34567 1 NOVEMBER 2011
WAT IS DE BIJBELSE KIJK OP
SEKS?
34567
6
Oplage van elke uitgave: 42.162.000 IN 188 TALEN
NOVEMBER 1, 2011
HET DOEL VAN DIT TIJDSCHRIFT, De Wachttoren, is Jehovah God, de Soevereine Heerser van het universum, te eren. Net zoals een wachttoren in de oudheid iemand in staat stelde iets al van verre te zien aankomen, zo laat dit tijdschrift ¨ de betekenis van het wereldgebeuren zien in het licht van de Bijbelse profetieen. Het troost mensen met het goede nieuws dat Gods koninkrijk, een echte regering in de hemel, binnenkort een eind zal maken aan alle slechtheid en de aarde in een paradijs zal veranderen. Het spoort aan tot geloof in Jezus Christus, die gestorven is opdat wij eeuwig leven kunnen krijgen en die nu in de hemel regeert als Koning van Gods koninkrijk. Dit tijdschrift wordt al sinds 1879 door Jehovah’s Getuigen uitgegeven en heeft geen politieke inslag. Het houdt zich aan de Bijbel als autoriteit. Dit tijdschrift is niet voor de verkoop bestemd maar wordt verschaft als onderdeel van een wereldwijd Bijbels onderwijzingswerk dat gesteund wordt door vrijwillige bijdragen. Tenzij anders vermeld, is de gebruikte Bijbelvertaling de Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift — met studieverwijzingen (uitgave 2004). De afkorting v.G.T. betekent „voor de gewone tijdrekening”. G.T. staat voor „van de gewone tijdrekening”. Waar de uitgever artikelen primair voor Jehovah’s Getuigen zelf bedoelt, zijn ze in een wat informelere stijl geschreven.
COVERSERIE 3 Maakt het iets uit? 4 Tien vragen over seks 8 Waarom leven naar Bijbelse normen?
VASTE RUBRIEKEN
& 10 De Bijbel verandert levens 12
Wist u dit?
13
Adviezen voor het gezinsleven — Werk als echtpaar aan je spiritualiteit
16
Wat zegt Gods Woord? — Zijn Gods wetten goed voor ons?
21
Nader dicht tot God — Onze verplichting tegenover God
29
Veelgestelde vragen
30
Voor jongeren — Gered uit een brandende oven!
OOK IN DEZE UITGAVE
& 18 Hoe houden vaders een goede band met hun zoon? 22
Wanneer werd het oude Jeruzalem verwoest? — Wat de kleitabletten aantonen
Maakt het iets uit? „Ik was tien toen ik met jongens begon uit te gaan. Eerst was het alleen handje vasthouden en zoenen. Maar al snel begonnen we elkaars intieme delen te strelen en met seksuele handelingen te experimenteren. Op mijn vijftiende kreeg ik werk, en daar werd ik benaderd door mannen die seks met me wilden. Ik wilde stoer zijn en niet onderdoen voor mijn collega’s. Ik wilde erbij horen, en dat leidde uiteindelijk tot steeds meer seksuele ¨ experimenten.” — SARAH1 (AUSTRALIE). 1 De naam is veranderd.
S
ARAH is opgegroeid in een gelovig gezin. Verbaast dat u? Haar ouders probeerden haar Bijbelse normen bij te brengen, maar Sarah koos ervoor zich daar niet aan te houden. Veel mensen zouden hetzelfde doen. Ze denken dat de Bijbelse kijk op seks hopeloos achterhaald is. Anderen zien er geen kwaad in zich gelovig te noemen en het toch niet zo nauw te nemen met de seksuele moraal. Maakt het iets uit of we weten wat de Bijbel over seks zegt en of we daarnaar leven? ¨ De Bijbel zegt „door God geınspireerd” te zijn ¨ en „nuttig om te onderwijzen” (2 Timotheus 3:16). Als u gelooft dat God de mensen heeft gemaakt en dat de Bijbel zijn Woord is, dan is
het belangrijk te weten wat daarin over seks gezegd wordt. Helaas is er veel verwarring over wat de Bijbel over seks leert. Religieuze leiders die zeggen respect voor de Bijbel te hebben, komen met tegenstrijdige opvattingen over dit onderwerp. Het zorgt in veel gevestigde kerken voor verdeeldheid. Waarom zou u het onderwerp niet eens zelf onderzoeken in plaats van af te gaan op wat anderen zeggen? In het volgende artikel worden tien veelgestelde vragen over de Bijbelse kijk op seks beantwoord. Het zijn eerlijke antwoorden, gebaseerd op wat de Bijbel leert. Het laatste artikel van deze serie bespreekt waarom het echt wel iets uitmaakt wat we doen. DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
3
Tien vragen over seks 1 Was seks de zonde van Adam en Eva in de Hof van Eden?
ˇ Antwoord: Het eerste Bijbelboek vertelt ons dat God de
2 Verbiedt de Bijbel het om van seks te genieten?
34567
6
Wilt u meer informatie of een gratis Bijbelstudie? Schrijf dan naar het plaatselijke kantoor van Jehovah’s Getuigen. Een complete lijst met adressen vindt u op www.watchtower.org/ address.
4
ˇ Antwoord: Veel mensen denken dat de verboden vrucht in de Hof van Eden seks voorstelde. Maar dat is niet wat de Bijbel leert. Al voordat Eva werd gemaakt, gaf God Adam het gebod niet van de vrucht van „de boom der kennis van goed en kwaad” te eten (Genesis 2:15-18). Dat kon niet over seks gaan, want Adam was alleen. Verder gaf God Adam en Eva het duidelijke gebod: „Weest vruchtbaar en wordt tot velen en vult de aarde” (Genesis 1:28). Zou een liefdevolle God de eerste mensen de opdracht geven de aarde te vullen — waar natuurlijk seks bij komt kijken — en ze dan ter dood veroordelen omdat ze die instructie opvolgen? — 1 Johannes 4:8. Verder was Adam er niet bij toen Eva van de verboden vrucht at. „Zij nam dan van zijn vrucht en ging ervan eten. Daarna gaf zij er ook van aan haar man, toen deze bij haar was, en hij ging ervan eten” (Genesis 3:6). Tot slot werden Adam en Eva niet terechtgewezen toen ze seks hadden en kinderen kregen (Genesis 4:1, 2). De vrucht waar Adam en Eva van aten stelde duidelijk geen seks voor, maar was een letterlijke vrucht die aan een boom groeide.
mensen „als man en als vrouw” maakte. Hij verklaarde dat zijn schepping „zeer goed” was (Genesis 1:27, 31). Later liet hij in de Bijbel deze richtlijn voor getrouwde mannen opschrijven: „Verheug u met de vrouw van uw jeugd (...) Laten ´ ´ haar borsten u te allen tijde vreugdedronken maken” (Spreuken 5:18, 19). Klinkt dat alsof de Bijbel het verbiedt om van seks te genieten?
Amerika, Verenigde Staten van: 25 Columbia Heights, Brooklyn, ¨ NY 11201-2483. Australie: PO Box 280, Ingleburn, NSW 1890. Bel¨ gie: rue d’Argile-Potaardestraat 60, B-1950 Kraainem. Canada: PO Box 4100, Georgetown, ON L7G 4Y4. Curacao, Nederlandse ¸ Antillen: PO Box 4708, Willemstad. Duitsland: D-65617 Selters. ¨ Frankrijk: BP 625, F-27406 Louviers Cedex. Groot-Brittannie: The ¨ Ridgeway, Londen NW7 1RN. Indonesie: PO Box 2105, Jakarta ¨ 10001. Italie: Via della Bufalotta 1281, I-00138 Rome RM. Nederland: Noordbargerstraat 77, NL-7812 AA Emmen. Nieuw-Zeeland: PO Box 75142, Manurewa, Manukau 2243. Portugal: Apartado 91, ´ P-2766-955 Estoril. Spanje: Apartado 132, 28850 Torrejon de Ardoz (Madrid). Suriname: PO Box 2914, Paramaribo. Zuid-Afrika: Private Bag X2067, Krugersdorp, 1740.
The Watchtower (ISSN 0043-1087) is published semimonthly by Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.; M. H. Larson, President; G. F. Simonis, Secretary-Treasurer; 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY 11201-2483, U.S.A., and in England by Watch Tower Bible and Tract Society of Britain, The Ridgeway, London NW7 1RN (Registered in England as a Charity). Uitgegeven door Wachttoren-, Bijbel- en Traktaatgenootschap, Noordbargerstraat 77, NL-7812 AA Emmen, Nederland. Christelijke Gemeente van Jehovah’s Getuigen (Verantwoordelijke uitgever: Marcel Gillet), Potaardestraat 60, ¨ B-1950 Kraainem, Belgie, PP-PB BRUXELLES X - BRUSSEL X No.10/667. 5 2011 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. Alle rechten voorbehouden. Printed in Britain. Vol. 132, No. 21 Semimonthly DUTCH
God heeft de geslachtsorganen niet puur voor de voortplanting geschapen; hij heeft ze zo gemaakt dat man en vrouw hun diepe liefde voor elkaar kunnen uiten op een manier waarvan ze allebei genieten. In een warme en intieme relatie kan dat in de fysieke en emotionele behoeften van man en vrouw voorzien.
3 Keurt de Bijbel het goed dat een man en een vrouw samenwonen zonder wettig getrouwd te zijn?
ˇ Antwoord: De Bijbel zegt duidelijk: „God zal hoereerders
¨ (...) oordelen” (Hebreeen 13:4). Het Griekse woord voor hoererij, porneia, heeft een ruime betekenis. Het omvat alle vormen van seksuele omgang buiten een huwelijk.1 Daarom is samenwonen in Gods ogen verkeerd, ook al is een stel van plan om later te gaan trouwen. Zelfs als een stel echt van elkaar houdt, wil God dat ze pas met elkaar naar bed gaan als ze getrouwd zijn. Hij heeft ons gemaakt met het vermogen lief te hebben. Zijn voornaamste eigenschap is liefde. Hij heeft dus goede redenen om te verlangen dat alleen getrouwde stellen seks hebben, zoals in het volgende artikel wordt uitgelegd. 1 Porneia slaat ook op andere handelingen die ingaan tegen Gods oorspronkelijke bedoeling met de geslachtsorganen, zoals homoseksualiteit en bestialiteit.
4 Is polygamie toegestaan?
VERSCHIJNT NU IN 188 TALEN: Acholi, Afrikaans, Albanees, Amharisch, Arabisch, Armeens, Armeens (weste´ lijk), Aymara, Azerbeidzjaans, Azerbeidzjaans (cyrillisch), Baule, Bemba, Bengali, Bicol, Birmaans (Myanmar), Bislama, Bulgaars, Cebuano, Chichewa, Chinees (traditioneel)7 (audio alleen in Mandarijn), Chinees (vereenvoudigd), ¨ Chitonga, Chuukees, Congo, Creools (Haıti), Creools (Mauritius), Creools (Seychellen), Deens7, Duits67, Efik, Engels67, Estisch, Ewe, Fiji, Fins7, Frans687, Ga, Georgisch, ´ Grieks, Groenlands, Guaranı687, Gujarati, Gun, Hausa, Hebreeuws, Hiligaynon, Hindi, Hirimotu, Hongaars67, Ibo, IJslands, Iloko, Indonesisch, Isoko, Italiaans67, Japans67, Joruba, Kanarees, Kaounde, Kazachs, Khmer (Cambod-
ˇ Antwoord: Er was een tijd dat God inderdaad toestond dat mannen meerdere vrouwen hadden (Genesis 4:19; 16:1-4; 29:18–30:24). Maar hij was niet de insteller van polygamie. ´ ´ Hij gaf Adam maar een vrouw. Jezus Christus voerde namens zijn Vader de oorspronkelijke norm, namelijk monogamie, weer in (Johannes 8:28). Toen hem een vraag werd gesteld over het huwelijk, zei hij dat „hij die hen heeft geschapen, hen van het begin af als man en als vrouw heeft gemaakt en gezegd heeft: ’Daarom zal een man zijn vader en zijn moeder verlaten en zich hechten aan zijn ´ ´ ¨ vrouw, en de twee zullen een vlees zijn’ ” (Mattheus 19:4, 5). Later gaf een van Jezus’ volgelingen Gods gedachten als volgt weer: „Iedere man moet zijn eigen vrouw hebben en iedere
jaans), Kikongo, Kikuyu, Kiluba, Kimbundu, Kinyarwanda, Kirgizisch, Kiribatisch, Kirundi, Koreaans67, Kroatisch, Kwangali, Kwanyama, Lets, Lingala, Litouws, Lozi, Luganda, Lunda, Luo, Luvale, Macedonisch, Malagasi, Malayalam, Maltees, Marathi, Marshallees, Maya, Mixe, Mizo, ´ Moore, Ndebele, Ndonga, Nederlands67, Nepali, Niue¨ aans, Noors67, Nsema, Nyaneka, Oekraıens, Oezbeeks, Oromo, Ossetisch, Otetela, Palauaans, Pangasinan, Papiaments (Curacao), Pedi, Perzisch (Farsi), Ponapeaans, ¸ Pools67, Portugees687, Punjabi, Quechua (Ancash), Quechua (Ayacucho), Quechua (Bolivia), Quechua (Cuzco), Quichua, Rarotongaans, Roemeens, Russisch67, Samoaans, Sango, Servisch, Servisch (Latijns), Sesotho, Shona, Singa-
lees, Siswati, Sloveens, Slowaaks, Solomoneilandenpidgin, Spaans67, Sranantongo, Swahili, Tagalog7, Tahitiaans, Tamil, Tataars, Telugu, Tetum, Thais, Tigrinja, Tiv, Tokpisin, Tongaans, Totonaaks, Tshiluba, Tshwa, Tsjechisch7, Tsonga, Tswana, Tumbuka, Turks, Tuvaluaans, Twi, Tzotzil, Umbundu, Urdu, Uruund, Venda, Vietnamees, Wallisiaans, Waray-Waray, Wolaita, Xhosa, Yapees, Zande, Zapoteeks (Isthmus), Zoeloe, Zweeds7 6 Ook verkrijgbaar op cd. 8 Ook verkrijgbaar als mp3 op cd-rom. 7 Ook te downloaden als audiobestand op www.jw.org.
¨ vrouw haar eigen man” (1 Korinthiers 7:2). De Bijbel zegt ook dat getrouwde mannen met speciale verantwoordelijkheden ´ ´ in de christelijke gemeente „de man van een vrouw” moeten ¨ zijn (1 Timotheus 3:2, 12).
ˇ Antwoord: Jezus heeft nooit het gebod gegeven om kinde-
5 Is het verkeerd om anticonceptiemiddelen te gebruiken?
ren te krijgen. Ook zijn vroege volgelingen hebben nooit zo’n opdracht gegeven. Geboortebeperking wordt nergens in de Bijbel veroordeeld. Getrouwde stellen mogen daarom zelf weten of ze een gezin willen stichten of niet. Ook mogen ze zelf bepalen hoeveel kinderen ze willen en wanneer. Als ze een niet-abortief anticonceptiemiddel willen gebruiken, is dat hun persoonlijke keus en verantwoordelijkheid.1 Daar mag niemand over oordelen (Romeinen 14:4, 10-13). 1 Informatie over de Bijbelse kijk op sterilisatie is te vinden in „Vragen van lezers” in De Wachttoren van 15 juni 1999, blz. 27, 28.
6 Is abortus verkeerd?
ˇ Antwoord: Het leven is heilig voor God, en hij beziet zelfs een embryo als een levend individu (Psalm 139:16). God zei dat iemand ter verantwoording zou worden geroepen als hij een ongeboren kind verwondde. Het doden van een ongeboren kind is voor hem dus moord (Exodus 20:13; 21:22, 23). Maar wat als een stel door complicaties bij de bevalling moet kiezen tussen het leven van de moeder en het leven van de baby? In dat geval moet het paar beslissen welk leven gered moet worden.1 1 De vraag of een slachtoffer van verkrachting abortus zou mogen plegen, wordt besproken in de Ontwaakt! van 22 mei 1993, blz. 10, 11 (uitgegeven door Jehovah’s Getuigen).
´ ˇ Antwoord: De Bijbel geeft maar e´ en geldige reden om een
7 Staat de Bijbel echtscheiding toe?
6
¨ huwelijk te beeindigen. Jezus zei dat „al wie zich van zijn vrouw laat scheiden, behalve op grond van hoererij [seks buiten het hu¨ welijk], en een ander trouwt, overspel pleegt” (Mattheus 19:9). God haat echtscheidingen waar leugens en bedrog bij komen kijken. Hij zal mensen die hun partner zomaar in de steek laten persoonlijk verantwoordelijk stellen, vooral als ze dat doen omdat ze een ander willen (Maleachi 2:13-16; Markus 10:9).
DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
8 Keurt God homoseksualiteit goed?
9
ˇ Antwoord: De Bijbel veroordeelt hoererij, en daar vallen ook homoseksuele contacten onder (Romeinen 1:26, 27; Galaten 5:19-21). God keurt zo’n manier van leven duidelijk af, maar de Bijbel zegt ook: „God heeft de wereld zozeer liefgehad dat hij zijn eniggeboren Zoon heeft gegeven, opdat een ieder die geloof oefent in hem, niet vernietigd zou worden, maar eeuwig leven zou hebben” (Johannes 3:16). Hoewel ware christenen homoseksuele contacten niet goed¨ keuren, zijn ze wel vriendelijk voor iedereen (Mattheus 7:12). God wil dat we ’alle soorten van mensen eren’. Echte christenen zijn dan ook geen homohaters (1 Petrus 2:17). ˇ Antwoord: Telefoonseks is via de telefoon praten over of
Is telefoonseks, luisteren naar expliciete erotische onderwerpen. Bij sexting worden met een mobieltje seksueel getinte berichtjes en fosexting en to’s verstuurd. Cyberseks is erotisch contact op internet. cyberseks verkeerd? Dit soort nieuwe verschijnselen worden niet in de Bijbel genoemd. Maar er staat wel: „Laat hoererij en allerlei onreinheid of hebzucht onder u zelfs niet ter sprake komen, zoals het heiligen past; ook geen schandelijk gedrag noch dwaas gepraat noch ontuchtig gescherts, dingen die niet welvoeglijk ¨ zijn” (Efeziers 5:3, 4). Telefoonseks, sexting en cyberseks geven een vertekend beeld van seks en zetten mensen ertoe aan om seksueel genot buiten het huwelijk te zoeken. Ze helpen mensen niet om hun seksuele impulsen te beheersen, maar moedigen hen aan altijd hun eigen verlangens te willen bevredigen.
10 Wat is de Bijbelse kijk op masturbatie?
ˇ Antwoord: Masturbatie, het bewust prikkelen van de geslachtsorganen om seksuele opwinding en een orgasme te veroorzaken, wordt niet specifiek in de Bijbel genoemd. Maar christenen krijgen wel het gebod: „Doodt daarom uw lichaamsleden die op de aarde zijn ten aanzien van hoererij, onreinheid, [ongepaste] seksuele begeerte” (Kolossenzen 3:5). ¨ Masturbatie kweekt een ongezonde, egoıstische kijk op seks. De Bijbel belooft dat God „kracht die datgene wat normaal is te boven gaat” kan geven aan hen die oprecht hun best doen ¨ om met deze gewoonte te stoppen (2 Korinthiers 4:7; Filippenzen 4:13). DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
7
WAAROM LEVEN NAAR
Bijbelse normen? I S DE Bijbelse kijk op seks ouderwets en onnodig beperkend? Juist niet. We worden erdoor beschermd tegen:
ˇ Seksueel overdraagbare aandoeningen ˇ Buitenechtelijke zwangerschappen ˇ De pijnlijke gevolgen van een gestrand huwelijk ˇ Schuldgevoelens ˇ Verlies van zelfrespect door het gevoel gebruikt te worden Onze Schepper, Jehovah God,1 wil dat we genieten en voordeel hebben van alles wat hij geeft. Hij is degene „die u leert uzelf baat te verschaffen” (Jesaja 48:17). Iemand die naar de Bijbelse normen leeft, krijgt:
ˇ Gods goedkeuring ˇ Innerlijke vrede ˇ Een hechtere gezinsband ˇ Een goede reputatie ˇ Zelfrespect
Mensen die Bijbelse normen negeren, veroorzaken vaak emotionele pijn
Maar wat als u op dit moment niet naar Bijbelse normen leeft? Is het mogelijk om uw manier van leven te veranderen? Zal God u vergeven wat u gedaan hebt? Bedenk dat sommigen in de eerste-eeuwse christelijke gemeente hoereerders, overspelers en homoseksuelen waren geweest. Ze hadden ervoor gekozen hun leven te veran¨ deren en God had ze vergeven (1 Korinthiers 6:9-11). In deze tijd hebben duizenden over de hele wereld dezelfde keus gemaakt. Ze hebben zich losgemaakt van een leven van vrije seks en hebben ondervonden hoe goed 1 Volgens de Bijbel is Jehovah de naam van God.
8
DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
het is naar Bijbelse normen te leven. Kijk bijvoorbeeld eens naar de ervaring van Sarah uit het eerste artikel.
„Ik voelde me meteen al beter” Sarah merkte dat haar losse leefstijl haar niet de vrijheid en voldoening gaf waar ze naar verlangde. „Ik had het gevoel dat mijn geweten afgestompt was”, zegt ze. „Ik schaamde me en was bang dat ik zwanger zou raken of een enge ziekte zou oplopen. Ik geloofde nog altijd dat God bestond, en ik wist dat mijn manier van leven hem pijn deed. Het knaagde aan me en ik voelde me vies.” Uiteindelijk vond Sarah de kracht om haar leven te veranderen. Ze zocht hulp bij haar ouders, die Getuigen van Jehovah zijn. Ook vroeg ze ervaren ouderlingen in de plaatselijke gemeente om hulp. „Ik was blij verrast door de warmte en liefde van mijn ouders en de ouderlingen”, zegt ze. „Ik voelde me meteen al beter.” Nu heeft Sarah zelf twee kinderen. Ze zegt: „Ik ben open naar mijn kinderen toe over de keuzes die ik vroeger heb gemaakt. Ik wil dat ze weten wat het negeren van Gods normen met me deed. Het is mijn doel ze te helpen begrijpen welke voordelen het fysiek, mentaal en emotioneel heeft je aan Gods normen te houden. Ik ben ervan overtuigd dat God ons morele normen geeft omdat hij niet wil dat ons iets ergs overkomt.” Ook u kunt ervaren dat het voordelen heeft Gods liefdevolle raad op te volgen. De Bijbel belooft: „De bevelen van Jehovah zijn recht, het hart verheugend; het gebod van Jehovah is rein, de ogen stralend makend. (...) In het houden ervan ligt een rijke beloning” (Psalm 19:8, 11).1 1 Als u meer over de praktische raad uit de Bijbel wilt weten, kunt u contact opnemen met Jehovah’s Getuigen bij u in de buurt. U kunt ook naar een van de adressen op blz. 4 schrijven of onze website www.watchtower.org bezoeken.
Mensen die zich aan Bijbelse normen houden, hebben een goed geweten en een hechtere gezinsband DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
9
DE BIJBEL VERANDERT LEVENS WAT motiveerde een gokker en crimineel om zijn leven te veranderen? Hier volgt zijn verhaal.
„Ik was gek op paardenrennen.” — RICHARD STEWART
GEBOORTEJAAR: 1965 LAND VAN HERKOMST: JAMAICA VOORGESCHIEDENIS: GOKKER EN CRIMINEEL
MIJN VERLEDEN: Ik groeide op in een arme, dichtbevolkte buurt van Kingston, de hoofdstad van Jamaica. Er was veel werkloosheid en criminaliteit. De mensen werden geterroriseerd door bendes. Er werd bijna elke dag geschoten. Mijn hardwerkende moeder had alles voor mijn broertje, zusje en mij over. Ze zorgde ervoor dat we een goede opleiding kregen. Ik had weinig met school, maar ik was gek op paardenrennen. Soms spijbelde ik en ging ik naar de renbaan. Ik reed zelfs op de paarden. Al gauw deed ik fanatiek mee aan het wedden op paarden. Ik leidde een losbandig leven en zat altijd achter de vrouwen aan. Ik blowde, en om aan geld te komen pleegde ik roofovervallen. Ik had veel vuurwapens, maar gelukkig is er nooit iemand gedood bij al die overvallen waar ik aan mee heb gedaan. 10
DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
Uiteindelijk werd ik gearresteerd en in de gevangenis gezet. Na mijn vrijlating ging ik gewoon verder waar ik gebleven was. Eigenlijk werd ik nog slechter. Ik zag er misschien onschuldig uit, maar ik had een sterke wil, was driftig en wreed. Ik dacht alleen maar aan mezelf.
HOE DE BIJBEL MIJN LEVEN VERANDERDE: Tijdens die heftige periode in mijn leven ging mijn moeder de Bijbel bestuderen en werd ze een van Jehovah’s Getuigen. Ik zag haar ten goede veranderen en werd nieuwsgierig. Dus ging ik ook met de Getuigen praten. Ik zag dat wat Jehovah’s Getuigen leerden, verschilde van andere religies en merkte dat de Getuigen alles wat ze zeiden met de Bijbel onderbouwden. Ze waren volgens mij de enigen die net als de vroege christenen van huis ¨ tot huis predikten (Mattheus 28:19; Handelingen 20:20). Toen ik de echte liefde zag die ze voor elkaar hadden, raakte ik ervan overtuigd dat ik het ware geloof had gevonden (Johannes 13:35). Door mijn studie van de Bijbel ging ik begrijpen dat ik veel in mijn leven moest veranderen. Ik kwam erachter dat Jehovah God vrije seks haat en dat ik verontreinigende gewoonten moest opgeven om door hem ¨ goedgekeurd te worden (2 Korinthiers 7:1; ¨ Hebreeen 13:4). Het raakte me dat Jehovah
gevoelens heeft en dat ik hem door wat ik deed pijn kon doen of juist blij kon maken (Spreuken 27:11). Daarom besloot ik te stoppen met blowen, mijn vuurwapens weg te doen en aan mijn persoonlijkheid te werken. Ik vond het nog het moeilijkst mijn losbandige leven en het gokken op te geven. Eerst wilde ik niet dat mijn vrienden wisten dat ik de Bijbel bestudeerde met Jehovah’s Getuigen. Maar dat veranderde toen ik ¨ Mattheus 10:33 las, waar Jezus zegt: „Al wie mij verloochent voor de mensen, die zal ook ik verloochenen voor mijn Vader, die in de hemelen is.” Dat bracht me ertoe het toch te vertellen. Ze waren geschokt. Ze konden niet geloven dat iemand als ik een christen wilde worden. Maar ik zei dat ik niks meer te maken wilde hebben met mijn vroegere leven. DE VOORDELEN: Mijn moeder was overgelukkig toen ze zag dat ik naar Bijbelse principes begon te leven. Ze vraagt zich nu niet meer af wat ik allemaal uitspook. We praten samen over iets wat we allebei belangrijk vinden: onze liefde voor Jehovah. Als ik af en toe terugkijk op mijn vroegere leven, kan ik niet geloven dat ik met Gods hulp zo veel heb
„Het raakte me dat Jehovah gevoelens heeft en dat ik hem door wat ik deed pijn kon doen of juist blij kon maken”
kunnen veranderen. Ik verlang niet meer terug naar het losbandige, materialistische leven van toen. Als ik niet positief op de boodschap uit de Bijbel had gereageerd, zou ik op dit moment dood zijn of in de gevangenis zitten. Maar nu heb ik een prachtig, gelukkig gezin. Ik heb een vrouw die me ondersteunt en een gehoorzame dochter, en het geeft me veel vreugde Jehovah samen met ze te dienen. Ik dank Jehovah dat ik bij een liefdevolle christelijke broederschap mag horen. Ik ben heel dankbaar dat iemand er moeite voor heeft gedaan mij de waarheid uit de Bijbel te onderwijzen. En ik ben blij als ik anderen kan leren wat de Bijbel zegt. Ik ben Jehovah vooral dankbaar dat hij me in zijn liefde en goedheid tot zich heeft getrokken.
Met mijn vrouw en dochter Ik zag mijn moeder ten goede veranderen
DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
11
WIST U DIT?
WARE GROOTTE Top: Clara Emit, Courtesy of Israel Antiquities Authority; bottom: Zev Radovan
RECONSTRUCTIE VAN DE ISJTARPOORT
12
Waar werden de diensten in Jehovah’s tempel in Jeruzalem van betaald? ˇ De verschillende tempeldiensten wer- ten ontdekt. Een daarvan is in 22 n.Chr. den vooral betaald met verplichte tien- in Tyrus geslagen en werd in een eersteden. Maar er werden ook andere vor- eeuws afvoerkanaal gevonden. Op deze men van belasting voor gebruikt. Bij sikkel staat aan de ene kant Melkart, of ¨ de bouw van de tabernakel bijvoor- Baal, de hoofdgod van Tyrus, en aan beeld kreeg Mozes van Jehovah de op- de andere kant een adelaar op de voor¨ dracht aan iedere ingeschreven Israe- steven van een schip. De tweede munt, liet een halve zilveren sikkel te vragen die in het puin afkomstig van de Temals een „bijdrage voor Jehovah” (Exo- pelberg is gevonden, dateert uit het eerdus 30:12-16). ste jaar van de Joodse opstand tegen Blijkbaar werd het de gewoonte dat Rome in 66/67 n.Chr. Er staat een kelk elke Jood dit vaste bedrag als jaarlijkse op en drie uitlopende granaatappels, tempelbelasting betaalde. Dit was de en ook de inscripties „Halve sikkel” en belasting die Petrus in opdracht van Je- „Het heilige Jeruzalem”. De archeoloog zus moest betalen met een munt uit Gabriel Barkay zegt dat de munt „teke¨ de bek van een vis (Mattheus 17:24-27). nen van brandschade vertoont, waarEen paar jaar geleden zijn er in Jeru- schijnlijk van de brand die in 70 n.Chr. zalem twee van dat soort zilveren mun- de Tweede Tempel verwoestte”. Hoe indrukwekkend waren de bouwprojecten van Nebukadnezar, de koning van Babylon? ˇ Volgens het Bijbelboek Daniel¨ zei Ne- boek Babylon — City of Wonders. De Probukadnezar: „Is dit niet het grote Ba- cessiestraat, die door de Isjtarpoort liep, ¨ bylon dat ikzelf gebouwd heb voor had aan beide kanten reliefs van lohet koninklijk huis, met de sterkte van pende leeuwen. Over de poort zelf, de mijn macht en voor de waardigheid van meest imposante toegang tot Babylon, ¨ mijn majesteit?” (Daniel 4:30) Was deze zegt het boek: „Door de donkerblauw ¨ geglazuurde stenen en de reliefs van oude stad echt zo indrukwekkend? Historici zeggen dat Nebukadnezar honderden lopende stieren en draken tempels, paleizen en stadsmuren heeft moet de aanblik een onvergetelijke ingebouwd en een schitterende terrasvor- druk gemaakt hebben op bezoekers mige tuin heeft aangelegd. De belang- van de hoofdstad.” rijkste tempel in het centrum van BaAan het begin van de twintigste eeuw bylon had een toren, of ziggoerat, die hebben archeologen duizenden fragwaarschijnlijk ruim zeventig meter hoog menten van de Processiestraat en de Isjwas. Maar „de beroemdste bouwpro- tarpoort opgegraven en veel daarvan jecten [van Nebukadnezar] zijn de Pro- gebruikt om een reconstructie te maken cessiestraat en de Isjtarpoort”, zegt het in het Pergamonmuseum in Berlijn.
DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
ADVIEZEN VOOR HET GEZINSLEVEN
Werk als echtpaar aan je spiritualiteit Frederick1: „Toen we pas getrouwd waren, stond ik erop dat mijn vrouw en ik samen de Bijbel bestudeerden. Ik wilde per se dat ze zich concentreerde tijdens de studie. Maar Leanne kon gewoon niet stilzitten. En als ik een vraag stelde, zei ze alleen ja of nee. Dat was niet wat ik me van een Bijbelstudie voorstelde.” Leanne: „Ik was achttien toen ik met Frederick trouwde. We deden altijd onze Bijbelstudie, maar Frederick gebruikte de studie om me op al mijn fouten te wijzen en me te vertellen hoe ik een betere vrouw kon worden. Ik werd er echt ontmoedigd en verdrietig van!”
W
AT was het probleem met Frederick en Leanne? Hun bedoelingen waren goed. Ze hielden allebei van God. En ze zagen allebei in dat het belangrijk is samen de Bijbel te bestuderen. Maar wat ze dichter bij elkaar had moeten brengen, leek juist het tegenovergestelde effect te hebben. Ze studeerden wel samen, maar ze werkten niet aan hun spiritualiteit. Wat is spiritualiteit? Waarom moeten echtparen eraan werken? Met wat voor problemen kunnen ze te maken krijgen, en hoe kunnen ze die overwinnen?
Wat is spiritualiteit? Met spiritualiteit of „geestelijke gezindheid” wordt een geestelijke levenshouding bedoeld (Judas 18, 19). De Bijbelschrijver Paulus maakt duidelijk wat het verschil is tussen iemand die 1 De namen zijn veranderd.
geestelijk en iemand die vleselijk ingesteld is. Mensen met een vleselijke instelling concentreren zich meer op zichzelf dan op anderen. Ze doen wat ze zelf denken dat goed is en doen geen moeite om zich aan Gods normen te hou¨ den (1 Korinthiers 2:14; Galaten 5:19, 20). Geestelijk ingestelde mensen hebben juist waardering voor Gods normen. Ze zien Jehovah God als hun Vriend en proberen op hem te DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
13
¨ lijken (Efeziers 5:1). Daarom zijn ze liefdevol, vriendelijk en zachtaardig tegenover anderen (Exodus 34:6). En ze gehoorzamen God zelfs wanneer het slecht uitkomt (Psalm 15:1, 4). Darren, die in Canada woont en 35 jaar getrouwd is, zegt: „Volgens mij is een geestelijk ingesteld persoon iemand die altijd bedenkt dat wat hij zegt en doet van invloed is op zijn vriendschap met God.” Zijn vrouw Jane zegt: „Ik denk dat een geestelijk ingestelde vrouw iemand is die elke dag haar best doet om de vrucht van Gods geest tot een deel van haar persoonlijkheid te maken” (Galaten 5:22, 23). Natuurlijk hoeft iemand niet getrouwd te zijn om aan een geestelijke instelling te werken. De Bijbel leert dat ieder mens de verantwoordelijkheid heeft om God steeds beter te leren kennen en zijn eigenschappen na te volgen (Handelingen 17:26, 27).
Waarom als echtpaar aan je spiritualiteit werken? Waarom moet een echtpaar dan proberen samen aan hun spiritualiteit te werken? Ter illustratie: Twee tuiniers hebben een stuk grond ´ ´ en willen er groente op verbouwen. De een wil in een bepaalde tijd van het jaar zaaien, en de ander vindt dat dat later moet gebeuren. ´ ´ De een wil een bepaalde kunstmest gebruiken, maar de ander vindt dat helemaal niet ´ ´ nodig. De een wil elke dag in de tuin werken. De ander vindt het prima om met zijn armen over elkaar toe te kijken. Als het zo gaat, levert de tuin misschien wel iets op, maar niet zo veel als wanneer de tuiniers het er allebei over eens zijn wat er moet gebeuren en dan samen aan de slag gaan. Zo is het ook in een huwelijk. Als maar ´ ´ een van de twee aan een geestelijke instelling werkt, zou de relatie sterker kunnen worden (1 Petrus 3:1, 2). Maar het is natuurlijk veel beter als beide partners naar Gods normen willen leven en hun best doen om elkaar te steunen in hun dienst voor God! „Twee zijn beter dan 14
DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
´ ´ een”, schreef de wijze koning Salomo. Waarom? „Omdat zij een goede beloning hebben voor hun harde werk. Want indien een van hen zou vallen, kan de ander zijn metgezel oprichten” (Prediker 4:9, 10). Waarschijnlijk wil je heel graag samen met je partner aan een geestelijke instelling werken. Maar net als bij tuinieren is alleen willen niet genoeg. Kijk eens naar twee problemen die je kunt tegenkomen, en hoe je die kunt overwinnen.
PROBLEEM 1: We hebben geen tijd. „Mijn man haalt me om zeven uur ’s avonds van mijn werk”, zegt Sue, die nog niet zo lang getrouwd is. „Als we thuiskomen, moet alles nog gedaan worden. Het is een gevecht tussen geest en lichaam: onze geest zegt dat we er samen tijd aan moeten besteden om God beter te leren kennen, maar ons lichaam schreeuwt om rust.” Een mogelijke oplossing: Wees flexibel en behulpzaam. Sue zegt: „Mijn man en ik hebben besloten eerder op te staan en voordat we naar ons werk gaan samen een stukje uit de Bijbel te lezen en te bespreken. Hij helpt me ook met het huishouden zodat er nog tijd overblijft om even samen te zijn.” Wat zijn de voordelen? Haar man Ed zegt: „Ik heb gemerkt dat als Sue en ik regelmatig samen over geestelijke dingen praten, we beter met onze problemen kunnen omgaan en ons minder zorgen maken.” Het is ook heel belangrijk er elke dag wat tijd voor te nemen om met elkaar te bidden. Waarom? Ryan, die zestien jaar getrouwd is, zegt: „Een tijdje geleden ging het helemaal niet goed met onze relatie. Maar we maakten iedere avond tijd om samen te bidden, en we deelden onze zorgen met God. Ik denk dat samen bidden ons heeft geholpen onze problemen op te lossen en weer gelukkig te worden.” SUGGESTIE: Zet aan het eind van de dag een paar minuten opzij om positieve
dingen te bespreken die jullie als echtpaar hebben meegemaakt en waar je God voor kunt bedanken. Praat ook over dingen waar je moeite mee hebt en waar vooral Gods hulp bij nodig is. Maar gebruik dit moment niet om de fouten van je partner op te sommen. Noem in gebed alleen de dingen waar je samen aan moet werken. Probeer de volgende dag toe te passen wat jullie in gebed hebben gevraagd.
PROBLEEM 2: We zitten niet op hetzelfde niveau. „Ik ben nooit een lezer geweest”, zegt Tony. Zijn vrouw Natalie zegt: „Ik vind het heerlijk om te lezen, en ik praat graag over wat ik gelezen heb. Soms denk ik dat Tony zich een beetje overdonderd voelt als we samen onze Bijbelse lectuur bestuderen.” Een mogelijke oplossing: Wees een steun voor elkaar; zie de ander niet als een rivaal en sta niet snel met een oordeel klaar. Uit je waardering voor de sterke punten van je partner en help hem of haar daarin te groeien. „Het enthousiasme van mijn vrouw voor Bijbelse onderwerpen kan weleens een beetje overweldigend zijn,” zegt Tony, „en ik vond het nooit prettig om geestelijke onderwerpen met haar te bespreken. Maar Natalie steunt me echt. Nu bespreken we regelmatig geestelijke dingen en ik heb gemerkt dat ik nergens bang voor hoef te zijn. Ik heb er plezier in. Het heeft meer rust en harmonie in ons huwelijk gebracht.” Veel echtparen hebben gemerkt dat hun huwelijk verbetert als ze elke week een vaste tijd hebben om samen de Bijbel te lezen en te bestuderen. Een waarschuwing: pas raad op jezelf toe, niet op je partner (Galaten 6:4). Bespreek dingen waar jullie het niet over eens zijn op een ander tijdstip, niet tijdens de studie. Waarom? Stel dat je met je gezin zit te eten. Zou je op dat moment een etterende wond gaan verzorgen? Natuurlijk niet. Dat zou alle eetlust bederven. Jezus vergeleek het leren over God en
¨ het doen van zijn wil met eten (Mattheus 4:4; Johannes 4:34). Als je elke keer dat je de Bijbel openslaat over emotionele wonden begint, kan het gevolg zijn dat je partner zijn of haar geestelijke eetlust verliest. Natuurlijk moeten problemen besproken worden. Maar kies daar een andere tijd voor (Spreuken 10:19; 15:23).
SUGGESTIE: Schrijf twee of drie eigenschappen op die je het meest in je partner waardeert. Als die eigenschappen dan tijdens de studie ter sprake komen, kun je je partner vertellen hoe blij je daarmee bent. Wat je zaait, zul je oogsten Als jullie als echtpaar aan je spiritualiteit werken, zal dat uiteindelijk meer rust en voldoening geven. Gods Woord geeft de verzekering: „Wat een mens zaait, dat zal hij ook oogsten” (Galaten 6:7). Frederick en Leanne, die in het begin werden genoemd, hebben gemerkt dat dat waar is. Ze zijn nu 45 jaar getrouwd en weten dat het goed is om het niet op te geven. „Eerst gaf ik mijn vrouw er altijd de schuld van dat we zo’n slechte communicatie hadden”, zegt Frederick. „Maar later besefte ik dat ik ook iets moest doen.” Leanne zegt: „Wat ons echt door de moeilijke tijd heen heeft geholpen was dat we allebei van Jehovah God hielden. Door de jaren heen hebben we altijd samen gestudeerd en gebeden. Ik zie dat Frederick moeite doet om christelijke eigenschappen steeds beter toe te passen, en dat maakt het makkelijker om van hem te houden.”
OM OVER NA TE DENKEN: ˇ Wanneer hebben we voor het laatst samen gebeden?
ˇ Wat kan ik doen om het de ander
makkelijker te maken over geestelijke dingen te praten? DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
15
WAT ZEGT GODS WOORD? Dit artikel gaat in op vragen die bij u opgekomen kunnen zijn en laat zien waar u de antwoorden in uw bijbel kunt vinden. Jehovah’s Getuigen zouden die antwoorden graag met u bespreken.
Zijn Gods wetten goed voor ons? 1. Waarom moeten we God gehoorzamen? Het is alleen maar goed om God te gehoorzamen, want hij heeft ons gemaakt. Zelfs Jezus gehoorzaamde God altijd (Johannes 6:38; Openbaring 4:11). Gods wetten geven ons een kans om te bewijzen dat we van hem houden. (Lees 1 Johannes 5:3.) Alle wetten van Jehovah God zijn goed voor ons. Ze leren ons wat nu de beste manier van leven is en hoe we in de toekomst eeuwige beloningen kunnen krijgen. (Lees Psalm 19:7, 11; Jesaja 48:17, 18.)
2. Zijn Gods wetten goed voor onze gezondheid? Gods wet tegen dronkenschap beschermt ons tegen dodelijke ziekten en ongelukken. Iemand die te veel drinkt kan verslaafd raken en domme dingen gaan doen (Spreuken 23:20, 29, 30). We mogen wel alcohol drinken, maar dan met mate. (Lees Psalm ¨ 104:15; 1 Korinthiers 6:10.) Jehovah waarschuwt ons ook voor jaloezie, onbeheerste woede en andere dingen die slecht voor ons zijn. Als we zijn raad toepassen, gaat onze gezondheid erop vooruit. (Lees Spreuken 14:30; 22:24, 25.)
3. Kan Gods wet ons beschermen? Gods wet verbiedt seks buiten het huwelijk ¨ (Hebreeen 13:4). Als een stel zich daaraan ¨ houdt, voelen ze zich geborgen en creeren ze een betere omgeving voor hun kinderen. Seks buiten het huwelijk leidt vaak tot ziekten, echtscheidingen, geweld, emotionele wonden en eenoudergezinnen. (Lees Spreuken 5:1-9.)
Door situaties uit de weg te gaan die ons kunnen verleiden tot seks buiten het huwelijk, zorgen we dat onze vriendschap met God niet in gevaar komt. Dan doen we ook anderen geen verdriet. (Lees 1 Thessalonicenzen 4:3-6.)
4. Waarom is het goed om respect voor het leven te hebben? Het leven is een geschenk van God. Mensen die uit respect voor het leven stoppen met roken of andere levensbedreigende verslavingen, worden gezon¨ der (2 Korinthiers 7:1). God vindt zelfs het leven van een ongeboren kind kostbaar (Exodus 21:22, 23). We ¨ mogen zo’n leven dus niet opzettelijk beeindigen. Mensen die weten hoe God over het leven denkt, zijn op het werk, thuis en in de auto veiligheidsbewust (Deuteronomium 22:8). Ook doen ze niet aan levensgevaarlijke sporten. (Lees Psalm 36:9.)
5. Welke voordelen heeft het voor ons dat bloed heilig is? Bloed is heilig omdat God zegt dat het het leven, of de ziel, van een schepsel vertegenwoordigt (Genesis 9:3, 4). Volgens Gods wet heeft bloed evenveel waarde als het leven. Dat heeft voordelen voor ons, want het maakt vergeving van zonden mogelijk. ¨ (Lees Leviticus 17:11-13; Hebreeen 9:22.) Het bloed van Jezus was bijzonder kostbaar omdat hij volmaakt was. Nadat hij zijn leven voor de mensheid had opgeofferd, bood hij de waarde van zijn bloed, dat zijn leven vertegenwoordigde, aan ¨ God aan (Hebreeen 9:12). Daardoor kunnen wij eeu¨ wig leven krijgen. (Lees Mattheus 26:28; Johannes 3:16.)
Zie voor meer informatie hoofdstuk 12 en 13 van dit boek, uitgegeven door Jehovah’s Getuigen.
WAT LEERT DE BIJBEL ECHT?
17
Hoe houden vaders een goede band met hun zoon? „P Heeft je zoon je wel eens met zo’n vraag
APA, hoe komt het dat je zo veel weet?”
verrast? Op dat moment was je er waarschijnlijk trots op om vader te zijn. Maar als hij je wijze raad ook nog eens toepaste en daar veel aan had, gaf dat vast een nog beter gevoel (Spreuken 23:15, 24).1 Heeft je zoon nog steeds zo’n grenzeloze bewondering voor je? Of lijkt die in de loop van de jaren alleen maar af te nemen? Hoe kunnen vaders een goede band met hun zoon houden terwijl hij naar de volwassenheid groeit? Laten we eerst eens een paar problemen bekijken waar vaders mee te maken hebben.
Drie veel voorkomende problemen 1. TIJDGEBREK: In veel landen is de vader de belangrijkste kostwinner. Daardoor is hij vaak het grootste deel van de dag weg. In sommige landen brengen vaders heel weinig tijd met hun kinderen door. Uit een recent onderzoek in Frankrijk bleek bijvoorbeeld dat vaders gemiddeld nog geen twaalf minuten per dag aan hun kinderen besteden. 1 Dit artikel gaat over de unieke band tussen vader en zoon, maar de genoemde principes gelden ook voor vaders en dochters.
18
DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
OM OVER NA TE DENKEN: Hoeveel tijd breng je per dag met je zoon door? Waarom zou je dat de komende twee weken niet eens bijhouden? De uitkomst zou weleens verrassend kunnen zijn. 2. GEEN GOED VOORBEELD GEHAD: Sommige mannen hebben niet echt een band met hun eigen vader gehad. „Ik had heel weinig contact met mijn vader”, zegt Jean-Marie, die in Frankrijk woont. Wat voor uitwerking heeft dat op hem gehad? „Het heeft problemen veroorzaakt die ik nooit had verwacht”, zegt hij. „Ik vind het bijvoorbeeld moeilijk om een goed gesprek met mijn eigen zoons te hebben.” Soms kennen mannen hun vader wel heel goed maar is hun relatie beschadigd. Philippe (43) zegt: „Mijn vader vond het moeilijk zijn genegenheid voor me te uiten. Daardoor moet ik mezelf er echt toe dwingen om mijn zoon vaker te laten merken dat ik van hem hou.” OM OVER NA TE DENKEN: Heb je het gevoel dat je band met je eigen vader invloed heeft op de manier waarop je met je zoon omgaat? Merk je dat je goede of slechte gewoonten van je vader hebt overgenomen?
¨ 3. CULTUURGEBONDEN IDEEEN: In sommige culturen vindt men dat de vader niet zo’n belangrijke rol heeft bij de opvoeding. Luca, die in een West-Europees land is grootgebracht, zegt: „Waar ik ben opgegroeid vonden de mensen dat de vrouw voor de kinderen moest zorgen.” In andere culturen wordt er niet veel meer van vaders verwacht dan dat ze af en toe streng optreden. George bijvoorbeeld is in een Afrikaans land opgegroeid. Hij zegt: „In mijn cultuur spelen vaders niet met hun kinderen omdat ze bang zijn dat ze dan hun overwicht verliezen. Daarom heb ik er altijd moeite mee gehad samen met mijn zoon gewoon leuke dingen te doen.” OM OVER NA TE DENKEN: Wat wordt er in jouw omgeving van vaders verwacht? Wordt ze geleerd om het grootbrengen van kinderen als vrouwenwerk te bezien? Worden ze aangemoedigd om liefde en genegenheid voor hun zoon te uiten, of wordt daar vreemd tegenaan gekeken? Als je met een of meer van deze problemen te maken hebt, hoe kun je daar dan mee omgaan? Hier volgen een paar tips.
Begin als je zoon nog klein is Zoons lijken van nature hun vader te willen imiteren. Maak daar dus een goed gebruik van als je zoon nog jong is. Hoe doe je dat? En waar vind je de tijd om hem aandacht te geven? Probeer hem als het even kan bij je dagelijkse bezigheden te betrekken. Laat hem bijvoorbeeld helpen bij klusjes. Geef hem een kleine bezem of schep. Hij zal het vast geweldig vinden om met zijn held en grote voorbeeld samen te werken! Misschien kost het wat meer tijd, maar het versterkt wel jullie band en je brengt hem een goede werkmentaliteit bij. Lang geleden moedigde de Bijbel vaders aan om hun kinderen bij dagelijkse bezigheden te
betrekken en die momenten te gebruiken om met ze te praten en ze onderwijs te geven (Deuteronomium 6:6-9). Dat is nog steeds een goed advies. Maak ook tijd om met je zoon te spelen. Spelen is niet alleen leuk; uit onderzoek blijkt dat je er veel meer mee bereikt. Als vaders met hun kinderen spelen, stimuleren ze hen om ondernemender te zijn en meer te durven. Spelen heeft een nog belangrijkere functie. „Tijdens het spelen communiceert een jongen het best met zijn vader”, zegt onderzoeker Michel Fize. Een vader kan dan met woorden en daden zijn genegenheid tonen. Zo leert hij dat ´ ook aan zijn zoon. Andre uit Duitsland zegt: „Toen mijn zoon nog klein was, speelden we vaak samen. Ik knuffelde hem, en hij leerde mijn liefde te beantwoorden.” Ook het slapengaan is een geschikt moment waarop een vader de band met zijn zoon kan versterken. Lees hem regelmatig een verhaaltje voor en laat hem vertellen wat hij die dag allemaal heeft meegemaakt. Dat maakt het makkelijker voor hem om ook als hij groter wordt met je te blijven praten.
Blijf dingen samen doen In de tienerleeftijd komen sommige jongens misschien onverschillig over als hun vader met ze probeert te praten. Als je zoon je vragen lijkt te ontwijken, denk dan niet dat hij niet wil praten. Misschien komt hij wat meer los als je je manier van communiceren aanpast. Jacques uit Frankrijk vond het soms moei´ ˆ lijk om met zijn zoon Jerome te praten. Maar in plaats van hem daartoe te dwingen koos hij een andere aanpak: hij ging met hem voetballen. „Na het sporten zaten we dan op het gras uit te rusten”, zegt hij. „En dan begon hij vaak vanzelf te praten. Gewoon door het feit dat we samen waren en dat hij me helemaal voor zichzelf had, denk ik, ontstond er een speciale band tussen ons.” DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
19
´ En als je zoon niet van sport houdt? Andre denkt met plezier terug aan de uren dat hij met zijn zoon naar de sterren keek. „We zetten dan ligstoelen buiten in de koele avondlucht. We pakten ons warm in en met een kop thee in onze handen keken we naar de nachtelijke hemel. We praatten over de God die de sterren gemaakt heeft. We praatten over persoonlijke dingen. We praatten over bijna alles” (Jesaja 40:25, 26). Wat als je sommige dingen waar je zoon van houdt niks vindt? Dan moet je misschien je persoonlijke voorkeur opzijzetten (Filippenzen 2:4). „Ik had veel meer met sport dan mijn zoon Vaughan”, zegt Ian uit Zuid-Afrika. „Hij was gek op vliegtuigen en computers. Dus ging ik me daar ook mee bezighouden. Ik nam hem mee naar vliegshows en we speelden met een vluchtsimulator op de computer. Ik denk dat Vaughan het makkelijker vond om met me te praten omdat we samen leuke dingen deden.”
Geef hem meer zelfvertrouwen „Kijk, papa!” Dat riep je zoon vroeger waarschijnlijk als hij weer iets nieuws had geleerd. Nu hij wat ouder is zoekt hij misschien niet meer zo openlijk bevestiging. Maar die heeft hij wel nodig om een evenwichtige volwassene te worden. Denk eens aan het voorbeeld dat Jehovah God gaf. Toen een van zijn zoons, Jezus, aan een speciale fase van zijn leven op aarde begon, toonde God openlijk zijn genegenheid voor hem door te zeggen: „Dit is mijn Zoon, de 20
DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
¨ geliefde, die ik heb goedgekeurd” (Mattheus 3:17; 5:48). Het is waar dat je de verplichting hebt om je zoon te onderwijzen en te corrige¨ ren (Efeziers 6:4). Maar doe je ook moeite om hem complimenten te geven? Sommige mannen vinden het moeilijk hun goedkeuring en genegenheid te tonen. Misschien legden hun ouders de nadruk op hun fouten in plaats van op dingen die ze goed deden. Als dat voor jou geldt, zul je er bewust moeite voor moeten doen om het zelfvertrouwen van je zoon te vergroten. De eerder aangehaalde Luca doet vaak klusjes met zijn zoon Manuel (15). Hij zegt: „Soms zeg ik tegen Manuel dat hij zelf mag beginnen en dat ik hem kom helpen als het nodig is. Meestal lukt het hem wel alleen. Dat geeft hem voldoening en is een boost voor zijn zelfvertrouwen. Wanneer iets is gelukt, geef ik hem een compliment. Als het niet zo gaat als hij gehoopt had, laat ik hem weten dat ik toch blij ben met wat hij doet.” Je kunt het zelfvertrouwen van je zoon ook vergroten door hem te helpen belangrijkere doelen in zijn leven te bereiken. Maar wat als dat minder snel gaat dan je zou willen? Of wat als zijn doelen, ook al zijn ze niet verkeerd, anders zijn dan wat jij in gedachten had? Dan moet je misschien je verwachtingen bijstellen. De eerder genoemde Jacques zegt: „Ik probeer mijn zoon te helpen haalbare doelen te stellen. Maar ik wil ook dat het zijn doelen zijn, niet die van mij. En ik probeer eraan te denken dat hij zijn doelen in zijn eigen tempo moet bereiken.” Als je naar de mening van je zoon luistert, hem complimenten geeft voor zijn sterke punten en hem aanmoedigt aan zijn zwakke punten te werken, help je hem zijn doelen te bereiken. Het zal natuurlijk niet altijd makkelijk zijn. Maar uiteindelijk zal je zoon ongetwijfeld een goede band met je willen houden. Jij bent tenslotte degene die hem helpt een gelukkig mens te worden.
NADER DICHT TOT GOD
Onze verplichting tegenover God
H
EBT u zich weleens afgevraagd wat het doel van het leven is? Jehovah heeft ons niet alleen het vermogen gegeven ons dat af te vragen maar ook een sterke behoefte om het antwoord te weten. Gelukkig geeft onze liefdevolle God dat antwoord ook. Het staat in zijn Woord, de Bijbel. Kijk maar eens naar de woorden van koning Salomo in Prediker 12:13. Salomo bevond zich in de ideale situatie om iets zinnigs te zeggen over het zoeken naar geluk en een doel in het leven. Hij bezat buitengewone wijsheid, enorme rijkdom en koninklijke macht, en daarom kon hij grondig onderzoek doen naar wat mensen proberen te bereiken, zoals rijkdom en aanzien (Prediker 2:4-9; 4:4). Onder leiding van God schreef hij zijn conclusie op: „Het slot van de zaak, nu alles is gehoord, is: Vrees de ware God en onderhoud zijn geboden. Want dit is de gehele verplichting van de mens.” Die woorden laten zien wat het lonendste en beste doel is waarvoor iemand zich kan inzetten. „Vrees de ware God.” God vrezen lijkt misschien op het eerste gezicht niet zo aanlokkelijk. Maar het gaat hier om een gezonde vrees. We moeten daarbij niet denken aan een slaaf die doodsbang is dat hij zijn hardvochtige meester kwaad maakt, maar aan een kind dat graag zijn lieve vader blij wil maken. Een naslagwerk zegt dat vrees voor God de „eerbiedige, respectvolle houding is die Zijn aanbidders tegenover Hem hebben omdat ze van Hem houden en ontzag hebben voor Zijn macht en grootheid”. Die houding beweegt ons ertoe te doen wat God vraagt omdat we van hem houden en weten dat hij van ons houdt. Deze gezonde vrees is niet alleen een gevoel, maar uit zich ook in daden. „Onderhoud zijn geboden.” Vrees voor God brengt ons ertoe hem te gehoorzamen. Het is alleen maar logisch Jehovah te gehoorzamen. Hij
heeft ons gemaakt en weet wat de beste manier van leven is, net zoals een fabrikant weet hoe zijn product het best gebruikt kan worden. En Jehovah heeft het beste met ons voor. Hij wil dat we gelukkig zijn, en zijn vereisten zijn goed voor ons (Jesaja 48:17). De apostel Johannes zei het zo: „Dit betekent de liefde tot God, dat wij zijn geboden onderhouden; en toch zijn zijn geboden geen drukkende last” (1 Johannes 5:3). Met onze gehoorzaamheid tonen we onze liefde voor God, en zijn geboden zijn een bewijs van zijn liefde voor ons. „Dit is de gehele verplichting van de mens.” Die woorden beklemtonen een belangrijke reden om God te vrezen en te gehoorzamen. Het is onze plicht. We zijn het Jehovah verschuldigd omdat hij onze Schepper is. We hebben ons leven aan hem te danken (Psalm 36:9). Als we leven zoals hij dat graag ziet, komen we onze verplichting na. Wat is dus het doel van het leven? Kort gezegd: we zijn hier om Gods wil te doen. Er is geen betere manier om uw leven zin te geven. Zou u meer willen weten over Jehovah’s wil en hoe u daarnaar kunt leven? Jehovah’s Getuigen willen u daar graag bij helpen.
BIJBELLEESGEDEELTE VOOR NOVEMBER: ˛ Spreuken 22–Hooglied 8
21
Dit is het laatste van twee artikelen in opeenvolgende uitgaven van De Wachttoren waarin wetenschappelijke vragen worden besproken over het jaar van de eerste verwoesting van het oude Jeruzalem. Deze artikelen geven goed gedocumenteerde en op de Bijbel gebaseerde antwoorden op vragen die sommige lezers bezighouden.
Wanneer werd het oude Jeruzalem verwoest? DEEL TWEE
WAT DE KLEITABLET TEN AANTONEN
Photograph taken by courtesy of the British Museum
´ ´ IN DEEL EEN IS HET VOLGENDE VASTGESTELD: ˇ Wereldlijke historici zeggen dat Jeruzalem in 587 v.Chr. werd verwoest. ˇ De Bijbelse chronologie wijst erop dat de verwoesting in 607 v.Chr. plaatsvond. ˇ Wereldlijke historici baseren hun conclusies op de klassieke geschiedschrijvers en de canon van Ptolemaeus. ˇ Sommige werken van klassieke geschiedschrijvers bevatten duidelijke fouten en kloppen niet altijd met de verslagen op de kleitabletten.1
D
E Bijbel zegt dat de Joodse gevangenen in Babylon moesten blijven „om het woord des HEREN, door Jeremia verkondigd, in vervulling te doen gaan (...) om zeventig jaar vol te maken”. Wanneer werden ze vrijgelaten? In „het
1 Zie het artikel „Wanneer werd het oude Jeruzalem verwoest? — Waarom het belangrijk is. Wat uit de bewijzen blijkt” in de uitgave van 1 oktober 2011.
22
DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
eerste [regerings]jaar van Kores [Cyrus], de ko¨ ning van Perzie” (2 Kronieken 36:21, 22, NBGvertaling 1951). Zowel de Bijbelse als de wereldlijke geschiedenis zegt dat deze ballingschap in Babylon eindigde nadat Cyrus Babylon had veroverd en de Joden had bevrijd. Ze gingen in 537 v.Chr. naar Jeruzalem terug. Omdat de Bijbel duidelijk zegt dat de ballingschap zeventig jaar heeft geduurd, moet die in 607 v.Chr. begonnen zijn. Maar de meeste wetenschappers dateren de verwoesting van Jeruzalem op 587 v.Chr. Dan zou de ballingschap maar vijftig jaar hebben geduurd. Waarop baseren ze hun berekeningen? Op oude spijkerschrifttabletten met details over Nebukadnezar II en zijn opvolgers.1 Veel van deze documenten werden geschreven door mannen die in of rond de tijd van Jeruzalems verwoesting leefden. Maar hoe betrouwbaar zijn de berekeningen die uitkomen op het jaar 587? Wat tonen deze documenten echt aan? Om die vragen te beantwoorden, gaan we drie soorten documenten bekijken waar wetenschappers vaak van uitgaan: (1) De Babylonische kronieken, (2) handelsdocumenten en (3) astronomische documenten.
BM 21901 and BM 35382: Photograph taken by courtesy of the British Museum; BM 21946: Copyright British Museum; BM 22047, 25124, 25127: ˘ The Trustees of the British Museum
De Babylonische kronieken.
Wat wordt daarmee bedoeld? Tabletten waarop belangrijke gebeurtenissen in de geschiedenis van Babylon zijn vastgelegd.2 Wat zeggen deskundigen? Volgens R.H. Sack, een autoriteit op het gebied van spijkerschrifttabletten, geven de kronieken een onvolledig verslag van deze belangrijke gebeurtenissen.1 Hij schreef dat historici „gedwongen zijn secundaire bronnen aan te boren (...) in de hoop te kunnen vaststellen wat er feitelijk is gebeurd”. Wat tonen deze documenten aan? De geschiedenis die in de Babylonische kronieken is vastgelegd, vertoont hiaten.3 (Zie onderstaand kader.) Dus kunnen we ons afvragen: hoe betrouwbaar zijn conclusies die op zo’n onvolledig verslag gebaseerd zijn?
Handelsdocumenten.
Wat wordt daarmee bedoeld? De meeste handelsdocumenten uit de Nieuw-Babyloni1 NB Geen van de wereldlijke deskundigen die in dit artikel worden geciteerd, is van mening dat Jeruzalem in 607 v.Chr. werd verwoest.
sche periode zijn ontvangstbewijzen. De tabletten zijn gedateerd met dag en maand, en het re´ ´ geringsjaar van de koning. Op een tablet staat bijvoorbeeld dat een transactie plaatsvond op „Nisan, de 27ste dag, het 11de jaar van Nebukadrezar [ook wel bekend als Nebukadnezar II], koning van Babylon”.4 Als de koning stierf of werd afgezet en er een nieuwe koning aan de macht kwam, werden de overgebleven maanden van dat regeringsjaar als het troonsbestijgingsjaar van de nieuwe heerser beschouwd.15 Met andere woorden, de overgang van de ene koning naar de andere vond binnen hetzelfde Babylonische kalenderjaar plaats. Een tablet uit het troonsbestijgingsjaar van de nieuwe heerser moet dus gedateerd zijn op een van de maanden na de laatste maand van de vorige koning. Wat zeggen deskundigen? Sack onderzocht een groot aantal handelsdocumenten uit de Nieuw-Babylonische periode. In 1972 schreef 1 Het troonsbestijgingsjaar van een koning werd niet tot zijn regeringsjaren gerekend; het verwees naar de resterende ¨ maanden van het jaar tot aan zijn officiele kroning aan het begin van het volgende kalenderjaar.
BM 21901
DE BABYLONISCHE KRONIEKEN — EEN VERSLAG MET HIATEN BM 21946
De Babylonische kronieken bevatten informatie over maar 35 jaar van de Nieuw-Babylonische periode, waarvan traditioneel wordt aangenomen dat die ongeveer 88 jaar heeft geduurd. BM 35382 JAAR DAT NIET IN DE KRONIEKEN WORDT VERMELD
JAAR DAT WEL IN DE KRONIEKEN WORDT VERMELD
N I E U W - B A B Y L O N I S C H E
Nabopolassar BM 25127
Nebukadnezar II BM 22047
P E R I O D E
Amel-Marduk Neriglissar
BM 25124
P E R Z E N
Nabonidus Labashi-Marduk
met zekerheid vast te stellen dat Jeruzalem in 587 v.Chr. werd verwoest.1
Astronomische documenten.
Wat wordt daarmee bedoeld? Spijkerschrifttabletten met beschrijvingen van de stand van zon, maan, planeten en sterren, gekoppeld aan historische informatie zoals het regeringsjaar van een bepaalde koning. Op de astronomische kalender hieronder staat bijvoorbeeld iets over een maansverduistering in de eerste maand van het eerste jaar van koning Mukin-zeri.11 Wat zeggen deskundigen? Deskundigen zijn ¨ het erover eens dat de Babyloniers uitgebreide tabellen en schema’s hadden ontwikkeld om te voorspellen wanneer maansverduisteringen zich hoogstwaarschijnlijk zouden voordoen.12 ¨ Maar konden de Babyloniers ook berekenen wanneer maansverduisteringen in het verleden hadden plaatsgevonden? Professor John Steele zegt: „Het is mogelijk dat enkele van de oudste voorspellingen gemaakt zijn door het schema op het verleden te projecteren bij het samenstellen van de tekst” (cursivering van ons).13 1 Uit alle regeringsjaren die traditioneel aan de NieuwBabylonische koningen worden toegeschreven, bestaan handelsdocumenten. Als de jaren dat deze koningen hebben geregeerd bij elkaar worden opgeteld en er vanaf de laatste Nieuw-Babylonische koning, Nabonidus, wordt teruggerekend, komt men op 587 v.Chr. als het jaar waarin Jeruzalem werd verwoest. Maar deze methode werkt alleen als elke koning werd opgevolgd in hetzelfde jaar dat hij stierf of werd afgezet, zonder dat er onderbrekingen waren.
ASTRONOMISCHE KALENDER BM 32238 Dit tablet bevat een verslag van maansverduisteringen, maar het werd pas na de laatste maansverduistering, zo’n vierhonderd jaar later dan de eerste, samengesteld. Omdat de schrijver niet al die verduisteringen heeft waargenomen, heeft hij mogelijk aan de hand van wiskundige berekeningen bepaald wanneer de eerdere plaatsvonden. Zonder verdere ondersteunende bewijzen voor zijn conclusies leveren die berekeningen misschien geen betrouwbare chronologische informatie op.
24
˘ The Trustees of the British Museum
hij dat nieuwe, nog niet gepubliceerde teksten die hem door het British Museum ter beschikking waren gesteld, eerdere conclusies over de machtswisseling van Nebukadnezar II naar zijn zoon Amel-Marduk (Evil-merodach) „compleet omvergooiden”.6 Hij wist dat uit tabletten bleek dat Nebukadnezar II in de zesde maand van zijn laatste (43ste) jaar nog regeerde. Maar deze pas ontcijferde tabletten uit het troonsbestijgingsjaar van de volgende koning, Amel-Marduk, waren gedateerd op de vierde en vijfde maand van, naar men had aangenomen, datzelfde jaar.7 Er was duidelijk een tegenstrijdigheid. Wat tonen deze documenten aan? Er zijn nog meer onduidelijkheden in machtswisse´ lingen. Een document laat bijvoorbeeld zien dat Nebukadnezar II in zijn tiende maand nog regeerde, zes maanden nadat zijn opvolger zou zijn gaan regeren.8 Hetzelfde probleem doet zich voor bij Amel-Marduk en zijn opvolger Neriglissar.9 Waarom zijn die onduidelijkheden veelbetekenend? Zoals al gezegd, is uit hiaten in de Babylonische kronieken op te maken dat we misschien niet over een ononderbroken chronologisch verslag beschikken.10 Zouden er tussen deze koningen nog andere geregeerd kunnen hebben? Dan moeten er jaren toegevoegd worden aan de Nieuw-Babylonische periode. Zowel de Babylonische kronieken als de handelsdocumenten vormen dus geen basis om
Professor David Brown, die van mening is dat de astronomische tabletten ook voorspellingen bevatten die kort van tevoren werden gedaan, erkent dat het denkbaar is dat er bij sommige van die ’voorspellingen’ „in feite door schrijvers in de vierde en latere eeuwen v.Chr. is teruggerekend”.14 Kunnen zulke berekeningen dan wel als absoluut betrouwbaar beschouwd worden, tenzij ze door andere bewijzen worden gesteund? Zelfs als een maansverduistering inderdaad op een bepaalde datum heeft plaatsgevonden, wil dat dan zeggen dat de historische informatie die de schrijver van het tablet bij die datum geeft ook nauwkeurig is? Niet per se. Prof. dr. R.J. van der Spek legt uit: „De samenstellers waren astrologen, geen historici.” Hij beschrijft delen van de tabletten met historische verslagen als „min of meer bijkomstig”, en hij waarschuwt dat die historische informatie „voorzichtig gebruikt moet worden”.15 Wat tonen deze documenten aan? Neem bijvoorbeeld VAT 4956. De eerste regel van dit tablet luidt: „Jaar 37 van Nebukadnezar, koning van Babylon.”16 Dan volgen gedetailleerde beschrijvingen van de stand van de maan en planeten ten opzichte van verschillende sterren en ´ ´ sterrenbeelden. Er wordt ook een maansverduistering genoemd. Wetenschappers zeggen dat al deze standen zich in 568/567 v.Chr. voordeden. Dan zou het achttiende jaar van Nebukadne-
zar II, het jaar waarin hij Jeruzalem verwoestte, 587 v.Chr. zijn. Maar wijzen deze astronomische vermeldingen enkel en alleen naar 568/567? Het tablet vermeldt een maansverduistering die volgens de berekeningen op de vijftiende dag van de derde Babylonische maand, Simanu, plaatsvond. Het is een feit dat zich in die maand in 568 v.Chr. een maansverduistering voordeed, op 4 juli volgens de Juliaanse kalender. Maar twintig jaar eerder, op 15 juli 588, was er ook een maansverduistering.17 Als 588 het 37ste jaar van Nebukadnezar II was, zou zijn 18de jaar 607 zijn — precies het jaar waarin volgens de Bijbelse chronologie Jeruzalem werd verwoest! (Zie onderstaande tijdbalk.) Maar levert VAT 4956 nog meer ondersteunende bewijzen voor het jaar 607? Naast de bovengenoemde maansverduistering worden er op het tablet dertien reeksen maanwaarnemingen en vijftien planeetwaarnemingen vermeld. Die beschrijven de stand van de maan of van planeten ten opzichte van bepaalde sterren of sterrenbeelden.18 Er worden ook acht tijdsintervallen vermeld tussen de open ondergangen van de zon en de maan.18a Omdat de maanstanden het meest betrouwbaar zijn, hebben onderzoekers de dertien reeksen op VAT 4956 zorgvuldig geanalyseerd. Ze analyseerden de gegevens met behulp van een computerprogramma dat de stand van hemellichamen op een bepaalde datum in het verleden
WAT BLIJKT UIT VAT 4956 — IS JERUZALEM IN 587 OF IN 607 V.CHR. VERWOEST? ˛
Het tablet beschrijft astronomische verschijnselen die zich in het 37ste regeringsjaar van koning Nebukadnezar II voordeden. ˛ Nebukadnezar II verwoestte Jeruzalem in zijn 18de regeringsjaar (Jeremia 32:1).
Als 568 v.Chr. het 37ste jaar van Nebukadnezar II was, werd Jeruzalem in 587 v.Chr. verwoest.
587 610 v.Chr. 607
600
590
580
570
Als 588 v.Chr. zijn 37ste jaar was, dan werd Jeruzalem verwoest in 607 v.Chr., het jaar dat door de Bijbelse chronologie wordt aangegeven. ˛
VAT 4956 wijst overtuigender naar 607 v.Chr.
560
WAT ZEGT VAT 4956 ECHT?
1
2
3
4
bpk / Vorderasiatisches Museum, SMB / Olaf M. Teßmer
Vanwaar die vraag? Op de derde regel op dit tablet staat dat de maan in de „nacht van de 9de” van de eerste maand (Nisanu/Nisan) „1 el voor ß Virginis” stond. Neugebauer en Weidner schreven in 1915 over het jaar 568 v.Chr. (dat op 587 v.Chr. zou wijzen als het jaar waarin Jeruzalem werd verwoest) dat „de maan op 8 Nisan, en niet op 9 Nisan, 1 el voor deze ster stond” (cursivering van ons). Maar de stand van de maan klopte wel precies met 9 Nisan van het jaar 588 v.Chr., wat op 607 v.Chr. wijst.
Is het de 9de of de 8ste? (1) Zoals uit deze foto blijkt, is het Akkadische symbool voor het getal 9 duidelijk te zien. (2) Neugebauer en Weidner hebben in hun transliteratie van deze spijkerschrifttekst de 9 in een 8 veranderd. (3) Alleen uit de voetnoot blijkt dat er in de oorspronkelijke tekst een 9 stond. (4) Ook in hun Duitse vertaling gebruiken ze een 8. (5) In 1988 hebben Sachs en Hunger de tekst gepubliceerd zoals die in werkelijkheid luidt, met een 9. (6) Toch handhaven ze de wijziging in hun Engelse vertaling, door te zeggen dat de 9de een vergissing is en dat er 8ste moet staan.
5
6
kan laten zien.19 Wat hebben ze ontdekt? Niet al deze reeksen passen bij het jaar 568/567, maar alle dertien reeksen komen overeen met de berekende maanstanden van het jaar 588/587, twintig jaar eerder. Een van de gevallen waarbij de maanwaarnemingen beter passen bij het jaar 588 dan bij 568 is te zien op het gedeelte van VAT 4956 dat hiernaast is afgebeeld. Op de derde regel staat wat de stand van de maan was in de „nacht van de 9de [Nisanu]”. Maar de wetenschappers die deze stand op 568 (astronomisch -567) dateerden, erkenden dat het in dat jaar de maanstand was op „de achtste en niet de negende Nisanu”. Om hun datering te ondersteunen beweerden ze dat de schrijver per ongeluk 9 in plaats van 8 opschreef.20 Maar de maanstand op de derde regel komt exact overeen met die van 9 Nisanu 588.21 Het is duidelijk dat veel van de astronomische gegevens op VAT 4956 passen bij het jaar 588 v.Chr. als het 37ste jaar van Nebukadnezar II. Dat is dus een ondersteuning van 607 v.Chr. als het jaar waarin Jeruzalem werd verwoest, precies zoals de Bijbel aangeeft.
Waarom de Bijbel vertrouwen? Momenteel zijn de meeste wereldlijke historici van mening dat Jeruzalem in 587 v.Chr. werd verwoest. Maar de ¨ Bijbelschrijvers Jeremia en Daniel zeggen letterlijk dat de Joden zeventig jaar, geen vijftig jaar, in ballingschap wa¨ ren (Jeremia 25:1, 2, 11; 29:10; Daniel 9:2). Dat wijst er duidelijk op dat Jeruzalem in 607 v.Chr. werd verwoest. Zoals uit het bovenstaande blijkt, is er wereldlijke ondersteuning voor die conclusie. Wereldlijke deskundigen hebben de nauwkeurigheid van de Bijbel herhaaldelijk in twijfel getrokken. Maar telkens wanneer er meer bewijsmateriaal boven tafel komt, wordt het Bijbelverslag in het gelijk gesteld.1 Degenen die vertrouwen stellen in de Bijbel hebben daar goede redenen voor. Ze baseren hun mening op bewijzen dat de Bijbel historisch, wetenschappelijk en profetisch nauwkeurig is. Op grond daarvan geloven ze dat dit boek, zoals ¨ het zelf zegt, het geınspireerde Woord van God is (2 Ti¨ motheus 3:16). Waarom zou u het bewijsmateriaal niet eens zelf onderzoeken? Misschien komt u wel tot dezelfde conclusie. 1 Specifieke voorbeelden daarvan staan in hfst. 4 en 5 van het boek De bijbel — Gods woord of dat van mensen?, uitgegeven door Jehovah’s Getuigen. DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
27
Noten voor „Wanneer werd het oude Jeruzalem verwoest? — Deel twee” 1. Het spijkerschrift is een schriftvorm waarbij een schrijver met een scherpe stift (stilus) met een wigvormig uiteinde verschillende tekens in een zacht kleitablet drukte. 2. Assyrian and Babylonian Chronicles, door A.K. Grayson, uitgegeven in 1975, herdruk 2000, blz. 8. 3. De Nieuw-Babylonische periode begon in de zevende eeuw v.Chr., toen de Chaldeeuwse koningsdynastie over het Babylonische Rijk regeerde. De eerste heerser was Nabopolassar, de vader van Nebukadnezar II. Deze periode eindigde toen de laatste koning, Nabonidus, in 539 v.Chr. door de Perzische koning Cyrus van de troon werd gestoten. 4. Neo-Babylonian Business and Administrative Documents, door Ellen Whitley Moore, uitgegeven in 1935, blz. 33. 5. Archimedes, Volume 4, New Studies in the History and Philosophy of Science and Technology, „Observations and Predictions of Eclipse Times by Early Astronomers”, door J.M. Steele, uitgegeven in 2000, blz. 36. 6. Amel-Marduk 562-560 B.C. — A Study Based on Cuneiform, Old Testament, Greek, Latin and Rabbinical Sources. With Plates, door R.H. Sack, uitgegeven in 1972, blz. 3. 7. De tabletten BM 80920 en BM 58872 zijn gedateerd op de vierde en vijfde maand van het troonsbestijgingsjaar van Evil-Merodach. Ze werden gepubliceerd door Sack in Amel-Marduk 562-560 B.C. — A Study Based on Cuneiform, Old Testament, Greek, Latin and Rabbinical Sources. With Plates, blz. 3, 90, 106. 8. Het tablet in het British Museum (BM 55806) is gedateerd op de tiende maand, het 43ste jaar. 9. De tabletten BM 75106 en BM 61325 zijn gedateerd op de zevende en tiende maand van wat als het laatste (tweede) jaar van de regerende koning Evil-Merodach wordt beschouwd. Maar het tablet BM 75489 is gedateerd op de tweede maand van het troonsbestijgingsjaar van Neriglissar, zijn opvolger. — Catalogue of the Babylonian Tablets in the British Museum, Deel VIII, (Tablets From Sippar 3) door Erle Leichty, J.J. Finkelstein en C.B.F. Walker, uitgegeven in 1988, blz. 25, 35. Catalogue of the Babylonian Tablets in the British Museum, Deel VII, (Tablets From Sippar 2) door Erle Leichty en A.K. Grayson, uitgegeven in 1987, blz. 36. Neriglissar — King of Babylon, door R.H. Sack, uitgegeven in 1994, blz. 232. De maand op het tablet is Ajaru (tweede maand). 10. Neem bijvoorbeeld Neriglissar. Een koninklijke inscriptie over hem zegt dat hij ˆ „de zoon van Bel-shum-ishkun” was, de „koning van Babylon” (cursivering van ˆ ons). Een andere inscriptie noemt Bel-
shum-ishkun de „wijze prins”. Het oorspronkelijke woord dat vertaald is met ˆ „prins”, rubu, is een titel die ook „koning, heerser” betekent. Er zijn onmiskenbare onduidelijkheden over de regering van Neriglissar en die van zijn voorganger Amel-Marduk. Dus zou deze „koning ˆ van Babylon”, Bel-shum-ishkun, tussen die twee koningen in geregeerd kunnen hebben? Professor R.P. Dougherty erkende dat „de bewijzen dat Neriglissar koninklijke voorouders had niet genegeerd kunnen worden” (Nabonidus and Belshazzar — A Study of the Closing Events of the NeoBabylonian Empire, door R.P. Dougherty, uitgegeven in 1929, blz. 61). 11. Astronomical Diaries and Related Texts From Babylonia, Deel V, onder redactie van Hermann Hunger, uitgegeven in 2001, blz. 2, 3. 12. Journal of Cuneiform Studies, Deel 2, nr. 4, 1948, „A Classification of the Babylonian Astronomical Tablets of the Seleucid Period”, door A. Sachs, blz. 282, 283. 13. Astronomical Diaries and Related Texts From Babylonia, Deel V, blz. 391. 14. Mesopotamian Planetary AstronomyAstrology, door David Brown, uitgegeven in 2000, blz. 164, 201, 202. 15. Bibliotheca Orientalis, L N° 1/2, Januari-Maart, 1993, „The Astronomical Diaries as a Source for Achaemenid and Seleucid History”, door R. J. van der Spek, blz. 94, 102. 16. Astronomical Diaries and Related Texts From Babylonia, Deel I, door A.J. Sachs, voltooid en bewerkt door Hermann Hunger, uitgegeven in 1988, blz. 47. 17. Babylonian Eclipse Observations From 750 BC to 1 BC, door P.J. Huber en Salvo De Meis, uitgegeven in 2004, blz. 186. Volgens VAT 4956 vond deze maansverduistering plaats op de 15de van de derde Babylonische maand, wat erop duidt dat de maand Simanu 15 dagen daarvoor begon. Als dit de maansverduistering van 15 juli 588 v.Chr. (van de Juliaanse kalender) was, zou de eerste dag van Simanu 30 juni/1 juli 588 v.Chr. zijn. Dan zou het nieuwe jaar (met de maand Nisanu, de eerste Babylonische maand) twee maanden daarvoor zijn begonnen, op 2/3 mei. Hoewel het jaar van deze maansverduistering normaal gesproken op 3/4 april begonnen zou zijn, zegt VAT 4956 op regel 6 dat er een extra maand (schrikkelmaand) was ingelast na de twaalfde (laatste) maand (Addaru) van het voorgaande jaar. (Op het tablet staat: „8ste van maand XII2.”) Daardoor begon het nieuwe jaar pas op 2/3 mei. De datum van de maansverduistering in 588 v.Chr. past dus heel goed bij de gegevens op het tablet. ¨ 18. Volgens ¨ Berichte ¨ uber die Verhandlungen der Konigl. Sachsischen Gesellschaft der Wissenschaften zu Leipzig, Deel 67, 1 mei 1915, in het artikel „Ein astronomischer Beobachtungstext aus dem 37. Jahre
Nebukadnezars II” door P.V. Neugebauer en E.F. Weidner, blz. 67-76, zijn er dertien reeksen maanwaarnemingen die de stand van de maan ten opzichte van een ster of een sterrenbeeld beschrijven. Ze noemen ook vijftien reeksen planeetwaarnemingen (blz. 72-76). Het spijkerschriftteken voor de maan is duidelijk en ondubbelzinnig, maar sommige tekens voor de namen van de planeten en hun positie zijn onduidelijk (Mesopotamian Planetary Astronomy — Astrology, door David Brown, uitgegeven in 2000, blz. 53-57). Daarom zijn de planeetwaarnemingen voor meerdere uitleg vatbaar. Omdat de stand van de maan makkelijk na te gaan is, kunnen de andere hemellichamen waarvan de stand ten opzichte van de maan op ¨ VAT 4956 wordt genoemd, geıdentificeerd worden en kunnen hun posities vrij nauwkeurig gedateerd worden. 18a. Bij deze tijdsintervallen („lunar threes”) wordt de tijd gemeten tussen bijvoorbeeld zonsondergang en maansondergang op de eerste dag van de maand en tijdens twee andere periodes later in die maand. Wetenschappers hebben deze tijdmetingen verbonden aan kalenderdatums („The Earliest Datable Observation of the Aurora Borealis”, door F.R. Stephenson en David Willis, in Under One Sky — Astronomy and Mathematics in the Ancient Near East, onder redactie van J.M. Steele en Annette Imhausen, uitgegeven in 2002, blz. 420-428). Waarnemers in de oudheid hadden voor het meten van die periode een soort klok nodig. Zulke metingen waren niet betrouwbaar (Archimedes, Deel 4, New Studies in the History and Philosophy of Science and Technology, „Observations and Predictions of Eclipse Times by Early Astronomers” door J.M. Steele, uitgegeven in 2000, blz. 65, 66). Maar de berekeningen van de positie van de maan ten opzichte van andere hemellichamen waren nauwkeuriger. 19. Voor deze analyse werd het programma TheSky67 gebruikt. De analyse werd aangevuld met de uitgebreide freeware Cartes du Ciel/Sky Charts (CDC) en een date converter van het U.S. Naval Observatory. Omdat de spijkerschrifttekens voor veel van de posities van planeten voor meerdere uitleg vatbaar zijn, werden deze posities bij dit onderzoek niet gebruikt om precies te bepalen welk jaar deze astronomische kalender bedoelde. ¨ 20. ¨ Berichte ¨ uber die Verhandlungen der Konigl. Sachsischen Gesellschaft der Wissenschaften zu Leipzig, Deel 67, 1 mei, 1915, „Ein astronomischer Beobachtungstext aus dem 37. Jahre Nebukadnezars II, (-567/66)”, door P.V. Neugebauer en E.F. Weidner, blz. 41. 21. Op de derde regel van VAT 4956 staat: „De maan stond 1 el [of 2 graden] voor ß Virginis.” Uit de eerder genoemde analyse bleek dat de maan op 9 Nisanu 2°041 voor en 0° onder de ster ß Virginis stond. Dat werd als een exacte match beschouwd.
VEELGESTELDE VRAGEN Moeten ouders hun kinderen seksuele voorlichting geven? ˇ Veel ouders doen alles om hun kinderen tegen gevaarlijke ziekten te beschermen. Eigenlijk zouden ze net zo veel moeite moeten doen om ze te beschermen tegen een schadelijke kijk op seks. ´ Een manier waarop ze dat kunnen doen, is door ze evenwichtige seksuele voorlichting te geven (Spreuken 5:3-23). Die voorlichting en morele leiding is essentieel, want kinderen komen op tv en internet en in boeken en strips steeds vaker in aanraking met nietsverhullende seks. „Het probleem is tegenwoordig niet dat onze kinderen iets over seks te weten komen”, zegt Diane Levin, hoogleraar onderwijskunde en schrijfster. „Het probleem is wat ze leren, op welke leeftijd, en van wie. Kinderen krijgen van marketingexperts en de massacultuur een bijzonder invloedrijke, schadelijke vorm van seksuele voorlichting.” Ouders moeten hun kinderen beschermen te¨ gen de vertekende en immorele ideeen die de ¨ maatschappij verzieken (Spreuken 5:1; Efeziers 6:4). Kleine kinderen moeten weten hoe hun lichaam werkt, hoe ze zich moeten verzorgen en hoe ze zich tegen mensen met slechte bedoe´ ´ lingen kunnen beschermen. Voor de puberteit, de periode waarin tekenen van seksuele rijping zichtbaar worden, moet een meisje weten welke veranderingen er in haar lichaam gaan plaatsvinden en moet ze het hoe en waarom van de menstruatie begrijpen. Een jongen moet weten wat nachtelijke zaadlozingen, natte dromen, zijn
voordat het hem overkomt. Kinderen kunnen al op jonge leeftijd leren hoe de geslachtsorganen heten. Zorgzame ouders vertellen hun kinderen drie belangrijke dingen over die lichaamsdelen: (1) Ze zijn iets bijzonders en alleen van henzelf. (2) Er mag niet op een verkeerde manier over gepraat worden. (3) Ze mogen normaal gesproken niet door anderen aangeraakt of aan anderen getoond worden. Als de kinderen ouder worden, moeten de ouders bepalen wanneer ze hun gaan uitleggen hoe een vrouw zwanger wordt.1 Wanneer moeten ouders daarmee beginnen? Eerder dan ze misschien denken. Een meisje kan al met tien jaar beginnen te menstrueren, of nog eerder. Een jongen heeft misschien al op zijn elfde of twaalfde zijn eerste nachtelijke zaadlozing. Deze ingrijpende gebeurtenissen kunnen heel beangstigend zijn als een kind niet begrijpt wat er aan de hand is. Kinderen moeten vroegtijdig weten dat die lichamelijke processen natuurlijk zijn. Dat is ook een goed moment om ze het belang van Bijbelse normen bij te brengen, iets wat het meeste andere voorlichtingsmateriaal niet doet (Spreuken 6:27-35). 1 Ouders kunnen bruikbaar materiaal over deze onderwerpen vinden in de volgende uitgaven van Jehovah’s Getuigen: de Ontwaakt! van mei 2006, het artikel „Bereid uw dochter voor op haar eerste menstruatie”, blz. 10-13; Wat jonge mensen vragen — Praktische antwoorden, Deel 2, hfst. 6, „Wat gebeurt er allemaal met mijn lijf?”; en De Wachttoren van 1 november 2010, het artikel „Adviezen voor het gezinsleven — Met uw kinderen over seks praten”, blz. 12-14.
29
VOOR JONGEREN
Gered uit een brandende oven! Instructies: Doe dit studieproject in een rustige omgeving. Stel je tijdens het lezen van de teksten voor dat je zelf bij de gebeurtenis aanwezig bent. Zie wat er gebeurt. Hoor de mensen praten. Voel met ze mee. Laat het verhaal tot leven komen. Hoofdpersonen: Sadrach, Mesach, Abednego en Nebukadnezar ¨ Samenvatting: Het geloof van drie jonge Hebreeen wordt op de proef gesteld.
¨
– ANALYSEER DE GEBEURTENIS. LEES DANIEL 3:1-30. Beschrijf wat je ’hoorde’ toen je vers 3 tot 7 las.
Beschrijf hoe de vuuroven er volgens jou uitzag.
Welke emoties hoor je in Nebukadnezars stem als hij de opdracht geeft de oven zeven keer heter te stoken dan normaal? (Lees vers 19 en 20 nog eens.)
Hoe zag de vierde man in de oven er volgens jou uit? (Lees vers 24 en 25 nog eens.)
Welke eigenschappen merk je op bij Sadrach, Mesach en Abednego als ze in vers 16 tot 18 tegen Nebukadnezar praten?
— GRAAF DIEPER. Zoek op hoe groot een el was en bereken dan de afmetingen van het beeld dat Nebukadnezar had gemaakt. (Lees vers 1 nog eens.)
Hoe komt Nebukadnezar op je over als je vers 19 en 20 vergelijkt met vers 28 en 29?
30
DE WACHTTOREN ˙ 1 NOVEMBER 2011
˜ PAS TOE WAT JE HEBT GELEERD.
SCHRIJF OP WAT JE HEBT GELEERD OVER . . . respect voor mensen met autoriteit.
hoe belangrijk het is voor je geloof op te komen.
Jehovah’s steun bij beproevingen.
EEN VERDERE TOEPASSING. In wat voor situatie zou jouw geloof beproefd kunnen worden?
Hoe zal het verhaal over Sadrach, Mesach en Abednego je helpen om trouw te blijven?
™ WELK ASPECT VAN DIT VERSLAG SPREEKT JE HET MEEST AAN, EN WAAROM?
BIJBEL,
VRAAG ER DAN EEN AAN JEHOVAH’S GETUIGEN, OF LEES HEM ONLINE OP
www.watchtower.org °
HEB JE GEEN
Is telefoonseks, sexting en cyberseks verkeerd?
Wat is spiritualiteit?
ZIE BLADZIJDE 7.
ZIE BLADZIJDE 13, 14.
Zijn Gods wetten goed voor onze gezondheid?
ZIE BLADZIJDE 16.
Hoe kan een vader zijn zoon meer zelfvertrouwen geven? ZIE BLADZIJDE 20.
Moeten ouders hun kinderen seksuele voorlichting geven? ZIE BLADZIJDE 29.
Wilt u graag bezocht worden? Zelfs in deze wereld vol problemen kan nauwkeurige Bijbelkennis over God, zijn koninkrijk en zijn schitterende voornemen met de mensheid u helpen geluk te vinden. Wilt u meer informatie of zou u het op prijs stellen als iemand u zou bezoeken voor een gratis Bijbelstudie, schrijf dan voor Nederland naar Wachttoren, Noordbargerstraat 77, 7812 AA ¨ Emmen; voor Belgie naar Wachttoren, Potaardestraat 60, 1950 Kraainem; of naar een van de adressen op blz. 4. www.watchtower.org
wp11 11/01-O