30 |
Monu
Is Athletes’ Alley in het Olympisch Park van Peking, de imposante sculptuur die België aan China schonk, hét magnum opus van Olivier Strebelle? De tijd zal het uitwijzen. De éminence grise van de Belgische beeldhouwkunst broedde bijna een kwarteeuw op de uitwerking van het ingenieuze kunstwerk. Als hij het heeft over de constante spanning tussen droom en daad, weet hij waarover hij spreekt. // DOOR CHRISTOPHE DE SCHAUVRE (TEKST) EN WIM VAN EESBEEK (FOTO’S)
mentaal
inspiratie Audimagazine | 31
onzichtbare
dimen sie
>> Olivier Strebelle evolueerde van keramist tot beeldhouwer van alsmaar monumentaler wordende sculpturen. Door de toenemende omvang van zijn oeuvre, ook in letterlijke zin, maken zijn beelden automatisch deel uit van de publieke ruimte. Strebelles beeldhouwwerken vinden hun weg naar een publiek: in het Antwerpse openluchtmuseum Middelheimpark bijvoorbeeld, op het Schouwburgplein in Kortrijk, in het Europees Parlement en op de luchthaven van Zaventem. Maar Strebelle is sinds jaar en dag ook een grote internationale speler, wiens kunstwerken opduiken in Amerika, Singapore, Duitsland, tot het fraaie Europaplein in Moskou toe.
gens ben ik gaan puzzelen met de compositie. Ik wilde vooral zoeken naar een manier om de vijf ringen uit elkaar te halen zonder afbreuk te doen aan het universele Olympische symbool. Uiteindelijk bood het werken met perspectieven me de oplossing: de kleinere beelden het dichtste bij de waarnemer, de grote beelden verder af.” Gebruikmaken van de eigengereide capaciteiten van het menselijke oog ziet de toeschouwer vanuit een welbepaalde positie de hele constructie in één beeld: de vijf ringen, allemaal even groot. Zo kwam hij uiteindelijk tot dat klassieke plaatje van de vijf atleten met ring, nu al een iconisch beeld uit het Belgische kunstpatrimonium.
De onzichtbare dimensie We ontmoeten de nu 81-jarige kunstenaar in de beslotenheid van zijn atelier in Ukkel, dat verscholen ligt in een door hem aangeplant bos. Hij geeft meteen een laconieke commentaar op de grandeur van zijn werken. “De schaalgrootte van mijn werk is door de tijd steeds gegroeid”, knikt hij met een uitgestreken gezicht dat nog steeds jongensachtige trekken vertoont. “Eerder dan beeldhouwen in de zin van materie bewerken tot een vorm, hou ik er van om ook met ruimtes aan de slag te gaan. Het waarneembare beeld wint aan kracht als de beeldhouwer ook de bijkomende, onzichtbare dimensie gaat bepalen. Het heeft iets magisch om sculpturen zó groot te maken dat mensen erdoor kunnen lopen, er gebruik van kunnen maken, het leven geven.” Het meest recente voorbeeld is Athletes’ Alley, dat, tegengesteld aan wat vaak beweerd wordt, niet geldt als laudatio voor die Spelen, maar eerder als een herinneringsmonument. Het bestaat uit vijf tot abstractie herleidde atleten die de vijf Olympische ringen torsen. De grootsheid die uitgaat van een dergelijk landschappelijk beeldhouwwerk mag dan al haaks staan op zijn ieler wordende fysiek, het belemmert Strebelle allerminst. Zijn geheim? Een creatieproces waarbij hij ideeën laat uitkristalliseren in maquettes. “Aan het Olympische beeld in Peking zijn er 8 maquettes aan vooraf gegaan. Dit was de eerste aanzet”, zegt hij terwijl hij vijf, nog erg figuratieve beelden toont van atleten met Olympische ring. “Vervol-
Staalkaart van vernuft Gebruikmaken van schaalmodellen is voor Strebelle de eerste stap in zijn zoektocht naar bevreemdende, abstracte vormen die hem zo kenmerken. Het is een niet te veronachtzamen proces waarin talent én techniek elkaar versterken. “Voor Athletes’ Alley speelde de videocamera een bepalende rol”, licht de kunstenaar het technische luik toe. “Terwijl de camera gericht is op de schaalconstructie van staaldraad, kijk ik op het televisiescherm om het totaalbeeld te volgen. Het camerastandpunt doet net hetzelfde als het menselijke oog: het perspectief van groot en klein compenseren tot dat éne plaatje. Zo kan ik de staaldraden vervlechten tot één krachtig beeld.” Het technische huzarenstukje zoals het nu in Peking staat, is gestut op imposante cijfers: in totaal is het beeld 160 meter lang, 25 meter breed en 20 meter hoog. “Eigenlijk was het nog groter bedoeld”, bekent de meester. “Ik kan het moeilijk verklaren, maar dit werk vraagt om grootsheid van opvoering. Vergelijk het met een opera: je kan wel componeren op een piano, maar uiteindelijk ontvouwt de pracht van het stuk zich pas als aan de impliciete grootsheid wordt voldaan. De juiste opvoering is cruciaal. Zo ook de maat van mijn sculpturen.” Daarom acht Strebelle het ook onmogelijk dat hij dit staalkaartje van vernuft eerder had kunnen realiseren, de noodzakelijke technologie en software ontbrak. Nu kan het wel. “Een heel team ingenieurs en computerontwikkelaars hebben hier op zitten zwoegen om het geheel van staal in al zijn details uit te vergroten.” >
32 | Audimagazine inspiratie
| 33
34 |
technici
teit
Is de meester moe? De techniciteit van Athletes’ Alley schuilt in het delicate evenwicht van de hele, ruim 120 ton wegende constructie die in al haar rankheid uit de grond oprijst. “De roestvrijstalen buizen werden stuk voor stuk in China vervaardigd. Er zijn 8 verschillende diktes en diameters gebruikt en vooral de verankering in de bodem was een hele uitdaging. Ik ben intussen al 18 keer naar China gereisd om tot de uiteindelijke realisatie te komen. Zelfs last minute vroegen nog tal van details om mijn aandacht.” In zijn dadendrang ging Strebelle nog een stap verder door ook het park, dat rond zijn monumentale kunstwerk ligt, uit te tekenen. Dit liet hem toe om de juiste invalshoeken voor zijn werk te bepalen, deze uitkijkpunten voor het publiek duidelijk te maken én de hele sculptuur nog een extra karakter te geven. “Het wandelpad omheen Athletes’ Alley neemt op zijn beurt de vorm aan van de Olympische ringen”, zegt hij terwijl zijn mondhoeken omhoog krullen om zoveel fijnzinnigheid. En hij illustreert meteen mee te zijn met de internetgeneratie: “Vanuit de lucht gezien krijgt mijn staalsculptuur een extra karakter. Of je het vanuit een vliegtuig zal merken, dat weet ik niet, maar met Google Earth zal je er wel op kunnen inzoomen.” Die fascinatie voor het vogelperspectief is niet uit de lucht gegrepen. Olivier Strebelle is immers een fervent deltavlieger. “Je laten meevoeren
door de termiek, vrij als een vogel met een waanzinnig panorama... heerlijk is dat.” Of het meteen ook een metafoor mag zijn voor zijn carrière, laat hij in het midden. Al weet hij als geen ander hoe moeilijk het kan zijn om gunstige wind te vangen. De aard van zijn oeuvre vraagt steeds weer om intensief lobbywerk. “Dat is vermoeiend. Ik heb er ook schoon genoeg van.” Niet dat zijn stem breekt, maar je hoort dat de dagdagelijkse termiek van de kunstwereld hem intussen op dusdanige hoogte heeft gebracht dat het ridicuul wordt om zichzelf steeds weer te moeten verantwoorden. “Athletes’ Alley is mijn laatste meesterwerk. De meester is het moe.” Hij oppert het met lichte ironie en hecht weinig geloof aan zijn eigen woorden. Dat mag al blijken uit zijn nieuwste schaalmodellen. In de lijn van Athletes’ Alley werkt hij immers naarstig aan een sculptuur voor de Spelen in Londen in 2012. Het is alweer een symfonie in staaldraad; drie sculpturen die het credo van Pierre de Coubertin weerspiegelen: citius, altius, fortius – sneller, hoger, sterker. “Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Dat zal nooit veranderen”, klinkt het haast verontschuldigend. Droom of daad, Strebelle is staalhard in het omzeilen van alle praktische bezwaren. Hij haalt het vuur uit het kleine en put kracht uit het grote. De grootse kunstwerken die hem zullen overleven, zijn het monumentale bewijs. <
inspiratie Audimagazine | 35