potest. Neque enim per Muscum, tomentum illud arboreum,quod veteres non ignorarunt,intellexisse putare illum quis possit , quod à Sinis ad nos deferri nemo vnquam commemorauit. His itaque verbis quid dilucidius dici potuit ? Licet enim prædicti nobis assentientes authores exactam mofchi confectionem, qualem ex F. Gregorio habemus, nobis non dederint,in id omnes tamen inclinant, nó Capreoli, fed aut Canis, aut Felis, aut Vulpeculæ effigie moschiferum animal esse. Ne tamen tot Arabibus Posse forsan etiam Latinis iunioribus pertinacius obsistere velle videar , non abfurdum duxerim, concedi ex Capreolo posse & hoc odoramentum ex Dorcade,siue Capreolo etiam aliquo colligi. Ve- aliquo mo peruntamen, cùm omnes, qui de simili animali monimentis aliquid fuis consi- schum ti. visa gnarunt, ex aliorum potius relatione , quam propria nixi experientia moschi ex apostemate illo extradione scripserint : ego sanè reprehendi minimè debeo, si illi magis fidem adhibeam, qui mofchi ipsemet fabricam pluries vidit, & clarorum authoritate scriptorum testimonijs defendere se potest, quam qui ex varijs quidem libris, fed omnibus vnum tantum authorem sequentibus, discere maluit. Neque enim abfurdum effe fibi quis persuadeat, iucundissimum Odor moin vamoschi odorem tam herbis quàm animalibus, & fors etiam mineralibus com- schi rijs rebus repentur. municari potuisse . Plantæ notissimæ sunt inter plures Geranium moschatum Implantis. lua muschata,& flores bulbi illius, qui Vomitorius Dioscoridis aliquibus effe creditur & dipcadi,Muscari & Moschio Greco ob id Italis dicti. Inter fructus numerare licet Pyra moschatellina & moscharola dicta, vuas quoque moschatellas, quam- In animalibus. uis à sapore potius, quam odore hoc nominis acquisiuerint. Ex animalibus Polyporum

564 ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI lyporum speciem vidi Moschum apprimè referentem. Sunt & Cercopitheci, & serpentes quidam, & Muris quoddam genus, cuiusmodi sibi à Ludouico Gozadino donatum scribit Aldrouandus , Moichi odorem fragrantia . Qui idem , D. Hieronymum , dum moscum peregrini muris pelliculam esse dicit, huius odorati muris pellem intellexisse arbitratur : vtcunque alij interpretentur, potuisse S. Hieronymum intelligere potius folliculum illius animalis moschiferi, ex cuius pelle adhuc pilosa vtriculi fiunt & moscho implentur , qui muris pellem quodammodo imitari videntur, vnde forsan Moschi, seu Musci Etymon a Mure nempe deriuatur . Sed de huius Etymologia plura leges apud Aldrouandum.

Incunda Deessem hic partibus meis, nisi, quod cum animi delectatione mihi ausculnarratio de Elepháto tanti idem F. Gregorius narrauit, recenfere pergerem . Ab Elephantis nempe rú sudore exhalare, quem cum voMoschum in Indijs Orientalibussuauissimum moschi odorem olente, luptate quis percipiat, fi cubicula eorum,vbi in vmbra detinentur, ingrediatur . Quotielcunque autem operis adhibiti in sole versari coguntur , ludor ipsis erumpit tam suaueolentis moschati odoris, melleæque consistentiæ, vt a longè muscas omnes ad se deprædandum alliciat, quas turmatim confluentes, miserum male animal diuexant. Cum enim nec cauda breuiore, nec proboscide fe fatis defendere queat,extendit quam potest maxime & explanat pellem suam rarissimis & longe a se dissitis pilis consitam , adeoque glabram plane , ac molestissimis muscarum suctibus expolitam : ac vbi ingentem bestiam mascarum Myriades obsident & moschatum melleumque depascuntur fudorem-» , in rugis plicisque illis Elephas momento temporis totam corrugat pellem, ebrias veluti bestiolas ex inopinato comprimit,occidit,sicq earum fefe molestia liberat.Si quis autem fudorem illum cóchyliorum testis, quod Indis facere consuetum est, detergat, & in vascula corriuet, moschi odori minimè cedentem & suaueolentem naribus succum lucratur.

Aristoteli plurima Hæc, si Aristoteles nouisset, cui Elephanti ignoti nequaquam fuerunt, non animalia problemate 4. Cur animalium nullum suauiter oleat, excepta ignota sue quæsiuisset Sed. 13. runt odo- Panthera ? Iam enim plura odorem optimum fundentia, non bestijs tantum alijs, rem optimum spi- quod in Panthera ipse fieri putauit, sed hominibus etiam gratissimum spiranrantia. tia animalia descripsimus, Et quod mirum quidem est in sudore & fæcibus earum illum reperiri, quas tamen ceu excrementa & cruditatis aliquid particideberent. Sed Hucusque pantia, exmente Aristotelis eodem loco, fœtere potius omnia de Zibe- nunc non libet ex Aristotelis, in Problematibus, placitis odorum essentiam caurho & mocho. sasquerimari & examinare, quod alio commodiore fiet loco. Nunc igitur imposito, Algaliæ & Moscho , fine ad Ambram odoratam griseam & Ambracani plurimis dictam, me accingo.

AMBRA Multorum, Disquisitio Ambræ, clarissisimorú Naturæ Professorú, Medicorú GRISEA se u odora- ac Historiographorum ingenia hadenus torsit. Quare, ne actum agam, plerasqta. horum cótrouersias preteribo, vel summa saltem rerú capita delibaho : vbi tame quod F.Gregario de Boliuar & mihi probabilius videtur, proposuero prius : cú rectú & suiobliqui regula rede dicatur. Hic igitur meis indudus precibus hac suá patrio, vt solitus est, sermone de Ambra grisea seu odorata,non de Succino inquam,

565 10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. quam, antiquorumsententiam mihi scriptis consignauit.

Et de Ambra inquit ille, non desunt qui diuerfimode opinantur. Ali- F. Gregorij verba & qui semen efle statuunt Balasnas , qui falluntur. Alij quid vomitu reie- mens de ctum, qui & ipsi errant ; cum non doceant, qua ratione, aut quibus ex- Ambra odorata. pleta cibis eum bestia patiatur. Quod aeque illis vsuuenit, qui excrequi menta efle alui credunt. Et licet aliquando quod dicunt, verum esse Errant putant esse contingat, tam exigui tamen Ambra illa excrementitia est momenti , Balane excrementú. vt decem huius libræ, valore & viribus ab vnica veras Ambræ vncia vincantur.

Hoc igitur certissimum est, Ambram non esse aliud quam Bitumen & Ambra eft Bituminis quoddam veluti terrae excrementum, quod ab eiusdem visceribus in maris species. abysso vi mineralibus innata, expellitur. Experientia enim conflat,.immem sam huius quantitatem ibidem generatam & expulfam non tam terree ipsi, quam fcopulorum & cautium radicibus fpongiformi quidem , fed molli admodum fubftantia adhærescere . Huius autem substantiæ mixtura talis Piscibus ciest, vt cuncti omnimodo pisces magis illam , quam vllum alium cibum lautus bus est. escamue appetant* Ast quoniam hæc vt diximus, in mari imo stabulantur, quo omnibus indif- Ad maris profundú ferenter piscibus, propter frigiditatem & profunditatem penetrare haud est non omnes pisces peconcessum ; hinc sit , vt non nisi Balænæ eo pertingant . Quemadmo netrant. dum enim inter gressilia ac reptilia , alia arbores altissimas & montium culmina conscendunt, aha in fuperficie terras gradiendo corio eius adhærent : curfus aliqua sunt velocissimi, & alia tardius incedunt : & inter volatilia vix humo fe aliqua tollunt, vt Hirundines : alia etiam ad supremam aeris regionem contendunt vt Aquilœ, & alia media volant via : ita in mari prorsus euenire putandum eft, vt piscium aliqui in suprema dominentur huius regione , alij mediam fulcent , & Balasnas demum Balænæ ad maris ima infimam attingere valeant. Eft autem inter immania Cete species quædam, descendút. quæ corporis mole reliqua vt omnia fuperat, ita in profundissima pelagi descendit, ibique hac bituminosa viscosaque materia, siue Ambra vescitur .

Efle autem pinguem Ambræ aliorum inftar bituminum substantiam, vel hinc Ambra pin disces, quod nec aqua nec aceto, sed oleo dissoluitur, cum simile simili gau- guis est. deat , eique libenter adhæreat, Cum ingens igitur hasc belua ad imum se maris fundum demisit, tanta in Ambram gulas auiditate inuolat , vt cum maximam eius partem vorare tentet, partim roftro , partim cauda se hinc inde motitando, & fors etiam Balæna ma toto se corpore cautibus , quibus Ambra adnascitur incumbendo , ne a ximá Ambre molem mari interea dum appetitui suo satisfacit , sursum pellatur ; immensam, à terra & scopulis se eius molem feparet ac distrahat, quas ad centena aliquando librarum millia parare vaascendit. Hæc vbi iam suæ fatisfecit voracitati, fuperiora petit, & non. raro vbi let. maiori quam ferre possit, se onerauerit copia, eius partem reuomit, quæ si Balæna vomit aliquáita confestim haberi poflet,satis adhuc præstans Ambra foret. Alui autem ex- do Ambræ partem. crementa nauci sunt & Ambram parum redolentia.

Perfectissima vero Ambra illa est, quam Balæna non deglutiuit, sed quæ Bbb

566 ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI. maris superficié eructauit, id quod ipsi haud difficulter eueOptima quæ sua sponte ad Ambra que nire potest, cum natura suà pinguis ac leuis existat. Vbi itaque ad supremam ilsit. lam maris regionem emerfit, eiusdem incolis piscibus præda fit optatissima. In hanc enim maxima illi copia se accingentes irruunt,massam discerpút , & quitam opiparo sibi cibo particulam abripit, eam tam diu agitant, donec Ab omni- libet ex bus indif- ad maris littus adiuuante ipfo vndarum reciprocantium motu,propellant. Fieferenter pi scibus co- ri tamen non raro solet, vt procellarum æstu & ventorum propulsu maxima meditur. etiam frusta antequam piscibus efca siant, extra mare proficiantur . Vbi autem iam littori vicina aliqua massa reperitur, ibi minorum gentium pisces turmatim congregantur, & quantum volunt possuntque, exsaturantur.

Quod vbi insicco iam collocata Ambra demum firmatur, nec adhuc a præNecà Cá- datoribus tamen Cancris auibusque tuta remanet, quas tam diu huic insistunt, cris & Aui bus tuta. vorantque, quamdiu a sole non penitus exiccatur. Et nisi his subiaceret est. periculis, iam maior huius copia inueniretur , viliorique pretio diuenderetur.

Quid sit Solent vero Cancri illi magis Ambræ portioni inhærere, quæ grisea dicitur.

Ambra grisea pro- Est autem hæc nihil aliud , quam partes Ambræ magis fibrosæ. Videtur priè. enim haec per neruos feu venas ac quodammodo radices fuas scopulis ac ipsi fub mari terrae adhærescere , per quos neruulos feu denfiores particulas Ambra suum ex terra originem & incrementum adipiscitur . Et hanc ob causam grisea Ambra densior :, grauior adeoque efficacior etiam existimatur.

Atque haec vera & realis Ambra efl:, qualem ego vidi in oris & littoribus Vbi F. Greg. illam Brasiliæ & Mosambigue. In Oriente quoque in littore Angolæ. repererit Et praeter hanc relationem reliquæ omnes sunt absque fundamento, ob id nihil caufarum afferunt, cur ijs credatur. Quod fi tamen nondubiae, nemo meis velit fidem verbis denegare , sua ipsimet libera maneat phantafia & opinandi potestas, hunc enim ego certum fecurumque redditum.» velim, a nemine mortalium ob id , vllam hæreseos suspicionem ipfi impingi Hucusque debere. Atque haec volui ex F. Gregorij mente ac præscriptio statim meis praeliF. Gregobare Lectoribus , ne in hoc Ambræ pelago controuerfiarum vndis plenisrius. fimo , dubitabundi diutius fluctuarent, sed certum in prolpectu portum haberent , ad quem vela dirigerent. Reperio autem à diuersis scriptoribus, Ambram tam Plantarum, quam Animalium ac Mineralium in classe collocari, ex his enim tribus omnem Galenus & ceteri Medicorum silij materiam medicam deriuant.

Plantis Ambram Scaliger accenset Exercit. 104. cap. vel particula 10.

Scaliger Ambram his verbis : Facilius inclinat animus Ambram esse fungi speciem. Cortice siquiplantale quid facit. dem obductam massam vidimus, nec fine squammularum vestigÿs vt in Fungo vetulo. Intus globulorum cohæsionibus potius accedit ad Tuberum naturam quorundam, quæ papillatim concreta sunt. Si quid ad persuasionem facere potest , aliud huc adducendum. In Rutenis fungillos nasci perpufillos , 'valde odoratos, ad Pyrenæos etiam odoratiores, quos Mosserones 'vocant. Verum hæc, quae vltimo affert loco de odore argumenta, parum persuadent. Iam enim supra Mofchi odorem quoque

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 567 quoque tam in Plantis & Mineralibus, quàm Animalibus reperiri probauimus.

Spongiformis substantia etiam, cum e viuentis cranio & cerebro læso hominis, vt planta ex terra crescit. Quin è metallicis tam Naturæ sponte, quam artis industria elaboratur. Vidi argentum viuum ad hanc substantiæ formam arte adductum, & exiguo labore in Mercurium currentem reductum.

Fungus Scaligeri puerile figmentum est, inquit, Libauius in suo de Ambra tra- Scaligeru Libauius ctatu. Videtur autem ipsi hæc opinio duplici de causi explodenda : tum quia vi- impugnat. dendum esse iubet, an sub mari fungi planta nasci possit ? tum quia in tátam, molem, quanta reperta fertur trecentarum librarum, imò Insule magnitudine, non videatur possibile excrescere fungum posse. Veruntamen priori Libauij obie- Responde. tur Libactioni facilè satisfit, cum videamus non paucas in fundo maris imperfectas, uio pro Sca aliasque perfectas plantas viuere . Im perfect arum à se in mari obseruata- ligero. rum, in suo de Imperfectis plantis Lib. mentionem faciet Princeps. Cœsius nofter. De perfectis hæc habet Pigafetta ex Odoardi Lopez nauigatione ad Congianos instituta: In arte Insulæ Loandæ continenti opposita, nascuntur in locis humilioribus sub aqua arbores post defluxum maris conspicuæ, quarum radicibus magnæ adhærent ostreæ, carne pugnum hum anum aquante, sapore iucundo. De mole ingenti hu-

Maris va-

iusmodi fungi respondendum foret , maris vastitatem non dedecere vastissi- ititas vt in gentes bemam plantam imperfectam, & fungosam præsertim, quæ minerale terras excre- stias, ita os mentum videatur, informe veluti & telluris inutile pondus ; si organorum & maxint fungos pro pos partium distinctionem saltem intueri velis . Considerare, quoque poterat , nul- ducere se videtur. lum vnquam terrestre animal marinas belluas mole attingere,cum Plinius memoret Balænas quaternum iugerum, & Pristes ducenum cubitorum. Idem Alexandri Magni classium Præfectos retulisse scribit, huiusmodi bestiarum offa quadragenum cubitorum longitudinis reperta fuisse. Quare minus mirum, fi etiam marinus,quam terrestris fungus maior existat..

Andreas Baccius, quem inter classicos iure ac merito scriptores collocare pos- Andreas Baccius sumus, quo ego primo vt Romam veni sesquiennio, magistro vsus, secundo vix Medicus celeelapso Cathedram ipsius in rerum naturalium professione adeptus sum, in opere Rom. berrimus suo de Thermis celeberrimo, lib. 5. credidisse visus fuit Ambram esse Animalis Ambram animale excrementum. Non dissimile autem veri fit inquit, quod relatum ab Indis audiui a vi- quid cenrò Principe : Ambar piscis quoddam esse excrementum, vt Zibethum Catti Indici, & Mo- set. schus & Castorium, qui quar undam adnascemium herbarum pabulo satur, gignat aliquando abscessum in ventre intimo. Quo dirupto tria habentur Ambaris genera. Aut liquor emanans supernatat aquis, idque optimum : aut à pisce sponte euomitur, quod vilius, nec satis digestum : aut pisce mortuo ac eiecto ad littus inuenitur promiscuum partim candidum partim nigrum.

Huic opinioni valde illa quadrant, que Carolus Clusius in Annotationibus suis d a Ambari caput Gaziæ ab Horto, adfert : intellexisse nimirum se à Seruatio Marel Alia argumenta ex Burgundo,qui Ambari, Moschi & Gemmarum cognofcendarum causa pluri- Clusio quod ex mas peragrauerat regiones, Ambarum nihil esse aliud, quam recrementa in veræ Animali sit Ambra.

Balænæ ventriculo collecta. Plurimos autem in hoc decipi, quod pro vera Balena orcas. Physeteres & similes Cetaceos magnis dentibus preditos pisces habeat, cum vera Balæna dentibus careat, pisces integros voret, inde viscosa in stomcho Bbb 2

568 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. cho & indigesta massa congeratur, in qua sæpius deuoratorum rostella PolyQuæ vera dicatur Ba- porum inueniantur. Non mirum itaque , cum in magnorum Cete ventribus læna esse.

Ambram nullam repererint, si hanc ideo opinionem, Ambar animale quid esse, reprobauerint, quandoquidem veras nunquam Balænas secuerint.

Opportunissimum nunc accidit, vt de hac vera putata dentium læna, vel in Romanorum nostrorum gratiam ea hic scribam, quorum partem ipsi mecum viderunt, partem ex side dignorum auditione ego accepi, cum ea præcipue ad hanc nostram aliquid facere controuersiam, & lectorem ipsum non parum delectare videantur.

Circa Februarij mensem elapsi sexcentesimi vigesimi quarti supra millesiVeræ putatæ Balænæ mum anni, eiufmodi Balaena non procul à Castro S. Seueræ maritimo triginta descriptio. forsan ab VRBE milliaribus distante, inter duos scopulos sed iam exstincta appulit. Erat haec bellua longa palmos LXXXXI, crassa L. Os longum XVI. latum X. ini quo aperto & trabibus suffulto , commodum equo insidens homo spatium habere poterat. Lingua longa XX. palmos, quæ ex neruosis crassisimisque fibris carne rubra intertextis componebatur.

Mirabilis Dentes hic nulli , sed horum loco videre erat corneas laminas nigriusculas, dentium forma in splendentes & oblongas, veluti si tot retortorum gladiorum, quos Acinaces hac Balæappellare solemus, vaginæ coriaceæ essent, eo ordine positas, vt sistule illæ stanna. neæ in Musicis disponi organis solent. Harum breuissima (quarum duas ex recentibus gingiuis, si modo gingiuæ dici merentur, abscidi, domique conseruo)semipalmari logitudine erat, ceteris paulatim accrescentibus, vt longissima sex palmos etiá superaret,sed crassitie vix digiti minoris vngué attingeret, latitudine vero ad quatuor vix digitos ascenderet. Hæ omnes subtiliore & tenuiore sui parte secundum totam earú longitudinem pilos etiam semipalmari longitudine adeo hirtos promittebant, vt metas porcinas setas esse iurasses. Quæ tamen, vt probè ego examinaui, aliud nihil erant, quam mera sila siue productæ fibræ ipsissimam illammateriam corneam (si tamen corneam appellare licet) constituentes.VBi enim alimentitio glutine hæ cópingebantur, ibi cornea siue coriacea illa substátia resulta bat, & vbi hac siniebat, pili ijdem (oli lógius excurrebat.

Cur den- Et quoniam Natura non voluit, vt hac tam mirabilis denciú forma ac series, tes hi cornei potius instar aliorum ossea tota ac durissima effet, quippe cum dentes hi sub palato stuquam ossei ctuarent, nec alueolis vt alij comprehenderentur, ideo debuerunt, superiore effe debuerint. qua palatum cotingunt parte,molliores ac veluti pilosi esse ; inferiore dura, cornea, coriacea ac quodamodo ossea, ytcúque appellare libeat, substátia præditi, vt aliméntum, quod deuorat bestia, aliquam ibi saltem resistentiam reperiat. Sunt enim hi détes diuerso plane modo situque, quam in alijs contingit, ordinati per oblongum videlicet palati fornicem porrecti, & minimè ex imo sursum erecti.

RondeleAduertendum hic tamen moneo Doctissimum Rondeletium lib. 16. cap. II. de tius in hujus Balænæ Piscibus, vel hallucinatum fuisse, dum Balænas huiusmodi describit inquiens : dentium descriptio- Dentes in ea nulli, sed horum loco in vtraque maxilla corneæ sunt laminæ nigræ, sensim ne videtur in pilos suillis similes, désirientes : quæ anteriore & posteriore siue interiore oris parte brelapsus fuisuiores sunt, in media longiores : ab interioribus lingua intus continetur & coercetur, inde se. educta, vel abscissa ita diffunditur, vt in eundem locum recipi postea non possit. Vel reuera Ba-

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 569 ra Balænas tales inueniri, quæ in vtraque maxilla eiusmodi deces sortitæ sint, id. quod vt credam,difficulter adducor. Nostra enim ia descripta in solo palato fiue superiore maxilla mirabile illum dentium ordine, figurá & cóstructioné monstrabat. Inferioris vero maxillæ labrum osseum, nigrum, obrotundum, maximæ crassitiei, sertis illis respondebat, quibus murorum summitates coronari solent.

Oculorum orbita maiori alicui vmboni siue parmæ, pupilla verò tornato Descriptio oculorum. ex finissimo Ebeno globo similia cernebantur. Cutis mollitie & colore Anguil- Cutis. las pellem æmulabatur. Circa corporis medium duae siue alæ, siue pinnas pal- Pinnarum. morum X. vtralibet, prominebant ; vbi corpori fixæ hærebant, trium erat latitudo palmorum, quae finem versus semper decrescebat. Cauda bifurcata la- Caudæ. ta X. & longa VI. palmos-, circa hanc caro mera neruosaque nec pinguis: superiora autem verfus lardum potius quam caro apparebat, ex quo magna olei Carnis. copia lucernarum vsui seruiens eliquata fuit. Sub hoc tamen lardo vera ac rubicunda caro latebat. Ossium, propter horrendum putrefacti cadaueris fetorem,non potuit tunc temporis examen institui.

Tota illa dentium ferme compositio suis adhuc connexa ordinibus Romam hácDentium seriem delata,ac Illustrissimo & Reuerendissimo Principi Francisco Cardinali Barberino conseruat Nobiliss. ( cuius felicibus auspicijs huic operi iam incumbimus) oblata, a Nobilissimo Cassianus Equite Cassiano Puteano Lynceo cum admirandarum alijs thesauris rerum na- Puteanus. turalium, studiosè conseruatur.

Similis,sed ingentior bellua Anno MDCXX. circa Corsicam & ipsa iam mor- Alia similis Balænæ tua reperta fuit, longa pedes centum. Solum lardum, siue carnea pinguedo pen delineatio debat librarum centum & trigintaquinque millia. Pro extrahendo intestino maioris. redo nisu maximo & coniunctis viribus septemdecim viri fortes operam suam impendebant. Hoc eius erat capacitatis, vt insidentem caballo suo equitem facillime admitteret. Triginta duabus spina dorsi vertebris conflabat, ex quibus varia sedilia consiciebantur. Et cum hæc fæmina effet, vtero fætum conclusum gerebat, pedes longum triginta, pondere mille ac quingentarum librarum. Ex huius mensura etiam præcedentis, quo paulo minor fuit, proportio si cui minus accurate eam descripsisse visi fuerimus, facile æstimari poterit.

Erit igitur hoc vera Balaena , cum dentibus eiusmodi, quos nos plerunque Cótroueran dedentes osseos albosque alueolis suis infixis dicimus, careat, si Seruatio illi apud titur scripta bel sit veClusium credimus, & ex hac sola pretiosum illud odoramentum Ambra scilicet ralua Balæna extrahetur. Verumenimuerò hanc belluam minime antiquorum Balænam esse, anciquorú. rede quidem meo iudicio Rondeletius autumat. Aristoteles enim lib. 1. de Hist. an. cap. 5. Alia animal gignunt, inquit, perfectum, ah a ouum, alia vermem. Procreant animal homo equus vitulus marinus, & reliqua, quæ pilis integuntur, atque in genere aquatili, quæ Cete appellamus, vt Delphini & quæ cartilaginea vocantur. Quorum alteris fistula data est, branchiæ desunt vt Delphinis & Balænis. Habent Delphini fistulam in dorso, Balenæ in fronte. Et Plin. lib. 9. cap. 6 Ora Balene habent in frontibus, ideoque sumaqua natantes in sublime nimbos efflant.

Huic autem iam a me descriptæ beluo, cum branchiæ adsint & fistula desit, qua ratione esse Aristotelis Plinij Balænam asseuerabinius ? Confirmauit autem mihi D. Bernardinus Radi Eques & Centumcellarum ( Vulgo Ciuità Vecchia) Architedus, fistulam in hoc Cataceo pisce se nulBbb 3

570 ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI. tamen examine cadauer bestiæ perlustrasIn hac Ba- se nullam reperisse , cum diligenti læna no- set, & designatum ære quoque euulgasset. Existmat igitur Rondeletius hoc stra nulla fuit fistu- nostrum Cete , cum Balaena neutiquam sit, potius Aristotelis & Plinij Muscula. lum esse, que Graeci µυσίπγτον dicunt. Et Plinius quidem lib. II . cap. 37. Musculus Videtur marinus , qui Balaenam antecedit, nullos habet dentes , sed pro ijs setis intus os hirtum , Antiquorú & linguam etiam ac palatum. Aristot. vero lib. 3. de Hist. An. cap. 12. Musculus Musculus esse. etiam piscis ait, pilos in ore intus habet vice dentium, quibus omnino caret, suillis similes.

Rectè hæc omnia Rondeletio adstipulari videntur, Balaenam neganti Cur non sit Muscuesse affirmanti. Et tamen non leuem mihi scrupulum inijcit: lus hec Ba- Mufculum læna. quod Aristoteles nempe & Plinius dicere velle videntur,ex palato animalis hos pilos enafci, cum in nostra hac bestia ex corneis illis laminis, quæ probe a palato separari possunt, originem fumant. Accedit Plinij authoritate credi debere, Mufculum non magnum piscem, saltem non ex Balænarum classe esse, cum dicat lib. 9. cap. vltimo : At è contrario amicitiæ exempla sunt præter illa , de quorum diximus focietate Balæna & musculus, quando prægraui superciliorum pondere obrutis eius oculis insestantia magnitudinem vada prænatans demonstrat, oculorumque vice fungitur. Hunc Oppianus & Ælianus Ducem Balaenae appellant, & Claudianus his versibus parui corporis facit: Si ruit in rupes amiso pisce sodali Bellua, sulcandas qui præuius edocet vndas, Immensumque pecus paruæ moderamine caudae Temperat, & tanto coniungit fædera monstro.

Et Oppianus lib. 5. conceptis verbis paruum appellat, cum enim de immanibus illis & cetaceis piscibus loqueretur, qui tarde mouentur, ductorem ipsis paruum hunc piscem attribuit : Pondere magnorum membrorum tarda feruntur, St lente aequoreo circumuoluuntur in æstu.

Hac ratione comes cunctis ductorque viarum Musculus est paruus visu, sed corpore longo, Et tenui cauda, paulo semotus ab illo Præcedit, monstratque viam, ducit que per æquor.

Ast quoniam idem Plinius lib. 32. cap. vltimo Musculum non inter paruos pisces sed belluas marinas, vt Physeteres, Balænas, Pristes, Orcas & similes numerat, putat Rondeletius eundem lapsum fuisse, dum priore citato loco, pro BaIænæ duce Musculum assignauit.

Scribit quidem Rondeletius, in huiusmodi edentulorum musculorum, siue In huiusmo di Balænis aliquando Balænarum malè creditarum, ventriculis non raro Ambram inuentam esse: Ambra reego opinor, minime conuincit, ibidem hanc ex male digestorum perta fuit. sed hoc, vt piscium viscosa massa enatam fuisse, cum idem ipse affirmet in eorundem stomachis nihil præter aquam, spumam, mucum, & fætentem Algam fine vllis piscibus, aut piscium frustis reperiri, vt vel hinc clarum euadat, eam mimmè carniuoram bestiam esse. Innostra certe belua, quam ad nostrum hoc mare mediterraneum appulsam iam satis delineauimus, nostri homines præter male olentia & naribus vix toleranda retrimenta,nihil quicquam offenderunt.

Et

IO.

FARRI

LINCEI

EXPOSITIONE.

571

Et hanc quidem bestiam, & quæ in ipsa continebantur pleraque, exacta. disquisiuit diligentia ex famulis quidam Illustrissimi Principis Cæsij nostri •, quem,cùm ipsemet ( quod maluisset hic rerum Naturalium curiosissimus Spedator & Obseruator) ob negotiorum & longioris viæ incommoda Aquaspartæ in vrbe sua retentus, coram adesse non posset, eò ex Ciuitella Casia Caltro suo à Maioribus Cesiæ Gentis in Tuscia edificato, nec longè à S. Seuera dissito, ablegauerat. Qui cum exquisitam partium omnium proportionem mensus esset, dentes etiam aliquot secum abstulit, qui in Principis Musæo hodieque inueniuntur.

Non defuerunt tamen nostra quoque memoria aliæ Balænarum species, dentibus non coriaceis aut corneis, led veris ac ofleis praeditae , quarum vna Astu-ræ loco non multum ab antiquissimo Neptuni maritimo oppido distante, in maris littus proiecta occubuit. Hoc cum littus eodem tempore animi & ob seruandarum simul quarundam maritimarum gratià raritatum, fortè fortuna idem Princeps Cæsius legeret, vertebram ex cauda, & dentem ex eadem Balæna nactus est, non absimilem planè illis, quibus Hippopotamos hic Romæ instructos vidimus.

Et pauculos ante annos demum, similis cetaceus & dentatus quoque piscis, sedparuus , vt apparebat, iunior prorsus Maccaresium Arcem mari contiguam, Illuftriffimi D.Hieronymi Matthæi Marchionis louij propriam,vndis iam & maris æstu confectus appulit. Hic etiam Marchio ; qui non tam nobilitate & diuitiarum , quibus affluit, quam bonarum literarum , Mathematicarum praecipue scientiarum laude clarefcere discupit, & ob id Principi Cæsio amicissimus, mihi beneuolentissimus ; Costam huius pileis Principi trãsmisit, que cu rarioribus plurimis Naturae artifque donis, atq.inter alia cu Vasculo quodã ex ipsiusmet Cetacei pileis Vertebrae cuiufda interiori spógiosa & medulle cotigua parte faberrime elaborato,in Musæo luo ab eodem Illustriss. Principe asseruatur.

Castagneda in Orientali Historia fua friuolam adhuc magis opinionem fouet, excrementum hoc Ambarinum in Balænis repertum stercora efle auium quarundam , quae in Arcipelago illo interiori odoriferis vescantur herbis,in rupes & fcopulos Infularum earundem fua retrimenta deponant, quae mari innatantia a Balænis deuorentur & necdum concoda vomitu poftea reijciantur Garzias ab Horto vero loco iam fupra dicto, Terram quandam efle putat : Ceterum hæc mea est opinio, inquit, veluti pro regionum natura terra interdum rubra est, , vt bolus Armenus, interdum candida vt Creta, nonnunquam nigricans : sic verisimile est aut insulas, aut terras fimilis cum Ambaro forma inueniri, quod terra sit aut fungosa, aut alterius generis. Quod verum esse testatur magna eius, qua reperitur, quantitas. Siquidem inuenta sunt interdum fragmenta humana magnitudinis, interdum no naginta palmorum longitudinisduodeuiginti verò latitudinis. Affirmant nonnulli fe integram ex Ambaro infulam vidisse, quam cum poftea requirerent, nunquam comparuisse.

Verum de infulis eiusmodi Ambarinis F. Gregorius nihil fibi vnquam visum nec auditum fuifle fande mihi affirmauit. Posse ingentia Ambræ pondera interdum mari innatare non absurdum putamus, quae hyperbolice Insulæ dici queunt. Nam & illi,qui iam descriptam vulgo Balænam seu potius Musculum appel-

Princeps Cæsius per famulum missum Balænam hac perlustrari curault..

Prope oppidù Neptuni Balæna veris dentibus instructa reperitur.

Alia huiusmodi dentata Balaena Maccaresium appulit.

Hieronymus Macthæus Mar chio louij.

Castagneda vult Am bram esse auium stercora.

Garzias ab Horto ait Ambram esse Terræ

speciem .

Ingentes Ambre mo

les aliquàdo repertæ

572 ALIA ALIMALIA NOVAE HISP. NARD.

ANT. RECCHI.

appellatum ante sesquiannum ex Turri maris, vbi aduersus pyratas excubiæ aguntur e longinquo conspexerunt, infulam primo rati esse fuerunt. Et cum,vt Ambra experientia clarum est, Ambra quasi integra fit pinguedo quædam, iam autem quasi tota est pingue nec auium taces, nec Balaenarum stercora aut viscosus earum in ventriculis hudo. mor adipiosa sint, nec vlla vnquam infula quae plantas & animalia alere queat, pinguedo fermè mera, qualis Ambra quae oleo & non aqua vt terrae solent, soluitur, fuerit ; consequens erit vt in nulla horum classe Ambræ locum dare valeamus.

Multo nostræ sententiae vicinius accedit Nicolaus Monardes de medicam, Nicolaus Monardes noui orbis.Cap.7. Varia est crica Ambari originem, inquit, opinio : sed verissimum magis nostræ sente- est, Bituminisgenus esse exsontibus in alto mari manans, quod aeri expositum illico dentiæ fauet. satur, vt flent pleraque qua sub marinis aquis tenella gfr mollia sunt, e> aqua exempta durantur vt corallium (gfi succinum . Et paulo inferius: Verum est meo tempore Balænam circa Canarias, quas Insulas Fortunatas putant, captam in qua inuentæ sunt plus quam quatuor Ambari arrouæ (ponderis apud Hispanos genus, quod viginti quinque libras pendet) siue centenæ libræ : postea tamen infinitas Balænas cum sius Catulis interfecerunt, fed nihil Ambari in eis inuentum est.

Matthiolus titubat, & quid certi determinet, ignorare se ingenue his verMatthiolus de Am bis fatetur . Ceterùm ex antedictis quæ sit Ambari historia vt verior accipienda ,non bra ignoequidem ausim decernere, quod nihil adhuc certi atque explorati habeam. Adfert tamen. rantiam suam fateSimeonis Sethi & Serapionis ( quamuis hunc non nominet) opinionem & ipsissitur maferè verba, quorum ille Ambræ non minus acsulphuris & Bituminis fontes in terra statuit : hic ipsam in maris alueo non fecus atque in terra fungos oriri Quæ no- existimat. Nos postremæ huic fententiae libentius, quam vlli alteri subscribistra sit senmus. Non ob id tamen in plantarum, fed mineralium potius genere Ambram tentia collocari volumus.

Posse autem mineralia non in Fungi tantum forma siue in rudimenti illius Aurum ali- modo, in quo Natura veluti stirpes fabricare addiscit, fed perfectioris etiam-» quãdo plàfigurà è terra germinare, varij varia documenta authores adfetarum in- alicuius piante star germi- runt, quae summatim collegit Fortunius Licetus acerrimus Peripateticæ sectæ nasse . propugnator Lib. 4. cap. 7 2. de Spontan. viuent. Ortu , vbi ex Petro Martyre in Fortunius Orbis HispaniolaInsula Aurum e terra surgere, & vitis modo circa arbores Licetus op noui timus peri serpere . Ex Fulgosio apud Firmium Pannoniæ vrbem, interdum in vitibus Capateticus . preolos inesse repertos vere aureos, ex ijs auream cusam monetam suisse. Ex Aristotele de Admirandis, Aurum defossum, aut in terram proiectum excreuisse, Æs comminutum & seminatum,vbi aquae illud irrigarunt, aucta extitisse, adducit An minePoterat igitur vitalem quis in metallicis sibispiritum facile imaginari, & ralia vegea plantarum anima vegetante non longe seponere Seminari enim, crescere, tentur. germinare non posse videntur, nifi quae ex vegetantium sunt genere . Veruntamen Licetus huic illico satisfacit dubio, vt plerisque facillimum est AristoteliResponsio cis ad quodlibet propositum problema , & ad eius contradictorium fi placet Liceti ad quoque, rationibus respondere. Ait igitur supponendo ea omnia vera esse , hoc dubiú. de quæ auri ærisque vegetatione allata fuerunt, vel primo dici posse non vere Capreo

IO.

FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

573

Capreolos sed æquiuocè fuisse ; vel eodem modo creuisse, vt cornua in cernis, in quibus vita nulla fit, imo veros etiam in vitibus Capreolos se habere vt vngues cornua,hoc est, sine vita ; vel vires per radices suas e terra attraxisse humorem metallicum , in quo humore fuerit auri prius geniti aliqua portiuncula, metalla autem a prædominio esse aquea & generationis eorum materiam humorem esse fluidum, adeoque facile obsequentem. Vel demum hoc fieri posse ex natali mollicie , ab angustia loci, materiam vi pullam e terræ finibus contorquente.

Si aurumvitis in morem arboribus adhæreat, hoc illi accidere ob lentorem, ac molliciem facultatemque rigendi extra natale solum . Quod si n'ero, inquit, aurum desossum alicubi, posse renasci concedamus; dicimus id renatum fuisse, non quia vetus aurum, plantarum more, nouum metallum sibi consimile geminauerit : sed quia vetus illud aurum materiam sibi propinquam, ad quam auri naturam dispositionis quomodocunque, (gff vndecunque adeptam in nouum aurum commutauerit, ea ratione prorsus, qua ignis ligna in ignem nouum conuertere consueuit, & aqua •‘vetus aerem in aquam nouam physicè transmutare solet.

Atqui hoc mihi modo dubium obscurum per obscurius solui videtur. Me- An valida fit Liceti tallicarum gnari rerum philosophi & artifices, haec non sicco ita pede transi- responsio rent. Cum enim in minerarum puteis ac metallorum venis , feminium quod-, darn latitare certa fciant experientià, per quod metalla certis determinatisque locis maturantur, fæcundantur, se instaurant ac propagant, adeoque luo quodam modo crefcere & germinare dici valeant, id omne operis fine vegetatione aliqua non poffe accidere videtur . Sed ha?c alterius loci fusius explicare fuerit.

Et quid fi Ambram forfan inter minerale & plantale medium quippiam. Ambra viquid astruamus ? An Naturæ hoc insolens erit ? qua? ab vno ad alterum extremum detur medium in non nifi per medium transire est solita. Vt enim inter Angelum & brutum ani- ter planta & mineramal Homo est medius, ita inter hunc & abiectissimam bestiam Simia inter- le iacere videtur . Inter perfecta bruta & plantas perfectissimas se interponunt Natura ab Zoophyta, Plantanimalia philosophis appellata. Certè quid supra planta rum. vno extremo ad alnaturam Spongiæ, Lorica, Vulua & Mentula cuncta marina & informia prorsus terum per inanimalia, præter obscurum constrictionis & dilatationis motum habeant, non media cedit. video. Huc referri possunt planta, quæ verè plantarum facie terræ insixæ immobiles manent, nisi quod homine accedente ipsasque contrectare tentante, ramos contrahant, quarum vna apud Malabaros, altera in Pudefetania esse a Mirabiles plante senRecentioribus memoratur : quæ ob id verecundæ arboris nomen meruit: His ter- su ta tactus tia accedit mirabilior in Insula prope Cimbubon, cuius folia in terram lapsa hu- præditæ. mi repunt, & sub tangente manu diffugiunt. Quibus si placet Agnum adde "Scythicum, animalis formà, plantali carne, terra? hærentem herbas vicinas veri animalis instar depascentem , quem etiam Scaliger describit. Iam T ubera cum nec radices nec folia nec flores ramofue habeant, quis in plantarum classe facilè reposuerit ? vegetante tamen anima prædita esse, quis dubitabit ? igitur adeò absonum fuerit Ambram inter mineralia & plantalia mediam collocare: quod si substantiam spectes, bitumen fit; fi pullulandi e tellure morem, plantas imitetur. Hanc inter Plantas & mineralia mediam Naturam. primus inuenit & detexit Illustrissimus & Excellentiis. Princeps Cæsius noster: de qua

574 ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDE ANT. RECCHI.

de qua ex professo in suis libris de Metallophytis inde à se cognominatis agit, quorum specimen & species diuer sas anno præterito ad Illustrifs. Principem Franc.Card. Barberinum, Aquaspartà Romam transmisit..

His ira stabilitis, quid ad Scaligeri opinionem , qui fungum esse Ambram voluit,dicendum sit, iam liquet non esse plantam nimirum veram, quales reliqui sont fungi terrestres, horum enim nullus pinguedine tanta, quanta in Ambra est, pollet. Dici tamé fungus potest, tum quia fungi facie germinat, cum quia;' inter stirpem & terræ excremetum minerale fortassis intermediat. Quod autem fungus hic immensus , si quando maris turbulenta ingruit rempestas, & vt SeFungiformem hanc rapio loquitur , seuientibus procellis agitatum pelagus, cum prouolutis impetuosè saxis.

Ambram non à ma- expuatur in littus Zing vocatæ regionis: tum homines, quæ præsentiunt maris insultus ris agitacitatissimo cursuconferant, unde & apud illos, Michere seu veloces tione cum ad vada se quam saxis eijci. cursoresue appellantur, & quod eructatum est Ambarum, congerant. De hoc inquit.

F. Gregorius, à neutris quicquam Indis compertum haberi. Quin falsum esse si ventorum etiam turbine adeo mare intumescat, vt cadum terræ misceri videatur, aquam in fundo maris vllo modo conturbari , multo minus quæ ipsi induerent terræ, Ambræ inquam & ingentia saxorum volumina e mari exturMare supra Placidiffimam enim in fundo stationem Vrinarores , siue illi qui margaagitatu in- bari . fra quietu ritarum pifcationi operam dant,tunc experiuntur, cum maris fuperficies etiam. est. inquietissima furit Er qui in Naui illa,admirabili Cornely Trebelij Hollandi ingenio excogitata, Describitur mira & Londini in Anglia, vbi hodieque Visitur, fabricatà sub mari nauigarunt, sanquæda fub moleaquis naui- de mihi iurarunt , furentibus æquore ventis, nullam in imo maris gatio. stiam percipi. Recipit autem hæc nauisvigintiquatuor homines, quorum. octo remos agunt , reliqui suis in cubiculis persistunt, qui vigintr quatuor horarum spatio aere alio nullo indigent, soloque ilio in naui concluso contenti viuunt, quibus exactis superficiem maris petunt & referato nauis operculo ac paulifper aperto notium aerem hauriunt , quo postea clauso operculo sub aquam denuo tam profunde merguntur, quam nauis Rectori ad Orgias etiam, si vellet quinquaginta, visum fuerit - Et quod mireris magis, ibi quoque magnetico indice cursum dirigunt, vbi locorum sint norunt, remifque facillimè nauem agitant. Quodque fidem ferme omnem subleuat, est, quod eo loci vbi remigantes morantur , nauis abfque fundo est, vtaqua ipsi continuo aspiciant, ab ea vero minime sibi timeant: cum in scamnis suispauloaltius (edentes pedibus Haud quaquam ipsam contingant. Sed non libet nunc omnia persequi, quæ ab ipfo Artisicis Genero mihi non ita dudum relata fuerunt.

Ambram Nec vero simile mihi videtur Azelum maiorem, aut alias etiam minores pipiscibus no venenu sed fces deuorata Ambrà, ab ingefto veluti veneno interire. Praeterquam enim, cibu optimum esse. quod experientia hoc minimè constat, ratio etiam reclamat, cum Ambra non aliorum inftar Bituminum nauseoso & acri chalchantino spiritu ac sale, sed ex fuauiore quadam minerali tamen , pinguedine componatur, quæ non dicam piscibus Pamphagis illis Neptuni pecudibus, sed nec hominibus exitio esse comperitur. Pinguia autem rerrestribus quibusdam particulis mixta, ab animalibus & appeti valde, & eadem nutrire multum', in carne maxime porcina & caseo

10.

FABRI

LYNCEI

EXPOSITIONE.

575

& caseo pinguiore Rustici experiuntur. Nec absurdum est, mera etiam minera lia nostræ licet minus congrua Naturæ à piscibus tamen deuorata digeri posse, cum viderim sæpius in exenteratorum ventriculis piscium maiorum, minores nopisces modo integros adhuc , modo semiliquidos contabuisse, conchylio- Pisces bis indigerum testæ in humorem quoque chylofum abeunt, non vt vulgus Medicorum stibilia cocoquunt, ac Philosophorum credit a magno ftomachi ipsorum calore, noster enim longe non à macalopotentior nunquam hoc efficeret, fed ab alio principio,a quo videmus & vnio ximo re. nes & corallia duriffima in limonum succo & aceto, frigidis ab ipfis creditis humoribus, facile liquescere : Quis enim intensus fit in ventribus piscium gelidis in vndis semper degentium calor ? cum multis ego vicibus in Testu- &Testudinu. piscium dinum tam aquaticarum quam terrestrium etiam viuentium sanguine, & cor- sanguis & cor ad rade palpitate extracto, nullum non dicam calorem, sed ne teporem quidem quin ctum frigimerum frigus ipfo Iulio Mense , & Syrio ardente senserim , quod & in pifcium da . mihi sanguine, in quo præcipuus animalis calor fitus est, vsuuenit. Sed haec altiori & quam hac tempora non capiunt, speculationi reseruantur .

Auium & Neque hoc silere debeo : Monarden in Ambra sæpe Auium roftra, ac conchy- sepiarù rolia , & ostrearum testas reperiri scriptum reliquisse. Veruntamen Clusius haec stra in Ambra repenon Auium fed Sepiarum rostella, aliorum ex mente esse annotauit. Non eft riuntur . omnino de nihilo hæc dubitatio. Vidi enim hic Romae non raro, vbi sepiæ quam plurimae venduntur, earum roftella Auium adeo roftris similia, vt incauto facile auium illa fuiffe imponere potuissent. Et Clusio quidem ego libens assentior, sæpius hoc accidere posse. Attamé nec hoc dissimilare volo,me veru & genuinum Auiculae rostellum oblógum, angustum, & acutum, integrumque in magna fatis Ambræ odoriseræ optimae mada,quà iam faepe laudatus Eques noD. Cassiafter Puteanus Lynceus (vt pretioforum huiufmodi medicamentorum, qua na- nus Puteanus pretiosupellectilem) Venetijs habet turalium, quà arte paratorum instructissimam sissima metransportari huc curauerat, vidisse ac manibus tractasse. Solent autem, quae ex dicamenta Sepijs sumuntur non òblonga & tenuia ac compreffa, fed crassa, breuia, ac lata asseruat valde esse, qualia vel in Pisce Orbe Nilotico meo, vel in Auicula Coceotrhrauste, & ob id ab Italis Frisone & Grossobecco vocata, inueniunturr : vt affabrè hanc cum plurimis alijsin fuo Auiario æri incisis & euulgatis Ioannes Petrus Olina I.V. Doct. egregius,sub fauftis Puteani nostri aufpicijs delineari curauit, luculento ad omnes addito commentario, qui fi ita perrexerit, herbam ipsi, vlla absque controuersia, ornithologi alij omnes & Aldrouandus porrigent. Atque haec de sepiaru & Auium roftellis adducta fint,vt magis F. Gregorij fententiam cosirment, qui non tam maris beftias,quam cæli volucres Ambræ esui maxime inhiare testatum voluit. Quod fi tamen vllam ex Ambræ paftu Balaenam vnquam interijsse contigit, id copias potius ingestæ, quam deleteriæ pretiofi huius odoramenti facultati tribuendum arbitror. Nam & vini ac panis, quorum hic corpus, illud A nimæ vinculum fpiritus maxime resocillat, nimia quantitas veneni vicem subit.

Atque hucusque candide Lector , Zibethi Moschi & Ambræ difquifitio, Cur profuelongiusculum forfan , quam voluiffes , teque meque tenuit. Sed cum in- tracta rit longius hæc disquicerta illa Authorum varietas, qui vt Lucretius ait: sitio.

Sæpiunt

576 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD.

ANT. RECCHI.

Sapiunt alieno ex ore, petuntque Res ex auditu potius,quam sensibus ipsis .

Hactenas nos casca caligine mersos omnes traheret, puto aliquam (altem per me , disputatione hac lucem controuersijs illis allatam fuisse : nempe Sic unumquodquepaulatim protrahit ætas In medium , ratioque in luminis eruit auras • Cum itaque tam Moschi quam Zibethi exoticorum Animalium, dilucidam, vt spero, historiam dederimus ; contraria vero iuxta se posita magis elucescant, poteram his admirabile animalculum quoddam adiungere, in quo Natura omAnna Tuya nem mundi corriuando veluti fætorem commifcere voluisse videtur Anna Tuya fætidistimu animal Pe- Peruanis dictum, à F. Gregorio graphicè mihi descriptum. Veruntamen cum ruanum. & Nardus Ant. Recchus noster in hoc ipso opere suo, similis propemodum meminerit Mexicanis zquiepatl, nobis nomine Vulpeculæ, quæ Maizium torresactum amulatur colore,vocatum, eo vellectorem nunc remittimus, vel vbi otium nobis supererit, in eodem commentando capite, aliquid de noftro addemus.

De Electione Ambræ & quid aliud dicà faciamuè, quam vt Nobilibus his MeIn Ambræ electione. dicorum Gollegijs, Romano inquam meo, subscribam Augustano? Quorum hoc probatur Romani & in Germania,illud in Italia ceteris facile præcellit. ln hoc autem concordant amAugustani bo voce ac calamo, probari odoratissimam, leuem , (ordibus carentem, gricollegij medici assei coloris, venis modò cinereis, modo albicantibus & notulis quibufdam rusensus. sis , croceum colorem imitantibus distinctam, ac pinguem ita,vt si acu candenGrisea cepersodiatur, olaginei aliquid succi resudet. Romanum Collegium griseam ac niteris præ- ti fertur . gram tantum agnoscit : hanc vero reijcit, & vnguentarijs ac Chirothecarijs relinquit. Ast neque hi , si griseam nancisci possunt, nigram emunt fragrantia a grisea longe victam. Augustanum tamen etiam albam nouit & reijcit, quæ & ipsa nostris Chirothecarijs no est ignota, sed ob odoris debilitatem grifea ignobiliorem repudiant. Scio à plerisque hanc Struthiocameli ouum candore æmulantem, ceu quæ imposturam sapiat, reprobari : volunt autem aliqui hanc gypso admisto talem concinnari, quod vix crediderim, ponderosior enim , quam est, inueniretur.

Ludouicus Coltrius exercitatissimus & rerum naturalium maxime gnarus Ludouicus Coltrius Pharmacopæus, qui e regione Panthei Agrippa ad insignia S. Georgy, instructifmaterie me dicæ expe- simam quà factis, qua infectis pharmacis tabernam habet, & Theriacæ præserriétissimus pharmaco- tim ac Mythridati confectione cæteris facile palmam præripit, sibi non semel pæus. tantum contigisse affirmauit, quod grifea illa optima Ambra,vbi fenio confecta Grisea Am fuisset, albescentem colorem, id quod & mihi in Ambra od:o annorum quam bra senio albescit, si- domi detinui, vsuuenit ; acquisiuisset, euanidi prorfus ferme odoris. Hoc mulcut & vicæruleo Vitrioli experti fuimus. vbi diutius aeri exponeretur altriolum. toties nos in bedinem plane contraheret. Attamen & albam quæ recentior apparet, inueniri certus sum , sicut & nigram recentem, quod quidem in plantis & mineraliIn vna & eadem ma- bus non est ab earum natura absonum, ne de animalibus quicquam dicam gna massa Ambræ pos etiamsi esse parces prorfus homogeneæ essent, posse tamen in aliquib us parse esse dif- ticulis colore differre. Quid igitur mirum, siin massa ingenti adeo, quanta ferétes cofungorum more e terra, cautibus, rupibus, ac fcopulis maris emergit Ambra, lores. color

10.

FABRI

LYNCEI

EXPOSITIONE.

577

color simul sit albus,nigricans,& cinereus siue griseus, cuius differentiæ ratioauinem supra etiam F. Gregorius aliquam rationem probabilem attulit. Quod Au- Ambra cularù roimmix gustanum vero Medicum Collegium illam etià, qua? auium rostris, conchylio- stris ta non est rum & ostreoru testis permixta cernitur,refutat,id demum non omnino admit- omnino reijcienda. tendum iudico,nifi lordes alia terrestres còiunctæ ipfi hæreant. Supra enim in Ambra optima auicula? rostellum me reperiffe monui.

Fungitur autem dignissimè iam laudati Collegij Romani Medici hoc anno M.DC.XXV. Archiatri fiue Protomedici munere M. Antonius Lucianus, acutissimus preter medendi artem Philosophus, & Medicinæ, quæ Theoremata explicat,Professor publicus,ac meus ante hos XXV. annos in Nosocomio S. Spiritus collega & amicus. In edolanda vero ac promulganda,quà Galenicis qua Chymicis medicamentis locupletissima Augustana Pharmacopæia, primariam contuliffe fymbolam suam mihi videtur Raymundus Mindererus,qui ea in scribendis libris Raymunsuis, quorù complures vtilesque edidit, & praxeos Medica felicitate donatus fuit, dus Minde Sueatque Cæsari ob id Matthiæ<& acceptissimus, vt suum Sueuia precipuè Augusta Vin- rerus uiæ suæ Hippocradelicorum amænissima Ciuitas Hippocratem iure ac merito appellare possit. tes.

De optimi Mofchi fignis Lectorem similiter confulere iubeo vtramq. phar- Electio Mo macopæiam siue Anttdotarium Romanum ftj Augustanum. Effe debere nimirum schi. siccum ac perodorum, substantiæ mandendo friabilis facilè, & fragrantiæ cerebrum nonnihil ferientis,colore modo subflauo, aliquando subnigro, & fere ferrugineo. Quod non est mirum, cum sanguinem cum carnibus contusum ac torrefactum,ex quibus constat, imitetur. De Zibetho demum medicamentis rarius addi solito, plerique qui de Animalibus commentati sunt, authores videri De Zibealij vipoterunt.Nobis ob temporis angustiam (plurima enim adhuc dicenda restant) tho deantur . non licet lingulis his diutius & minutius immorari.

O quam ego nunc vellem per suaueolentes illos odorum campos latius exVariæ siepatiari , odorum que naturam penitius explorare! Cur feminarum præer- ri possent de odoritim vterus cum gratis odoramentis Zibetho, Moscho & Ambra tantam habeat co- bus speculationes. uenientiam ac sympathiam, cum fetoribus vero tam insignem discrepantiam atque antipathiam ; vt his reluctari, illa animalis alicuius viui instar amplexari velle videatur ? que hystericas interim, si harum naribus percipiantur, tanto fastidio mulieres afficiunt, vt & animo linqui & mortuis similes iacere vidéatur. Vidi eiusmodi fæminam de Ambræ Moschique odore delibutis Chirothecis grauissimè conquerentem, cum ignara eius qui illas gerebat, aduentus viriesset, & multis ab ipso passibus remota in suprema domus parte resideret, cum per inferiores hic interim gradus ascenderet.

O quam ité optare ex interiore Principiorù Physicorum medulla , non calidi inquam, frigidi, humidi & sicci miscela, quæ omnia ad hanc rem nihil aut parum faciunt,rationes disquirere ! Cur odorifera illa bene oleda,cordiq. vt aiunt, proficientia adeo,balsamica pharmaca,vigorem,gratiam suam ac fragrantiam a fætidissimis tamen hominum recrementis, vrinis ac pestifero latrinarum halitu recipiant, illamq.diutius conseruent ? Et quomodo spiritibus nostris odores consociari, & per hos illos nutriri dici queat ? si quando ad nares admotis odori- An odores nu feris rebus in syncopé lapsi refocillamur. Cuiuis gratia ex Ambra, Moscho, Xyl- spiricus triant ? aloe, Ccc

578 ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI. aloe, Cinamomo, Zibetho & similibus pilæ Poma Ambræ vocata?, concinnantur, quæ Pellis etiam tempore circumferutur. De hac enim spirituum nutritione dubitandi ansa illis præbetur, qui frigida? in vultum aspersione aqua?, eosdemSyncope affectos restitui, absque vlla spirituum nutritione vident. Sic, qui tactu molliore,ac Musices sono longè spiritus magis exhilarari nostros ammaduertunt, vt Tono etia a nobis grato percepto, inuiti quasi ad tripudiàdum incitemur.

Eft & hoc occultum non minus: an per species vt vocant, intentionales, tam An odores per species longe fe Moschi odor diffundat, vt vnica huius drachma decem duret annis, & intentiona les propa- decem sufficiat duitatibus cdore suo imbuendis, si ab vno ad alterum continuo gentur. locum deferatur ? quemadmodum fieri videmus, dum lumen a lumine accenditur , absque prioris fubftantia? deperditione, vbi non raro patrem silij, siAn per spi- ue progenita genitores suos fuperant.An fubftantia potius vere spirituosa & corritus potius corpo- porea,licet admodum exigua, adeoque exilis a corpufculo illo Molchi prodeat , reos se difvt ponderi fenfibile nihil dematur? Veluti & ex Antimony Vitro ac Regulo, vt vofundant, cant , non qualitates intentionales, fed veri spiritus corporei, aluum laxandi ac stomachum subuertendi obtinentes potentiam,in vinum aliumue liquorem quibus infunduntur, iteratis sæpe vicibus abeunt, fine vlla , quæ sensu percipi queat molis ac ponderis diminutione . Et fi per species intentionales vix intellectu comprehendendas, odores dilatantur, quomodo ha? tam fixa? hæreant, vt solo canes odoratu non ferarum tantùm, qua: ante horas plurimas transcurrerunt, vestigia insequantur : sed aliquot etiam post lies, viæ insistentes, qua patroni ipsorum incesserunt, locum vbi ipsi commorantur,ad vnguem inueniant ? quod fieri posse aliter haud videtur, nifi quod odorata corpufcula peripsas quoque calceorum soleas, & corneam vngularum ferarum substantiam, ipfi impacta diutius perieuerent telluri,quæ nostro olfactui quidem statim obliterantur, No fi quid insinuantur . Nam neque nos non- Canum vero odoratui ceu recentia odorum femina videmus .

Mutes per obscuram nos noctem contuemur, quos Feles & vident & captant, aut olfacimus , idem argumento certissimo plurima animalium sensibus esse obuia , qua? nobis oc, sit in cultantur , cum sensuum organa constructione partium & teperamento pluristijs. mum varient.Sic multis distantia passuù millibus cadauera Vultures odorantur, & praeda quam captura? sint, Lynces longissimè dissitam oculoru acie (peculatur.

An summus praeterea & acutissimus odor in mixtis insignem, leuem, aut nulAn odoratissima. lum etiam ipfis inesse calore arguat ? cum Moschum certe Sc Ambra tam acrem, ideo sint ca lidissima. amarum,aut salsum saporé caloris latentis maximi sobolem Si signa, lingue non communicent,quæ odore tamen præ reliquis maxime pollent mixtis, Camphora quin etiam & Opium fi vulgo Medicorum credimus, frigida sunt, & simul tamen odoratissima. An vice versa calidissima vehemétem vibrare odore debeat? quod in Mercurio sublimato ac precipitato, plurimisq. alijs metallicis Si Causticis haud quaqua succedit axioma. Est auté ex Ariftotele & Galeno odor caloris soboles.

Quomodo Quomodo demum fieri poffe autumemus,vt res duæ, si ambe separatim exares quæ separatim po minentur, prorsus sint inodora?, quamprimum autem commiscentur absq. vllo sitæ sint in odoræ co- humore, calore, & igne externo, tam horrendum fæteant, vt illis nemo assistere mixtæ veArro fætidis- valeat ? Huius autem rei experimentum non semel caepi in Calce viua, ac Sale

simæ.

moniaco in puluerem redactis, quorum vtrumlibet sibi relictum, fatui est & nullius

579 1O. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. luis odoris,manibus verò commixta,mirum est, quam dirum & in momento temporis quidem iaculetur sætorem . Quod si hos Retortæ vt vocant Chymici, vasi destillatorio indas, ac per ignem vrgeas,tam pestilentis putoris aquam elicies, vt præ hac Cloacas omnes,ac latrine balsamum tibi spirare videantur. Que fi naribus admoueatur, còtinuò cerebrum penetrat, eiusdemque menynges ita terit ac vellicat, vt cum imprudens puer meus attracto vehementer spiritu illam olfecisset, clamorefurentis instar sublato, in terram præ dolore concideret.

Quæ quidem omnia,an per quatuor primas illas adeo in Medicorum ac PhiParum diflosophorum Scholis decantatas qualitates, quibus se problematibus qualibus- ferunt ab Idiotis qui cunque physicis satisfacere promittunt, expediri possint, auidus audire deside- pleraque ro . Nisi forsan quintam illam incognitam & occultam qualitatem adiungant, quasi quæsita per oc doctæ ignorantiæ asylum, & a sexto, fi placet, sensu perceptibilem . Si enim cultas qualitates soleiusmodi Philosophus aut Medicus quidam fossorem aliquem interroget, cur uunt. purgantia medicamenta exempli gratia,humores,eosque determinatos e corpore deturbent,vt in fide parentum credimus; hicque se ignorare hoc statim ingenue fateatur ; tum philosophus: atqui, parum philosophus es, inquit, nescis hoc esse a qualitate occulta ? a proprietate totius substantiæ, a Forma rei ? Et a philosopho fossor denuo petat, quid fit illa occulta igitur qualitas ? qua facies illi fit proprietati totius substantiæ, & qua forma rei Forma ? ille vero musset, nec quid respondere possit inueniat, nifi hoc vnicum, formas rerum nobis ignotas esse: an sibi non poterunt ambo coniungere dextras, & caecus caecum ducere ? Non quod ego nunc plurima in Natura latere, & nobis ignota diffiteri velim ; hoc ipsum enim est, quod sæpius reprehendendo inculco, nos nimis effe in reddendis rationibus faciles, qua non raro nulla aut friuolæ sunt. Sed quod hic aduertendum censeam : non si quid quatuor illarum potestate qualitatum,nobis non subito in soluendis quæstionibus naturalibus ex animo succedit,ideò ad occultas confestim fugiendum qualitates esse. Neque enim, si inue- No si quid primas nire non possis , ex quatuor elementis & horum calore, frigore, humiditate ac per & secudas siccitate, neq. ex fecundis appellatis qualitatibus, ortum a prædictis sumentibus, qualitates non solui cur res duæ frigidissimæ , diu prius in niue nempe refrigerata , quamprimum potest subi ad forfe contingunt, absque vllo actuante externo & alieno calore, ignis instar, tempo- to mas rerum est fugienris monumento incalescant ? Cur dua res insipidæ prius, coniunctæ postea fapi- dum . dissimæ, & separatæ ambae inodora,similiter odoratissimæ fiant? Cur Aqua styDifficilia gia fiue forris dicta, rem mollissimam, ceram nempe lamina anea aut ferrea in- problemaductam.minime consumat, sed subiectù potius metallù durissimum erodat ? Cur ta quæda eademillapsas inlibrum aliquem ex atramento scriptorio maculas emaculet, ipsos tamen impressos characteres minime deleat ? Et cur argentum viuum mollem, chartaceam aut ligneam capsulam in qua afferuatur, non perforet: argenteam tamen, auream, plumbeamue vllo fine igne non perforet tantùm, sed ferme deuoret ? Horum inquam, & similium problematum, etsi tibi per vulgaria principia folutio no succurrit, non ideo ad arcana statim Nature mysteria, quæ Angelis ferme solis nota sunt, confugiendum. Non omnia nouimus omnes, inquit Nò omnia nouimus ille, & multa alijs patent, qua? nos latent. Sed manum iterum e tabula. omnes.

Atque hic tandem finis mihi odoriferis illis tribus, siue ægrorum medicaCcc z mentis

580 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. Icones Ani mentis siue delicatulorum blandimentis fit imponendus. Verum dum ego in malis Zihoc sum, aliæ ecce ab eodem D. Fabio Columna Lynceo literæ mihi Neapoli adfebethici Ma sculi & sæ- runtur , & ipsæ ad viuum vtriusque Zibethici animalis,masculi ac femelfe exminæ à Fabio Colù- pressæ icones*,quas nisi hic insererem, putarem me in studiosorum naturalium na tràsmisrerum commoda peccare, cum praeieram sciam, a nemine geminas has adeo sæ. graphice depictas fuisse. His autem me verbis iterum D. Columna compellar Noua CoNostiamicissime D. Faber quantum te amem, quanti æstimem , & quam lumnæ ad Authorem tibi gratificari cupiam . Quamprimum igitur resciui aliquod tibi ex vltimis epistola de Zibethico meis literis dubium de loculis illis, ex quibus Zibethum extrahitur, hæsisse, animali, essentne testiculorum nomine dignandi? tefticuli autem in (olis maribus pro mineant, in feminis tamen Zibethicis ex fimilibus quoque locis,vtriculis scilicet tefticulorum more apparentibus humor siue succus ille odoratus eximatur : volui denuo eadem reuisere animalia, illa ipsa diligentius inspicere, fidelemque eorundem a D. Bernardino de Corduba antiquas Hispansæ nobilitatis , ac viro humanissimo prompte exhibitorum delineationem tibi transmittere.

Animalis Zibethici Maris Icon D. Faby Columna Lync.

Mitto icones expressas, & illa qua potuere diligentia, exceptas, cum animal sit inquietum, semperque in clathris suis ligneis deambulet , nifi defessumhumi quiescat. Maculæ in mare, quia nigriore pilo eft, minus conspicuæ & minores fiunt , quam in fæmina. Testes ex lateribus folliculorum cum manibus euerfi, tam magni eos attrectanti manifestantur, quam ab ijsdem folliculis contineri possunt. Humoris illius vero odoriferi fieu liquoris ex mare plus Quæ copia extrahitur quam ex femina,quod sesquidupla magnitudine folliculos maiores, Zibethi colligalur eosdemque liquore hoc non minus turgidulos & refertos atq. femina possideat. ex his animalibus . Alternis diebus eximitur liquor æstiuis temporibus : hieme vero,quia minus est fluidus,bis in hebdomade. Figura iuxta adpicta describit regionem, vnde humor exhauritur,folliculosq. ipsos manibus inuersos spectabiliùs proponit, quibus folliculis ad latus foraminum (quà instrumento humorem exempturo ingressus datur) in externa parte testes adhærent.

Ani

1O. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

581

Animalis Zibethici Fæminæ Icon D. Fabij Columnæ Lync.

In femina testes illi perquiliti, non inueniuntur ; molliores enim sunt illi vtri- Partus & mammillæ culi seu folliculi,nec vt in mare grumositas illa & durities oblonga testium per- huius anifernicipitur . Asserit D. de Corduba se olim in ædibus Illustrissimi Card. Farnesij sæmi- malis næ. nam Catulos duos enixam vidisse. Mammillæ in nostra quatuor inuentæ sunt, plures enim, quamuis adhibita summa diligétià,horum animalium Custos non potuit obseruare: quia animal euerti se non patiebatur, nec in ventre manuum attactum admittebat, vtcunque alioqui in clunibus & fub brachijs, sine vllo molestiæ sensu se palpari permitteret. Cætera femina cum Mare communia habet.

Oculorum pupilla nigricans oblonga , parum supernè rotunda , inferne in acutum terminatur. Oculi vero nec albidi sunt, vt Felium-, sed nigrio- Oculorum descriptio. res ex colore castaneo & flauescente mixto: nec hilares,sed potius tristes, & depressi magis , quam eminentes. Roftrum pilis denudatum, & nares nigricantes vt Canum, fidura satis infra rictum. Pedumdigiti quinque omnes simul Rostrum. cum paruo pollice interne fico,nec longe distincto vt in Fele. Vngues nigrican- Vngues. tes , breues, crassosque obtinet, fed parum aduncos. Si animal gradiens in conbrespectum veniat, potius depressum apparet, ob pedum siue crurum breuitatem, Crura uia valde quæ, non excedunt semipedem, cum totum animal ad dorsum vfque non excedat altitudine sesquipedem, sed fetis longum. Quare depressius est Cane pleCorporis beio & Vulpe, ac magis Fele, ad Martis siue Melis proportionem fetis acce- proportio. dens. Corpus sine collo dupla longitudine altitudinem superat.

Quantum hæc icon ab illa Mexicana & ab alijs nostri orbis differat, ipsa paCur icones gina ostendit . Ego regionis & climatis differentiam plurimum posse non nego : horù anicum & hominum facies Orientalium & Occidentalium , vt vocant, Indiarum malium ab Americana plurimum varient. Noui tamen & hoc: non leuem sæpenumerò à Pictoribus nostra non vaerrorem committi , quod & ego aliàs expertus sum Plinius quoque retulit parum rient. lib. 25. cap. 2. Verum pictura fallax est , inquit, & coloribus tam numerosis, præ. sertim in amulatione Nature multum degenerat transcribentium sors varia. Hec tamen nostra,cum aliaru iampridem impredarum cóparatione existimari omnino exactior potest. Atque hæc tantum notare amplius potui : quæ boni vt consulas precor, & optime vt valeas,voueo. Neapol. Calend. Octob. Anni M.DC.XXV. Ccc

3

QVAVR-

582

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI

QUAUHTECHALOTL

THLILTIC.

Sciurus Mexicanus •

10. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO. NIMALIS huius color ipsam ferme nigritie fuliginem refert, & nostratem apprime Sciurum repræsentat. Si tamen ex icone aliquid conijcere licet, grandiusculus hic magis eft nostris. Caudam habet piiis valde obsitam & villosam, latamque a dorsi postrema parte ad collum vsque reflexam & protensam. Inferiores caudae pili minus nigricant.Vngues erectos & plurimùm acutos quinque possidet.

In auribus ac barbula cum nostratibus conuenit.

SCHOLIA

EIVSDEM. 4

H

F. Gregorij de Boliuar descriptio Sciuri Ame ricani.

Color pro regione va riat.

Cauda.

Vtuntur an teri oribus pedibus pro manibus.

Ocvbi F. Gregorius de Boliuar animalculum, tam in lignea tabula sculptum, quam in Autographo coloribus suis expressum vidit, statim Sciurum Americanum esse pronuntiauit, quod Hispanis Hardilla dicitur, & his mihi id verbis delineauit.

Sciurus est quoddam animal paruulum, visui valde gratum pulchrumquè, magnitudine parui Cuniculi. Proueniunt communiter hæc animalcula in omnibus Indiæ Occidentalis siue Americæ regionibus. Et illa quidem, quae locis valde frigidis nec admodum montuosis generantur, coloris inter cinereum sub rufumque sunt, ac minus pulchra ; ea vero, quæ in solo calidiote & montano simul procreantur, formosa sunt, colore aurum imitantia . Cauda horum pilis maxime abundat, aspectu placens, tam longa & larga, vt totam corporis molem cooperire possit; siue enim stet, siue sedeat, erigit illam ac versus caput reflectit Tam sunt agilia & ad motum prompta hec animalcula, vt vix ea vnqua quiescere conspicias. Dum comedunt,cibum tenent manibus,siue anterioribus pe-

dibus

583 1O. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. dibus Simiarum more. Cicurari facile, ac domi asseruaripro recreatione possunt, & placent præcipuè propter munditiem . Caput vsque ad collum Muris Caput. maioris capiti haud est dissimile . Digiti manuum ac pedum longiores quam siilli in muribus, qui ad quoduis arripiendum facile inflectuntur. Vngues, qua Vagues miles illis les m Noctua sunt, similes. Catulos suos vel in rupibus, vel in altissimis educant in Noctua. arboribus, quos fi transportant aut ad victum quærendum educunt, dorso lum- Catuli. bisquesuisimponunt, cauda tegunt velantque , ne videantur: illi interirn vnguibus luis parentum pellibus leuiter in sixis, ne decidant, firmiter adhærent. Calidissi& veSunt animalia venerea valde & calidissima, ideoque ferme nunquam quie- ma nerea sunt scunt, nisi quando dormiunt. Haec omnia apprime cum Europaeis nostris animalia. concordant.

Hucusq F. Alui ego triennio integro Romæ eiusmodi animalculum nigri similiter co- Gregorius. loris , & cicur adeo effectum, vt quouis illud modo manibus tractarem , in iram tamen interirn valde pronum, vt me non raro etiam morderet, nec ab alijs quam domesticis meis tangi se permitteret, adeoque verè cicuratum, vt Feles aut Canes solent esse , dici non potuit. Reperio tamen in Theriotropheo Silesiaco Genitale mari osseum esse : Lienem ruboris sanguinei , Hepar pallidiusculum, in cuius sima parte hæreat vesicula fellis subflaui exigua.

In Ventriculis dissectis repertos nonnunquam fungos fuisse , quos credi Interna viquapotest depellendae famis causa (cum consueti cibi, qui funt Castaneæ , scera lia.

Nuces Iuglandes & Auellanæ, Amygdala, Piceæ & Abietis strobili ac Pineæ nuculae deessent) ingessisse . Meum etiam frudibus horarijs vescebatur & paeone : carnes respuebatDicunt etiam aliqui Glires & Sciuros cæcum intestinum Victus rum. tantum habere, quod magnitudini ventriculi facilè respondeat, idque Vesalij authoritate probant. Mihi hoc difficulter creditur, qui tale quid in nullo animali viderim, licet & de Lupo hoc ipsum afferatur voracifsimo Gulone, quod supra tamen falsum efle demonstraui. De dentibus hoc habeo: non dissimiles esse illis, qui in muribus reperiuntur, superiores nempe & inferiores vtrinque Détes quales in muanteriores duos, prælongos latiusculos & acute incidentes. Vnde non est mi- ribus. rum, quód durissima Nucum St Amygdalarum putamina tam facile erodat'.

Caro huius non eft insuauis, quam ego in Germania St quidem in Franconia, vbi rufi coloris frequentiores funt Sciuri, quam nigri (licet contrarium alij afCaro no est serant) assam comedi. Galenus 3. de Compos. med. fecundum locos, mirabili insuauis. ter in excellenti aurium dolore prodesse, asserit, Sciuri adipem in Strigili tepefaciam instillatum. Alia , quae ego sciam ex hoc animalculo remedia peti, nulla sunt : nisi Medicaméta ex Sciupellicularum ope ventriculo humano applicatarum calorem eiusdem foueri ro. dicamus , quod alia: plurimae quoque animalium pelles præstant.

Inuenio in Epitome Olai Magni Cap. 13. lib, 18. contrarium asseri illi, quod Gregorius dixerat . Hic enim in America animalcula hæc colore formo- Controuer de colo siora esse dixerat, quó degerent in locis calidioribus, vt pelles etiam aurico- sia ribus Sciumæ viderentur: Olam Magnus verò St ipsorum copiam, & colorem amcænio- ri . rem frigori maximo tribuit his verbis: Vna adiecta infallibilis fit regula , quod Olaus Maquanto magis tractus terrarum vergit ad Septentrionem, tanto pulchriores { frigore gnus de Sciuris Sep causante colorem) sunt harum bestiarum pelles, sub eleuatione Poli scilicet, 77. graduum tentrionis. inci-

584 ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI. incipiendo, vuersus supremum Polum: in quo spatio venatores magis fatigantur, qua satiantur, hac infinita prædà vbique in arboribus veluti grege piscium in aquis, abun dante, eapræsertim commoditate, quod arbores non sint sublimes, in quibus hac animalia ludunt. Sed reflectendo ad Meridionalem regionis situm, quantò magis reditur ar.

Austrum , tanto deteriores magis suscæ occurrunt pelles. Caro huius bestiolæ assa ve natoribus est pro esca suaui.

Et videtur fane de coloribus res ita (e habere . Nam Italia, quæ regio est caEadem lidior,ferme Sciuros omnes educat nigriusculos ; frigidior Germania vero rutilos animalia in Germania plures, paucissimosnigros, quæ & vaccas habet plerunque rufas, & porcos al& Italia co lore variat. bicantes, paucos nigros, qui tamen sunt frequentifsimi in Italia vbi paucæ quoque vaccæ rufe, pleræque grifei & nigrioris coloris, quicquid iam de Americanis animalibus sit dicendum.

Notat Olaus tres præcipuas Sciuri proprietates.Prima harum eft,quòd exiguo Proprieta- insistens ligneolo, cauda villosà pro velo expansà facile amnes tranare possit, tes Sciuri. quæ fi alioquin aqua imbueretur, natationi impedimento foret. Secunda,quod miros in arboribus & fuper congelatis niuibus ludos, pulcherrimo spectaculo ostendat • Tertiaquod sagacissima bestiola caloris tempore, longæ metuens hiemi, nidos varios & sufficientes cibos reponat, quos claudat dextre & aperiat nidos, pro flatus asperitate. Ego natationem nunquam conspexi, fed in siluis iucundam in arboribus agilitatem , & varias domi gefticulationes cum voluptate sæpè contemplatus sum. Et prouidum simul animalis ingenium r isi admiratus.sum,vbi ciborù. copia ipfi oblata fuit, quam auide amygdalas exempli gratià, non deuoraret quidem, sed vtrasque adeo buccas ac genas inferciret, vt plurimùm tumerent, & in capsulam quandam vicinam, pro vsu suo reponeret.

Ioannes Demisianus Lynceus Cephalleniensis, vir Latina & Graeca poesi faloànes Demisianus cundus : Platonicæ, Aristotelicæ, Sacræ veræ que Philosophiæ Christianæ apLynceus Græcè & prime gnarus, & ob id Romanis Purpuratis quampluribus Principibus charus, Latinè doctissimus. inter doctorum colloquia virorum, ceu Polyhiftor magni æstimatus : & ipse Philos. & post seueriora studia, miris animalculi huius,quod ipse cicuratum plane ita asTheolog. insignis. suefecerat, Natura & lusibus delectabatur, quod postmodum Excellentissimæ Principi Cæliæ Principis nostri Coniugi, ex Illustrissima illa & antiquissima Saluiathorum familia prognatæ donauit. Hoc tamé certis temporum interuallis (vt referebat Illustriss. Princeps) Epilepticis insultibus corripiebatur , id quod post coitum ( quæ parua nonnullis Epilepsia dicitur) Cuniculis non raro vsuuenire scimus, quare Sciurus ille Epileptico eo tandem symptomate perijt.

Nunc more nostro ad quodnam animalium genus Sciurus fit reponendus, Ad quod disquirendum. Georgius Agricola in suo de Animantibus subterraneis libello, videgenus aniassociare . Eodem enim capite de vtroque agit., & post Glirem maliu per- tur Gliri Sciurum tineat . haec verba subiungit : Ab eo differt bestiola paulo minor, quam alij Græci hac de causa Agricola KapUoupov vocarunt, quod vertat & sur sum ver sus flectat caudam : aliqui vero Z*iovpoh ad Glirem videtur re- quod cauda sua villis vestita & conferta , quasi /labefio corpus soleat inumbrare: aliqui ferre.

MvV' cKtovpov , quod præterea similitudinem quandam gerat, speciemque muris. nescio, an non haec quoque Plinij verba Agricolæ faueant, Cap. 38. lib. 8. Præuident tempestatem

585 10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. pestatem, inquit, t£/ Sciuri : obturatisque, quaspiraturus est ventus, cauernis ex alia Coniecturæ pro Aparte aperiunt fores: de cetero ipfis villosior cauda pro tegumento est. Ergo in hiemes alijs gricola. prouisum pabulum, alijs pro cibo somnus . Ex hoc loco aliqui voluisse Plinium etiam Sciurum dormire hieme , coniecturam fecerunt , vt Glires etiam Aristotelis testimonio 8. de Hist. animal, cap. 17 in eo maxime genere recensentur, quæ latent, dormiunt & pinguescunt. Glires etiam latent in ipsis arboribus, inquit, pingue scuntqueper id tempus ( hiemem nempe ) vehementer. Nec facie multum a Gliribus Sciuri discrepant. Non defuere etiam, qui hunc ipsum Aristotelis locù ad Non pertiSciurum potius,quam Glirem vi vocabuli Graeci torquere maluerunt, Ad- nere ad Gli uersus quos tamen rectè quidem Scaliger 210. partic. 4. insurgit sequentibus rem bene Scaliger . verbis: Sciurum Gliremque temere quidam confudere. Nihilo verius quod aiunt: E huovab Aristotele dici , quem nos Sciurum, quod caudam inuertat ; hoc enim est K<4wr7w*, id est flectere, non autem EMKI&V, id efl vertere aut voluere sed quia in cauis arborum inuoluit sese, vbi dormiens pingue scat . Sciurus autem ab umbra cauda (gfl a flexu Ka^ioupof. Addo ego, nec Sciurum de se illud Martialis affirmare posse , Tota mihi dormitur hiems & pinguior illo Tempore sum, quo me non nisisomnus alit.

Cum aeque hiberno atque æstiuo tempore, diurnis horis vigilet, & vix aliquot

paucis nocturnis inquietissimum animal dormiat,

An sit ex Mustelarù genere.

An potiore igitur iure Mustelarum generi Sciurum accésebimus ? Vnde & non pauci Animalium Scriptores (cum Sciuro Latinum nomen nullum sit hactenus concessum) Mustelam Quercuum illum appellat,quod & Germanica vox nominis ipfius dicere videtur,dum vocat Eichhermlein, cum corrupte poftea alij Eichhornlein dixerint. Nam Hermelein aliquae Germania prouinciæ Muflelam domesticà (Italis dicitur Donnula) vocant:hinc Armelini Mustelæ illae omni niue candidio- Armelinorum pelles res,excepta caudae extremitate : quæ nigra semper reperitur . Huiusmodi pelles pretiosæ pretiosissimæ cum Zebellinis ex Moscouia & gelidissimo Septentrione ad nos mittuntur. Armelinorum enim pellicule (quarum ego quam plurimas integras oblongas angustas, vt Mustelæ sunt, Romae vidi) ad tam altum honoris fastigium penetrarunt, vt non tam Imperatoris & S. R. I. Principum Electorum, quàm Summorum Pontificum & S.R.E. Cardinalium Epomides condecorent. Non parum huc facit, quod Ariftotelis etiam testimonio, osseum masculo Mustelæ, non aliter, atque Sciuro genitale est .

Suadent,sed non persuadent prorfus hæc argumenta. In hoc ego enim vim Non esse maximam facio ad reperiendam animalium affinitatem, vt dentium scilicet Mustelam quia denconformitatem in agnatis inueniam bestijs. Atqui, Mustelæ non habent ante- tes repugnant. riores dentes binos in superiore , & totidem inferiore maxilla latos & longos, sed breues , quod signum tanquam inseparabile & infallibile, Sciurum ab ipsis distinguit : hic enim quatuor illos admodum longos & recuruos obtinet , quales in muribus plane omnibus obseruaui ; veluti Sceleton meum ostendit, quod habeo probe confectum & diligenter custoditum, magni illius Muris Androgyni,de quo in Zibethico animali aliquid dixi: quem Rattum etiam vocant & falso Glirem antiquorum esse (quo nomine a pluribus audit) existimant.

Glires enim, qui siluas incolunt, hieme in excauatis arboribus dormiunt, non

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. 586 non raro Romæ venales & cibis aptos exponi vidi: Rattos autem ferculis inferri Mustela absurdum omnino est. Est præterea Mustela adeò. Muribus infesta, vt tam macapit mures vnde iores quam minores, & tam domi quam foris venetur Mures, cauernas etiam forsan ipsi subeat & Talpas occidat, maiorem que vtilitatem rusticis in frumentorum nomen datum. horreis, quam Cati solent, præstet. Sciurus autem Mures, nec aggreditur , nec Sciurus no illis vescitur. Et Carolus Figulus quidem Mustelæ nomen Græcum ob id fecit, vescitur surripio, quasi Muftela fur fit Murium, quamuis miuibus. ex Mv, id est Mus, & hoc alijs non placeat :vt nec illud , quod alij a. M£V & hoc est longè, quasi dicas longus Mus, deducunt. Quin igitur, si cuiuis in re obscura coniectuMustelæ rà licet vti ; nos Goropiano more ex Germanica lingua totam vocabuli essentiam & Etymon ex significationem deriuamns. Mus enim Latinis, idem Germanis anilingua Ger genuinam manica. mal eadem voce, vel Maus aliquibus signat : Stelen furari significat. Vtramque si vocem in vnam Mustelæ contrahas, habes Murium furem, quæ huic bestiolæ essentialis est proprietas.

Lis pendés Quid igitur in hac controuersia determinandum ? Ego profecto non tantas in hoc aniausim componere lites. Lupus, Vulpes, Canis , Muftela ossea habent ex Arimali. stotele & rei veritate genitalia ; at cum nullo horum in dentium seu figura, seu numero & structura congruit. Accedit magis ad Mures , Lepores , Cuniculos, Erinaceos & Hiftrices, quibus oblongi illi dentes conspicui, omnibus sunt, incisores nimirum, in molaribus tamen non parum discrepant singulæ species.

Nisi itaque interna probe viscera examinauero , certi nihil statuere valeo. Hoc tamen filere non debco, Muris fpeciem pulcherrimam, quae Romae non infreMus Mo- quens est, & Moscardinam vocant, cuius memini, dum de Moscho agerem, Sciuscardinus. ro in colore, figura & cauda villosa plurimum assimilari. Est autem paruus valde musculus,VIX medium manus digitum longitudine æquat, rutili & pulchri coloris, adeo cicur, vt sinum etiam & hominum caligas libenter subeat & planè sit ?????; Quare fi cui interea placuerit Muribus (nam & in ciboannumerare, rum quibus delectantur ,ferme qualitateconueniunt) quod & Matthiolus facit, cum ipfo nolo nunc tædiosius rixari. Atque de Sciuro tam Europæo quam Americano haec fatis sint. Neque enim plura ex Veteribus Graecis adferre libet. Aristoteles nusquamhuius meminit: semelGalenus & Oppianus inter antiquiores Graecos: Plinius semel inter veteres Latinos. Cetera iuniores Graeci & Latini adiunxerunt, quae a quouis videri possunt .

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. TAURUS

IO. FABRI

587

MEXICANVS.

LYNCEI DESCRIPTIO.

ERRIBILEM Animalis huius Icon,& feri quidem Tauri alicuius speciem repræsentare videtur: licet in autographo nec Latinum nec Mexicanum nomen compareat.

Totum corpus fului siue rusi illius, quem Itali Lionato dicunt, est coloris, exceptis cornibus quas albescunt, & in cuspide nigricant. Vngulæ cinerei sunt cum nigricante mixti coloris .Villis densis longis & in cirros magnos conglobatis tota bestia horret, propendente longa e collo ex ijsdem cirris ad tibias implicata iubà.. Tibiæ quae humiles sunt, siue quatuor crura in posteriore fui parte, & ipsa villis eiusmodi vestita ; in anteriore glabra apparent. Tota capitis anterior pars glabra est, præterquam in intercilijs, vbi pilosa quaedam congeries prominet. Oculi non multum truces, sed viuidi potius & alacris aspectus.

Aures magnas valde non erectas, sed ad latera protensas ac pilosas gerit. Maxillæ longis admodum pilis collum verius vergentibus, vestiuntur. In ventre inferiore, qui pilis omnino denudatus est, prope genitale, quod masculinum est, aliquid, quod nolarum aut tintinnabulorum aliquot formam refert, coxæ internae sinistræ alligatum conspicitur. Caudam longissimam, eamque oblongis adeo demam pilis obtinet, vt Equinam potius, quam Bouinam dicere queas. Tantae gibbum magnitudinis habet, vt Camelum prorsus imitari videatur,

SCHO-

588

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. SCHOLIA

EIVSDEM.

Rorsus iam cum animo meo, in his qua: sequuntur, conscribendis Animalium historijs breuiloquum me fore constitueram : quòd m antecedentitibus prolixior iusto non nemini visus fuissem. Ait vbi eorum qui ante me Animalium naturas explicarunt, Iuniorum dico scriptorum & inter hos Vlyssis rat, cogatur. Aldrouandi Polyhistoris illius ingentia volumina inspexi, infans præ istis plane ego mihi visus fui. Ea enim, qua: de solo Bubulo hic pecore habet,de quo & nobis modo aliquid dicendum incumbit,si feparatim edidisset, iustæ molis librum conficere poterant. Quid igitur restat ? inter clamores soli ne mihi filendum ? an mei quoque Bouis mugitibus aer verberandus? Verum ego hic Romanorum doctissimum Varronem & re ipsa fi potero, sin minus, verbis (altem , quæ sequentia sunt, imitabor: Quare dicam de bubulo pecore, quam acceperim fidentiam , vt fi quis quid ignorat, discat ;> fi quis scit, vbi nunc labar, obseruet.

Prima Et quid ni hoc faciam ? An non prægnantissimæ mihi,quoque pre ceteris rei Caufa quod prolixior huius caufa: suppetunt. Scribo hec in Italia, cui Bos, quod ipfi nomen prebuesit author. rit, maxima certe estimatione vt fit,omnino par est: quod idem Varro de Re Italia à bu- rustica docet. Nam 'Bos in pecuaria, in maxima debet esse authoritate, inquit, præserbus nomen tim in Italia,quæ d bubus nomen habere sit estimata mata . Græcia enim antiqua, vt scribit habet.

Timaus,Tauros vocabat I'Wo»* à quorum multitudine & pulchritudine & sœtu vitulorum, Italiam dixerunt. Alij scripserunt, quod è Sicilia Hercules persecutus fit eo nobilem Taurum, qui diceretur Italus. Quam ob rem, cum idem Varro dixisset Gallicos boues ad opus, Ligusticos ad iugum adhiberi ; voluit Italicos his amplitudinem prestare, & ob id ad victimas farciri , atque ad Deorum seruari supplicia. Qui coloris sunt præfine dubio, inquit, ad res diuinas propter dignitatem amplitudinis ponendi Altera caufa est, quod hec ROMÆ scribam ; cui, vt Vrbs Urbium clueret, & Secunda causa.

Orbis tum cogniti ferme vniuersi Dominatrix euaderet, vna Vacca, vt stolida illa sibi Gentilitas persuadebat,in Auentino monte Diano olim immolata effecit.

Ceca Gen- Libet ipsum Romanum Patritium Valerium Maximum, patria & elegantissima tilitas Ro- sua lingua hac de re orantem audire . Seruio Tullio regnante, inquit, cuidam pamæ a Vac ca dominiù trisamiliæ in agro Sabino præcipuæ magnitudinis & eximio formæ vacca nata est, quam orbis sibi spondet. Oraculorum certissimi authores in hoc d Dijs immortalibus editam responderunt, <r>t quisquis eam Atheniensi Diano immolasset, eius patria totius terrarum orbis imperium obtineret. Lætus eo dominus, bouem cum summa festinatione Romam actam, mactandam in Auentino ante aram Diano constituit, Sacrificio Sabinis regimen humani generis da-turus: de qua re Anti fies templi certior factus, religionem hospiti intulit, ne prius victimam cæderet, quam proxima se aquà abluisset, eoque alueum Tyberis petente, vaccam ipseimmolauit, O^^ vrbem nostram tot cuitatum, tot gentium Dominam pio sacrificij furto reddidit. Hæc eadem à Plutarcho in Quæstionibus Centuriatis Romanis memoriæ prodita fuerunt, Cum enim quæsiuisset, cur in ceteris Dianæ templis Ceruouorum cornua, Boum vero in Auentino figerentur ? id ob iam dictum ibidem peractum vaccæ sacrificium, quod Roma: in reliquas orbis gentes, Italiam præciCur longior in hoc animali author quam proposue-

1O. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE

589

præcipuè totam imperium spondebat , contigisse affirmauit. cauAccedit huc maximum , quo ad vberiorem de Boue scribendi materiam in- Tertia sa. stigor,momentum. Quod eodem nempe Varrone authore, ex Boue putrefacto na- Ex Boue Apes nasci dulcissimas Apes mellis matres,à quo eas Græci avyJUt appellant, didicerim . Vnde scuntur. & indubitata-nos spe lactamur, Rempub. Christianam bonis auibus, imò feli* gubernatum nunc irifub VRBANO VIII. PONT. OPT. MAX. Felicitacibus tem Orbi Vrbis & Orbis Arbitro, ac militantis in terris Ecclesiæ CHRISTI Præside, quem Apes Barpolnobis Pastorem , qui Popello sito Mel præbiturus esset Euangelicum, Gentilitijs berine licentur. ipsius Armis tres Apes insidentes iam dudum augurabantur cau Et quarto demum loco : proxima, quam animo concipio & voueo, de Illu- Quarta sa. strissimo Principe meo Francisco BarberinoCardinale,reditus in VRBEM, Lætitia, qua: mihi currenti etiam calcar addit,vt obsequentem ipsi voluntatem demon strem in enodanda Vituli Bicipitis Anatome, cuius benignissimè mihi prouin Vitulus biceps nonciam ante sesquiannum delegauerat. Cum idem Vitulus primo ab VRBE lapide procul ab VRBE nain Villa quadam Illustriss. D. Marcelli Sacchetti Apostolicæ Camera? Quæstoris, scitur. mense Aprili anni M.DC.XXIV. natus , ac veluti insolens quoddam Natura molimen, ipsi (vt haberet quod miraretur)Principi Cardinali, a Villæ Domino oblatus fuisset . Liceat mihi cum Goropio meo 4. Hermathenæ lib. serijs nunc ludere iocis, & ridentem dicere verum : Vitulum nimirum,à Vita dictum, & non diminuentium more formatam ideo hanc dictionem fuisse, quod minus Vituli Etymon spem Vita hoc animal ; sed quod gratiorem & delicatiorem illam, minoribus nempe lætitiæ pro omnibus animalibus communem habeat : dum corculum, ocellos, basiolum, mittit. & similia longe,quam sint voces primitiuæ gratiora nominamus.Vnde & Vitulor exultantis, gestientis ac tripudiantis vox, vt ab os osculum & osculor deriuantur. Vitula etiam pro Lætitiæ, Dea, quam alij non bene ViBoriam interpretantur, iam olim sumebatur. Tunc enim nobis iucunda peragitur vita, dum gaudijs Vitulalætiindulgemus. Si quis tamen etiam pro Victoria Vitulam habeat, ego minimè mo- olim tiæ Dea. ror,qui vtramque, & Lætitiam & ViBoriam Illustriss. Cardinali huic nostro exopto : quibus ambabus se vt Pax quoque iungat, ipsum bonum simul DEVM veneror ; illa Italiæ nunc tam ardentibus votis,imò Europa vniuersæ desiderata, quam ipse inter duo illa præcipua Regnoru potentissimorù, in hoc Orbe ChristianoCapita stabilire omni conamine tentat. Vt eo modo Lætitia populorum, Pax Principum Christianorum, & Victoria fandorum Pontificis nostri desi- Authoris deriorum, tres illæ Apes sint Barberinæ immortalitati consecrandæ, qua? ex Vi- votum de tribus Bartulo nata?, originis suæ memores, gaudeant, lætentur, & quam diutissimè ac berinis Api bus. felicissimè vitulentur.

Est tanta profectò Apis ac Bouis intrinseca quædà & cognata sympathia , atq. Apum ac societas, vt no modo in rebus eluceat ipsis, & ex mete Plinij lib. 21. cap. 14. adeò Bouis sympathia in Apibus etià fimum bubulù prodesse cóstet, vt illo. suffiri aluearia sepe coueniat,quod rebus isis. innascétes bestiolas necet, Araneos , Papiliones, Teredines, ipsas vero Apes mire excitet: sed in voces illa quoq. conueniétia tràsierit. Quod Apis nempe Bos ille apud vocibus In Ægyptios vocetur,qué illi cu multis alijs absurdis ridiculis & maxime rebus, quas quoque. supra in Canis historia insinuaui,Numinis vice colebat,& vafris Cacodæmonis artibus delusi,auguria ab hoc ipso & responsa capiebat, dumè manibus consuDdd lentium

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI lentium ille cibos capiebat. Germani Cæsaris manum auersatus est, inquit Plinius, 590

haudmultò post exstincti Non ea dementia Romani erant, vt Aegyptiorum more Bouem adorarent , tanti ipfum tamen faciebant, prioribus illis temporibus, in ipsa VRBIS adolescentia, vt Plinio teste fuerit inter exempla damnatus, qui occiderat Bouem, actusque in exilium tanquam colono fuo interempto, Est enim, vt Aristoteles ait I. Politicor. cap. I. Bos pro seruo pauperibus. Et Varro iam supra laudato loco . Hic socius hominum in rustico opere est, inquit, (ef Cereris mini ster. Ab hoc antiqui ita manus ab stineri voluerunt , vt capite sanxerint, si quis occidisset . Neque hoc absque iustissima, Causæ cur æstimaue- vt ego iudico, ratione sactum : cum Populo Romano & honores, & diuitia?, & verint Boué ctigalia à cultis per boues bene agris tunc teporis solummodo prouenirent. Ni Romani. virum bonum colonum dixissent, amplissimè laudasse existimabant. vt Cato refert. quem Et locupletes dicebant loci , hoc est agri plenos : veluti à pecore pecuniam appellabant, quam in a?re primus Seruius Rexouium, boumque effigie signauit.

An exiguo sibi Boues quoque honori ducere poterant,quod ab ipsis Imperar toribus, hoc est Triumphalibus exercituum Romanorum Ducibus acti,laureato terram vomere proscinderent ? Aranti inquit Plinius, quatuor sua iugera in Vaticano, quæ prata Quintia appellantur, Cincinnato otiator attulit Di Dictaturam ,($f quidem vt traditur, nudo plenoque puluens etiamnum ore. Romanis ita ex agris sæpissimè Honorifi- per viatores suos, siue nuntios Senatum Ducesque arcessere mos erat cum Bobus De Animali hoc in autographo nec Latinum, nec Mexicanum nomen exstat : quod inarando ab noftra igitur coniectura hic merà vtemur ; adiuti tamen non integrà quidem,vt Imperatoribus Rom. in præcedentibus factum est, F.Gregorij de Boliuar descriptione, sed aliqua ducerensaltem, & conformi ex libris Nauigationum Americanarum desumptà, quæ tur.

F. Grego- noftra? opinioni faueat, atteftatione . Taurum autem nobis potius, quam Borius hoc appellare libuit. Tametsi enim Bos communi quadam notione omne buanimal no- uem bis non- bulum genus adultius maxime,designet f qui tamen accuratius loqui voluerunt, descripsit inter Latinos Authores Valla praecipue,hoc inter Bouem Taurumque discrimiCur Taurus potius nis posuerunt : quòd Bouem voluerint dici, qui castratus est ; vt ideo aptior aratro quam bos nobis vo- fieret,aut opimius fagina retur. Taurum verò, qui procreationi reseruaretur, dux cetur. & maritus vaccarum . Quam etiam differentiam Columella de re rustica cap. 20. agnouisse videri potest, dum ait : Neque enim alio distat bonus Taurus a Castrato, nisi /quod Tauro toruafacies est,vegetior aspectus, breuiora cornua, torosior ceruix, (efr ita vasta, vtfit maxima portio corporis, vètre paulo substrictiore, qui magis rectus, & ad ineùdas feminas habilis est. Quæ verba aptissimè Tauro noftro congruere mihi videntur. non sim nescius, etiam Boues grandes aratro commodos a Virgilio Taurospro Quamuis Boue & 1. Georgicorum,cum ait: Bos pro Tauros vocari Vacca aliErgo age terra quando accipiuntur.

Pingue solumprimis extemplo a moenibus anni, Fortes inuertant Tauri.

Et Boues pro Vaccis ab eodem acceptos esse, me monent sequentes 3.Georg : versiculi, in quibus docet qua? Vaccæ fint eligenda? pro Iuuencis ad aratra gignendis: Seu quis velit, inquit, Fortes ad aratra iuuencos, Corpora Magni siebat Bos apud Roma nos .

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

591

Corpora prœcipuè matrum legat, optima toruœ Forma bouis, cui turpe caput, cui plurima ceruix, Et crurum tenus a mento palearia pendent.

Tum longo nullo lateri modus, omnia magna , camuris hirta fub cornibus aures.

Pes etiam, Nec mihi displiceat maculis insignis, & albo Aut iuga detrectans interdumque afpera cornu.

Et faciem T auro propior, quaque ardua tota Et gr adiens ima verrit vestigia cauda.

In quibus postremis verbis Tauri significatum proprie pro Vaccœ marito fumit, cuius faciei aliquatenus Vaccae fimile esse debet.

Quatuor Cum autem Varro loco iam supra dicto, quatuor in bubulo genere gradus fa- gradus æta ciat ætatis ; Vitulorum, Iuuencorum, Boum nouellorum & vetulorum: in tertio tis in bugeneac quarto Taurum ac Vaccam reponit. Et castrare non oportet , ait, ante bimatum, bulo re. quod difficulter, si aliter feceris, se recipiunt. Qui autem postea caHrantur , duri & inutiles fiunt. Quœ Herilis est Vacca, Taura appellatur : quœ prœgnans, Horda : ab e a in Fastis dies Hordicalia appellantur.

Videor in præsenti hac noftra icone tale mihi Taurum,viua veluti fub imaDe ludis gine repræsentari, qualem vitas fuæ prodigus Thessalorum aliquis è gente olim in Taurorum pugna exoprabat ; vel nuc audaciffimus Iberus quispiã in ludis Taurorum, etiam- apud Veteres. num apud Hispanos vsitatis expeteret, & quale inter alios his Plinius verbis depingit : Tauris in aspectu generositas torua fronte, auribus fetosis, cornibus in procinctu dimicationem poscentibus• Sed tota commotio prioribus in pedibus fiat, ira gliscente alternos replicans spargenfq. in altum arenam & filius animalium eo Himulo ardescens. The ssalorum gentis inuentum est, equo iuxta quadrupedante cornu intorta ceruice Tauros necare : primus id spectaculum edidit ROMÆ Cœsar Dictator .

Et spectacula quidem ferarum, quæ inter fe committerentur matutinis ho- Romanoru. ris Populo Romano exhibita fuiffe, ex Senecæ Epift. LXX. veluti crudeles homi- spectacula a feris hominibus num pugnas meridianis agitatas fuiffe, ex eiusde Epift. VII. discimus : illa ad vo- exhibita. luptatem, hæ ad omnem tollendam humanitatem præparatæ. De his ille vltimo hoc loco. Casu in meridianum spectaculum incidi, inquit, lusus expectans & sales, & Senecæ loca. aliquid laxamenti,quo hominum oculi ab humano eruore acquiescant. Contra est : quidquid ante pugnatum est, misericordia fuit. Nuc omissis nugis mera homicidia funt : nihil habent quo tegantur, ad ictum totis corporibus expositi, nunquam frustra manum mittunt. De priorioribus vero in fine lib. 3. de Ira, hæc quae iram cuiufuis indomiti animi compescere valeant rectissimè, dicta leguntur. Quid feruo ? quid Domino ? quid Regi ? quid clienti tuo irasceris ? fustine paulùm, venit ecce mors, qua nos pares faciat. Ridere filemus inter matutina harenœ spectacula,Tauri & Vrsi pugnam inter fe colligatoru : quos, cum alter alterum vexarit,Sus cofector expectat. Idem facimus. Aliquem nobiscum alligatumlacessimus cum victo victoriq. finis œque maturus immineat. Scio quid hic Iustus Iustus LiLipsius seculi noftri eruditoru Lumen,coniecturæ moneat,pro Sus, suus legendo: psius. at mihi finis magis arridet, quod finis nepe cofector siue mors animalia hec no minus poft diuturna pugna exspectet, ac victo victoriq. homini finis equè maturus, quem mors excipit,immineat:vt ibi quasi sei psum Seneca explicat. De pugna natura Ddd 2

ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. natura Taurorum plura habes in Æliani lib. 4. cap. 37. ex Gillij accessione.

Nunc examinandum an rectè Taurum hoc animal & quidem Mexicanum An ad Bi- appellauerimus. Poterat nonnemini videri ad Bijontes potius ablegandum esse, fontes hoc, funt, animal fit de quibus Solinus cap. 22. In omni Septentrionali plaga Bisontes frequentissimi referedum. inquit, qui boues feris similes setosi, colla iubis horridi. Vltra Tauros pernicitate vigentes capti affuescere manu nequeunt. Horridus & villofus nostræ bestiæ habitus, & iuba cirrosa nonnihil persuadent. Sed reclamat Gillius in Attiani prædicto libro, vbi ad Ceruorum potius similitudinem accedere illos scribit, & cuius a media fronte inter aures vnum cornu in excelfitatem magis dirigatur, quam-» ea, qua? nobis nota funt cornua.

Verumenimuero hæc Gillium non fatis consideratè de Bisonte pronuntiasse, quæ ex Cœsaris lib.6.nulla huius facta mentione transcripserat, & bene monuit Aldrouandus & cante ipsum Germanus Zoographus, qui Cæsarem non Bisontem fed Rangiferum potius descripsisse eò loci affirmauit. Esse tamen villofum animal Seneca in Hippolyto scripsit.

Tibi dant varix peclora Tigres, Tibi villosi terga Bisontes, Latisque feri cornibus Vri. Putauit etiam Aldrouandus à Calphurnio Æglog. 7. certissimo Bisontem his verfibus designari, quamuis nominis Bisontis nullam ibi mentionem faciat: Vidimus & Tauros, quibus aut ceruice leuata Deformis scapulis torus eminet, aut quibus hirtœ laciantur per colla iubœ , quibus aspera mento Barba i acet , tremulisque rigent palearia fetis .

Tamen quale na hodie, & vbi terrarum id animal fit,n5 facile demonstratur, & ideo mirum magis*,quod Romanis olim in spectaculis indomitu & ferox vt vnDubium. valdè vbi quam fuerit,ab Orbis domitrice pene vniuerfi, Roma inqua, tamen productu, veri hodie sint Bison. & Equi instar ad curru adhibitu fuerit.Martialis id docet lib. 1. Epig.quos vertes. siculos animalia varia coprehendentes hic referre elegantia & necessitas fuadet.

Roma orPicta quod iuga delicata collo bis domitrix etiam Pardus fustinet, improbœque T igres feros BiIndulgent patientiam flagello, fon tes domuit.

Mordent aurea quod lupata Cerui, Quod frœnis Lybici domantur Vrsi, Et quantum Calydon tulissefertur, Paret purpureis Aper Capistris, Turpes efeda quod trahunt Bisontes, Et molles dare iussa quod Choreas, Nigra bellua nil negat magistro.

Quis spectacula non putet Deorum ?

Et quamuis hæc nostre bestie imago aliquam cum Bisonte fimilitudinem,si gibNon esse bum dorsi & iubam colli aspicies, habeat ; discrepat tame in alijs, quod in nostra Bisontem nempe hãc nostrã tota corporis pellis vndique fit villofifsima & cornua fatis exigua, quæ bestiam . a Laurentio Surio Carthusiano, cuius authoritate Aldrouandus laudat, ta deducta & por592

ALIA

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

593

& porrecta describuntur, yt in ijs tres bene corpuleti homines infidere queant.

Nec facile Vrum effe mihi persuadere poffum . De Vris autem duo apud PliAn ad vros nium ( apud Aristotelem nihil) exstant loca lib. 8. cap. 16. Paucissima Scythia potius referatur » insignia Germania: gignit ( animali nempe ) inopia fruticum,pauca contermina illi tamen Boum ferorum genera , iubatos Bisontes , excellenti que & vi & velocitate Vros, quibus imperitum vulgus Bubalosum nomen imponit, cum id gignat Africa , vituli potius Ceruiue quadam similitudine. Et lib. 28. cap. 10. Nec Vros aut Bisontes habuerunt Grœci in experimentis , quamquam Boue fero refertis India filuis , portione tamen eadem efficaciora omnia ex his credi par est. Ex Cajaris commentarijs discimus Vros esse quidem Boum similitudine, verum Elephantis paulo minores. Et cornuum eorundem amplitudinem figuram ac speciem, longe a noftrorum boum cominus differre . Solinus ait hac ob capacitatem dempta inter regias mensaspotuum gerula feri. Meminit & Virgilius I. Georg. eorundem his verbis.

Cui fuper indiguas hiemes, folemque potentem Siluestres Vn affidue capreaque squaces Illudunt.

Et 3. Georg. de pestilentia boum Tempore non alio dicunt regionibus illis Quœsitas ad sacra boues \unonis & Vris Imparibus dubios alea ad donaria currus.

De Vris Dubitatur an veros hoc vltimo loco Vros Virgilius, an magnos quoflibet Boues etiam duaccipere voluerit. Certum est Vros non habere illum, quem in noftro conspi- bia pleraque. cimns Tauro gibbum, & incertam valde huius animalis , tam apud recentiores nostros, quam veteres Scriptores historiam & delineationem esse, quod nisi ad necessaria magis pergerem, & discordantibus eorundem verbis hic liquido demonstrare possem, led alteri loco referuo.

An ad BuNunc an Bubalis potius accenseri debeat, & ipsum no inutiliter plane exami- balos pertineat hoc habere apnandum. Cornua aliquam cum Bubalorum cornibus conuenientiam animal paret . Et cum peregrini animalis iconem hanc offenderem cuidam Relido viro Familia S. Francisci Hispano quidem natione , verum qui annos triginta integros in Peruano Regno vixerat, & maximam quidem partem in Ciuitate ilia amplissima Quito fub Aequinoctiali linea fita fanior longe & minori cum calo- In Quito sub Aequi-ris molestia, vt mihi affirmabat, quam nunc Romæ transegerat, interrogaremq. noctiali op degiquo ipse hoc terrificum animal nomine infigniret ? Hoc folum responsi accepi, timè tur.

Bubalu sibi videri. Cu enim simile animal in Peruano Regno nunquam conspexisset,neque ad Mexicanos vnquam,quemadmodum F. Gregorius fecerat , pene- Nec Hispanec trasset, Bubalis quam maximè afsimilari existimauir. Ast neque in Hispania , ne- nia America. que in Orbe Nouo toto vitæ fuæ curriculo,septuagenario iam paulo minor, Buba- Bubalos alit. los prius viderat, quam in nuperrimo itinere VRBI vicino, quod ipse ex Centum cellis (Ciuità Vecchia vocant Itali) Romam eundo consiciebat. His enim in locis, in quibus celebre illud S. Spiritus Romanum Nosocomium non pauca oppi- Vectigal vperimum dula possidet, Equorum ac Bubalorum ad amplificandam eorundem procrea- ex his pro tionem , centena aliquot vagantur & sustentantur eam quidem folã ob cau- Nosocomio S. Spisam , vr Domui huic vere pia: , plurimumque Charitatis operibus intentæ ritus. vberius Ddd 3

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI. vberius inde vedigal proueniat, ad tot millia ægrorum , puerorumque proieditiorum alenda. Memini enim, nos toto Anni Secularis M.DC. curriculo, quo ibi mansi, vitra duodecim millia ægrotorum suscepisse, & necessaria alimentorum ac medicamentorum ope cunctis succurrisse .

Veruntamen F. Gregorio maiorem ego fidem habeo renuenti, qui certiffimè, neque in Peruano neque Mexicano Regnis Bubalos vllos reperiri mihi afferuit. Et licet cornua in hac noftra beftia non teretia omnino, fed latiora & presfa aliquantulum vt in Bubalis, se habere videantur, reliqua tamen corporis, capitis maxime proportio Bouem perbelle refert. Eft & hic Taurus noster villosissimus: Bubalorum pellis ferme depilis dc Elephantorum inftar glabra, aut raris certe pilis conserta.

Et quandoquidem Romanus ager pras ceteris Italiæ locis hoc animali fertilis & nobilis est, ex quo non minora forfan commoda, quam exipsis Bobus incolæ capiunt, dc de his locus ac tempus me aliquid dicere adhortantur.

Inter Europæ Nationes Italis præsertim, nec his omnibus tamen notum eft animal illud, quod hodie quidem Bubalum, fed nescio qua authoritate dudi omnes appellamus. Buffelum Itali vocant, dc vulgari voce Bufala tam marem. quam fæminam comprehendentes. An ab Italico Etymo Latinum, an ab hoc illud descendat, asque ignotum. Et fi a Latinis etiam Bubalus, & à Græcis βούζαλοζ efferatur, aliud tamen dc longe diuersum a Buffelo animal designari volunt, qui ante me animalium historias noftri æui scripserunt. Ego quidem superius monui a Plinio imperitum Vulgus carpi,quod Bubalorum nomine dc Vros dc Bisontes ferorum illa boum genera vocet,cum Africa 'Vituli vel Cerui facie, Plinio teste, 'Bubalos gignat. Hanc ipsam Bubali dictionem apud Aristotelis interpretes tam Iul. Cœf. Scaligerum, quàm Gazam inuenio de Hift. Anim. cap. 16. vt Scaliger textum fecat, cuius hæc ibi verba leguntur : In plurimoru animalium injunt sanguine, (fibræ nimirum ) in Cerui, Damœ, Bubali, aliorumque quorundam non injunt Vbi in Grasco non τοὺ βούζαλου, fed της βουζάλιδος Bubuli voci respondet. Bubalis igitur potius,quàm Bubalus dicendum foret. Et eo miror magis, Scaligerum in verfione hac Bubalum pro Bubali aut Bubali describere voluisse, cum differentiam hanc tamen minime ignorauerit. Exercit. 206. enim,tacitè Plinium reprehendit , quod vsus voce Bubalus pro Bubalis fuerit : ait enim ibi Scaliger, quod Plinius legisset aliquando Bubalin esse Africæ peculiarem, quando scripserat vulgus Bubalorum voce Vros, ac Bifontes efferre.

Quid autem proprie fit Bubalis, nolo modo anxius inquirere : cum in veteribus , Aristotele, Plinio, Oppiano explicandis limiores noftri haud quaquam conueniant. Aliam fibi singit Scaliger, aliam Bellonius, aliam Horatius Fontana apud Aldrouandum, alij aliam: vt ferme quot capita, tot sententiæ fint. In hoc tamen probe omnes concordant, vulgarem nostrum Bubalum, Bufalum aut Buffelum , expressis nusquam verbis ab antiquis descriptum suisse, nifi quis fub his Aristotelis cap. 1. lib. 2. de Hist. anim. designatum putet , quando scribit : Acharotas etiam Boues siluestres funt, qui differunt ab urbanis, quantum inter Sues urbanos & siluestres interest. Sunt colore atro, corpore robusto, rictu leuiter adunco, cornua gerunt resupinatoria, Quas non male in Bufalis nostris figna elucent. Cornua 594

In hoc Nosocomio duodecim millia egro rum vno anno fuerunt.

Cur non. fit Bubalus.

Non rectè Bufalum. nostru Bubalum vocari.

Bubalis & non Bubalus ex Greco vertendum erat.

Quid Buba lis veteru fuerit, forfan adhuc nescitur .

Buffelus no Iter non videtur exprefsè ab antiquis de scriptus.

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 595 nua enim ita resupinata ac retro reflexa gerunt ; vt, cum tantum illis non pofsint Plus Valent cornibus in hominem, cui infesti funt, impetum facere, quantum Boues eorundem-, Boues quã Bufali. ac intestina etiam extrahere valent cuspidibus, qui abdomen alicui lacerare (id quod hic misero cuidam lanioni ante hos duos menses contigit)non frustra tamen illa fibi a natura concerta norunt, fed & illis depugnant, tundunt, contunduut , ac iteratis calcium pressionibus etiam quem fub pedibus hominem habent , conculcant donec trucident. An autem Martialis hoc verfu fuo.

Illi cessit atrox ‘Bubalus atque Bison.

Intellexerit vulgarem noftrum, illis etiam Romanorum temporibus hic frequen- Martialis iocus de tem, quod non improbabile estan Vrum potius Boum maximum siluestrium, Bubalis. vt alij credunt, nolo iam importunius disputare. Ferocitate mehercle nec Vris, nec Bisontibus, nec feris vilis quicquam bestijs concedunt, vbi ad intuitum rubrarum fortefortuna vestium exasperantur. Tum enim tanta furoris rabie ab- Bubali & Boues ruripiuntur , vt eorum incursum aliquando vix purpurati etiam Principes decli- brarum venari potuerint. Quamuis Gillius ex Oppiano idem factitare Boues scribat, cum stium obiectu exaspeait: Qui ad Boues accedunt, rubram vestem idcirco non ferunt: neque item splendidam rantur. qui ad Elephantos appropinquant , quod certe eiusmodi colore conflet eas bestias efferari.

Seneca quoque lib. 3 . de Ira hoc nouerat. Quod accidere otides in animalibus mu- Senecæ lotis , inquit, idem in homine deprehendes: fiiuolis turbamur & inanibus. Taurum co- cus de ira cohibenda. lor rubicundus excitat, ad vmbram Aspis exurgit, Vrsos, Leonesque mappa proritat.

Omnia quœ natura fera ac rabida funt , consternantur ad vana.

De hoc eleganter in Metamorph. Ouidius: Haua Jecus exarsit, Circo quam Taurus aperto, In circo olim vestes Cum fua terribili petit irritamina cornu, rubre obijciebantur Puniceas vestes, elufaque vulnera sentit.

Boui.

Obijciebantur enim in circo ad irritandos Boues vertes rubrae fæno fussultæ hominum formà, Fœnei homines & Pilœ appellatæ, quod ceu Pilis Boues illis luderent & cornibus impositas in aerem proijcerent. Hinc Martialis : lactat, vt impofitas Taurus in astra pilas.

Lipsius hic oppositas legit, & meo iudicio conuenientius. Et vt ferocissimi fint Bufalæ ad muliebra etiam Busali , ductorum tamen atque magistrorum fuorum imperio facile au- vocatæ acdientes ie præbent, fæminæ præsertim ; quibus nomina fua imponunt propria. currunt.

Vbi enim à Curatoribus suis nomine quæuis fibi indito ad mulctra vocatur , hæc dicto obediens, ex numeroso etiam grege dilcedens, accurrit illico, & se mungi permittit. Ex quo lacte, pilæ lusoriæ aut ouali forma moleque, cafeo- Caseus Busalinus. i concinnantur fapidissimi ( Prouatura vocant Itali) nec alio loco quam frequentiores. His miram lactis copiam, fi à nutricibus esitentur, generari fæminæ nostræ experientià, vt afferunt edoctæ, fibi persuadent.

Portandis in curru ingentibus oneribus , bigis quadrigifque facilè, & nauiOnera inbus quoque trahendis, difficilius aratro tamen aptantur . Vidi & Equi inftar fo- gentia trahunt. lum traxisse currum , & equitatum suisse. Vt autem facilius cicurentur, ferrei vitulorum ætate, annuli naribus inferuntur cum funiculis, quibus a ductoriCur fu debus suis trahuntur & reguntur.

Saturnaliorum quoque diebus, vt ludicra Populo certant. recreatio .

596 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. recreatio exhibeatur, post Equos, Equafque & Afinos, ipsi quoque Bufali curfu pro præmio decertant non liberi tamen, sed funibus ab Equitibus tracti Alexander De Busalina carne hoc habeo quod addam ex Alexandro T. Petronio de Victu Petronius Romanus Romanor. quem fama hodieque ceu Urbis huius Hippocratem commendat aliHippocrahæc funt eius lib. 3. verba : bubali Caro visu pulchra, albidaftaEtu lenta & tes æstima- quem, tus. crassa, œgrè concoquitur. Recens comesta , prœter id quod ingrata est, alui fluorem moCaro Bu- uet : salita minus lœdit, magis sapit : Iudœorum cibus est : lumbaris eius musculus, hefalina. par, lingua, & mammœ in fœminis adhuc lactantibus mirifice commendantur. Neque solum apud Hebrœos , fid apud Romanos Nobiles plerosque in pretio esse videntur . Ex Cornuum cornibus Bufalorum, quæ in alias etiam longinquas regiones distrahitur, mirum Bufalinoru eft, quam varia politissimaque Romœ supellex præparetur, Annuli, Globuli preciiquis vfus sit. rij, Cruces, Capsulœ variæ, Pectines, Auriscalpia, cultrorum Manubria & similia, quæ nitore & valore finiffimum Ebenum superant, vt etiam his folis elaborandis Spasmo sta- fui opifices & tabernæ hic instructissimæ inueniantur . Qui statuoso illo Spasmo tuoso dicutur adversa ac conuulsiuis motibus detinentur, annulorum eorundem gestatu fe ingens beri. neficium percipere affirmant. Vidi principem virum eiusmodi molestis symptomatibus etiam nocturno tempore tentatum, qui hoc folo fe remedio liberari mihi fatebatur, quando in ipfa Spasmi accessione & paroxyfmo , integrum.

Bufalinum cornueXaiftiisime politum, quod sub ceruicali continuo eum in fitiem feruabat, manu statim amplexatus fuisset .

Iure igitur ac merito Tauri Mexicani nomine hanc bestiam condecorabiRestat igitur vc Tauvero Petrus Gillius in Æliano ex aliorum mente Boues ad ferum & Me mus. Tametsi xicanum. renda onera haud idoneos ait, cuius hæc funt verba : Quid inquit Cicero de qui de voce mus hanc bobus loquar ? quem ipfa terga declarant, non effe ad onus suscipiendum figurata : bestiam. latitudines ad aratra ceruices autem nata ad iugum , tam vires humerorum extrahenda. Is ipfe tamen paulo ante de Bobus Scythicis hæc habet : Scythici, An Boues in quorum dorso gibber eft , & procerissimi & ex omni parte albi perparuis corad ferenda onera sint nibus funt & minime acutis : similiter que vt Cameli eminenti dorfo existunt conditi. simul & cum dorfo clitellœ imponuntur, perinde vt Cameli genuslectunt , rursumque suscepto onere furgunt , quod ipsum hominum , qui ijs ad grauissimorum onerum vectiones vtuntur, disciplina facere solent. Hxc eadem cum in Gesnerianis Al◄ drouandus historijs legisset, quærit ex quo Authore descripta hæc fuerint, qui si Ælianum à Petro Gillio latinum factum vidifet,vt videre potuerat, sciuisset.

Nec difficultatem negotio facit, quod,vt ipse inquit, Iulius Pomponius Sabinus in Comment. Virgilij ad Georgica de Scythicis bobus loquens, nullam gibbi faciat mentionem. Nam & ipfe fatetur Aristotelem 6. Histor. 28. Icribere : Boues Syriacos more Camelorum nodos flectere scapularum Cum Ælianus absque gibberis mentione eos ipsos describat.

Vlterius hoc indagandum : an, quam gibbosi Bouis Aldrouandus proponit Aldrouan- Iconem, ad nostram fit referenda ? In Madagascar, ait, insula, tantam boum esse di gibboa sus Taurus copiam tradunt nauigationum in nouum orbem Authores, vt bouem cochleari, aut ali non est no- re viliori commutarent. Gibbum habent in dorso ex mera puraque pinguedine . Iconem ster. adieci ex Diario nautico Batauorum in Indiam Orientalem. Atqui nostrum qui cum illo bouem conferet, reperiet praeter folum gibbum, similitudinis nihil apparere.

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

597

rere . Ncc cornuum figura eadem est, nec animal villosum eft, nec vsqueadeo gibbus respondet. Quæ Scaliger habet de Gibbosis Bobus Exercic. 206. cap.6.

Sunt eadem ferme ipsa, quæ paulo superius ex Gillio citaui, folis immutaris verbis , & quos Gillius in Scythia , hic magro Comanduano Tartarorum repenri scripsit, & nouo ipsis indito nomine Bocamelos, veluti Cameloboues diceres, appellauit. Verisimile tamen eft, ex M. Poli lib. I. cap. 17. haec ipsum descripsisse, qui & Ciuitatem nominat Comandu in regione Reobarle, vbi eiusmodi boues gibbosi pilo albissimo, exiguo & plano nascuntur, & Camelorum more Agasoni obediunt.

Veruntamen hec omnia aliena adhuc a noftro Tauro Mexicano existunt. Pro- Petrus Hispalensis pius accedit Petras Hispalensis, qui Boues ait effe in Quiuera Orbis noui prouin- magis consentanea cia, gibbum in humeris habentes ad ferenda onera, & anteriora horum villis noftra Taupraelongis obteda effe . Adhuc vicinius appropinquat icon illa, quam ego per- ro dicit.

Adhuc maluftrando noui orbis nauigationum volumina, inueni in Hieronymi Benzonis gis confenAmericæ parte quinta, & quidem in Tabula Chorographica Nouæ Hispaniæ in tit figura Hieronymi India Occidentali: vbi ære incisam hanc noftram bestiam ad vnguem nostræ Benzonis . refpondentem videre est: hoc folo tamen discrimine addito , quod nostra figura Taurum, vt ex genitalis mafculini signis confpicuis patet, illa vaccam cum. luculenta vberum ostentatione repræsentat. Huius bestiæ gibbo auis infidit cum Psittaci inscriptione . Rede igitur & ordine factum eft, vt huius hiftoria praeclaro huic operi de Nouæ Hispaniæ plantis, Mineralibus atque Animalibus infereretur, Mexicanus potius, quam generali vocabulo Americanus Taurus vocitaretur.

Sed proxime omnino, & vt verbo fertur, rem acu tangit, Theuetus : & ex Omnino hoc Ambrosius Pareus lib. 24. cuius hic libet verba recitare. Proditum apud The- cum noftro Tauro conuetum legimus, inquit, in noui orbis Florida ingentes cerni Tauros, Butrol Barbarorum uenit Theueti icon lingua dictos, pedalia cornua gerentes, gibbamque in dorfo Camelinæ similem, pilo pro- descripta. misso & fuluo , cauda Leonina : non est fere aliud magis ferum animal, nunquam enim cicuratur , nisi matri ereptum. Pellium tegminibus Barbari aduerjum hyemis inclementiam , cornibus suero velut alexiteriam vim habentibus aduerjum venena fe muniunt Exstat hoc ipso Parei libro Tauri huius tam ferocis latis ferox imago, in qua tamen hoc quod reprehendam, habeo, quod rictum nimis apertum verius aures Pi- inEftrictu pec catum. ctor produxerit, qui in noftra figura noftratium boum oris didudionem minime excedit. Reliqua membrorum proportio, & crinium colli, ceterorumq. corporis pilorum promissio cum noftra latis congruit. Ex hoc iam iterum, quod supra monuimus, luce clarius patet, non Peruanum ; fed Mexicanum, fiue Floridanum,fiue Nouæ Hispaniæ, hoc est illius noui orbis partis esse animal, quæ à Peruano separata & fuos olim feparatos Reges fiue Motazumas habuit.

Non possum, quin vel curiosi Lectoris gratia non contemnendam hic quæ- An haec bestionem expediam : Sitne hxc beftia Nouæ Hispaniæ indigena, an ex Europa eo stia fit Nouæ Hispadelata ? Audiamus Ioseph. à Costa in fua generali Indiae Occident. historia, an niæ aduennodum hunc nobis dissoluturus fit. Certa animalia ait ille Nouo orbi sunt foli ticia ? familiaria , nobis aeque peregrina, atque orbis ipse incognitus olim fuit, vt erit exempli gratia Canis, quem primo loco descripsi: alia cum noftris conueniunt,

598

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI.

niunt, vt Vrsi, Leones, & fimilia . Alia illis incognita plane gentibus, a nostris primum eò delata fuerunt. Qualia inquit Iosephus lib. 4. cap. 23. funt Oues, Vaccæ, Capra, Sues, Equi, Asini, fanes nostrates ac Feles. Boues & Vaccas ait, mirum in modum propagatos fuiffe & ita multiplicatos, vt millenario persæpe numero in montanis diuagentur . Hæc a feruis æque ac liberis petuntur, occiduntur, excoriantur, Se commercia inde coriacea in Noua Hispania celeberrima Mirum ve- agitantur Tergorum enim, inquit ille, innumerus numerus in Hispaniam essertur. ctigal & prouentus Anno 87. ex Sant Domingo 3 5444. corijs bouinis, vaccinisque naues oner abantur. Ex ex corijs vaccarum ‘Noua Hispania autem 6 0350. iungebantur, qua pretio æstimata 96532. pesos siue boumque Regales octonorum reddunt. Merces has, qui in Seuilia littoribus expositas lustrat, eo noui Orbis. spectaculo in stuporem datur, In hunc fensum Se hæc funt, quæ lib. 1. cap. 21. habet . His adde, ait, quod ante hac tempora nec vtilium pecorum greges inibi fuerint, qui tamen postquam Hispani Bubulum has Insulas (Cubam nimirum , Hispaniolam, Iamaicam, Margaritam, Dominicam ) pecus innu occuparunt, nunc numerosis gregibus oberrant: fiue Tauros, siue Equos , siue Porcos Velis merabilirer creuit Canesue. Vaccarum greges tot tamque frequentes funt , vt nullo dominio priuatim ad- . in nouo Cidictæ quomeuer sum cumulate agentur, & ab incolis ferarum modo indiscretè figantur be . capianturque saltem corij causa, quod detractum exiccant, & merce istiu smodi negotiationes suas agitant.

Volui haec Authoris pluscula licet, verba recitare, vt quid in hac controuerQuæstionis sia decidendum lector velit, ipsemet iudicare possit. Videtur is bubulum pecus decisio, ab Hispanis Americæ illatum suisse, concludere velle. Alt, vt ego Mexicanum nostrum Taurum prius Hispanicum fuiffe credam, nulla ratione adduci queo. Reclamat peregrina animalis facies, nec Afiaticis, nec Africanis, nec Europæis visa prius in Vrbibus aut saltibus. Vt enim, quos supra propofui diuerfimodos Boues aliquam cum hoc Tauro partem fimilem habeant, fiue iubam , fiue caudam, fiue cornua, siue colorem pilorum rutilum, fiue gibbum afpicere velis ; nullum tamen reperies, qui omnia hæc coniuncta obtineat. Nec nisi temerè Dicendum potius illi credi potest, nostratium aliquem Bouem ab Americano fiue folo,fiue cado, post regioni natiuum hunc plures etiam prolium propagationes tam mira metamorphosi mutari potuisse.

Taurum esHuc facit, quod Indicæ titulum Vacca illa Tauro nostro persimilis in Chorofe. graphica, vt dixi, tabula expreffum habeat: quafi Scriptor ille dicat, genti isti Indianæ hoc animal proprium ac natiuum effe ; cum Se Theuetus Taurum hunc Floridæ veluti incolam,Se natiuum adscribere voluerit. Nifi Josephus non omne Explicari forsan bubulum pecus,fed illud folummodo ab Hispanis ad Indos Occidentales tamen potest Iose- tranfportatum voluit, non quod ferum Se filuestre, fed cicur Se vrbanum suit, phus. multiplicatu tamen ob regionis fertilitatem opima pascuà,cælique clementiam, innumera prole siluas postea repetere coactum fuerit. Maneat igitur hic Taurus vere Mexicanus, & forsan slofephod Costa minus cognitus, quod in Peruano potius hic Regno vixerit, cui regioni haec bestia minime familiaris est.

Potuisse Existimo quoque, Vt ferocissimum fit animal, Indos tamen, priusquam noIndos et ia harum fil- stræ Vaccæ eo transferrentur, filuestrium harum lacte vaccarum victitare pouestrium distenta vaccarum tuisse, & adhuc ibi viuere, quo nostræ nondum peruenerunt; quod lacte viue- quæ in icone tabulæ chorographicæ illa apparent, vbera infinuant. Et matrire.

Hoc ex ipso a Costa enodatur quæsitum.

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

599

bus ereptos vitulos domari potuiffe Theuetus quoque meminit. Ac nescio quam argumenti huius speciem mihi præbet subligaculum illud coxæ annexum , cum fex rotundis pilis inde dependentibus quafi nolis fonantibus,ac tintinnabulis aut alijs quibusuis ornamentis nolarum defectu studiosè illis Tauris vaccisque alligatis,veluti & nostris campanulas in collo vaccis adaptamus. Nam quod nonnemini, qui hanc mecum in autographo picturam bene miratus est, viderentur effe verrucæ eiusmodi, quales sæpe in Equis innasci ac Mulis cernimus,non habet multum verifimilitudinis.Sunt & i jdem illi Americani non omnes adhuc abHispanis domiti, semiseri & agrestes homines, eodem quasi cum bestijs domicilio gaudentes, quos fibi vt pareant , difficili haud negotio conficere possunt. Atque hæc de Tauro hoc Mexicano, quæ mihi dicere licuit: siue paucula, siue nimia æqui bonique lector consulat.

Occasione TAVRV M tollet, qui vitulum sufluterit, antiquum erat prouerbium.Et ego qui Bicipitis Vituli aliTaurum iam tuli, an vitulum non sustulero ? An qui de Boue non pauca dixi, qua de Vide Vitulis non plufcula etiam commentaturus ero? Et quidem cum tam oppor- tulis dicetur. tuna fe offerat occafio Principi meo Cardinali Barberino me sistendi, & Anatomen monstrosi ac Bicipitis Vituli, quam benigniffime mihi prouinciam iniunxerat, enodandi : & Summi simul Pontificis VRBANI. VIII. nutui fubiectissimè obediendi. Cum enim Sanctitas sua eiusdem Vituli partium ichnograpniam, & breuem earundem explicationem fibi a me exhibitam vidisset: rem non indignam censere visa est, quæ publicis etiam typis committeretur .

Id quod ego , non vt ad nutum hunc quam obsequentissimum me non præstarem, in hunc vsque diem distuli ; sed vt tempori potius inferuirem , Erant autem cum Summo Pontifice tuc in Vaticanis cura mea comissis Horab amoenitate aspectus pulchriformiu,fiue Calliopeiorum (Irali Beluedere dicunt (nome meruerut, Ioannes Ciampolus Lynceus supra memoratus, Iulius Man- Iulius Macinus intimus & Cubicularius Pontificius Archiater, vir non Aristotelicà modo cinus Archiater Pophilosophià & Hippocratica Medicina eminentissimus, led Chymicarum quo- tisicius, plu lique rerum gnarus, Anatomicus insignis, & liberalium plurium aliarum artium rimaru beralium. non tam amator, quam exactissimus iudex & æstimator. Hi dum varia mecum disciplinarum peride monstro hoc confabularentur, accefsit tertio loco Augustinus Vegius vt tus. suæ Sanctitati adhuc Cardinali à Theologicis studijs , ita a difpenfandis nunc secretioribus Eleemosynis, vir doctissimus & probissimus : qui omnes varia- Quæ de hoc vitulo rum nobis controuersiarum campum aperuerunt.Et in primis quidem : An ani- monstroso quæstiomal hoc simplex, an duo potius dici meruisset, ob duo exactissimè formata ca- innem venipita : siquidem Cerebro & non Cordi, quod Aristotelici faciunt, primatum Medici re possint. attribuunt. An aer a pulmonibus haustus cor ingrederetur , quod vulgo creditur ; cum in hoc monftro hi per tubulum inflati, foli absque corde intumuissent ? An,cu in hoc Vitulo gula deesset, & vnus ideque meatus aeri in pulmones, & cibis in ventriculos deferendis inferuiret, diu hoc monstru superstes effe potuisset ? De quibus in historia sigillatim aliquid, fi teporis permittet angustia, philosophabor. Et fi quos hactenus scripta nostra folumodo forsan delectarunt spe: ro nunc eadem vtilia ijs maxime fore , quod quandam animalis huius partium anatomicam lucem allatura fint ; quæ vel ab alijs neglecta, vel non detecta fuit. u p Nec

600

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

Nec indecorum prorfus est, Summos quoque Principes ad hæc aspectu quidem vilia, philofophica tamen, & nescio quid reconditi præseserentia Natur molimina, interdum fe dimittere, & magnam in paruis rebus admirari DEI sapientiam . Non aliter certe,ac Amplissimo Cardinali huic nostro, ita Carolo V. Biceps olim Vitulus, vt quod miraretur, haberet, oblatus fuit, Nicolao Villagag. his verbis id restante Carolus V expeditione Africana cum in Largheram nobilem Sardinia vrbem appulisset, eadem noSie res insolita contigit. Bos enim vitulum bicipitem peperit, quem mulier cuius bos eraty, videndum Cæsari obtulit. Ingredimini amici i nam & hic Dij habitant, dicebat Heraclitus, dum in vili quadam calida, forsan se calefaciens & opera diuina admirans, federet. Nos veriores Philosophi, qui Christiani fumus, infinitam & impenetrabilem Creatoris nostri lapiendam in omnibus etiam abiectissimis creaturis, ne dicam infoliti quippiam habentibus, quod in hoc nostro Vitulo elucescet modo, non fatis superque vnquam admirari & laudare poterimus. Aggrediamur igitur opus, & historico saltem filo nunc vituli huius, tam internas quam. externas diligenter partes delineemus : & illa, quæ controuerfiam facere videbuntur, ampliore etiam sermone postea enucleemus.

Die igitur 18. Aprilis, Anni M. DC. XXIV. iam sæpe memoratum bicipiVituli huIus bicipitis descri- tem Vitulum domi meæ præsentibus ferme omnibus Romanæ vniuersitatis nostre ptio.

Medicinas studiosis, fecui. Natus autem fuerat mortuus, licet iam maturus partui, & vi quafi a matris vtero abstractus, quem forsan ob duplex caput commoMagnitu- de ilia parere minimè potuerat. Longus erat spithamas, siue palmos (pro vna do. eademque menfura hæc ego vocabula fumo) quinque, & fatis extensos.

Caput: Vtrumque caput perfectum ; fatis magnum , & proportione corpori respondebat. Dextrum tamen sinistro paulo majus : hinc dexter & posterior pes etiam nonnihil erat contractior, quasi scilicet ob maioris capitis molem latus illud abbreuiatum atque retractum suisset . Singula fuos dentes Dentes & capita quoque offendebant : quatuor enim in quolibet anteriores incisores huius & Vaccini. erant in maxilla inferiori , quibusinsuperiore nulli respondebant. In Vtraque tamen maxilla tam fuperna,quam inferna, sui erant molares ordine fiti,quos tamen non numeraui. Hoc scio interim, in perfecto atque adulto hoc animali Boue, fiue Vacca ; hos dentes determinatos reperiri : octo nempe anteriores incifores omnes eiusdem prorfus figuras in maxdla inferiore : fed defunt illi, qui canini in alijs animalibus dicuntur . Ex vtroque latere eiufdem maxillæ decem : in fuperiore nulli adfuere , qui cum incisoribus correfponderent , nec vili canini. Molares nouem numerabantur, tam ex vno quam ex altero latere.

Erunt igitur simul sumpti omnes numero quadraginta sex vaccini dentes. aures & cetera omnia perfecta hic iuueni Cerebrum quoque Oculi, na- Oculos, nares, res, aures, integrum, quod in vno faltem capite peruestigare volui : sanguinolentum hoc & cerebru. tamen conspiciebatur, quod ipfi ex conatu forfan ac nifu matris, ob partus difficultatem, accidit.

Vtrunq, etiam Caput hoc fuæ particulari vertebras infidebat,& vtraque hasc Vertebras lateralicolli & to- vertebra tertias cuidam in medio fitas,quas & suprema colli dici potest, spinæ tius ter adhærescebat. Priorum vtraque vuico tantum foramine prasdita erat , per dorsalis. quod Principes etiam viros in aspe ctu vilibus rebus philosophari debere.

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE

601

quod spinalis medulla ex capite egrediens transibat, & vtrihq in tertiam yertebram ingrediebatur tribus donatam foramini bus, duobus nepe lateralibus quæ iam dictam medullam admittut, & tertio inferiori, per quod medulla egreditur, & in suppositam sibi vertebrã ingreditur. Hoc tamen hic aduertendu, vtramq. Medulla spi nalis primò medullam, ex vtraq. occipitis basi feuforamine egressam in hac tertia vertebra bifida, posim( qua: ob id loge maior est, quam duæ fociæ laterales) vniri, coalescere, ac vnicum stea plex tandem medulla: truncum per totam dorsi spinam descendere, simplicem dico, ac non duplicem, quod quis suspicari forsan potuisset.

Erat autem priorum vtraq dictarum vertebrarum, quàm arctissimè connexa tam capiti, quam vertebræ illi, quæ inter vtramq. media fedebat, & triangularis erat, cum priorum vtraque plana potius, & per transuersum oblonga esset.

Eluit tertia: postmodum triangulari, & vt ita dicam, trisorat- vertebræ, quinq. aliæ ordinariæ & his sexta adhærebat, quæ spinam siue appendicem valde elata habebar,quod in alijs non videre vertebris suit. Ex hac eminetia candicans firMusculus missimus vtrinque tendo, nihil ferme musculosæ camis possidens, instar albi ali- tendinosus cuius ligamenti enascebatur. Hic autem in biceps in ca pitum videlicet eorundem extesione, mira vterq. Naturæ sagacitate, sabrefactus. vtraque pita infertus.

Has aliæ ordine, ad caudæ vfque men velim, dorsi spinam non lineà prorsus rectà, fed arcuata veluti processisse .

Atque haec de capitibus & spinali medulla dicta sunto.

Internæ oris partes lingua nempe & larinx, figuram suam ex omnibus con- Internæ ostituentibusparticulis integra in vtroq. capite fortitæ fuerat. Aspera etiam Ar- ris partes. teria ex quolibet capite singula exoriebatur, quæ ambæ paulo post ortu in vna coalescebant. Veru quod nunc sequitur monstrosum magis est, quam quod vel. vnquam viderim, scriptu legarim, aut ab alijs mihi recenseri audiuerim. Immis- Inflatis pul monibus so enim alterutri asperæ arteria: canaliculo. pulmones inflari iussi. elati fuerunt per aspera arteriam inferior Vehementer in vtroque latere,vtrobiq.in tres lobolos diuisi, maior erat cor non tres longus latusq. digitos trafuersos, alteri duo superoires pollicis magnitudiné mouebahaud superabant. Sed corme catillum quidem vel monebatur, vel eleuabatur. Id tur. quod mihi quidem nouum minimè visum suit, rapuit tamen in admirationem non leue Auditores meos & spectatores, quibus aliud longe persuasum erat.Credebat enim, præceptorum à Magistris suis traditorum persuasione, aerem à nobis & alijs animalibus in pulmones receptum, aliquam sui portionem finistro cordis ventriculo per arteriam venosam pro spirituum vitaliu fabrica communicare. Quod falsum tamen esse no tam animalium maiorum minorumq. aliorum, quam humanorum etiam cadauerum pulmones per folle etiam inflati, vt experienti patebit, commonstrant: cum ne tantillum quide cor ex inflato aere Non videderi meaintumescat, quod tamen si meatus vili occulti forent & oculo nostro inpercepti- tus vllos biles, iam per fortem aeris impulsionem aperirentur. Nam & inuisibiles & alijs dari intromittendi medijs impenetrabiles arteriolarum cum venulis anastomoses in plexu Chroroide aeris ex & Reti mirabili Cerebri, hoc ego folo medio, flatu nimirum, sæpe detexi . Ast cre pulmonibus in cor. pent potius ac difrumpantur propemodum - pulmones violentia intrusi slatus, Quod iam antequam cor aerem admittat, necesse est. Veruntamen hocquod iam di- sequitur xi, mihi admirationem nullam mouit, sæpius enim eiusmodi spectacula spe- mirabilius longè est.

Eee ctauerarn

602

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

ctaueram. Ast quod nunc dicam, id demumme extra me ipsum quasi rapuit.

Gum enim iterum iterumque pulmones inflari curarem, vt preconceptam ipfis Mostruosis- opinionem de cordis simul motu facto ex mente eradicare ; toties sub ipso Diasimum quid in aspera phragmate vtris instar aliquid subleuari, distendiq. animaduerti. Hæsi diu quid arteria. hoc rei, aut monftri potius esset : cum ea in regione nec vllum ex pulmonibus foramen factum, & stomachoru feu vetriculorum ibi facculos fitos efle nossem, deferri autem ad ciborum marsupia aeris fubftantia per afpera arteriam , ea res deniq. tota inuertere rerum naturam, ac partiu animaliu feriem mihi videbatur.

Quare immisso Itylo per asperam arteriam, incepi per longum defcendendo illam cultello diuidere, ad mediam thoracis regionem vfq. penetrando. Et ecce mirabile visuleundem ductum fiue canalem in vetriculum sub diaphragmate positum definere animaduerti, quod equide nifi manibus toties palpatum & ipfis quoq. nostris vfurpatum oculis suisset, nec a nobis adhuc etiam crederetur. Sed & hic Naturæ industriam & admirabile omnipotentis DEI artificium fatis superq. stupere non potui : quod hoc ipfum alperte Arteriæ corpus suo non probe niodo instructum eflet capite Larynge, nimirum Epiglottide, osse Ypfiloide dicto, & reliquis nodu hunc pneumaticu constituetibus partibus, sed & illud ipfum cartilagineis suis annulis conflaret, & aliquo vfq.ad fpatiu quatuor forfan transuersorum digitorum eadem fubftantia protenderetur.Tum idem ductus in alia fubftantia omnino mollem ac carnofam, & vt vno dicam verbo, ipsissimã OesoarAspera substantiam mutabatur,quæ in ipfum vt dixi ventriculum descendebat ac teria in phagi Oesopha- delinebat. Hic iterum non potui no fulpicere & laudare mirabile prouidæ Nagum transit. turæ ingenium. Hæc enim aspera Arteria non (quod in alijs omnibus fieri tame videmus)bifurcata diuidebatur, vnu in' hunc, & in alceru pulmonem aliu ramu demittedo, sed recto statim tramite porrecta in gula, siue Oesophagum trãsmutabatur. Vt tamen & pulmonibus aere impertiretur,cuius gratia est efficta,sistulares tubulos ex fefe in vtriulq. pulmonis lobos superiores, qui ipsi asperæ Arceriæ agglutinabantur, demittebat,per quos & aer in omnem pulmonum substãtiam porro ingredi & egredi liberrime poterat.Hi omnes tubuli siue bronchia asperæ Arteriæ per omnes postea lobos diffeminabantur,quod nobis patuit, dum inflarentur ijdem & denuo detumescerent.

Atque hic per tranfennam saltem, illius quæstionis quam supra mihi motam Curiosa quæstio dixi,meminero: An hic vitulus diu superstes esse, cibumq.ac potum per eandem asperam An ali hoc monstrum Arteriam, aeri in alijs animalibus destinata, transglutire potuisset ? Id enim nobis quopotuisset. tidie vsuuenire nouimus,vbi quid inter prandendum fiue ex cibis fiue potibus ad pulmones illabitur, tussim illico cum fussocationis metu excitari: quare quid hic fit respondendum, facilè patere videtur .

RespondeAtqui ego inconueniens minime censuerim, per aliquod etiam tepus hoc motur quæstio strum lacte materno sucto ali potuisse. Neq. enim refpirationi obstaculo efle deni buerat, cu aer ad latera per fua fe diuerticula in pulmones recipere, cibus recto interim itinere in ventriculos descendere facillimè potuerat. Et quid fi aeris etia portio non parua cum cibo descendisset,inde mali secutum fuiflet?hoc enim bis frequeter euenire, dum ex angustioris orificij vitro bibimus, experienda testis est, & Hippocrates hoc monuit libello de Flatibus; Omnia quæ eduntur & bibuntur, .

603 10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. tur, inquit, spiritus in corpus inferunt, aliquando plures, aliquando etiam pauciores : id autem inde manifestum fit, qood plurimis cruciationes pofl cibos & potus cuenire solent.

Redit enim infpiratus aer foras, quia fi eidem Hippocrati libello de Corde credimus, nullum neque ipfe, neque aqua homini aut animali alimentum præbent.

Merito autem, inquit,recurrit spiritus aqua, non enim humana naturæ alimenta tisHippocraloca hac sunt. Quomodo enim hominis alimentum sint ventus & aqua cruda ? Idem tamen controuerfa Hipp. libello de Flat. (vt hoc obiter dicam) contrarium afferit, sic enim ibi ait : Corpora enim omnia tum hominum, tum reliquorum quoque animantium a triplici nutrimento sustentantur, horum autem nutrimentorum nomina hæc funt cibus, potus, spiritus.

Ac spiritus quidem qui in corporibus sunt, flatus vocantur : qui verò extra corpora existunt, aer. Qui Jane maximus est in omnibus qua corpori accidunt, & author & dominus. Sed & vice versa, vt in ventriculum aerem,ita in pulmonem potum descendere voluit idem Hipp. eodem de corde libello. Etenim homo multo maximam Hipp. dicit pulmonem pariem in ventrem bibit : gula enim siue stomachus velut infundibulum potus copiam & & corbiquacunque volumus, excipit. Bibit autem & in guttur ac arteriam, minus vera & quan- bere. tum latere possit per rimam illapsum . Ait etiam ibidem aquam in pericardio contentam ex potu scilicet in pulmonem labente, veluti vrinam cordis esse. Quam mirabilem luam philosophiam his verbis concludit. Hunc itaque humorem cor de pulmone vna cum aere abducit: acrem quidem igitur, vbi in medelam cessit, necessario oportet retro per eandem viam qua abduxit, reijcere . Verum humorem partim in culeum ac vaginam suam expuit: partim rursus vna cum aere foras propellit. Solidiorem tamen cibum ceu fenum, herbas,frumenta, legumina, non puto ab hoc vitulo deuorari potuisse. Cum dicto iam loco dicat Hipp, quod operculum Laryngis, Epiglottis, lingula flue minor lingua appellata, ne permiserit quidem aliquid amplioris potus penetrare. Vnde, cum credi facile potuisset, quandoquidem duo capita essent, singula suum habere Oesophagum & asperam arteriam, adeoque quatuor vasa. efie debuisse. Hic natura tamen adeo defecit, vt pro quatuor vnum folùm fabresecerit, quod cibo nihilominus liquido, aerique detrudendo fatis suisset.

Historiam porro perfequamur. Ventriculi igitur post pulmonem, vt iam annotatum fuit, qui quatuor funt numero , & ipfi ex immisso flatu attollebantur.

Quæ autem horum omnium & nomina fint, & officia, inferius expediam, quan- Quæ exdo de Ruminatione tractaturus dubia quædam authorum loca explicabo. Hoc incrementa ventricu interim hic nouifie fatis fuerit, in tertio ventriculo plicatilium ferie quadã mem- lis reperta sint. branarum conserto, nihil preter sesquiunciam forte mucaginis cuiufdam repertum suisse. In quarto autem & vltimo ventriculo vbi chylus absoluitur, & coagulum in lactantibus colligitur, inueniebatur semilibræ pondere humor chylosus quidam , adeo tenax, viscosus, fibiq. cohærens & albicans, vt gluten Taurinum probe æmularetur, ita vt ab ipfa etiam madefacta fpongia non imbiberetur, fed aqua elui ac manibus deturbari necefie haberet.

Dubium profectò non leue ea mihi res mouit, quibus in hunc ventriculum vijs tanta huius humoris copia perduci potuerit : ficuti & illud, quod totius ani- Tota caro acidi malis huius caro omnino acidi lactis odore spirabat. An dicendu, dum in vtero lactis odorem ex (anguine materno foetus nutritur, sæpe cum (anguine lac misceri ? Eft enim emittebat, facilis gressus & regressus ab vtero , fanguinis ad vbera & ab his ad vterum , E e e 2, quod

604 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. quod fæminæ etiam nostræ philosophicas has minime edoctæ speculationes, nouerunt. Sed haec patentiorem contemplandi campum desiderant. huic igitur vltimo ventriculo intestima eiufdem propemodum cum ipso fubIntestina, stantiæ, annectebantur ; quæ ego haud diffecare volui, cum ex redto intestino fua sponte eiusdem coloris ac confidentiae excrementum esslueret, quale illis effe videmus, quae iam pasta fuerunt. Vitulus autem hic nec lac quidem a matris vberibus fuxerat , cum mortuus editus suisset.

Dum autem ventrem inferiorem aperiri iuberem, simul venam Nutriculam ex vmbilico hepati infertam constringi curaui,quo illa postmodum pro inflando hepate inferuiret. Quæ vbi ex tubulo slatum recepisset, visu iucundum Avena nu- & mirabile dictu, consestim inflatum eft hepar, pulmones, cor, lien atque ipsi omtricula inflata quæ nes ventriculi: qui,cum vna communi tunica inuestiantur, imponunt alicui vnipartes internae infla cum facculum & non plures esse, existimanti. Haec autem, qua ratione contintæ fuerint. gat, in Medicinos studiosorum gratia ex Iuuenilibus meis paulo post subiungam.

Quatuor Cordis vafa nec tempus,nec opus examinare fuit, quæ ego alijs viciCor & quid inhoc in perfectis ac imperfectis vitulinis fœcibus quam exactissimè fieri potuit, inuentum. bus perquisiui & descripsi , Corde tamen aperto, & sinistro eius ventriculo inspecto, globulum quendam nigrum, durumque reperimus, carneæ substantiæ fimilem, adnatum internas huius ventriculi cauitati, quem vbi discidi, effluxit Sanguine sanguis nigricans remanente pelle duriuscula : sanguis ille autem magnitudine cor caruit. nucis mofcatae exquisitè sphæricus, ac rotundus prorsus globulus erat. Sed neque in hoc,neque dextro ventriculo sanguinem vllum inuenimus alium, id quod notatione dignissimum censeo . Vesica vrinaria liquoris fui expers & parua admoVesica & Vrachos, dum erat. Incisa illa, per stylum vas Vrachon dictum indagaui, qui meatus manifestè peruius erat. Sumit autem Vrachos initium fuum ex fundo veficae, & vrinam in veficam ex renibus corriuatam, dum adhuc in vtero vitulus concluditur, deportat ad membranam quandam Allantoidem dictam , eum in finem a Natura fabrefactam , vtinstar alicuius vtris excrementum illud serosum colligat , donec partus tempore ex vtero excernatur. Est autem Vrachos ex quaQuatuor vmbicalilia tuor illis vafis vmbihcum constituentibus vnum . Secundum eft vena Nutricula vasa. quae fanguinem maternum in hepar refundit, tertium & quartum , sunt ambae illæ arteriae vmbilicales appellatae, quæ in defcendetis Arteriæ magnae ramos Iliacos vitale matris fpiritum transportant. Quae omnia vafa hic probe conspiciebatur.

Lien perexiguus erat, nec lingulare quicquam obtinebat. Renesdiscissi non Lien. carnem,sed merum potius congelatum fanguinem referebant. Cohaerebant taRenes, men fibris carneis, ita vt quid medium inter carnem feu parenchyma, & sanguinem coagulatum existimaretur. Ceterum interna omnia viscera perbelle (e Testiculi. habebant. Testiculi etiam (masculus enim hoc mostrum fuerat) qui tamen latentes & parui erant, vix Auellanam nucem superabant. Atque haec fidelissima eft Monstri huius Anatome, quæ summà, quam adhibere & potui & debui, diligetià Solius Prin trium horaru spacio a me administrata & ab foluta fuit.Qui merito labor meas cipis Cardinalis Bar illi dedicatus fit Principi,qui eudem mihi benigne comisit. Et cui foli a Medico berini horum filijs gratiae sint habedae, fi quid vtilitatis nacturi sunt, ta ex enarrata histo. nori hic labor dedi na, quam ex sequetibus meis vberioribus disquisitionibus, quas nuc subnectam, catur.

quae

605 10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. quæ in meis forsan aduerfarijs alioquin delituissent ac computruissent.

Sed priusquam has obseruationes meas Iuueniles quidem, Natura tamen dirigente & dictante scriptas, publicas faciam ; rogandus mihi est docilis ftudiosus lector, ne ita facile Philosophastris quibufdam fidem adhibeat, tam audacter quiduis negantibus, quod ipfi nec manibus tractarunt, nec oculis vnquam vsurparunt: eam folam ob causam nimirum, quod Veterum illud scriptis ad- Experienpotius uersari, infringere eorum dogmata , & obftare authoritati videatur : qui tiæ quam nuDEO ipsi, & Naturæ leges præscribere , & vim inferre præsumunt, dum mi- dis imaginationibus selli hi omnia fuo arbitratu, cogitatione, & temerario iudicio fieri debere fibi credendu. persuadent. Nos æquum eft Naturæ, & non hanc nobis fe accommodare.Quare friuolæ omnes eorum sunt rationes, quas rerum magiilra experientia impugnat .

Vitulina Deicripturus sum itaque iam Vitulinam Anatomen, quam ante hos annos vi- alia Anatoginti, ea quà fieri potuit industria, exercui, vt fideliorem quarundam controuer- me. fiarum enodationem inde nancifcerer. Vtar autem hic ijsdem pene verbis, quæ in meis Iuuenilibus scripta reperio ; ad quæ fi opus fit, etiam lectorem prouoco,ne quis me in alium ea fensum detorquere voluisse, censere poffit, vt que in Monstro hoc euenisse dixi, propterea magis confirmarem. Eadem enim nunc Natura eft, quæ ante tot millia annorum fuit; fed nos mutamur, & alia fubinde de eadem nobis imaginamur.

Cordis vaCordis igitur Vasa hanc fortiebaritur constitutionem. Vena Caua ex He- forum vepate ascendens Cordi,non aliter in ostium quoddam ante dextrum eius ventri- nosorum culum,atque in nobis aperitur : & iuxta dextra cordis auriculam cum Arteria ve- descriptio. nosa, quæ ad finistrum cordis Ventriculum pertinet, per manifestum admodum Vena Carotundumq. foramen continuatur, per quod ex Caua fanguis in hanc Arteriam ua.

Venosam transsluit, mimmeq.in dextrum ventriculum influit : & ne in Cauam re- Arteria venosa. grediatur, membranula subtilis operculi vicem fubiens, foramini fiue ostiolo illi apponitur. Prope hoc ostiolum, foraminulum longè, adhuc minus repentur,ex Vene coro corquo vena producitur Coronaria cordis dicta, per cordis basin disseminata Dexter naria dis. aute ventriculus humano erat similis, tot carnofis tame ac fortibus fibris haud præditus. Hæc ambo vasa eiusde funt substantæ ; venosæ nimiru, non arteriolæ.

Arteriosa autem duo hoc modo se hahebant. Et quidem,quod ex his primò in Vasa arteriosa coroculos incurrit, omnibus imponit Arteriam magnam esse, & ex sinistro cordis si- dis. nu ortum ducere arbitrantibus: cum tamen plane contrarium existat fit potius Vena Arteriosa ac superincubat ipfi Arteriæ magnæ, quæ reuera in exortu atq. egressu fuo ex sinistro ventriculo, non eft tam magna lataq. atque hæc ipsa vena arteriosa. Cu igitur Arteria magna enascitur & egreditur ex Corde, progreditur Arteria ma ad latitudinem tranfuerfi pollicis(in hoc vitulo faltem ita conspiciebatur) dein- gna. de in duplo ampliore truncu, quam ab exortu fuerat, definit. Ex hoc alius ascendit truncus ta amplus, vel paulo minor quam ille fuerat, qui ex Corde emergebat ; atque hic eft truncus Arteria magna ascendetis. Magnus autem dictus truncus partim ad spinam dorsi deslectens, constituit Artertam magnam descendentem : partim verius cor reflexus illudq. fubiens, per dextrum nempe ventriculum, Venam facit arteriosam : quæ tamen, antequam cordi inferitur, bifurcata singu- Vena artelos ramos in vtrosq. pulmones spargit. Dico autem Venam hanc arteriosam ingre- riosa.

Eee 3 dicor,

Venæ arteriosæ quis vsus in fœtu.

Paradoxo.

Spiritus vitales & san guis in fætu cor non ingrediuntur.

Inflata per tubulum Aorta quæ partes suerint tume

factæ.

Obiectio aduersus hoc paradoxon.

Responsio.

Alia Anatome Vitulina.

Ex inflata vena Nutri cula, Hepar cor & pulmones inslati.

606 ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI. di cor fi exortum eius infpicias,quem ab Arteria magna siue Aorta nanciscitur : quamuis fi officium spectes, melius ex corde egredi dici queat, cum ex dextro ventriculo fanguinem educat in pulmones nutriendos,in nobis ia in luce editis; Si fœtum vero confiderare velimus, iam alium prorfus vsum hæc vena arteriofa habet. Hæc enim cum magna arteria in ductu quodam omnino communicat. Vbi etenim Spiritus materni per vmbilicales arterias in Iliacos ramos infu* si, per defendentis Aorta truncum ascendunt, & cordi iam vicini sunt, tunc duas ibi ftatim vias reperiunt ; vnam quæ ingreditur Aortam partim cor subeuncem, partim alcendentem & caput petentem , in quam quidem viam communem-» spiritus fubeunt, fed cor neutiquam ingrediuntur • Altera via est in venam arteriosam dextro cordis ventriculo infertam, qua? ex eadem magna illa Arteria siue Aorta enascitur. Itaque fpiritus hi vitales & (anguis arteriosus maternus, ad fuperiora partim sibi viam parant, partim per venam arteriolam in ambos pulmones disperguntur, in cor vera minime illabuntur. Euidens autem rei huius ratio in propatulo est, quod valuula? obftent femilunares , vel Sigmoides dictæ à figura, quam obtinent. Quare dum inflari curarem magnæ Arteriæ defcendentis truncum,inflabantur subitò & pulmones ambo, & illa ipsa extra cor sica vena arteriosa cordis interim dexter ventriculus neutiquam mouebatur.

Aft neque hac flatus impulsionc finister cordis ventriculus attollebatur, cum eaedem femilunares pellicula? hic obstarent, quæ egredienti quidem materia? patent , ingredienti fefe opponunt. Statuendum itaque (licet plurimis vir sum paradoxum fuerit.) hoc erit :in cordis ventriculis necfpiritum nec fanguinem vllum in fœtu contineri. Nam cur ex Vena caua in dextrum ventriculum sanguis re? funderetur, cum in eodem exiftens Arteria venosa illum recipere ad pulmo? nes (quod tamen in adultis semper fit) deferre haud Valeat ? qua? spiritu vitali ex Aorta fibi communicato, vt diximus,turget.

Ast inquies dextro cordis ventriculo Vena Caua fanguinem infundit: manifestissimè enim ante illum panditur. At vero aliud autopsia conuincit : caua enim non in ventriculum per pelliculas fiue valuulas illas tricufpidales fanguinem suum deponit (quod tamen sit poftquam animalia nata fuerunt) fed in cauernulam illam ante dextrum ventriculum positam, quam ego Antecameram non fatis Latina voce, appellare foleo : qui ftatim in Arteriam venalem & for ramine fatis grandi, & substantià eadem sibi proximam, continuam , similemque recipitur, ad pulmones vtrosque ablegatur. In sinistro etiam Ventriculo cordis, nullus fpiritus stabulatur : neque enim ex Arteria magna in cor aditus patet semilunaribus impeditus a, valuulis, fed fpirituum pars Arteriæ magnæ ascendenti, pars Vena committitur arteriosæ, ex qua in pulmones fit transumptio.

Atque hic, vt firmiorem verbis meis fidem adstruam, ex alia Vitulina Anatome non minus claras, quam ineundas demonftrationes promam. Eodem ipso die, quo iam scriptam confeceram administrationem anatomicam, alium ex Vaccino vtero vitulum exemptum artificiose secui. Hic aute vix spithamam siue palmum sua longitudine superabar. Huius ego cum imprimis venam curassem inflari Nutriculam, inflatum simul eft Hepar, Cor Pulmones. Ex Vmbilicali enim hac vena in Portam,ex qua in Cauam, ex Caua in Cordis dextru no quidem Ventriculum

607 10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. triculum, fed huic antepositum sinum, ex hoc per foramen in Arteriam venalem extra cordis sinistri sinum politam , e qua demum in pulmones.

Inflatis arIussi inflari similiter Vmbilicales arterias: ftatim intumuit Hepar, inde Pul- ter ijs vmbi mones , fed Cor minime motum. Hepar quidem propter arteriam fatis grandem licalibus non cor sed ex descendenti Aortæ trunco libi communicatam *, Pulmones vero propter Hepar & pulmones Venam arteriojam ex Aorta originem fumentem : sed Cor haudquaquam, quia inflati. neque ex Aorta, neque ex vena Arteriosa in hoc aditus vllus patet. aspe Præcepi demum vt Aspera arteria & ipsa inflaretur, & statim mirè elati fue- Inflata ra arteria runt Pulmones, qui cum alias rubri admodum essent, & carne potius folidiore pulmones inflati & quam fpongiformi prædici ; iam albicantes tamen fubito, & spongiosi fuerunt cor parum effecti. Tumefieri & Cor visum est: cuius sinistrum ventriculum data opera in- & cur hoc. cidi paulisper, ex cuius foramine cum spumoso quodam sanguine aer exilijt.

Quod ego quidem contigisse existimo , non quod sanguis in sinistro illius ventriculo vllus contineretur ; vt nec in alijs vifus eft fœtibus, fed quod vi quadam insusslationis in tenello adeo corpusculo, ex Arteria venali rupta, quas a Caua sanguinem receperat, in cordis hunc finum cum ipfo aere compulsus suisset. Cum tricuspides præsertim illas membranulæ fiue valuulæ fint duas tantùm, & tam extra quam intro meanti humori non multum obsistant. Dexter autem ventriculus , quantum ego animaduertere potui, nequaquam inflabatur.

Hic commode admodum illam Vena arteriosæ cum Arteria magna commu- Communio venæ arte. nionem notare potui. Si quis enim in huius descendentem truncum dextre riosæ cum Arteria ma stylum immittat, furfumque porrigat, tres reperiet vias : quarum vna in ascen- gna, dentem Aortas truncum pertingit; altera finiftrum cordis ventriculum ingreditur , & est ipse magnas Arteriae exortus; tertia verfus dextrum cordis ventriculum abit, & venam arteriojam conftituit.Qui tamen tertius hic ductus exiguus cum sit, in natis iam animalibus facilè coalelcit ; atque sic spiritus, cum non possint amplius poftea per hunc meare, furfum ac deorsum saltem, dum ex corde per Aortam scaturiunt, per huius truncos ferantur necesse est. Memini me hunc ductum in adultioribus hominibus ita vietum & euanidum reperisse, vt ligamenti instar Aortam & venam arteriolam colligaret; Videre simul in hoc Arteria cocorde erat venam coronariam Arteriam coronariam, quæ statim ex Aorta enasci- ronaria. , tur, vbi hasc ex corde egreditur.

In neutro cordis ventriculo sanguis aut spiritus vllus vifebatur . In primo Nullus sanguis in cor fcetu aqua in pericardio contenta instar loturæ carnis erat: in hoc vltimo nul- dis ventrila obseruata suit, nifi forsan iam essluxerat. Eft autem de languisicatione & culis. spirituum vitalium vt in fœtu peragitur, procreatione & distributione haec Authoris mea philosophia : quam in Iuniorum gratiam saltem Medicorum, qui in Anato speculatio de sang. & micis minus funt versati, proponam, & prouectiorum in hac arte simul calem vital. spirit. lum expectabo . Nec vitio mihi verti velim , fiquid in scriptione hac vt diffi- generatione in fœtu. quod bene dicitur . cillima, ita vtilissima repetiero, non fatis enim dicitur, Ex diligentissima igitur hac autopsia non in Animalibus modo,sed Infantibus quoque habità, fic ego fpeculari soleo . Sanguinem venofum ex materni vteri venis per Nutriculam ad Hepar in Portas venas ramos per ipsum dispersos conue- Quid de hi : ex his in Cauam , ex Caua in partes inferiores per descendentem truncum. sanguine agatur. aliquam

608

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. aliquam huius (anguinis portionem pro nutriendis illis partibus, alteram vero ad superioris corporis membra euehi, & in itinere hoc quidem, Venam cauam cordi aperiri, & sanguinis partem in odium illud, cauernam , siue antecameram iam dictam effundi, reliquum sanguinem thoracem, caput & artus petere superiores. Nullum autem (anguinem cordis dextrum ventriculum ingredi , cum nullus ipsius ibi vsus fit. Neque enim vt hic attenuetur,veluti materia pro spirituum vitalium in sinistro vetriculo generatione ; spiritus enim in foetus corde nulli generantur,sed a matre subministratur. Neque vt cor hoc (anguine nutriatur, huic enim vsui Coronaria dicta vena seruit, quæ per cordis substantiam dispergitur ; quin neque in nobis iam (anguis in sinu cordis effusus, nutriendi officium habet. Is autem iam dictus ex vena? Caua apertione (anguis in ostio hoc collectus, statim per foramen iam supra descriptum in Arteriam venalem Caua non contiguam hic,fed continuam prorsus transcendit. Et licet hac Arteria venalis ad sinistrum cordis sinum pertineat , sanguis tamen hic receptus eundem finum minime ingreditur : est enim hic foraminis coalitus extra vtrumque cordis ventriculum , & Arteria hac venofa bifurcatur, & in ambos pulmones datim ramos emittit : quare immediate receptus in hanc sanguis , pulmones nutriendi causa subit. Quis enim eius in sinistro ventriculo vsus esset, cum spiritus vitales in hoc neutiquam conficiantur ? Arteriæ Quid de autem Vmbilicales, vbi maternum spiritum vitalem ad Iliacos ramos conuexerut, spiritibus siat mater- fuo fatisfecerunt officio. Hic autem per Arteriam magnam descendentem ascennis. dit , ad ascendentem Aortam lupra Diaphragma peruenit : huc vbi delatus ; iam cor , quod verum ed vitalium spirituum domicilium, ingredi ipsum æquum foret. Veruntamen huic odium cordis sinistrum pulsanti, accessus denegatur ; valuula enim fefe opponunt illa femilunares , quæ egredientibus quidem fanguini & spiritui aperiuntur, ingredientibus clauduntur. Quapropter pars horum peregrinorum, & à matre fabricatorum /pirituum , per Aortam ascendentem fuperiora petit, pars in Venam filabitur arteriolam , qua & huius Aorta propago est, & eundem cum ipsa fubdantia modum (vt Medici loquuntur) obtinet..

Cur Aortæ Non sum tamen nescius : Aortæ in adultis corpus paulo durius esse, quam sit corpus in adultis sit Vena arteriosæ ; quod inde prouenire credibile est, quoniam illa, in animali durius qua extra vterum matris condituto ,perpetuis non motibus modò agitatur, sed in fœtu. spirituum vitalium quoque copia repletur, & partes obambulat non rarò ficciores frigidioresque, vnde durescit magis quam Vena arteriosa, qua extra pulmonum & cordis situm non protenditur. In fœtibus certe & recens natis ego nullam horum differentiam vasorum, si duritiem spectes, animaduertere potui. Hac autem vena arteriola & ipsa in ambos pulmones ramos diuidit, maloreque & vero suo trunco, in dextrum Cordis ventriculum implantatur.

Itaque spiritus illi aduentitij similiter pulmones subeunt , in dextrum autem Obiectio Cordis ventriculum nulli descendunt, quia & hac non aliter Vena arteriosa , aduersus dicta. atque Aorta , habet valuulas immiffioni oppositas, emissioni patentes.

Attamen cor inquies, viuere cum debeat, vitali haud quaquam fpiritu fruResponsio. strari conueniens fuerit . Neque hoc ego inficior. Ast huic vsui arteria sussicit.

609 10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. ficit coronaria appellata, per cordis basim probe difperfa, quæ riuulos suos etiam ad intima transmittit, & ipfa inftar venæ huius nominis , extra cordis ventriculos ortum suum nanciscitur ab Arteria magna . Et quæ necessitas quasfo cogit,vt per magnam Arteriam in sinistrum cordis sinum spiritus vitales intromittantur, cum iam fœtui ab vtero illos materno sussicienter subministrari,nec in corde foetus elaborari debere,probauerimus ? Sed neque per Venam arteriolam in dextrum cordis ventriculum fpiritus vllus penetrare, aut debet, aut poteft .Non potest, quia obftant valuulas,quas ab interna cauitate foras aperiuntur, exterius verò ad interna eunti cuicunque rei clauduntur. Nec debet, in dextro enim hoc sinu fpiritus vitalis non habet locum, in quo fi vllus est fpiritus , hic naturalis potius eft ab hepate huc transmissus, qui tamen in animalibus an detur etiam, à Galeno & alijs viris doctissimis hucusque dubitatum scimus.

Iucunda Atque poftquam huc peruenimus, quod in alio quodam vitulino fœtu me- de motu moratu dignum animaduerti, vt studiosis Medicinas meis gratificer, nec hic cordis in fœtu obser referre pigebit. Cum igitur abscissis vmbilicahbus vafis ex Vaccas recens ma- uatio. ctatæ vtero foetus extractus vt mortuus propemodum,in terra iaceret, Lanio noster duas ex vmbilico propendentes nobis & quidem pulsantes arterias demonstrauit, quas vbi ftupens lastufque admirabar, aperiamus inquam, thoracem, vt qua ratione cor pulfui huic respondeat disquiramus. Appenso igitur per posteriores pedes ad parieti fixum clauum fœtu, & ventrem & thoracem per lineam rectam discindendo quam citissimè aperui. Et ecce mouebatur tunc cor, & quidem eodem quo arteriæ vmbilicales,rhythmo ; nulla tamen feruata inter systolem ac diaftolen proportione vniuersali. Solebat videlicet aliquando ter quaterue, ac pluries etiam cor pulfare, deinde ad fex octo vel decem quoque pulfationes subsistere , rursusque ad pulsum redire , tamdiu postmodum Cor ad fen tactus quiescere, donec ego illud folo cultri cuspide tangendo, excitarem, quem vt sum iam immo primum tactus sensum percepit, moueri cæpit, atque sex vel plures pulsationes tum iteru pulsabat reiterans,ad quietem demum redijt : iterumque vel cultro vel digito saltem meo contactum ad dilatationem fuit excitatum. Quinimo intra meam contentum palmam, hoc corculum pulfauit, qui motus poft apertum omnino fternum ad Mucro cor horas quoque quadrantem durauit, diutius forfan duraturus, nisi cordis fuperr dis in motu sursum traficiei vulnusculum lenirer inflictum suisset. Cum autem Cordis mucro hoc ficu hitur. deorsum penderet, in ipfa cordis diastole fiue dilatatione ipse ad superiora retrahebatur . Respiratio quoque, quod hic simul notandum cenfeo,nulla fiebat, cum pulmo maneret immobilis, & Diaphragma ad apertum ac dilatatum pectus ipsum quoque difruptum esset. cor in Nolo hic contentiofius controuersiam illam. An cor in fastu pulset, agitare, An fœtu adquæ commodiore a me loco expedietur. Qui interea vtrarumque partium ra- huc conin tiones nosse velit, legat Andreas Laurentij Anatomen & Ioannis Riolani filij cluso vtero pulset alibi ex Anthropographiam , quorum hic cordis motum in fastu probat, ille negat, pedietur .

Ex his nisi fallor, facile quiuis rationem indagabit, cur in monstroso hoc nostro vitulo inflata Nutricula Pulmones & Cor eleuarentur : non ita facile tamen, cur fimul & Lien & Ventriculi ciborum receptacula dilatarentur . De Liene hæc caufa

610 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. caufa affignari poterit, quod vena nimirum haec vmbilicalis fiue Nutricula pars fit manifesta ipsius Venœ Portœ : rami autem illi Splenici fiue vene Lienem adeuntes, & ipsæ ad Portam pertineant : vtrobique igitur flatus non difficulter permeabit . Obscurius adhuc, cur quatuor illi ventriculi feu stomachiinflarentur An hoc fieri potuit per venam insignem quæ ex Lienem ventriculum definit Vas breue appellatam? quam ego tamen hic non ita vt in humanis olim cadaueribus exactissimè feceram, indagaui. An vero hoc etiam non extra omnem eft improbabilitatem, flatum huc in hepate ex Nutricula receptum, per meatus illos Cholidochos, siue Bilis flaue expurgande vias in Duodenum appellatum intestinum suisse conductum, & ex hoc Ventriculos subijsse ? Et hoc vt suspicer saltem, quam in Bouis hepate exercui Anatome , mouere me potest, quam nunc describam.

Cum in bouino itaque hoc hepate bilis flauæ ductus obferuarem , notaui Quomodo bilis ex he- quam plurimas eorundem in hepatis superficie, verius veficulam fellis excurpate ad duodenum rentes , ex interna tamen hepatis fubftantia originem fuam defumentes appaferatur. rere . Haec autem differentia notari poterat: quod ex parte hepatis crassiore profundiores magis ductus scaturirent, in tenuiore vero eiusdem portione magis essent superficiales. Hi omnes demum coeuntes prope collum feu ceruicem vesiculæ Fellis in ramum vnum definebant, qui per obliquum latus in Duodenum inteftinum,non inter tunicam ac tunicam, fed in ipsam intestini cauitatem hians ferebatur.Erat autem manifestissimus hic instar sistulæ protuberantis ductus , qui magnitudine quemuis crassissimum scriptorium calamum fuperabat ; valuula huic nulla tamen adiacebat: verum ipsa protuberantiæ huius fubftantia conniuebat, quae turgente inteftino obftabat quo minus bilis ad hepar remearet, non autem quin noua semper ex Hepate huc corriuaretur bilis,impedimentum vllum procreabat.

Poteram hic forsan illas Anatomicorum rixas fopire, quibus altercantur inAlia quæ stio de Bi- ter se plurimum, an ex hepate potius via rectà ad inteftina, quam ad Bilis prius lis ductu ad duode- cystim, & ex hac poftea in eadem flauus ille, amarus & acris naturæ pro quoti' num alio diano datus clyftere humor fluat ? Sed tædiosus nimium effem : hoc igitur latis loco decidetur. nobis iam probasse ex anatome fuerit, meatum manifestissimum in Bubalo saltem genere ex hepate in inteftina dari, in quae flatus receptus, forsan ventriculos Ratio probabilis cur ipfos replere ac distendere in hoc monftro noftro potuit ; nifi quis hoc ipsum ventriculi inflati à Nu non minus, quam reliqua quae memorauiinus, monstrosum dicere maluerit. tricula inIn hoc eodem bubulo hepate insoliti quidpiam simul conspexi, quod tale slata. fuit. Inuenimus in ductibus illis bilem, ad fuam veficulam vehentibus, aniquædam plana, circularia,magnitudine & figura Vlmi florem referenAnimalcu- malcula la circula- tia, coloris liuefcentis, craffitie vnguis substantiam aequantia . Hæc ex cirria vesiculæ fellis ad cumferentia ad centrum se contrahebant, in quibus nec cauda, nec caput apnata. parebat manifestum , contracta ita manebant, duplo quidem crassiora, sed simul tamen minora ac restrictiora essiciebantur. Hec noftro optime nota Lanioni erant, qui eadem Italice Biscoli nominabat, & quando adessent, prauæ vaccis & bobus dispositionis signum esse, & ob id nec hunc bouem a tribus iam diebus fænum comedere voluisse, nobis affirmabat Sed

611 IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. Sed quod ego hìc admiratus valde fui , hoc est, quod Galenus in libris de simplicium medicam: facultatibus docuerit, amarum saporem adeo viuentibus Mirúquod in humore omnibus inimicum atque contrarium effe , vt in Lacu Asphaltite, ob eius aquae amarissimo nascantur amariciem, nec animalia, nec plantæ etiam viuere velint. Haec tamen animal- & nutriancula amarum hunc adeò aueant trahantque succum biliosum , vt ex illo, gene- tur . rari , simulque nutriri & viuere ament. In aliis enim hepatis venis ,vbi dulcior eft sanguis, nulla reperiebantur: sed sub ipsa vesicula, ad ipsius ceruicem, quo pertingit internus quidam ductus , tam copiofa visebantur , vt pulicum instar suam ibi prolem gignerent, alerent, & quinquagenarium numerum excederent. Ex maioribus autem iliis viuentibus & sese mouentibus vermiculis septem pluresue numerabantur. Sed & hoc obseruaui. In Vena scilicet Sanguinis calidi mocauafanguinem calentem quidem adhuc,veruntamen iam grumosum,vibran- tio . tem ac palpitantem quamdui caluit, motum habuisse qui vbi refrixit, & ipse motus cessauit, Quod forfan alicui argumento esse poterat, & in ipfo fanguine Venoso non deesse spiritus naturales , id quod in dubium a multis tamen teuocatur.

Iam quibus tam iuniorum, quam veterem authorum paradoxon æstimari Quibus no sentenqueat,quod de corde hactenus asseruimus,porrò demonftrandum fuerit. Hippo- stra tia de gene cratis quidem hic fidem implorare, aut contrariam eius metem indagare super- rat. spirit. vitalium fit fluum iudico: rudis enim adhuc ipfius tempore anatome fuit, quare tam exa- paradoxahaec explorata apud eundem minime reperimus. Galenus primus dilucidum Vasorum in fœtu quae cordi & pulmoni seruiunt, nobis doctrinam reliquit, quem tanti Andreas Laurentius in Anatomicae suæ Historiæ lib. 8. quæst.2 5. fecit,vt vefano quodam contradicendi ftudio,aut ambitionis stimulo agitari cenfeat illos, qui híc saltem eidem reclamant * Cum tamen is ipse Galeno 6.de vsu part. cap. vlt. cor in fætu dilatari & constringi asserenti, egregie aduersetur.

Fateor mehercle praeclare Galenum in plerisque de Vfu part. hum. corp. libris philosophatum fuisse: hic tamen experientiam a nobis allatam omnino ipfi refragari existimo, siquidem Arteria magna inflata cor minime attollitur,quod Quanti fafit fignum est, nec flatum quidem, nedum sanguinem fpirituofum, feu vitalem cienda Gal. authoin in sinistrum cordis ventriculum penetrare, quod Galenus tamen facile, & cum ricas hoc noftro hoc ipse Laurentius crediderunt. Hæc autem concepta sunt Galeni verba lib. 6. paradoxo. de vfu part. cap. 2 1. Quocirca mirari amplius non oportet, si, cum cor neque sanguinem neque spiritum mittat pulmonibus, neque totius corporis arterijs suppeditet, vt perfictis, ad solam propriam vitam quam paucissimo spiritu indiguerit: quem maximè quidem vt opinor , ex ipsa etiam magna arteria ducere poterat: nam membranarum epiphysis (vt antea ostendimus) non vt nihil omnino , fed ne multum neue repente ac simul in ipsum quippiam immigret, à natura fuit innunenta. Ast ego ne que repente, neque pedetentim spiritum cor ingredi, flatus ( cui omnia patent occulta quoque,maximè oscula) argumento deduxi. Simonis Petrei & Francisci Rosseti nobis ad- Petreo , Rosseto & uersantium medicorum Gallorum opiniones, iam dicto libro ipsemet Lauren- Laure ntio noftra quo tius conferat. Cuius tamen ratio non satisfacit, aliquam ideó spiritus vitalis que senten portionem ex Aorta in cordis cauitatem migrare, vt hoc & vita & nutritio tia eft paradoxa. ipfius fomentetur. Haec enim a vena arteria Coronaria sufficienter præstantur,

612

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI.

tur, quæper cordis sebstantiam disseminantur. Nam neque fanguis in cordis ventriculis , vt dictum est, inuenitur ; neque extra venas iam & arterias elapsus, iterum in substantiam cordis imbibi & dispergi debetnec sanguis & spiritus in cauitatibus illis inanibus, cum cor publico haud munere tunc fun gatur,- vt reperianturnecessitas vlla cogit Constant.

Sed longe paradoxa magis Constantio Varolio hac nostra sententia visa fuissetx Varolius exactifs.

Cuius ego de Resolutione corporis humam anatomicum libellum tanti æstimo ,.vt Anatomiin hoc non Tyrones modò, sed prouectiores quoque in hac arte , quod addicus fcant , reperturos esse non dubitem.; Hic igitur singulari suo quodam de quaHuius opinio nobis tuor cordis vasis modo philosophatur, & omnia hoc officij præstare affirmat , opposita de vasis Vt contrario motu tam inferantquam efferant ex corde materiam, Per Aorcordis in tam ait ille, sanguis incultus sinistrum petit sinum mox absolutus inde reuertitur O , sœtu . cum aliosanguineper tatum digeritur. Neque hoc in auram hanc viralem solummodo spirantibus, sed in vtero quoque latitantibus adhuc animalibus, fieri autumat, vt lib. 4. cap. 115. ciusdem videre est. St ergo , inquit, vt omnes concedunt i sicut negare non possunt, in fœta fanguis arterialis, extnnfecus d matre transmissus, per lumborum arterias far sum ascendit cordisque sinistram. cavitatem ingreditur , qua de Hæc. auto- causa in nato hoc modo non procedet ? Vbi quidem pro confesso scribit Varolius, psia refutaquod Natura tamen negat, fanguinem arteriosum in fœtu sinistrum cordis tur sinum ingredi, cum nec flatus quidem ab hoc, per magnam descendentem , .

Aortam in flatain admittatur Galenus lib.6. de Vsupart. cap.2o. partim ignoscendum , partim succensendum illis esse scribit, qui eundèm vaforum cordis vsum esse arbitrantur animalibus in vtero gestatis , qui in lucem-iam editis praeito est. Ignoscendum quidem quod hic sophistas non agant, ncc verbis ludant: succensendum,quod in dissectionibus fuerint negligentes . Atqui nolim ego exercitatissimos ambos Galeni, Laurentii hos in sectione Anatomicos Galenum (ff Varolium hac culpa implicari, & ne& Varolij sedulitate argui., quos ambos.tamen lapsos fuisse supeerror vn- gligentiæ in ipsa secandi de ortus rius ostendi. Non quòd sectione non omnia rimati sint, fed quòd, vt ego sit. conijcio , insufflationis industrià vsi .non fuerint , quæ sola Varolium docere potuerat , non confertim per descendentis Aorta? truncum fanguinem arteriolam ex matre haustum , sinistrum cordis sinum petere : Galenum quoque ac Laurentium admonere, non paulatim spiritum vitalem subire, quod valuuulæ nempe in Aorta opponerent se etiam flatui , nedum crassiori alicui corpori. Sed in sectione quoque fortafsis hallucinati fuerunt , cum in neutro cordis sinu , in fœtibus ipsis , fanguis reperiatur fiue venosus, siue

Laurentij Tatio refellitur.

Conclusio huius nostræ cotro-

uersiæ:.

arteriosus.

Quid igitur nunc aliud agam,dicamue aduersarijs meis, quam vt ipsiusmet Galeni verbis, laudato iam loco sceriptis, respondeam ijsdem, & longiorem clahanc tandem controuerfiam finiam? At natura, ait ille, fine tumultu

moribus suam indicat œquitatem : quam certo scio omnes , qui vel audient, admiraturos quidem , at non œque magnam certe aures prœbent admirationem, ac oculi: proinde faciendum est, vt non hœc modo sed quœ etiam memorantur alia , nostrismet oculis intuentes experiamur Libet

613 IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. Libet nuc ad arcaniora Nature penetralia properare,hoc est :Vterum ipfum Arcana Na tura' opera contemplari,in quo veluti domicilio fuo, vitulinus foetus cõcipitur, gignitur & diligentius essent perconformatur . Quas quidem, quò secretiora & mirabiliora sunt, DEI & Naturæ uestigãda opera,eo a plerisq.negligũtur magis,aut minus certè perue stigaãtur. Satius enim esse non paucis etia Medicis videtur,omissa rerũ (qui nerui funt in causis) diligéIn vtero tia,quodam inani circa voces studio cõsenescere. Cum autem animi gratia vac- vaccino & fœtu quæ humano cum quae esset vteros simul fubinde cõtingeret,vt cinos infpicere mihi sint visa. discrepãtia,& an Duces nostri in arte Anatomica, probe omnia annotafset,addiscerem : accidit, vt diligenti sectione hæc animaduerterem.Clem.enim Alexandrini consilio, non medo cibum,quod Hipp. suasit, fed etiam cognitioni existimaui debere laborem præcedere. Repen nimirum , tres manifestissimas in vitulino foetu tunicas, Allantoiden,Chorion,& Amnion. Et Allantois,quam Allantoidis deferiptio. vtrem quendam diceres aqua plenum,no aliud erat quam membrana oblonga, tranfparens, peritonaei instar subtilissima, nullis vfquam vasis, aut fpongiofis illis caruculis(de quibus mox dicturus sum) Chorio alligata: fed fibi omniex parte libera,aqua limpidiffimà repleta, Hec aute aqua nihil est aliud, qua ferum vrinariũ,quod ex vefica foetus per Vrachõ, siue vrinaculu dictum vas, in hac deriuatur.In hac enim Allant oi de foramé mihi visum est, post quã vmbilicum abrupissem, ex quo effluxit aqua fiue vrina illa,veluti per fiflula aliqua prorumpé : ha c incisa tunica,omnis illa effusa est aqua,que librarũ forsan fepte põdus superauit Erat aute pilis cares foetus,& logus spithamas fiue palmos tres, que periti huius rei laniones septimestré fuisse iudicabãt. Sed & præter dictam hanc Allantoidis aquã, inciso Chorio & Amnio prius alia effluxerat, que duas facile libras æquabat.

Hipp. de Verum,priusquã vlterius progrediar,hoc nouisse non abs re fuerit,apud Hip- Allantoide pocratem de Alantoide vrinæ in foetu capsula, nihil reperiri. Galenus diligentior nihil. Gal. haSene nostro Anatomicus,hanc perbelle cum duabus alijs descripsit tunicam 1 5. plura et , fed decede Vsu part. cap.4. Toti enim animati,inquit,dum adhuc vtero geritur, membrana te- fuit ptus . nuis undiq. est circumiecta, quam auvlov,id est, amiculum appellant, fœtus velut sudorem excipiens.Huic autem extrinsecustenuior alia incumbit,quam aλλavtohdi, id est, intestinalem nuncupant,in ipsius vesicamperforata :qua hœc m se ipsa colligit,vsq.ad partum, ipsum velutif fœtus lotium.His autem extnnfecus in orbem x&plor, id est,Secundœ, sunt circumiectamatricem totam intrinsecus subcingentes , vt quod ipsis sube st, nullo pacto matricem contingat : per easque medias foetus matrici connectitur. Et subsequente capite circa initium,eadem de Allantoide affirmat, quam inteftinalem ideo appellatam voluit,quòd similitudinem, cum aWv*V*,id eft intestinis figura fua gerat.

Quæ quidem,cum Galenus de omnium animantium foetibus audacter pronunciet,humanum certe,de quo maxime m his libris ipfi sermo est, nõ excepit. atqui nos Allantoide carere humanos foetus didicimus, in quibus praeter inAllantois humano Amnion & Chorion,membranam reperire aliam non licet. Placcnta enim illa vteri- foetu nulla eft , quod na, mera potius carnosa massa est,quàm mébrana,& quae vrinæ continendae mi- Galenus nime inferuit. Et quid?cum nec omnia animalia Allantoidem habeant. Solis pe- ignorauit ne cornigeris eadem tributa esse cognoscitur. Ex quo non incongrua forsan coniecturà deduci videtur, Galenum bouinos & ouillos foetus cum sæpius secuisset,in quibus prædicta tunica manὶfestè locum habet, in animum sibi suum induxisse,eandem in humanis quoque reperiri debere, quos sectione, vt mihi F ff per-

614 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. perfuadeo,nunquam attigit. In his enim illam, quæ farcimen seu intestinum tenue, aqua repletu referat, nemo Anatomicoru,fi probe inquisiuit,vnquã vidit.

Et hanc quidem coniecturam meam firmiter ftabilit eiusdem. Lib. De femine cap. 1 o.Galeni authoritas: cum enim quaereret, cur Allantois non a natura latior fimiliter,vt Chorion, effecta fuisset? respondet hoc ideo cõtigisse, quia fæmineum femen , ex quo hanc Galenus membranam fabricat, fit longe minoris quantitatis, quam maris. Non poterat igitur, ait, O* in latitudinem, fd in longitudinem extendi intestinalis , sed longa necebariò, cum vtrisq. vuluæ cornibus appensa sit, extitit, atq.it a, merito,& neceffario angusta euasit.Vbi ad vnguem cornigerorũ nobis animalium, cornibus similiter præditum vterum, & exactam in illis inteftinalis huius tunicae fitum figuramque depinxit.

Miror equide exactissimum Capiuacceum ita mordicus hac Galeni fui sentenCapiuacceus cum sentire,maluerit. Hic Galeno er- tiam arripuifle,vt cum hoc errare, quam cu Natura bene rare vo- enim Pradices suæ lib.4.cap.5.quæcũq.dicto loco de triũ harum ex femine geluit . neratione membranarum,Galenus in humano fibi foetu finxit,ipse ambabus, vt dicitur, vinis eft amplexatus.

Oculatior fuit Hieronymus Fabricius ab Aquapendente, celeberrimus Patauina Aqnapendens cele- olim Scholæ Anatomicus,quæ vix ipfi pare hac aetate reperiet. Hic igitur egreberrimus Patauinus gio suo de formato Fœtu opere,Parte fecunda,cap. 5. & Homines, & Canes, Feles & Anatomiomnia prorsus animalia vtrinq. detata Allantoidedestituta efle optime animadcas . uertit. Veruntamé excernende vrine; cum vafculum quoddam neceffario itidé, à Natura fabricari debuisse aequum fuerit; hoc aute non fit inteftinalis illa tunica, quæ vt ia probatum eft,non cunctis cocefla animatibus fuit, data autem omnibus illa fuerit, quae Chorion dicitur:in hãc Aquapendens lententia inclinat, Chorion in ijs animalibus vrinæ coceptaculum efle,quæ Allantoide destituuntur.Et libro quide ia laudato,cap.4. suum ingenue errore fatetur,diutius fe credidisse, fudore & vrina cõmista, a tunica quae Amnios dicitur, excrementa contineri,in vtrinq.detatis,donec tande anno 1 592.in Canibus certior fadus fuerit,sudorem quide fub Amnio,sub Chorio autem vrinae feram adseruari. Hoc idem in homine Aquapen- fieri,testem etiam Fallopium laudat. De Canibus quidem hoc experimentum afdentis sencapit e apprehenfo suspensum teneas, liquitentia de fert Parte prima, cap. 1 0. Si Catulum,inquit, vrine loco dò apparebit duo excrementa, ut puta nvrinam & fudorem in distinctis tunicis locisque & sudoris in fœtu hu contineri, nvrinam quidem in Chorio inferius , sudorem vero in Amnio superius. mano.

Verumenimuero, sint vel non fint vera, quæ de catulis Aquapendens affert, in humano certè fœtu ego meos quoq. oculos habui. Cùm enim anno fupra milleExperien- simum,sexcentesimo odauo, in Nosocomio Beatæ Maria de Consolatione dicto, intia aduersus Aqua- Vrbe, inter cæteros praefente eiufdem loci primario Chirurgo, nunc Medicinæ pendentem matre ab authore etiam Dodore Prospero Cichino,octimestris & omnino perfedi,verùm cu producta. mortui fœtus mafculi Anatomen inftitueré,& pidoris opera diligentiàq. in defignandis puelli situ, tunicifq. vterer, haec de foetum obuoluentibus membra' nis,& inter has, aquam continentibus mihi haud oscitanter obferuata fuerunt nam vt omnia hic persequar, nec locus nec tempus permittunt.

Affer a aute hic eade pene scripta, que in meis luuenilibus legũtur.Neq.multis vero nunc verborum ambagibus, quid per Chorion & Secundas, siue Secundinam intelligendũ apud authores veniat, disputabo, quae partim apud Aquapendentem videri

1O. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

615 videri poliunt,partim, si DEVS vitam prorogaucrit, in meo de prima, Hominis vita, opusculo discutiam. In conspectum igitur mihi primo venit, inter secundinæ Que membrane in partes,placenta illa uterina, appellata, quæ in hoc fœtu quasi quadrata erat, obtu- humano ab au. sis tamen formata angulis, æquè lata ac longa, septem circiter transuersorum foeru thore. fiat digitorum, in quam vmbilici vasa desinebant, Videbatur autem massa quædam repertæ hæcesse,ex venis, arterijs & coagulato quodam sanguine composita, magis quidem Lienis carnem, quam Hepatis; sed magis adhuc virilis pudendi substantiã discissam aemulans,crassitie, qua; eft auricularis digiti,coloris rubicundi &: plumbei, propter vaforum congeriem. Placenta hæc veluti scutum anteriori Placenta-*; vterina sœtus parti obtenditur, à collo incipiens, manus, brachia & pedes omnino conHuius cõ tegens : nam fœtus ferme totus cooperitur, cũincuruatus fit, ideoque breuis ad- positio limodum exiftat. Ex anteriore itaq.fœtus parte,sola facies,nec illa omnino libera tus & vfus cernebatur. Superficies illa,qua vteri lateribusplaceta adhærescebat, afpera, rubra,carnea ac,vt iam dictũ, languinea erat, nulla enim ibi mébrana adest, sed arteriarum ac venarum orificia, in hac placeta vaforũ vteri osculis agglutinabantur. Altera aurem,quæ foetum respicit superficies,læuis ac polita apparebat,quia membrana obducitur, quas vafa ex vmbilico per placentam disseminata connectit,& veluti in ordinem redigit. Hæc aute mebranula,portio est secunde membranas fœtus, quam paulo fuperius dicio loco, Galenus male Allantoidem vocat; quae vere Chorion appellari meruit. Et fortassis ad hanc ( quod tamen vt no prorsus assero,sic nec plane nego) placenta; tunicam,agnina siue Amnios; intima scilicet, foetus tunicula immediate foetum veftiens etiam concurrit. Nam quando vmbilicalia illa ex ventre fatus egredienda vafa in placentam inserũtur, acqui. rere statim ambas mébranas fœtum obuoluentes,probabile est; quæ vafa illa no aliter cõcomitãtur, & obducunt, atq. Pia ac dura mater fpinale medullã, & neruos ipsos : intertexto simul tamen glutinofo quoda humore, ad roboranda vmbilicalia vafa, qua; spiritũ & (anguine vehunt, ne inter fe cõplicétur, aut collabatur.

Haec itaq,placéta,hoc vteri iecur,vt nõnullis nominare libuit,Primum eft fœ- Hæc primum & ex tus inuolucrũ, si exterius numerare incipias, no totum tamen infante, led ante timum foeeft inriore salté ex parce,vt monui,cingit,& præter nutrimenti vfum, quod per venas tus uolucrum. atq. arterias huic infixas defertur, caloré fimul fœtus, non aliter atq. in nobis verriculo imposite pelles atq.panniculi, conferuat, auget,fouetq. Secundum humani Chorion secundum foetus inuolucrũ, eft iam dicta mebrana Chorion totu prorsus corpus inuoluens, eft inuolualbicas, non multum pellucida,no fubtilis admodum , quæ facillimo negotio ab crum .

Amnio Tertia tenella admodum membranula, digitis etiam separatur.

Hoc primum ia notari velim, si Chorion ab Amnio fit vndiq. detracta pellicu- Amnios di cta tunica la, tũc singula foetus mebra ita apparere, ac fi intra clarissimũ crystallinũ vitru subtilissiaut per rarissimæ textura; velũ splédida inspiciãtur. Sin aute adhuc certiæ secũda ma est. mébrana adhaereat,mebra illa haud translucét, excepto solo capite, vbi etia per vtrãq.tunicã subtilissimi quiq. caluæ pili trãsparét. Eft enim præter modũ. secũda tunica ibide fubdhifima. An ideo hoc natura induftrie,vt omnia facit,machimara est, cũ caput primũ esse deberet, quod a nouimestri fe carcere liberare, & vitales prius auras rupto vtroq.molefto indusio, aspicere, easq.haurire cõueniebat? Nulla Vrina inter Secundariò & hoc notandum, hanc fecundam cum tertia cunica immedia- Chorio & te adeo adhærescere, & conglutinari (vtcunque facile vna ab altera deglubatur) Amnion existit vtne Fff 2

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. vt ne guttula aquae inter vnam & alteram intercipiatur,tantum abest, vt lecunda hæc, ad vrinam continendam in homine efficta fuerit.

Succedit ordine tertia membrana Amnios ; omnium, quas in humano mihi corpore videre contigit, subtiliffima , vt ob id laceretur facillime , & maxime pellucida . Intra hanc & ipsum tenellum fœtus corpusculum aqua sudori, aut vrinae , colore & substantia persimilis stabulatur. Vrinam hanc ego vix dixero, per quod enim vas eo refunderetur ? An per mem brum virile , aut pudendum muliebre ? At tot sunt, quae rei huic fidem denegant, vt praeter euidentissimas rationes, authorum quoque scripta, & ipsa se opponat reru magistra Experientia.Cur enim no aeque in vtero matris lute cõstitutus infans,ipsam picem aemulantia alui quoque excremenea excerneret, eum post natiuitatem mox haæc , & vrinam copiose non raro profundat ? An per ipsum vas vmbihcale Vrachon, siue vrinaculum hoc ipsum fieri quisquam autumet ? Atqui hoc non in Chorion dictam tunicam,fed intra abdomen delitescens ad abdominus ostium, vbi vmbilicus fiue ingreditur,siue egreditur,fertur, ambabus ibi arterijs vmbilicalibus , & venae Nutriculae arcte alligatus. Intestinalis aute, siue farcimini similis tunica, in vitulo vrinae receptaculum quidem, in humano hoc fœtu vero nulla, vt ia toties inculcatum est, conspiciebatur. Et quae pro Herculeis ego argumentis habeo, hæc duo fuerunt: aquam nimirum hac ad librae pondus, manifestiffimè intra Ammon & cutem foetus huius visam fuisse, & vesicæ fundum, cui Vrachos siue ligamentum illud,ad vmbilicum pertingens annectitur, in omnibus humanis infantibus me imperuium semper inuenisse .

Huic meae no opinioni, fed ipsissimæ veritati,exercitatissimus in sectionibus Varolius fauet,cuius paucula,sed rei naturam explicantia dicta lib.4. conclusionis loco subnectere haud grauabor.Meatus autem ille, ait,quem ferme omnes confinxerunt, vrachon dixerũt,reucra no est perforatus ,per ipsumq. Vrina nequaqua ad spatium inter Amnion (fi/ Allantoidem accedit,vt pleriq. dicũt : imò illæ membrane eodem pacto inter fe funt connexæ, quo variiæ inteshnoru (ffi ventriculi tunica sibi mutuo adhærent, nullumq.prorsus humorem inter seitpsos admittunt.Sed vt vesica còmodè tanta lotij quantitatem contineret; ex illius fundo ligamentũ Velati tendonem ad vmbilicum inter arteria Vmbilicales transmittit,qui ibi firmiter connexus detinet vesicã extensam,& adeo suspensam,Vt fuo pondere minime huc atque illuc agitetur,diruptionisuepericulũ incurrat : extra& autem infantis corpus,nullũ huius ligamenti vestigiũ per vmbihcale intestinũ progreditur Galeni Allantoidem in humano libi fœtu imaginantis error, prolixiorem me paulo reddidit :nũc Chorij vt in vitulino apparet fœtu, à me visi descriptio breuiùs expedienda. Quod itaq.hic veluti singulare aliquid & nouum infpexi, hoc fuit * Corpora nimirum,vndiq.vaccino intus vtero quaeda adhærescebant, quæ vltra fexaginta erant,pisciũ llloru (quos Germani Carpas,siue Carpioner,Romani veru Rainas & Burbaros vocant, cum sint potius Cyprini veterum ) massulis ouorum simillima , coloris lutei & porofa, quibus alia quadam inhærebant corpora quae in ipso sita & sixa erant Chorio, rubra omnino ac sanguinea, ad priora subflandae suæ modulo satis alioquin accedentia, similiter quoque porosa, sed paulo minora: quorum talis erat nexus ac colligatio , ac fi quis arte quadam duas sibi spongias affabre ita conglutinare posset, vt vnius substantia in 616

Serosa materia sudori aut vrinæ similis iub Amnio cotinetur.

Non videtur esse vri na, & quare.

Duo potissima rei hu ius argumenta .

Authoris sententiæ Varolius fauet.

Chorij in Vitulino fœtu deli-

neatio .

Spongiosæ quide fed diuersæ carnes in vtero & chorio.

617 IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. in alterius poros latiores ingrederetur, & suis item foraminibus alterius suostantiam exciperet. In his corpusculis Cotyledonum & Acetabulorum, rixa? varia?, atque authorum controuersiæ omnes versantur, quas præter rem existimo huc adducere: videri apud Aquapendentem possunt, & consopiri. In haec fpongiofa prærubra, quæ per Chorion videlicet,fixa sparguntur, corpora delinunt vafa omnia vmbilicalia, non aliter ac Polypus piscis brachia hinc inde fua expandit,quæ reducta demum ac coeuntia, ambas illas perreptant tunicas, Chorion & Amnion. Ec per hæc ipfa corpora ex vtero fit attractio (anguinis ac spirituum. Sed reuera tamen in hac songiosa carne, quæ in vtero hæret, non licet videre vafa vteri adeò propagari, vt cum alterius carnis rubræ existentis in Chorio, vasis vnian- An fiat Syrti vasotur: per quam tamen Chorij carnem rubentem, vfque ad vltimum eius termi- phisis rum vteri & vmbilinum , vafa progrediuntur, & in spongiosorum vteri corporum cauitates infe- calium runtur ; vt rectè dici non poffit, Symphisin osculorum in vtrisque carnosis illis corporibus fieri, & sic arterias fœtus pulsare propter vterinas , quibus strictè adeo haereant & connedantur : quæ quidé alio accuratiùs loco sunt examinanda. Solent autem fpongiofa haec vteri corpora,in prægnantibus luglandium magnitudinem æquare. In non prægnantium matricibus quoque reperiuntur ; sed tam exigua, vt aliqua maiores vix Lentes superent, aliqua fæminarum Papillis vix tandem assimilentur, substantiæ minime raræ, ac porosæ, fed duriusculæ potius & compactioris. Est autem inter vtramque hanc tunicam exigua ad- Quae differentia fit in modu in vitulino fastu differentia: cũ Chorion nimirum, membrana fit nonnihil ter ChoAm crassior, asperior & nigricantior, Amnios autem læuissima, albissima, & aliquan- rion& nionin fœ to tenuior,Peritonei substantiam apprime imitans,multoque oblita humore, & tu vitulino. ambae suis fibris donatæ. Diffiteri tamen nequaquam debeo, me plures aqua plenas vesicas in Chorio Amnio reperisse; quæ aqua, an sub amnio, an inter hanc & Chorium collecta fuerit, equidem vt verum fatear, discernere exadius tunc non potui. Detracta vtraque igitur tunica, reperimus fœctum dormienti similiter Situsfœetus. iacentem, nisi quod reuoluto collo, caput dorfo applicarer, vt minus nempe spa- vitulini. tiumoccuparet, capite autem vteri orificium spectabat, pedes contractos ac diuaricatos habebat. Vteri Vaccini talis erat constructio. Nequaquam enim Vteri vacconeiufdem cum humano eft figuræ & constitutionis Orisicium vterinum quasi cini structio • triplex apparet; vt facilius, quod ego existimo, claudi posset: tam arctè enim in hoc coalescebat, vt vix communis ftyli cuspide penetrari poffet, cum in grauidarum interim feminarum vteri osculis calamus scriptorius, & absque omni reni- Orificium fu ingrederetur.Pugnum etiam fua magnitudine equabat, & substantia decuplo ipsius . craffior,quam reliqui vteri tunicæ,existe bat : hæ enim nullo modo craffæ & carn osæ, fed ambæ vix soleæ calceorum crassitiem referebant.

Penetrato igitur interno orificio,quod nec membranosum, nec carnea refert substantiam, sed dura quædam, & albicãs, ac m era potius glandula videtur,vni- Cauitas sicapacica quidem vteri cauitas subitò conspicitur, fed mox pariete quodam in dextram ue tasinterna. ac sinistram partem discluditur, vbi duo illa cornua funt, quorum finis acutus valde,& in que semen deferétia vasa implantãtur : quibus externis vaccaru testiculi nexi adhærét. Interna reliqua vteri substãtia, quæ spõgiosis didis corpoibus carebat, granulata, vt ita dicã,erat, hoc eft,tuberculis siue gladulis quibusFff 3 dam

618

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

dam minoribus & albicantibus scatebat, quæ grauidationis tempore, in maiora illa spongiarum similia corpora fuccrefcunt & intumescunt,& tanqua benigna: Conclusio naturæ penaria loca , Spiritum & fanguinem in se recludunt, fœtuique posthac ex vtero Vaccino & alimentum suppeditant. Plura licet cõmodè pofiem,non addam; ne tædium Letunicis fœdori pariam:quem tamen rogatum obnixe volo, vt & ipfe expenédo nitatur futus perare maiores, Cum enim vt Quintilianus ait, difficile, imò impossibile fit imitando alterius similem fieri,(ludendum potius efie arbitratur,vt superemus; fic enim fortaffis æquaturos nos efie, quos imitari conamur. Experientia etenim facit artem , vt inquit Arist in Metaph. inexperientia casum.

Quod Epictetus olim de morali, hoc de phyfica ego nostra philosophia statuendum quoque censeo . Non debet quis verbis, inquit ille ,ostendere subitò, si quid in philosophia profecit ,sed opere: ficut oues lucie & lana ostendunt, quantum comederunt . Id quod omnium nostrum, qui naturalem hanc scientiam profitemur, in Scholis, aureis ac sesquipedalibus literis scribendum foret: fic enim superuacuis tot contentionibus,& digladiationibus; quibus ingenij quidem acumen acquirimus , temporis autem pretiosissimæ rei, iacturam facimus, nec res ipsas lucramur , abstineremus, & in magis necessarijs operam cum fructu nostramu locaremus. Video ego hanc, quam nunc præ manibus controuerfiam examinandam habeo, Ruminationis, adeo perplexam & perturbatam esse, vt neque veteres, Aristoteles & Galenusneque Iuniores, Mercurialis, Aldrouandus & alij, qui de hac aliquid commenti fuerunt, eadem dicant. Et Aldrouandus quidem vel T hornas Dempsterus potius, Baro Scotus(quem virum Græcè & Latine doctissimum, Iurisque consultissimum, ars medica mea amicum mihi conciliauit, cum ante quatuor hos annos grauissima ipsum febre oppressum Romæ liberassem) vbi lib. de Quadruped. Bisulcis eruditiffime & grauiter de ruminatione disputasset, his demum verbis varias authorum de hac opiniones concludit.

Vtcunque sit, diligens Anatomici inspectio controuerfiam dirimet Quare nec veritus, nec verundatus sum, Lanionum etiam officinas ingredi, &; quæ Natura in vitulis & vaccis ruminationis organa molita esset, quibusque ventriculi ipforum ductibus & esculenta onusti materia fuissent, non fine admiratione inspicere . Idipsum enim Aristotelem factitasse, vel facere debuisse saltem,mihi perfuadeo, cuius æquum est nos vestigijs insistere, nisi à Persio nos notari, & inter illos recenseri velimus, quos —* Genus ignauum , quod tebio gaudet vmbra: appellare solebat.

Cum igitur hac plerique ætate in Aristotelis Castris militemus, huius veluti Antefignani nostri, statim sub initio verba proferenda efie, fas iudicaui; ad qua: veluti normam quandam, cæterorum sensum authorum examinare possem Is igitur de Histi anim. cap. 17. lib. 2. hæc scripfit.: Sed ventris dissimilitudo primum , quod quadrupedes viuipara, cornigera, altera maxilla dentata, quaternos eiupsmodi habent sinus : quæ quidem (gf ruminare dicantur. Gula enim incipiens ab ore deorsum tendit ad pulmonem, seprumque transuersum : hinc se ad ventrem applicat maiorem, qui parte interiore asper, interceptusque est, acprope gula commiburam, sinum sibi ad nexum habet, quem ex argumento reticulum vocant; est enim vtntri extrinsecus similis,

IO, FABRI LYNCEI EXPOSITIONE,

619

lis, intus reticulis mulierum implexis, magnitudine multo quam venter, minor. Hunc excipit Omasum parte interiore asperum, cancellatum, crustatum, magnitudine reticuli . Abomasum venter ab eo alius iungitur, magnitudine amplior omaso, forma oblongior , cancellis intus crustis multis, magnis, (gff læuibus inormatus: mox intestinum iam sequitur. Et paulo inferius. Rectum autem inteflinum nulli efl , cui nonparte Vtraque dentes. Haec ex Gazæ versione. lul. Cæs. Scaliger in suis ad hunc locum commentarijs, paulo aliter Ariftotelem vertit: Primum quidem,cum Gaza sinum hunc,ventrem magnum vocat,& conuenienter; cum & Arift. KOIKUV TDV^VJCum appellet : ltalis la Trippa dicitur.

Secundum,cum Gaza Reticulum dicit, nec quicquam hic peccat: quod heminarum reticula,vnde nomen Græcis , referat, & Italis ob id la Scuffia nominatur. At in Tertio describendo, toto, vt aiunt, cado aberrauit. Omasu n quisit, dem & ipfe cum Gaza interpretatur, & ab asperitate, cum Graeca vox dictum censoit, sed cum ait similis efl fauis alueariorum, cellulis differtus in spongiæ modum quas nMKctf vocat Aristoteles vnde Latinum nomen plaga: miserè fallitur.

Haec enim interna, fauorum mellis distinecta cellulis fimihs facies, non tertio led fecundo iam descripto Reticulo nempe appellato, eft ventriculo. Tertius autem ventriculus ex pluribus pelliculis fibiipfis superpositis conflat,vnde & Itali illum Centopelle, quasi ex tot pelliculis conflaret,& Germani aliqui eleganter atq. congruenter Librum, veluti pluribus compactum folijs,appellarunt: in quibus pelliculis cum fint vndique quidam eminentes cuspides, spinarum acuminis bus similes, ideo Græci tygivov nominarunt. Hic solus propemodum ventriculus Romae in vsum & esum hominum, non cedit, fed a Lanionum pueris, matutinis totius anni horis, per VRBEM, pro Felium ferculis diuenditur . Iucundum praebetur spectaculum , cum cateruatim ex aedibus Feles ad horum puerorum voces euocatae accurrunt, & Diaria ab heris suis lamentabili voce postulant.

Aquapendens tamen,suode ventriculorum varietateopusculo, Omasi hic vocem praeter genuinam suam positam fuisse fignificationem conqueritur, cum hæc Latinis vel crassum & pingue intestinum, vel pingue & distentum abdomen significet, vnde Horatius 2. Serm. Satyr.5.

Ceu pingui tentus omaso.

Obscuratam itaque vim vocabuli Graeci autumat, cum veteresid eft ab Erinaceo spinosæ pellis animali, hunc vocare voluerint. Scaliger alijs icerum verbis, quam Gaza fecerat, quartum describit ventriculum: Post hoc, ait, efl, quem Asellum vocant, omajo quidem minor efl ( Gaza dixerat magnitudine amplior omaso) fed prolixior (Gaza forma oblongior ) refertus multis sinibus grandibus (gfr læuibus. Hunc cum Rusticis suis, vt ait, Asellum appellare maluit, cum prisci Latini bellorum, quam culinæ scientiores, nomen illi nullum dederint ; quare Gazam Abomasum dicere conatum effe,nifi quis ait,cum VarroneFaliscum vocitare velit. Sed cur Asellum dicat, rationem nullam affert. Itali nostri longe conuenientius il Quaglio, quafi Coagulum, quod in hoc ventriculo in lactantibus illis bestijs, coagulum reperiatur, appellant. Nec placet, quod Scaliger hæc Aristot. Verba SX £ A#W , ita reddat: refer*-ACIM* TOM*V > $ tus H

620

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

tus multis finibus dicendum erat potius, multis plicis, nam reuera rugosæ plurimæ in hoc sunt plicæ, & veluti pelliculæ, quare eadem voce *MM»***, vfus est in rentio ventriculo, Centipelle dicto, vbi plicarum fiue pellicularum illa congeries reperitur.

Abomafi Aquapendenti nec ipsi placet Abomasi vocabulum, cum quartus ventriculus vox non— placet A- ab Aristotele hu*?h vocetur, hoc autem ex Grasca sua origine perfectibile signet. quapédenEt loannis Grammatici 4. Analyt, authoritatem hic implorat,qui vltimum venti triculum nominat illum , qui cibum perficit, ventrem : quod putet in quatuor his finibus,semper magis magisque a primo ad vltimum transeundo, cibos læuigari, concoqui, ac in chylum conuerti. Picturam horum videre poteris itu dictis Scaligeri commentarijs, sed adeo male concinnatam, vt nec vmbram ipsorum exprimat.

Cur de ruEadem prorsus, quæ eruditissimum Italice Medicum Hieronymum Mercuria minatione porrò ali- lem , me quoque incessit cupiditas, de Ruminatione posteris aliquid scriptum requid fit dilinquere , cum huius absoluta nondum a quoquam quod sciam, tractatio in cendum . vulgus edita fuerit. Verum ego,quæ ad anatome attinent potius,quam illa, quae philofophica obscuraque ratione erui possent, indagabo, cum & in his quae oculis intuemur, Talparum more, ne dicam in dubijs illis ratiocinationibus, non raro occæcemur. In duellum igitur Mercurialis lib. 5. cap. 13. variar. lection. Aristotelem & Galenum adducit: quod is lib. 3. cap. 14. de part. animal. in cornigeris ventrium quatuor munus hoc modo expleri dixerit, dum alius ab alio cibum recipit (remansum per ruminationem, vt ait Mercur.) scilicet,primus inconfectum, secundus aliquantulum confectum, tertius pleniùs, quartus perquam pleni confectum. Verum Galenus 6. de Anat. administ. cap. 3. inquit dicto loco Mercurialis, cibum ait, primo ex ventriculo reuomi in os: deinde ab ore in reticulum, inde in Omasum tandem in abomasum mitti. Et ne quis dubitet, quomodo secunda vice in reMercurialis in duel- ticulum , non autem prima labatur ; [ciendum est, foramen in gula ebe fatis angustum, lum addusolidior cit Arist. & quod pertingit in reticulum, & per quod cibus prima vice, cum sit crassior Galenum. mollis adhuc minime transire potest; transit verò fecunda vice, quando liquidus, itafactus est, vt iam tranfire queat. Attamen hanc vtriusque contentionem probe sopiri polle existimat, fi dicatur Aristotelem loqui de animalibus,quando non ruminant: Galenum vero de tempore ruminationis , neque enim perpetuo ijsdem animalibus ruminationem accidere.

Aldrouandus hanc controuerfiam vidit & fugit, quid enim responsurus effet, Aldrouanctas nititur Vel Aristoteles, inquit ille foramen, quod au Mercurialis pertingere in rehanc diri- suspendit , mere conaduertit: velfalfum est, viam ab ore ad reticulum dari, qua non prius ad non ticulum, ti ouersiã. primum ventrem pertingat, Mihi eam viam minimè necebariam esse videtur. Rationem assignat, vt sibi videtur, probabilem : primum videlicet ventrem, cum intus asper fit, non mirum esse, cibum crasso modo in ore incisum, prima vice retinere; iam remanfum vero per ruminationem, vtpote lasuigatum & lubricum, non amplius amplexari, fed in reticulum facile elabi permittere Vtcunque tamen sit, inquit, diligens Anatomici inspectio controuerfiam dirimet.

Ego mehercle apud Mercurialem & Aldrouandum hæc vt legi,vt rifi. Cum neSed frustra hoc facit. que eorum quicquam, quæ de Galeno & Aristotele Mercurialis comminiscitur, in eorum

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

621 corum scriptis legatur , neque allatx aliquid rationes valeant. Merx potius hae mihi de Lana Caprina rixx videntur , & vt vno dicam verbo, hic Maxima de nihilo nascitur historia .

Et Aristotelem quidem, quod spectat, hic ne fomniauit vnquam,quod Mercuria- lisMercuriaAristote lis ipfi imponit, cibum remanfum & ruminatione in ore magis detritum , ite- lem aut no bene legit, rum ad primum,& consequenter cæteros deuolui ventriculos,vt magis magisq. aut male eliquetur . Hic enim loco iam laudato 5. de part. anim. dicit ruminantibus intellexit . animalibus quatuor propterea ventriculos datos fuisse; vt, cum officium suum os in molendo non fatis præstat, ob dentium defectum, hoc multiplicitas ventrium compenset id quod rectissimè fieri quoque potest, fi primus loco dentium inseruiens venter , cibos crassos recipiens comminuat eo modo, quo equus exempli gratia,faceret in ore,cui vtrinque dentes adsunt: qui vbi postea cibus in ruminantibus ad palatum per Oesophagum recurrit, molarium opera dentium comminuitur melius, atteriturque . Nec ait Aristoteles, hunc ita remansum debere ad primum denuo ventriculum descendere, neque ad fecundum , quod vult AI ercurialis, neque ad tertium, aut quartum, sed de hoc prorsus tacet.Verùm nos, quid de eodem remanso siat, paulo inferius indicabimus.

Ast operxpretium est, ipsissima Aristotelis verba hic recitare, vt æquus lector Aristocelis de lite hac ipse iudicet. Ruminat etiam Camelus,inquit, more cornigerorum, quo- mens meniam ventres similes cornigeris habet. Habent hæcsingula plures ventres, vt Ouis , lius ex ipsius verbis Capra, Ceruus, fmilia: vt cum officium oris non fatis in molendo cibo adhibetur , capietur. propter inopiam dentium, munus ventrium expleat, dum alius ab alio cibum recipit, primusscilicet inconfectum, fecundus aliquantulum confectum , tertius plenius, quartus per quam plenè confectum. ita fit, vt genus hoc animalium receptacula cibi habeat plura , quibus nomina hac aut indita sunt, aut indere licet ; venter, arsineum (tue reticulum, omafum, abomasum. Hic de cibo remanso nihil. Iam autem quis ex fequentibus Galeni verbis conuincet, id quod Mercurialis perfuadere nobis voluit, primo ex ventriculo reuomi cibum in os, deinde ab ore in reticulum, inde in omasum,tandem in abomafum mitti ? Vult quidem Gal. cibum ruditer concisum, ex primo ventriculo ad os conscendere, hic remanfum in alium sinum fiue ventrem descendere, sed neque reticulum nec omafum hunc nominauit. Galenum ipsom auNeque Gadiamus loquentem . Porro quoniam nonnulla animantia Validis aluntur nutrimentis, leni verba quadam imbecillibus, eo natura respiciens, particulares ventris differentias machinata id dicunt, quod Merest. Si itaque animans nonnunquam videas sue ex India, vel etiam Lybia, siue Scythia curialis inprofectum, quod antea non conspexeris,alimentum ligneum spmosumque assumere, ma- sinuauit. gnum huic asperum noueris constructum esse ventriculum : fi autem superiores etiam dentes non habeat, ventriculos huic necessario plures existere, vt in primum ftatim pabulum ingerat: mox ex hoc ruminaris ore confici at,deinde rursus in alium ventrem deglutiat: ex hoc rurfus in alium ftatim transferat. Sed Mercurialis nempe hic falfus est, Causa erro a Merquòd cibum remanfum non alio, quam ad fecundum ventrem reticulum nimi- ris curiale co missi. rum, delabi posse, existimauerit.

Ne igitur auidum meum diutius fufpendam Lectorem, rem vt fe habet, ob canos ipfi ponam. Solebat autem eiusmodi in artibus controuersias, Galenus Comment. suo in Hipp.de nat. hum. duobus iudicandas esse criterijs asseuerare :

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI. Quomodo rare: sensu videlicet, ac demonstratione. Et vbi de ciborum quidem concoctiode varijs ne, & humorum generatione veterum opiniones sunt iudicandæ, rationes locotrouersijs in arti- cum habere: vbi vero in quæstiones venit, anruminantia animalia quatuor bus sit iudicandum fint ventribus , an vnico falcem praedita , tunc fenfum præualere ,■& ad corpoopinio Garum distectiones prouocandum esse, inculcabat. V t enim, inquit , si quis Cretam leni . efie insulam negauerit, statim ab omnibus, qui id audierint, despicietur, quippe qui probe nouerint eam efie insulam. Sic, fi quis canibus quatuor efie ventres affirmauerit, unucum vero ruminantibus ; hunc illi,qui ruminantibus quatuor, 0 vnumm canibus inspexere, facile deridebunt. Sed hic optarim ego Lectorem simul mecum spectatorem fuisse, sic enim facilius ipsi, quod probare mihi est animus, persuaserim.

Quare eodem Gal. loco in hunc sensum hoc scri psit: Igitur, cum scriptis cogimut cum his contendere, qui de aliquo dissectorio theoremate , quod fenfum imprimis iudicem habet, impudenti ssime pariter ac impenritissimè pronuntiarunt ; fieri nequit, vt ignari eos rum, qua in dissectionibus videri solit a sunt,possint mendaces a veridicis discernere • Nostra & Sed agedum, dicamus modò quae nos ipsi non raro in eiusmodi ventribus vera de obseruauimus. Hoc igitur indubitanter eft credendum, Oesophagum vbi dequatitor ventribus ruminan- finit , non vnico tantummodo orificio fiue foramine in ventrem maiorem tium obser pertundi,ex quo aditus pateat in reticulum , ex hoc in omasum, & ab hoc in abouatio. masum, vt facile sibi quis imaginari posset ; verùm duplici statim ductu ferri, vno quidem in ventrem iam dictum maiorem, altero inomasum siue tertium ventriculum,Italis Centopelle dictum, à quo in quartum est transitus. Et sacis suMira Natu- perq. hic Naturæ beneficium & artificium mirari hami potui/-'Non enim hæ rae mduidem vnusque cibus in primum ac tertium ferretur ventrem stria in ho- ambæ viæ, vt rum fabriconstructæ, sed quia animal non semper vno eodem que cibo vescitur , diuersi ca ventriculorum. ideo ductus fabricati fuerunt. Incipit autem animal, postquam vitali hac aura frui ipfi conceditur, lacte materno vesci. Hoc vero ni primum haudquaquam ventrem , fed in vltimum, il Quaglio ob id didtum Italis, descendit. Cum enim hoc alteratione minima, vt in chylum cederet, indigeret, non opus habuit præcedentium calore,& subactione ventriculorum .

Diligentissimus Aquapendens,dicto fuo de ventricul. Varietate opusculo,hoc Aquapendens prosciuisse mihi visus eft: Siquidem,inquithic quartus tantum lac su scipit, nequaquam pe quidem sed non alij : ffi coagulum quod nihil aliud est,quam lac concoctum 0 coagulatum, non nifi in hoc omnino ad veritatem quarto reperitur. Sed viam tamen hanc particularem ab Oesophago subito pe* accedit. tertium ad quartum ignorasse, argui forfan posset exsequentibus eius verbis: Lac igitur, ore exuctum statim in quartum ventrem tantum descendit per viam, quæ tuam cateris ventriculis communis est. Qui etsisuperiores quarto sint, in eas tamen lac non intrat, quod à tribus nequaquam propter sui dissimilitudinem, sed à quarto tantum, tanquam fibi simillimo attrahatur. Hactenus vera retulit Aquapendens , in solo quarto lac reperiri, attamen reuera in hunc via nulla lactantibus alia est, quam per tertium,in quo quidem minime moratur, fed aditum solummodò liberum nancifcitur • Vsa autem Natura hoc in loco hac arte fuit, & induftna . In fine nempe Oesophagi, quem Itali il Grumule vocant, hoc eft in fuperiore stomachi orificio, duo oblonga & teretia veluti labia,meatum illum obierant,clauduntq ita, vt fi cibus crassus densusque, fænum, sarmenta ac paleæ, aut similia semicom622

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

623

commansa descendant, hec labra carnosa nimirũ & membranosa facile cedant, Oesophagi & superi o& aditum grauiori ac ponderosiori cibo in saccum maiorem, primum nempe-? ris orificij ventriculi Ventrem,permittant. Vbi vero lac ipsum liquidum delabitur,conniuentia reperit cóstitutio. hæc oblonga corpora,quare fuper hisce tanquam super canali quodam decliui In alium. currens,ad tertium immediate ventrem labitur,& ex hoc ad quartum illico de- ventriculu cimiorem fuo pondere ruit atque delabitur, vixque guttula huius in fecundum lac, in aliũ fenum deventrem , Scuffiam dictam , tertio suppositum, aut in primum saccum destillat. scendit, Sed est quod summopere mireris oculatissimum Naturæ mystam Aristotelem, Aristotelis inexcusabili prorfus errore se induisse, quem vel a quouis e triuio pastore, vel inexcusabi lis eft er, quod quauis anicula cafeorum fabra edoctus,emendare potuerat : Coagulum videlicet, ror coagulum vt is credidit , non in quarto , /ed in tertio rventriculo colligi & adleruari, clarissi- in tertio & quarma eius funt verba 3 de partib.animal.cap. 1 Habent,ait,quod coagulum vocatur, non to ventre putar.it adomnia quæplures continent Ventres,carent, quæ vnumhabent,excepto Lepore : babent, qui- ieruari . bus hoc datum eH, non in magno mentre,nec in reticulo,ne que in ultimo,quod abomafum appellamus,[ed in eo,qui inter vltimũ & duos primos pofitus eH, quodomasum vocatur.

Per verioris philosophiæ amorem te precor amice Lector,pausisper tuam mi- Mercurialis non vehi aurem hic commoda, & quid doctissimus, de hoc Aristotelis loco, Mercurialis; retur Arierquidque de eodem ego sentiam , æquo animo ausculta. Ille cap. 16. lib. Va- stotelis rorem alio nar. lect. errorem errore cumulans, quasi re præclarè gestà iam fibi rationes errore tue ri. etiam inuenisse applaudit, quibus magistrum suum tueatur. Ego, inquit ille, fi quicquam in hac re proferre licet, dicerem, in primo ventre lac parum mutari: in fecundo mutari quidem atque incalescere, sed non adeò,vt possit in casei formam crassesieri : in quarto per coqui,jfip statim in intestina, inde per Meferaicas in corpus distribui :in tertio Vero solum crassefieri poffie, atque ibi retineri: tum quia locus fatis calet, g/ lac præparatum tam est, vt facile crassi fieri queat : tum quia fic crassefactum non facile per foramen abomaso & omaso commune,in abdomen transmittitur Quare inuenitur coagulum in omaso, quia ibi causa effectrix, nimirum calor,magis crassefacere valet,& quia simul retineri potest: in alijs vel non æquè calor viget, vel ob lubricitatem , fi fiat, nat in omaso retineri nequit.

Credo equidem, nec vana fides prorsus , Clem. Alexandrinum nostri seculi Clem. Alexand. de philosophorum mores dudum præuidisse, quando scripsit: liqui à philosophia quibusdam philofoGræcorum, non aliter ac Vlyssis socij a Sirenibus,detinentur,vt nunquam possint reuer- phissensus. tu Ita enim nostrorum aliqui philosophantium,rationes antiquorum, Aristotelis Difficile eft opiniopraecipue,imbiberunt, vt purpureum colorem lana,è qua nũquam dilui potest nes relinquere,quas Non si Neptuni fluctu renouare operam des , à teneris Non mare, fi totum Velit eluere omnibus vndis. vnguiculis Vt Lucretius cecinit. Nec mirum est; nascimur, alimur, & cum hac philosophia imbibimus. peripatetica, adolefcimus & senescimus.

Adeo in teneris consuescere multum est , ait Poeta .

Rationem ego laudo, proboque, quae auriga dominaque est omnium humanarum actionum, fine qua nil agi, dici, aut cogitari poteft.Sed & hoc simul noui : rationibus nullis, absque longa examinatione credendum esse, vt Marsilius Fiemus me monet, & in physicis noftris problematibus verum efte quotidie ego experior . Ita Dogmaticis nonnullis,hodie, rationibus quæque probare procliue est, atque imber quando pluit, nec ea modo quae nunquam viderunt, /ed falr

624

ALIA

ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

falsissima quoque pro veris venditant ( quod Mercurialis hic noster facit) quibus non aliter,atque Pythagoreis olim illa magistri authoritas pro veritate eft, & sufficit illud : lpfe dixit, Aquape riNon ita Aquapendens simplici Aristotelis dicto assentitur, nec magni facit, des Aristoteli fe op- quod causam huius de coagulo opinionis, in problematibus luis fe dixisse affirponit, quia met , quæ quandoquidem in ijs, quæ ad nos peruenerunt, nulla exstat, putat sensui magis credit. Mercurialis in illis fcriptam fuisse, quæ physica problemata erant, & nunc desiderantur,a Plutarcho verò Apollonio, Athenæo & Laertio citantur. Ego autem,inquit, Aquapendens,aio reperiri coagulum in quarto, non in alijs, quia sic comperi, (£fr sensui multiplex quoque ratio consentit.

Verum vt,quod res est,dicam, nisi veritatem hanc fenfus ipse, cum quilibet Quare Aquapédencoagulum effe cognotis ratio- tactu ac visu in quarto verriculo, & nequaquam in tertio nes & ipse scat, approbaret; Aqupendentis aduersus Aristotelem vix quicquam rationes impeparum vaent. trarent.Non enim quia tertius ventriculus afper eft,ac veluri tuberculis spinosis plenus ideo lac minus amplecti potuit, fed ad quartu feuigatum ac perpolitum lacti similem, debuit ferri, vt Aquapendens argutat. Imò, quò in Lienteria vbi læuitate præternaturali ventriculus peccat, cibus eft mollior,eo minus retinetur, quare me in simili vitio cremorem hordei, eo ipfo momento quo bibitus fuit, per podicem euacuatum vidisse recordor. Et vteri læuitas retinendo semini molli corpori, valde obest. Et quartus demum ventriculus plurimis rugis, plicifque scaber est, &: inæqualis. Nec maioris est momenti altera haec ratio, tertium ventrem exiguum admodum esse, nec lactirecipiendo sufficere. At inquam ego, paruitas non inde accidit, quod non possit maior esse, sed quia natura hunc non pro lactis receptaculo habere voluit. In non lactentibus enim, hic tertius quarto longe maior est, & primus in lactentibus minimus, tum tertium ac quartum quoque magnitudine superat, quia natura aliter plane hoc, Vera ratio in herbis fæno ac paleis vescentibus, quam in lac lugentibus vtitur . Vnica hic cur lac in quartum igitur meo iudicio, & sola ratio fufficit: Naturam voluisse quartum ac vltimum solummodo vetrem hunc ventrem,pro lactis receptaculo vfurpare, quoniam lac aliorum ventricuferatur. lorum coctione nulla indigebat, & iam propemodum a matre alimentum debitum , recens natis præparatum fuerat. Sed de benigno hoc liquore,nunc plura non addam , in mellifluum enim ac lactifluum adeo flumen immergerer, vt longo vix post tempore inde emergerem. Quare , vna iam a Natura quidem, fed singulari adhibito studio & artificio, tendens ab OesophaVia lactea go per tertium in quartum ventriculum, a me iure via lactea dicta, fabricataruminantiũ bestiarum ac demonstrata fuit: cum per hunc in recens natis vitulis lac solum ad quarcornigerarum. tum , vbi coagulum reperitur , & non in tertium vt Aristoteles credidit, fluat, ibique moretur & cogatur.

Qua via Altera via ab Oesophago rectà ad primum fertur ventrem, & per hanc onv cibus durior in venis alius cibus qui a lactentibus assumitur, praeter vnicum lac descendit. Didici trem eat. enim ex frequenti ventrium siue ftomachorum eorundem dissectione, tam vitulos quam Hædos aliquando solo lacte frui ab vberibus maternis sucto, aliquando etiam,si feni & herbarum copia detur, & haec non illibenter carpere: atq.ita partim cibo tenerrimo, lacte feilicet,quod non ruminant, partim etiam duriore

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

625

duriore alimento,quod remandunt-, vesci,& hoc quidem in primum sacculum, Ventrium in illud in quartum ablegare,nullo itineris impedimento facto. Est autem primus horum lactàtibus & uon laventer in lac solum fugentibus paruus valde , & tam exiguus quidem, vt simul ctantibus cum fecundo ac tertio fibi iunctis, quadruplo a quarto sua magnitudine supere- proportio» lactantitur. Neque hoc cuiquam admirationem mouere par sit, siquidem horum om- In bus. nium trium primorum in lactantibus vsus, aut officium haud vllum existic. Vbi verò fimul animali herbis ac farno victitare placet, primus ac fecundus venter intumescunt magis, tertius tamen mediocriter fe habet. non lasam vero vice versa in illis,quæ lac non sugunt amplius, animantibus rumi- In ctantibus. nantibus, Primus venter amplissimus est, cum fibi adiuncto fecundo : & tertius admodum turget,quartus exiguus plane fi cum prioribus conferatur, apparet.

Nec fua hic ratio deest. Hoc enim tempore cibus crassior omnis in primum detruditur saccum, tanquam in promptuarium quoddam,vt ex hoc denuo ad os regurgitet, comminuatur & alio postmodum conuehatur. Secundus autem ventriculus Reticulum dictus, vt verum fatear, primi quædam potius proles dici potest & additamentum,quàm distinctus venter quidam. Quinimò videbis, fi exactè examines, etiam primum ventrem circa fundum suum diuiduum ac quafi bisidum esse, quem tamen ita duplicatum pro vnico omnes habent numerantq. ventriculo. Hæc sola differentia confpicitur quod in fundo primi ventris substantia non tantum fit attrita, quantum est in Reticulo,vt supra quoque insinuaui. Ab hoc fecundo ventre patens ad tertium via datur, ad Omasum videlicet, Centopelle Italis dictum, qui & ipfe venter non parum tunc turget.

De horum omnium ventrium vsu fic mihi,probabili saltem cõiecturà, quam Auctoris Coniectura alijs diiudicandam ac recenfendam libentissimè subijcio, philofophandum esse de horum visum fuit. Cibum primoribus labris,ac inferioris maxillae détibus apprehésum ventrium vfu. ac ruditer cõcisum, per Oesophagum in.primum detrudi vètriculum, eòque ibidem tantifper emollitum, redire (quocunq. id demum modo fiat, quod haud disputo ) ad palatum & molarium opera dentium moli magis, comminuique, eàdem regredi vià, & succum quidem qui ex continua attritione dentium cum pituita ex capite in palatum destillante, ahundeq. affluente faliua mixta oritur, non ad primum quidem ventrem, fed more lactis supra labra illa fuperius descripta deferri,& in tertium ventriculum,atq. in quartum ab hoc subito influere. Masticata autem & exucca veluti cibi reliqui massa, iterum in primum,& ex hoc in fecundum prope orificium primi litum ventrem subit, vbi paulisper maceratur, & in tertium ex hoc fibi vicinum orisicioq. connexum intrat ; ibique denuo magis eliquatur,donec in quartum & vltimum deuoluatur .

Videbis autem in facco illo maiore cibum crassum esse,magis comminatum in huius fundo, adhuc magis infuper in fecundo facculo seu Scuffia attenuatum , magis adhuc attritum in tertio, liquatum demum ac veluti læuigatum in quarto. Ne tamen ibidem albicantis chyli, quod nonnemo fibi finxit, substantiam Qualis fit in te videre existimes herbarum comestio colorem illum ac sub stant iam, quam Cnylus quarto ven nostro in ventriculo ex carne ac pane intueris,haudquaquam inducit:vtcunque triculo ex hoc bouino Chylo idem rubicundus in hepate ac venis fanguis generetur,& in carnes postmodum ac ossa transmutetur Vitulus Ggg

626

a

b

ALIA ANIMALIA NOVĂ&#x2020; HISP. NARDI ANT. RECCHI.

Vitulus monstrosus biceps,mense Aprili, Anno M. DC. XXIIII. prope Romam in Villa quadam Illustriss. D. Marcelli Sacchetti, natus, detracta pelle hic studiofo Lectori exhibetur.Cuius alterum caput vtpaulo fuit elongatius, it a pes alter (gjf coxa fuit retractior. In quo quid monstrosi repertum fuerit, partim ex hi stor ia iam supra data clarum est, partim in sequenti etiam figura delineatur â&#x20AC;˘

Duo capita cum sua Aspera arteria , Pulmonibus quatuor.

, Corde, & Ventriculis Vtriusque

IO FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

627

Vtriusque capitis asperæ arteriæ in vnum truncum coalescentes.

Pulmones Cor amplexantes , quorum tres in vtroque latere lobi, inferior maior, superiores duo minores. e Cor inter pulmones vtrinque ambientes vnicum sedens, sed pro animalis proportione maius.

Primus ciborum Ventriculus, Italis la Trippa, dictus. f Secundus Ventriculus, Latinis Reticulum, Italis la Scuffia , Vocatus. g h Portio hic tantum tertij ventriculi apparet, qui Omasumnobis, Italis Centopelle, appellatur. i Quartus Ventriculus Abomafum vocatus, Italis il Quaglio. Hic in lac Jugentibus omnium est aliorum maximus.

Duo asperæ arteris rami in vnum desinentes , substantiæ modum cartilagineok, rum annulorum obtinentes, vfique ad desi gnatum in medio hoc canali punctum : hic enim affers arteria substantia inOesophagum (Itali vocant il Grumale ) transmutatur . Vt per eundem ita ductum & aer cibus transire debuibet, quod est omnium, quæ hic visa sunt, monstrosissimum, vt in historia nota•- tum fuit . l Hepar adumbratur, de quo referies in historia, quomodo varia animalis viscera, huius inflata Venà nutriculà, inflata ftj ipsafuerint m Lienem denotat, qui ipse inflato hepate fuit eleuatus . Reliqui in medio sacculi, quibus litera ( n ) apponi debuerat, [mu ijdem in superiore descripti figura ruminantium animalium quatuor ventriculi o Duo capita, vt quæ mediantibus duabus vertebris , singulo in latere singula ; tertiæ cuidam, qua suprema est colli, vertebra adnectuntur. p Duo admodum tendinosi musculi, qui ducentes ortum in feptima ceruicis vertebra procebum valde elatum habente, in occipitia vtraqueinseruntur, ad maiorem firmitudinem fr capitum horum extensionem, miro Natura artificio fabrefacti.. , . q Vertebræ illæ dus separatæ, <3? adnexæ tertis cuidam (efi supremæ colli vertebræ : quarum vtraque portionem [pinalis medullæ ex occipitis basi seu foramine egredientem , fecum ferebat . Hæ ambæ medulls postmodum in maiore illa tertia ( hac enim multo grandior est , quam focis dus laterales ) e> media vertebra vniuntur. Et sic vnica medulla non duplex , per totam dorsi-spinam descendebat r Dictarum iam vertebrarum fibi vnitarum designatio. f Protuberatio Offis occipitis , qua d vertebra fua excauata excipitur . Verum hsc omnia beneuolus leElor , fi hi floriam consulere dignabitur, exactius cognoscet. Quæ ego videri possum amplius forsan omnia dilatasse, (ef limites egressus ebe > intra quos Mexicana solummodo animalia coercenda erant. Verum quoniam internas monstrorum panes pauci attigerunt, erit fortassis vt apud nonnullos, gratiam etiam hac ratione initurus sim . c d

Ggg

2

EX

628

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. Ex Musæo Principis Cæsij.

Vae hic prostat Icon,delineata fuit ex eiusmodi vero & monstroso capite, quod in iam fame laudati Principis f Cæsij Musæso,variæ ac-curiosissimæ repis Cæsij Museo hoc rum naturalium supellectili, ipsisq. Musis potius quam pompas dicato, adseruamonstrosũ ceruice duo esse enata capita, aut vt verius dicam, ex caput vide- tur, Hic videre est, ex vna tur vna ceruice ac simplici calua, gemina rostra, cum quatuor fuis oculis, fed duabus solummodo auribus Vbi autem locorum,&quo tempore hoc monstrum ia lucem prodierit, id nos latet. Videbis similem omnino figuram lib. I. de Quadrup. Bifulcis apud Aldrouandum,quem ipfe vitulum ex Euagrio in Hist. Ecclesiastica , circa Nisibin persiæ vrbem natum , & plurimas portendisse calamitates scribit. Et in huiusmodi monstris Vitulinis tam describendis quam depingendis, plane copiofus est Aldrouandus,quem adire & consulere potes.

Et libet nunc summam addere manum: reliqua enim quas ad ruminationem Cur Author de ruopusculo videri possunt,in quo minatione attinet,apud Aquapendentem in citaco iam sæpius aliqua di- plurima Aristotelis de hac re axiomata, acri perstringit examine, quas passim cere cogain lib. de Histor.& part, Anim. exstant. In quibus tamen, cum non defit,quod tur Ego quoque vel addam, vel mutem , vel explicem; mihi etiam,si paucula hæc adiecero, vitio verti minime debet, funt quidem in his Q In Princi-

Longæ

Ambages, fed summa, sequar fastigia rerum.

Atque primo dicam loco, non ideo (quod Aristoteles tamen & Galenus pro confesso recipiunt) cornigera animalia dentibus carere superiobus mihi videntur, quòd maceria horum in cornua digeratur. Quia dentiumsubstantia durissima, a Cornuum substantia molliore & fpongiola , quod & Aquapendens notauit, diuersa, statim a quouis iudicatur.Et quas proportio quæso, fingi potest inter vastissima Ceruorum cornua, quæ toties ab ijs etiam abijciuntur, ac renouantur, ad eorundem exiguam pauculorum dentium in superiore desicienAristotelis tium maxillà, magnitudinem ? Estque hoc omnium potentissimum, Aristoquada raattuli tiones exa- telem impugnans argumentum, quod fupra ego cum dentium numerum deminantur . ad oculum demonstraui dentes illos superiores incisores, qui quatuor esse bebant

629 IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE bebant, superiori deesse quidem maxillæ, adede tamen inferiori duplicatos, cum in hac loco quatuor,qui in non ruminantibus solũmodo numerantur,octo reperiantur. Materia igitur horum non in cornua cessit,vt illi sibi persuaserunt, cum dentes omnes adsint, & tantummodo transponantur.

Nec causam cum Aristotele in superiorum dentium defestum quis conijciat Non ideò plures esse velim,quòd a Natura plures in eiusmodi bestijs vetres generati fuerint, quam- debent ven , quia ilis hoc ita semper eueniat. Neque enim vilis omnino carent dentibus, & mo- tres fuperiores lares’æquè Bobus, atque Equis ad mandendum, frangendum & molendum iucisorij dentes adcibos,id quod in ruminatione videmus contingere,adsunt. Non igitur Aristote- funt. lisratio concludit, plures ventres in ruminantibus dentium defectui succurrere,& horum veluti vicariam opera præstare. Huic statim consequens & hocest, ruminatione non ideo institurã, fuisse (vt Arist. voluit) quia dentes superiores de- Nec prohorũ essent. Hic ipfe enim Murer Fonticos & Piscem Scarum, vtrinq. dentata anima- pter defect um * lia, ruminare scripsit : & in Leuitico habetur, Leporem & Cuniculũ, integris vtrinq. ruminatio esse debuir. dentibus cibos remãdere. Neque hoc perpetuu & vniuerfale est decretu,propterea plures inesse vetres animalibus illis,quòd cibum integrum veluti, & parum Nec plures esse vetres cõcisum degiutiãt, vt successiuè in varijs illis finibus magis magisq. elaboretur. necesse est, cibus Vidi enim sæpenumero hic Romæ, piscé que Romani Merluciũ vocant, quasi dicas quia quasi intemaris Luciũ,veteribus Græcis & <>VoV,& ovinus, Latinis A fellas dictus, vnde & Ouidius. ger deglutitur.

Et tam deformi non dignas nomine Asellus.

Vidi inquam,hunc piscem, alios fui generis & integros, & semicoctos in ventre Merlucius & ciconitæ pisces habere, quitamen vnum saltem ventrem obtinet ; nec cibos mandit, licet nigra cibos dentibus probe quoq. non in vtraq. maxilla modo, ed in palato duplici ordine haud mandunt vno acutis sit instructus,nec eos postmodum remandit.Sic tres semidigestas, & qua- tamen ventre faltem tuor teperi integras ranas in vnico Ciconia nigras ventriculo, cuius Auis palu- prædita. stris Sceleton adhuc domi asseruo.

Minus hæc Aristoteli concedimus, quod quæ cibum lignofum, aridum ac fpi- Nec propter cibum nosum, durumqiassumunt animalia,ea ob id vetres plures fint sortita, quæ causa duriorem ipsi affertur, quod Camelus cornibus carens , plures nihilominus ventres neces- deuoratum plures eife dese sit habeat , quoniam dicto iam cibo nutriatur . At nos Equos scimus eodem vetres bent •. modo vt Boues, stramine fænoq. vesci. Et sarmenta vidimus, ac portas floreas ab Asinis deuoratas fuisse; quibus Cardui pungentissimi, non raro quoque sicci, vt similes scilicet habeant labra lactucas, delicatum in esum cedunt. Hinc spinosi cardui fpecies Onopordon, hoc est Asini crepitus appellatur . Onopordon enim , ait Plinius, si comederint Asini, crepitus reddere dicuntur. Hi tamen vnico faltem ventre cibos, recipiunt, & absoluunt. Has cum Aquapendens perplexitates fecum Aquapendentis fenruminaret, vt illas tandem concoqueret, plures in pennatis ac cornigeris ventri- tentia de culos hanc ob causam constructos fuisse excogitauit: non quod hæc opera den- ruminarionis necestium , illa rostrorum duritie carerent, quo minus in ore etiam conterere ci- litate exabos valerent, quod ruminando molaribus dentibus cornigera, rostellis verò suis minatur Aues femina decorticando,& fi vellent etiam comminuendo conficere possent.

Non igitur in dentium aliquorum, eorumq. pauculorum inopiam, ruminationem esse referendam. Sed quod vtraq. animalia, nòn mansos prius & masticatos cibos deglutiant. Non mandi autem eos ab Auibus ob metum, ne si diutius illis Ggg 3 rapien-

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI. rapiendis insistant, ab hominibus capiantur. Quare raptim ac sestinanter eafdem, modo in aere muscas, modo in aquis pisciculos capere, modo in terra semina colligere , atque hæc omnia non fracta, fed integra deglutire.

De pennaCornigera vero interdum vult cibos mandere, interdum minime. Mandunt tis plures habétibus quidem, inquit, cibum, cum collectum (gfi congregatum habent, neque enim indagare, ventres. aut pro indagando multum laborare est opus,vt in stabults hordeum, sænum. Non mandunt autem, cum sparsum habent, (ffr motu indagant. Tunc abumptum atque excerptum protinus deglutiunt, propter eandem causam, ne in eo mandendo tempus & alimenCorniDe tum ipfis tunc frustra pereat. Etenim mandere, (fif indagare cibum, alterum alteri mogeris. ram facit. Ex his Aquapendentis verbis ac rationibus, hoc ego colligo dogma: tunc animalibus,quibus ruminatio concessa fuit (Aues autem, licet plures ventres habeant,minimè ruminant) maximè cibum ados regurgitare, eaq. in quiete ruminare, cum illum in pascuis, quafi furtim ingerunt, minime vero, cum in Rabulis ad libitum eodem fruuntur. Atqui hoc rursum communis magiAquapen- stri doctrinæ aduersatur, quæ luce clarior eR, 9. Hist.an cap. 50. lacent,inquit? dentis ramentiones cum cum ruminant omnia, e> hibernis præcipuè menfibus flent ruminare, septem fere Ariflotelis sibus hoc faciunt, quæ intra tecta aluntur, gregales leuius,minusque temporis ruminant, doctrina haud con- quoniam foris pascuntur . Qua? quidem Arifi. verba , Aquapendentis pronunciato gruunt,& sibi ipsi re- plurimum refragantur, deberent enim gregales bestiæ, qua? in pafcuis carptim, pugnant . raptim ac festinanter, vt ipse ait, cibos deglutiunt, non leuius sed fortius atque intensius ruminare,quam vbi abundantia ipfis suppetit; intra tecta,domosque: quod tamen haud exequuntur: Quod ipsemet eodem opusculo Aquapendens fateri coactus est,cum dixit: V Ande conuertitur propositio , quod quando animalia vallignosum cibum sumunt, & ipsum quoque ruminant: quando vero molde asperum lem ingerunt,nequaquam ruminant. Mollis aucem in pafcuis plerunque, durus in stabulis suppeditatur. Aduerfatur eidem Aquapendentis inuento , adhuc clariùs eodem loco, idem Aristoteles; qui vult pra?ter Ceruum, reliqua cornigera silucstria omnia, minime ruminare, cum tamen a?que quatuor obtineant ciborum sacculos, & non ex delectu, sed, vt ita dicam, ex raptu viuant: Ruminant, ai Alia loca quæ fuperiore dentium ordine carent, Vt boues,oues, capra, ex feris nullum adhuc ruminaAriflotelis re constat, præterquam ea, qua aliquando cum hominibus exigunt, vt ceruus , hunc ete& Plinij Aquapen- nim ruminare certum est. Eundem in fenfum ha?c apud Plinium lib. 10. cap. 73. deti aduerleguntur: Ruminant præter iam dictasiluestrium, Cerui cum à nobis aluntur. Omnia sa. autem iacentia potius quam stantia, O* hyeme magis quam æstate septenis fere mensibus . Nota hic Plinium non fatis Aritotelis mentem percepisse, neque enim hic Plinius & Albertus ideo Ceruos ruminare scripsit, quod a nobis alantur, vt ipsum legenti patescit non latis Ariflotelis Neque eAlbertus Magnus 7. de Animal, cap. 4. vt optime Mercurialis obseruafenfum asfecuti sunt. uitAnstotelis fenfum eR assecutus, cum scripsit: Ruminantia pofi septimum ætatis mensem ruminare, cum Aristoteles feptem cuiuslibet anni menses significare Quamuis vt ego iudico, Alberti quoque dictum verum esse possitl Albertus voluerit. explicatui. vtcunque fit præter Ariflotelis intentionem*, videlicet, cornigerarum filios polfe ac velle, feptem a partu menfibus a matris vberibus pendentes lac fugere , & duriore ita cibo abRinere (ex lacie autem solo hausto, probabile eR animalia haudquaquam ruminare) postea ad cibos folidiores tranfire & ruminare.

Quid 630

631 IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. Quid igitur nobis in hac caligine rerum,verborumque tricis restat ? Si ratioin nes ab Artstotele & Iunioribus propositæ, cur animalia ruminent, pleraque vi- Author his tenedentur vacillare ? An dicemus (Id quoque enim non ab nulla ratione videtur) ea om- bris rerum a iquid pro nia, quæ cibum remandunt, frigidiora longè, aut vt melius dicam, minus illis babile dicere conaesse calida, quæ vnico prædita sunt ventriculo ? Vt quod in his vnus & calidus tur . valde perficit venter, in illis tepidioribus, plurium opus fit elaboratione. Non An quia aliter planè, ac si Veneris efficturus statuam sculptor aliquis, bipennibus crassio- animalia res ligni partes primo dedolet, rudioribus postea scalpris, tandem scalpellis mi- ruminantia sunt minus noribus totam statuæ superficiem læuiget, atque perpoliat. Videtur huic faue- calida. re argumento, ipsa rerum magistra experientia, quod ruminantia pleraque videantur frigidiora, id nonobscurè inde elucet, quod sint meticulosa, degeneres autem & minus feruentes animos timor arguit. Notissimum hoc eft, in Ceruis ac Leporibus, quorum ambo ruminant, &: mire timent.

AuthoritaVidetur huc facere Plinÿ authoritas iam paulo upra dido lococornigera, in- te Plinij vi quæ in pedibus talos habent, feuo pinguescunt. Bisulcay detur hæc quit, vna parte dentata, ratio stabisciffifue in digitos pedibus, & non cornigera, adipe. Frigidius autem esse adipe feuum, iri posie. ex hoc elici poteft, quod a frigore facile feuum concrescat, & adeps tam intra quam extra animalia, magis liquidus maneat. Vtrumque ex Aristotelis fonte hauritur axioma.

Sunt hæc fateor, mira quada probabilitatis fpecie confpicua. Eft tamen,quod Non videtur intelleijs opponi potest , inter ruminantia calidissima quoque nonnulla reperiri, fi etui satissa cere praæ actiones modo temperamentorum indices efte solent. Et vt de Bubalis noftra- dicta ratio tibus, Bisontibns & 'Uris ferocissimis, animosissimis & iracundissimis beftijs nihil dicam Tauros videbis,qui cum fortissimo quouis Leone Lybico congrefturi nihil penfi habeant. Qui furor, veluti ab atra & adufta bile, vt nostri Medici dicunr, m Maniacis, ita a nimio arbitror calore potius, quam frigore in beluis illis submimstratur. Volui hic folius Tauri, cui Hircum petulantiiiimum potes adijcere, mentionem facere, ne mihi ex Arislotele quis obijciat, filueftres feras cornigeras, præter Ceruu n, nullas ruminare, quod etiam an verum fit, admodu dubito. Cuius enim gratia illis Natura quatuor ventres dedisser ? quos quæ habent animalia cetera,etia non cornigera,omnia ruminant ; vt in Camelo apparet.

CorroboSi dixeris Hepar horum animalium vt calidissimum, in quo retorrida illa ratur prædicta de ca bilis coquatur, ventrivulos vero frigidissimos (id quod Medici sæpius nobis ac- lore ratio, cidere contestantur) efte posse ; & propterea cibos plurium opus receptaculo- fed denuo infringitur. rum habere, quæcum vicissim illi subeunt, magis paulatim , magisque atterantur . Responfio in promptu est, non caloris semper energia cibos elaborari.Quis enim ex nobis,cum magno ventriculi calore, quem possidemus,crudos, incoctos, integrofque pisces digereret ? Et quidem breui ita temporis fpatio, id quod me in hoc ipso libro bis iam innuisse memini, & idem nunc affirmo Maximus humani ve ex quotidiana, imo hodierna experientia in Merlucio dicto pise, in quo non in triculi calor haudtegros modo alios Merlucios minores, sed Sepias quoque inueni integras, qui quaquapr£ stat quod paulifper pifces ingesti, in mucum contabefcunt & per angustum, idque poste- minimus in rius ventriculi foramen in proximum inteftinum delcendunt : in quibus tamen piscibus po test. viuentibus piscibus vel nullum crediderim inesse actualem calorem, vel certe teporem

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. teporem potitis quam infignem aliquem feruorem . Est autem Pylorus in hoc Ventricu- pifce, fiue infernum ventriculi orificium, non in fine ventriculi ( qui oblongus lus in Merlucio vt se est, & infra acuminatus) fitum , quemadmodum in alijs animalibus plerisque habeat. reperiri folet,fed prope ipsum fuperius orificium, vbi Oesophagus nempe definit, collocatum.

Aut ignoExiftimo igitur, aut nos prorfus hoc ruminationis mysterium, quod Natura ratur cur fiat rumina in similibus moliri animalibus voluit, ignorare : aut aliter profecto de calore ac tio, aut quo frigore, ipsaque ciborum concoctione (quam fibi etiam non facis notam fuisse modo ciborum co- Cornelius Celfus Medicorum ( icero ille, in aureo fuo proæsmio innuit) philosococtio peragatur, ne phandum effe, quam hactenus philosophorum & Medicorum plerique ( quos icitur. ad Hippocratis interea de Vetere Medicina , libellum ablego) docuerunt. Id quod in problematibus quibusdam meis paradoxoteris (quaæ aliquando DEO vitam prorogante, lucem vifura funt) dilputabo . Et fi nodum hunc non prorfus enodabo, doctioribus tamen eundem diffoluendi materiam non contemnendam communicabo . Interea temporis, hic ego vel Academicum,vel Scepticum omnino agam, donec meliora ab iliis, in quos ( fi vera effet falfa illa Veterum Ab Aristo- quorundam credita Metampsychofis) Aristotelis anima tranfuolaffe videri potest, telis filijs subministrentur.

Hoc vnicum ego fcio, & experior: difficile admodum esse, veriora expectantur. aliquid probare, vt Lucretius ait, Si ratio potius, quam res persuadeat ipsa.

AdhortaEt tibi ex animi mei sententia affirmo, quifquis in hæc mea ledturus incitio ad candidum Na- deris, non me tam mihiipfi placere, aut palpum hunc obtrudere cupere, qui tura ; studio Cornicum velim oculos configere, mortuos iugulare, & ex depreffa veterum authorisum . tate, nanem mihi gloriam conciliare : exquirat mecum quifque prius ipfam re rum Naturam, antequam lecuiuis mancipet Autliori : coferat postmodum DEI, Naturæ que opera, cum noftris friuolis non raro ratiunculis, & quid demunu statuendum fit, fecum ponderet atque-stabiliat, & fi posteris non inuidet, veritatem physicam ipfam quæso nobis, eiusdem sitientissimis pleno poculo propinet, nec Zoilos vllos & Criticos pertimefcat Memoratu dignissimum eft, quod Aquapendens Patauij obseruauit, duos hoHomines etiam rumi mines, quorum alter ex Nobilium ordine Patauinorum fuit, qui ambo rumina nasse Aqua pedens ob- bant. Et hic quidem licet in vtraque maxilla dentes omnes sorcitus effet, cibos seruauit. tamen abfque hormn officio deglutiebat, eosq.in os retrahere, non abfque infigni oblectatione, & rem audere cogebatur. Dum vero contigiffet eum a morbo quodam conflictari, & lecto decumbere,ruminationem solitam prorfus intermittere copulfus fuit, quod in morbofis quoq.bobus ruftici fieri affirmant * Sed risum, ne dicam cachinnum, mihi pene fequentia ipfius verba excufferunt. Qui bus, inquit, omnibus addendum omnino est, quod eius pater paulo supra frontem in capiRidicula te corniculum durissimum, crssitie digiti manus minimi, longitudine vero ohua Hisparuminatio- næ habebat insculptum & extuberans, substantia vngui perfimtle ; ex quo forte datur nis causa in hoc No- nobis intelhgi, parentes ferme aliquam habuisse affinitatem cum cornigeris animalibus bili Pataneque mirum fuisse, genitum filium fimile quid à parente contraxibe . Mira hominis uino.

Philosophia ! qua docetur, quomodo Corniger Hesperidum hic filio fuo ruminationem implantauerit. loan.

632.

633 10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. Alia obser loan, Baptista Vindthierius Principis Cæsÿ Medicus, quem supra quoque lau- uatio homi daui, ex proprijs ac Phy ficis obseruationibus, vt curioius est Naturalium Ru- nis ruminantis à diorum indagator, hanc mihi communicauit, quam fusius ipse in fuis ad Q. Ioan. Bapt.

VVindthie Serenum Varijs Lection dilatauit. Fuisse in Germania virum quendam, Sueuum rio suggenatione, qui cum tam cænæ quam prandio cæteris laetus conuiua assedisset , re* sta. motis tamen epulis, postmediam horam a confessu in angulum cænaculi fe foJus composuit, & ingestum, quam citissime potuit, cibum deruminauit. Quæ fitus quonam id modo facere coatus esset ? Respondit, sibi quidem a puero acidos exurrexisse ructus, Postquam vero trigesimum attigiffet annum y tum de mum neutiquam euitare potuisse, quin cibum refurgentem in ipsu os admitteret , Rogatus dehinc, an quid ex iterata cibi illa tractatione voluptatis caperet ? Equidem, inquit, mel videor mihi merum lingere, ita dulci perfundor suauitate Jam memorati viri filius, viginti quatuor annos natus idem præstare potuit, quoties voluit, Honesta tamen & iuuenili verecundia , in hominum conuentu cohibitus,repotia hæc remandere,ceu turpe quid, auersatus est Alium autem prædicti Ruminatoris fecundum filium, nulla ruminandi necessitas folicitauit. Corniculatos tamen hos, qualis ille Ayuapendentis erat, minime fiusse affeuerauit Vindihierim.

Puerile At quid mirum existimemus, homines hoc fiue vitio, fiue libidine, siue con- quorunda sigmentum nata quadam necessitate tentari &; vrgeri ? Cum non desint, qui Calstibus quo- qui rumique fignis, Arieti, inquam, Tauro , Capricorno, eandem conuenire Ruminationem nationem etia in Tau pueriliter credant, Lepidam hanc mihi fed ferio non fabellam, verum histo- ro cælefti agnoscunt, riam pauculos ante dies verifsimam Francifcus de Almeida Lusitanus, Medicus do- & lepida etifsimus, & Indicarum regionum ac rerum experientifsimus, recitauit. Accidis- huius storia. fe sibi, vt purgantem aliquando potionem, docto cuidam viro, fed Astrologias Francifcus, plus aequo addicto ,præscriberec, Ast, heus, inquit hic, ad Medicum, ne ita me de Almeida Medie. Luamusum, literarum omnium,Mathematicarum praecipue disciplinarum ex- sitanus dopertem autumes ,vt velim catharticum hunc potum, crastino diluculo ebibe- etiffimus. re , eumque cum nausea poilmodum euomere : Cum Sol hodie Taurum fit ingressus, vnum ex ruminantibus animalibus, quæ causa fuerit,vt fecum & ipse ego pharmacum ruminem, illudque per os eijciam, Bene fe habet, mi Domine, ait medicus, ideoque author tibi fuerim, vt non nisi duabus post diluculum horis,iam claro sole exorto, illud ebibas. Tum enim temporis nosti eiufmodi animantia, quas ruminant, pafcuis intenta, cibos deglutire ac haudquaquam ruminare ; cum ipfis noctu præcipue quiefcentibus ac iacentibus, Aristotele ac Pliniotestibus, regurgitatio illa cibi contingere foleat, 3c fic quidem, quod de medicamenti ruminatione timeas, nihil habebis. Placuit Astrologo Medici consilium , & mane exhausto pharmaco minime ruminauit, Haud vidi profecto vanum magis genus hominum, quam tales, qui vt lu-

uenalis ait

Quicquid Dixerit Astrologue, credunt a fonte relatum Amonis.

Cum in nulla equidem disciplina probabiles minus coniecturas, quam in Astro logia

Quam parum sidendum fit vanis Astrolo gorum præ dictionibus .

634 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP.NARD. ANT. RECCHI. logia iudiciaria reperire liceat. Id quod praeter quotidianas experientias, à tribus etiam feculi noftri Mathematicarum Coryphasis scientiarum didici, Adriano inquam Romano, lummo & Medico, & Mathematico, fcriptis clarissimo, Herbipoli olim magiftro meo : cuius filius lacobus Romanus nunc Louauÿ egregie patrizat.. Galilæo Galilæi Lynceo, amicitias & .Academiæ noftras arcto mihi vinculo iun6to : & Christophoro Clauio demum, ciue meo ac populari, Bambergensi nimirum , qui omnes vel verbis mihi, vel fcriptis publicis, quam parum iudicijs, Etiam in ex aftrorum fitu desumptis, fidendum fit, palam sæpe fecerunt. Possum & ego Ecclipieos vere conteftari, in hac ipfa, qua viuimus VRBE, & orbis LVGE, fub ipfa solarSolaris hora, plurimis ris, eiufque insignis Ecclipseos hora, pius quam septuaginta personis, febribus sanguinem detraxisse acutifsimis laborantibus, fanguinem non scarificatu, fed ex maioribus detrano nocuit, ctum venis fuisse, diligentiq, adhibita obferuatio ne, vix tres vel quatuor postmodum, non Solis defectu, fed febrium periculo filsiinarum allectu, obijsse. Nec vererer ego hoc ipsum in me periculum tentari, aded nihil, certa iam experientia doctum, vel Ecclipfes, vel alias maleficarum (vt maleuole blaterant Aftrologi) ftellarum politiones, nye terrerent.Non ignarus interea sum, quid temporum mutationes principaliores in morbis possint, quas Canis folummodo ArQua Astro Eturi, Pleiadumq ortu vel occasu, vt meris signis,non effectricibus caufis ab Hiplogiam in morbisHip pocrate indicantur ac defignantur ; quid item Aquiloniorum & Austrinorurru pocrates professus flatuum, pluuiarum deniq. copia, vel defeCtus valeant, de quibus folis, & non de Fuerit .

Planetarum,aliorumque tot aftrorum concursibus, opppsitionibus, varijsq.alijs fitibus, & cadestium domorutn Chimeris bono huic Seni nostro fermo est, vt non habeant quod Genethliaci, alijque maleferiati Medici, ab hoc auxilium & confilium implorent, & ex aftris veluci remedia petant, quæ vt Plinius ait pauperrimi cuiu sque plerumque hortulus suppeditat. Luna : phases varias,quid in debilioribus nonnullis tam fanis, quam aduerfa valetudine opprefsis, virium habeant hominibus, & ego notii,& habent hasc forsan caufas fuas phyficas, quas Aftrologi deducere haud norunt, fola casca, cum Chaldeis, experientia & complurium seculorum vt afferunt, obleruatione contenti,quæ si sufficiunt, cur non, vt optiNon suffiAstrome in luo de Augmentis scientiarum libro Doctis idemq & Nobilils. Francifcus de cere logis, aliAuguria remeet, &,Aruquot secu- Verulamio scribit, cur, inquarn, quis non eadem opera, lorum ob- spicinam, &Exta, & Exta, & omnigenas fabulas deglutiat . Nam & hæc omnia, vt diutina exseruationes iacta- perientia,&per manus tradita Disciplinæ, dictamina suisse afferebamur. Atque hæc i re. obiter, licet vt spero, opportuno IQCQ. Tophus IuDe Topho Iuuenearum, quem coronidis loco huc inserere asquum est, haec uencarum ex proprijs apud Plinium lego. Et in luuenearum fecundo ventre, pilæ rotunditate nigricans ac Plinij obseruatio tophus nullo pondere. Singulare (vt putant) remedium agrepar tentibus, fi tellurem non nibus describitur. attigerit. Huiusmodi tophos duos prægrandes a Ferdmando Imperato rerum naturalium Como ac promo, cum plurima alia naturali, maritimarum prascipue rerum, supellectile dono accepi, cum anno supra millefimum fexcentefimo octauo eiusdem Musæum iam dudum celeberrimum, & deliciofilsimam, simul Neapolitanam Urbem inuiserem, eo d Paulo V. miffus, vt Horto Vaticano de plantis rarioribus profpicerem . Verum Tophus hic, non in Secundo, vt Plinius voluit, fed in Primotam Vaccini generis, quam cornigerorum aliorum domesticorum

635 IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. corum animalium ftomacho Italis laTrippa dicto, reperitur, quod ego in varia Quomodo eorundem fectione animaduerti. Cum enim lactantes tam Hædi, quam Vituli, generetur. fese matresq. suas fæpius lambant, plurimum pilorum, cum lacte, & abiquo ipso deglutiunt. Quod fi rariores illi ac pauculi pili fuerint, cum lacte ad quartum ventriculum delabuntur, & in colato Coagulo quoque reperiuntur. Vbi vero plufculi conglobantur, in primum recta descendunt ventriculum, quos ego Auellano nucis magnitudine, tam in lac solum sugentibus, quam simul iam feno vesci incipiedbus, in hoc eodem facculo fiue primo ventriculo, & non alio inueni. His magis magisq. alij pili aggeruntur, donec massam eam rotundam,perpetuo in ftomacho illo mansuram efforment, quo nunquam cum cibo poftmodum ruminando afcendit, nec vllum grauedinis interea, aut moleftio ipfi sensum procreat.

Qualis ipfi Eft aute fubftantia hæc discissu difficilis, & rariori pileorum ex pilis texturæ fit substanac compofitioni simillima, quo vero maior eius quatitas, diutiufq.in animantis tia. ventre hospitata eft, eo difficilius acutiffimo etia cultro discinditur ac separatur. An vsui ali Cui vero vfui feruiat,equidem cu ignaris ignoro. Quod enim Plinius ait, ægre cui feruiat.. parientibus prodesseffe, id neque in quaqua femina expertus ego sum, nec experies me quisquam docuit alius, nec qua ratione cotingat, Plinius explicauit. Nifi forsan eiufmodi fit medicamentum, quale Cap. de Lupo dixi, in partu enitedo profuise, illas loan. Bapt. Porta, Lyncei quisquilias & pauimeti fordes. Est tame ratio aliqua, quæ perfuadere possit, partui conducere promouendo, fi in subtilifsimum pol- partura Si linem contundatur, aut cremetur hic tophus , & puluis ille, cum vino aut alio accelerat, qua id raliquore exhibeatur . Tunc enim acuti, quem in se continet, Salis ratione, cum tione fieri fero &/anguine ad matricem delati, irritare non leuiter facultatem expultri- pofsit. cem poterit, & partum solicitare, quod idem Boracem acutissimum salem præflare nouimus. In pilis autem plurimum sulphuris ac falis ese norunt, qui Chymico cultro, igne inquam, eius Anatomen vnquam administrarunt.

Superftitio Quod autem nec terram prius contingere debeat, hoc ridiculum demum est, ac sum videquod tur sabulosum, vt plurima alia huius ferino apud Plinium ac Diofcoridem leguntur : terram quo verorum ignaris principiorum imponunt, vt vel occultas rerum causes, debeat cotingere ve vbi nullæ sunt, fomnient ac implorent, aut superstitionum lernam, cum maxi- partui submo fidei noftro Christiano scandalo ac dedecore introducant, foueat, ac tuean- ueniat. tur . Poteram de natura monstrorum, vt promiseram, de alijs internis vitulorum partibus a me obseruatis, scitu iucunda plura dicere. Sed ifta ego vel alteri loco, vel alijs relinquo : & hoc nonnemini forte nimia videbuntur, quare abrumpo, & ad reliqua animalia accingor. Sed hic temperare mihi non posCausa husum, quin animo meo , vt benigno prosim lectori, nunc morem geram ; ius appendiculæ est quod ipfi forsan incauto imponere posset, mendum detegam. Mantiss igitur locus Aristotelis de oco hoc paucula superaddam. intestino superius, quatuor in ruminantibus beftijs ventriculos ex Aristotelo recto.

Dum descripsi, hoc ex Gazæ versione lib.z. Hist. anim.cap. 17. addidi verba. ReGazæ & um autem intestinum nulli est, cui non parte vtraque dentes . Hunc eundem Sca- Scaligeri liger Pater Arift. locum paulo aliter vertit. Sunt, inquit, quibusdam appendices versio in quibus diintestinorum; neque enim recta intestina vlli, quod vtraque maxilla dentatum non est. scordent.

Et

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. Et in commento hæc habet. Theodorus (scilicet Gaza) incurrit imprudens in ambiguam orationem : ait enim intestinum rectum nulli : at hoc falsum est habent ea quoque intestinum, quod rectum vocatur. Eam perplexitatem vt vitaremus, transserremusq. ad Aristotelis sententiam, plurali numero posuimus.

Bene monet Scaliger, pluribus erroris ansam esse potuisse hunc Latinumu Aristotelis textum, arbitrantibus inteftinum vltimum,quod Rectum solemus dicere, nulli animalium concessum fuisse, cui non asque supra atque infra dentes adfint. Quod equidem est falfissimum. At quid Gaza faceret ? qui verbum verbo, quod ingenuum decet interpretem, reddidit, & singularis numeri vocem Græcam Ariflotelis hfatntpov, & ipfe fingulari numero protulit, IntestiSiue inte- num potius, quam Intestina exprimere maluit. Aft vt etiam hoc Scaligero dostinum reetum siue nemus, fatius este intestina reda quam inteftinum hic interpretari, vt amphirecta verQuasi vero intas, vtrim- bologia euitetur. Nefcio tamen, quam & hoc verum efte postit. que lapsus teftina potius recta, quam vt sinuosa volumina, in fpiras collecta, fint illis & error animantibus, quas dentibus superna infernaq. maxilla decorantur. Suem fi est. velis, inspicias,vtrinque dentata hæc beftia eft. Et in qua alia plures quæso inteftinorum gyros, aut minoris illa reditudinis tamen inefte conspicies ?

Quod enim hic Aristoteles innuere velle videtur, alijs, quas sunt ruminantia, & non vtrimque dentata , animalibus appendices, quas ipse &*v*Ut vocat, in inteftinis este : eoque forfan minus reda. Ego mehercle, quid ipse his verbis infinuare voluerit, non capio, neque enim appendices tales in Vitulis aut Hædis vnquam deprehendi, aut magis curua inteftina, quam in fue enent, animaduerti.. AEquum fuerat a Scaligero easdem nobis potius appendices explicari, quam in vocularum quarundam, Grammaticorum more, enucleatioIgnoratur ne hærere, quae plerifq. legentibus taedium, Natura vero studiosis etiam incur Arist. dixerit so- commodum, & temporis iaduram adferre fit solita. Ignoro igitur, & mecum, lis animaexistimo, Scaliger, quid Aristoteli in mentem venerit, quando sola animalia libus vtrin vt que denta- vtrinq. dentata habere inteftinum vel inteftina recta, scriptum reliquit. Verum tis esse intestina re- de hac re fupra etiam,dum de Lupo & Gulone fermo nobis effet, aliquid diximus : cta . quae ob voracitatem animalia falso a nonnemine putantur vnicum rectumq. a ventriculo ad podicem protenfum inteftinum obtinuisse . Appendices in intestinis haud alias facile reperies, nifi cæcum fic didum inteftinulum has suppleat. Verum hoc, vt rectitudini aliquid addit, fic neque spiris gyrifq. quippiam detrahit. Inteftinum autem illud, quod trita iam voce Rectum appellamus, Narratur non tam in vtraque, quam vna parte detatis certo certius existit, & Scaliger quohistoria de vitulo mor que faftus est. Cum intersectum enim nuper a lanione vitulum, exhausto prius tuo, in quo visceribus postmodum eundis atque inteftinis exemptis, quaaliquæ ad- omni sanguine, huc partes drante etiam poft mortem hora ? contemplarer, non musculosam tantummodo mouebantur. ventris inferioris carnem trementem ac vibrantem confpexi, fed inteftini quoque redi vocati portionem eam, quæ relicta fuerat, manifestissimo, reciprocante acconuulfiuo motu defcendentem & ascendentem/musculo sphyncte re se ipsum motitante, in mortuo & exenterato iam animali prorfus fum admiratus.

636

QUA-

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

637

QU'AUHT LA COY MATL QUAPIZOTL. Aper Mexicanus .

IO. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO: T ex figura coloribus inducta videre licet, Aper hic est : non Sus domesticus : Setas enim habet ( fi coniectura & pictura aliquid valent) hirtas valde, hirsucosque pilos, colore ad suscum spadiceum tendentes. Inter collum dorsum.que albicans linea, adinstar falcia : feu collaris circumducitur. Ab hac yfue ad oris apicem sub collo albicantes fetæ fed circa aures nigriores. Rostrum ipsum cruentum, & rictus rubet, non eminentibus tamen illis, veluti in nostratibus A pris compiciuntur, recumis dentibus. Castera rostri pars nigricat. Dorium & clunes quoque nigri, albent pedtus & latera . Bisulci, ficuti in Vrbanis suibus, pedes. Cauda vix visibilis. Sed quod maximopere admireris, ac præter Natura : feriem contigisse dicere queas ynec vilis ali js in besti js animaduertas, est : quod animal hoc protuberandam quandam in dorso fortitum fuerit,eminentem apprime, & detruncati forma intestini conspicuam : & hanc in dextra quidem lui parte, prope spinam dorfi sitam, clunes scilicet verius, perpendiculariter genitalis masculini potius, quam vmbilici regioni, in ventre adesse porcis foliti, respondentem.

SCHOLIAEIVSDEM.

s

I præcipuæ magnitudinis iHa, & eximia : forma : Vacca in Sabinis nataSeruio Tullo regnante, atque in Auentino monte Dianæ immolata, Romano

Cæcægen tilitatiss ex Vacca & Sue vaticitotius drnilæ Imperium promittere, vt superius etiam ex Valeri nia.

Maximo recitaui ; non miror, si scrosa quoque longe prius AEnes cum fosij Hhh

circa

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP, NARD, ANT. RECCHI. circa Laurentem agrum, cum eandem ibi triginta enixam porcellos reperisset, augurari potuit, tot errorum ac laborum fuorum requiem, & futurum tam fibi Sus Alba in Italia regnum, quam Aficanio suo elapfis triginta annis Albam longam ædifioriginem Albæ lon- candam, Quos illi annos, vt Poeta habet (erat enim caeca Gentilitas vaticiniogæ dicitur rum scientue, & futilibus eiusmodi præsagi js plus quam deditissima) triginta dedisse. isti porcelli præfagiebant. Non inepta forfan coniectura, & mea quidem,hoc ego addidero : eundem porcellorum numerum, triginta Latinorum Vrbes fignisicasse, in quas singulas Albani Colonias (quas inter Roma quoque suit) miseAlba tamen longa a Roma postmodum destructa legitur, vt non praeter rem Vaticiniu runt : Aeneæ in autem per Somnium Tyherinus somno da- dictum fuerit, à filia matrem interemptam esse, Sic tum Deus Alneam 8. AEneidos alloquitur,idemque, quod AEneid. olim Helenus, Sue alba. vaticinium de Albana sue recantat.

Expectate filo Laurenti, aruisque Latinis, Hic tibi certa domus, certi, (ne absiste) penates, lamque tibi, ne vana putes, hæc singeresomnum .

Littoreis ingens inuentasub ilicibus Sus, Triginta capitum foetus enixa iacebit, Alba Solo recubans, albi circum vbera nati.

Hic locus vrbis erit, requies ea certa laborum, Ex quo ter denis Vrbem redeuntibus amis, Aficanius dari condet cognominis Albam, ' De hac re Propertius quoque lib.4. Eleg. I. St stetit Alba potens, alba fiuis omine nata, Hac, vbi Fidenas longa erat ire via .

Cur Sus il- Quemadmodum aute Vacca illa opima Diana, fic nobilis hæc Sus Junoni sacrila Iunoni sicabatur, AEn.3.ex Heleni item Vatis imperio.Testatur Poeta in 8. AEnsid. fit immolata.

Ecce autem subitum, atque oculis mirabile monstrum, candida per siluam cum fætu concolor albo, Procubuit, viridique in littore conspicitur Sus : Quam pius AEneas, tibi enim, tibi maxima luno Mactat, sacra ferens & cum grege fistit ad aram.

Duplici autem ratione Iunoni hanc hostiam importatam a Troiano Vate crePrimo vt ipsam Ae- diderim,tamq. ferio Lib. 3 .eius Poematis inculcatam. Imprimis vt eius, Troianeas placa ret. nis semper infensæ beneuolentia conciliaretur : deinde vt Terram illam, ad tot discrimina rerum appulerant, propitiam fibi ac frugibus ferenSecundo quam post Vt terram idoneam redderent. Per lunonem autem Terram significari eam sibi dis vberem & proficuam est, quam vt hic demonstrem . Vnde Virgdius louem per AEthera per quam notius luno deno gnans, in coniugis Junonis gremiu Tellurem inquam ipsam, defcendere ita canit. tatur, redderet .

Tum pater omnipotens foecundis imbribus AEther Coniugis in gremium latus descendit, & omnes M agnus alit, magno commistus corpore fætus.

Terrae autem porca facere solebant antiqui, quod Goropius quoque lib. 9, in fuis Vennicts & Hyperboreis obseruauit, quo fæcundicatis illam admonerent, & ipsa non minus benignam (e cultoribus, quam Sus nutricantibus fe præberet.

Cum 638

IO.

FABRILY

NCEI

EXPOSITIONE

639

Cum hoc animal ex immundo, vilissimoque victu, copiosissimam, ac fuauissi mam(humanæ quoque fua temperie æmulam, si Galeno credimus) camem reddat : semen similiter tam multiplici restituat senore, vt plures, quam vix vllum aliud animal, fetus producat. Alnea certe Scrofa triginta vno partu eiecerat. Quocirca Tenam veteres precabantur, vt pro stercore & feminibus, quæ auaris agricoipfi committuntur, vberrimam semper messem refunderet larum votis hilariter responderet.. prima Quid fi euicerim ego, primam ab Ænea in luo ad Laurentem agrum atque Cur ia latio ab in Latium aduentu, vrbem sedificatam Troiam fuiffe appellatam ? non tam ad Aeaea codita vrbs destructi llÿ Troiaque memoriam conieruandam, & Ipem locijs noui fundan- Troia di di imperij conciliandam , quam ad huius ipfius Porca alba, quas laborum sin cta fuerit. nem imposuerat, celebrandum honorem, & agri præsentrs fertilitatem indicandam . Ridiculus forsan videri potero, non tamen importuna non omnino & friuola locutus. Alneam imprimis statim post fuum iLaurentinum agrunu aceessum, Troiam ædificasse nouam , præter quamplurimos alios authores funt Limus Virgilius, hic quidem lib.10. vbi venus ad louem.

Muris iterum imminet hostis Nascentts Troia.

Et mox uno Ueneri i respondet Indignum est, Italos Troiam circumdare flammis Na scentem ?

Liuius vero lib. 5, Troianoss, Ab Sicilia, inquit, clas Laurentem agrum tenuijle. Troia huic loco nomen est. Ibi egressi, Troiani ; vt quibus ab immenso prope errore nihil, pratera arma & naues, superesset,cum prædam ex agris agerent Latinus rex Aboriginesq. qui tum ea tenebant loca, ad arcendam vim aduenarum armati ex vrbe atque agris concurrunt.

Vult aute Philippus ( lnuerius Gerwanus,( cui neq. nostra tepora, neque priora fe- Philippus Cluuerius cula tulerunt Coimographie ftudio magis addictum) in fua Italia antiqua, hanc, exactifsiCosnouam Troiam non fuisse aliud,quam quod nos Ostiense vocamus opidum anti- mus mograquillimum nempe, & minime ab Anco Marcio, vz pleriq. traduc historic, exstru- phus.. proctum : si modo non fit fabula penitus, quod iple & Goropius arbitratur, de Alnea HicOstiebat in Italiam aduetu, & rebus ibi geftis,ad similitudinem rerum Euandri conficta. se opidum illam Vult igitur Ostia originem esse antiquissima,multis feculis ante Romanoru Re- fuisse gem Ancum M arcium, ab Euadro potius primo Romanoru Rege condita, post qua is pullis Siculis Roma Vrbe occupauerat, cui tunc Portu hunc ftruere voluerit.

Sed quam verifimilitudine habeat, Aeneam suam nouam Troia, ad Scrofæ il- Troia haec Scrofas lius memoria ita vocare voluisse, nunc videamus. Que non alia certe erit, quam ob nominis ipla vtriufq, nominis comunitas & cogruentia. Troia enim tam Cimbrica illa an- agnatione tiqua Phrygiàq. Tr oianoru ; quam adhuc Belgica, Gallica, & (quod mireris etiam) conditam fuisse. . vulgatifsima Italicadingua hodieq.aliud nihil sonat, quam Scrofam Et qui fe fal- Troia enim Coruini titulo ornauit, quo sua Lectoribus veluti antiquiora impru- in pluribus linguis ide detibus obtruderet.Suem apud Latinos antiquitus Troiam quoq. fuisse dicta, ab fonat quod occultioris antiquitatis perito aliquo homine probe didicit, quauis Scrofa . antiquifsimam veramq vocis origine ignoraueric. De qua, qui plura velit, Goropiu suadeo adeat,muenietq, Trou dictione Cymbricd & Germanica lingua, fidum significari ; Hhh

2

cumq.

6

4

0 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. ANT.RECCHI.

cumq. nullum animal beneficium fidelius restituat, quam Sus, ideo Troiam vocatam fuisse. Qui autem veriorem Troia huius tot linguis adhuc vsitatissimam Etymologiam afferre nouerit, id per me licebit, audacter faciat, cui fideliter gratiam re ponemus.

Fieridtaque non sine maturi con fili ratione potuvt Troiani triginta annis Albam, ab alba sue denominatam, conderent : Troiam, primam luam manfionem ab iplamet hac Scrosa, fiue Troia denominatam, exædifica vt sibi & proMacrobij rent, simulq. Scrofa eadem Terræ immolata, hanc precarentur, locus de sæcimda . Quantum autem honoris prisci illi gentiles veriore Terra & pitia soret ac magna ma Euangelicoluminee cassi, Terra impenderint, ab eaque emolumenti, dum tre.

Suem prægnantem ipsi- immolarent, sperauerint, ideo agnæ matris & Bonæ Dex titulo ipsam insigniuerint, Cornelius Labeo apud Macrobutm, Satumal. lib. I . cap 12. nos docet, cuius verba, cum hocatieuhi egregie illustrent argumentum, huc adserre necesse duxi. Affirmant quidam, inquitMacrobius quod Cornelius Labeo consentit, hanc Maiam, cui mense Maiores diuitid celebratur, terram esse : hoc adeptam nomen, à magnitudine: ficut mater Ad Magna in sacris uocatur, abertionem que extimationis suæ etiam hinc colligunt, -quod Sus praegnans ei mactatur, quæ hostia est propria terra. Et Ad er curium ideo illi in sacris adiungi dicut : quia vox nascenti homini terra cotactu datur.Scimus autem Mercurium vocis & fermonis potenª tem. Author est Cornelius Labeo,huic Maiæ id est terra, Ædem Calendis Maÿs dedicatam sub nomine Bona Dea, & eandem efe Bonam deam & terram, ex ipforitu occultiore facrorum doceriposeconfirmat, Hanc eandem eriam Bonam, Faunamq.Opemq.& Fatuam, Fonti ficum libris indigiari, Bonam quod omnium nobis ad vicia bonorum caufa est, Faunam, quod omnium vjui animmtiufauer. Opem quod ipfius auxilio vita confiet: Fatuam d fando,quod (vt supra diximus) infantes partu editi, no prius vocem edunt, quam attigerint terram. Sunt qui dicant hanc Deam potentia, habere lunoms : ideoq.regale sceptrtim in sinistra manu ei additum . Eandem alÿ proserpinam credunt, poredque ei rem diurnam fieri : quia, segetem, quam Ceres mortalibus tribuit, porca depasta est . cum triNæ isti Æneadum Soboli luno seu Tellus, pro madata sibi alba ginta filijs, vberrimum fructuum omnium & vinorum maxime cornucopiae in Latio vniuerso, Albano tamen præcipue agro, hactenus rependit.Sunt enim duo loca circa hodie que loca, Albanum nunc dictu opidum, & Castellum Gandulphi appellatum.

Albam lon gam, Alba- vinorum. fuauitate celeberrima, Dionysius Halicam, lib.I. his verbis depinxit . num preci autem vrbi (Albæ longae nimirum) sunt campi, amoenitate admirandi, om pue & Ca- Subiecti nis generis si frugum fertilissimi, nec cedentes vili agro Italia, præcipue bonitate vini fuauif Gandulphi amænissi- simi, & pulchri coloris,quod Albanum vocant: præcellens omnibus reliquis, si Falernum ma & fer tilissima. excipias. Aequi, cum Falernum nunc nobis forsan defit, primas Albano & CastellupeVina hic li Gandulphi iure, dederis, quæ ipsum etiam fuperoru nedar fi vllum esser, fuauissima. rare mihi videntur . Martiali fane, lulæo in monte, hoc est Albano, in quo Julius Vetenibus Afcanius Albam suam extruxerat,vinum Albanum his versiculis celebratur • celebratisHoc de Cæsareis mitis vuindem ia cellis fima .

Misit, lulæo qua sibi monte placet.

Et - Horatius Carm. lib. 3. ode II. qua Phyllidem inuitat ad epulas die Natali Mæcenatis,

IO. FABRILYNCEI EXPOSITIONE.

6

4

1

Est mihi nonum superantis annum Plenus Albani cadus, Diofcorides etiam lib. cap. 10. primas Falerno, secundas Albano dat, inter Italica vina . Et Plinius lib. 14. cap.4. Diuum Augustum, Setinum cunilis præ tulisse, fecundam nobilitatem Falerno tribuisse, in tertiam palmam Albana venisse, vrbi vicina,prædulcia, ac rara in austero. Sed prioribus hoc tempore Vel abrogatis, vel dignitate & excellentia illa orbatis , fola Albanis, vicinifq. locis, natis gloria remansit. Hæc enim tam ad conseruandam, quam recuperandam valetudinem reliquis omnibus præferuntur. Castelli præfertim Gandulphi vina nectarea suauitate, laudabili substantia,gratifIimo odore, nec te nuia plane, & exilia, nec fortia admodum, aut cerebrum obnubilantia, tam Principum hoc tempore omnium mensas ornant,quam lapsum fractumq. conualefcentium appetitum prouocant, instaurant, confirmant.

Et fane Albano primas deberi, vel hoc me mouet : quod cum ante complu- Albanum res iam annos 'Neapoli ab Illustrifs. Bartholomao Pofinskj, veteri mihi familiari- sapcreNea politanis Siculis, tate iuncto, Serenifs. tum Polonia Regis ibidem Intevnuncio , prandio exciperer Calabris &, splendido & opiparo : summa ibi gloria Albano vino conuiuarum omnium præstat vinis . calculo delata fuerit. Hoc siquidem ipse, honoris ac saporis iucundioris gratia BartholoNeapolin Roma quotannis itinere maritimo conuehi iubebat, qod eius quoque mæs PoRetemp oris Prorex Dux Beneuentanus, libentius quam vllum Campania felicis vi- sinski gis Polonum, ex memorati Intemuncij instructissima vinaria cella petitum quotidie niæ Neapo li inter numensæ adhibebat. cius .

Hoc enim no Asperinum modo, logis post se parasangis relinquebat,illi vino Catalogus simillimu Aricino nepe, quod no fine ratione & ioco Regis Pyrrhi olim legatus præcipuorum in Re Romam proficifees, ob acrimonia & austeritate merito tam alta cruce(vlmomm, gno Neavinoin quibus pendentvites, proceritate intuens)dignum dicebat, fed principibus il- pol.! rum. lis quoque vinis inuidia conciliabat : Græco nimiru Campano Vesmij- filio, Magnaguerro Campano, Beluedero Calabro, Syacufio Siculo, Vernaccio acriu dentium, & minacis vultus, Calabroru illi fortissimo ; Chiarello auricomo, & Centula huius torori, Graco Pausilypo, Lachrimæ Coccineæ, purpura illi potabili & roseo nectari. Ne quid de minorum gentium, & dictorum pedissequis memorem, Græ co Ischæ domino, Scalea Chiarelli simia, Massicanis, Vernoticis & Surrentinis ac quibus vltimis hæcPlinius lib. 14. cap. 6, Surrentina conualefcentibus maxime probatapropter tenuitatem salubntatemq. Tiberius Cæsar dicebat consensisse Medicas vt nobilitatem Surrentino darent, alio quin esse generosum acetum. C. Cæsar qui successit illi, nobilem vappam. Et demum de Falagnina, Puteolorum incola, quod Puteolana vinum Favini genus tamen ad mirabilem Albani nostri fuauitatem vtcunque accedere lagnina_, mihi videbatur. Vina profedlo in eo conuiuio vulgo diomnia erant præstantissima, ctum, Alsed Latio huic nostro tantum cesura Lyao. banum ali quo modo Atqui loca illa, circa qu nunc Castellum Gandulphi situm est, non vinorum» æmulatur. modo prrestatia, fed duabus alijs prerogatiuis celeberrima mihisemper visa sue runt Quarum primam dicam,quod Romani Imperatores periti voluptatum Ar- Castelli chitecti, Nero præfertim ac Domitianus, his ceu fecessu amænissimo vfi fuerint Gandulphi enconnu. ;

Dio & Suetonius in vita huius referunt ; ante imperium dum patrem netueret Hhh

3

hic

6

4

2 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT.

RECCHI.

hic eum fæpius egisse. Post adeptum vero Imperium hunc locum, sub Albam monte, ceu arcem, sibi delegisse, Quinquatria hic magnifice celebrasse, Minem* hic collegium inftuuule?certamina poetarum, oratorum, & gladiatorum exhibuisse: venationes agitasse: centenas, varij generis feras, fæpe m hoc secessu Albano confecisse ; & scenicos ludos libenter spectasse, Quare & Amphitheatri Coit* feo vulgo dicti, non paruæ quadam ruinæ non ita pridem eo loci vifebantur * Altera, nec minor, Castellohuic Gandulphim dignitas accessit, ex prætorio Nue quoque ab VR Ad afflens, BANO seu Villa, no sumptuosissima quidem illa, fed amænissima, quam ibi VIII. Pont. Cardinalis Barberinus, iam pridem exstruxit . Ad quam non raro ab. VRJBE, vt Ma x, amarus. animum grauioribus, publici boni caufa, studijs curisq. distentutn relaxaret, & in secessu illo DEO magis sibique vnirecur, recessit. Iam vero Summas pontifex VRBANVS VIII Orbis felicitati natus, Romanæ Vrbis & Domin,us> & totius Christiani Imperij Fideique Arbiter datus, eandem amare pergit merito, & nitidissime instaurare, Sed quem præstantibrem ego locorum eorundem , antiqiuæ præsertim ALBÆ.reliquiarum,Encomiasten , quam hunc ipsum Principem indagauero ?

Qui inter Poemata sua diuina, nouo ausu non adfecta Retentata modo, fed fe lici adeo conamine ( quod ante ipsum Latinorum poetarum nemo est affecu tus) ad PINDARI amulationem perfecta, vt viam quidem posteris strauent, Magnum fui pre co- fed qui pari cum ipso passu eandem decurrat, reperturus fit neminem; Inter nem mue poemata inquam hæc curantibus omni eruditione clarifs. viris, Amicis meis, nit. loanne Baptista Lauro, Sanctitati fuæ ab interiori cubiculo & loanne Barclaio, vt publici iuris fierent) elegantissimo carmine epico adrusticandum fecum in eaLauretius dem Villa inuitat Laurentium Magalottum, tum vtriusque Signatura ReferenCard. Magalottus , darium , nunc vero ob excellentissimas animi dotes, numero Purpuratorum eminentis- Patrum adlectum : cui & ego religiofum me cultorem profiteor, quod etiam simarum ingenij do mearum aliquas pralectiones publicas in Athenao Romano, cum non paucis tium Princeps. alijs, quos iam sacra Purpura vestit, prædentia fua cohonestare voluerit . Vt Barberino acidiusculum & amarum hunc meum scribendi styMelle Bar- igitur Melle auberino lum leniam, adeoque ytoKVWDipoV quoddam condimentum efficiam ; Apis inthoris stylus dulco star, ex poemate illo cedro auroque dignissimo, paucula quædam delibabo, randus, & beneuolo Lectori ita faliuam mouebo,vt libellum hunc ipsum, non misimul Ca & stelli Gan- nus, quam ego feci, auidis percurrat luminibus,animumq. hoc nectare pafcat, dulphini laudes de- gratias mihi, ob indicium, certifsimo debiturus : cantandae Arua madent pluuiÿs , & amabilis aura calores Ex diuino lam fregit, celerisque fuga se proripit astas, Massei Car dinalis Bar Rura vocant, latisque patens in collibus aer. berini poe mate seHic recreor, fspatior que libens, vbi libera longis quentia Lumina metiri gaudent obtutibus agros : sunt desumpra.

Hic reficit corpus vires, seniumque moratur, Hic bona sollicitam tranquillant otia mentem, Si M AGALOTTE placet, trifiles deponere curas, Qua lacus Albanus vitreis diffunditur vndis, GANDVLPHl Pgrus veteris parsaltior ALBÆ,

Hic locus ab Imperatori bus olim Romanis æstimatus.

-

Excipient

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 643 Excipiet lare nos modico, qui sussicit vsus, Quosparuo contenta petit Natura ; fuperba Non ades, animi requiesfacit Vna beatos , Hanc, ibi qua cordi, solum parat ardua virtus Huc igitur fece de , bonis qua detuli t anni Hora, parensquefuà tellus dat sponte frueris.

Atque vbi hic varias, quibus oculos simul spectator, & animum exhilarare posset, enumerasset delicias rurales ; ex alto veluti prospectu vicinarum diuitias vinearum camporumque, & circumiacentia,veteribus Historicis decan tatifsima loca, ostendit, & oculis quodammodo spectanda reprædentat : Mox gradiens vario qua tramite diuidit hortus Areolas, miso que olerum florumque colore Tingit humus nemoris gratas ascendeper vumbras, locorum Est vbi montis Apex, capiet te mira voluptas: circa Albam lonSi circumspicias, aspectu videris vno gam amænitas & fæ Oppida, camporum tractus, syluasque comantes cunditas.

Pascua, clementes colles, vineta, lacum que, Et maria, montes, augustaque mænia ROMÆ.

Nunc age, filertes protende per omnia visus.

En prope subiectis vites in collibus yuam Obÿciunt oculis, ofiro qua certat & auro Et latices sundit, referunt qui ruina Falerni.

Ostentat Pomona faos ex arbore fætus, Quæque fluant musto promit sua præla Lyus Aspice planitiem, gregibus quæ gramina passim Exhibet, & late campos quosprabet arandos, F t larga Tyber is ditefcant horrea messe, Quæpopulum referata beantsub PRINCIPE PAVLO .

Hinc etiam diffusa procul maris aequora cernas , Quaque ferunt celeres albentia carbasa puppes ; Longius aburgunt alta sastigi a rupis, Quam Circe tenuit : pelagi fe prodit ab vndis Ponti a, nunc dumis horrens & inhospita ; quondam Christiadum exilÿs celebris, cum dira premebat Sæuities CHRISTl cultum, vicinus in auras V Prominet Albanus vertex, rubi caca Quiri tum Est at as operata louis Latialis ad aram; Ardua Soracis ceruix, vt in aera fertur ?

Apparent Cimini montes , colle]que Sabini, Et tuga Samnitum summas aquantia nubes, Cumque gratilsimas frondosarum arborum vmbras, & siluarum commoda descripfisset, pergit porro ligata strictaque oratione illa enarrare, qu amplo dissusoque Termone Littius,Dionyfius,alijque Historiographi de /libanorum principijs, gestis, & succelsibus pertexunt ; quæ quoties lego, denuo relego, immen.

644

ALIA ANIMALI A NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI.

mensam que inde alacritatem haurio, quam nec Lectori inuidebo, cum hoc praderum Poema non omnium manibus teratur : Eorundem ex antiquis historijs descriptio.

Nemus hac petitur, speculumque, Dianæ : Hoc lacui nomen fecit, quæ pura liquentis Lympha vitri spectem referens sinuatur in orbem Abditus hic inter syluas est creditus æuum Hippolytus duxise, nouo de nomine dictus Virbius duxilio Triuidi reuocatas ad auras Æthereas : arcebat equos hint vana vetustas,

Quod pauidis abreptus equis per deuia letho 1 Sit datus Hippolytus. Valeant infomnia Pindi, Vt veterum qua vera virum'iucunda recurfant Mentibus apta facem rebus præferre gerendis : Hinc oriens primum Romand potentia fluxit * Post varios cajus, dubijque pericula Martis : His Vater Æneas profugus consedit in oris Quem tandem rapiens aborbuit rundd Numici.

Filius Ascanius constructis moenibus Alba Dat Regum seriem, quorum de sanguinefelix Romulus auspicÿs aternam condidit vrbem Linquimus Egeria lucum, quo prouida virtus Aucta Numa, populum que rudem, belloqueserocem, Formauit studio pacis. Non funere sratrum T erritus hic ternos prostrauit Horatius hostes. ■ immodicis Albanus aquas lacus auctibus olim Extulerat, nullis manantibus ætbere nimbis : Si ripis emia, maris non influit aquor * 'Unda lacus, Delphis inquit consultus Apollo, Romam capient obsesos milite Veios: Vermeat hinc subiens cæsi per viscera montis 1 ugis aqua riuus. Species ambesa Theatri, S tirpibus innatis squatiet, quater hostibus Alba Ludibrium iacutt, denfis en obsita dumis Regia, quam pofuit Romani lautus hares Tertius imperÿ, fastu qui turgidus egit Hic annos epulas inter, mimosque loquaces, Delicij sfratius. lactet nunc stemmata gentis, Ignotos extrema dies insignibus aquat : Ingentem fubitus syluam cum corripit ignis, Confundunt Cineres quercus humilesque myricæ: M tte superuacuum cultum, curisque solutus Eripe te rerum sirepitu. Sibi Vi uere dulce est..

Viue DEO, tibi sic viues, te sola sequentur Post cinerem benefacta, rapit reliqua omnia lethum .

O in-

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

645 O insigne & DEO, & canto Principe dignum epiphon e ma : Viue & DEO, tibi sic viues ! præter hoc enim omnia momentaneus quidam fumus funt : & inanis, vmbra rerum,.

Ad Campos autem illos sub Alba longa y Cereris, Pomonae & Bacchi diuitijs ac delicijs affluentes, opidum illud maxime spectat etiam, quod nunc Albanum appellamus , non procul ab Aricia veteribus nominatissima__», NALBAV M nuc opi & 13 . circiter millia passum a Roma distans : quod non noftri modo æui dictum du & nune homines ( vt Cluuerius obieruamt) fed iam inde CCCC. circiter annis post & olim ab natum I ES V M , Eutropius, tum Seruius, &;alij idem effe opidum, quod aliquibus credicum fuisse id Afcanius relido Lduinio olim exstruxisse dicitur , & Albam longam nomi quod AL nauit , existimarunt. Hodie etiam , inquit Cluuerius, ipsi Albani opidi in- BA LONGA dice cola adeo persuasumhabent , opidum futim esse veterrimam illam ALBA Ad lon- batur. gam , vti etiam fuper portam, qua Romam verfus emittit, lapidem imponi curamrint, cui Sus illa cum 30. porcellis incifa . Verum prisci illi mortales, & noslri huius feculi homines, præcipuum opinionis fuæ argumentum, ex his Liuij sumpfissevidentur «verbis \ Vrbemfub Albano monte condidit . At Vnus hoc traditi Liuius, reliqui omnes in monte conditam affirmant. Haec Cluuerius, qui nelcio an pidura potius, Cluuerius hoc in sua quam sculptura porcellos illos so expressos, & portæ impofitos dicere de- Italia antilucubuit . Ceterum fuam pluribus fulcire, mihi videtur & rationibus, & autho qua lenter cofutat. rum testimonijs,opinionem..

Dionyfius certe Halicar. lib. I. AIbam longam exstrudam esse restatur iuxta montem, & lacum Albanos, ita vt medium inter vtrumque obtineret spa Argumenta Cluuetium ; ac veluti muri vterque vrbem tuerentur, ne facile caperetur. Nam rij. mons admodum altus es, inquit Dionyfius, & lacus profundus ac magnus. Quare ex his «verbis ficus Alba longa, non potest esse ni fi omnibus notissimus, quæ dici potuit à Limo sub monte fuisse ad ficata, quod reuera ab his tumulis, siue montis dorso, in quo erat Alba, adhuc montisiugum altiu saffendat : & tamen rurfus in monte eadem dici potuit fuiffe collocata, fi ad circumiacentes % dorfo hoc longe humiliores amænissimos campos refpicere quis velit. Cum vero hodierni Albani opidi, quod ad Viam Appiam eft politum, non fit hic fitus, quia Alba olim ad orientalem lacus ripam supra prædictum Albanum opidum collocata erat ; iam quilibet facile cognoscet, hic vbi Albanum nunc est, ibi Albam olim veterem minime fuisse. nune Probat item Cluuerius luculentis Ciceronis aliorumq. fide dignissimorum Vbi Albanum testimonijs, vbi nunc Albanum est, ibi quondam CN. POMPEII VILLAM, eft ibi olim CN. Pop. ALBANVM (nempe rus feu prædium J POMPEII dictam, stetisse ; & supra Villam fuif hanc POMPEII villam verius lacum,& Albæ longæ vestigia fiue templa, P. fe.

CLODII villam & ipsam didam ALBANVM ; qua ? omnia clarius ex oratione Ciceronis pro Milone habita elucefcunt. Quod fi quis existimer rudera illa, quas circa rccens hoc Albanum opidum reperiuntur, Alhsi veteris reliquias esse, næ ille egregie decipitur: Cum Alba longa Tullo Hostilio regnante, eodem Dionysio authore, folo æquata fuerit, cum 13. poft ædificationem armos,XIII. demptis, stetisset, & triginta opidorum Latinorum mater fuisset, templis tan tum Deum ex ea ruina feruatis. Idem hoc Strabo lib, 5. affirmat, qui addit, post

646

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

post dirutam Albam, excepto templo, Albanos ciuibus Rom. adscriptos fuisse Plinius quoque inter Latÿ opida, quæ eius ætate interierant, sine vestigijs, Albam nominat. Si alia, huic assertioni ex alijs scriptoribus, obijci posse videbuntur, his probe omnibus Cluuerius refpondet, qui commode adiri potest.

Dominantur autem nunc Albano huic opido, & veterrimæ Ariciæ, Paulus ac Paulus primus Albani Bemardinus, ex antiquissima illa Illustrissirmaq. Sabellorum familia, pater ac fiPrinceps , Bernardi- lius, quorum hic Ariciæ primus Dux, ille vero Primus Albani Princeps audit, nus primus Aricie Dux & FERDINANDI II. Vere Pÿ ac Catholici CASARIS AVGVSTI, apud ex anti'Pontificem Orator , vt Natalium claritudine, ita munificentia splenquifs. & il- Summum Saiustrifs. didissimus. Quem & ego, ob insignem eius erga me affectum & benignitabellorum prosapia tem, merito colo ac veneror.

Sus Albana Sed hic non incommodum erit, fi Scrofa illius Albana Sciographiam curru in marmore antiquis aliquo faltem porcellorum numero (vt enim omnes adderentur,tam exiguum simo visimarmoris fpatium prohibebat) expressam repræsentem. tur.

Hanc ego lusto Ryquio Lynceo Gandauenfi debeo, viro in omni tam Grecorum quam Latinorum Scriptoru antiquitate versatissimo, quod preteralia Capitolium Romanum ab ipso (criptis erutum,restitutum, St vulgatum contestatur: St ob elegantiam tam versæ quam prosæ orationis celebratissimo, nunc vero Roma?

Federico Principi Casio nostro,a cura Bibliotheca?. Hic enim primus antiquissimum hoc marmor, cui Scrofa hec infculpta est, mihi demoftrauit, fimulq. monuit : figura hac Suem illam Albam Alnea fatalem denotari fibique videri, hunc eundem lapidem fragmentumesse, cuiusdam Arcus triumphalis, qui vni ex Cæfaribus illis Romanis à IVLIO originem trahentibus, ad antiquitatis ALBÆ veteris, Romana Vrbis matris, & nobilitatis ac Lemmatis fui gloriam contestandam, erectus St dedicatus fuerit. Quapropter circa Scrofam hanc trium ocreatorum caligatorumq. militum, Alnea puta sociorum, vestigia comparent» qui in Laurente agro hanc Suem primi circumsi fiant, St tantam porcellorum fcbolem veluti rem insolitam, & Vaticinij exitum admirabundi contemplentur . Exstat hoc marmor e regione Ecclesia S. loannis in Pinea vt vulgo dicunt y & an-

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

647

& angulum domus fulcit Iulÿ ex antiquissima illa Porcariorum Romana familia oriundi, cuius maiores magnam fimilium fragmentorum veterum supellectilem olim possidebant, Nolo etiam Lectorem elegantissimo eiusdem lusti Ryquij fraudare epigrammate, quo Suem illam Albanam luto pene obrutam, nitori & candori luo pristino reddidit. Neque hac tantum de causa Ryquio meo plurimum debeo, quam quod ab annis iam fexdecim amicitiam meam sancte coluerit, cui rei & licerce ipfius ad me scriptae, iamque in Centurijs eius Epistolicis editae, & alia fparfim in eius scripeis amoris erga me testimonia, abunde fidem facere possint. Epigramma autem hoc est.

Qui [quis adhuc priscæa te Maiastatis amore Oblectans, refugas, quaris in Vrbe notas.

Adspice in hoc faxo Gradiua exordia ROMÆ, Atque ALBANORVM condita fceptra PATRVM. Nimirum hac illa est inuenta fub ilicibus Sus Littoreis, Phrygio quam cecinere Duci ; Alba, [solo recubans, ter denos nixa, labores Finÿt longa dura pericla viæ .

Stans humili contempta loco, ROMAM atque QVIRITES Arguit, & Latia condita signa LVPÆ.

Debuit hac potius TARPEIA fide locari «Aut meriti iuxtd parte micare poli.

Nec tamen alterutras optet contingere sedes, Cum FABER,in Scriptis se videt effe tuis.

Ita profecto eft (vt ibi tandem incipiam, vnde longo fatis tramite diuerte- Aper Mexi canus tanram) quemadmodum Plin. lib. II.. cap. 3. scripsit. Mihi contuenti persuafit re- dem explicari incirum Natura, nihil incredibile existimare de ea , Hoc est, vt ille ibidem insinua pit. re visus est, & toties hucusque ego inculcaui, non subito rationibus, quas bellæ etiam sæpe vt nobis blandiuntur, sic imbelles non raro reperiuntur, fidendum ; sed quantum Natura valeat, videndum, &cequa prius lance ponderandum . Hoc, quod præ manibus habemus animal, rei huic fidem secerit. Vtcunque enim hoc monstrum maximum videri pofsit, vt paulo poft probabo, monstrorum tamen è claffe eximendum videtur, quod non indiuiduum ( vt Scholæ loquuntur) folummodo aliquod, quod in monftris contingit ; fed totum genus leu species huius, monstrofitate illa per fuccefsiuas singularium pro- Dici potest moncreationes ita afficiatur. Legat, cui placet, Aristot, lib.2.cap. I. & Plin. lib. II. strum & cap. 42. vbi longo vterque fermone animalium omnium parces pertexit, quæ non monstrum , tam Natura ordine eueniunt, quam eiufdem limites excedunt, & nihil tale, in noftro hoc quod animali confpicitur, ab ipfis obferuatum fuiffe comperiet, Optime Aldrouandus lib. de Bisulcis : vix vllum animal effe magis diuerfum , Vix in vllo quam Suem animaduertit. Hunc imprimis enim Ariftot,& Plin, non bisul- animalium genere ma cum tantum, sed folipedem quoque effe annotarunt. Locus Aristotelis iam ior est differentia citatus clarus est. Nam & in terra Illyriorum & in Paonia, inquit, & nonnullis quam in alÿs locis Jues solipedesgignuntur. Aelianus lib. 6. in Macedonia mutos esse, in suibus.

Aethiopia

648 ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT. RECCHI. Aethiopia cornua habere, apud clazomenios alatum exortum fuisse, qui agros il los yastaurerit, scrip fcriptum reliquit. In Provincia Variem inter Mexicum iacente & Perbùcaudis carent. In eodem nouo Orbe & in Infula Cubagua, nominatim excrescunt . In Brasilia, in vtroque elemento vngu læsesqui pedali mensura viunc, id e s t, & in aquis degunt Eadem in regione Herm anbro ditæ funus sues fexum Commutat insuper. Reperiri aiunt fi militer Leonum colore, Leporinis dentibus, & qui molares palato quoque infixos habeant. In AsiaPerfide Europæisnostrisbobus maiores esse, quorum vnus dens molarisquatuor docim quandoq. pondo penderit. Ne hic diuersorum mentio colorum fiat, aut piaculares recenscantur, qui superftidofis olim Aruspicibus diuinandi ansam præbuerunt, dumpedibus bus, manibus, capite, aut alia humanis membris simillima parte nafcerentur. Hæc videri apud Aldrouandum commode possunt magis, & latiusd explicata, quæ ipfe ex Indicarum Nauigacionum, & terrestrium itinerum tomis cohegit.

Nunc, quem nos prae manibus habemus Aprum, fi minus coloribus, Quæ sequi tur descri verbis tamen F.Gregory nostri de Boliuar potius depingamus, qui eiusmodi beprio est F. Gregorij stias & viuas & mortuas sæpifsime conspexit, &earundem tam interna viscede Bo iuar qui Ia pe ra, quam externam cum admiratione effigiem , veluci nobis fassus eft, conhunc Apru fuit. Sequentem autem animalis descriptionem mihi fideliter comviuum & templatus mortuum municauic. vidit.

Porcus montanus ciue Aper, quem Americani Zainovocant, in montofis Nomen fyluoficq. locis generatur, calidam tamen & humidam magis temperiem nahuius Actis, Nostratibus paulo minor hic Apris est, ferox admodum damnofus. pri.

Pafcitur radicibus plerunq. in locis humidioribus paulo, nascentibus : & maLocus vbi iorequa potest folickudine cuiufeunq.generis serpentes, ac bufones venenastat tos indagat. Atque vbi horum aliquod animal reperit, prioribus illud pediMagnitu- bus apprehendit, capiti morfum dentibus infert, vnguibus pellem serpendo eius . tfs aut viperæ quam dexterrime, a capite ad caudam vfque dilaniando, excoVictus ip- nat, detrahit, carnemq, auide verat. Postearadicem,aut certx arboris cortifuis. cem sibi notum quærit ; quem comedit, ne veneno inficiatur, & hac ratione optime nutritur cresoit & au escit.

A Mirum & lingulare , quod Aper hic obtinet, est : quod intestina & Mirum quid nulli viscera contrario prorfus alijs animalibus ficu obtinet, renes versus animantiu ventris alteri con- nimirum reuoluta . Ita vt, quæ in ventris parce inferiore ac prona effe annecessum in hoc repe- xa deberent, fuperiori eadem potius ac supinæ, vbi spina excurrit, adhæ ntur . reant : & quar spinæ dor.fi contigua effe nata funt, hæc eadem inferiori in parte ventris situentur. Vmbilicus exit per spinam circa clunes. Et vtcunque fatis.arcte fit ebulus, per ipsum tamen graueolcns quidam halitus transpirat.

Quare fi quod animal eiufmodi mactacur, necesse est prorfus, vt confestim ipsi vmbilicus exscindabur, quod nifi mediæ horæ spatio fieret, esui haud ampliuscaptum animal foret, tam teter enim inde fætor efflatur, qui vix sufferri potest , est reliquam carnis massam omnem insicit. Venatores Aprum hunc & canibus capiunt, & fagittis conficiunt, qui acerrime tamen fe defendit & & venatores æ que ac canes grauiter offendit, Eorum incolae locorum huius -

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

649

huius carnibus libentissime vescuncur, lapida enim valde est, & pinguitudinis Minime pingu sest. minimum .obtinens, cum ex quatuor partibus, tres omnino macilentæ existant.

Hac F. Gregorius non auritus, sed oculatus celtis. Huic proxime accedit loan- Præter F. Gregoriù nes Levius in Nauigatione fua in Brasil. cap. 9. Aper autem Americanus, inquit, alij authores de hoc quem illi Taiasou vocant, cor poris mole, auriculis,capite, peditus, atque ijs qui apud nos gi- scribunt. gnuntur, forma valde fimilis est, dentibus etiam & prolixis & acutis, veehementer dam- Lerius in nosus:tamen cum macilentior existat gracilior,frende at qterribiliter, ilia quoque defor- Brasilia sua. mitate insignis. Habet d natura foramen in dorso, quemadmodum in capite Suem mari num habere dixi, quo spiritum emittit, admittiq. Ne quis vero illud prodigiosum existimet, Author Generalis Indica Hist. memoriæ prodidit, apud Nicaraguenfes, qui non multum à Noua Hispania dislant, Sues nasci, quibus vmbilicus in dorso est qui procul dubio ad idem genus cum ijs de quibus hic trado, reuocandi sunt.

Huic Hieronymus Benzonus Americæ fua Parte 5 adstipulatur, qui cum a Benzonus huius Aportu Achlensi ad Panamam terrestri itinere cum socijs mereatoribusp pegeret, pri memi& in monte aliquo ad mapalia. quadam,peruenisset. illis incolis, inquit, pane, nit. piscibus fructibus, & aprugna carne Apri aute milii Indici, feu agrestes Sues vmbilicum m dorso gerunt) donati ; vicissim illos cultellis aliquot, &l falis paululo remunerati fumus.

In annotatione ad hoc. caput hac leguntur, idem confirmant qui in Noua Hispania agrestes Sues viderunt Idem de Migaraguen fibus Apris scribit Gomara Hist. general. Gomara lib.5. 5. cap, 204. Neque diospares Brasilienses sunt, quas Taibouvocant, de- qui- idem facit, & Cortesi bus Lerius in Nauigat. Brafiiiinfi Apud Ramusium vbi a familiari quodam Ferdin. familiaris.

Cortesi, Noua Hispania describitur, reperio hocipsum,ibidem Sues vmbilicumad spinam dorsi fortitos esse . Apud eundem Ramusium eodem Vol.3 : Ouiedus Ouiedus in Summario Oceid. Indie hec chabet. Apros ab Hispanis.ad Insulas S. Dominici, idipium co Cubam, S. loannis & Iamaycam ab Hisp inis conductos, multiplicatos quidem firmat. este, verumin Terra firma, vix audere nostros transportatos eo Apros, in comparere, quod a Tigribus, Leonibus Ceruarys, Lupis subito dilanietur,. este men quosdam etia illarum regionuro Apros indigenas, qui cum turmacim incedant,de eiufmodi animalibus rapacibus nihil .pensi ha beat. Qui tametsi caninis illis exertis dentibus careant, quales in nortris nouaculæ instar acuti, hominibus bestijsq.terrori sunt, morcisitmos nihilominus esse, & Canes sæue dilacerare .

Sunt nostris paulo minores, pluribus tamen pilis lanæ instar vestiti, vmbilicum in medio dorso gerunt, vngulas no partitas siuee bifukas habent, in ceteris cum nostris conueniunt. Indian laqueis capiunt, quam fagittis intersficiunt. Huc porcum Chuchie appellant. Quandochristiani mandram & agmen horum forte obui am habet, liibito in cumulum alique lapidum, aut arboris truncum, trium modo spithamarum fit altitudine , se recipiunt, ex quo transeuntes hos Apros lancea aut iaculo feriant, quorum aliquia canibus postmodum superati nostirs. præda fiunt, funt autem damnosissimi, nisi venatores habeant, vbise tutos stant. . Reperiuntur aliquando post partum absente matre eiufmodi porcelli, carne valde sapida, & magna eorum inuenitur ibidem copia. Hæc ex Quido.

Accedunt huc quoq condimeti loco, quæ diligetissimus Iosephus à So- Iosephi à cietate IESV, quarto loco Hist. Americæ libro annotauit. Saynos animalia sunt, Costa Iesdi tæ de inquit, Apriforma vmbilicum in dor fo gerentes. Horum in motibus integri greges- Ferocos eodem hoc testimoniü. admodum & frendentes nulli homim cedunt, sed obuios inuadentes quantum possunt, lælii

dunt.

50

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARD. ANT. RECCHI. dunt. Irritati setas vt nouacula, acutas erigunt quibus infectatores suos fauciunt periculosissime, nifi ictius deciment. Hac arte capiuntur, Saynis se quis spe flandum offert. Visum illi rapide inficiatur. T um hic proximam arborem suffilit, & ad pugnam se tnstruit. Inmim Sayni arboris radicem mordicus mfe flantes yodente laborant, vt eam decutiant sternantq. Qui in arbore est, telis aut missilibus extortis eorum quot vult, consicit Vioctor prædam occupat.Caro eorum commodissima esu est, Priusquam tamen in cibum detur mbilici tumore in tergo prominente præfecto, abiectoq.opus est. Nisihoc fiat, uno die caro putrefiet ac corrumpetur. Fatemur quidem Saynos porcis/miles ess, fed iuxta minores.

Hæc omnia Atque hæc sunt omnia, qu ex varia ego rerum Indicarum Occidentalium hicu F. Greg. fere descri storia, colligere testimonia potui,indubitata narrationi nostr fidem adstruenptione covenueniunt, in tia : Zaino, siue vt losephus ai, Sayno esse Aprum illum, cui vmbilicus non in paucis ditre, sed in dorfo prominet, quæ inter fe tamen nonnihil variant : quamuis in hoc screpant, omnia conueniat, vmbilicum circa dorfi spinam existere. Nos interea F. Grego-rÿ nostri viginti quatuor annorum America Incola, & valtarum non minus folitudinum, quam cultarum vrbium habitatoris,relationi plurimum tribuimus, In detibus qui eiusmodi animalia pluries vidit. De dentibus & cauda quauis nulla iniece& cauda variant a rit mentione, apparet came quod paulo ance ex Uuiedo docui, in hoc Apro nostro nostris Meetiam caninos illos minaces detes abesse. Et cum cauda ? vestigium vix vllum in xicani hoc ipso appareat, erit ex ilioru fpecie forsita,de quibus Petrus Martyr in Summario luo Occid.Ind.loquitur. In Vraba Hispanos fame adeo oppressos fuiffe, vt & ex palmarum fructibus,& Aprorum carnibus fe sustetare cogeretur, quas magis notrorum porcorum carnibus lapidas esse affirmabant : erat tam exigua aute eiusmodi Apris cauda,vt prorfus abscissa iudicaretur * An vero etia in dorso vmbilicum feretes porci,aliqui solidipedes fint, quod Scriptorii nonulli afferut, ego haud disputabo. Noster Aper certe bisulcus est, talisq a F.Gregorio hec ico visa, & vera indicata suit. Si aute nostri orbis etia Sues hanc differentia, vc prius ex Aristotele docui ,nacti funt, quid ni hoc ipsum in nouo orbe contingere possit, vbi pleraque animalia,si cum nostris conferantur, monstri quid simile alunt ?

Absurdum equide minime est, in eode animatium genere caudata & caudis In eodem animalium genere cau orbata reperiri. In exeplum nobis folæ Simia veniat, inter quas ilice qua ? generis data & cau nomen retinent,caudis caret.Cercopitheci vero & Cynocephali dicti, logissimas eas dis priuata esse mini- habet De horum vltimis nimirum refert Petrus Martyr apud Ramusium Tom. me nouum, 3. Aliquos tam forti & praelonga effe cauda donatos, vt Americanum Aprum ipsoru vno praefocatum viderit, du arctissime fua is gule porci caudam implicaret, strangularet. Et hominu genus apud Britannos memorant, quibus ta importune coccyx excrescit, vt Belge illos flertmenner lingua sua, hoc est, caudatos viros appellitet. Adeo Natura? plurima licent,quæ nobis etia cogitatu videtur illicita Verum hoc momenti parum habet, quædam fine cauda animalia nasci, arq ita porro propagari ; veluti in hoc Apro nostro videre licet. Id demum quoddam Miraculum Naturæ vel ludibrium, vel miraculum, arguit integrum aliquod animal in narura, contraria vmbilicum tium genus feu speciem, præpbsteroviscerum imi ventris ordine, & in dorso ef Vmbilici collocatione ficuq. prædita, procreari . se.

Hippocrates Lydius Medicoru lapis,ad que veru ab adulterino auru, in nostris cotrouerfijs Physico-medicis dignoscere solemus,Libello de Naturapueri, se tura a sidicina illa, cu ipfo iubence hæc septies in terra de filijsset, excufsa vidisse, a f f i r 6

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

651

affirmat, quæ sexto post cóceptú die, pelliculà inclusa apparuit, illi prorsus simi- In medio li membrane que in ouo interna est : In cuiuc medio, inquit, tenue quiddam extabat, genituræ vmbilicus quod mihi vmbilicus e/se videbatur, & per illum primum respirasse. Veruntamé an dor- ab H pp.vi sus. so, an abdomini fœtus huius vmbilicus respósurus effet, idé author minime affignauit,qui nec adhuc vllã ibide membrorú discretioné, vt puto, viderat. Hic vt obiter hoc noté, Hippocrates iusiurádum suum mihi violasse videtur, quo sanctè Hipp. contra suum. promiserat, se neque venenum vlli porrecturú, neque vt porrigeretur,authorem iusiurandú egit, dum futurum, neque ad corrumpendum foetum vlli se operam præstiturum, id quod aboitum.

Christianis quoq. legibus, vt conforme, ita merito sancitum est ac puniendum. procurauit.

Sexto aute a cóceptu die no fuisse adhuc discreta corpusculi mébra, Cóstantÿ Varolÿ authoritate moueor vt credá, qui in abortu viginti dieru homine confli* A Varolio authore se figuratu, sub magnitudine grani hordei se vidisse scripsit, in quo caput alij & varij ac mi aborventres extra collú prominentes, formá minimi phaseoli repræsentabát, exteriùs nimi tus visi. vero brachiorum, & cruru nulla prorfus vestigia apparebat. In abortu quadraginta dieru fub magnitudine Apis, oculos, nares, oris cauitaté, cor, pulmones, collas, dorsú, hepar, diaphragma, vétriculú, renes, intestina, mebru virile, omnesq. partes cóspexit. Extremitates aute pullulare inceperát, minimetamé, vt crura panici grani magnitudine no excederet, brachia duplo maicra essent. Vidit similiter sub magnitudine Fabe, Scarabei, Ranæ & alia quauis maiore forma, in quibus semper tamé extrema minora erat, qua reliqui corporis proportio requirebat.

Mihi quoq. duorú, triú, quatuor, quinq. & lex mensiú abortus visi : horu Icones aliquoru penes me adhuc habeo, aliquorum etiam anatomé exercui, in quibus rite omnia formata viscera inueni. Sexaginta dieru abortus demptis extremis, (quas breuia valde erant) vix primum articulum indicis digiti longitudine aequabat, caput solum longius, crassiusq.quam thorax & integer simul inferior venter. Nonaginta dieru foetus formata magis ad corporis symmetriá extrema habebat. Totius lógitudo, auricularé digitú vixsuperabat. Caput grádius similiter, quàm proportio expetebat, virile mebru valde conspicuú. Reliqua no addo.

Hippocratem tamen in abdomine, & no in dorso vmbilicu collocasse, & vbiq. Hippocrates vmbiliagnouisse, vel ex hoc solo eius libro de Alimento claret : vbi cum docuisset princi- cum sempium alimenti spiritus, esse nares, os, guttur, pulmones & reliquá respirationem : per in abdomine esalimenti vero ficci & humidi, esse os, gulá ac ventré, Verum antiquius, ait ; & pri- se scripsit. mordiale alimentum per abdomen vmbilicus. Hoc ide Aristoteles lenfit I. de Hist. An. Aristoteles cap. 13 Venter, ait, infra pectus est parte priore, eiusq radix vmbilicus est, & fupra vm- idemsensit. bilicum hypochondrium eft. Hoc ad vmbilici fitu in parte fœtus anteriore positum adstruendú, satis sint. Na per eunde augeri etia Embryoné, vt vocát, idé Arist. 2. de gen. anim. cap 5. afleruit cú inquit. Augétur foetus qui formà animalis nascuntur, per vmbilici annexum : cum enim vis quoq.in animalibus insit, vmbilicum fatim quasi radicem agút in vterú, Et eode capite inferius paulò. Qui infantes ali in vtero aiút, sugé- Aristoteles tes carunculà quandam, no rectè dicunt. Idem enim & cateris animalibus eueniret, quod tumDemocriimputamen nusquam videmus, atqui facile per diffectioné videretur, si esset.Omnes enim fœtus gnat qui fæ tus in vtetum volucres, tú aquatiles pedestres, pari modo membrana tenues ambiùt, separátes ab ro sugere Vtero & humoribus admissis : sed nec in ÿs ipsis tale quicquà inesse videmus. neq. fieri poteft, scripsit. ve per eorú aliquod alimentú hauriant. Itaq aq. nó recte aiunt, qui ita dicunt, vt Democritus, Iii 2.

Ab

652

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

Ab hoc ipso Democrito veluti congerrone & amico suo, haud scio, an non fimillimum hoc dogma suum hauserit Hippocrates hb.de Carnibus, cuius hìc inserere verba , minime pigebit, vt magnos etiam quandoque viros, diuerfis in libris dissonantia docuisse palam euadat. Cæterum puer, ait, in vtero comprimens labra ex vtero matris sugit, & tum aitmentum, tum spiritum cordi intro trahit , vbi Jane mater respirauerit. Eft enim hoc calidissimum in puero, & hoc calidum etiam reliquo corpori, & alÿs omnibus partibus motum præbet. Si vero quis interroget , quomodo hoc quis sciat, quod puer in vtero trahit & sugit : illi sic respondendum est. Pueri nascuntur stercus in ime Binis habentes, & vbi nati fuerint, celerrime ventrem, tum homines, tum pecora exonerant. Atqui non haberent st rcus nisi in vtero suxissent, imo neque mammam statim vt natum efl fugere nosset , si non in vtero suxisset Non ignoro ære plerisque Hippocraticis, ob hunc rextum esse, & varie, vt Hippocrates à pletorquere . Andreas Laurentius cerre lib. 8 quæst. 23. Hist. Anat. risq ab hac respondeant, se absurda suæ ait, hæc vel adieditia efle, & a Senis mente aliena, qui modus respondenopinione, absoluitur. di omnes veterum neuos facile abstergit, vel rude Hippocratis seculo Anatomen MarProsper fuisse. Atqui memini ego hunc eundem me locum , sapius cum Prospero Martianus tiano olim agitasse, Medico Romano doctssimo, viro probo, & mihi familiaMedicus Romanus rifsimo ; atque acerrimo Hippocraticæ doctrinæ propugnatore, cuius posthudoctifs. mum nunc opus sub prælo eft, (curantibus Angelo Lolio , & Alexio de Alexÿs Medicis Romanis pariter maxime conspicuis, eius meisq. amicis,) Commentaria scilicet in plerosq Hipp. libros, in quibus ipfe meris ac consimilibus Hippocraticis dictis, obscura eiusdem Senis loca explicare conatur, vbi ficut operam haud pænitendam lusit, ita insignem apud pofleros laudem est meritus.

Hic igitur genuinum huc Hippocratis textum efle, sæpissimè mihi affirmabat, quem nec experientia deftitui confirmabat, qua de re fi quicqua in hoc ipsius opere extabit, libentissimé vt audiam, ita auidissime amplexabor. Hoc interim scio : Hippocratem libello de Natura pueri, contrariú asseruisse, cú inquit. Ex delapso Hipp. sibi aduersa- (in vterum) & concreto materno [anguine caro gignitur, ex cuius medio vmbilicus extat, tur. per quem spiritum & incrementum recipit. Nisi quis veru efle velit, quod absit, Hippocratem Scepticæ addictum secte fuisse, inter quos Philosophos eum in vita Pyrrhonis Laertius Diogenes numerat, quòd humanè scilicet & ambigue locutus fuerit.

Epicurus & ipse, si Plutarcho 5 de Placit philosoph. credimus, hanc de suctione Epicurus apud Plutarchum papillarum in vtero fentetiam fouit, vnde edoctum puellu prius voluit, vt Nuetiam hanc tricis poftea mammam apprehenderet. Ipse tamé Plutarchus opulculo fuo de suctionem sed minimè tiua in progeniem suam charitate, sanguine per vmbilicú nutriri potius fœtum voPlutarchus agnouit. luit. Cum enim matricem méstruis imbribus sæpè irrigatam agro comparasset : Postquam genituram vero excepit, ait, amplectens vterus eam obuoluit acia radice. Siquidum -umbilicus primo in Titero authore Democrito, vt iacta anchora aduersus fluctuationem, ne lacietur fætus, desigitur pedamentú & palmes coceptui tam nato & ei qui expestatur, amq. menstruas & purgat es fistulas natura obsiruit, sanguinemq arripiens manàtempro alimento tum vsurpat, partamq. qui iam structuram accipit, & conseruationem, rigat, dù sclennibus numeris interno incremento motus aha incunabula locú efflagitet.

Sanè hæc de vtero, qui agri instar se habeat, & de fœtu, qui plantae assimiletur, ideoq. radicibus in vterum, veluti terram suam defixis, ad ymbilicum tanquam

Suctionem hanc etiam Hipp agno uisse videtur.

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

653

quam ad truncum cornuatis, denuo in ramos, per vniuerfum fœcus corpus dispersis alatur, nutriatur, augeatur, non reces sed antiquissima Hippocratis & stotelis fuit sententia Huius quidem lib. 2. de gener, animal. cap.4. Sed cum fætus quidem potentia animal sit, inquit, sed imperfectum, aliunde accipiat alimentum necesse est, quamobrem & parente & terra planta vtitur ad cibum hauriendum, donec perficiatur, & tam fit animal potentià gressile. Et paulo infra. Incrementum igitur fœtui per vmbilicum contingit, eodem quo plantis modo per radices . Hippocrates aurem vtcunq. fixo semper Laconismo vtatur, laudato tamen de Natura pueri libello, luculenta certe & diffusa oratione, hanc feminis animalium, cum plantarum germinatione comparationem prosequitur, quam his demum verbis concludit ; Quæ ex terra najcuntur ea omnia ex terra humore viuere assero, & quemadmodum terra humor habet, ita & se habere quæex ipsa oriuntur. Sic & puev in vtero ex matre viuit, vt valet mater, ita & puer. Quod si quis quæ de istis dicta sunt, ab initio adfinem vsq. fecum reputare volet, is eorum quæ e terra nascuntur, & hominum naturam per omnia similem esse comperiet.

Iam autem cur in abdomine porius, quam in dorso vmbilicus figi debuerit, hoc cur nemo dixerit, consideratione dignissimum censeo. An quod censuerint veteres illi doctrinarum duces nostri, id quod aliter à Natura fieri haud potuerit, id extra quæstionis aleam esse debere? Nouimus autem (vt tandem intimiùs hoc meum thema agitem) & ex Hippocrate & ex ipfa rerum vniuersitate, radices arborum alimemum, primò in truncos conuehere, ab his ramos & folia exoriri. Manus item ac pedes animalium, ramis arborum, vmbilicum radicibus respondere, truncum esse venam maximam portam & cauam, in quarum vtramque, (si exactiori Aquapendentis, quàm Galeni & aliorum Anatomicorum plerorunq sectioni sides est adhibenda) Nutricula fiue vmbilicalis vena pertunditur. Hæ ambæautem vbi insertio est, non in gibba, sed in caua hepatis parte ortum suum nanciscuntur. Gibba autem dorfo , caua abdomini 00uertitur. Debebat igitur Vmbilicus in ipso situari abdomine, vt huius pars nutricula vena, trunco luo esset quam vicinissima, sicut & ipfe piatarum stipes fiue truncus, in corio terræ hæret , radiculis fuis quampropinqui simus. Quare minime mirum est, fi Natura animantibus cunctis, in abdomen potius, quam dorsum, vmbilicum inierint ; tam piscibus inquam, fiue hi ex femine in vtero vt Delphin, ac vitulus marinus, fiue ex ouo extra vterum, vt ferme alij omnes, fiue ex ouo intra vterum generantur ac formantur, id quod hìc Roma m Galeo-rum genere saepiusculè vidi, quàm pennatis, ac serpentibus, qua? intra ouum excluduntur, quod & ipfurn multoties conspexi, & vmbilicum probe indagaui , quam in quadrupedibus tandem perfectis. Hoc enim & commoditas loci & nutrimenti compendium, & ipse partium ordo,quem Natura inuiolabiliter obseruat, requirebant.

Quapropter non fatis admirari possum, quod Aristoteles 6. de. Hist. anim. cap. 3 . vmbilicum in pullis gallinaceis, in cor, & non in hepar desinere, scriptum reliquerit, inquit enim. Cor quasi punctum sanguineum in candido liquore consistit, quodpunctum salit iam, & mouetur vt animal. Tendunt xeo meatus venales sanguigeri, duo tortuosi, adtunicam ambientem ivtamque dum augetur. Paulo item post.

Ii i 3 Meatuum

Vteru terræ, vmbilicum radicibus aisimilari antiqua est opinio.

Hipp. in hac fufus est.

Cur veterum nemo cauiam ob quam vtnbilicus in ventre esse debeat assignauerit.

Hæc ab au thore asser tur : à situ hepatis,

Aristoteles ex corde & non ex hepate venas vmhili cales deducit

654

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

Meatuum quos ex corde tendere diximus, alter ad ambiendum albu liqaorem sertur, suo Scaliger Huic Scali alter ad luteum velut vmbilicus Quod quidem dogma Commentario ger assen- Pater approbat. Vt & hinc Galenus discut, inquit, ab ipsius cordis vi cerebrum titur. constitui, & Hippocrates falso putet tetur prius corde generari. Quas ambas ego controuersias neutiquam hic dissertabo, veluti nec illam : an ex: albumine pullus generetur, & ex vitello nutriatur? id quod idem Aristoteles codem loco asseueranter docuit, Hippocrates autem contrarium planè credidit. Hæc enim alio a me loco, & hoc ipso forsan in libro disputabuntur, & viuà, vt spero experientià, hic nodus a me dissoluetur.

Author adHoc filere haud debeo, si oculis ego meis sidem quoque, non vno verum uersus Aristot. auto- multiplici experimento corroboratam, adhibere valeo : vmbilicum minimè psia didi- ex corde, fed ex hepate scaturire, vel in idem terminare affero. Cum enim cit, non in cor sed ante hos fex annos, plurima gallinis oua supponerern, eademq. quotidie ferè hepar nutricylam aperiendo, subinde inspicerem, vt formationem pullorum, internamque hodesinere, rum viscerum conformationem, addiscerem, vnum præcipuè vigefimo sePullorum eundo post incubationem die, diligentius examinaui. Aperui hoc autem gallinaceo rum anato- parte eius obtusiore, reperi ibidem cauitatem (retractà nempè internà oui me hocco- pellicula) qua aperta, ichorosa quædam materia fiue aqua loturæ camis similstat. lima effluxit, que ex reliquijs non vitelli fed albuminis remanserat. Apparebart posthæc luteum oui suà pelliculà inclusum, ne effluere posset, & in duas quidem partes distinctum didymorum, siue duorum testiculorum instar, ex quibus ambobus communis dictus vmbilicus nempe, in ventrem animalis penetrabat, quidem in parte admodum inferna, podici plane vicina. Erat autem prominens hic vmbiliculus intestinuli forma, crassitudine calami gallinacei maioris. Discissà igitur vitelli pelliculà, & tenuiore ligneo cuspide, meatui vmbilici immisso, in ventrem penetraui, quo aperto, venulam omnino sanguineam, rectà in hepar tendentem offendi, quod hepar cum sua vesicula fellea conspectui se manifeste offerebat. Corculum quoque ipfum vidi, veruntameh vmbilicalibus venulis destitutum, rubicundum hoc valde erat, cum hepar e diuerso minus rubrum ac potiùs pallidiusculum appareret.

Occurrit iterum hic aliquid, quo Aristoteli litem intendere valeamus, estq Aristoteles sibi aduer- ipsiusmet authoritas 4. de part. animal. cap. 12. Vmbilicum omnia habent, ait, quæ sari videtur. vel vtero viuiparis eduntur, velouo oui paris excluduntur, sed auibus ian adultis hic delitescit, incertusq. est, vt patet per generationem eorum • Intestini namq coalitu vmnoti venarum pars vlla est, vt in viuiparo genere. Hæc bilicus auium consistit, nescio, quomodo curti supra didis concordent, quando ex corde meatus venales sanguigeros duos tortuosos, ad vmbilici regionem ferri scripsit. Neque enim intestinum, hosce ductus, sed meatus venales, quales reuera sunt, appellaQuid pro uit, Est tamen rursus quo Aristoteli fuppetias ferre valeamus, quod instar inAristotele respo nderi testinuli meatus hic se habeat prorsus, vt iam ex propria obseruatione notaui, possit. ex qua hæc quoque addiderim, In regione vmbilici , non satis adhuc perfecti pulli, foramen fatis magnum mihi visum fuit, per quod commodè quis calamum adigere scriptorium, per idernq. foramen in ventrem facile inspicere poterat, quare vmbilicalia etiam vafa hxc mobilia erant, nec ventris cuticu:

læ

ag-

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

655

la aggutinata. In alio tamen Anatrino pullo iam perfectissimo, foramen di- Alia pulloanatoctum haud amplius comparebat, fed nec vestigium vllum rubrum, nec ex rum me. vitello luteum, nec vas vspiam vmbilicale apparebat . Quare verissime scripsit Aristoteles in adultis vmbilicum delitescere, cum in pullis omnia consumantur vasorum orificia, nec vt in nobis, aut quadrupedibus sit, signa relinquantur.

Stultam ac vesanam Paracelsi opinionem, qua scripsit primos parentes nostros, genitalibus in caruisse, nec nisi postquanm ob peccatum eiecti Delira Pafuerunt eadem nactos fuisse, recte Libauius Parte prima Singularium filorum racelsi & Li confutat. Quæ causa enim instituti coniugij , aut quæ generationis ratiofuis- ridicula bauij opiset ? At non minus hic mihi ridiculus, atque Paracelfus delirus, fuisse videtur, nio de ge-. nitalibus cum inquit : De vmbilico tamen coniectura est, Adamum eo caruisse, licet de Eua & vmbiliAdami non sit manifestum, cum modus creationis non fit explicatus. Et licet in arcana DEI co & Euæ. inquirendum non putet, existimat tamen pie cogitari, posse, cum Terra magna matrix sit, ex quadiamq fadtus, hunc eiusdem glebæ quæ reliquas terrae affixa erat, hæsisse ; ita vt in ventrem stratus fuerit, tergo verso ad cælum : per Vmbilicum itaque matri suæ, telluri nempè coaluisse, postea a DEO versum, spiraculum vitæ ipsi inspiratum fuisse. Quasi verp is Creatori vel consiliarius, vel spectator astitisset : aut DEVS, vt Vmbilicum efformaret, actuali illa hæsione, ad terræ glebam opus habuisset, qui vt hominem primum vndiq.. perfectissimum, & non tam visceribus, quam minimis ac singulis particulis (quas nos spermaticas dicimus) absolutissimum creauitcur, cur non venas & arterias vmbilicales, & seminales quaslibet partes postmodum in generatione & immani generis propagatione maxime neceffarias, eidem simul omnipotente verbo suo, vt piè credere licet, indiderit? Sed luxurians nonnunquam, delirans aliquando, & non raro famelicus intellectus noster, necesse est habeat, quam subinde offam ingerat, coquat, recoquat & deprauet.

Verumenimuerò, fi penitius rem introspiciamus, forsan non tantum erit Suibus licum Naturæ, miraculum, Apros hos Americanos, insculptum dorso vmbilicum ge- vmb in dorso es tere, vt dignum illo fit epiphonemate, quo aliquando Galenus exclamauit, se, videtur non esse cum per angustum adeò ceruicis vreri spatium, tam insignis ùagnitudinis præter naturæ instifœtum prorumpere videret : hoc humanum superare ingenium, & tutum on sequentes dem posse, intelligere haud posse. Sunt enim Suibus, cum in vtero adhuclatitant, peculiares quædam , paucis alijs concessæ bestijs, proprietates , quas pendens fuo de Formato fœtu opere diligentissimè obseruauit, annotauit, & sigurisæneis delineauit. Et imprimis eodem lib. cap. I. duas illis saltem tuni- Prima. cas in vtero concesssit, non tres, veluti Oues habent &, Boues, Allantoide enim, ait, destituuntur. Quamuis parum fui memor illo ipso opere figura 49. porcinum fœtum depingat cum allantoide, & conceptis verbis ipfum tres habere, tunicas dicat.

Secundò inomnibus fermè animantibus, dictas præter tunicas, carnea quæ- Secunda. dam adest substantia, per quam vaforum vmbilicalium radices matricum venulis adhærescunt. Hanc carnem nos in humano fotu nunc placentam vterinam, Galenus verò adnatas carnes adenosas nominare potius voluit, Ego in omnibus

656

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

omnibus viuiparis, ait, Aquapendens dicto lib. cap. 3 . quæ secui, carneam hanc lem ac substantiam comperi, porcis exceptis, & equis, & piscibus, vtrumque fætum gest antibus, hoc est ouiparum & viuiparum. Adde his pennata , quæ ÿs similiter carnibus carent.

Teria.

Tertiò Cotylidones non habet porcinus fœtus, & vterus. Hos enim Arist. lib. 3. Hift. anim. cap. 1. cornigeris saltem concessit, & vna parte dentatis, & praeter hasc etiam Lepori, Muri, ac Vespertilioni. Nam cæteris vtrinque dentatis, veluti porcis & Equis, vuluam ait non asperam sed læuem datam esse. Galenus lib. 15. de vsu part. cap. 4. huius rei causam reddit, quòd ad saliendum procliuia sint cornigera, ideoque cotyledonibus, quibus vmbilicalia vafa matrici fortiter hærere debeant, opus habere. Equa tainen salit, & læuem interim, vt Anatomicis patet, vterum haber.

Quarta.

Quarto membrana Chorion dicta, propterea plurimis intertexta vasis, venis inquam, arterijsque scatet, quibus vtero pertinaciter affigitur. Hæc ideò tunica carnosior multo est, craffiorq quàm in plerisq alijs animantibus euenit. Quæ cum vasa aequaliter & indifferenter tam sursum quam deorfum discurrant, quid mirum eft, fi æquè in fœtus dorsum, quàm eiusdem abdomen insculpi possint, & ibidem vm bilicum constituere ? Neque enim adest hic placenta illa, qua: vt in homine, sic in quam plurimis alijs animalibus, scuti instar pedtus femper & abdomen integit, sub qua vmbilicus ceu radix in ventrem sigitur.

Quin porculus suo Amnio potius, c horioque cinctus indique, nec admodum incuruatus, sed pedibus Haud ita retractis liberior latitat, ipsique perinde est, Porcus cu pit sagina- siue per aqualiculum, siue per lumbos alimentum recipiat, modo opimè a mari, siur per abdomen, tre fua habeatur, & vel in vtero materno etiam (quod huic animali proprium & suie per procliue est) fagihari addiscat. Atque hac causa eft, cur neque tam longus in dorsum nu trimentum porco, atque in homine vmbilicus extra corpus fœtus, ad matricem protendacapiat. tur . Quo enim plures funt in vtero fœtus, eo necessariò breuiores vmbilicos Cur porca existere parest. Plurimos autem Porca gestat , cuius vterus gyris & anfraplurimos fœtus pa- ctibus suis, intestinis noftris haud multum est diffimilis, ideoque fœtuum riat. capacissimus.

Addo hoc etiam , arterias vmbilicales multo viciniores esse insertioni suæ, si in dorso ingressum nanciscantur, ad Iliacas nimirum arterias constitutæ : cum Atterie vm per lumbos & dorsum descendat arteriæ Aortas truncus, quam i ventrem perbilicales tundant. Cum enim fi per abdomen introeant, non rectà ab Vmbilici regioper dorsú ingredien- ne in dorsum eas ferri conueniat, ne intestinis, ac Mefaraso impedimentum tes vicinio res sunt concitent, ideo necesse fuit, vtrainq. arteriam, ad vesicæ latera glutinari, prosuæ insertioni. pagari, & ad Os sacrum, vbi descendentis arterias magnas truncus, propinquare : hac ratione enim arteriæ has nec nimis pendulæ, nec minùs tutæ incedunt.

Cum inquam, tot adminiculis Natura indigeat, vt arteriæ hæ securiùs ab abdomine ad dorsum perueniant ; per compendium potiùs, & ex consilio atque de industria egisse censeri poterit, si ibi ingreffum molita eft, vbi citra ambages viam insertionis suæ inuenit immediatam.

Vena autem nutricula, etiam si intra gyros intestinorum inerta, in ligamentum postea degeneret , eorundem tamen anfractibus haudquidquam obstat,

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

657

obstat, cum neque in ventre sita eosdem impediat, & Hepatis cauæ parti dorso Nec absur dum adeò obuolutæ, in hoc Apro rectè insigatur, illudque non aliter suspensum teneat, venam nuquam in nostratibus vsuuenire solet. Atque hæc fusius forsan alicui a me de triculam on dorso in ducta fuisse videbuntur, sed rei nouitas, ordinis peruersitas, & anatomes ne gredi. cessitas ; maiorem quoque lucem desiderabant. Verùm non omnia : simul & semel.

Hoc autem speculatione philosophicà & anatomicà dignissimum censeo, Cur, nisi morquòd nisi exiguo post mortem tempore, animali huic vmbilicus exscindatur, post tem huic tam tetro carnes fætore corripiantur, vt nares etiam, nedum os illas longe hor- Apro vmbilicus fureant & abominentur . Ego hìc mei imbecillitatem ingenij ingenuè prositeor, bitò exscin tam & quid certi de hac re statuam, in ambiguo verfor.Nifi alicui hoc arrideat, feto- datur, horrendè færem illum per vrinaculum a Vefica ad vmbilicum tendens, seu Vrachon vas di- carnes teant. ctum, erumpere, & viciniæ implantari : quod animal hoc pessimi forfitan odocau ris vrinam habeat, cuius vapor in mortuo retentus, nec vt in viuentibus sieri Prima sa huius po test esse vri solet, in auras a calore difflatus, integram carnis massam, per partem poft par* naculum. tem, vt dici solet, insicere queat. Vrinæ enim quorundam animalium tam hor seu Vrarendum fetent, vt a nemine tolerari possint. Et quod mirum est, si quid semel chos. imbuerint, id tinduram earundem radicitus impressam seruar. Cótigit mihi te- Vtinæ quo rudam anigumentum cuiusdam libelli a Felis semel vrina cóspurcari : quod licet abluissem malium pestimè osæpius, odoris optimi aromatis, conspersissem, aeri diutissimè exposuissem, imò sent, & vn plures post annos alià Charta Pergamena cooperiri iussissem ; nihil tamen egi : de hoc siat. tam pertinaciter virus illud inhæsit, vt à reliques planè libris is separandus mihi poftea fuerit. Hoc autem salis Ammoniaci, qui vrinæ ineft, fætori est adscri Sal Ammomabendum, quem qui experiri volet, hic salem & calcem viuam in puluerem re- niacus xime fetet dada absque igne, & abfque aqua, quod supra quoque monui, misceat, eo ipso temporis momento puluerem qualibet latrinà fætentiorem experietur.

Sed & sors etiam ad hunc vmbilicum componendum ex intestinis portio Secunda causa forquædam deriuatur : quod licet monstrosum sit, in hominibus tamen subindè san à portione intequoque accidisse Medicorum obseruationibus docemur. Simile quid Beniue- stini ad vm mus 6. de abditis refert: puerum odimestrem se curasse, cuius vmbilicus digitis bilicum de ducta. quatuor excreuerat ad penis similitudinem, ex quo fubinde spiritus erumpebat : vnde medici iudicabant, intestini inde portionem enatam fuisse. Beniuenius carnem eam vinciens, ac singulis diebus ardius deligans, stringensque, non prius destitit, quam præmortuam partem feliciter abstulisset, illàque puerum excrefcentia liberasset.

Petri Pauli Calori Pet. perscripsit Parem, ac geminam ferme historiam pauculos ante dies ad me Medici TiPaulus Calorus dodifs. Tiferni Tyberini, quod nunc duitatem Castelli dicunt, non phernatiu doctiss. ob autem Tiferni Metaurensis, quod vulgo nunc appellatur S. Angelo in vado, Me- seruatio, intestidicus, cuius ardiorem mihi amicitiam conciliauit Carolus Gratianus ex prima- de ni portioria nobilitate eiusdem vrbis, vir & morum iucunditate, & agendorum nego ne ad vmbilicum de tiorum dexteritate plurimis carissimus (à quo nec filius eius Pallas dege- lapsa. nerat) Ant. Mariæ Gratiani Episcopi olim Amerini, scriptis clarissimi Nepos. . Is Ant. Maria, Carolus, & Palurotngai(sepb,lf1625.

MGd Nobili cuidam Tifernatium, natum esse silium cum excrefcentia carnea qua- las Gratiani. dam

58

6

ALIA ANIMALIA NOVÆ HISP. NARDI ANT RECCHI.

dam ad vmbilicum sità, quæ intestini recti extremitatem probe æmulabatur.

Puer hic prima die per anum, intestinorum excrementa in vtero collecta, secundo vero per vmbilicum tantummodo reddidit. Fuerunt qui hunc minime vitalem prædicerent : cum, quia rupta, lacerataq. ea in regione inteftina exiHistori hu ius pro- stimarent : tum, quod stylo ferreo podicis foramen tentatum, vitra trium digressus ac gitorum transuersorum spatium, penetrationem non admitteret. Calorus tafelix exitus. men ad curam vocatus, diuersum sensit, sibique videri dixit, Naturam hic luxuriasse, & aliud intestinum retium ad vmbilicum direxisse. Primo, quoniam ventris crepitus (fit venia verbis, & auribus honor) præter feces, ex vmbilico prodirent : deinde, quia puer nec doloris indicia vlla præberet, nec ventrem tumidum haberet, quas in inteftinorum laceratione adesse figna debebant : postremò, quia nec mater in partu quicquam præter solitum passa fuisfet. Quare se iudicare, vbi excrescentia illa paulisper consumeretur, ductum hunc prorfus obliteratum iri per locum a Natura retrimentis delimatum, eadem deficienda fore. Voluit igitur, vt arctè fasciolà sericeà, omnis illa vmbilici prominentia stringeretur, eaque ignito ferro inureretur, id quod felici cum successu peractum fuit. Post aliquot enim a natiuitate dies, puellus hic, absque eo, quod inteftini recti occlusio interior vllo instrumento chirurgico aperiretur, per idem, veluti naturæ consuetum locum , feces deposuit, lac semper alacriter suxit, nutritus feliciter fuit, hodieque cum annum ferme post natalem suum diem compleuerit, viuic valetque, obliteratà illà omnino excrescentià. Hasc ex Calori datis ad me literis excerpta, Medicorum silijs proponere libuit.

Mihi tamen magis persuadetur, virulentum illum vaporem, Apri carnem contaminantem ex vrinaculo potiùs exhalare. Cui enim vsuiin omnibus prorsus Apris illis Americanis, inteftini portiuncula ad vmbilicum annecteretur, cum Probabile neque intra vterum alui excrementa (quod tamen vefica præstat) neque exesse fætorem hunc tra eundem, per hunc meatum excernantur ? Hoc autem vt credam, alijsque vmbilici ex vase persuadeam, mouent me, quæ apud omnem Lerium in Nauigatione Brasiliensi Vracho lego cap. 9. vbi de fetido quodam animali Sarigoy appellato loquitur, quod obfæprouenire. torem, inquit, a Barbaris non comeditur. Nos autem boc comedimus, extractis prius renibus, vnde fetor ille manabat, Ecce vt renes per quos veluti vrina destillat, omnem similiter animalis huius carnem putore imbuere possint, quod & in nostro Apro contingere poteft. Ceterum benignus lectornon hoc solummodo miraculum Naturas suspiciat,plura fuo loco sequentur in alijs America animantibus , quas in summum nos stuporem rapient. Notat enim idem Lerius eodem loco, nullas in quadrupedum genere animantes, figura nostratibus omnino similes in toto Brasiliensi orbe reperiri. Neque solere Tououpinambaultios ex istis aliquas, rufi perquam raro cicuratas domi educare. Atque de Apro Mexicano hasc fatis.

Locus nunc exposceret, vt de noftri quoque orbis Apris, Suibusq. mitibus, Postremo aliquid produceremus. Verum hasc abundantissimè Aldrouandus vel Dempsteloco de dé rus potius collegit, qui adiri potest. Non possum mihi tamen temperare, quin tibus aliquid. dicé- ue dentibus falcem aliqua ex scriptoribus delibem, cum hos præsertim minaces dum. & emi-

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

659

eminentes in Americano hoc nostro abesse dixerimus, vt vtriusque animalis probe magis differentiapatescat.

ElephantoEt imprimis quidem ex Arist, Hist. anim. cap. 5. Elephantes habent dentes deorsum rù & Apro vergentes, qui proni deuiant. His omnino contrario sunt situ politi Aprini, cum hi. rum dentes contrario exertitam superioris quàm inferioris maxillæ, quatuor planè sursum ; vergant. prosus situ sunt poPropter hos pugnacissimum dicitur animal, accanibus maxime formidandum», siti. quibus etiam ne sedantur, grauiterq. vulnerentur, lorica & Milium. a venatoribus indui, adaptariq. solent. Aprum, priuslquam in aliquem inuadit, dentes exacuere ferunt. Cui rei testimonio est Homerus cum ait, Album acuens dentem. Ælianus lib. 5. cap. 10. Et Gyllius apud euudem ex Oppiano Lib. 3. de venatione. Cum ad terram procumbit, ait, canibus & multis hastis debilatatus, dentem illius inflammato anhelitu tantopere ignescere dicunt , vt si quis de ceruice fletam, detractam ad eiusdem etiam in spirantis dentem admouerit, candens in orbem contrahatur, & aduratur, ac si eo dente canes insectantes attigerit, statim ignita vestigia pelli ipsorum imprimantur.

Fulminei Atque hinc est, nisi fallor, quod antiquitus eodem modo locoq. fulmine afflatas, antiquitus. den& Apri dente sauciatos haberent. Hinc Venus apud Ouidium 10. Metamor- Apridicebátes phoseos. tur.

Fulmen habent acres in aduncis dentibus Apri, Inuisumque mihi genus est.

Nec sine ratione, si fabulis fides esset habenda : cum Adonis tantopere, ob præcellentem formositatem, a Venere adamatus. Apri dente subinguine percussus, interierit, qui in sui postmodum nominis florem commutatus hodieque Flos Adonidis, herbula illa Chamæmelon facie æmulans flosculo suauerubente prae-* dita, à Botanicis appellatur. Quapropter iure merito Martialis dixit.

Dente timetur Aper .

Atqui, vtcunque canibus mortem minetur haec bestia, quos lethaliter non rara Canum & Aprorum ferit, hoc mihi tamen ab amicis venatoribus relatum memini : visam sibi ali- summum quando siluestrem scropham, à pluribus canibus in ventre sauciatam, ex quo est odium. intestina longo tractu prolapsa in terram decidissent, quibus alius canis mordacem interim dentem intulisset, eorumque bonam portionem dum ipsa partim cum canibus luctaretur, partim cursu sibi consuleret, deuorasse . Est enim inter Canes & Apros irreconciliabile odium, quod neque in Ceruos, Lupos, Vulpes, aut aliasieras illi tam infensè exercent.

Aristoteles citatò iam libro cap. 3. Maribus dentes, inquit, plures quam fæminis, vt in genere ouium, suum, caprearum patet. Quæ suo à me loco, perpendentur.

Hoc tamen rectè noui, multò in fæmellis . Suibus, quam maribus minores Minores dentes, illos praecipue quatuor, qui foras exeruntur reperiri. Ego inter Sce- suntminisindenlet* mea Scrophæ agrestis caput probe perpolitum teneo, in quo præter diditos, tes quam iam quatuor exertos, sursum vergentes, aduncos, atque intus haudquaquam in maribus. solidos dentes, hos quoque numero . In maxilla inferiore incilores quatuor Quot denprælongi, & duo laterales dimidio breuiores, septemq. in vtrolibet latere mo tes in Sue nu lares prostant. In fuperiore vero» non nisi quatuor incilores, molares vero in siluestri merentur. vtroque latere octo, serrati omnes, & pectinatim inferioribus molaribus respondentes, visuntur. Erunt igitur dentes omnes simul sumpti, quadraginta quatuor.

660 Animam sui pro sale datam ait Cicero, Chrysippus Galenus & Pliniusque aliméta & medicaméta ex porcis petantur, describunt.

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

quatuor. His voracissimum hoc animal molæ instar omnia alimenta atterit, vt pinguescat, & humano generi non prolisicum modo , sed nutritiuum maxime existit. Hinc rectè Gyllius apud Ælianum : Sus, inquit Cicero, quid habet præter escam, cui quidem ne putresceret, animam ipsam pro sale datam dicit esse Chrysippus : Quam autem salubris fit porcina caro, Galenus, &, quæ inde medicamenta peti possint, Plinius consulantur, ne pleraque tranfcribere videamur , & vt penso nostro, quod in pluribus adhuc Americanis nobis animalibus restat, satisfaciamus.

PELON

ICHIATL

OQV Ouis Peruana.

ITLI

10. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO XPRESSA hæc ouis Peruanæ Icon, picturam fatis bene imitatur, nisi quòd collum hìc paulo clongatius, & ctius sculpi debuisset, ad Camelorum similitudinem . Caput equinum propemodum videtur. Aures erectas antrorfum porrigit. Totius color corporis substauus est, magis tamen in ventre albicat. A capite ad caudam per dorsi spinam linea nigra ducitur. Collum nigricantibus maculis variar. Cauida breuis subsusca, & fæmora versus falcata, atque recurua est. Pili non crispi vt ouilli, vel lanæ similes, verum equini potius ac plani, & veluti ex pictura conijcere licet, molles ac delicati. Pedes bisulci, . vngulæ nigrescunt.

SCHO-