1984 - Nummer 117 - november 1984

~\ .~ ~~lA~.

~~~1~1J ~~ '0:' l.l~ L '

BlAD VAN DE ECONOMISCHE FACUlTEIT AAN DE UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM

IEall&IIE

IE all&111I II EEl

Pieter Boot Adriaan D/""rr"'~:tei Marcel Herman P. Kreulen Marcel Michelson Ruurd Mulder Diederik Ogilvie Marleen Janssen Groesbeek

Je zult toch maar landsadvocaat zijn. Misstappen van bewindslieden moeten Juridische op weg van beleid moeten verwijderen.

Wat voor een mening zo iemand er op no houden? Voor d ng van bouwplannen voor een kernreacfor heb je veel aan een voorstander van kernenergie. Is er voor verdediging van beschuldigingen door ndslieden het eens is met inhoud van dergelijke uitlati Waarschijnlijk niet. De advocavoor Een proces is een gevecht voor maijkhebbenisnietvan . gelijkkrijgen is deal.

Door verdienen mensen hun brood mee, en hoe de show te het so Als dit blijft zitten en nterviews bl geven, kan mr. Korthals Altes nog heel wat verdienen.

lIalE5 Jodenbreestraal 23 Kamer 1339 1011 NH AmsterdaM telefoon: 5252497

Adreswil:dgil1gen: Studentenadminislralie Jodenbreestraat 23 1OJI NH Amsterdam

Readies De redactle sleit zich open voor reaelies, behoudl zich echler hel reehl voor deze in Ie korten.

omslag: Eredoctoraat Den Uyl

1IIIIIIua Advertentietarieven zqn op aanvraag verkri jgbaar.

Opdrochten bij voorkeur schl.ftelijk aan de redaetie richlen.

Voor lelefonische

(020) 525 2497 5254134 (02209) 1818 (Ruurd Mulder) Rostra verschijnt acht keer per in een oplage van 2500 exemplaren.

von Hell

alUI Kaa'

Nwe Herengr.61, Amsterdam.

262908

Van Stuijvenberg met emeritaot, DEO Een dikke MM naar een heilstaat, Wim Groot 200 oe, Hans Oostendorp Macro, MJG, MK Ecoline, Steven Adolf Road en Daad: UHD problemotiek, Marcel Michelson

pag pag pag pag pag pag pag

3 5 6 7 8 11 15

van Stuiivenberg met emeritaat 'Een mens doet geen wetenschappelijk onderzoek met z'n hoofd .. ' Bijna zestig jaar geleden begon Jo von Stuijvenberg zijn 'carriere' aan de plaatselijke HBS von Tiel. Hij promoveerde in' 47 te Rotterdam en werd lJiteindelijk hoogleraar in de economische geschiedenis aan de Universiteitvan Amsterdam. Op maandag 26 november neemt hij definitief afscheid . Rostra blikte samen met de hoogleraar terug.

'Ha, een 79, do's een goed jaor', aldus Van SIuijvenberg mel een lichl 'Beluws' occenl, loen we hem hel bij grole inlerviews gebruikelijke presenlje overhondigden. Dol wos dil keer een 'Choleou Bel-Air Loclolle'. Een ' oppellolion conlrolee', die Van SIuijvenberg als redelijk wijnkenner wei kon waorderen .

Tijdens hel gesprek kwam 01 gouw een ondere li efhebberij van de emerilus ler sprake, de grafologie, dOl wil zeggen de kunsl om uil iemonds hondschrift z' n karakler Ie bepolen .

Prompl kreeg de prof dan ook enige aonlekeningen van ondergelekende onder ogen mel de vraag of hij er even naor wilde kijken. Die vluchlige blik leverde zowaor een posilief oordeel op. Van SIuijvenberg voegde eraan lo~ , dOl grafologie sowieso wei een be moedigende bezigheid is, omdal de uilkomslen over hel algemeen niel negalief zijn. Op de vraog of hij z'n kennis wei eens op sludenlen hod loegepasl, anlwoordde hij nadrukkelijk: ' nooil! '. Slechls â‚Źlen keer gebru ikle Van Sluijvenberg de grafologie in zijn pr ivesfeer en dOl was b ij een meningsversc h il. De persoon mel wie hij kweslie had, bleek nogal gefrusIreerd Ie zi jn en dOl maokle veel duidelijk, volgens Van SIuijvenberg .

Studenten Zijn kennis von de grofologie kon Van Sluij' venberg ook vrij moeilijk op sludenlen loepossen , omdal hij ollijd mondeli ng lenlamineerde. Oil in hel belong von de sludent. Von SIuijvenberg :'k ijk, schriftelijk lenlomens ofnemen is heel bewerkelijk, zeker ols je hel goed wilt doen . Dus blijfl eigenlijk aileen de keuze over l ussen mondeling en 'multiple choice'. En hel bezwoor von 'mulliple choice' is dOl hel niel kon woorderen. Hel geeft be I~ngrijke vrogen niel meer gewichl don minder belongrijke. Nu is mondeling heel subjeclief, dOl weel ik, moor zoals een Amerikaonse legen me zei 'one musl Irusl his own judgement' . Ook speell hel elemenl van de ervorlng naluuriijk een hele grole rol. Wal ik overigens wei al l ijd oan de kondidoal vroeg, voordal ik hel cijfer gof, was ' wol vindl U er zelf von?'. En don bleek dol sludenlen zelf heel goed hel resulloal wislen. Sludenlen zalen zelfs vaok Ie loog mel hun oordeel' .

Van SIuijvenberg heeft don ook nooil losl gehad en nooil een sludenl gehod, die uil onlevredenheid mel z'n cijfer een beroepsprocedure began . Hierbij speell ongelwijfeld een rol, dol de prof hel altijd goed mel sludenlen heeft kunnen vinden ..

Professor van SIuijvenberg vindl niel, dOl er 'Ie veel ' sludenlen zijn. Wei maokl hij zich zorgen over hel loenemend aanlol doclorandussen, dol geen werk vindl. Van SIuijven-

berg : ' ik ben er niel gerusl op of wij niel bezig zijn mel hel kweken van een ' afgesludeerdenprolelariaot' . InleliecI is nodig en de goeden moelen zonder meer een kans krijgen.

Hoe evenluele selectie echler zou moelen plaolsvinden als je hel oonlol sludenlen in een bepaalde sludierichling zou willen verm inderen, weel ik niel prec ies. Geen gelool in ieder gevol en ook hel inkomen mag absoluuI geen rol spelen'.

Democrotisering Ondonks hel overschol oan afgesludeerden en hel feil, dol proklisch iedereen die wit ook kan sluderen, gelooft Von SIuijvenberg niel, dOl de universileil z' n eliloire korakler kwijl is of ooil kwijl zal roken . Een hoogleroor zol 01lijd op basis van zijn kennis en zijn preslaties een zekere slalus behouden .

Ais hel aan Von SIuijvenberg had gelegen, don zou de hoogleraar nog wei wol meer 510Ius en zeker wal meer mochl behouden mogen hebben . De democralisering op de universileilen had wal hem belreft niet zo nodig gehoeven . Sludenlen mogen zeer zeker insprook hebben, moor meebes lissen ochl hij niel noodzakelijk. Sludenten zijn ofnemers van welenschoppelijk onderwijs en bovendien moor belrekkelijk kort oan de universileit verbonden, beargumenteerl Von Stuijvenberg .

Of schoon de emerilus hel dus in pri ncipe niel zo zag zillen, ging hij loch meedoen oon hel gedemocroliseerde unversileilsbesluur. 'Je moet nooit oan de kanl goon sloon, dOl is hel slomsle, wal je kunt doen' . Van SIuijvenberg zal in de faculleils- en in de universileitsraad .

Door die aclivileilen verkreeg hij e.en grondige kennis von allerhande reglemenlen. Die kennis kwam hem laler goed van pas bij diverse beroepsprocedures, die hij zelf in hel verleden begon .

Bestuur Door zijn ervaringen in de faculleits- en in de universileilsraad en door z'n ervaringen in andere funclies, heeft Van SIuijvenberg zo z'n ideeen over hoe een universileil besluurd zou moelen worden. De professor : 'Je moel een universileil slerker don op hel ogenblik 'runnen', alsof hel een onderneming is. En dOl brengl mel zich mee, dot degene die door werken gecontroleerd moelen worden. Dot moel echler wei mel enige zorg gebeuren . Ik zou willen pleilen voor een menselijke benadering . Je moel bijvoorbeeld een malige pu blicist zien in zijn leefomgeving. En de vraag moel dan zijn, wal kunnen wij doen om Ie zorgen, dOl zo iemand in zijn werk meer tot zijn rechl komt. En hoe kunnen we proberen

zo iemand Ie handhaven, want dOl moel uileindelijk hel doel zijn ' .

'Je moel in ieder geval zorgen voor een 51 imulerende sfeer, een oplimislische omgeving. Je kunl allijd nog goon zillen Ireuren'.

Ook op andere punlen heeft Van SIuijvenberg enige moeile mel de huidige gang van zaken op de universileilen . 'De koslenfaclor van hel voorlbrengen van welenschappelijk onderwijs en onderzoek wordlaan de universileilen onderschal. Er is overigens ook nog . nooil nagegaan, wal een uur vergaderen ei genlijk kost' . .

Korlom, de prof heefl een zakelijke kijk, die je eerlijk gezegd eerder zou verwachlen bij een no-nonsense bedrijfseconoom dan bij een wal filosofische ingeslelde hoogleraar economische geschiedenis.

Over de financiering van welenschappelijk onderzoek zegl Van SIuijvenberg ook nog hel volgende: ' Op hel minislerie vraagl men zich of, wal wordl er mel mijn geld gedaan?

Wordl hel wei go~d besleed? Op zich vind ik dOl een hele legilieme vraag. Mel de wijze, waarop men nu hel â‚Źlen en andere wil ' conIroleren' en dan vooral mel de voorwaardelijke financiering, ben ik minder gelukkig . Je kunl je afvragen of daarmee wei de omslon digheden zijn geschapen, waorin je crealieve orbeid kunl verwochlen. Men houdl niel voldoende rekening mel de aord van welenschoppelijk onderzoek. De individuele onderzoeker kon bij de voorwaardelijke finonciering niel 101 z' n rechl komen en misschien moelen we hel wei juisl von die individuele onderzoeker hebben' .

NEHA Een funclie, die Van SIuijvenberg naasl z'n hoogleraorschap vervulde, was het direcleurschap van hel Nederlands Economisch Hislorisch Archief. Een funclie, die Irouwens slrikl genomen niels Ie maken heefl mel Van SIuijvenbergs hoogleraarschap.

In hel NEHA, de economisch-hislorische bibliolheek, sloan 70.000 boeken verzameld op hel gebied van economische geschiedenis.

Hel is een unieke bibliolheek en de enige grole, belrekkelijk volledige economischhislorische bibliolheek op het vasleland van

v. Sluij venberg

3

Europa. Slechts !wee bibliotheken ter wereld zijn vergelijkbaar en dat zijn die van de 'Harvard University' en de 'Goldsmilh library' in londen . Het NEHA loopt momenteel echter gevaar. Van Stuijvenberg : 'Op het ogenblik liggen de kaarten zo, dat er niet voldoende geld aanwezig is en niet vastligt of dat er in de toekomst zal zijn om de bibliotheek normaal open Ie houden en dat is een treurige zaak .

Van Stuijvenberg heeft wei begrip voor hel slandpunl van de faculteil. Deze is van mening, dat het NEHA hel facullaire be lang overschrijdl en dat de universileil moet betalen. De universileit wil echler aileen belalen als het ministerie meebelaalt en het路ministerie is nou eenmaal niet zo scheutig meer.

De faculteit had echter volgens Van Stuijvenberg kunnen zeggen; dit is zo'n belangrijk en, uniek geval, daar maken wij geld voor vrq.

Daar had de faculteit dan trots op kunnen zijn aldus de emeritus. Vervolgens benadrukt hij nogmaals hoe betreurenswaardig ' hij deze zaak vindt en dat hi! b~slist . in het midden laat bij wie de schuld Ilgt. En, la, wat is schuld', voegt hij eraan toe.

Wetenschap Of schoon Van Stuijvenberg zich dus veel met besluren heeft beziggehouden, was hij toch in de eerste plaals welenschapper. Over wetenschap bedrijven zegt hij: 'Een mens doet geen welenschappelijk onderzoek mel z'n hoofd, maar werkl met z'n gehele persoonlijkheid, met z'n he Ie gemoed. Een wetenschapper kan dan ook nooit helemaal objecl ief zijn. Daar gaat mijn afscheidsrede ook over . Die heeft als litel ' Subjectivileil en paradigma in de economische geschiedenis'. Een m isschien niet voor iedereen even 'pakkende'lilei.

'Ik heb ook allijd ieder jaar voor de kandidaals-sludenlen een college gegeven over de vraag 'wat is economische geschiedenis?'. Dol ging over hel idee of je een obiectief geschiedsbeeld kuni krijgen en dal kan niel en dot ging ik dan bewijzen'.

KomI U daarmee niel op hetterrein van professor Klant?

'Zeker, maar Klant, een gr661 man, had allang verplicht moeten zijn. Kennistheorie is de basis van de gehele welenschapsbeoefening. Sludenlen moeten daar kennis van nemen of ze willen of niel, zodal ze zich rekenscha~ kunnen geven van waar ze mee bezig zijn.

Een ander yak, dal Van Stuijvenberg graag verplichl had gezien, was z'n eigen yak, economische geschiedenis. De prof: 'Een goede econoom behoort economische geschiedenis gehad te hebben . Zonder economische geschiedenis krijg je kreupele economen. Wal weet bijvoorbeeld een normale sludenl van de aard en de geschiedenis van hel kapilalisme, een kreel die iedereen voor in de mond ligl'.

Mentaliteit Wanneer je mel Van Sluijvenberg praat over kapitalisme, kom je al gauw op de kapi1(]listische menlalileil en de 'de these vein Weber' .

4

Op de vraag, wat nu eigenlijk de oorzaak is van onze huidige, gigantische welvaarl, anlwoordl hij dan ook : 'in de eersle plaals dil, dal dingen een oorzaak hebben is een hypoIhese, wanl bewezen is hel nooil. Verschijnselen kunnen ook sponlaan onlslaan. En verder is hel onder andere een kweslie van menlaliteil. lemand wordl aileen maar rijk, als hij rijk wil worden. Onze samenleving doel een beroep op de individuele mens, die moet concurreren en voor zichzelf dienlle zorgen .

Die menlalileil is in de loop van joren gegroeid . In minder ontwikkelde londen overheerst net zoals bij ons vroeger de trodil ie en niet de kopilalislische mentaliteil om naar een hoog inkomen te streven . Echler, het staat voor mij niel vast, dal de moderne maalschappij meer geluk bij de mensen heeft gebracht dan de vroegere, op tradilie gebaseerde maatschappij'.

Vervolgens wijst Van Sluijvenberg dan nog op de psycholoog Erich Fromm . Deze slelde, dal werkiusl en de behoefte om actief Ie willen zijn best eens zouden kunnen voorlvloeien uil gevoelens van angsl en eenzaamheid.

Inmiddels is wei min of meer gebleken, dal de emerilus bij z' n aonpak von wetenschappelijke problemen kiesl voor een verba Ie, inslilulionele benadering. Ofschoon hi j in z'n proefschrift als eersle de regressie- en correlalieberekening gebruikle, is hij slechls voorstander van hel gebruik von de wiskunde, zolang dal mel mole gebeurl. Wanneer de ge'hele economische geschiedenis in formules opgaat, don gaat hem dat te ver. En soms moel je zijns inziens bij wiskundige economie zo en6rm obslraheren, dOl je de he Ie band met de werkelijkheid verliest.

Aan hel einde van het interview hodden we het nog even over Van Sluijvenbergs kijk op 'de geschiedenis' . Hij cileerde mel een zekere instemming Burckhardl, een Zwitserse culluurfilosoof uil de vorige eeuw : 'Wir wollen durch Erfahrung nicht sowohl klug fur ein onder mol als weise fur immer'.

Een oordige en belezen man, die professor Van Sluijvenberg .

RM, DEO

Leven en werk In de bundel 'economie dezer dagen', woarin Van Stuijvenberg een arlikel publiceerde, staat over hem ter introduclie hel volgende: 'J.H. van Sluijvenberg heefl 'de' Ihese van Weber (handelt over de invloed van de calvi nistische ethiek op de kopitalislische menlalileil - RM) van 1936 of overpeinsd. Dit impliceerl treffender zijn curriculum dan een vermelding van zijn wetenschappelijke arbeid of een opsomming van de opeenvolgende verschijningsvormen, waaruil hel beslaal' .

Van Sluijvenbergs carriere volt echter als volgl kort somen Ie vatten . Geboren in 1915 in de Beluwe, gepromoveerd in de economische wetenschoppen Ie Rotterdam (1947); proefschrift 'Enkele aspecten van de kersenleell in Nederland'; landbouweconoom; hoofd afdeling Tuinbouw van hel landbouw-Economisch Inslituut 19491954; leclor cooperatiewezen Universileil van Amsterdam 1951-1960; gewoon hoogleraar ecanomische en sociale geschiedenis Rotterdam 19541967; builengewoon hoogleraar soci ale en economische geschiedenis Koninklijke Mililaire Academie 1962; gewoon hoogleraar economische geschiedenis Universileil van Amsterdam 1967; direcieur Nederlands Economisch Hislorisch Archief 1970.

Boeken: 'Hel cenlraal bureau' - 1949, 'De bloemisterij in Nederland' (red.) 1961 'De Nederlandse economische hog~school 1913-1963', 'Honderd jaar margarine (red.) 1869-1969', 'De economische geschiedenis van Nederland' (red.) - 1979.

tEen dikke onvoldoende De eerste keer dot ik een boek las van F. Hartog was eigenlijk per ongeluk. Ik kochttwee jaar geleden 'De economie, de macht en de mensen' in de veronderstelling dot het een werk van onze Hartog betrof.

Dit keer zond de uitgever trots een exemplaar van 'De helft plus â‚Źlen. Haalt onze democratie 1994?', door prof. dr. F. Hartog. Ik verwachtte een doorwrochte verhandeling over onze democratie. Ik kwam wederom bedrogen u it.

Wanneer we doorgaan op de ingeslagen weg dan haalt onze democratie 1994 niet. Dot is de strekking van Hartogs vlugschrift.

Onze democratie geeft de mogelijkheid aan meerderheden om een minderheid uit te bui ten. Die minderheid wordt gevormd door de rijken. De rijken zijn degenen die creatief zijn. De rijken worden verjaagd door ons progressief belastingstelsel. Dus we eten het zaaigraan op. Ons democratisch besluitvormingsproces moet zodanig worden gewijzigd, dot de besluiten worden genomen door een gekwalificeerde meerderheid. Dit zou kunnen door de SER beslissingsbevoegdheid te geven. Niet de huidige SER, maar een SER uitgebreid met vertegenwoordigers van Het Kapitaal.

Dot is de boodschap die Hartog ons te vertellen heeft in een zwierige stijl die wellicht niet zou misstaan bij het bitteruurtje, maar die ik niet gebundeld verwachtte onder de vlag 'prof.dr.' ! Zelfs de lezer die het met de opvatting van de heer Hartog eens is, zal toch steeds fronsend de wenkbrauwen op moeten trekken en roepen: 'bewijs, professor, waar is uw bewijsvoering!' Die ontbreekt vaak.

Revolutie Zo komt hij tot de volgende illustratie van zijn standpunt dot het progressief belastingstelsel fout is .

In de franse revolutie streed men voor Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap . Dot klinkt nu vreemd , want vrijheid en gelijkheid zijn onverenigbaar (stelt Hartog). Men moet echter weten dot de fronse revolutie een opstand was van burgers en arbeiders . De burgers streden om vrijheid, de arbeiders streden voor gelijkheid . Toen de vrijheid (von een overheersende odel) voor de burgers was bereikt verschoof de aondacht geheel naar gelijkheid.

Daarnaast mogen we von Hartog nlet vergeten dot men destijds streed voor 'gelijkheid voor de wer en niet naar eenzelfde inkomen.

Het bovenstaonde vormt de eerste stop van de illustrotie. De tweede stop is te vinden in het volgende citoot: 'Het 18de eeuwse gelijkheidsideaol werd bereikt geacht als aile bevoorrecht ing zou zijn weggevallen. De verschillen die don nag overschieten, zijn verschillen die voortvloeien uit prestaties. Ais men die ook nog wil wegwerken wortJt het gelijkheidsideaal neergehaald tot afgunst op degenen die meer presteren. De gedochte is dan niet: hoe zou ik dot ook kunnen bereiken, maar: hoe pak ik hem dot of? Dit laatste kon, door de stemmen van de meerderheid te gebru iken om de minderheid te beroven van de vruchten van hoar

presta ties. Creativiteit berust immers altijd bij een minderheid. Dot de meerderheid mede profiteert ols zij de creatieve mensen niet wegtreitert naar het buitenland, is don uit het gezicht verdwenen. De horizon von de meerderheid is zo kort geworden dot zij het zaaigroan opeet. Aileen het streven daarnajlr kan 01 verkeerd werken wegens het naar boyen komen van afgunst ols drijvende krocht: hij heeft meer don ik en ik kan er beter van worden als ik hem dwing dot meerdere aan mij of te staan. Maar ols dot meerdere verkregen is door meer te presteren, worden beiden armer von zo' n handelwijze.' (biz. 31, cursivering door mij).

Rechtvaardiging De vroag die zich nu 'o pdringt is of het nivelleringsstreven in Nederland wordt gedreven door afgunst op degenen die meer presteren.

Hartog vindt van weI. Ik denk dot hij het een en onder over het hoofd ziet. Bijvoorbeeld een gelijkheidsideaal vertaald als het streven noar een zelfde inkomen.

Waar komt dot vondaan? Hartog loot de rode harden onder leiding van Marx oprukken en verwijt hen te streven noor een zelfde inkomen. Marx wenste werken noar kunnen en inkomen naor behoefte.

Ook binnen de huidige nederlandse politieke constellatie kan ik het streven noar een zelfde inkomen niet plaotsen. Wei hoort men van een basisinkomen, van minimuminkomens en zelfs van een gemiddeld inkomen maar niet van een zelfde inkomen .

Zelfs wanneer we dit door de vingers zien dan is er vol gens Hartog sprake van een niet creatieve, weinig presterende meerderheid die ' wegwerkr, 'afgunst heeft', 'afpakt', 'berooft', ' wegtreitert', 'zaaigraan opeet' en ' dwingt' . Kortom , een monsterlijk volk eet de innovators op.

Ik heb moeite met deze simpele voorstelling van zaken . Zelfs wanneer we de door Hartog gehanteerde tegenstelling vrijheid versus gelijkheid overnemen , dan nog volt niet in te zien waarom 'de burgers' - eenmaal bevrijd van de overheersende ode I - ook gevrij waard rook ten van hun morele verantwoordelijkheden.

Daarnaast veronderstelt Hartog impliciet dot aile meerinkomens voortvloeien uit meer presteren. Is dot wei zo? Daarenboven; is de beloning voor meer prestatie een rechtvaardige beloning? Wat is meer presteren? De produktie-arbeider die overwerkt, presteert die meer of langer? Ik weet het niet. Hartog weI. Hij veronderstelt dot iemand meer presteert wanneer hij een hoger inkomen heeft. Hij stelt bovendien dot een werkloze die een uitkering wenst een treiteraar is die

de produktieven uit de maatschappii \ pest omdat hij via een kamermeerderl geld afpakt van de riike minderheid.

Het nivelleringsstreven in Nederland - voorzover dot er nag is - wordt niet gedreven door afgunst; het wordt gedreven door een rechtvaardigheidsprincipe. Een principe dot stelt dot er gelijke beloning voor gelijke p~estatie moet ziin, dot stelt dot zij die niet in staat zijn te presteren toch in staat dienen te ziin om te leven, dot stelt dot de sterkste schouders de zwaarste lasten moe ten dragen.

Hartog schrijft voor een groepje mensen met sterke schouders dot moe is en de last niet verder wenst te dragen. Om die mensen te helpen komt hii met een interessante constructie, gebaseerd op de zoveelste verkrachting van Plato's Republiek.

Het is bekend dot in de Republiek van Plato de maatschappij zodanig is ingericht dot een ieder die funkties vervult waarvoor hijlzij het meest geschikt is. Daarnaast ziin het slechts de filosofen die het beleid uitdenken omdat de anderen daar onvoldoende geschikt toe ziin.

Hartog is niet de eerste om Plato's orgumenten te gebruiken om te stellen: wij zijn de f ilosofen; de anderen ziin niet geschikt genoeg om beleid uit te denken!

Want wat vergeet de huidige parlementaire democratie? Het kupitaal. Daarom komt Hartog met een nieuwe constructie waarin ten eerste beslissingsbevoegdheid aan de SER YJordt toegekend, want door zitten de deskundigen (filosofen) . Ten Iweede moet de SER worden uilgebreid met vertegenwoordigers van beleggingsfondsen . Zodoende krijgen werkgevers en kopitaalverschaffers de meerderheid in de SER en een gekwalificeerde meerderheid in de democratie.

Zo hoorl her ook, volgens Hartog.

Moraal Dot ik het niet met een schriiver eens ben is geen schokkend feil. In dit geval echler maak ik me eveneens kwaad om een verschiinsel dOl ik wei schokkend acht. Het verschiinsel dot persoonlijke gekoeslerde hersenbroedsels onder de academische vlag aan de man worden gebrachl. De heer Hartog is professor, do: houdt in dot er van hem wordl verwacht dOl hij zijn bevindingen degelijk onderzoekt en zijn stellingen met argumenlenl onderbouwt. De gevoelens en vermoedens van een prof. dr. hebben geen academische waarde . Ik ben er dan zwoar op tegen dOl dit boek is verschenen met de litels en niet, zoals terecht bij 'De economie, de macht en de mensen', onder de naam Floor Hartog. Met Floor kan je her oneens zijn, prof. dr. F. Hartogs argumenten moeten w o rden getest. Dot is een groot verschil. Zeker bij iemand die aan zijn titel de status van platonisch filosoof ontleenl en de lezer een dergelijk produkt voorschotelt.

Misschien moet ik berusten in de opmerking van een Harlog-kenner; dol de oude seniele baas hel nu letterlijk en f iguurlijk niet meer zo goed ziet. Ook dot weet ik niet. Wei weel ik dot dil boekje gaol sloan verkleuren in mijn boekenkast tOl dot ik het opeens niel meer vinden kan .

MM De helfl plus een. d oo r prof.dr . F. Harlog, Elsevier 1984, f 24,90

5'

Zoeken naar een heilstaat Hoe komt het toch dot zovelen de laatste jaren spreken over de lange golf of Kondratieff in de economie en zo weinigen nog over de coniunctuur? Deze vraag kwam in mij op bij het lezen van J. R.M. van den Brinks boek 'Zoeken naar een Heilstaat', waarin de vierde Kondratieff (1936-heden) fungeert als de logos in de na-oorlogse economische, politieke ~n culturele ontwikkeling van ons land.

Neem bijvoorbeeld de mogelijke oorzoken von de Kondratieff-cycli: de op- en neergoonde bewegingen in de goudproduktie, de exploitotie von technische innovoties (spoorwegen e.d.) of nieuw ontdekte londen zijn ollemool genoemd ols oorzoken von lange golf fluctuoties in produktie en prijzen in de vorige eeuw. Volgens Von den Brink wordt de vierde Kondratieff gedomineerd door struktuurveronderingen von de sociole instituties (toenemende overheidsbemoeienis, groei von de collectieve sector, emoncipatie e.d.). Moor zijn dit ollemool niet zuiver toevollige verschijnselen? Is niet elk von de go 1yen het gevolg von dezelfde krochten?

Bestoot er een kons dot zo'n cyclus von vijftig joar zich oltijd zol voordoen? Kunnen we deze golven extrapoleren? Woorom zijn er binnen deze golven nog conjunctuurverschijnselen te constoteren? Allemool vrogen woorop de aonhongers von de Kondratieff geen ontwoord geven.

Desolniettemin is het boek von Von den Brink een bijzonder erudiete poging de ontwikkeling von de Nederlondse economie gedurende de lootste vijftig joar te beschrijven in het licht von de bestaonde mootschoppelijke en politieke stromingen en hun ideologen. Zelden komt men, zeker in Nederland, iemond tegen die fi losofische, economische en culturele opvottingen zo weet te verbinden met historische en octuele ontwikkelingen dot men met recht von een visie kon spreken, en een en onder ook nog in de vorm von een helder en leesboar verhool weet te gieten.

Een voorbeeld von die eruditie en visie is het begrip 'zoekontwerp', oon de hand waarvon het zoeken noar een 'heilstool' plootsvindt.

Von den Brink ontleent dit begrip oon de theoloog H. Kuitert, die er onder verstoot: 'een levensmogelijkheid die door onderen wordt verkond igd, woornoar men lu istert en die, indien zij ols juist wordt ervoren, in volle overtuiging wordt nogeleefd.' (biz. 57).

Zoeken noar een 'hei Istool' betekent voor Von den Brink in de eerste piol;lts zoeken noar een 'optimole economische orde': zoveel mogelijk welvoart voor zoveel mogelijk mensen. De 'optimole economische orde' is volgens hem een tweeeenheid von markt- en publ ieke sector, woarin prijzenstelsel en overheidsleiding op elkoor zijn oangewezen, elkoar oonvu Ilend en optima I iserend. In de 'optimole economische orde' stoat het prijsmechonisme centrool binnen de met zorg gekozen beleidskoders von de overheid: marktsector en collectieve sector zijn er wezenlijk in elkoar verbonden.

6

De' opti mole economische orde' is het economisch aspect von een 'optimole mootschoppelijke orde'. Deze 'optimale mootschoppelijke orde' kenmerkt zich door 'echte' menselijke vrijheid, zowel in geestelijk, democrotisch, mootschoppelijk 015 economisch opzicht. Hierin goon prijsvorming en leiding von de overheid zodonig somen dotzij elkoar niet ofbreken maar versterken, en een maximum oon 'echte' welvoort mogelijk moken.

Von den Brink loot enigszins in het midden of zo'n optima Ie economische orde ooit echt verwezenlijkt kon worden. Wei loot hij blijken dot de verschililende modellen voor een 'heilstool', de zoekontwerpen, met de Kondratieff golf in verbond gebrocht moeten worden . Zo was het zoekontwerp von Adam Smith richtsnoer ti jdens de eerste Kondratieff, hod die von Marx invloed in de tweede en derde Kondratieff en domineerde het zoekon twerp von Keynes de vierde lange golf.

Binnen het zoekontwerp von Keynes, woorin prijzenstelsel en overheidsleiding ols instrumenten fungeren, ontwikkelden zich, volgens Von den Brink, in de zestiger en zeventiger jaren een tweetol blouwdrukken voor een socialistische 'heilstoot': het 'boos in eigen bedrijf'-model von Arie Groenevelt en het model von de hierorchische bureoucrotie van Von den Doel.

Woarom is het misgegoon met de 'heilstoot' von Nederlonds fobrikoat, woarom rookte de verzorgingsstoot in een crisis?

Dit komt, oldus Von den Brink, doordotde collectieve sector t. o. v. de morktsector te omvongrijkgeworden was. In de omvong von de collectieve sector is een kritische grens overschreden, woardoor het marktsysteem dienst is goan weigeren. Er is geen ruimte meer voor morktconform gedrag: de overheidsleiding is het prijzenstelsel goon overheersen. Hoewel het economisch stelsel z'n uiterlijke kenmerken von een gemengd systeem behoudt, verplootsen de beslissingscentro zich in veel ondernemingen noar de deportementen in Den Haag. Overheidssubsidies, premies en andere vormen von overheidssteun hebben de werking von het prijzenstelsel ontregeld.

Op twee punten is Van den Brink doarbij enigszins ongenuonceerd. Ten eerste legt hij de verantwoordelijkheid te eenzijdig bij de werknemers, politici en linkse intellectuelen, en worden ondernemers voorgesteld ols roependen in de woestijn, die lijdzoom moeten toezien hoe het buiten hun schuld om fout goat. Ten tweede is het onjuist te menen dot overheidssteun in aile gevollen slecht is.

Neem bijvoorbeeld de zgn . 'Brief von de Ne-

gen', woorvon Von den Brink een von de opsteliers was en die in het boek stoat ofgedrukt; een noodkreet uit 1976 von negen bestuurders von grote ondernemingen, gericht oon het kabinet Den Uyl, dot het misgaot in Nederland. Drie von deze ondernemingen (Hoogovens, Akzo路 en VMF) donken hun voortbestoon in 1984 oon overheidssteun; een vierde (Philips) heeft onlongs nog een poor honderd miljoen gulden gekregen om de concurrentie op hetgebied van de chiptechnologie metde V.S. en Japan oon te kunnen; von een vijfde (RSV) weten we ollemool hoe het ondonks overheidssteun is afgelopen. Juist in RSV culmineert het falen von de ondernemers: slecht management, slechte orgonisotie, te grote en verkeerde kopitoolinvesteringen (mommoetdok, kolengrovers, Rotterdam Nuclear) en misbruik von overheidssteun (RSV ols sociole werkplaots). Bovendien te veel investeringen gefinoncierd met (destijds goedkoop) vreemd vermogen .

Wot is nu het perspectief; hoe komen we uit de crisis?

Er moet een meer zokelijke oonpok komen, vindt Von den Brink, een meer reolistische analyse, een consistentere oonpok en een meer bewuste plonning van de economische politiek, die zich meer op de lange termijn moet richten. Ten tweede moet het economische herstructureringsproces versneld worden, door herstel von winsten en door meer ruimte voor marktconform gedrog. In het bijzonder pie it Von den Brink voo~ het oonstellen von een 'uiterst ervoren, zeer praktisch ingestelde topambtenoor', die direct onder de minister von economische zoken en in somenwerking met de MIP met het (her)industriolisotiebeleid belost moet worden (biz.

486). Ook pleit hij voor een herindustriolisotieplon.

Tenslotte moet er een positieve houding ten opzichte von de toekomst geschopen worden; een nieuw elan. Het perspectief von de Nederlondse welvoartsstool wordt immers meer door geestelijke don economische foctoren bepoold: 'het goat tens lotte om de vroog of de narcistische mens van deze tijd ( ... ) groter don ooit tevoren, no de loutering von een zware depressie en diepgoonde twijfels over moeizoom verworven 'zekerheden', in stoat zol blijken niet in de eerste ploots onderen, maar vooral zichzelf te overwinnen.' (biz. 491).

WimGroot J.R.M. van den Brink: Zoeken naar een 'Heilstaar. opbouw, neergang en perspectief von de Nederlondse welvaartsstaat, Amsterdam 1984 (ElseVier).

200 maal OnderwiisCommissie n ieuwe koers: beter doceren Doceren kun je dat leren? Onder dit motto houdt Prof. van der Klauw, hoogleroar bij de vakgroep Onderwijs Research uit Rotterdam op 19 november een lezing aan onze faculteit. De lezing is georganiseerd door de Onderwijscommissie van de faculteit ter gelegenheid van haar 200e verjaardag.

De Onderwijscommissie wil door middel van die lezing de discussie over het doceergedrag van de wetenschappelijke staf nieuw leven inblazen . Er is de afgelopen tien jaar weliswaar veel verbeterd aan het onderwijs van de faculteit - het onderwijsprogramma is twee maal ingrijpend gewijzigd -, maar sinds het begin van de zeventiger jaren is de onderwijsvorm (te) weinig veranderd .

Ik wil de ' bicentennial' van de Onderwijseommissie (OC) aangrijpen om wat dieper in te gaan op deze verschuiving in haar beleid .

Maar eerst in het kort iets over wat de OC doet, althans hoort te doen en wie er in zitten .

Wat doet de OC? Volgens het reglement van de faculteit is de Onderwijscommissie een vaste commissie var:'de Foeulteitsraad, die'desgevraagd of uit eigen beweging advies aan de faeulteitsraad geeft over het onderwijsprogramma van elke studiefase!

Voor het uitvoeren van evaluatietaken heeft de Onderwijscommissie twee subcommissies tot haar besehikking: de Adviesraad voor de Basisopleiding (ABO) en de Kandidaatsraad .

De laatste loopt op zijn laatste benen : het kandidaats verdwiint immers over anderhalf

jaar geheel. In deze subcommissies zijn studenten en doeenten uit de betrokken jaren vertegenwoord igd en men bespreekt en anaIyseert er klaehten betreffende het onderwijs. Ook houdt men evaluatie-enquetes onder de studenten . In de Onderwijscommissie worden aile belangrijke zaken betreffende het onderwijs besproken . De herprogrammeringen, het onderwijsprogramma en de jaarlijkse uitwerkingen van het onderwijsprogramma worden er besproken en beoordeeld. Tevens worden er voorstellen ontwikkeld, adviezen verstrekt en vragen beantwoord betreffende het onderwijsprogramma. Jaarlijks wordt een keer of tien/ twaalf vergaderd en men behandelt per jaar meer dan honderd ingekomen stukken, waarbij veel verzoeken om advies van de road en het

bestuur.

Wie zitten er in de OC? Er zitten tien leden in de OC, vier studenten en zes leden van het wetensehappelijk personeel. De Faeulteitsraad maakt uit wie voorzitter en wie secretaris is.

De laatste jaren wordt het voorzittersehap van de Onderwijscommissie bekleed door Mr. A. Dorresteijn van de vakgroep Recht. Seeretaris is ondergetekende, de onderwijsadviseur.

De laatste tien jaar zijn onder andere Prof.

Lambooy, Prof. van den Doel, Prof. Thoben en Prof. Verburg voorzitter van de Onderwijscommissie geweest. Prof. van Philips is vanaf de oprichting in 1967 tot enkele jaren geleden lid geweest.

Waarom een nieuwe koers?

Op dit ogenblik wordt de faeulteit geeonfronteerd met telkenjare toenemende studentenaantallen, terwijl de formatie (personeel) niet toeneemt en bovendien van struetuur gaat veranderen. Kort gezegd betekent dot, dat de faculteit goed moet uitkijken hoe, waar en met wat voor taken het personeel in de toekomst gaat opereren:Er moet dus ook terdege gekeken worden naar de onderwijstaken . De Onderwijscommissie vindt dat ook en vindt dat de manier van onderwijzen op de faeulteit te lang hetzelfde is gebleven .

Een goede evaluatie van afzonderlijke doeenten en een degelijke seholing van doeenten op didactiseh gebied zijn nodig . vervolg op 13

'N PAAR STELLINGEN VANDEMEEST GEPROMOVEERDE DRUKKER Krips Repro - drukker van de meeste proefschriften in Nederland - stelde een aardig stellingenboeige samen.

U ontvangt hetals u uwdissertatie in produktie geeft bll Krips Repro.

Bel voor informatie met de afdeling Dissertaties.

~

kriPS

repro meppel

Kaapweg 6, 7944 HV Meppel Postbus J06, 7940 AC Meppel teletoon 05220 - 5 3731

7

• Nummer twee in de studiegids en nummer een wat betreft omvang. Bij deze vakgroep spraken wij met Wesseling, Thio, van Ewijk en'Klant, als represanten van I.E.B. Macro-economie, Monetaire-economie en Methodologie; een verhaal over komen en gaan, over heden en veri eden.

Verstrooid, maar geen professor.

Om half twee precies bevinden we ens voor de deur van de IEB-verpersoonlijking op deze foculteit, bij uitstek, Drs. Wesseling. Moor verder komen we niet, de deur zit op slot.

Daar we twee dagen geleden toch echt om deze tijd ofgesproken hebben, besluiten we buurmon en collego Amman te raadplegen.

Hier komt ens ter ore, dot Wesseling woarschijnlijk op het Europa-instituut is, maar elk moment terug wordt verwacht. Verwonderd, want om kwart over twee heeft Wesseling een vergadering van de Adviesraod voor de Basisopleiding, laten we ens telefoonnummer bij Amman achter en keren terug naar de redactiekamer. En inderdaad, tien minuten later goat de telefoon; we worden verwacht.

Later zou blijken dot er om twee uur ook een afsprook voor een tentamenbespreking was, de arme jongen heeft een kwartier op de gang door gebrocht.

Tijdens het 'Komt u binnen' trekt Wesseling zijn jos uil en veegl vervolgens de lafel schoon. No een 'Zullen we maar beginnen' begint hij zijn pijp Ie sloppen om no vollooiing van deze bezigheid legenover mij plaals Ie nemen.

De hislori-e van de IEB-bezelling is markant.

De slaf is op dil moment van normole groolle.

Naasl Wesseling en Professor Jager beslaal deze uil Amman, Haack en de Jong. Maar dil is niel ollijd zo geweest. Pas no hel aanlrekken van een nieuwe kroondocenl in 1982 is de bemanning op hel huidige niveou gekomen. De zeven jaren daarvoor heefl We sseling in zijn eenlje de boel draaiende moelen . houden. Hij beschrijfl hel werkklimaal in die lijd dan ook 015 'builengewoon informeel'.

Deze siluatie hod 101 gevolg, dOl in die lijd slechls de meest dringende verplichlingen op onderwijsgebied konden worden nagekomen, helgeen hel werken aan een promolie zo goed 015 onmogelijk maakle. Doarnoast was Wesseling lid van de benoemingscommissie IEB en beloonde hij zich organisalorisch oclief binnen de faculteit. Oil lao Isle mel het doel volkomen wegvaging van IEB te voorkomen. En het is niet overdreven te slellen, dot hij deze took met succes heeft volbracht.

Lot uit de loterij De komst van nieuwe medewerkers beteken-

8

de, dOl hel mogelijk werd een groot aanlal initiatieven te onlplooien, zowel op onderzoeks- alsop onderwijsgebied . Op onderzoeksgebied is een programma von I. E. B. goedgekeurd voor voorwoardelijke financiering (V. F. voor inlimi) dOl betrekking heeft op onderlinge wisselkoersen in de meest ruime zin von hel woord. Op mijn vroag hoe Jager, die hier heen gekomen is mel een aversiejegens onderzoek - mede door de geringe begeleiding oan hel begin van zijn loopbaan hel onderzoek van zijn medewerkers coord ineerl, niels dan goeds. Wesseling verlrouwt me toe dOl Jager 'een 101 uit de loterij is', iemand die hel onderzoek mel voorlvarendheid en enlhousiosme ler hand neeml en anderen daarbij niet uit hel oog verliest. Dot de sfeer onder deze omslandigheden erg prellig is, is begrijpelijk. Wesseling noemt Jager een kroondocenl nieuwe slijl. Gepokl en gemazeld binnen helsysleem van een gedemocraliseerde universitoire strucluur 51001 hij niel op een voelsluk en is er geen sprake van poeha of dikdoenerij. Uileraard draagl hij in de praktijk wei de eindverantwoording vaor de resulloten von hel onderzoek.

In cafe jargon legl Wesseling uil wat er verder nog op stapel stool wot betreft publicalies en promoties. 'We zijn pas korl opsloolen er zijn een heleboel zaken in de aonvongsfase' . Er slal.ln promolies op hel programma van Wesseling en verschillende andere medewerkers in hel kader von hel V. F. onderzoek. En publicalies beginnen zo zoetjes aan ook met een wal grolere regelmaat van de band Ie rolle;l.

Oil is een verschijnsel dOl ook bij andere vakgroepen waar te nemen volt: een uilbreiding of de komsl van een hoogleraar leidt pas no een jaar of vier 101 resu Italen. Bij I.E. B. speelde nog mee, dOl de afgelopen Iwee joar veel tijd is besteed aon het op poten zellen van het 'een-fase' onderwijs.

Actueel Wat opvall aan dit onderwijs is de grole male von octua I ileil, woarmee hel gebrachl wordt.

Bij I.E.B. is er sproke van praklische economiebeoefening en dil maokt het yak 'per definilie' aClueel: van allerlei Iheoretische inzichten wordl gebruik gemaakt, die loegepast worden op concrete silualies van belrekkingen lussen landen. En hierbij kiesl men voor oansprekende situaties, waarin prC'ble-

Wesseling

men die vandaag de dog een rol spelen voorkomen. Hierbij komI nog, dot de wijze waarop de huidige Internalionale Economische belrekkingen 'geregeld' zijn, vaak recentelijk bepaald is (Denk bijvoorbeeld oan het sysleem von vrije wisselkoersen en hel EMS). Wesseling maakl hierbij de konllekening, dot je hel naluurlijk niel moel overdrij yen, met een maximale oandachl voor dagelijkse gebeurlenissen zijn de sludenlen zijns inziens niel geholpen. Tegen de tijd dot ze afgesludeerd zijn, ziel de wereld er woorschijnlijk heel onders uil dan nu.

Voor hel begrip van hel funclioneren van de huidige praklijk is inzichl in zowel de historische ontwikkelingen als de Iheoretische achlergronden noodzokelijk. Ais voorbeeld noemt hij de hoge koers van de dollar vondaog de dog. Uitleg van een verklaring van dil verschijnsel beoogl mee Ie nemen waarom de koers zes 6 zeven jaar geleden ontzettend loog was en waarom die misschien over een paar jaar weer laag zal staan.

Over belongstelling van de kant van de sludenlen heeft I.E. B. mede 015 gevolg van deze aCluele opzel dan ook niel te klagen. Een andere reden hiervoor, opperl Wesseling, is gelegen in het feit dot een hele hoop or.derdelen VJn de economie min of meer samenkomen bij I. E. B .. Ais je je afvroagl, woarom de situotie tussen volkshuishoudingen verschill en hoe dot over en weer be'{nvloedl wordt, heb je mel een hele hoop onderdelen van de economie te moken, die in andere vokken erg verbijzonderd naar voren komen. Zo vall slrict genomen niet veel te begrijpen van de legenslellingen die op dil moment lussen Amerika en Europa naar voren komen, wanneer je je geen rekenschap geeft van hel belong von de overheidsfinancien in de economie.

Hoewel Wesseling zich voor kan stellen, dat I. E. B. 'met name interessant kan zijn voor mensen, die zich niet uitgesproken specialiseren in de algemene economie, bedrijfseconomen dus, bestaat er geen bedrijfseconomische variant zoals bij Openbare Financien en Macro-ecor)omie wei het geval is.

Men tracht het yak door een vrij brede opzet ook interessant te houden voor niet-algemeen-economen. Want in een klein land als Nederland, waar een groot deel van het bedrijfsleven in het buitenland werkzaam is, heb je veel te maken met internationale ontwikkelingen .

Naast I.E. B. als verplicht yak en als keuzevak in het (vrije) doctoraal geef! men ook colleges voor de onlangs gestarte opleiding Europese Studies in samenwerking met de lefterenfaculteit. En eind van dit jaar wordt er begonnen met een combinatievak I. E. B. -economische geschiedenis. Achter deze samenwerking zit de gedachte, dat economische betrekkingen tussen geografische gebieden een bij uitstek historische dimensie hebben.

Maar hetduidelijk dat men ook op onderwijsgebied in vrij korte tijd met een aanlal initiatieven gekomen is.

Tot slot nog een opmerking, die betrekking heef! op de indeling in vakgroepen en die ook over andere vakken als geschiedenis van de economie gemaakt kan worden. I.E.B. heef! zowel micro- als macro aspecten, maar is ingedeeld in de macrovakgroep. Het is 01 vaker gezegd, de in 1972 tot stand gekomen indeling in vakgroepen is enigzins willekeurig en motieven hebben soms een rol gespeeld die meer op het persoonlijke vlak lagen dan op het rationele. Een heroverweging van deze indeling is misschien de moeite waard.

Boe Thio en de konjunktuurgolven 'Als je een kritisch interview over'n vakgroep wil hebben, dan moet je eigenlijk meer weten(. . . ). Wat ik jammer vind is dat studenten geen gebruik maken von hun recht deel te nemen aan het werk van een vakgroep want ik denk dot vokgroepen daar beter van worden.' Dit vertrouwen in studenten wordt gesteld door Boe Thio, wetenschappelijk medewerker bij de leerstoel van prof. Driehuis.

De groep die, volgens de regels, in oanmerking komt om dee I te nemen aan 'n vakgroep is heel klein. Je moet op z'n minsteen speciolisotievok doen of gedaan hebben omdat je moet deelnemen aan het werk von de vakgroep. Met als gevolg dat je dan 01 bijna afgestudeerd bent en met de fin ish in zicht is het voor de meeste mensen niet meer interessant in 'n vakgroep te gaan ziften om op te komen voor studentenbelangen. De regelingen zijn meer bedoeld om de mensen weg te jagen dan te motiveren.

Onderzoek Thio is op het ogenblik bezig met een individueel promotieonderzoek binnen het onderzoeksprojekt 'ekonomische politiek en belangentegenstellingen'. Zijn onderzoek spitst zich toe op de verklaring van lange en korte konjunktuurcycli als gevolg van belangentegenstellingen in de ekonomie.

Er zijn in de konjunktuurtheorie verschillende stromingen, Thio knoopt in hoofdzaak aan bij twee tradities in de verklaring van het konjunktuurverschijnsel, namelijk de keynesiaanse, en de, voor het gemak samengevoegde klassieke/Marxistische stroming. Waar hij op uitwil komen is het verklaren van lange en konjunktuurcycli tegelijk. De keynesiaanse konjunktuurtheorie he eft vooral betrekking op kortere konjunktuurcycli, waarbij fluktuaties in de effektieve vraag de belangrijkste oorzaak vormen. De klassieke konjunktuurtheorie heeft betrekking op veranderingen in de groei van de kapitaalgoederen voorraad en in het tempo van de kapitaalakkumulatie, die weer samenhangen met veranderingen in de inkomensverdelingen. Dus dat gaat meestal over konjunktuurverschijnselen die een langere peri ode bestrijken. Omdat, volgens Thio, langere golfbewegingen weinig regelmaat vertonen, heb je altijd exogene faktoren nodig om langere cycn te verklaren, je kan het nooit mechanisch ui een model halen. Maar hij is er wei van overtuigd dat er een aantal variabelen zijn die op elkaar in-

werken, die belangrijk zijn om, dat patroon van groeicycli te verklaren, d . w. z. een deel van het verschijnsel is dus endogeen . Door het bouwen van 'n model, dat een aantal elementen uit de lange konjunktuurtheorie en 'n aantal elementen uit de korte konjunktuurtheorie samensmeedt en daarmee te stimule c ren wil Thio tot een verklaring komen.

Het onderzoek ('ekon. politiek en belangentegenstellingen') als geheel is een onderzoek van de makro-vakgroep zelf, het is samengesteld uit verschillende promotieonderzoeken. Ze zijn individueel opgezet, elk onderzoek is min of meer 'n afgerond geheel, ieder heeft zijn eigen probleemstelling. Het is de bedoeling dat in de 2e helf! van het onderzoek, dat gepland is v~~r vijf jaar, meer op het ekonische beleid toegespitste probleemstellingen geformuleerd worden en er een meer gezamenlijke opzet tot stand komt.

Drlehuis Tot voor kort was er nog niemand bij Driehuis gepromoveerd. Driehuis zelf is een aktieve onderzoeker; hij is de laatste jaren heel vee I bezig geweest met het besturen van de stichting 'ekonomisch onderzoek', daar gaat het meer om onderzoeken in opdracht. In de afgelopen jaren heeft dat veel van zijn onderzoekstijd gevergd. Thio en de andere medewerkers hopen dot dot nu minder gaat worden; een kroondocent a/s directeur van 'n stichting, die dan onftrokken wordt aan het vakgroepswerk is geen gelukkige situatie en kan ook geen blijvende situatie zijn. Dot er nu wei gepromoveerd kan gaan worden komt volgens Thio omdat de prioriteiten anders zijn komen te liggen. Hij yond het persoonlijk wei eens tijd worden om, na jaren op deelgebieden gepubliceerd te hebben, een breder onderwerp aan te pakken. Het is volgens hem geen slechte aanpak om eerst wat kleiner onderzoek te doen, het blijkt dot in ekonomie de mensen wat longer doen over promovereno Je moet dus kennelijk in het yak wat rijpheid op doen.

Thio is aktief in het partij-bestuur van de CPN, Driehuis is binnen de PvdA aktief op ekonomisch gebied, toch leidt dat niet tot konflikten. Volgens Thio moet je er in 'n wetenschappelijke werkkring van uitgaan dat versch i Ilende visies op het yak naast elkaar moeten kunnen bestaan, moeten kunnen worden uitgedragen en dat argumenten beslissend

Thio

moeten blijven. Hij denkt niet dat Driehuis en hij het over alles eens hoeven te zijn om normaal te kunnen werken, ze hebben er in iedergeval nooit enige problemen mee gehad .

Bedrijfs-ekonomie De bedrijfs-ekonomische variont van openbare financien krijgt gezelschap in de vorm van makro-ekonomie voor bedrijfsekonomen, bedoeld om de studenten beter van dienst te zijn.

Thio is niet gelukkig met de studieopzet van vier jaar; het vergrootde neiging van mensen om te zoeken naar haalbare studieprogramma's, hij vindtdat je op een bepaalde manier . daaraan tegemoet moet komen, maar niet door de eisen te veranderen. In dit geval is er 'n nieuw yak gekomen voor mensen zie zich specialiseren in de bedrijfs-ekonomische kant, het heeft dezelfde elementen als het keuzevak maar er is 'n deel theoretische literatuur weggelaten en daarvoor in de plaats probeert de vakgroep 'n soort kursus te geven die de studenten in staat stelt zich toegang te verschaffen tot dingen als makro-ekonomische voorspellingen, hoe je daar mee omgaat, internationale informatie over de ekonomische ontwikkelingen. Het tijdsbeslag is kleiner dan bij makro 4 en daardoor levert het yak minder punten op. Het is niet zo dot ze terwille van het marktaandeel eisen veranderen. Het is maar dat je het weet!

9

Foutie in de studiegids 'Begin nou Ie begrijpen dal jullie vooral naar mij loegekomen zijn omdal ik bij Thoben zil en niel voor monetaire?', was de verbaasde en m isschien welleleurgestelde uilroep van Casper van Ewijk, halverwege hel gesprek mel Roslra. Hel bleek dal wij woren misleid door de sludiegids; Van Ewijk houdl zich, samen mel Annel Deckers, voornamelijk bezig mel monelaire ekonomie.

Monelaire ekonomie is nog in de opbouwfase; loen Kessler een jaar geleden verlrok, was er geen kroondocenl meer en bleef er nog moar een medewerker over. Er is nu een benoemingskomm issie, Iwee medewerkers en de bijdrage van prof Jager von IEB aan monelaire, die ook niel over hel hoofd gezien mag worden .

Von Ewijk is levreden over hel dokloraal onderwijs van hel afgelopen jaar - mpnelaire ekonomie is een keuzevak in de nieuwe slrukluur. De hoorkolleges werden voor een deel gegeven door gasldocenlen, wal op zich goed is voor een yak, maar hier bovendien noodzakelijk. Achleraf gezien was hel zeer inleressanl, wal ook bleek door de belangslelling van de sludenlen, niel in hel minsl door de kopslukken en hun primeurs.

Zo waren er Okker van hel Cenlraol Plan Bureau die sprak over hel nel uilgekomen model von hel CPB en Fase van De Nederlandsche Bonk (DNB), die wal over hel nog nel niel uilgekomen model van DNB verlelde.

Kessler mochl ondanks zijn verlrek niel onlbreken, hij nam hel groot moneloire bele id onder de loep.

Hel (keuze)vak monelaire ekonomie koeslerl zich in een slijgende belangslelling van sludenten, ook van de kant van bedrijfsekonomen, die in verband mel bijvoorbeeld de fi-

Lost, and least Deze kop heeft niel zozeer belrekk ing op de kwaliteil van .het enige nog niel aon bod gekomen vakgebied van de Macro- vokgroep als wei op haar omvang. Wanl geschiedenis van hel economisch denken en melhodologie van de economische wetenschap tell naasl Prof. Klant slechls een medewerker, Reuten, die er binnen niel al te lange lijd aileen voor zal sloan. De door ens ge'lnterv iewde Klant is de magische grens van de zeventig angslvallig dichl genaderd. En er mag oan de universileil geen opvolger benoemd worden, voordat zijn voorganger, en met hem een grool deel van de door de jaren heen vergaorde kennis, verdwenen is. Deze door de rood uil f i nonci~le overwegingen ingeslelde, ' idiote regeling, die men in hel bedrijfsleven als krankzinnig beschouwd, is een schoolvoorbeeld van kortzichtig en ineffici~nl beheer' (Klanl), dot 101 exIra kosten leidl en de sludenlen benodeelt. En oongezien Klanl geen inlerne opvolging verwocht, kon hel wei eens jaren gaan duren, voordol Reuten gezelschap krijgt van een nieuwe kroondocenl.

10

V. Ewljk

noncieringspolitiek van ondernemingen weleens willen welen hoe de renle 101 stand komt. Hel hele monelaire beleid is de ofgelopen vier joor veel meer op de voorgrond komen te staan; watdot betrefl isdal een duidelijke verondering ten opzichle van de jaren zevenlig woorin veel meer hel traditionele konjunkluurbeleid cenlraal stond . Door de omerikoonse aandachl voor de inflolie is ook hier de inflolie mee in hel middelpunt komen Ie stoon; waordoor hel aksenl nu meer ligt op hel moneloire beleid . Dal er (nog) niel merkbaar meer onderzoek op monelair gebied wordl gedaan ligl oon de kleine monelaire stof; maar de monelaire pool is kwo onderzoek een stuk slerker geworden sinds Jager bij IEB is gekomen . IEB richl zich op hel ogenblik op inlernalionale monetoire onlwikkelingen . Kessler is notuurl i jk ook voor de aondocht voor het monetaire bele id bezig ge, weest met hel nodige onderzoek en pub l ikaties. Moor als de populariteit stand houdt wordt het lijd dot er op kor te termijn een nieuwe kroondocent komt.

Klant, van wie bi.nnenkorl een interview in Rostra verschijnt, conslateert vervolgens dat dit niet de enige misstond is aan deze faculteit. Zo vindt hij het verkeerd, dat er twee vokgroepen zijn die zich bezighouden metde algemene economie . Dot leidt zijns inziens tot kunstmatige tegenstellingen en concurrerende winkeltjes, terwijl er juist conlact en overleg zou moeten zijn tussen de individuen. Hij propageerl daarom een vokgroep algemene economie, die niel veel groter zou zijn dan de vakgroep Bedrijfseconomie.

Verder stell hij, dot bestuurlijke instellingen vaok regelrechl tegen de onlwikkelingen ingoon, dat plannen niel zozeer bestaon op basis van een visie op de toekomsl als wei op basis von een v isie op hel verleden . Mensen loten zich wal hun verwachtingen betreft meestol leiden door de loeslond van vandaog . Als voorbeeld haoll Klanl de voorspellingen van na de oorlog aan, die lot sland kwomen op basis von de ervaringen in de depressiejaren maar waar 'geen klap van lerecht kwom'.

Onder economen volt een loenome van belongstelling voor de geschiedenis von de economie Ie conslaleren . Nadal deze na de oorlog als gevolg von de housse van de exacte

Von Ewijk heeft volgens e igen zeggen fijn mel Thoben somengewerkt. Dit jaar ts de sa-' menwerking op bestuurlijk gebied; Thoben is dil jaar voorzitter van de vakgroep en van Ewijk is de sekretaris. Wij hebben de indruk dOl de groep van Thoben in sloop gesukkeld is - niellerechl volgens van Ewijk . Op onderwijsgebied is Thoben actief in hel propedeuse en kandidootsonderwijs. Op hel ogenblik is hij bezig een aantal syllabi te (her)schrijven om hel onderwijs van de propedeuse Ie verbeteren en hij koordineerl hel onderwijs dal door de versch i llende medewerkers van de vokgroep gegeven wordl in de propedeuse.

Toch moelen wij van Roslra konslaleren dal weinig van de ideeen die hij spuide in Roslrabij zijn benoeming - terechl zijn gekomen .

Een voorbeeld doarvan is de integrolie van Mikro Makro, die (nog) niel 101 slond is gekomen - hoogslens in Aigemene Inleiding.

Ook op onderzoeksgebied is Thoben, volgens van Ewijk, aklief gebleven. Na zijn proefschrifl handelend over de neo-Ricardiaanse handelslheorie, heefl hij Iwee boeken geschreven : Exakle Ekonomie en Exokle Ekonomie Inlernalionoal. Daarna heeft hij zich gebogen over ' wal doet ekonomie nu eigenlijk : Melhodologie' en daaruit zijn enkele publikolies voortgekomen . Het verlrek von Scholsman heeft natuurlijk niel bijgedrogen aon de aklivileilen van de leerstoel , maar misschien dol hel nieuwe bloed in de vorm von Zanl en Velthuysen een beelje leven in de brouwerij kon brengen .

Er zijn van de zomer Iwee onderzoeksprojekten goedgekeurd, hel ene, ekonomsche poliliek en belongentegenslellingen onder leid ing van Dr iehuis (Mokro) en von Wi nden (Mikro), hel andere voor IEB e n monela ire over inlerna tiono le ofhonkelijkheid . Er zou besl eens een promotie von Casper van Ewijk in kunnen zitten, van Thio vernamen wij dal hij er in ieder geval naar loe werkl.

Kia.

I'

oonpok bij economen sterk was leruggevollen, vinden er de laalste jaren veel vernieuwingen plaals. Wanl bestonden er 101 voor korl een groat oantol slondaardwerken over de geschiedenis van de economie, die wei von elkaor overgesc.hreven leken, er worden de afgelopen jaren sleeds meer nieuwe visies gepubliceerd . Klont stell, dot je de bete kenis hiervan niel moet overdrijven . Woar hel op aonkoml is de economie, en de geschiedenis van de economie zal oltijd maar een beperkle ruimle blijven opeisen.

Hij relaliveerl nog verder door Ie stellen dat hij eigenlijk Iwee luxe vakken doceerl. Hel is

vervolg op pogina 13

'G eloof en economie zijn twee begrippen die op meerdere wijzen door elkaar heen lopen en elkaar wederzijds be"invloeden . Er is het geloof in de economie en de economie van het geloof en beiden zijn even interessant als gevaarlijk.

Om met het eerste te beginnen kan men vaststellen, dot ideologie en het vormen van economische theorieen vaak een siamese tweeling zijn. Het meest verraderlijk zijn die economen die luidkeels pretenderen dot ze een waardevrije theorie, wat dot dan ook zijn moge (een theorie zonder waarde?), ontworpen hebben. Dit soort lieden dient men bij voorbaat met de grootst mogelijke argwaon te benaderen, want zij zijn er doorgaans op uit om de veronderstellingen die aan hun theorieen ten grondslag liggen te verdoezelen.

De uitkomsten van hun modellen passen 01tijd wonderwel in het ideologisch plaatje wat hen toevalligerwijze uitkomt, maar daar trappen we dus vanaf nu niet meer in. Het is makkelijk winnen als je weet hoe de kaarten zijn verdeeld.

Joan Robinson zegt enige ware dingen over ideologie en economie in hoar boekje 'Economic Philosophy' (Penguin book, 1962). In een heldere betoogtrant maakt ze dUidelijk hoe de verhouding tussen ideologie en economische wetenschap is en wat de konsekwenties hiervan zijn. Allereerst stelt ze dot een ideologie noodzakelijk is voor het funktioneren van een samenleving, hetgeen over igens geenszins behoeft te betekenen dot de ideologie van een samenleving iedereen in gelijke mate aanspreekt. Ais voorbeeld neemt ze de sekte van de Thugs (ja, ja, dezelfde van Spielbergs 'The temple of doom').

Deze sekte in India gehoorzaamde de wrede godin Kali en had als goed gebruik om vreemdelingen op rituele wijze te wurgen en vervolgens hun eigendommen volgens vaste wellen te verdelen. Niet leuk voor de minder gelukkige reiziger, maar zo waren ze nu eenmaal die Thugs en hun somenleving funktioneerde prima dus er was geen direkte reden om enige verandering in hun gedrag oan te brengen. Ze zouden woarschijnlijk nog steeds hun eenvoudige wurgersbestaon geleefd hebben ols er niet op zekere dog een eigenwijze Thug geweest was die, teneinde overbodige getuigen uit de weg te ruimen, de vrouw en kinderen von een reiziger in â‚Źlen moeite door had gewurgd. Dot nu was tegen de uitdrukkelijke regels von Kali (' ... ik had nog zo gezegd geen vrouwen en kinderen!'), die het arme volkje prompt in de steek liet, woardoor ze onderling ruzie kregen en een beslissende slag met de Brits-Indiase politie werd veri oren.

Exit Thugs. Moraal: een economisch systeem funktioneert bij grotie von een oontol regels die worden gerechtvoardigd door een ideologie en gehoorzaamd door het individuE!le geweten. En anders is het afgelopen met de pre!.

Ook de beoordeling von de werking van economische systemen onttrekt zich niet oan morele woorde-oordelen volgens Robinson. Dit

komt 01 noor voren bij de termen die men , drog zijn Michele Sindona, bijgenaamd e hanteert ('evenwichr en 'maximalisatie' haai', wiens uitlevering door de Verenigde klinken goed) 01 is dot misschien wat ver ge- Staten aan Italie pas in het nieuws was, Licio zocht. Het onderzoek en beschrijven van een Gelli, voormalig oorlogsmisdadiger en grooteconomisch systeem is onmogelijk zonder meester von de Raggruppamento Gelli P2, de een vergelijking te maken met andere, 01 of invloedrijke vrijmetselaarsloge, Roberto Calniet denkbeeldige systemen. Bewust danwel vi, directeur von 0.0. de beruchte Banco Amonbewust worden verschillen geconstateerd brosiano en bisschop Paul Marcinkus, de leien beoordeeld volgens een bepaald normen- der van de Vaticaanse bank. Dit illustere viersysteem. Dot neemt niet weg dot het de took' tal vormde een gouden combinatie: de van de economist is om zoveel mogelijkde moffia-connecties en het financiele zwenwerking van een economiJch systeem te ver- delvernuft van Sindona,' de geheime en klaren binnen de regels die aan het betref- machtige P2-loge van Gelli met hoar tentafende systeem ten grondslag liggen. kels over de gehele Italiaanse maatschappij, Bij het uitdenken van economische hypothe- de bank von Calvi en het vertrouwen in de sen speelt het probleem van de bewijsbaarkerk via Marcinkus. De samenvoeging leidde heid van de stellingen. In tegenstelling tot de tol een windhan<iel in kunstmatig 6pgeblaexacte wetenschappen is er de onmogelijkzen aandelen, belastingfraude, illegale vaheid om een theorie onder gelijkblijvende , lutatronsakties, handel in verdovende midomstandigheden praktisch te toetsen . Het delen, chantage en moord. In 1974 donderde blijft bij min of meer obstrakte gedachtenexhet imperium van Michele Sindona in elkaar perimenten. Door komt nog bij dot de socia Ie door de gedwongen liquidatie van een aonwetenschapper altijd een uitvlucht heeft als tal financieel volkomen uitgeholde bonken de uitkomst van een proces niet conform de en een Itoliaons arrestatiebevel tegen de hypothese is, Hij kan immers altijd beweren haai, die, vooraf gewaarschuwd via de condot de resu Itaten nog veel erger geweest zoutacten van Gelli, de benen nom. den zijn ols de faktoren die volgens zijn theoDe man die door paus Paulus was aangesteld rie een rol spelen niet oonwezig waren. En zo als financieel adviseur van het Vaticaan en heeft iedereen oltijd gelijk en wordt geloof talloze transakties met de Vaticaanse bank tot wetenschap verklaard. Naarmate het kahad gesloten werd nu persona non grata verrokter van de economische wetenschap meer klaard, maar de boeken bleven gesloten. Dot voorspellend (en minder beschrijvend) van werd anders toen Albino Luciani tot pous oard is, wordt het noodzokelijk het wetenwerd gekozen. In :egenstelling tot het veel schoppelijke en het geloof zo goed mogelijk geschetste beeld van de lichtelijk onnozel te ontrafelen. glimlachende plallelandspous, beschrijft Yallop Johannes Paulus I met overtuigend bewijs als een belezen en vastberaden man Tot zover geloof in de economie en Robinson .

Van het filosofische terug naar de platvloers- met een aantal verfrissende moatschappelijke ideeen. Een man die verder niets moest heid von alledag: de economie van het gehebben van rijkdom en wee Ide binnen de loof. Volgend jaar komt de paus op bezoek in kerk en bovendien goed geinformeerd was Nederland. Om een aanlal redenen van uiteenlopende aard behoor ik tot die mensen over het doen en laten van Marcinkus.Als die de kerkvader, bij voorkeur met katholie- aortsbisschop in Venetie had hij 01 aan den lijve ondervonden hoe Marcinkus heimelijk de ke kerk en 01, hemslwoarts ziet vliegen. Letterlijk dan wei, wont volgens de symboliek . aandelen von de Banco Callolico Veneto van zijn eigen geloof hoort hij tot in de (een voor het diocees gestichte bank) met diepste krochten van het inferno te zokken flinke winst aan Calvi hod verpatst, ondanks om doar tot het einde der tijden traag wente- de ofspraak dot overname door derden uitgesloten was. In tegenstelling tot zijn wijfelend aan een spit gelijkmatig goar te bokken. lende voorganger was JPI wei von plan Vanuit mijn eigen discipline wil ik de heilige Petrus een hondje helpen bij het vellen van schoon schip te maken en de finonciele prakzijn oordee!. Een zeer lezenswoardig boek tijken.van zijn hoofdkassier en zijn vriendjes over de finonciele monipulaties von het Voti- uit te laten zoeken. Het werd hem hoogstcoon is 'Gods wi I of moffio; de onverklaarde woarschijnlijk noodlottig. Zijn dood blijft omdood van Johannes Paulus I' geschreven door ringd met een aontal merkwaardige gebeurDavid Yallop (vertaling, Van Gennep). Het tenissen die wonderwel passen in het scenaboek onderbouwt de stelling dot Johannes rio von een moord. Papieren verdwenen, Paulus I, de lachende paus, geen natuurlijke een wei erg snelle bolseming von het lijk, de dood is gestorven, doch vermoord is. Een dubieuze doodsoorzook (hortaanllol; de lijfzestal potentiele moordenaars worden ten arts verklaarde de zeer regelmotig levende, tonele gevoerd, met ieder zo hun eigen moti- sobere paus kort voor zijn dood kerngezond), votie. Centroal staat het eindeloze gezwen- de slechte bewaking en de categorale weidel woartoe het Voticoan zich loot lenen. De gering om sektie te verrichten, ondanks de katholieke kerk, nooit te beroerd om te mek- verzoeken hiertoe. De huidige paus heeft de keren over hoar penibele financiele situatie bestaande zwendelpraktijken, waarvan hij blijkt een slangekuil van financieel bedrog zeker op de hoogte was, nimmer willen ontonder de dekmantel van devote onschend- rafelen en hetgeheel bedekt metde in kathobaorheid van het geloof. Een oontal sleutel- lieke kringen zo popL,laire montel der liefde. personen in het netwerk van wierook en be- Marcinkus bleef, ondanks druk binnen en vervolg op 13

11

VAN THEORIE NAAR

ACCOUNTANTSPRAKTIJK De accountancy vindt zijn basis in d e bedrijfseconomie.

Vandaar dat Klynve ld Kraayenhof &. Co.jonge bedrijfseconomen die registeraccoun tant willen worden een interessante loopbaanmoge lijkheid aanbiedt. Een combinatie van werken en doe lge richt verder studeren om straks een functi e als accountant te bereiken.

TOEKOMST Crote in ternationale ondernemingen behoren tot onze clien ten, maar ook zeL'r veel klein e en middelgrote bedrijven en inste llingen in Nederland.

In onze op dienslverlen ing ingeste lde flexibele organisatie krijgen jonge bedrijfseconomen de gelegenheid een brede ervaring op te doen.

Werken op kwalitatief hoog professioneel niveau met een grote mate van zelfstandigheid en afw isseling in het werk.

Dat moet ook weI want wij vinden dat Lij all ro und registeraccountant moeten worden.

Ons planningssysteem en loopbaanp lan zijn gericht op interne promoti(' naar functies op hoog niveau. Ze voorzien in de inzet bij grote en kleine clienten waar gevarieerde contro le- en adviesopdrachten worden uitgevoerd in kleine teams.

In combinatie met werkoverleg en vaktechnische ondersteuning door het Directoraat Vakted1niek hiedt dit de reele mogelijkhe id sne/ te onderkennen we lke contro le-aanpak de beste is. Ook een eventue le specialisatie in de EDPauditing of het organisatieadvieswerk hoort daarbij. Uitzending naar het buiten land behoort - zeker na het afstuderen - tot de mogelijkheden.

STUDEREN Voor de accountantsstudie worden ruime faciliteiten geboden.

Daarnaast hebben wij een intern opleidings programma dat voor economen begint met een speciale introductiecursus van vier maal een week.

I let permanente educatieprogramma zorgt ervoor dat U ook na U w afstuderen als accountant bij kunt blijven.

INLICHTINGEN Indien I I zich tot het boeiende accountan tsberoep voelt aangetrokken zullen wij U gaarne nader informeren. Een psychotechnisch onderzoek maakt deel uit van de selectieprocedure.

Een gesp rek kunt U telefonisch of schriftelijk aanvragen bij het I Ioofd van de afdeling Personeelszaken, Prinses Irenestraat 59, 1077 WV Amsterdam. Telefoon 020- 5461238.

Voor meer informatie kunt U gebruik maken van Viditel/Job-data " 30346. U

WERKEN IN DE ACCOUNTANCY Nt ogdijkheden genoeg.

Klynveld Kraayenhof &. Co. is een groot Nt'derlands accountantskantoor met 24 kantnren in :--Jederland. \!Vij maken dee! uit van een feele ratief samenwerkingsverhcmd van dccount,mtskantoren over de gt'hele IIWeld , Klynwld Main GoerdeledKMG) .

J) t'Zt' samenwt'rking met collega's in zeer I\:ellanden vt'rsterkt de internationale orientatie en slagvaarclig heicl. Het hoofclkantoor van KMG is in Amsterdam g<'vestigd.

I)e dienstverlening van Klynveld Kraayenhof & Co. OmVdt nit't aileen de contro le van de jaarrekening tna" r zeker ook adviezen op autotnatiserings, adtninistratief. orgmisatorisch. bedrijfseconom isch en fiscaal gebieu.

Vanze lf,prekend hiedt een clergelijke organisatie haar tnedt'\\'erkers een scala van mogelijkheden .

Klynveld Kraayenhof & Co. is gevestigd in Amsterdam, A lmere, Amersfoorl. Apddoorn. Arnhetn. llrt'd". \)eventer. Doetinchem. Dordrecht.

Drachten. Eindhovt'n. 路s -Gravt'nh"gl'. G roningen, H ~a rlem. Het' rlen. H engelo. 路s-Hertogt'nhosch. Hoorn. Leeuwarden.1vlidue lburg. Nijmegen, Rotterdam. C trecht. Zwolle

Integrand nu ook in Amsterdam van start Een hdlf jaar geleden werd in Rostra melding gemaakt van de in oprichting zijnde Amsterdamse vestiging van de Stichting Integrand.

Inmiddels is het zover en heeft IntegrandAmsterdam haar onderkomen gevonden bij VUSO-ek, de studievereniging van de ekonomische fakulteit aan de VU.

Wat schuilt er achter die naam?

Integrand is een landelijke stichting opgericht en geleid door studenten en mensen uit het bedrijfsleven en van de overheid en van universiteiten. De doelstelling is studenten reeds tijdens hun studie kennis te laten maken met de praklijk. Dit tracht Inlegrand te verwezenlijken door (gevorderde) doktoraalstudenten een opdrachl te laten vervullen op hun vakgebied binnen bedrijfsleven en andere instellingen. Binnen deze organisaties blijven vaak problemen liggen omdat niemand er tijd voor kan vrijmaken of omdat de benodigde kennis ontbreekt. Dit geldl in hel bijzonder voor kleinere en slartende ondernemingen. Hier kan de bemiddeling van Inlegrand echter uilkomst bieden. Veel van deze problemen kunnen door een bijna afgestudeerde sludent worden opgelosl. Door de vaak specialistische, zij het wat theoretische achlergrond bekijkt de sludent(e) het

vraagstuk op een geheel andere en zeker frisse wijze het vraagstuk. Daar de student praklisch 001") de slag kan, wordt het voor bedrijven en instellingen inleressant een student binnen de organisatie te halen. Bovendien is dil voor vee I kleinere en middelgrote bedrijven de enige mogelijkheid, daar professionele buro's vaak veelle duur zijn.

Waarom doet Integrand dat?

Veel sludenlen komen van de universileil zonder ooit in konlakl te zijn geweest mel de praklijk, een zowel voor de sludent als voor het bedrijfsleven ongewenste situalie. De bedrijfsonderzoekjes die door bemiddeling van Inlegrand worden uilgevoerd bieden een unieke mogelijkheid voor kortere of langere lijd een kijkje bij een organisalie te nemen en tegelijkertijd praklisch bezig Ie zijn . De sludie hoeft er niel onder Ie lijden aangezien vele opdrachlen parI lime kunnen worden uilgevoerd . In overleg mel docenlen zou een grolere opdrachl van 2 3 maanden kunnen worden gebruikl als onderwerp voor een scriplie. Een bijkomend voordeel is dal het belaalde opdrachlen zijn.

Amsterdam In de eersle negen maanden van 1984 plaalsle Integrand ruim 100 sludenten bij gro-

a

Amsterdam In de eersle negen maanden van 1984 plaalsle Inlegrand ruim 100 sludenlen bij groIe en kleine organisalies. Ook in de regio Amslerdam waren en zijn vele vakalures Ie vergeven. Dil aantal zal door de nieuwe vesliging van Integrand zeker loenemen .

Door de geringe bekendheid die Inlegrand had bij de Amslerdamse sludenlen bleef hel aanbod van sludenlen achIer bij de vraag uil deze regio. Vooral sludenlen aan de UvA werden minder bereikl. Inlegrand-Amslerdam doel dan ook een dringend beroep op aile geinleresseerden aan onze fakulleil zich in Ie schrijven. Zo zal hel aanbod meer in overeenslemming zijn met de vraag en kan Inlegrand beler funklioneren, helgeer, zeker in hel belong is van de studenlen aan de ekonomische fakulteil.

Hel adres van Inlegrand: Integrand Amsterdam pia VUSOek De Boelelaan 1105-kr. 2A-24 1081 HV Amsterdam telefoon: 020-5484934 Kees Kerstens

vervolg van 7

Hel is in dit opzichl elgenlijk belreurenswaardig, dot medewerkers van de faculteil aan de faculteit onderwijs geven zonder dal het verplichl is, dOl zij zich onderwijskundig of didaclisch geschoold hebben .

Ook moel men in de faculteil meer lellen op de moderne onlwikkelingen in onderwijsvorm. De laalsle keer, dal men zich aan de faculleit systemalisch mel de vorm en de middelen in hel onderwijs heeft beziggehouden was in hel begin van de zevenliger jaren!

Drle herprogrammerlngen In die lijd is opeen grondige wijze ge"lnvenlariseerd wal de nieuwe onlwikkelingen waren op het gebied van hel onderwijs en heefl onder leiding van de heer Morreau (Ihans docenl Bankwezen en coordinalor van onze avondsludie) een speciale commissie hel gehele onderwijsprogramma onder de loep genomen . Het resullaal van deze herprogra,m-

mering was dal er Irimesters werden ingevoerd en dal hel sysleem van werkgroepen mel hoorcolleges 101 sland kwam . Tevens werd in die lijd een overzichl gemaakl van middelen en vormen in hel onderwijs.

In de jaren zevenlig heeft vervolgens een Iweede Herslruclurering van hel programma plaalsgevonden onder leiding van Prof. van der Zijpp, hoogleraar Bedrijfsplanning en de afgelopen jaren decaan van de faculteil. Hel resultaal van deze operalie was hel invoeren van de semeslerblokken in de kandidaalssludie en een vijfjarige sludie. Bij deze operatie slond in feile voorop, welke ruimte afzonderlijke vakken in hel programma kre"gen en niel hoe er gedoceerd moesl worden. Helzelfde was het geval bij de derde herprogrammering sinds 1970, de invoering van de Tweefasenslrucluur in hel begin van de lachlige( jaren door de Programmacommissie onder lei-

ding van Prof. Verburg (hoogleraar bedrijfsorganisatie en arbeidsverhoudingen).

De Onderwijscommissie is nauw belrokken geweesl bij aile drie de herprogrammeringen. Bij hel invoeren van de voorslellen van de Herslruclureringscommissie werd een amblenaar aangelrokken om hel proces Ie begeleiden en een evalualie van hel onderwijs op Ie zellen. (Laler werd dOl de onderwijsadviseur, levens amblelijk secrelaris van de Onderwijscommissie; ik dus.)

Nu die sludie drie keer ingrijpend is veranderd en er een redelijk sysleem van evalualie is 101 sland gekomen achl de Onderwijscommissie de lijd rijp om ook de wijze van onderwijs geven aan de faculteit krilisch Ie bezien.

Een goede zaak lijkl mij. Ik wens de jarige OC en ook de FEW sukses mel de nieuwe koers.

J. C. H. Ooslendorp

vervolg van 10

mela-welenschap, wetenschap over de welenschap en dot heb je niet beslist nodig. De twee keuzevakken in hel (vrije) doctoraal, Irekken ook maar vijfenlwintig studenlen per jaar. Voor Klanl vorml dil geen enkel probleem: voor filosofen is een zekere beschouwelijkheid nodig en die heeft niel iedereen.

Bedrijfseconomen bijvoorbeeld willen vaak liever iels doen en iels maken en neigen over hel algemeen weinig naar de filosofie. Mensen, die zich interesseren in hel grote verband, kunnen meer bevrediging pullen uil melhodologie van de wetenschap. Want gaal het eigenlijk om wal economie inhoudt en wat we er opdeze wereld meeaan willen; hoe het komI dot economie zulke relalief zwakke resullalen oplevert en of de pretenties van de economen, die vaak zo zelfverzekerd optreden op T.V., wei waar zijn. Kun je hetzelfde vertrouwen hebben in een econo-

mische verklaring of voorspelling als in een natuurkundige uitspraak over de zwarte galen in het heelal?

Tenslolle wil Klant nog kwijt, dat er naar zijn mening behoefle beslaat aan meer contemporaine geschiedenis van de economie.

Dil idee wil hij graag in zijn leslamenl aan een eventuele opvolger nalaten. Een opvolger die misschien hoogleraar en welenschappelijk medewerker wordl. Deze zou college moeten geven in de onlwikkeling van de economie gedurende de afgelopen twinlig jaar.

Zoals bijvoorbeeld professor Hennipman dit deed in de jaren vijftig en zeslig. Een diepgaande analyse van Iheorelische onlwikkelingen zonder bepaalde slromingen te negereno Ons inziens bevorderl'eendergelijke benadering de vrije keuze van de studenl.

MJG, MK

vervolg van 11

builen de kerk, zillen waar hij zal, Calvi kreeg mol mel o.a. Gelli en bungelde in 1982 onder de Blackfriars Bridge in Landen en Gelli vluchlle spectaculair uil een Zwitserse gevangenis en dook onder in Monlevideo. We zijn dus gewaarschuwd als Zijne Heiligheid valgend jaar hier te lande zijn reactionaire bakerpraaljes rond komI slrooien: oren dicht en Yinger op de knip.

Joan Robinson vie I al uil tegen hel denkbeeld dOl vaak van kerkelijke zijde wordl gepropageerd: dat de mens zonder geloof niet in staat is een gewelen te ontwikkelen. Hel boek van Yallop loonl bijna het tegendeel aan: Quand Dieu existe, toul esl permis.

Steven Adolf

13

BEDRlJFSECONOOM Dijker en Doornbos biedt in diverse van haar vestigingen een boeiende toekomst aan de ec. drs. die zich interesseert voor de accountancy.

Profiel van onze organisatie: Dijker en Doornbos/accoun· tants heeft een samenwerkings· verband met bela sting· adviseurs en organisctie', adviseurs. De maatschap telt 25 vestigingen in Nederland, 2 in Belgie en 1 op Cura(:ao, waarin circa 1900 mensen werkzaam zijn.

Zij maakt deel uit van de inter· nationale maatschap Binder Dijker Otte & Co. (BOO) met 250 vestigingen over de gehele wereld.

In de maatschap wordt een modern sociaal beleid gevoerd in samenwerking met diverse beleidscommissies en Onder· nemingsraad. De maatschap kent een functiewaarderings' systeem en een daarop afgestemd beoordelings· systeem. Er is een bedrijfs· geneeskundige dienst aan de maatschap verbonden.

Taakomschrijving: In de aanvangsfase wordt u ingezet in de contr6lepraktijk. Daarbij wordt rekening gehouden met uw postdoctorale studie accountancy. Zo ontwikkelt u zich snel en efficient tot registeraccountant. Ais een dergelijke toekomst u aantrekt, dan verzoeken wij u contact met oris op te nemen over de mogelijkheden voor een bedrijfseconoom.

Vereisten: Geheel of vrijwel geheel voltooide studie (bedrijfs)economie aan een van de Nederlandse hogescholen of universfteiten. Bereidheid om de postdoctorale studie accountancy te volgen. (Voor het volgen van die studie biedt onze maatschap ruime facliiteiten.)

Leeftijd tot 30 jaar.

Arbeidsvoorwaarden: Salariering overeenkomstig bestaande schalen ; 13de maand; 8% vakantietoeslag; vakantieregeling op basis van leeftijd; vergoeding van reis- en stud iekosten; collectieve verzekeringen; pensioenfonds.

Carriere: Wij gaan er, net als u, vanuit dat u uw postdoctorale studie accountancy met goed gevolg afsluit. Dan bent u officieel registeraccountant. Afhankelijk van uw ontwikkeling binnen de maatschap behoort daarna benoeming tot medewerker of vennoot tot de mogelijkheden.

Sollicitatie: U kunt uw sollicitatie of verzoek om nadere inlichtingen richten aan ons kantoor: t.a.v. de heer FA Slikker, Buitenveldertselaan 7,1082 VA Amsterdam, tel.: 020·446881.

000 ••• 0000••• 00000•••

OOCIOO • • •

00000 ••• 0000 ••• 000 •••

Dijkeren Doornbos/accountants Alkmaar Amersfoort Amsterdam Arnhem Bergen op Zoom Breda Ooetinchem Eindhoven Emmen 's-Gravenhage Groningen Heerlen Helmond Hengelo(O) 's·Hertogenbosch Hilversum Leeuwarden Middelburg Nijmegen Roermond Roosendaal Rotterdam Tilburg Utrecht Zwolle Antwerpen Brussel Willemstad (Cura(:ao) Internationaal Binder Dijker Otte & CD. : Amsterdam Brussel Dublin Hamburg Kopenhagen Lissabon Londen Luxemburg Madrid Milaan Oslo Parijs Stockholm Wenen Zurich en in diverse steden in andere werelddelen.

ad & Daad De UHD-problematiek Een zaak de komende tijd de zal houden is de problematiek. Het Isel van het wetenschappelijk wordt De van de lector.

Een UHD is een Universitair Hoofd Docenl.

Het vormt een deel van hel nieuwe rangenslelsel conform de kernnola BUWP; Beleidsvoornemens Universilair WetenschapPersonee!' Binnenkort kennen we wetenschappelijk (hoofd)medewermeer maar UHD'ers, Universilaire 00centen, (T oegevoegd) Docenlen en (T oegevoegd) Onderzoekers Assislenten in Opleiding). van het oude naar hel nieuwe De is nu ler In het algemeen wordl iedereen die een vaste betrekheeh, behalve de (KO's), universilair docent. Daarnaast kunnen een aantal r(1ensen universitair hoofddocenlworden.

Hoe wordl men een UHD? Men kan UHD worden indien men aan de benoemingseisen voldoet en wanneer er plaats is. Dot laalste is Hel kenmerkt de overgang van hel f't:lrri"rphpnirl.~ formatiebeginsel. Het in dol iemond wetenschappelijk h",,,f,,I",,~";,._ werker werd zodra iemand aan de eisen voldeed, ongeaoht de formatieve ruimte. Nu echler, met hat word! ar wei op die ruimte De den gasteld zijn 1) Ean promolie onderzoekspreslaties.

2) Ruime onderwijs en onderzoekervaring.

3) Gebleken didactische kwaliteilen 4)

crea!ivileit en produkuil aen reeks van publicalies op hel eigen

van bied.

5) Gebleken management-kwalileilen.

6) onder vakgenolen alsde op hel eigen stek bied.

7) Breed inzicht in hetvakgebied van de vakgroep en in samenhang met andere we-

Korlom, je moet bijna in slaat zijn am roar Ie worden.

Over deze benoemingseisen volt het een en onder Ie zeggen. Ten eersle zit men met een Een eis als gebleken didaclische is naar de sludenlen toe bekeken een eis, maar hoe didactische kwalileiten? Dit is een punl waar de Onderwijs Commissie zich mee bezighoudt.

We hadden 01 op de faculteit een docent gebonden onderwijs evalualie opgezel. Oaarmee is hel mogelijk bepaalde over iemands mel als doel die preslalies Ie verbeleren.

Vanuitdeze evalualie is helwellichl crileria Ie slellen voor

kwa I ileilen'.

Ten tweede zijn de benoemingseisen mooi voor in de loekomsl wanneer er iemond voor een UHD-plaals wordtaangetrokken, nu echler moelen de UHD's uil het zlttende personeel komen. De invoerjng van BUWP moesl van de minister arbeidsplaatsneutraal zijn.

Da! wi! zeggen dol er niemand op grand van BUWP mag worden ontslogen, hel \(IIi I oak zeggen dOl er niemand extra op grand van de invoering van BUWP mag worden oangenomen.

Keuze De UHD-problemaliek volt zodoende in twee delen Ie splilsen. Hel eersle deel beslaal uil het van de verdeling van UHDplaatsen. Hellweede deel besleel uil de opvulling van UHD-plaalsen.

Wal de betreft zijn er verschi Ilende varierend van het 'zwakke' """'""'" am de plaalsen ponds-ponds gewijs over de Ie verdelen, 101 de 'hervan een keuze 101 de UHDop grond van een structurele strategie. Het isuilerslmoeilijkmaoreenfaculleil economie zou er loch loe in slaal moelen ziin. Zoo Is wellichl hebben ben ik voor de horde Dan komI de moeiHike vraag van 'wat is de stralegie' naar voren.

De laatsle slrategiebepaling vond in hel kader van de facullaire structuurcommissie die de van de taakverdelingsoperatie en tot een keuze van faculteit' een faculteit bestaonde uil leersloelen voor de slrikt noodzakelijke vakken. Deze romp werd voor Amsterdam met enige specifieke zoals en monelaire economie.

Bii de overgang van huidige slructuur naar rompslrucfuur werd dot die vokken woarvan een leersloei werd afzouden worden op hel naast h,.,"n~l .. nivo. Concreet betekent dit dOl er voor welvaarts/heorie een UHD zou moelen worden toegewezen omdal de leersloel van Van der Doel is Gelukkig raken de UHD maal op met he! len. Er moet dus een plan komen voor de opvulling van de 12,6 plaatsen.

Een keuze kan zijn om een amslerdams informatica instituut te stimuleren en doarom een oanlal UHD'ers aan informalica toe tewijzen.

Hel kon ook een keuze zijn om de faculteil Ie specialiseren naar het onderzaek loe en bitvoorbeeld hel van 'economische beleid in een kleine open economie mel belante versterken; UHD'ers IEB, monetoire theorie, puvan welvaartstheorie en macro-

economisch beleid.

In dezelfde gedachtengang kunnen we hel meso-economisch onderzoek versterken door oon de leerSloelen van en De UHD'ers loe te Hel zal duidelijk dOl dil geen sinecure is.

Mensen Wat betrefl de opvulling van UHD-plaalsen riist een niel minder grool op. Hebben we wei voldoende in huis om 12,6 UHD-ers op Ie hoeslen. Ik denk van niet.

De tragiek wil dot een grool aantal leerstoelen nu hele moaie UHD-slrucluurnola's hebben gemaaktwaarin ze hun claim toelichlen.

Lezing van die nOla's doet mij vaak denken: 'heel mooi, heel juist, moor wie dan?'.

Je moel me begrijpen. Ik wil geen UHDnola's die naar mensen '~"~<,~~h .. <,,,c.n Ik vind de net genoemde nota's heel Aileen zijn de daarin vermelde nietle bezetien. Daarom wens de UHD-problematiek word/oan de hand van een tijdpad. Daarmee bedoel ik het Nu goat de faculteil beslissen welke ~,,,~, ....... van hoar sche keuze zij maakl ten toekomstige slrucluur. Nu verdeelt zii aan de hand van die keuze de beschikbare UHDplaatsen. De van 01 die .... Ir',.,t""'n kan echler niet meteen plaalsvinden. Er zal een interne sollicilatiepracedure Indien onder hel huidige personeel mensen zijn die gekwalificeerd zijn om een UHD-plaats Ie bezetlen, moel dOl zeker gebeuren. De andere plaatsen worden bevroren. Met die kan dan het volgende gebeuren. Of er is een medewerker (dan UD) die promoveerl en aan de andere kwolificaties voldoet en dan een UHD plaals kan bezellen, of er komI bij een om welke reden dan ook, formatieruimte vrij (bv. natuurliik verloop, uitbreiding formolie), waarvoor dan extern een persoon voar een UHD-plaats kan worden aangetrokken.

Ik heb hel hier niet voor het zeggen maar ik zou uitersl gelukkig zijn wanneer de road 01dus besluil.

Open bare flnanclen In de vorige Raad & Daad beschreef ik hel n{'"snrn,..,~s rond hel programma l ...,,~nl"('jr路" Financien. Ik beslool mel de opdat de eerstejaarssludenten nog niel gelukkig waren. Inmiddels kunnen zedatwel zijn, in zoverre dOl de onduidelijkheden zijn wilen ze (of hebdeel en twee geschreven door voorgeschoteld kri jgen. Dil omdot ze en Wellink reeds hadden gekocht. In micro 1 wilen ze in van het boek van Van den Doel, de geschriften van het duo Koopmans en Wellink krijgen. Voljoar echler, wanneer de niel Koopmans en Wellink behoeven aan te schaffen, zal Van den Doel weer worden gebruikt.

Als loelie word! voorlaan in micro 3 aandacht bas/ead aan 'the theory of public choice'. Oil drie weken en hoogstwaarschijnaan de hand van net boek van en Oppenheimer.

Marcel Michelson

15

~

SCHELTEMA HOLKEMA VERMEULEN Een ruime keuze op het gebied van: accountancy, financiering, automatisering, marketing organisatie, economie, geografie King, D. - FiS'Caltiers. The economics of multi-level government.

Allen & Unwin, !984, 326 p.

Malinvaud, E. - Mass unemployment Basil Blackwell, 1984, 116 p. , Meidan, A. - Bank marketing management Macmillan, 1984,244 p.

Mills, G . - Optimization in economic analysis Allen & Unwin, 1984, 194 p.

O'Shaughnessy, J . - Competitive marketing, a strategic approach Allen & Unwin, 1984, 372 p.

Praktijk van de econometrie, de. Opstellen door Tilburgse economelristen Stenfert Kroese, 1984, 352 p .

Reijders, L. - Pleidoor voor een duurzame (elalie met het milieu Van Genne p, 1984,392 p.

Simpson, D. - The political economy of growth Basil Blackwell, 1984, 165 p.

Vinke, R. H. W. & H. Thierry - Flex ibel belonen. Van cafetariaplan naar praktijk Kluwer, 1984, 71 p .

Wiles, P. & G. Routh, eds. - Economics in disarray Basil Blackwell , 1984, 355 p .

47, 80 65,95 42,60 35,00

58,25

39,50

45,00 33,65

Altshuler, A. , 0.0 ., eds. - The future of the automobile Allen & Unwin , 1984, 321 p.

Chin, H.E . - Notuurlijke hulpbronnen en economische ontwikkeling in -wereldeconomisch perspectief Wolters Noordhoff, 1984,212 p .

Duijn, A.A. van, red . - Overheidsbe leid en werkgelegenheid Kluwer, 1984,235 p.

Ferris, P. - Gentlemen of fortune. The world' s merchant and investment bonkers Weidenfeld & N icholson, 1984, 260 p.

Good book guide for business, the. 600 essentiol books for the international manager Penguin, 1984,320 p.

Kam, F. de & F. Nypels - Afscheid van het paradijs. De herziening van de sociate zekerheid Contact, 1984, 178 p .

Klamer , Aria - The new classical econom Ists. Conversations with new classical economists and their opponents (Lucas, Sargent, Townsend, Tobin , Modigliani, Solow, Blinder, Tay lor, Brunner, Gordan & Rapping) Wheatsheaf, 1984, 265 p.

74, 80

34,95

45,00

58,25

52,05

18,90

36,35

16,50 110,00

scheltema holkema vermeulen b.v. boekverkopers sedert 1853 spui 10, 1012 WZ amsterdam tel. 020 - 26 7212