1 minute read
Gwiazdka Cieszyńska
SILESIANA 1/2021
Gwiazdka Cieszyńska
Advertisement
Ś l ą s k a p r a s a
Gwiazdka Cieszyńska. Pismo naukowe i zabawne to tygodnik wydawany w latach 1851–1939. Jego pierwowzorem był Tygodnik Cieszyński, wydawany przez późniejszego redaktora głównego Gwiazdki Pawła Stalmacha.
Mimo, że Tygodnik Cieszyński nie był pismem upolitycznionym, a umieszczano w nim porady rolnicze lub opowiadania historyczne został zakazany w Galicji, co doprowadziło do zaprzestania wydawania gazety. Wobec tego, wspomniany wcześniej redaktor naczelny Paweł Stalmach (dziennikarz, publicysta, działacz społeczny i narodowy) w jego miejsce zaczął od 1 marca 1851 roku wydawać Gwiazdkę Cieszyńską, w której to zamieszczał powieści i opowiadania historyczne, artykuły oświatowe oraz literaturoznawcze, poezję, rozprawki gospodarcze i przemysłowe. W latach 1863–1864 przekształcono Gwiazdkę w pismo polityczne, w pełni popierające walki powstańcze oraz Rząd Narodowy, przy jednoczesnym pełnym antyrosyjskim nastawieniu, co naraziło jej redaktorów na prześladowania ze strony austriackiej i doprowadziło do procesu i aresztowania Stalmacha.
W tym czasie pismo miało około 1400 subskrybentów, z czego 300 na Śląsku, a 600 w Galicji. Czasopismo – choć jego redaktor był ewangelikiem –popierali głównie katolicy, a zwłaszcza biskup tarnowski ksiądz Józef Pukalski i biskup sufragan wrocławski – Bernard Bogedain.
Po powstaniu styczniowym Gwiazdka Cieszyńska stała się najbardziej radykalnym pismem narodowym na Śląsku Cieszyńskim. Na łamach pisma walczono o język polski, polską kulturę i prawa dla ludności polskiej. W latach 80. XIX wieku Gwiazdka Cieszyńska przedstawiała na swoich łamach prawie wyłącznie katolickie poglądy, co związane było z ewolucją duchową jej edytora Pawła Stalmacha; w obliczu zbliżającej się śmierci, zmienił on bowiem wyznanie na katolickie. Od 1888 roku gazeta była finansowana przez Katolickie Towarzystwo Prasowe. Na łamach Gwiazdki debiutowało wielu śląskich literatów. Byli to między innymi Karol Miarka, Andrzej Cinciała, Jan Kubisz, Ernest Farnik, Józef Lompa, Bojko, Perges, Robert Zanibal, Juliusz Ligoń. Średni nakład tygodnika wynosił 4500 egzemplarzy.
