Op weg naar slimmere mobiliteit Pistes voor duurzamere woon-werk verplaatsingen op maat van jouw organisatie
Mobiliteit in België: wat brengt het postcoronatijdperk? Sinds het begin van de coronacrisis nam de filedruk rond onze grote steden een ongeziene duik. Stilaan rijst nu de vraag: wordt telewerken echt een blijver in het postcoronatijdperk, of zou het weer business as usual worden op de weg?
Het voorbije decennium bleven de files in ons land stelselmatig toenemen, met een triest record in mei 2018. Maar willen we de klimaatdoelstellingen van Parijs behalen, dan moet onze uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met liefst 35% zakken.
Dus koning auto definitief van de troon? Of omschakelen naar elektrisch rijden? Beide zijn een optie om onze klimaatambities te realiseren. Maar niet om het welbevinden en de productiviteit van je medewerkers op peil te houden. Want samen met de files zullen die ook opnieuw onder druk komen te staan.
Kortom, slimmer woon-werkverkeer is een must. Maar hoe pak je dat concreet aan? In dit e-book gaan we er dieper op in en presenteren we je interessante alternatieven voor de bedrijfswagen.
Willen we de klimaatdoelstellingen van Parijs behalen, dan moet onze uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met liefst 35% zakken.
2
Woon-werkverkeer anno 2020: niets nieuws onder de zon Dat Belgen verknocht zijn aan hun auto, bleek eens te meer uit recent onderzoek van SD Worx (juni 2020). Bij 7 op de 10 staat de auto op de eerste plaats om naar het werk te pendelen.
Wel zijn er opmerkelijke regionale verschillen: in Wallonië kiest 80% de wagen als hoofdvervoermiddel, in Vlaanderen is dit 69% en in Brussel 47%. Trein (29%) en metro, tram of bus (35%)
scoren goed in Brussel, terwijl in Vlaanderen de fiets populair is (20% gewone fiets en 10% e-bike).
Het leeuwendeel stapt in zijn eigen auto. Bedrijfswagens zijn goed voor 14%, waarvan ruim de helft (8%) functiewagens – noodzakelijk voor de job. In Brussel ligt het aandeel privéwagens lager dan in de andere gewesten, bedrijfswagens worden dan weer relatief vaker gebruikt.
Met de eigen wagen
62%
80%
36%
Vlaanderen*
Wallonië*
Brussel*
19%
14%
25%
Vlaanderen*
Wallonië*
Brussel*
Met een bedrijfswagen
Bron: SD Worx Cijfers gebaseerd op een online bevraging van SD Worx in 2020 bij 2500 Belgische werknemers. Tijdelijke werklozen (voltijds) werden niet mee opgenomen in de bevraging. De regio’s hebben betrekking op de plaats van tewerkstelling.
3
Het ziet er trouwens naar uit dat koning auto ook de komende jaren stevig op zijn troon zal blijven. Uit cijfers van automobielfederatie Febiac blijkt dat bedrijven in 2019 liefst 315.557 nieuwe wagens inschreven, of 7% meer ten opzichte van het jaar ervoor. Bovendien laten Belgische bedrijven verstaan dat hun wagenpark de komende jaren zeker niet zal krimpen, integendeel.
7/10 kiest de auto als hoofdvervoermiddel om naar het werk te pendelen.
4
Waarom de bedrijfswagen zo populair blijft Gunstig regime qua sociale zekerheid en fiscaliteit De bedrijfswagen is nog altijd een (para)fiscaal voordelige looncomponent. Sterker nog: steeds meer werkgevers voelen zich verplicht om een salariswagen aan te bieden in de strijd om talent. Bij het leeuwendeel (8 op 10) van de grote bedrijven zit er standaard een bedrijfswagen in het salarispakket. Nochtans bestaan er ook voor de duurzamere alternatieven regelingen die financieel interessant zijn voor werkgever én medewerker. Lees er meer over vanaf pagina “9”.
Duurzame alternatieven? Enkel onder voorwaarden! Uit ons onderzoek blijkt ook dat een kwart van de ondervraagde werknemers zijn auto onder geen beding wil inruilen. Toch blijken er enkele hefbomen te zijn. Zo staat ruim 1 op 4 (27%) open voor duurzame alternatieven als die even snel zijn. 1 op 5 zou dan weer het openbaar vervoer overwegen mocht de dienstverlening beter zijn. En voor bijna 1 op 5 (18,6%) speelt comfort een rol.
5
Onder welke omstandigheden zou je een duurzaam alternatief voor de wagen overwegen voor je woonwerkverplaatsing? 27,1%
Als ik het woon-werk traject even snel zou kunnen afleggen met een duurzaam alternatief
25,1%
Ik zou de wagen nooit (onder geen enkele voorwaarde) willen inruilen
21,2%
Als de dienstverlening van het openbaar vervoer beter zou zijn
18,6%
Als ik het woon-werk traject even comfortabel zou kunnen afleggen met een duurzaam alternatief Als ik mijn woon-werkverplaatsing niet zou moeten combineren met andere privéverplaatsingen (bv. kinderen)
12,4%
Als ik mijn wagen niet nodig zou hebben voor de uitoefening van mijn werk
12,2%
Als mijn werkgever mij een (elektrische) fiets of step (en oplaadpunt) zou aanbieden
9,8%
Als mijn werkgever me een cash compensatie zou geven
9,3%
Als mijn werkgever me een mobiliteitsbudget zou aanbieden waarmee ik een duurzaam alternatief kan kiezen
8.1%
Als mijn werkgever me een fietsvergoeding zou geven
6,9%
Als mijn werkgever me een flexibel loonsysteem zou aanbieden waarmee ik een duurzaam alternatief kan kiezen
6,5%
Als mijn werkgever het abonnement voor het openbaar vervoer volledig zou bekostigen
6,4%
Ik zou de wagen enkel willen inruilen voor een nog groenere, duurzame wagen of deelauto
5,9% 5,8%
Als de infrastructuur rond deelmobiliteit (deelfiets, -step, …) beter zou afgestemd zijn op mijn behoeften Ik was dit sowieso al van plan
3,3%
Bron: SD Worx Cijfers gebaseerd op een online bevraging van SD Worx in 2020 bij 2500 Belgische werknemers. Tijdelijke werklozen (voltijds) werden niet mee opgenomen in de bevraging. De regio’s hebben betrekking op de plaats van tewerkstelling.
Steeds meer werkgevers voelen zich verplicht om een salariswagen aan te bieden in de strijd om talent.
6
Waarom investeren in slimmere mobiliteit loont 1.
Goed voor je medewerkers én je bedrijfsimago
Belgische ondernemingen erkennen de noodzaak van een duurzamere mobiliteitsaanpak, voor zichzelf én hun medewerkers. Want slimmere mobiliteit: •
leidt tot een betere work-lifebalans voor je medewerkers,
•
draagt bij tot een aangename en moderne bedrijfscultuur gebaseerd op duurzame ontwikkeling,
•
draagt positief bij aan je werkgeversimago,
•
versterkt het engagement bij je medewerkers,
•
verhoogt je kansen om nieuw talent aan te trekken,
•
vermindert parkeerkosten en -problemen (bv. parkingcapaciteit, relatie met buurtbewoners).
2.
Goed voor het milieu én je portemonnee
Hoe vervuilender een bedrijfswagen, hoe hoger de belastingen. In het regeerakkoord van De Croo I staat het voornemen om het (para)fiscaal voordelig statuut vanaf 2026 voor te behouden voor broeikasneutrale wagens (elektrisch of op waterstof).
Daarom kiezen bedrijven steeds vaker voor een groener wagenpark. Een lagere CO2-uitstoot betekent een lager voordeel van alle aard voor de werknemer én minder kosten aan werkgeverskant (bv. lagere CO2-solidariteitsbijdragen, hogere fiscale aftrekbaarheid).
Vooral elektrische wagens zijn voordelig. Ze stoten geen CO2 uit, dus je betaalt slechts een minimale CO2-solidariteitsbijdrage van 27,54 euro per maand. Sinds 2020 zijn zowel de wagens zelf als de stroom om de batterij te laden 100% fiscaal aftrekbaar in de vennootschapsbelasting.
Verder investeren bedrijven meer en meer in maatregelen met een ROI op langere termijn. Zo levert de – relatief beperkte – investering in een cursus ecodriving – milieuzuiniger rijden – voor je medewerkers een aanzienlijke daling op van het verbruik en dus de brandstofkosten.
7
Op weg naar slimmere mobiliteit
Alternatieven voor de bedrijfswagen? Heel wat opties Vooral de fiets en het openbaar vervoer zitten vandaag stevig in de lift als alternatief voor een woon-werkpendel met de auto. Maar ook combinatie-abonnementen en het mobiliteitsbudget doen voorzichtig hun intrede.
1.
De fiets
Ruim 4 op 10 (46%) van de werknemers woont binnen een straal van 10 km rond het werk. Voor hen is de fiets het perfecte alternatief voor de bedrijfswagen. De fiets promoten op je werkvloer? Zo trek je je medewerkers over de streep: •
Betaal je fietsende werknemers belastingvrij een fietsvergoeding uit van maximaal 0,24 euro per effectief getrapte kilometer. Een mooie extra bovenop hun nettoloon.
•
Sinds 1 januari 2017 telt deze belastingsvrijstelling trouwens voor fietsen in alle vormen en maten: stadsfietsen, mountainbikes, racefietsen, gewone elektrische fietsen (tot 25 km/uur), speedpedelecs (tot 45 km/uur) … Ook meegenomen: je brengt de fietsvergoeding als 100% aftrekbare bedrijfskosten in.
•
Zodra je medewerkers er effectief (een deel van) hun woon-werkverplaatsingen mee afleggen, beschouwen de RSZ en de fiscus bedrijfsfietsen niet als loonvoordeel. Ze hoeven er dan ook geen RSZ-bijdragen of belastingen op te betalen. Maar haalt je medewerker zijn fiets alleen van stal in de vrije tijd, dan is er wel sprake van een loonvoordeel en zal hij er RSZ-bijdragen op betalen én belastingen volgens de werkelijke waarde.
•
Ook de investering in bedrijfsfietsen zelf is voordelig: vanaf het aanslagjaar 2021 zijn de kosten (inclusief de inrichting van fietsenstallingen en kosten voor onderhoud en herstelling) 100% aftrekbaar.
•
Fietsende werknemers zijn jaarlijks gemiddeld één dag minder afwezig door ziekte. Ze zijn ook productiever omdat ze fitter zijn en minder gestresseerd.
•
Fietsers verliezen geen tijd in de file, dus ze komen niet met vertraging aan op het werk.
•
Je positieve, en vooral duurzame, imago maakt je aantrekkelijker als potentiële werkgever.
9
Van alle alternatieven voor de wagen scoort de fiets het best: 2 op 3 werkgevers werkt met fietsvergoedingen, 1 op 4 biedt bedrijfsfietsen aan, 70% heeft een fietsenstalling en bij 60% kunnen fietsers zelfs een douche nemen. In de publieke sector liggen die cijfers zelfs nog hoger.
Fietsende werknemers zijn jaarlijks gemiddeld één dag minder afwezig door ziekte.
10
2.
Openbaar vervoer
Een sociaal abonnement – de tussenkomst in een abonnement voor het openbaar vervoer – stimuleert werknemers om de auto aan de kant te laten. Als werkgever betaal je geen sociale bijdragen. De regels zijn afhankelijk van het specifieke vervoermiddel: •
Komt je medewerker met de trein naar het werk, dan ben je wettelijk verplicht om een deel van het abonnement terug te betalen – de gemiddelde tussenkomst bedraagt 75%. De wetgever voorziet geen minimumafstand.
•
Ook wie met bus, tram of metro pendelt, heeft recht op een tussenkomst vanaf de eerste kilometer.
Extra interessant is het zogeheten ‘verhoogd sociaal abonnement’. Door zelf de vergoeding voor het openbaar vervoer op te trekken, vermijd je zware loonlasten wanneer je je werknemers een extra wil geven. Via de derdebetalersregeling, tot slot, kun je je werknemer een gratis treinabonnement geven. Wanneer je als werkgever minstens 80% van de abonnementsprijs betaalt, past de overheid de rest namelijk bij.
11
3.
Bedrijfswagen in combinatie met andere vervoermiddelen
Voor bepaalde verplaatsingen kunnen we niet om de auto heen. Maar in veel gevallen is net de combinatie van vervoersmodi interessant. Parkeren aan de rand van de stad, bijvoorbeeld, om je reis verder te zetten met een deelfiets (bv. Velo in Antwerpen, Villo in Brussel, Bluebikes van de NMBS) of het openbaar vervoer.
Met de Railease-overeenkomst met de NMBS combineren je medewerkers dan weer de vrijheid van een bedrijfswagen én het gemak van trein,
tram, bus of metro. Zo kunnen ze 20, 40 of 60 dagen naar het werk sporen, terwijl ze op de andere dagen in hun bedrijfswagen stappen.
De voordelen van dergelijke combinaties zijn legio: het treinabonnement is 100% fiscaal aftrekbaar en omdat ze minder kilometers afleggen, vallen je bedrijfswagens minder duur uit én je spaart bovendien een pak parkeerkosten uit.
Flexibel verlonen – waarbij je werknemers een deel van hun loonpakket zelf kunnen samenstellen – biedt de mogelijkheid om een kleinere bedrijfswagen te kiezen in combinatie met andere transportmiddelen of voordelen. Wil je hier meer over weten, neem dan een kijkje in ons e-book over flexibel verlonen.
12
4. Telewerk Naar aanleiding van de Nationale Telewerkdag in september 2020, bevroegen Vias Institute en SD Worx respectievelijk 1500 Belgen en 500 werkgevers. Terwijl in 2019 ruim 1 op 5 (22%) van de Belgen weleens telewerkte, was dat in 2020 vóór de coronacrisis al bij 1 op 3 (33%) het geval. In september 2020 was dat cijfer verder opgelopen tot 45%.
Bijna de helft (44%) zegt ook na de gezondheidscrisis zo te willen blijven werken. Voor 42% is de
tijdswinst door het wegvallen van het pendeltraject de belangrijkste reden. 31% voelt zich zelfs minder gestresseerd of vermoeid door niet naar het werk te moeten pendelen. Voor 11% is de betere work-lifebalans een argument pro telewerk.
Aan werkgeverskant horen we dezelfde geluiden: bijna 9 op 10 wil in de toekomst telewerk blijven aanbieden. Meer dan 8 op 10 heeft er dan ook positieve ervaringen mee, vooral qua medewerkerstevredenheid, welzijn en autonomie.
“Vanuit ons engagement voor milieu en verkeer, vragen we onze mensen om kritisch na te denken over hun verplaatsingen.” – Cathy Geerts, Chief HR Officer bij SD Worx
13
Ook bij SD Worx – in Antwerpen alleen al goed voor 1150 medewerkers – zien we vooral voordelen. Chief HR Officer bij SD Worx Cathy Geerts: “De cijfers spreken boekdelen. In 2019 telden we dubbel zoveel geregistreerde thuiswerkdagen als in 2015. Vanuit ons engagement voor milieu en
verkeer, vragen we onze mensen om kritisch na te denken over hun verplaatsingen. Soms zijn ze noodzakelijk omdat er een workshop of ontmoeting met een klant gepland is. Maar in veel andere gevallen werken ze beter van thuis uit.”
44% van de werknemers wil ook na de coronacrisis blijven telewerken.
Om telewerk mogelijk te maken, zijn wel enkele veranderingen nodig. Het gaat dan vooral om aanpassingen op het vlak van bedrijfscultuur en technische infrastructuur. We zetten u graag op weg. Check onze themapagina met alle info over telewerk.
14
Thuiswerk of telewerk? Beide termen worden door elkaar gebruikt, maar voor de wetgever is er wel degelijk een nuanceverschil. Een thuiswerker is een arbeider of bediende die van op zijn eigen computer werkt, zonder toezicht of rechtstreekse controle van zijn werkgever. Dat kan van thuis uit, maar ook van op een andere locatie (bv. een coworkingspace). Bij telewerk, daarentegen, voeren medewerkers taken uit zoals ze dat op de werkvloer zouden doen. Hun werkgever stelt hen hiervoor alle nodige tools (bv. computer, internetverbinding) ter beschikking.
15
5.
Glijdende werkuren
Is je bedrijf moeilijk bereikbaar tijdens de spits? Komen veel medewerkers met de auto naar het werk omdat de dienstregeling van het openbaar vervoer niet goed matcht met hun uurrooster? Wanneer het niet echt uitmaakt op welk moment je medewerkers hun werkdag starten, dan valt een flexibele werktijdregeling – zogeheten ‘glijdende uren’ – te overwegen.
Glijdende uurroosters staan garant voor een betere work-lifebalans. Binnen bepaalde grenzen beslissen je medewerkers namelijk zelf wanneer ze hun arbeidsdag en eventuele pauzes beginnen en eindigen. Een vorm van autonomie die ongetwijfeld positief afstraalt op hun engagement.
Voorbeeld Glijtijden Ma
Di
Woe
Do
Vrij
8 u. – 9 u.
8 u. – 9 u.
8 u. – 9 u.
8 u. – 9 u.
8 u. – 9 u.
16 u. – 18 u.
16 u. – 18 u.
16 u. – 18 u.
16 u. – 18 u.
16 u. – 18 u.
Stamtijden (uren waarop iedereen aanwezig moet zijn) Ma
Di
Woe
Do
Vrij
9 u. – 12 u.*
9 u. – 12 u.*
9 u. – 12 u.*
9 u. – 12 u.*
9 u. – 12 u.*
13 u. – 16 u.
13 u. – 16 u.
13 u. – 16 u.
13 u. – 16 u.
13 u. – 16 u.
(*) Ook de verplichte dagelijkse pauze kan glijdend zijn, maar voor de eenvoud en de duidelijkheid houden we het in dit voorbeeld op een vaste pauze van een uur.
16
6.
Het mobiliteitsbudget
Met het mobiliteitsbudget geef je je medewerkers de flexibiliteit om zelf hun mobiliteitspakket samen te stellen uit een waaier aan vervoersoplossingen die jij ter beschikking stelt. Jij beslist welke werknemers in aanmerking komen en welke voorwaarden of modaliteiten je daaraan koppelt. Wel moet je al je medewerkers informeren over de invoering van het systeem. Elke medewerker beslist zelf om al dan niet op het aanbod in te gaan.
Voorwaarden voor werkgever én werknemer Om het mobiliteitsbudget te kunnen aanvragen, moet je minstens 36 maanden minstens één bedrijfswagen ter beschikking hebben gesteld voor minstens één medewerker. Voor startende werkgevers geldt deze voorwaarde niet.
Aan werknemerskant geldt er een wachtperiode: zij kunnen pas instappen wanneer ze in diezelfde periode minstens 12 maanden (recht op) een bedrijfswagen hebben gehad, en minstens 3 maanden ononderbroken net voor de aanvraag. Voor nieuwe werknemers geldt deze voorwaarde niet.
Waarde van het mobiliteitsbudget Het mobiliteitsbudget is gelijk aan de totale werkgeverskosten van de wagen waarop de werknemer recht heeft of die hij inlevert in ruil voor het mobiliteitsbudget. In deze zogeheten Total Cost of Ownership (TCO) zitten de financieringskosten van de wagen vervat, maar ook alle bijbehorende kosten voor brandstof, verzekeringen, onderhoud, CO2-solidariteitsbijdrage, verschuldigde vennootschapsbelasting op niet-aftrekbare btw, niet-aftrekbare autokosten…
Veerle Michiels, mobiliteitsexpert bij SD Worx: “Wil je een voortrekkersrol spelen op het vlak van mobiliteit? Hou in het achterhoofd dat de voorkeuren en behoeften van je medewerkers sterk uiteenlopen. Alvast een opsteker voor het federale mobiliteitsbudget*: 8% spreekt er zich positief over uit, 10% zou een elektrische fiets of step van zijn werkgever overwegen, 7% zou trappen naar het werk in ruil voor een fietsvergoeding, 6% wil het openbaar vervoer gebruiken als de werkgever het volledig financiert en bijna 6% ziet wel iets in een deelauto. Het goede nieuws is dat al deze duurzame alternatieven passen binnen de tweede pijler van het mobiliteitsbudget* en een erg gunstige (para)fiscale behandeling genieten.” (*) De werknemer kiest een milieuvriendelijke wagen in combinatie met duurzame alternatieven (bv. openbaar vervoer, fiets).
17
Budget inzetten binnen 3 pijlers Pijler 1: milieuvriendelijker wagen Concreet gaat het om een auto die aan strenge emissienormen beantwoordt. Zo mag de CO2-uitstoot maximaal 95 gr/km zijn. De gekozen wagen geniet dezelfde gunstige sociale en fiscale behandeling als de ‘gewone’ bedrijfswagen. Pijler 2: duurzame mobiliteit Keuzes binnen deze pijler zijn volledig vrijgesteld van sociale en fiscale lasten. Een kleine greep uit het brede aanbod: •
Zachte mobiliteit: aankoop, huur, lease en onderhoud van een (elektrische) fiets, (elektrische) step …
•
Openbaar vervoer: abonnement op naam van de werknemer en voor woon-werkverkeer …
•
Gedeelde mobiliteit: deelfietsen en -auto’s, huurwagen voor max. 30 kalenderdagen per jaar …
•
Huur/intrest hypothecaire lening indien max. 5 km afstand tussen woon- en werkplaats…
Pijler 3: restsaldo in cash Een eenmalig geldbedrag dat wordt uitbetaald op het einde van elk kalenderjaar. Het restsaldo is vrij van belastingen, maar wel onderworpen aan een bijzondere werknemersbijdrage van 38,07%.
18
Een brede waaier aan vervoersmodi binnen flexibel verloningspakket Met het Flex Income PlanTM (FIP) Mobility biedt u uw medewerkers een budget dat ze in functie van hun persoonlijke behoeften kunnen spenderen aan een brede waaier transportmiddelen. Ook een bedrijfswagen kan daar deel van uitmaken. FIP Mobility heeft geen impact op je loonkosten en is sociaaljuridisch volledig waterdicht.
Bovendien mikt het mobiliteitsbudget binnen FIP niet uitsluitend op werknemers met een bedrijfswagen. Het kan dus het pendelgedrag van je werknemers in het algemeen positief beïnvloeden. Uit recent onderzoek van SD Worx blijkt dat bijna 1 op de 5 (18%) van de werknemers zonder bedrijfswagen zijn woon-werkpendel anders zou organiseren: •
33% daarvan zou kiezen voor de combi van fiets, openbaar vervoer en/of wagen,
•
29% zou volledig overschakelen naar de fiets,
•
17% zou nog altijd dagelijks in zijn auto stappen,
•
14% zou het openbaar vervoer nemen.
Meer weten over mobiliteit binnen flexibel verlonen? Ontdek er alles over in ons e-book over flexibel verlonen.
19
Tot slot: wordt corona dé gamechanger? “De bedrijfswagen blijft een uitermate interessant (para)fiscaal loonvoordeel”, besluit Veerle Michiels, mobiliteitsexpert bij SD Worx. “Het federale mobiliteitsbudget is zeker een stap in de juiste richting, maar voorlopig blijft de grote doorbraak uit.”
Komt die er dan wel in het postcoronatijdperk? Veerle Michiels: “Deze gezondheidscrisis heeft ons in elk geval geleerd om kritischer na te denken over onze mobiliteit. Laat ons hopen dat dit nieuw aangeleerde mobiliteitsgedrag het mobiliteitsbudget dat extra duwtje in de rug geeft.”
Eén ding is alvast zeker: om duurzame mobiliteit te stimuleren bij je medewerkers heb je als werkgever de keuze uit een breed palet aan oplossingen. Leg de puzzel op maat van jouw organisatie en geef de tevredenheid van je medewerkers een boost.
20
“Deze gezondheidscrisis heeft ons geleerd om kritischer na te denken over onze mobiliteit.” – Veerle Michiels, mobiliteitsexpert bij SD Worx
Een motiverend en slim mobiliteitsbeleid uitstippelen? SD Worx helpt je om je mobiliteitsvraagstuk onder de loep te nemen en de lijnen van een doeltreffend beleid uit te tekenen. We hebben een aantal oplossingen in huis waarmee je vandaag al het verschil maakt, zoals FIP Mobility en het Bike Mobility-plan. Of doe een beroep op onze mobiliteitsconsultants voor praktisch advies. Neem contact met ons op via mobility@sdworx.com
21