The Albanian October 2009 issue 2

TH E

-

Porosisni një kopje falas të “Albanian Contacts 2009”

HOME OFFICE NIS HEQJEN E NËNSHTETËSISË BRITANIKE Zbulohen rastet e para. Ka të drejtë MASHTRUESVE NR.5/11 www.thealbanian.co.uk info@thealbanian.info

Tel: 02082169527

LONDON

15 TETOR

apelimi. Shanset e fitimit të apelit të pakta.

faqe 6

I huaj ne vendin e vet Reportazh

Pas 18 vitesh ne Shqiperi

faqe14

Lermeni pak atdhe III “The Albania” & “Edit Durham”, kanë filluar përgatitjet për realizimin e antologjisë së tretë “Lërmëni pak atdhe”, antologji e krijuesve shqiptarë në Mbretërinë e Bashkuar.

Lajmërohen të gjithë krijuesit shqiptarë që jetojnë në Mretërinë e Bashkuar që të paraqesin krijimet e tyre pranë redaksisë së “The Albanian”

211 Boundary Road, P l a i s t o w L o n d o n E 1 3 9 Q F www.1stchoiceclaims.com info@1stchoiceclaims.com

T:0208 472 1110 F:0208 475 8869 M:079 5135 0050

1st Choice Accident Claims Nëse keni patur ndonje aksident tre vitet e fundit mos hezitoni te na kontaktoni ne çdo moment Had an accident?

Not your fault

OUR Services *Free Consultation *Loss Of Earnings *Recovery & Storage *Cost Of Repairs *Policy Excess *Hire Charges *Personal Injury *Legal Expenses

A dëshironi të realizoni ëndrrën tuaj për të studiuar në Britaninë e Madhe?

markETing

15 TETor

fAqE 2

Dëshironi të fitoni përvojë të papërsëritshme?

A dëshironi të realizoni ëndrrën e fëmijëve tuaj për të patur një diplomë të universiteteve më prestigjioze Britanike?

A dëshironi të bëni investimin më të mençur në drejtim të arsimimit?

“Korbi Education” në bashkëpunim me universitetet më njohura Britanike mund të realizojmë ëndërrën tuaj.

Ne ju ofrojmë mundësitë dhe u japim zgjidhjen.

Ju bëni zgjedhjen!

Suksesi ynë është i provuar!

Na kontaktoni në çdo moment.

Tiranë: Rruga Mine Peza, 82, pranë Hotel Tafaj Tel +355 4 22 62 669, Cel: 069 28 57 689, 069 36 42 072, 0693200107 Londër: 0771 77 90 601, 0777 51 02 002 Email: student@kovanigroup.com, admin@kovanigroup.com Web: www.kovanigroup.com

Për të gjithë shqiptarët në Britani që dëshironi të sillni të afërmit tuaj të shkollohen në Britaninë e Madhe, ju lutem kontaktoni Tel +355 4 22 62 669, Cel: 069 28 57 689, 069 36 42 072, 0693200107 Londër: 0771 77 90 601, 0777 51 02 002

Fairlane partnners

A jeni ose a njihni dikë që do të aplikoje për BRITISH CITIZENSHIP apo LEJE TË PERHERSHME QENDRIMI? Nëse PO, u nevojitet të demonstroni njohuritë tuaja për jetën në Mbretërinë e Bashkuar, si dhe të provoni që aftësitë në të folur dhe dëgjim janë adekuate për jetën e përditshme.

Westa ofron kurse të kombinuara trajnimi për gjuhen angleze (ESOL) dhe Citizenship Clases & Exams FINSBURY PARK London North Acedemy Andover Community Centre Andover Estate London N7 7RY

Per me shume informacione ju lutem na kontaktoni

Tel: 0207 2721130

Mob 07944367779

Bëjmë Servisimin, riparimin e të gjitha llojeve dhe modeleve të automjeteve përfshirë edhe air conditioner (klima)

-Skanimin e problemeve elekronike si dhe rregullimin e tyre, -Goma, Regjistrimin e gomave -Saldime, -Modifikime, si dhe të gjitha shërbimet e tjera

OFERTË SPECIALE SERVISIM + MOT PREJ £99

BEJMË

KONTROLLIN

TEKNIK (MOT) Çertifikata është e liçensuar

Ing Besim Sylaj 118-120 LONDON ROAD MITCHAM SURREY CR4 3LB

MOB:07985195104

ginobesim@hotmail.com

AKTuALiTET

DrEjTor: PETriT kuçana Zv/Drejtor: BasHkim mETalia kryeredaktor: muHamED VEliu “The albanian”

redaksional

N

ëse i kthehemi rishtrimit të pyetjes se sa të organizuar janë mërgimtarët shqiptarë në Mbretërinë e Bashkuar, do të mjaftonte vetëm një shembull që mund ta dëshmonte qartësisht këtë organizim.

Prej disa kohesh, një nga organizatat shqiptare në MB “Shpresa Programme” ka iniciuar një peticion drejtuar 10 Downing Street për të bërë gjuhën shqipe subjekt të GCSE. Deri në këto moment numri i nënshkruesve po shkon rreth 160 persona që kanë firmosur. A do të shërbente kjo shifër për të vërtetuar organizimin e përkryer të shqiptarëve në MB? Mund të konsiderohet i papranueshëm (vërtet i turpshëm) ky numër nënshkruesit për një çështje që

15 TETor

rEDaksia akil koci, Daut Dauti, Brixhilda ndini, Pranvera smith, Emanuel Bajra, majlind goge, naim Hasani,

fAqE 3

Ylli Përmeti, Edvin lamçe, Elda memiaj, Brunilda sejati, Flori slatina, kastriot Dervishi, Enkeleid omi, jeni myftari, anila Hoxha, shefit Domi, ilir Thaçi, Web-design shefdomi.com www.thealbanian.co.uk albania7@gmail.com

Tel/fax:02082169527

A e duan kryetarët e shoqatave shqiptare në MB gjuhën shqipe si subjekt të GCSE?

Rikthim tek (mos)organizimi i shqiptarëve në MB

absolutisht nuk i përket një shoqata të këtushme por të gjithë shqiptarëve që jetojnë në Mbretërinë e Bashkuar.

Nëse kihet parasysh fakti se shumica e këtyre shoqatave kanë si objektiv (pavarësisht se çfarë bëjnë) mësimin e gjuhës shqipe.

Atëherë si mund të shpjegohet fakti për një numër kaq të papërfillshëm? Si është e mundur që pothuajse asnjë nga kryetarët e shoqatave nuk e ka nënshkruar një peticion të tillë që mund të marrë më pak se 2 minuta nga koha e tyre shumë e çmuar. Është jo fort e këndshme për shqiptarët e këtushëm historia e peti-

cioneve, kur bajraktarizmi (më tepër sesa neglizhimi) i kryetarëve të shoqatave ka bërë që të mos nënshkruhen peticione të tilla që janë nënshkruar nga x apo y kryetar/e prandaj nuk duhej firmosur. E kemi shënjuar edhe në numrat e kaluar se që nga janari janë krijuar të paktën shtatë shoqata shqiptare. Por çfarë ka ndryshuar? # Do të ishim tërësisht të gabuar nëse perceptimin tonë mbi organizimin e shqiptarëve në MB, do ta bazonim në numrin e shoqatave apo të organizatave të këtushme shqiptare.

Kjo për faktin se shumë prej këtyre

shoqata janë tërësisht inekzistente dhe që në të shumtën e rasteve kërkojnë me çdokush që të shfaqen medieve si prijës kombëtarë, si atdhetarë të përbetuar si atdhetarë që s’ka dhe s’mund të ketë të tillë si ata. Mirëpo përkundër krekosjes së tyre është një tjetër realitet.

Për të gjithë ata që kanë qenë në kontakte të vazhdueshme apo në koherencë më zhvillimet e këtushme brendashqiptare nuk do të çuditen nga fakti se prej vitesh e vitesh vazhdon të mbetet e njëjta skemë e tyre e organizimit, e njëjta skemë e menaxhimit. E thënë ndryshe kemi të njëjtën

A jeni ose a njihni dikë që do të aplikoje për BRITISH CITIZENSHIP apo LEJE TË PERHERSHME QENDRIMI? Nëse PO, u nevojitet të demonstroni njohuritë tuaja për jetën në Mbretërinë e Bashkuar

SETP ofron kurse intensive për 4 ditore. mesuesit me eksperience perdorin gjuhen qarte dhe thjeshte duke ju garanuar kalimin e testit

kryetarë, kemi të njëjtët pashallarë që na shfaqen në çdo tribunë, në çdo tubim...

Dhe thuajse të gjitha shoqatat aplikojnë të njëjtat standarde kur vjen puna tek AGM (Mbledhja vjetore ku bëhen zgjedhjet) dhe duke qenë se këto shoqata janë të deklaruara si bamirëse pra jo fitim prurëse. Dhe kryetarët nuk lënë asnjë shans që dikush të ofrohet dhe të mund të kandidojë për të qenë në grupin drejtues të këtyre shoqatave dhe aq më tepër kryetar/e.

Zhvillimet e fundit dëshmojnë për një bashkim (vijon ne faqe 7) >>>

S

nga BasHkim mETalia

hërbimet diplomatike të Kosovës tashmë kanë filluar të marrin formën e plotë dhe po krijojnë një fizionomi të qartë përfaqësimi të një shteti të ri .

Tashmë simboli shtetëror i republikës më të re në Botë të Kosovës,flamuri, do të valëvitet edhe në Londër. Presidenti i republikës së Kosovës , Dr fatmir Sejdiu, në pajtim me Dekretin Presidencial të 18 qershor 2008 , për themelimin e e Misionit Diplomatik në nivel Ambasade, dekretoj më 10 Shtator 2009 zotin Muhamet Hamiti si Ambasador i republikës së Kosovës në MB, me seli në Londër.

Ashtu sikurse çdo përfaqësues diplomatik i një shteti edhe Zoti Hamiti , do të këtë mundësinë që misionin dhe detyrën fisnike të ambasadorit të republikës së Kosovës ta përmbush me sukses.

Jo vetëm kaq, por duke qenë se Kosova tashmë përfaqësohet për herë të parë në nivel ambasadorësh tashmë në dhjetë vende të botës ,si SHBA, Mbretëria e Bashkuar,Turqi, Gjermani, Shqipëri, Slloveni, Bullgari, francë, Zvicër dhe Austri, ky mision dhe këta misionarë diplomatikë në vendet respektive kanë si qellim, përveç të tjerash lobimin për njohje të reja të shtetit të Kosovës.

Ambasadori i sapo emëruar në Britaninë e Bashkuar , organizoj një mbrëmje festive me qytetarë shqiptarë të Kosovës dhe Shqipërisë dhe miq dhe dashamirës Anglez .

Gjithashtu në këtë mbrëmje ndodheshin edhe zëvendës ambasadorja e republikës së Shqipërisë në Londër Znj Teuta Starova së bashku më këshilltarin e kësaj ambasade Zotin Myzafer Alushi, si dhe deputeti britanik njëkohësisht dhe zëvendës kryetar i grupit parlamentarë për Kosovën Zoti Hamiti në fjalën e tij përshëndetëse shprehu kënaqësinë duke falënderuar të pranishmit tashmë si një përfaqësues i pare i shtetit të Kosovës në Mbretërinë e Kosovës.

“Ambasada e Kosovës në Londër ka një rëndësi të veçantë diplomatike, pasi është një ndër vendet, më të rëndësishme që Kosovën e kanë ndihmuar të dalë nga situata totalitare. . ..së bashku me Zotin Bejtullah Destani me cilësinë e zv/Ambasadorit dhe me të tjerë që do të vijnë

EMËROHET AMBASADORI I REPUBLIKËS SË KOSOVËS NË LONDËR ZOTI MUHAMET HAMITI AKTuALiTET

do të mund të punojmë akoma më shumë që Kosovën ta ngremë në lartësinë e duhur diplomatike- u shpreh Ambasadori Hamiti.

Zoti Hamiti duke e konsideruar krahas të tjerash edhe një sfidë diplomatike tha se do të na duhet shume punë që të mund të bindim dhe krijojmë sa më shumë njohje të reja të Kosovës.

Tashmë si një anëtare e fMN-së dhe Bankës Botërorë kosovës i duhet që të shtrij akoma diplomacinë e saj , duke synuar integrimin plote në

strukturat me të larta evropiane dhe integrimin e plote në Bashkimin e Evropian , NATo dhe në Kombet e Bashkuara.

Duke e konsideruar Kosovën si një shtet funksional krahas tyre dhe me shumë probleme qofshin ato ekonomike, sociale dhe politike, duhet një lobim dhe një përpjekje e madhe që të kapërcehet kjo situatë , duke theksuar së në mbarë botën tashmë rëndon kriza ekonomike dhe për Kosovën kjo krize rëndon akoma më shumë - shtoj Ambasadori .Zoti Hamiti përshëndeti

burime zyrtare nga qeveria e Kosovës, i kanë treguar Expressit se fjala është për vjeshtën e këtij viti. “Marrëveshja e tillë pritet të nënshkruhet në vjeshtë të këtij viti, kurse zbatimi i saj kërkon kohë ngase shteti i Kosovës ka procedura të tjera të ratifikimit nga ato të shtetit gjerman”, thotë ky zyrtar.

Ndërkohë, tash për tash, krejt çfarë dihet është se shteti gjerman, duket të jetë i vendosur për të kthyer një numër të kosovarëve në atdheun e tyre. Madje një fakt të tillë, zyrtarë gjermanë, ua than në sy bashkëbiseduesve të tyre të martën në Prishtinë, saktësisht, Zenun Pajazitit, ministrit të Punëve të Brendshme të Kosovës.

“Me ministrin tuaj të Punëve të Brendshme kemi arritur të biem dakord për kthimin e emigrantëve

kosovarë nga Gjermania”, thotë August Hanning, Sekretari i Shtetit në Ministrinë e Brendshme federale të Gjermanisë. Ai nuk tregoi numrin e atyre që do të riatdhesohen, por la të nënkuptohet se Gjermania është e lodhur me problemet që i kanë shkaktuar emigrantët e Kosovës.

“Kemi probleme me disa prej tyre të cilët kanë rënë ndesh me ligjet e Gjermanisë”, sqaron zyrtari gjerman, pa shpjeguar se për çfarë rastesh bëhet fjalë apo numrin e atyre që kanë shkelë rregullat gjermane.

“Për këtë çështje do të koordinohen të gjitha veprimet edhe me palën kosovare”, sqaron Hanning, pas takimit më Drejtorin e Përgjithshëm të Policisë së Kosovës, Sheremet Ahmetin. i pyetur nëse është kohë e përshtatshme tash që emigrantët kosovarë të kthehen, zyrtari

15 TETor

të pranishmit dhe familjen e tij.

Më tej foli edhe Zoti John Grogan duke e uruar Ambasadorin Hamiti për detyrën e re dhe shprehu kënaqësinë e tij se Kosova tashmë po avancon me hapa të sigurte në integrimin, si të shoqërisë ashtu dhe shtetit të Kosovës.

kush është muhamet Hamiti

fAqE 4

dujevës. Është i diplomuar në Gjuhë e letërsiangleze në Prishtine me 1987; ka magjistruar në letersi angleze në universitetin e Zagrebit (Kroaci )me 1990, ndersa me 2006, ka doktoruar në letërsi angleze në universitetin e Prishtinës me temë per prozën e James Joyce-it dhe të Joseph Conradit.

Në vitet 1990 ka bërë qendrime specializimi e hulumtimi për dijet letrare në dy universitete britanike, në East Anglia university (Norwich) dhe në Birkbeck College (university of London). Muhamet Hamiti ka dhëne leksione për letersi angleze në universitetin e Prishtines që prej vitit 1989. Eshte autor i nje libri monografik për letersi angleze, i shkrimeve eseistike për letersi, si dhe i perkthimeve në shqip dhe në anglisht Më 1991-1999 ka punuar në qendrën për informim të Kosoves, redaktor pergjegjes për seksionin anglisht.

Ka qenë redaktor dhe përkthyes i një sërë botimesh në anglisht që qiK-u ka realizuar gjatë viteve të luftes së shqiptarëve të Kosovës.

Muhamet Hamiti është anëtarë i Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK) që nga viti 1990, ndërsa anetar i Keshillit të Përgjithshem të LDK-se nga viti 2002.

Ka qenë këshilltar për media dhe zëdhënës i Presidentit të Kosoves, Dr. ibrahim rugova, nga mesi i vitit 2002 deri në 2006.

Në Shkurt të vitit 2006 Muhamet Hamiti është emëruar këshilltar politik i trashegimtarit të rugovës si President i Kosovës, Dr. fatmir Sejdiut. Muhamet Hamiti është i martuar dhe baba i dy femijëve.

Gjermania gati rikthimin e refugjateve te Kosoves

G

jermania dhe Kosova në vjeshtë nënshkruajnë marrëveshje për riatdhesim të emigrantëve kosovarë. Ende nuk dihet numri i saktë i atyre që do të kthehen, por tash për tash flitet për ata që kanë rënë ndesh me ligjet gjermane. Kthimi pritet të realizohet vitin tjetër.

Ka shumë mundësi që vitin e ardhshëm, avionët të mbushen me kosovarë, të cilët do të riatdhesohen nga autoritetet gjermane drejt Kosovës. Një marrëveshje e tillë për kthim të shtetasve të Kosovës nga shteti gjerman, pritet të nënshkruhet në vjeshtë, ndërmjet autoriteteve përkatëse të Prishtinës dhe Berlinit.

Ende nuk dihet saktë dhe në mënyrë zyrtare, vendi, data e nënshkrimit të këtij dokumenti, dhe as koha e saktë e fillimit të zbatimit të tij. Megjithëkëtë,

Ka lindur me 1964 në Dumnicë te Po-

gjerman nga Ministria e Punëve të Brendshme të këtij shteti la të nënkuptohet se dikur një veprim i tillë duhet të ndodh.

“Kohë e përshtatshme mund të mos jetë asnjëherë por edhe në këtë arst do të veprojmë sikurse me emigrantët e shteteve të tjera”, deklaroi August Hanning, Sekretari i Shtetit në Ministrinë e Brendshme federale të Gjermanisë. Ndërkohë, nga Ministria e Punëve të Brendshme nuk japin shumë detaje në lidhje me nënshkrimin e kësaj marrëveshje, përveç që deklarojnë se janë të gatshëm të marrin përgjegjësitë si shtet.

“Ne jemi shtet i pavarur, në proces të konsolidimit të institucioneve dhe ngritjes së kapaciteteve, prandaj jemi të gatshëm të marrim përgjegjësitë që na takojnë”, thotë fis-

nik rexhepi, këshilltar i lartë politik i ministrit të Punëve të Brendshme. i pyetur nga Express nëse të riatdhesuarit mund të destabilizojë vendin, meqë as Gjermania nuk mund të merret me ta, zyrtarë të kësaj ministrie, besojnë në ndihmën gjermane edhe pas rikthimit të këtyre personave.

“Besojmë se Gjermania do të ofrojë mbështetje për personat që do të riatdhesohen përmes programeve të ndryshme të riintegrimit”, thotë këshilltari fisnik rexhepi. Aktualisht nuk ka asnjë të dhënë të saktë se sa është numri i shtetasve të Kosovës që jetojnë në Gjermani apo shtetet perëndimore, ndërkohë që Landet me më së shumti kosovarë në Gjermani besohet të jenë ajo e Bayernit dhe Baden Wurtembergut.

Expres

N

nga alBan BYTYqi

ë shkollën ku jap mësim, nuk vijnë shumë shqiptarë.

Mirëpo, gjatë endjeve nga dhe për në punë, me rastis të takoj shumë familjarë shqiptarë që presin për të marrë fëmijët e tyre nga shkollat fillore. Në përgjithësi këta familjarë janë nënat, por nganjëherë shoh edhe baballarët. Gjatë tre viteve të fundit, si mësues në shkollë, City of Westminster College, kam vënë re se shumë pak prindër shqiptarë regjistrohen në kurset akademike apo profesionale.

Personalisht kam patur vetë katër student shqiptare por siç e thashë më lart, rastis që të takoj shum familjarë shqiptarë duke marrë fëmijet nga shkolla apo duke i shpier ato në shkollë. Shpeshherë edhe duke i endur ato me karrocë në parqet vendore. A ka arsye që i privojnë shqiptarët për të ardhur në shkollë?

Në diskutim e sipër të kësaj teme një bashkëbisedues më tha, se shqiptarët akoma aplikojnë një version të rreptë patriarkalizmi, gjë që i pengon gratë apo nënat që të vijnë në shkolla. Edhe nëse kjo deklarate përmban një dozë të vërtete, nuk më duket se patriarkalizmi është problemi i vetëm. Më ka ndodhur që një studente imja, kohë më parë u detyrua të lë shkollën sepse ishte e zënë dhe do të lindte.

Në një rast tjetër, ndodhi që isha në detyrë një pasdite, dhe personeli i recepsionit më njoftoj se kishin ardhur dy gra që ishin të interesuara për kurset që ofron shkolla. Gratë na paskëshin qenë shqiptare. Pasi u përshëndetëm, i informova për kurset dhe vendet e mbetura. Gjatë bisedës, njëra nga bashkëbisedueset shprehu pakënaqësinë e saj për pamundësinë që ka patur të vijë në shkollë gjatë 10 viteve të fundit. Më thotë që ajo paska mbaruar fakultetin ne Prishtinë dhe se ndjehej se kishte kryer një padrejtësi ndaj vetvetes, duke anashkaluar mundësinë e saj për të mësuar Anglisht dhe duke u vet-izoluar në shtëpi.

Arsyeja kryesore më thotë, kishte qenë rritja e fëmijëve. Tani të gjithë janë ne shkollë me thotë bashkëbiseduesja, mosha e të cilës hamendësova të ishte rreth të 35ve.

Edhe mungesat që student të tjera kanë bërë gjatë viteve shkollore, si edhe progresi që ata kanë bërë, kanë qenë të lidhura ngushtë me preokupimet familjare. Shpurja e fëmijëve në shkollë dhe marrja e tyre nga shkolla, janë arsye legjitime që duket se nuk i lejojnë gratë shqiptare që të ndjekin kurse shkollore dhe që të ndjehen pjesë e shoqërisë vendase. Është në interesin e shoqërisë vendase që anëtarët e rinj të saj të inkuadrohen në jetën sociale dhe ekonomike të vendit. Për këtë arsye ekzistojnë shumë shërbime nga të cilat prindërit shqiptarë do të kishin mundësi të përfitonin. faktikisht, e mira e parë është fakti se për të gjithë prindërit që marrin ndihma sociale si “income Support”, “Job Seeker’s Allowance (JSA)” apo ndonjë ndihmë tjetër si “Child Tax Credit”, “Council Tax Credit”, shkolla është praktikisht falas. Mjafton qasja dhe angazhimi, shkolla është falas. interesohuni në shkollat tuaja vendore dhe pyesni.

Mjafton që letra e asitencës sociale të jetë jo më e vjetër se tre muaj nga data e lëshimit.

Hartuesit e kurseve dhe

PSE NUK VIJNË PRINDËRIT SHQIPTARË NË SHKOLLË? akTualiTET

drejtuesit e shkollave e kuptojnë shumë mire, për shembull, se një person që merr JSA nuk mund të angazhohet më shumë se 15 orë për javë, prandaj dhe kurset sajohen që të zgjasin vetëm 15 orë në javë. Kuptohet gjithashtu, që zakonisht prindërit nuk mund të jenë në shkollë kur ata duhet të marrin fëmijën e tyre nga shkolla, për shembull në orën 3:30md. Për këtë arsye, këto kurse organizohen në një mënyrë të atillë që oraret të mos përplasen.

Por edhe në qoftë se orari i shkollës së fëmijës bien pak ndesh me orarin e shkollës së prindit, atëherë, shoqëria vendase ka menduar për një zgjidhje tjetër; çerdhet dhe aktivitete passhkollore. Dhe, nëse prindi në fjalë i përmbush disa kushte, si për shembull të jenë marrës të ndihmave sociale, ky shërbim ofrohet falas.

Mjafton që prindërit të interesohen tek shkollat e tyre vendore.

Shërbime të tilla ekzistojnë edhe për prindërit që kanë fëmijë të moshave para-shkollore. Nëse aplikohet herët; pra nës mendon se do të shkosh në shkollë në shtatorë të vitit 2010, atëherë interesohu që tani, fute emrin tënd në listë.

Kërkesat janë të mëdha dhe natyrisht nuk mund të ketë vende për të gjithë, por nëse prindërit planifikojnë jetën e tyre dhe i marrin vendimet herët, ata mund t’u ofrohen këtyre shërbimeve dhe të përfitojnë ma së miri.

Besoj së është në të

mirën e prindërve nëse të dy ata flasin,

15 TETor fAqE 5

shkruajnë dhe lexojnë gjuhën e vendit

ku jetojmë. Si do mendonim sikur anglezët të vinin tek ne, të mos mësonin Shqip dhe ne të paguanim çdo gjë për ta, madje edhe përkthyes. unë mendoj se është pak e pa drejtë që një person që ka jetuar ne këtë shtet për gati 10 vite të kërkojë një përkthyes. fatkeqësisht njoh shumë anëtarë të komunitetit tonë që janë vetë-izoluar. Kjo është e keqja më e madhe që ia kanosin vetvetes. uroj që ky shkrim t’ju ketë nxitur sa më shumë që të mendoni për arsimin tuaj si dhe t’ju ketë dhënë pak informacion rreth shërbimeve që shoqëria britanike ofron për të gjithë ne.

AKTuALiTET

Zbulohen rastet e para. Ka tĂŤ drejtĂŤ apelimi. Shanset e fitimit tĂŤ apelit tĂŤ pakta.

nga muhamed Veliu

M

inistria e brendshme Britanike Home office ka nisur tĂŤ vĂŤrĂŤ nĂŤ zbatim amendamentet qĂŤ ju shtuan gjatĂŤ kĂŤtij viti, ligjit pĂŤr heqjen e nĂŤnshtetĂŤsisĂŤ britanike personave qĂŤ e kanĂŤ marrĂŤ atĂŤ pĂŤrmes mashtrimit.

Ky hap ndĂŤrmerret nĂŤ kuadrin e njĂŤ sĂŤrĂŤ masash shtrĂŤnguese qĂŤ kanĂŤ tĂŤ bĂŤjnĂŤ me shkelĂŤsit e ligjit tĂŤ emigracionit, qĂŤ i pĂŤrkasin nacionaliteteve tĂŤ ndryshme nĂŤ BritaninĂŤ e Madhe.

Sipas ekspertÍve pÍr çÍshtjet e emigracionit janÍ me mijÍra personat qÍ nÍpÍrmjet mashtrimit kanÍ fituar leje qÍndrimi dhe mÍ pas nÍnshtetÍsinÍ britanike.

Kjo detyroi Home office tĂŤ hartonte dhe mĂŤ pas tĂŤ miratonte disa ndryshime nĂŤ ligjin pĂŤr nĂŤnshtetĂŤsinĂŤ britanike.

MÍsohet se Ministria e Brendshme britanike qÍ mbulon edhe çÍshtjet e azilit, nÍ departamentin e nÍnshtetÍsisÍ nÍ Liverpul ka ngritur njÍ strukturÍ tÍ veçantÍ e cila heton tÍ gjitha mashtrimet e kryera nÍ marrjen e nÍnshtetÍsisÍ.

fAqE 6

HOME OFFICE NIS HEQJEN E NĂ‹NSHTETĂ‹SISĂ‹ BRITANIKE MASHTRUESVE

emigrant shqiptarÍ nÍ Britani, kanÍ kÍrkuar azil dhe mÍ pas kanÍ fituar leje qÍndrimi duke dhÍnÍ nÍ Home office tÍ dhÍna tÍ falsifikuara dhe kanÍ tentuar tÍ kryejnÍ bashkim familjarÍ siç ÍshtÍ sjellja e bashkÍshortes, bashkÍshortit.

Ka edhe nga ato raste kur emigrantĂŤt kanĂŤ dĂŤrguar ftesa pĂŤr ardhjen e prindĂŤrve apo vjehrrit mĂŤ vjehrrĂŤn si vizitorĂŤ nĂŤ Britani.

Kur ata kanĂŤ aplikuar pĂŤr vizĂŤ, kanĂŤ dorĂŤzuar njĂŤ kopje tĂŤ pasaportĂŤs britanikĂŤ tĂŤ sponsorit tĂŤ vizĂŤs pĂŤrfshi certifikatĂŤn e tij tĂŤ lindjes nĂŤ ShqipĂŤri. Dokumentacioni i ardhur nga sponsori banues nĂŤ Angli nuk ĂŤshtĂŤ pĂŤrputhur me tĂŤ dhĂŤnat e paraqitura nĂŤ certifikatĂŤn familjare.

Ky veprim ka mjaftuar pĂŤr tĂŤ zbuluar se ata kanĂŤ mashtruar nĂŤ marrjen e nĂŤnshtetĂŤsisĂŤ britanike. Ambasada Britanike nĂŤ TiranĂŤ, sa herĂŤ ka zbuluar tĂŤ tilla raste, i ka dĂŤrguar “Depravation unitâ€? tĂŤ gjitha dokumentet

“Depravation Unit�

Kjo njĂŤsi ĂŤshtĂŤ krijuar tre vjet mĂŤ parĂŤ, merret ekskluzivisht me hetimin e atyre personave pĂŤr tĂŤ cilĂŤt ka prova tĂŤ mjaftueshme se kanĂŤ fituar qytetarinĂŤ britanike pĂŤrmes mashtrimit.

Burime nga Home office pĂŤrfshi njĂŤ sĂŤrĂŤ pĂŤrfaqĂŤsuesish ligjor pohojnĂŤ se “Depravation unitâ€? ka nĂŤn hetim mbi 200 dosje tĂŤ cilat janĂŤ ndĂŤrtuar nĂŤ bazĂŤ tĂŤ dokumentacionit dĂŤrguar nga Ambasada Britanike nĂŤ TiranĂŤ.

BĂŤhet fjalĂŤ pĂŤr ato raste kur

KB (para: $ ´IDOVH UHSUHVHQWDWLRQV¾ Albania [2009] UKAIT 00043 ASYLUM AND IMMIGRATION TRIBUNAL

THE IMMIGRATION ACTS Heard at: Procession House

Date of Hearing: 8 September 2009

# %

Before: Mr C M G Ockelton, Deputy President of the Asylum and Immigration Tribunal Senior Immigration Judge Storey

Between KB Appellant and THE ENTRY CLEARANCE OFFICER, TIRANA Respondent

Representation For the Appellant: For the Respondent:

15 TETor

)

Mr Alfred Qinani (the sponsor) Ms M. Tanner, Home Office Presenting Officer

A genuine document may contain a false representation. If it does, refusal under para.

320(7A) is lawful.

DETERMINATION AND REASONS 1. The Appellant is a national of Albania. She applied to the respondent for entry clearance with a view to settlement in the United Kingdom as the wife of the sponsor. Her application was refused. She appealed to the Tribunal, and an Immigration Judge allowed her appeal. The respondent sought and obtained an order for reconsideration. Thus the matter comes before us.

2. The sponsor is a British citizen, and, apparently, also a national of Albania. He came to the United Kingdom in October 1998. He said that he was Kosovan, and claimed asylum. Apparently without any very serious enquiry into his nationality, the Secretary of State granted him refugee status. After he had had that status for a

Š CROWN COPYRIGHT 2009

shkresore, qĂŤ janĂŤ edhe pikĂŤnisja e hetimit pĂŤr nisjen e procedurave tĂŤ heqjes sĂŤ nĂŤnshtetĂŤsisĂŤ britanike.

KĂŤto dokumenta pĂŤrbĂŤjnĂŤ njĂŤ provĂŤ tĂŤ shĂŤndoshĂŤ pĂŤr Home office tĂŤ formulojĂŤ njoftimin pĂŤr heqjen e nĂŤnshtetĂŤsisĂŤ qĂŤ nĂŤ gjyhĂŤn zyrtare njihet si “Notice of Decision under s40 of the British Nationality Act 1981, depriving of citizenshipâ€? Njoftim i vendimit sipas pikĂŤs 40 tĂŤ aktit tĂŤ vitit 1981 pĂŤr qytetarinĂŤ Britanike qĂŤ ka tĂŤ bĂŤjĂŤ me heqjen e nĂŤnshtetĂŤsisĂŤâ€?.

kĂŤtĂŤ gjykatĂŤ pritet shqyrtimi i rasteve tĂŤ ngjashme. “The Albanianâ€? ka mundur tĂŤ sigurojĂŤ njĂŤ kopje tĂŤ vendimit tĂŤ kĂŤsaj gjykate nga i cili, mĂŤsohet se emigranti Alfred qinani kishte apeluar, nĂŤ kĂŤtĂŤ gjykatĂŤ, refuzimin e vizĂŤs sĂŤ bashkĂŤshortes.

PÍr tÍ mos krijuar konfuzion apo thashetheme rreth vÍrtetÍsisÍ sÍ kÍtij lajmi, po ashtu duke parÍ rÍndÍsinÍ e tij,�The Albanian� ka vendosur tÍ botojÍ faksimilen nÍ gjuhÍn angleze.

Ky apel ka shĂŤrbyer pĂŤr ambasadĂŤn britanike nĂŤ TiranĂŤ si pikĂŤnisja e njĂŤ hetimi, pĂŤr qinanin rreth mĂŤnyrĂŤs se si ai kishte mundur tĂŤ pĂŤrfitonte nĂŤnshtetĂŤsinĂŤ britanike, dhe Gjykata tribunale e azilit dhe emigra- njĂŤkohĂŤsisht bashkĂŤshorten e tij pĂŤr cionit nĂŤ LondĂŤr, mĂŤ datĂŤ 14 Tetor paraqitje tĂŤ dokumentacionit tĂŤ rremĂŤ 2009 e ka cilĂŤsuar si tĂŤ drejtĂŤ, gjatĂŤ aplikimit pĂŤr vizĂŤ. kĂŤrkesĂŤn pĂŤr heqjen e nĂŤnshtetĂŤsisĂŤ ZĂŤvendĂŤs presidenti i britanike njĂŤ emigranti shqiptarĂŤ. gjykatĂŤs tribunale e azilit dhe emigraNdĂŤrkohĂŤ nga pĂŤrfaqĂŤsues ligjor qĂŤ po cionit qĂŤ shqyrtoi kĂŤtĂŤ çÍshtje nĂŤ paramerren me kĂŤto çÍshtje mĂŤsohet se nĂŤ grafin e fundit tĂŤ vendimit thotĂŤ. “Nuk ka asnjĂŤ dyshim se faktet nĂŤ kĂŤtĂŤ çÍshtje janĂŤ tĂŤ vĂŤrteta. Po

ashtu nuk ka asnjĂŤ

dyshim se spon

! ""!

sorit tĂŤ vizĂŤs, i $

ĂŤshtĂŤ dhĂŤnĂŤ njĂŤ pasaportĂŤ e rreg$

&

$

'

ullt britanike. '

Por ĂŤshtĂŤ njĂŤ pas

aportĂŤ e rregullt !"#

$ %

$ & ' $

( qĂŤ pĂŤrmban tĂŤ

$

$

dhĂŤna tĂŤ falsi $

$

fikuara.� ' '

GjykatĂŤsi i tha

$

&

( &

emigrantit shqip (

$ '

tarĂŤ Alfred qinani ' &

se pĂŤrfaqĂŤsuesja e

$

$$ ) $$

%

$

) * + Home office nĂŤ

, $ , $

%

kĂŤtĂŤ proces zonja

% $$

$$

$ $ )

$ $

- * % , $ . $ Tanner, i kishte

%

$$

$

%

dorĂŤzuar trupit $

* + , ' gjykues vendimin - . /- #0) $

# " +1 ,

2 e marrĂŤ, pĂŤr heq3# "4 $

jen e nĂŤnshtetĂŤsisĂŤ

2 sipas nenit 40 tĂŤ 5

6

ligjit pĂŤr nĂŤn 4 shtetĂŤsinĂŤ bri tanike miratuar nĂŤ +1 , 7

+ vitin 1981. & ( ,

8 Kjo kĂŤrkesĂŤ ĂŤshtĂŤ pranuar nga

gjykata.

Vendimi

VĂŤshtirĂŤsitĂŤ

e apeleve

Avokati Naim Hasani thotÍ se kemi tÍ bÍjmÍ me hapin e dytÍ nga Home office pÍr kÍtÍ çÍshtje. Sipas tij, fillimisht personave pÍr cilÍt ka prova tÍ mjaftueshme se kanÍ gÍnjyer kur kanÍ aplikuar pÍr qytetari, Home office i ka dÍrguar njÍ letÍr ku i ÍshtÍ treguar se ç’farÍ informacioni ka pÍr ta se ata kanÍ gÍnjyer.

DĂŤrgimi i letĂŤr njoftimit pĂŤr heqjen e nĂŤnshtetĂŤsisĂŤ, ĂŤshtĂŤ hapi i dytĂŤ ashtu sikurse e kĂŤrkon edhe ligji.

Avokati Hasani nĂŤ mĂŤnyrĂŤ tĂŤ detajuar tregon hapat qĂŤ ndĂŤrmerren nĂŤ tĂŤ tilla raste. “NĂŤ jemi nĂŤ pritje tĂŤ çÍshtjeve tĂŤ tjera pĂŤr tĂŤ cilat vendimi do tĂŤ jetĂŤ i njĂŤjtĂŤ. Personalisht nĂŤ kompaninĂŤ time deri tani kanĂŤ mbĂŤrritur tre letra ku klientĂŤt tanĂŤ njoftohen se i ĂŤshtĂŤ hequr e drejta e nĂŤnshtetĂŤsisĂŤ britanike. PĂŤr kĂŤto tre raste jam duke o konsultuar me ekspertĂŤ tĂŤ tjerĂŤ ligjor nĂŤse ĂŤshtĂŤ e drejtĂŤ qĂŤ t’i kĂŤshilloj klientĂŤt e mi ta apelojnĂŤ kĂŤtĂŤ vendim.

NĂŤse ata do tĂŤ apelojnĂŤ duket se shanset e fitimit tĂŤ apelit janĂŤ shumĂŤ tĂŤ vogla. E nĂŤse ata do tĂŤ humbim apelin, atĂŤherĂŤ sekretari i shtetit do tĂŤ lĂŤshojĂŤ “Deprivation orderâ€?, vendimin pĂŤrfundimtarĂŤ pĂŤr heqjen e nĂŤnshtetĂŤsisĂŤ.

E njĂŤjta gjĂŤ do tĂŤ ndodhĂŤ nĂŤse ata nuk apelojnĂŤ vendimin e Home office.

MenjĂŤherĂŤ pasi “Deprivation orderâ€? ĂŤshtĂŤ firmosur nga Sekretari i Shtetit, nisin procedurat e rishikimit se si personat nĂŤ fjalĂŤ kanĂŤ fituar “indefinite Leave to remain in the uKâ€?, lejen e qĂŤndrimit pa limit nĂŤ uK. Pash kĂŤtij shqyrtimi Sekretarit tĂŤ shtetit nuk i mbetet gjĂŤ tjetĂŤr veçse tĂŤ firmosĂŤ “removal Directionsâ€? urdhĂŤr dĂŤbimin nga uK. Edhe ky vendim pĂŤr tĂŤ dĂŤbuar kĂŤta persona ĂŤshtĂŤ i apelueshĂŤm. NĂŤ kĂŤtĂŤ apel do tĂŤ shqyrtohen tĂŤ gjitha ligjet pĂŤr tĂŤ drejtat e njeriut, familja, punĂŤsimi, shkollimi dhe koha e gjatĂŤ e tĂŤ qĂŤndruarit nĂŤ uK. MbetĂŤt nĂŤ dorĂŤ tĂŤ Sekretarit tĂŤ Shtetit tĂŤ vendosĂŤ mĂŤ pas pĂŤr llojin e lejes sĂŤ qĂŤndrimit duke anuluar irL e marrĂŤ me identitet kosovarâ€? tha ai.

Policia shqiptare arreston Afrim Cubin me kërkese të prokurorisë britanike AKTuALiTET

Prej 8 vjetësh kërkohej nga drejtësia angleze, pasi akuzohej për kryerjen e një vrasjeje. Por, ai kishte arritur që t’i shmangej arrestimit, duke u rikthyer në Shqipëri, ku edhe jetonte. Pas kërkesës së gjykatës, i kërkuari A. Cubi ka rënë në pranga, i akuzuar për ngjarjen e ndodhur në Angli ku mbeti i vrarë një emigrant shqiptar. Sipas burimeve zyrtare, Cubi u arrestua në banesën e tij në fushë-Krujë ku edhe jetonte.

Ndalimi i tij u bë në zbatim të vendimit të Gjykatës së rrethit Gjyqësor Krujë, e cila në të njëjtën datë mbi kërkesën e Prokurorisë së rrethit Gjyqësor Krujë, kishte vendosur caktimin e masës së sigurimit “arrest me burg”, për këtë shtetas. Kjo masë sigurimi ishte kërkuar nga organi i akuzës, pasi Prokuroria e rrethit Gjyqësor Krujë, më dt .24.09.2009, kishte regjistruar procedimin penal në ngarkim të tij, mbi procedimit penal të transferuar nga autoritet e drejtësisë së Mbretërisë së Bashkuar. Sipas prokurorisë shqiptare, i ndaluari dyshohet se gjatë vitit 2001, ndodhej si emigrant në Mbretërinë e Bashkuar. Ai shfrytëzonte një identitet të rremë në vendin ishullor, ku ishte regjistruar edhe tek autoritetet britanike. Sipas burimeve, Cubi ishte regjistruar si shtetas kosovar, për të përfituar leje-qëndrimin në Angli. Më datën 17 Gusht të vitit 2001, ai dyshohet se është përfshirë në një sherr.

Ngjarja ka ndodhur në rrugën “Beachborough road Gh Cheriton, folkestone”, në Kent të Anglisë. Ai ka pasur një konflikt për motive të dobëta me shtetasin shqiptar frederik Ndreka, të cilin e ka qëlluar me thikë duke i shkaktuar vdekjen. Më pas, Cubi është larguar nga Anglia për t’u kthyer në Shqipëri. Por policia angleze nisi hetimet në lidhje me këtë ngjarje. Ajo arriti që të identifikonte autorin e krimit, dhe më pas të zbulonte se ku ai ndodhej. Pas bashkëpunimit me autoritetet shqiptare, u krye edhe arres>>> Vijon nga faqe 3 shoqatash (vetëm brenda klanit të tyre) ose në rastet më të mira shumë kryetarë krijojnë shoqatëza në mënyrë që të kenë një prezantim numëror të fuqishëm përpara fondacioneve në mënyrë që të marin sa më shumë përfitime financiare. Për rrjedhojë këto shoqata yshten të aplikojnë për ato programe që janë më të lehta dhe që kanë shumë para. Si është e mundur që pothuajse nuk ka ndryshuar fare numri i fëmijë shqiptarë që mësojnë gjuhën shqipe në Britani?

Cila nga këto shoqata apo grumbullime shoqatash mund të kundërshtojnë shifrën kokëfortë kur më pak se 1 përqind e fëmijëve shqiptarë në Britaninë e Madhe mësojnë gjuhën shqip?

Ky fakt i përsëritur edhe herë të tjera në gazetën tonë, duket se vazhdon të jetë kokëfortë edhe përballë deklarimeve pompoze të disa kryetarëve të shoqatave shqiptare, të cilët nuk ngurojnë të deklamojnë suksesin e tyre, por që vizioni i tyre është kaq lokalist, saqë edhe një kryeplak katundi do t’ua kishte zili.

Edhe në Mbretërinë e Bashkuar ka akoma mësues që kryejnë misionin e tyre fisnik, për të mësuar gjuhën e paraardhësve atyre fëmijëve që lindën në emigracion, por që mosndërgjegjësimi në shkallën e duhur

15 TETor

fAqE 7

Vrau në Kent prangoset në Krujë

timi i të kërkuarit, në banesën e tij në fushë-Krujë.

1.

-1997 Vritet me thikë Tit Zela, autori i vrasjes kastriot kala 2.

-1999 Vritet me thikë Bledar mone, autori vrasjes sokol Drenova 3.

-2000 Vritet me thikë Pal

qerimi, autori vrasjes nikë Pylla 4.

-2000 Vritet me thikë Florian ndoja-Delia, autori vrasjes Pjerin Cefa 5.

-2001 Vritet me thikë Përparim malaj, autorë arben Pali,marjan lukaj,Petrit Coli 6.

2001 Vritet me thikë mithat lleshi nga 3 shqiptarë ende të pakapur.

7.

2001 Vritet me thikw Fred-

të prindërve të tyre, ka bërë që ata të mos jenë në gjendje të komunikojnë me gjyshërit e tyre në Shqipëri, Kosovë etj etj.

Po si është e mundur që shumë shkolla shqipe u mbyllën? Pse prindërit shqiptarë nuk pranuan që të çojnë fëmijët e tyre nëpër shkolla kur mësuan për shifrën e parave që këto shoqata marrin dhe nuk pranuan të abuzohet me ta he në emër të tyre?

Duhet theksuar se shifra prej 1% u konkludua në një takim (që mbeti i vetëm) që u bë në ambasadën shqiptare në lidhje me këtë problem.

(Nëse mblidhen shifrat e deklaruara në atë takim, për t’ua bërë qejfin edhe disa kryetarëve, po e pranojmë shifrën 1% pasi realisht besohet se janë më pak).

Mbetet gjithashtu kokëfortë fakti që në emër të shqiptarëve merren rreth 1 milionë pand në vit. Është vërtet e mrekullueshme kur shikon

fëmijë shqiptarë të veshur me rroba kombëtare apo që valëvitin flamurin kuq e zi, nëpër festa të ndryshme. Çdo qytetar i ndershëm do ta konsideronte të papranueshme, të turpshme dhe tejet abuzive “punën” e këtyre shoqatave që marrin 1 milion paund në vit, por që “u shërbejnë” vetëm 1% e fëmijëve shqiptarë , për të mësuar gjuhën shqipe.

Problemi komplikohet edhe më shumë nëse pyetet se deri ne çfarë niveli arrijnë këta fëmijë të përvetësojnë gjuhën shqipe, pra mbarojnë vetëm abetaren.

Po ç’ndodh me më të rriturit? Është për të ardhur keq dhe pa frikë mund të konsiderohet e turpshme dhe tepër fyese, që shoqatat abuzojnë në emër të këtyre fëmijëve, dhe abuzimi i parë është abuzimi financiar.

Shpresojmë se nuk do të na akuzojnë neve që publikuam këto fakte, pra

shqiptarët e vrarë në angli

Cila nga këto shoqata apo grumbullime shoqatash mund të kundërshtojnë shifrën kokëfortë kur më pak se 1 përqind e fëmijëve shqiptarë në Britaninë e madhe mësojnë gjuhën shqip?

erik ndreka, autori i arrestuar afrim Cubi 8.

-2002 Vritet me thikë dhe më pas digjet në makinën e tij Taf krasniqi (Vladimir shabani).

9.

-2002 Vritet me thikë Denis Ceka, autorë të vrasjes astrit manahasa,shpëtim Celhasa.

10.

-2002 Vritet rexhep Hasani autori vrasjes pakistanezi mushtaq ahmed.

11.

-2002 Vritet me armë zjarri Edmond çullhai, denuar per vrasjen Florian metalla 12.

-2003 Vritet me thikë arber jahelezi, autori arben murrja denuar 25 vite burg.

13.

-2003 Vritet me thikë roland Bici, autori i pazbuluar.

14.

-2003 Vritet me thikë Fetah marku, autori richard Ellis.

15.

-2004 Vritet me thikë Dritan Perdoda, autori rizvan matranxhi dhe të tjrë të pazbuluar.

16.

-2004 Vritet me thikë altin molita autorët Vionest Dema ,Ermir Dema, mevlan Dema.

17.

-2004 Vritet me thikë armando gjika. autori, Eddie samuel.

18.

-2004 Vritet me thikë Xhevahir Demaj. autori, robert linadi.

19.

-2006 Vritet avni leshi. autori, Darius Baskys 20.

-2006 Vritet ma arme zjarri Prel marku. autorw kujtim spahiu, Herland Bilali.

21.

-2007 sadik Duba godet me thikë për vdekje bashkeshorten alida Duba 22.

-2007 Vullnet kastrati gjendet i vetëvrarë në shtëpi.

23.

-2008 Emona Dauti i përdredh kokën për vdekje bashkëshortit Elez Dauti.

24.

-2008 Cima sogojeva vritet me armw zjarri në shtepinë e tij në veri të londrës m. Veliu

partë që ata marrin, pasi është detyrim i tyre që t’ua bëjnë me dije të gjithëve se sa para kanë marrë nga shteti anglez.

Në vend që kjo shifër të shërbejë si një alarm, si një kambanë në kokat e tyre “atdhetare”, dhe këta patriotë të paparë të fillojnë së pari një fushatë ndërgjegjësuese në mënyrë që kjo shifër të rritet ndjeshëm, apo së paku të jetë në përpjesëtim të drejtë me paratë që ata marrin në emër të këtyre fëmijëve, shoqatat apo grumbujt e shoqatave shikojnë mundësinë e organizimit të ndonjë aktiviteti për flamurin, dhe ja ku “u kry”edhe misioni i tyre. (të shohim se si do të veprohet me shifrën kombëtare pra pagesën hyrëse).

Në fund duam të theksojmë se “The Albanian” ka mbështetur dhe

mbështet çdo organizatë apo shoqatë që është në shërbim të komunitetit shqiptar në MB, por kurrsesi nuk do të mund të anashkalojmë misionin tonë primar të informimit.

Për t’u rikthyer tek peticione për gjuhën shqipe nga mori edhe ngasje ky shkrim ndjejmë keqardhjen më të madhe që ky numër kaq i vogël nënshkruesish, shprehjeje e qartë e organizimit të shqiptarëve të këtushëm.

Të paktën mbase këtyre kryetarëve do t’u skuqet faqja kur nga njëra anë dalin dhe deklamohen si atdhetarët më të flaktë dhe të papërsëritshëm dhe nga ana tjetër emri i tyre nuk është tek një peticion i cili a për qëllim futjen e gjuhës shqipe subjekt të GCSE .

Deshironi te dergoni makina ne Shqiperi apo Kosove?

TRANSALBANIA UK JU NDIHMON

Kontaktoni Ledin ne tel: 07538792157

JR JONES SOLICITORS Avokati Naim Hasani ne sherbim te komunitetit shqiptar ne Angli

Ne mund t’ju ndihmojme Per te gjitha ceshtjet e emigracionit 1-Bashkime familjare perfshire bashkeshortet, femijet dhe prinderit 2- Aplikime per VISA martesore dhe VISA per te fejuarit e personave me leje te perhershme qendrimi me Birtani apo me shtetesi Britanike.

3- Leje qendrimi apo hyrje si partner I pamartuar I personave me shtetesi Birtanike apo leje te perhershme qendrimi. Leje qendrimi si student, leje punesimi apo qendrim per experience pune apo si Migrant me Kualifikim te Larte etj.

4- Processe divorcimi dhe ndarja e pasurise per ciftet qe divorcohen. Perfaqesim ne procedurat per mbrijtjen e femijeve.

5- Nse jeni refuzuar nga Home Office si familje per tu perfshire ne Amnesti per arsye te ndryshme.

6- Nese keni pesuar aksidente ne pune dhe aksidente te trafikut rrugor dhe nuk ka qene faji juaj dhe kerkoni kompensim.

7- Kompania operon skemen e ndihmes ligjore falas per ata persona qe nuk jane ne mardhenje pune ose kane te ardhura te vogla.

Address: 58 Uxbridge Road, Ealing London W5 2ST Tel: 02082310440 e-mail nhasani@jrjones.co.uk

www.luleonline.com Dërgoni lule në të gjithë botën. Mundësia më fantastike për të kujtuar të dashurit tuaj në mëmëdhe apo në botë A ka dhuratë më të çmuar sesa një tufë me lule për të dashurën tuaj në Tiranë apo gjetiu?

TELEFONO: 07788406825

Lermeni pak atdhe

AKTuALiTET

15 TETor fAqE 9

“The Albania” & “Edit Durham”, kanë filluar përgatitjet Pak më shumë shqiptar* për realizimin e antologjisë A së tretë “Lërmëni pak atdhe”, antologji e krijuesve shqiptarë në Mbretërinë e Bashkuar.

Lajmërohen të gjithë krijuesit shqiptarë që jetojnë në Mretërinë e bashkuar që të paraqesin krijimet e tyre pranë redaksisë së gazetës tdheut nuk i thuhet kurrë lamtumirë. Ky është kod i trashëguar prej kohësh dhe ruhet me një fanatizëm të madh prej mërgimtarëve shqiptarë. Ndoshta një “mirupafshim të mbështjellë në lot”. Askush më shumë se poetët e mërguar nuk e përjeton dhimbjen për tokënatdhe, për tokën që kurrë nuk mund të harrohet.

Dhe ekziston një lidhje e veçantë mes shqiptarëve dhe Anglisë (Londrës në veçanti), por që poetët e këtushëm u mëshojnë më shumë përjetimeve, emocioneve, sesa historisë; që nga deklarimet për ndarjen e Shqipërisë, deri tek vendosmëria angleze për të ndaluar një masakër nga më të përgjakshmet dhe më të pashembulltat në një truall të atdheut tonë, në Kosovë.

Por ky nuk ka qenë motiv i vetëm që i shtyu poetët shqiptarë që jetojnë në Mbretërinë e Bashkuar të shkruajnë diçka më shumë se një përjetim, të formulojnë ashtu siç e ndjejnë atë që quhet krijim, qoftë në poezi apo në prozë. ishte ballafaqimi me kulturat e tjera, kur krejt të vetëdijshëm për vlerat e çmuara dhe të lakmueshme që trashëgojmë si komb, gjeten një arsye më shumë për të thënë fjalën e tyre, sidomos kur identiteti nëpërkëmbej, apo kur kalonin nga ndonjë muze në metropolin anglez dhe shihnin diçka nga Shqipëria.

Një vend ku qëndroi mbreti shqiptar, apo ndonjë kostum kombëtar shqiptar të ekspozuar nga Bajroni dhe deri tek ndonjë shkrim i zonjës së madhe angleze, Edit Durham, që bëri aq shumë për shqiptarët dhe Shqipërinë. E pse jo një hotel të vogël, ku qëndruan kryeministri i parë shqiptar, së bashku me të gjithë delegacionin që përfaqësonin Shqipërinë. Të gjitha këto duken se kanë qenë shkëndijat që, të gërshetuara me realitetin shqiptar i cili vazhdon të mbetet i dhimbshëm dhe,duke u ndjerë krejt të pafuqishëm për të ndryshuar diçka, pasi ndihen më shumë se të braktisur, vendosën të mbrohen prej gjithçkaje dhe të hyjnë në kalanë e fuqishme dhe të vështirë të letërsisë (ndonëse disa prej tyre edhe për herë të parë) dhe të thoshin fjalën e tyre në mënyrën e tyre krejt origjinale.

Kështu gjetën pallton që do t’i mbante ngrohtë, jo vetëm prej të ftohtit anglez, por edhe që do t’i mbronte edhe prej pluhurit, shpeshherë të padurueshëm që ngrihej rreth tyre. Dhe nëse piktorët për ATDHEuN e largët, kishin fiksuar një imazh, një vatër, një ngjyrë, krijuesit poetë e mbajnë ATDHEuN shumë afër, e mbajnë shumë ngrohtë dhe jo rrallë, fjala e tyre merr përmasat e një thirrje ndërgjegjshmërie, për të gjithë bashkatdhetarët, për t’u ndjerë pak më shumë krenar.

Me fjalën e tyre këta autorë krijojnë rryma të fuqishme, të cilat, jo vetëm që largojnë pluhurin e përçudnimit, që vjen, jo rrallë herë, rreth tyre, e që dihen fort mirë sesi dhe pse krijohet, por tejçojnë vlera shqiptare, që janë të papërsëritshme dhe të lakmueshme, duke risjellë në mendjen e “të pluhurosurve”, pak më shumë dritë që rrezaton mbi thënien e rilindësve se jemi krenarë që jemi shqiptarë.

“Lërmëni pak atdhe” është thirrja që i bashkon të gjithë këta krijues në këngën e madhe shqiptare, ku duket se në fund duhet të ketë një varg, një kërkesë për një copë tokë shqiptare, ku duan të prehen...

Kjo antologji duket si një letër e gjatë, një letër e nisur drejt atdheut, ashtu si dhe drejt diasporës shqiptare që nuk ka ndonjë adresë, por duket se u drejtohet të gjithëve, që nga pushtetarët e politikanët dhe deri tek ata mërgimtarë që kanë harruar të jenë shqiptarë, apo atyre nënave që në mërgim i porosisin fëmijët, kur i nisin për në shkollë, që të mos thonë se janë shqiptarë. Është një këngë e gjatë që sfidon doganat, vizat, aeroportet apo kontrollet. Është këngë që shpërthen meridianët shpesh herë të hekurt për ne shqiptarët dhe shkon drejt njëdere që përfundon në ATDHE. u gjetën një mijë e një arsye për largesën dhe sidomos mungesën “Atdhe” dhe nëse dikur kishin shkruar ndonjë varg për mërgimtarët, tani ata vetë ishin subjekti.

Sa e ëmbël është vatra ATDHE.... Dhe krijuesit kanë një gjuhë sa të vështirë aq edhe të thjeshtë të komunikimit. Nuk është e rëndësishme nëse u takuan në ndonjë bibliotekë, në ndonjë tavolinë të thjeshtë druri, apo në ndonjë sallon të aristokracisë angleze.

Ata i bashkoi diçka më shumë se stili, më shumë se poezia, apo letërsia në tërësi. ishte fjala shqip dhe dëshira për t’u ndjerë pak më shumë shqiptarë, në ballafaqimin e madh të kulturave dhe të vlerave. Tani bota është bërë e vogël, por duket se trenat e Evropës po na lanë akoma të presin nëpër stacione, apo bileta jonë është parashikuar për në kohë të vona. Autorët e kësaj antologjie kërkojnë pak më shumë atdhe dhe vetënxiten duke kërkuar edhe prej bashke komabasve për t’u ndjerë pak më shumë shqiptarë. *** Krijuesit në Mbretërinë e Bashkuar kanë një hapësirë të gjerë krijimi dhe një gjeografi mjaft të larmishme. Ata vijnë thuajse nga të gjitha trojet etnike shqiptare, duke pasqyruar në krijimet e tyre që nga ambientet e aristokracisë angleze dhe deri tek qytetet e gurta, apo tek zanat e bjeshkëve. Kjo antologji që përfshin krijues të ndryshëm, nga rrahman Dedaj, shkrimtari me përmasa evropiane, deri tek 17-18 vjecarët apo dhe të tjerë që hedhin hapat e parë drejt letërsisë, të veshur me mantelin e poetit.

Përsa i përket qëllimit mund të thuhet se është tejkaluar. Nëse në fillim u mendua se kjo antologji do të shërbejë si një tribunë ku do të bashkohet zëri i krijuesve shqiptarë në Mbretërinë e Bashkuar, pasi ky vend njihet si një nga vendet ku komuniteti shqiptar është më i riu (mosha e tij numërohet me gishtat e dorës) dhe do të jetë si një nxitje për të gjithë krijuesit sidomos ata të rinjtë, tani besojmë se kemi të drejtë të pretendojmë se nëpërmjet kësaj antologjie po tejçojmë edhe një vlerë të fuqishme letrare.

Le të besojmë se ky do të jetë një hap që do të kthehet në traditë si mbrojtje e vlerave të çmueshme, dhe të lakmueshme që na karakterizojnë si komb.

Petrit KuÇANA Londër 10 janar 2004 *Pararthënie e antologjisë së parë

The albanian newspaper 122 White Hart lane london n17 8HP www.thealbanian.co.uk Tel/fax:02082169527 info@thealbanian.info

NE DUHET TË DALIM NGA MOSPËRGATITJA E SITUATËS oPinion

nga Brixhilda ndini nuk mund të shtrojmë problemin e krizës politike në shqipëri pa përmendur dhe trajtuar çështjet ekonomike , sociale dhe qytetare.

Përpara disa ditësh në edicionin e lajmeve fatos Lubonja, në një nga debatet e ashpra politike thoshte se vendi ynë, pra Shqipëria ndodhet në një krize të thellë politike dhe demokratike. Është bërë kaq problematike fakti që partia socialiste humbi zgjedhjet politike në qershor saqë nuk ka ditë të mos flitet e të mos shndërrohet në polemika duke i kontestuar këto zgjedhje.

Dhe janë liderit e partisë që bëjnë thirrje të dalin në rrugë e të revoltohen .

Ata do të bënin mirë të mendojnë për popullin për ata njerëz që janë vërtet në nevoje urgjente. Atje njerëzit janë më shumë të frikësuar se mos humbin vendin e punës, humbjen e rrogës, kanë një frikë të madhe për të ardhmen, duke menduar se ajo nuk do të jetë më e mirë për fëmijët e tyre .Por ajo ç’më ka bërë përshtypje, është se kriza ekonomike dhe politike ka mobilizuar njerëzit : të cilët kanë nevojë të bëhen me shumë aktor për atë çfarë po ndodh. Por në të njëjtën kohë çdo njeri ndjen mbi shpatulla pafuqishmërinë. Atë pafuqishmëri që është e lehtë të ngatërrohet me pamundësinë.

Ka edhe një krizë autoriteti dhe ne e shohim edhe sot nëpër shkolla , shpërdorimin e figurës së mësuesit dhe përballjen me dhunën. qeveria nuk është thjesht material, nuk është caktuese por jeni ju , unë, dhe një sërë, sasi te tjera elementesh. qeveria pra është vetëm një simbol qe zbatohet nga dëshira kolektive. Dhe duke qenë e tille ajo vendos limitet ç’farë duhet dhe nuk duhet bërë.

Nëse ne zhdukim qeverinë që udhëheq një vend na ngelet vetëm ligji i xhunglës, ndeshja kush është me i forti.

Ne hyjmë atëherë në një sistem çmendurie në kuptimin psikopatologjike të termit. Është shteti që na lejon të bëjmë lidhjet dhe të identifikohemi njeri me tjetrin.

Në Japoni kriza shikohet si një shans , duke menduar se nga me e keqja mund të dalë me e mira.

Edhe frojdi vetë nga gjithë ato vuajtje që kishte kaluar nuk u mburr as u shndërrua në dikush tjetër por ngeli i thjeshtë dhe modest deri në fund të jetës së tij. Është vërtet mirë kur socialistët dalin duke bërtitur se ne do të ndryshojmë jetën e secilit dhe të gjithë shqiptarëve në përgjithësi, duke u munduar të tërheqin vëmendjen e të përfitojnë në këto momente krize .

Një gjë e tillë nuk do të ishte e mundur sepse na del në një mënyrë individualiste socialiste që bëjnë sintezën midis një lloj miqësie dhe individualizmit. Po ashtu për të ndryshuar jetën e të gjithë shqiptarëve le të kujtojmë sistemin komunist ne Bashkimin Sovjetik ku frojdi e kishte parashikuar se ky sistem do të shembej sepse nuk njihte pra mohonte udhëtimin drejt vdekjes për shkak të ideve te mëdha që kishin siç ishte kolektivizmi. Në qofte se këta lider partish kërkojnë të bëjnë revolucion të dalin në rrugë të krijojnë turbullira nëse kanë të drejtë mbi thelbin dhe ndryshimin e gjërave pse jo , por në asnjë mënyre nuk duhet t’i lejojmë të bëhen të dhunshëm, “jo”.

Një nga mësimet që është nxjerrë nga revolucionet politike është se ato paguajnë shume shtrenjtë pamjen e simplifikuar. Ata mendojnë se mjafton të vësh një popull në këmbë dhe gjithçka shkon për mrekulli, kur është krejt e kundërta duhet të luftosh dhe nxitesh të gjithë kompleksitetin e gjendjes njerëzore. Në disa perioda të tjera të jetës sime kam pasur vetëm një vëzhgim thjesht të ngushtëzuar lidhur me problemet politike. Por duke menduar me gjatë rashë në mendimin se nuk mund të shtrojmë problemin e krizës politike në Shqipëri pa përmendur dhe trajtuar çështjet ekonomike , sociale dhe qytetare.

Pra nuk është vetëm një krizë politike , ekonomike por edhe një krizë qytetërimi civilizimi, dhe elementet e parë të kësaj krize janë shpalosur në planin ekologjik, me pyetjet mbi çrregullimet e klimës, me dëmtimet dhe

ndryshimet bio duke parë në planin social,me problemet e zgjerimit të pabarazive(inegalitetit) duke pasur këtu parasysh pamjet e trazirave të urisë në 2008. Kriza ekonomike financiare dhe politike ka ardhur fill pas kësaj,por ajo vjen për të njëjtat arsye.

Arsyet janë nga më të thjeshtat duke filluar nga ato që formon një çift apo një familje nga mos të qënit të përgatitur nga mënyra e të ndjerit keq në raportet që ne kemi me natyrën , bazuar mbi prodhimtarinë që ne na shqetëson, jo ajo prodhimtari që prek ekosistemin, por gjithashtu dhe pabarazia sociale, për shembull , vetëm dy qind e njëzet e pesë persona kanë të njëjtat të ardhura me ato të dy miliard e gjysmë njerëzish.!

Mos përgatitja e mos marrja e masave ka qenë në qendër të krizës financiare. ish- drejtori i bankës qendrore në Belgjike , B. Lietaer ,jepte shifrat përpara krizës: Ne tre mijë e dyqind miliard dollarë që qarkullonin çdo dite në vendet financiare , pjesa e fitimit real ishte vetëm 2,7%! Mos përgatitja dhe të ndjerit keq bëri që shoqëria jonë të bazohet mbi mënyrën e jetesës individuale dhe asaj kolektive. Le të marrim tre buxhetet më të mëdha internacionale që janë armatimi,lëndët narkotike,dhe publiciteti: që prezantojnë gati tridhjetë herë shumën që do të ishte e nevojshme për të trajtuar problemin siç është p.sh ai i urisë, i ujit të pijshëm , mjekimeve bazike dhe atyre të strehimit.

Pra ku është në të vërtete mosmarrja e masave?

Kur janë këto tre superfuqi mondiale që kanë përgjigjen e të jetuarit keq,për kompaninë e lendeve narkotike , është mese e qarte.

Kurse për shpenzimet ushtarake , ato përbejnë esencialen , menaxhojnë frikën, dominimin ...... pra përsëri mënyrën e të ndjerit keq.

Do thoni ju cili është raporti me publicitetin. Për ç’farë na flasin reklamat?

Ato flasin jo për prodhimet që shesin, por na flasin edhe për lumturin ,dashurinë, bukurinë......na bëjnë të ëndërrojmë dhe nganjëherë të jetojmë në një planet tjetër pra jashtë realitetit.

Ka kaq përqendrim dhe thithje themelore ëndër-

rimesh tek njeriu saqë reklamat e zhvendosin atë në radhën e te priturit (një dite do ti kem edhe unë..)

Kur dëshira relative e njeriut nuk mund të përmbushet me kënaqësitë relative që (për ato gjera që dua të kem, e të pasurit në të ardhmen) një njeri që është i tërhequr nga këto reklama do të konsumojë , do të provojë një moment të vogël kënaqësie dhe me pas do të ndjejë një lloj zhgënjimi. Është ajo logjika e të kërkuarit me shumë duke mos u kënaqur me atë që ke dhe që krijon atë varësinë .

Pra ne gjendemi në një moment të varur nga publiciteti, si duhet ti shpëtojmë kësaj mospërgatitje?

Por pyetja më e vështirë është ajo e të mos pasurit nevojë pra e të ndjerit ngopur.

Mund të lirohemi nga një varësi kur kemi një perspektive pozitive për të dhënë një eksperiencë kur ndjehesh mirë dhe nuk ke nevojë për të.

Në të kundërt do të ishte shumë e vështirë ta përballoje. Ne na duhet të pranojmë limitet tona , pa rrezikuar zhgënjimin, që do të thotë të vësh në përdorim perspektivat cilësore në drejtimin e të jetuarit dhe të qenit mirë.

Duke mos harruar sa të vështirë e ka njerëzimi për të jetuar me kushtet e veta.

Në këto vështirësi që shndërrohen në dëme kolaterale në raport me natyrën, me krizën ekologjike ; me të tjerët ,janë probleme sociale , të tonat, janë hiperkonsumimi, hiperactiviteti , stresi etj.. Të gjithë kemi pasur rastin të shohim sektorin turistik dhe impaktin që ka sjellë një zhvillim kaotik dhe vrasës për natyrën që është baza e tij. Ne kemi parë nga afër masakrat e shumë qyteteve shqiptare bregdetare duke përmbysur çdo parashikim , duke përdhunuar peizazhet dhe natyrën duke zhdukur me mijëra hektarë pyje e kolina.

Këtu nuk e ka fajin vetëm politika por edhe kultura e pakët dhe civilizimi qytetar dhe ai i investuesve që do të sillte edhe kërkimin e llogarisë nga ana e turistëve , nga ana e një shteti ligjor, ekologjisë dhe ambientit. Ne kemi nevojë për identitet të kthimit të natyrës që kemi sakatosur. Zhvillimi kaotik i turizmit apo çdo lloj sektori tjetër ekonomik nuk i bën mirë asnjërit prej nesh , asnjë shteti dhe partie politike, prandaj ne njëkohësisht duhet të ngremë zërin që e gjithë shoqëria shqiptare të shkund pluhurin dhe të ndërgjegjësohet dhe të parandaloj masakrat qe i bëhen natyrës .

Pra ne duhet të bëjmë një ndryshim individual dhe kolektiv njëkohësisht. Për shumë kohë ne e kemi kundërshtuar të pranojmë , disa thoshin se në qoftë se nuk bëjmë ndryshime strukturash , nuk mund të bëjmë ndryshime mentalitetesh, por në qoftë se nuk ndryshojmë ne vetë

15 TETor

fAqE 10

nuk mund të ndryshojmë të tjerët pra , mbetet vetëm një iluzion të ndryshojmë botën.....

Këto ndryshime duhen bërë ë dy etapa dhe terrene.

Disa lider si Gandhi e kishin kuptuar, se brenda lëvizjeve dhe përpjekjeve për t’u liruar e t’u ndjerë i lirë duhet të bëjë në të njëjtën kohë një punë pra analizë mbi veten tënde.

Po përmendim Gadhin këtu si një lidër të revolucionit humanist qe ka ekzistuar ,i cili është quajtur edhe babai i revolucionit indian (ku edhe i dha pavarësinë ekonomike indisë përballë anglezëve) por mund të përmendim revolucionin e Majit të 68-ës në Paris ku megjithëse çështjet sociale ekzistonin hoqi perden botërore mbi pyetjet e të qenit mirë, dhe jo në atë që do të kem . influenca e tij është edhe tani e dukshme mjafton të shohim krijimet dhe ndryshimet kulturore.

E ngjashme me të ka qene dhe lëvizja studentore e dhjetorit të 90 dhe kontributi i saj për përmbysjen e sistemit komunist dhe mitin e diktatorit Enver Hoxha, bashkë me regjimin e tij pesëdhjetë vjeçar , duke i detyruar ata që e patën ngritur këtë mit, të kalonin me parë mbi "trupin" e tij nëpër rrugët e Tiranes. rrëzimi i bustit të Enver Hoxhës, çliroj më në fund zemrat e shqiptarëve, që i kishte mbytur frika e tmerri i regjimit. atyre që patën fatin e keq t'u pritej jeta në mes nga segmentet kriminale të sistemit diktatorial. Ne u ngritëm vërtet për një shtet demokratik, për një shtet të së drejtës. Dhe nëse një gjë e tille nuk është arritur ende deri sot, ne nuk duhet të rreshtim se thëni të vërtetën. Kurrë nuk mund të bëjmë kompromise me çfarëdolloj qeverisje në kurriz të atyre idealeve, të cilat, na udhëhoqën ne, dhe ndriçuan Shqipërinë ne Dhjetor 1990.

Ato ngjarje kanë lënë gjurmë të thella në zhvillimet politike, ekonomike e shoqërore në shtetin shqiptar, dhe ne jemi trashëgimtarët direkt të kësaj lëvizje këtij ndryshimi dhe këtij revolucioni. Dhe ne duhet të mbështesim njeri –tjetrin për të ndryshuar . objektivi është te vëmë energjinë më të mirë e pozitive njerëzore në shërbim të të qenit mirë të jetuarit të lumtur sesa në atë çfarë na bëjnë të ëndërrojmë se do të kemi.

Për te gjetur këtë kënaqësi për të jetuar duhet të dish ti duash gjërat ,të mrekullohesh nga to.

Pa dashur gjërat që ne na rrethojnë ,natyrën njerëzit etj ne nuk mund t’i bëjmë ballë banalitetit dhe të shëmtuarës. Pra duhet të dimë të mrekullohemi qoftë edhe në qetësi për disa çaste duke ditur se çdo ditë është e bukur dhe unike dhe duke qenë i lumtur apo qeshur sado pak i japim po të njëjtën gjendje emocionale tjetrit, pra kështu çdo dite mund të jetë e ndriçuar .

Në këtë periudhë kohe që ne po jetojmë e ardhmja jonë është e pa parashikueshme.

P.sh para dy vjetësh zgjedhjet e presidentit Barak obama ishin të vështira gati të pa mundshme për tu fituar ......

Jo vetëm kaq, ai u be presidenti me popullor në botë dhe vetëm para disa ditësh u nderua me çmimin Nobel të Paqes,për përpjekjet e tij për të vendosur paqen në botë dhe sidomos në konfliktet ruso-georgjane dhe ato të vendeve orientale.

Atë qe dua të them është se nëse ne nuk bëjmë diçka tani pas njëzet vjetëve do të jemi në luftë . Ne po njohim të njëjtat hallka të jetës që ngjajnë tmerrësisht me ato të vitit 1930: Kemi një rritje të madhe të papunësisë, vendosjes të mizerjes e të varfërisë,që shpëton atë që mundet në politike. Pra është një terren pjellor në të cilin logjika e pushtetit shpëton atë që mundet.

Por pyetja kryesore vendimtare sot është të gjejmë një paqe botërore , për të treguar se një tjetër rrugë është e mundshme.

NJË BOTIM I RI PËR BETEJËN E KOSOVËS (1389) DHE PËR ORIGJINËN E HEROIT TË SAJ akTualiTET

nga arbnora Dushi Beteja ose Lufta e Kosovës e vitit 1389 dhe origjina e heroit të saj, vrasësit të Sulltan Muratit në Gazimestan, Millosh Kopiliqit, vazhdon të prodhojë tema e dilema midis studiuesve, publicistëve e shkrimtarëve, vazhdon të jehojë që nga para 620 vjetëve dhe të na sjellë të shkruara e të pashkruara për atë ngjarje, duke mbetur ende aktuale dhe tërheqëse për shkencën.

Epika historike shqiptare, ashtu siç na ka arritur nëpërmjet rapsodëve, si ruajtësit më besnikë të kujtesës së moçme të kombit, e ka sjellë deri tek ne mesazhin e qartë se Millosh Kopiliqi ishte një trim shqiptar, ishte një djalë nga fshati Kopiliq i Drenicës, i cili në Betejën e Kosovës të vitit 1389, kur ushtria otomane erdhi ta pushtojë Ballkanin, shumë mjeshtërisht hyri në çadër të sultan Muratit (prijësit të ushtrisë osmane) dhe e goditi me shpatë, duke e lënë të vdekur në vend.

Kjo e dhënë, e përcjellur nga breza të tërë shqiptarësh, ka mbetur e pamohueshme dhe e pakontestueshme.

Mirëpo, si e tillë ajo gjendet vetëm tek ne shqiptarët, përderisa epika serbe, bashkë me historinë dhe politikën serbe, kanë pushtuar libra e dokumente, në biblioteka e institucione kombëtare e ndërkombëtare, dhe ia kanë bërë të njohur botës "të vërtetën" për Betejën e Kosovës (1389) dhe origjinën serbe të Millosh obiliqit (jo Kopiliqit).

E informuar nga burimet serbe, që janë edhe burime ndërkombëtare, për këtë Betejë, sociologia dhe gazetarja politike, Anna Di Lellio e cila erdhi për herë të parë në Kosovë me trupat e NATo-s në vitin 1999, gjatë takimeve me ushtarët e uÇK-së, dëgjoi së pari për këngët shqiptare mbi Betejën e Kosovës (1389) dhe për një të dhënë të re, origjinën shqiptare të Millosh Kopiliqit. E gjetur para një konfuziteti të madh, ajo i hyri gjurmimit të kësaj problematike, duke e synuar kërkimin e këtyre të dhënave në origjinë, në këngët e epikës historike shqiptare.

Ndonëse i gjeti të mbledhura dhe të botuara shumë variante të këngëve për këtë Betejë, ajo mbeti e mahnitur me faktin se gjeti ende rapsodë shqiptarë të gjallë që e këndonin me çifteli ngjarjen e Betejës së Kosovës, edhe pas mbi gjashtëqind vjetësh dhe aq më tëpër që kjo ngjarje vazhdonte të ishte e njohur për të gjithë brezat e shqiptarëve, të cilët as që kishin dilemë se vrasësi i sulltanit nuk ishte shqiptar, dhe më e rëndësishmja, i gjeti të këndoheshin edhe në rradhët e ushtarëve të uÇK-së, të cilët bota perëndimore vazhdonte t'i konsideronte pjesëtarë të grupeve kryengritëse.

Autorja Di Lellio, pas vite pune takimesh intensive me njerëzit në terren dhe pas vite kërkimesh për dokumenta e literaturë nëpër biblioteka dhe arkiva, arriti të dalë publikisht me qëndrimin e saj lidhur me këtë problematikë, duke e botuar librin "The Battle of Kosovo 1389: An Albanian Epic" (Beteja e Kosovës 1389: Një epikë shqiptare). Afër 50 faqet e para të librit përmbajnë komentet e detajuara të saj lidhur me gjurmimet për origjinën e Kopiliqit si dhe shumë komente të tjera që lidhen me arsyet se pse kujtesa popullore e ka ruajtur deri më sot origjinën shqiptare të tij, dhe pastaj pjesa tjetër e librit, 150 faqet e tjera, përmbajnë tetë variante këngësh, për Betejën e Kosovës (1389), nga

15 TETor

fAqE 11

"The Battle of Kosovo 1389: An Albanin Epic" - Anna Di Lellio (I.B.Taurus, London, 2009)

epika shqiptare, që në libër ofrohen në dy gjuhë, në gjuhën shqipe me ortogr afinë origjinale siç janë mbledhur nga mbledhësit dhe në gjuhën angleze, siç janë përkthyer në variante të mrekullueshme, nga albanologu dhe njohësi i shkëlqyer i gjuhës shqipe, robert Elsie. Nga këto këngë, e para është e mbledhur nga Gliša Elezović (1923), e dyta nga Margaret Hasluck (1931), e treta nga Albert Lord (1937), nga Anton Çeta e katërta (1952) dhe e pesta (1954), e gjashta (1954), e shtata (1955) dhe e teta (1998) janë të mbledhura në Karaçevë, rahovec dhe Shkodër nga studiuesit e institutit Albanologjik e gjenden në botuara në vëllimin e parë të Këngëve historike (2007), botim i institutit Albanologjik..

Gjithmonë me synimin që të mos vazhdojë luftën midis asaj se çka është e vërtetë dhe çka mit në lidhje me Betejën e Kosovës, dhe aq më pak të mbajë anën e njërës apo tjetrës palë, autorja Di Lellio provon një qasje tjetër e cila e sjellë në rezultate të tjera dhe zbardhen disa të vërteta të fshehura historike, të cilat deri më sot nuk i ka njohur historia ndërkombëtare.

Duke qenë një antropologe sociale, një njohëse e mirë e politikës në terren si dhe një analiste e përkushtuar e zhvillimeve të pasluftës në Kosovë, ajo përpiqet që të analizojë të bëmat e Betejës së Kosovës, sipas praktikave mnemonike (të kujtesës) me ç'rast hulumtimin e orienton në kërkim të "një linjeje të rrëfimit kombëtar epik panshqiptar, me theks në karakterin dhe aksionet heroike" (fq.6) dhe n ë "formulimin i identitetit kolektiv religjioz që e minimizon konvertimin pushtues të shqiptarëve në islam kundrejt kulturës së tyre para-otomane" (fq.6) .

Dy deklarata udhëheqësish politikë i shërbejnë si pikënisje për të hapur problematikën; e para - deklarata e famshme e kryetarit të atëhershëm serb Millosheviq, në Gazimestan më 1989, ku ndër të tjera ai ftonte serbët të mobilizoheshin për luftë që t'i kthejnë në vend Kosovës nderin e marrur nga islami, ku heroi Millosh obiliqi, po shndërrohej në ikonë të lëvizjes sllave, për të kthyer madhështinë nacionale mesjetare, dhe e dyta - Deklarata e Pavarësisë së Kosovës në ditën e shpalljes së saj më 17 shkurt 2008, kur kryeministri Hashim Thaqi, si një ish lider i uÇK-së, përmendi sakrificën e të rënëve duke kërkuar nga të gjallët që t'u rrëfejnë brezave të ardhshëm krenarinë që ata ndjejnë me këtë rast.

Konstruktimi i kujtesës mbi sakrificën e heronjve, përbën një "mbi-rrëfim nacional" (fq .6).

Gjurmëve të kërkimit të mitit serb, i cili pikënisjen e kishte në Betejën e Kosovës, me ç'rast sjell të dhëna e dëshmi nga burimet osmane-turke, italiane, frënge, angleze, serbe dhe shqiptare, autorja konfirmon se në fillimet e tij emri i vrasësit të Sulltanit del si Millosh Kobila, Kobiliq, Kopiliq dhe nuk përmendet identiteti i tij kombëtar, pos si "një i pafe" që vrau sulltanin. Emri obiliq, si emër heroi serb është zbulim i shekullit XViii kur e paraqitën së pari dy historianët serb, Petroviq dhe Julinac, amatorë por nacionalistë me ndikim, për të vazhduar pastaj në shekujt vijues me librat e Vuk Karaxhiqit, Njegoshit e me historinë e konstruktuar mesjetare kishtare.

Nga dëshmitë shkrimore që ajo disponon, e që janë mjaft shumë, mbetet prapë konfuze pasiqë njëra dëshmi e përjashton tjetrën, dhe ajo i

kthehet burimeve shqiptare, atyre të shkruara të cilat i sugjerojnë dëshmitë gojore që gjenden ende të gjalla tek fshatarët e Drenicës. Lef Nosi shkruan se, banorët vendas ende e prezantojnë veten në këtë mënyrë: "une jam prej Kopiliqit, prej vendit ku ka lind njeriu që e vrau Sulltanin", përderisa një plak kish thënë "Millosh Kopiliqi ishte prej Drenicës, Lazari ishte serb, por Milloshi ishte i yni" (fq.25). Në fshtatrat e Drenicës, ajo i gjen toponimet me emrin e Millosh Kopiliqit, kisha e Milloshit, varri i Milloshit, burimet e Milloshit (vendi ku kishte rënë i vdekur me kokë ndër krahë), siç edhe e gjen kujtimin për Millesh Kobillën (fq.26).

Në kujtimet e të moshuarve gjen rrëfime të trashëguara nga të parët për bëmat e Milloshit ose Milleshit.

"Kopiliqi përmendej edhe në ndeshjet e rebelit të Drenicës, Bejtë Galicës dhe pashait në kontekst të biografisë së kaçakut më të njohur dhe heroit antiserb Azemit, djalit të Bejtës. Galica kishte qenë i zënë gjatë kryengritjes së vitit 1891 kundër regrutimit osman të forcave punëtore për të ndërtuar shtëpinë e nën-regjentit turk të krahinës. rrëfimi e përshkruan Galicën mospërfillës duke qëndruar para Pashës para se të marrë dënimin e përjetshëm. i papërmbajtur ai premton më shumë rezistencë nga "toka e tij shqiptare", përderisa pashai e përshkruan Drenicën si "vendi që na ka shkaktuar më shumë probleme se krejt Europa" i njejti vend prej nga Millosh Kopiliqi erdhi për të vrarë sulltanin dhe "për t'u lënë juve shqiptarëve amanet in që të na vrisni neve"(fq.30).

Nisur nga kjo traditë, si dhe pasiqë ka arritur të njohë edhe studimet historike shqiptare, gojore dhe të shkruara, e pasiqë ka bërë një jetë të gjatë midis shqiptarëve, ka njohur mentalitetin dhe shpirtin kryengritës të shqiptarit në përgjithësi, e pasiqë ka fituar mjaft dije nga tradita dhe historia e Drenicës ajo shkruan: "Në Drenicë, kombi shqiptar e ka prodhuar linjën heroike të luftëtarëve të lirisë që fillojnë me Millosh Kopiliqin më 1389 dhe vazhdojnë me rrebelimin Ahmet Delisë e Bejtë Galicës kundër osmanëve e policëve serbë; kaçakëve të Azem Galicës dhe shoqërueses së tij Shotës që luftuan kundër Mbretërisë serbe; partizanit Shaban Polluzha i cili i theu rradhët me rezistencën antigjermane për të mbrojtur shtëpinë e tij nga serbët çetnikë, rrebelit nacionalist Tahir Meha, i vrarë më 1982 në shtëpinë e tij gjatë përballjes me policinë serbe; dhe Adem Jasharit të masakruar bashkë me familjen nga trupat serbe më 1998" (fq..29).

Pra duke i gjetur në vazhdimësi gjurmët e njeriut kryengritës, të rrebelit ndaj forcave pushtuese ushtarake, i cili pavarësisht nga dobësia e tij në arma-

tim e fuqi ushtarake, nuk ka hezituar asnjëherë t'i kundërvihet pushtuesit, dhe këtë guxim dhe flijim të tij nuk ka mbetur asnjëherë pa e regjistruar kujtesa e popullit, ajo shkruan: "unë ndeshem pa dilemë me origjinën shqiptare të Kopiliqit në Drenicë, ku kujtimi për të është ndërtuar mbi traditën gojore" (fq.27). Por jo vetëm në këtë, autorja më tej sjell edhe shembuj nga letërsia dhe muzika shqiptare të cilat vazhdojnë të ndërtohen mbi kultin e heronjve dhe vazhdojnë të kultivojnë figurën dhe të nderojnë sakrificën e atyre mbi të cilën u ndërtua historia e shqiptarëve.

Aspekti tjetër të cilit i qaset ajo, është edhe identiteti religjioz i Millosh Kopiliqit. Ai në kohën e Betejës ishte një i krishterë që luftoi në anën e fuqive ballkanike, kundër pushtimit osman, dhe pas më pak se një shekulli shqiptarët si edhe shumë popuj të tjerë të Ballkanit, ranë nën sundimin osman, me ç'rast u detyruan ta marrin edhe fenë e pushtuesit. Shqiptarët u konvertuan në islamë dhe që nga ajo kohë që kanë kaluar mbi pesëqind vjet vazhdojnë të jenë të tillë, por ata vazhdojnë të ruajnë edhe kujtimin për heroin e tyre që vrau sulltanin, Millosh Kopiliqin, që është edhe kujtimi për origjinën e tyre të krishterë, sikur Evropa. A nuk vazhdon të madhërohet tek shqiptarët figura e Nënë Terezës? Dyzimi, krishterim - islam, vazhdon të jetojë midis shqiptarëve, pasiqë "duke bashkëjetuar me islamin, krishterizmi e amortizoi a të dhe i dha fytyrë evropiane"(fq.33).

Edhe kjo është një çështje e vazhdueshme tek shqiptarët, thotë ajo duke i dhënë rast debateve të kohëve të fundit midis shqiptarëve intelektualë për identitetin kombëtar e kulturor të shqiptarëve (debatet Kadare - qosja), si dhe romanit të parafundit të Ben Blushit. "E rrëfimi për Millosh Kopiliqin, birin e krishterë i cili vrau figurën e shenjtë të sulltanit, e përmban këtë dyzim dhe këngët epike mirë e paraqesin prezencën e kontradiktave të këtilla në mënyrën se si shqiptarët mendojnë dhe flasin për veten e tyre" (fq. 35). Në rrjedhim me këtë autorja, për të mos rënë në akuzën për "shtrembërim ndaj të vërtetës historike dhe anim ndaj njërës ose tjetrës palë", i mbyll komentet e saj me sugjerimin që të lexojmë variantet e këngës për "Betejën e Kosovës" të vitit 1389, të cilat i sjell në original si dhe të përkthyera nga robert Elsie.

Ky libër mbetet dëshmia më e fuqishme që ka arritur të hedhë dritë mbi të vërtetën për këtë ngjarje dhe kësaj dëshmie i shtohet edhe më shumë rëndësia kur dihet fakti se autorja është një ndërkombëtare. (autorja është studiuese e folklorit)

DASMA FEJESA KONCERTE DITELINDJE AKTIVITETE VIDEOKLIPE MAKINA ME QERA ETJ

Studio per te gjitha gezimet, tani me sherbimin me te ri. Per te gjithe ata qe marrin sherbimet tona nga gazeta “The Albanian” ne japim nje urim me foto ne numrin e ardhshem te gazetes.

KONTAKTONI VELLEZERIT OMI TEL:07538792157

A Class Motors

AUTO LARJE PROFESIONALE SEKIRAQA -BEJMË LARJEN E AUTOMJETEVE -LARJE DHE THARJEN E SENDILEVE -BEJMË POLISH TE MAKINAVE NE MENYRË PROFESIONALE -LARJE TE MOTORIT EDHE SHUMË SHËRBIME TJERA. NESE JU BENI MOT TEK NE NE JU OFROJM LARJEN FALAS TEK NE GJENI EDHE GAZETEN FALAS “THE ALBANIAN”

NA KONTAKTONI Mus Sekiraqa Tel:07946863310 Ju Mirpresim

34c Park Royal Road Park Royal London, NW107LN JU MIRËPRESIM

Me eksperiencë 11 vjeçare në Angli Bëjmë Servisimin, riparimin e të gjitha llojeve dhe modeleve të automjeteve si sherbime tjera -Skanimin e problemeve elekronike si dhe rregullimin e tyre, -Goma -Regjistrimin e gomave -Saldime, -Modifikime, -e shumë shërbime tjera

Mos harroni!

BEJMË GJITHASHTU EDHE KONTROLLIN TEKNIK (MOT) Garazhi ynë është i liçensuar për lëshimin e çertifikatës së emotisë

Nese thoni se keni shkuar nga Gazeta “The Albanian” përfitoni; *10% ZBRITJE

Na kontaktoni Agim Halili tel;02084530008 mob;07932024665 www.aclassmotors.co.uk info@aclassmotors.co.uk 34c Park Royal Road Park Royal London, NW107LN JU MIRËPRESIM

a mund tĂŤ dĂŤrgoj para nĂŤ shqipĂŤri me

4,90ÂŁ

[YHUZMLY[H UNH ‰ WwY Uw ZOXPWwYP K\RL ÄSS\HY UNH ‰

Š 2009 WESTERN UNION HOLDINGS, INC. All rights reserved.

*

komision?

MVUKL[ Uw WwYNQP[OLZP QHUw [w KPZWVU\LZOTL Uw WHR TPU\[H Uw ]HYwZP [w HMH[L]L KOL R\ZO[L]L [w ZOwYIPTP[ K\RL WwYMZOPYw KOL VYHYL[ L HNQLUJP]L ZP KOL UKY`ZOPTL[ Uw VYwU SVRHSL WwY Tw [LWwY ZOPRVUP MVYT\SHYPU L KwYNLZwZ WwY R\Ă„aPTL[ WwY]Ls RVTPZPVUP[ ^LZ[LYU \UPVU WwYĂ„[VU WHYH ZO[LZw R\Y RwTILU WHYH[w [\HQH Uw TVULKOwU ]LUKHZL

familja juaj mund t’ju ndiejÍ pranÍ me njÍ transfertÍ parash, kudo qÍ ju mund tÍ ndodheni.

westernunion.co.uk

transfertĂŤ parash

M

e nje shpejtesi te madhe avioni po zbriste ne rinas, pa vetedije shtrenguam duart me time shoqe, e cila tha;- me ne fund.....

Nje nga pilotet pershendeti mireserdhet ne Tirane, nje duartrokitje dhe lot ne syte e shume udhetareve, ku per disa mbase kishte vite dhe dekada pa pare vendin e vet. Erdhem te nena shqiptare nga Kosova, Maqedonia, Mali zi dhe padyshim Shqiperia e madhe, nena jone e cila pret femijet e vet edhe kur jane ''plang-prishes'', nese mund te quhemi keshtu, ne qe kemi vite larg vendit me te bukur te botes.

Mbas kalimit te dogana te gjithe udhetaret moren drejtimin e tyre, kurse per ne ishte Shkodra dhe posaçerisht plazhi qe me madh shume here e kujtoja Velipoja.

Nisja... sa bukur, rruge te gjera te perfunduara dhe te tjera ne ndertim, te gjera si ne Europe, po habiteshim asgje si me pare. Makina perpinte kilometrat pa meshire pa me lene mundesi te shijoja pamjet dhe diellin qe shkelqente ne horizont. Na ndalo i thashe djalit te shohim pak?

Mire tha ne Lezhe.

Vazhdonim dhe Harku i Berdices e kthesa per Velipoje ne hyrje te Shkodres ,nuk na la te shikonim rozafen ate madheshti te Shkodres teme qe i thot cdo kalimtari, ndal mos kalo pa u pershendet me mu.

Me ne fund Velipoja, dielli pershendeti pushuesit per t’i lene vendin henes dhe yjeve, qe aq shume na kishin munguar ne Europe...

Per ne filloi nje dite e re e munguar per vite e vite me radhe, hotel Temali mu duk i zymte po ashtu edhe restoranti ku darkuam me shume te aferm qe kishin dale te na prisnin, keshtu kaloi kjo nate e pare ne Shqiperi deri ne dy te nates.

mengjesi i pare ne memedhe pas shume vitesh.

ishte ora gjashte (zgjimi eshte zakon i imi qe zgjohem ne gjashte te mengjesit gjithmone) po rrija ne ballkon te hotelit duke pritur gruan te sillte kafet (kafe me bisht i thonin dikur). Pamja marramendëse. 100 metra ne sfond kishim

I huaj ne vendin e vet rEPorTAZH

15 TETor

Pas 18 vitesh ne Shqiperi

detin qe aq shume na kishte munguar. u ambjentova me hotelin qe kishte kushtet shume te mira dhe ime shoqe ja pret po tani si po te duket, me ka rrejt nata i thashe.

lojrat, cirku, njerez grupe-grupe, klubet plot, po thashe te qeshur e te gezuar jane sot njerezit. Nje gje me beri pershtypje qe nuk kishte asnje mushkonje ne krahasim me heren e fundit qe isha

deti, ky ishte itinerari yne per nje muaj nga mengjesi na darke shetitje, argetim dhe vizitat e munguara aq shume tek te afermit tone te dashur.

Shoqerine e pare per kete vit

Nikolla manaxheri i hotelit ishte shume mikprites si vet malsia qe mbahet per bese dhe mikpritje. Na beri nje pritje shume dashamires.

Kete dite dielli pervelonte. une nuk dola ne plazh, preferova te rri ne hotel, me sakte te degjoja shqip dhe te lexoja gazetat ne dore ne ballkon dhe jo si i lexoj te Alsati cdo mengjes kur jam ne Angli. ime shoqe fluturoi ne plazh me te afermit. Dita e pare ne darke beme nje shetitje buze detit, qendra e plazhit gumezhinte nga kenga,

ne Velipoje ne veren e vitit 1991.

Dita e dyte ora gjashte xhiro ne breg te detit ne ate breg qe rralle e gjen ne bote me ate jodin e famshen karakteristk qe ka Velipoja dhe kete e shfrytezonin cdo mengjes te gjitha moshat qe dilnin per xhiron e mengjesit, rinia me shume vraponte duke i dhene edhe plazhit freskine e saj, peshkataret dhe amatoret e peshkut hidhnin dhe mbidhnin rrjetat e tyre, per klientat qe prisnin varkat ne breg me ble peshk te fresket te sapo dale nga

ne plazh e zume me nje çift nga Peja qe ne bisedat tona te ndryshme dhe cfare po shihnim mesuam se gjysma e plazhit ishin nga qytete te ndryshme nga Kosova, a kishte gje me te bukur?

Jo padyshim, cdo dite 10 autobe vinin nga Kosova me pushues qe i kishin kthyer shpinen plazheve te tjera duke preferuar brigjet shqiptare aq te mahnitshme.

Nje mengjes nen dere morem nje ftese per dasem, Haliti nje nga te afermit me te dashur martonte nje nga mbesat e tija dhe ne padyshim qe do shkonim ne kete dasem. Si morem informacionin ku rrinte Haliti mbasi kishte ble nje shtepi te re, shkuam ta takonim para dasmes. Te tregu i shumices ne Shkoder aty ku edhe Haliti kishte nje dyqan po shikonim cdo dyqan por nuk po e shihja Halitin, e nje cast ime shoqe me thote se me duket shiko atje rreth 5-6 metra larg shikoje Halitin, tu e pa me verejtje o Zot thashe!

Haliti ky pashe nje plak hyjnor me kapele dhe nje bastun, u afruam me zemer te thyer dhe qendruam para ti tu e pa ( ska pende qe i pershkruan keto caste te madhengjyeshme per ne) Erdhe tha ma ne fund Haliti, me puthte me perqafonte me puthte duart, qanim, qanim, qanim na dhimbte zemra dhe nje cast tha duke qare qe mi shtove 20 vjet jet. Edhe tani qe po shkruaj keto rreshta jam duke qare dhe pyes Zotin kush e plak njeriun?

Mosha, semundja apo largesia qe ishte aq e madhe me vite te tera, kjo dite e takimit me Halitin dhe derisa i kthyem ne Velipoje nuk na qeshi buza nga dhimbja e largesise ne vite.

Ditet nuk ecnin por fluturonin, secila

fAqE 14

me e bukur se tjetra, shume vizita qe shkonim dhe na vinin, tregonim e na tregonin jeten dhe vitet qe kishim kaluar larg Shkodres tone, ishin dite te plota 360 grade.

Dasma qe do shkonim ishte ne rus, prane shkolles se muzikes ''Prenke Jakova'', hyme ne oborrin e shkolles (oborr i thenshin) kishte ra njehije e zeze mbi te, dhe me pyeti djali si te duket shkolla pra a e ke harruar, shiko konviktin, mecen.

Aatehere u permenda, me ate cfare pashe u tmerrova se si ishte transformuar vendi ku kisha punuar per 5 vite me shume njerez te nderuar si Z. Vehbi Hotime Zj. Lili Zusi me drejtorin e ndershem te drejtin isa Alibali, Xhevat Hoxha, te ndjerin Skender Mlloja etj.

Te gjithe ne ishim shoke femijerie rritur ne lagjen me te famshme Shkoder ne rus ku pas 40 viteve na bashkoi puna ne kete shkolle e si po shihje dasmoret duke ardhur me kujtoheshin ditet kur thonim njeritjetrit fjalen e famshme shkodrane (si ke nje) mirmengjes.

Ne po rrinim disi vec nga te tjeret me gruam dhe djalin e vogel dhe dy niperit e mi duke pyetur njeri-tjetrin se a njihni ndonjerin; asnje ishin pergjigjet.

Degjova dy gra qe thane:- cfare jane keto qe si flasin askujt por rijne e na shikojne?

Tte huaj foli njera, jo emigranta ja priti tjetra.

Kjo bjondja si fytyre e pame kurse ai burri si turk folen te dyja dhe hyne per ne restorant ku behej dasma.

Dy nipat e mi filluan me fole anglisht si femijet qe me shume flasin ate gjuhe ke kane lindur por nusja e djalit i thote mos flisni anglisht sic ju kemi porosite ne shtepi. Ketu eshte Shkodra, Shqiperia duhet vetem shqip, kaq i desh dhe nje dasmore i thote nuses se djalit a mos je vajza e Hasanit ne Zdralej?

-Jo moj zonje une jam vajza e Hasanit por nuk jam shqiptare e kam burrin shkodran. Brenda na shoqeruan tek tavolina ne krye edhe pse nuk na takonte ai vend por sepse ne ate tavoline ishte Haliti qe me te drejte po e quaj ''presidenti vateran i fisit'' por pa dashur mu kujtua ''plaku mere dhe qesha me vete''. Ne fillim nuk ndiheshim rehat se shume na kujtonin per te huaj, po po i huaj ne vendin e vet; thoja me vete per te mos merzitur familjen qe ishin prane.

Ardhja ne kete dasen ishte taman si per skenar filmi qe ne po e perjetonim ne ato “defakto” me dhimbje dhe i thashe gruas t’i leme njeane dhimbjet se kemi ardhur ne dasem me u kenaqe se kemi vite te tera pa kete harmoni shkodrane, te gjithe kercenin, kendonin ndersa ne akoma s'ishim pershendet me goten qe ne ato caste kisha frike me e preke se mos me thoshte edhe gota mos me prek o i huaj.

Vijon...

D

nga alBin kurTi

ecentralizimi është çmim për pavarësinë”. Kështu arsyetojnë politikanë e zyrtarë të ndryshëm institucionesh. Mirëpo, jo vetëm kjo fjali, por asnjëra shprehje e kësaj fjalie nuk është e vërtetë.

Ky decentralizim që po bëhet në Kosovë nuk është decentralizim, nuk është afrim i pushtetit te qytetari.

Shtëpitë e shqiptarëve në Pasjak e Stanishor janë 2 kilometra afër qytetit të Gjilanit. Pas decentralizimit që i nxjerr ato nga komuna e Gjilanit, këto dy fshatra do ta kenë larg 27 kilometra ndërtesën e komunës së tyre të re të Artanës (ish Novobërdës). Zgjerimi si komunë i qytezës së Artanës bëhet deri në paralagjet e qytetit të Gjilanit. Shërbimet për qytetarët si administrata komunale, ambulanca, biblioteka, policia, zjarrfikësit, shkolla e mesme, tregu, gjykata e shumëçka tjetër, do të jenë dhjetëfish më larg.

Pushteti i decentralizuar nuk iu afrohet as serbëve. Edhe banorëve të Koretishtës, Parallovës, Kufcës së Epërme etj., që rregullisht e lirisht vijnë në Gjilan, u largohet shumëfish qendra komunale tash kur bëhen pjesë e Artanës. Po ashtu, meqë strukturat paralele të Serbisë, të cilat ndodhen gjithandej ku ka serbë, nuk po shpërbëhen paraprakisht, decentralizimi i pushtetit të Gjilanit e Prishtinës për serbët do të thotë centralizim i pushtetit të Beogradit mbi ta.

Megjithatë, decentralizimi është çmim për pavarësinë, thonë pushtetarët. Por, pse u dashka ne të paguajmë çmim për pavarësinë? A do të thotë kjo se pavarësia nuk na ka takuar dhe asaj duhet t’i gëzohemi si një mrekullie a dhurate? Dhe, a do të thotë kjo se nuk

P

Nga qemal Sakajeva senë e luftës në Kosovë, gjuhësisht e ka përcaktuar saktë qysh atëherë, një gazetar britanik, duke pyetur: si do të thirret ky vend, me o apo me A, në fund të emrit?

Paketa e Marti Ahtisaarit, ka detyruar zgjidhjen, me mbijetesën e shoqërisë shumetnike. Kjo do të thotë që, shqiptarët ta quajnë dheun e tyre, siç e kanë thirrur jetë e mot, Kosova. Serbët t’i thonë, siç shqiptohet në nashki, Kosovo.

Por, pas dhjetë vitesh pa pushtuesin shekullor, pas dhjetë vitesh në mëkëmbje të shtetit, pas gati dy vitesh pavarësi, pas njohjes së republikës nga 63 shtete anembanë botës, është bërë e pakuptimtë, madje habitëse, edhe e padrejtë që, tek i drejohen popullit, të huajt i flasin shumicës absolute me gjuhën e stërpakicës, me terminologjinë politiko gjeografike të kolonializmit serb Kosovo!

Kurse emërtimit të përgjithshëm të popullit i mëshojnë me emrin Kosovars, dhe jo Kosovors, për ta përputhur me Kosovo!

Me thirrjen e emërvendit vetëm Kosovo, ndër shqiptarë nxitet ndjesia e mosçlirimit gjuhësisht dhe shformimi me “harresën shqiptarë”, për të formuar popullin multietnik Kosovars. Serbia, të paktët e saj, nuk i thërret Kosovars, por vetëm serbë, të një territori unik, dhe pakica serbe nuk vetëthirren ndër veti kosovarë, por

Decentralizimi si çmim? oPiNioN

15 TETor

paskan mjaftuar 120.000 shqiptarë që i ka vrarë Serbia kur e okupoi Kosovën në vitet 19121913, se nuk paskan mjaftuar dhjetëra mijëra të tjerë të vrarë e qindra mijëra të dëbuar, burgosur e persekutuar përgjatë shekullit XX, deri te 12.000 të vrarët e luftës së fundit? Pra, nëse iu bindemi këtyre pushtetarëve tanë, ne po e pranojmë që Kosova i është marrur Serbisë, e jo që Serbia e ka marrur Kosovën, dhe tash ajo u dashka të kompensohet ca për padrejtësinë që i është bërë. Pse Kosova të ndjehet me borxh ndaj Serbisë kur, në të vërtetë, Serbia është ajo që na ka borxh neve?

Ata që na e theksojnë se decentralizimi është çmim për pavarësinë, nuk arrijnë të na e shpjegojnë pse ky farë çmimi duhet të paguhet në Anamoravë. Thjesht, pse jo diku tjetër? Me 30 nëntor 2005, gazeta beogradase Danas, i paraqiti planet e Dobrica qosiqit, Aleksandar Despiqit, Branislav Krstiqit, Dushan Batakoviqit, e deri te planet e Zoran Gjingjiqit, Nebojsha Çoviqit e Boris Tadiqit, për krijimin e dy entiteteve përbrenda Kosovës: njërit shqiptar e tjetrit serb. Decentralizimi potencohet në këto plane si mënyrë për kantonizim dhe në të gjitha hartat e publikuara shi-

dhe të rinjtë nëpër shkolla do t’i kenë planprogramet e Serbisë, kurse fëmijët serbë nuk e kanë të obliguar ta mësojnë gjuhën shqipe. Arsimi nëpër komunat e reja me shumicë serbe, ku mësohet një histori e kundërt prej pjesës tjetër të Kosovës, e farkon brezin e ardhshëm të serbëve për konflikte të reja me shqiptarët. Ja, pra, se si i kontribuon decentralizimi paqes e stabilitetit me të cilin na i shurdhuan veshët burokratët ndërkombëtarë.

het se ato e kanë në shënjestër Anamoravën. Pra, decentralizimi në rajonin e Gjilanit nuk është kurrfarë çmimi për pavarësinë, por vazhdim i projekteve të Serbisë në Kosovë edhe pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës. realizimin e decentralizimit në Kosovë Serbia do ta ndihmojë me kuadro dhe buxhet. Grantet nga Serbia, që janë të kufizuara në fushëveprim por jo edhe në sasi, do të paguhen drejtpërdrejt nga buxheti i Serbisë në atë komunal. Përveç të hyrave vetanake (tatimet në pronë, taksat e

regjistrimit të afarizmit, liçencimi i tyre, liçencimi i veturave etj.), kompetencat shtesë të komunave të reja, do t’i financojë buxheti i Kosovës. Pasi që qytetarët e Kosovës kurrë nuk u pyetën dhe nuk u lejuan të deklarohen për decentralizimin me referendum, tash buxheti i Kosovës i sajuar nga kontributet e qytetarëve do të përdoret për ta financuar decentralizimin që i dëmton ata.

Përderisa të rriturit ndahen në baza etnike përmes policisë, gjyqësisë e administratës, në këto komuna fëmijët

Thirreni shqip!

serbë. Për shqiptarët dhe serbët, kjo është krejt e zgjidhur, nga që është diçka e përfunduar sipas përkatësisë etnike.

Ata që e pështjellojnë keq çështjen mbi emërtimin, paraluftën me pasçlirimin, që gazetari britanik me mprehtësi pati paralajmëruar qysh herët, janë të huajt, politikanë, diplomatë, analistë e të tjerë po si ata, të cilët e mbajnë Kosovën gjuhësisht pjesë të territorit serb. Për fat të keq, edhe përkthyes shqiptarë, të Shqipërisë, por dhe nga Kosova, tek përkthejnë për ta, nuk e thonë emrin e vendit - Kosova, por - Kosovo, për të qenë politikisht korrekt me ndërkombëtarët.

Ky është gabim që duhet ndrequr. Le të kërkohet që, ndër shqiptarë apo kur i drejtohen shtetit të Kosovës, të huajt ta quajnë vendin Kosova. Në gjuhën e tretë - anglisht, dhe të tjera gjuhë të huaja, nëpër mbledhje, shkresa e logo, të lihet menjanë emërvendi sipas pushtuesit e, gjithëkund të thuhet Kosova. Duke mos pasur mundësinë e një asnjanësie, të një gërme që nuk është as o e as A, Kosova të thirret prej të huajve në gjuhën e shumicës - Shqip, e jo në gjuhën e stërpakicës - Serbisht!

Teknologjia kompjuterike dhe dembe-

fAqE 15

lizmi gjuhësor i shumë shqiptarëve, mund të çojnë në një ndryshim gjuhësor, të përfundimit të gërmës “ë” në “e”, por shqiptarët do të vetëthirren gjithmonë shqiptarë dhe Kosova nuk do të thirret kurrë prej tyre Kosovo, për korrektesë politike! Atëherë, përse gjithë ky stërmundim, aspak i vogël e plot dhjetë vjet, për t’i detyruar shqiptarët të dëgjojnë ende thirrjen e atdheut në serbisht e të mos jenë qortues vetëm nga mirësjellja ndaj aletatëve të mëdhenj?

shqiptarët e kosovës dhe shqiptarët e shqipërisë, nuk janë dy popuj - dhe nuk do të bëhen asnjëherë dy - por janë një popull i ndarë nga pushtimi dhe kanë dy shtete, por që sëbrendshmi të dy gjysmat jetojnë, mendojnë e zhvillohen si një. janë të përhanun disa, edhe në shqipëri apo kosovë, le më nëpër botë apo dashakeqës të kombit, që zhurmojnë dallime duke i kërkuar ato si gjilpërën në mullar të kashtës, të cilat i futin në altoparlantin e mediave dhe i përhapin larg e kahdo, për të ngritur murin e ndarjes.

Po të jetë se i referohemi gjuhës 1972, për shkaqe shumë të ditura e të shtjelluara, mund të thuhet që, më mirë e flet atë një i shkolluar i Prishtinës se sa një i shkolluar i Shkodrës. Atëherë, t’i kërkojnë dallimet edhe me të e njëherësh të mendojnë, ku ta çojmë Shkodrën, që është këndej kufirit?

Toskërishtja labërisht është më toskërisht se toskërishtja 1972. Atëhere, ku ta ndërtojmë murin e dallimit me Lumin e Vlorës e Kurveleshin?

Le të heshten gjithë këto marrina, duke e kërkuar “qimen në përpeq”, siç shkruante Gjergj fishta.

Po, i vetmi dallim që shihet të konstruktohet politikisht është që, Kosova të thirret zyrtarisht Kosovo, dhe shqiptarët të shformohen në kombin Kosovars. Këtu është problemi dhe për këtë të flasim, që të mos lejohet dallimi gjuhësoro-politik që synohet, të mos humbet kohë për shndërrimin e së përbashktës në dy veçori, për të paguar pavarësimin me tjetërsimin.

Liria u fitua për të thirrur lirisht vetveten dhe vendin. Lajmet shqip qarkullojnë si brenda një rrethi të mbyllur nëpër hapësirën e shqiptarëve, pa dallim e kufij.

rrugët drejt shqiptarëve po bëhen plot 9: Drejt strugës është. Drejt Dibrës së madhe

Cilindo shtet normal, demokratik e të zhvilluar, një këso decentralizimi mbi parimin etnik do ta shpërbënte. E, të mendosh që me këtë decentralizim Kosova do të bëhet shtet i pavarur me gjithë mend, është absurde. Shtetet e pavarura e sovrane nuk lejojnë dhe as nuk dëshirojnë këso decentralizimesh.

Mbase, decentralizimi etnik që po i ngjan Kosovës është simptomë e një pavarësie që s’është me tamam e tillë, dhe e një shteti të kapur nga koalicioni i madh politikë-biznes-media, i cili zot e ka paranë.

Decentralizimi nuk po ndodh meqë tash së voni u pavarësuam e as për t’u pavarësuar plotësisht së shpejti. Decentralizimi po ndodh sepse nuk jemi të pavarur. Decentralizimi është çmimi i varësisë që po rritet.

po ndërtohet. Drejt Prishtinës është. Drejt qafë Prushit në Has është. Drejt qafë - morinës në Tropojë do të ndërtohet. Drejt Tuzit në mal të Zi po ndërohet.

Drejt ulqinit është. kryministri bëri të ditur se do të ketë edhe hekurudhë drejt kosovës dhe strugës.

Pyetjes së vështirë, mbi Kosovën shtet më vete apo e bashkuar me Shqipërinë, politikanët dhe gazetarët i përgjigjen dyzash, edhe të vetcensuruar; tek duan të thonë të vërtetën e drejtpërdrejt, bëlbëzojnë pakuptueshëm.

Me qartësi të thellë e ka shqiptuar ibrahim rugova, i cili ka thënë se, e drejta është që, Kosova të jetë e bashkuar me Shqipërinë, sipas parimit të madh të vetvendosjes, por duke qenë që, kjo nuk është e mundur, populli pranoi kompromisin më të skajshëm - Pavarësinë. Pavarësia nuk është zgjedhja e lirë e Kosovës, por pavarësia ishte zgjidhja e shkëlqyer për të qenë të lirë.

Shteti i ri është më vehte: thirreni shqip, për t’u dhënë të drejtën shqiptarëve e për të përmbyllur çlirimin! Pakica serbe gëzon gjithëçka, deri edhe lutje, sikur ajo të ishte shumicë në Kosovë. Deri më tash edhe emërvendin në gjuhë të huaj, njëlloj si më parë, kur Serbia ishte aty me gjuhë, gjeografi dhe armatë.

Dokumenti: Letra që i dërgonte “Shpati” më 10 dhjetor 1943 “Komitetit Krahinor të Kosmetit të PKJ-së” HisTori

15 TETor

fAqE 16

Enver Hoxha shpërblim financiar për Miladinin dhe Dushanin nga kastriot Dervishi

Vdekje fashizmit, liri popullit!

Financohej edhe lëvizja serbe në kosovë

Për komitetin qendror të Partisë komuniste shpati

J

o vetëm mirënjohje për ta por edhe shpërblim në të holla. Ky fakt interesant gjendet në një prej letrave të shumta që përbëjnë korrespondencën e Enver Hoxhës me tutorët e tij jugosllavë. Jemi në fundin e vitit 1943, pikërisht në kohën kur Hoxha ka kapërcyer fazën e ilegalitetit nëpër shtëpitë e Tiranës ku kalonte orë të këndshme duke organizuar....luftën.

Tanimë ishte periudha tjetër, ajo e malit dhe e fushës. revista “Zbornik”, që dilte në Beograd, në numrin e saj të 19-të, të vitit 1969, në lidhje me “lirinë e Kosovës” botonte dokumente ku ndër të tjera figurojnë edhe letra të Enver Hoxhës. Në fakt me dhjetëra prej tyre që fluturuan drejt “shokëve jugosllavë” në vitet e luftës dhe që bartin në të vërtetë më shumë se çdo marrëdhënien servile e të vërtetën e madhe të lidhjeve midis komunistëve shqiptarë dhe atyre jugosllavë. Në mënyrë krejt diletante duke treguar më shumë se kurrë një papjekuri politike, udhëheqësit komunistë të Shqipërisë i drejtoheshin Beogradit si të qe ky një qendër e rëndësishme dogmatike për çdo shqetësim të tyren.

Nga kjo papjekuri politike, dhjetëra letra të nisura nga “Shpati”, “Tarasi”, etj kanë ngelur në duar të jugosllavëve si relike që pasqyrojnë atë kohë në mënyrën më të shëmtuar për shqiptarët.

Dokumentet mbi Kosovën përgatiteshin nga një redaksia që përbëhej nga fadil Hoxha, Pavle Joviçeviç, Petar Brajoviç, fabijan Tpro, radomir Ctojkoviç dhe imer Dauti.

Me paratë që i ishin marrë tregtarëve shqiptarëve për të financuar të ashtuquajturën luftë, nuk financoheshin qëndrimet në male për pushime verime e dimërime, por me një pjesë e tyre dilnin edhe për qëllime të tjera. Në vitin 1943, kur Enver Hoxha me pseudonimin “Shpati” ishte (për) zgjedhur nga Miladin Popoviç dhe Dushan Mugosha në krye të komunistëve të Shqipërisë, pikërisht në kohën kur PKSH-ja kishte prishur edhe formalisht marrëveshjen e fundit me nacionalistët (takimi i fundit i Hoxhës me Abaz Kupin), një sasi parash shkonin në Kosovë për të ndihmuar lëvizjen komuniste kryesisht serbe të Kosovës, padyshim kundër faktorit nacionalist shqiptar. Por në këtë sasi përfshiheshin si zë i veçantë edhe një sasi për dy tutorët e Enver Hoxhës si Miladin Popoviç dhe Dushan Mugosha. Këtë e dëshmon

NJË LETËr TJETËr

letra e Enver Hoxhës drejtuar Dushan mugoshës

njëra prej letrave të nisura për komitetin krahinor komunist jugosllav në Kosovë, të cilit Enver Hoxha i drejtohet me të njëjtën terminologji si të ishte vetë një serb e devotshëm.

komiteti qendror i Partisë komuniste shqiptare 10 dhjetor 1943 komitetit qendror krahinor të kosmetit të Partisë komuniste jugosllave Të dashur shokë!

Në këtë luftë të ashpër dhe vendimtare që bota përparimtare po i bën nazizmit barbar, popujt e Jugosllavisë qëndrojnë në radhën e parë të popujve heroikë që po e goditin rëndë okupatorin dhe tradhtarët e vendit të tyre. Partia heroike jugosllave po shkruan faqe të ndritura e plot lavdi në këtë luftë vigane.

Ajo me në krye shokun e madh Tito, po çon ushtrinë nacionalçlirimtare të

Jugosllavisë drejt fitorjes së sigurt drejt realizimit të idealeve tona.

Komitetit krahinor i Kosmetit nën terrorin e okupatorit dhe të tradhtarëve të popujve të Kosmetit po e vazhdon heroikisht luftën kundra okupatorit, me sakrifica e gjak, por kurdoherë me vullnetin e çeliktë që karakterizon udhëheqësit e Partisë Komuniste, me bindje të plotë në fitorjen.

Në këtë luftë antifashiste, popuj e kombe po vëllazërohen, po lidhen me gjak në një luftë të përbashkët kundra të njëjtit armik. Populli i jonë shqiptar, më tepër se kurrë e ndjen veten të lidhur ngushtë me popujt heroikë të Jugosllavisë.

Partia komuniste shqiptare që ndjek me admirim fitorjet e shkëlqyera të motrës së saj, Partisë komuniste jugosllave, po bën çmos që vëllazërimin në mes popullit tonë dhe popujve të Jugosllavisë të bëhet i plotë dhe lufta që bëjnë këta popuj të bëhet më e ashpër dhe më vendimtare kundra nazizmit.

Komiteti qendror i partisë sonë duke parë vështirësitë e mëdha që has në këtë luftë komiteti krahinor i Kosmetit, vendosi t’i çojë atij komiteti shumën prej 100 mijë franga shqiptare, e cila të shërbejë në përmbushjen më urgjente të nevojave të luftës.

Po të ishin në rregull komunikacionet dhe lidhjet e jona me ju, jemi në gjendje t’ju furnizojmë edhe me material propagandistik dhe sende të tjera që mjerisht juve ju mungojnë si: boja, letra, dylli e ndonjë gjë poligrafe. Për këtë shkak ne do të përpiqemi që të gjejmë mënyrën që kjo lidhje të bëhet sa më e rregullt, po ju rekomandojmë edhe ju që të përpiqeni në të drejtim.

Gjithashtu, po ju çoj edhe 5 mijë franga shqiptare të tjera, të cilat t’ju dorëzohen nënës së shokut Miladin 2 mijë franga dhe gruas së shokut Dushan 3 mijë franga. Këtë ndihmë po e çon partia e jonë familjeve të shokëve të lartpërmendur.

Të fala të përzemërta shoqërore

Shok i dashur Dushan Mugosha!

Tash jam më i fortë nga atë ditë që u ndamë po malli është kurdoherë i madh. Aliu qenkësh më i fortë nga ne, sido që sigurisht e marr me mënd ay e dinte se sa e preku ndarja. Jo ne por të gjithë ishin të prekur. Dr. Nishani zuri të qarët duke thënë ?kujtoj poshtërsitë që ka thënë armiku për Dushanë e Alinë për këta dy shokë, aq të mirë, të vendosur, që kanë lënë familjet, vendin e tyre dhe erdhën të na ndihmojnë ne, të luftojnë tok me ne?.

Por të flasim për punë pak.

Këtu kanë ardh gati të gjithë Tuk, Besnik, Hodo, Dali, Beqir Balluk, Nexhip, Pullumb etj. Nakua me Shulen s'kanë ardh akoma. Me ta kemi fillue me ba disa konferenca. E filloi Tuku me Besnikun, konferenca publike për mbi aksionet e Brigadës, qëndrimin e partizanëve etj.. Do të fillojmë dhe një kurs të vogël, ne kemi konferenca me këto tema.

-Lufta imperialiste e para, dhe e dyta, luftë e drejtë dhe e padrejtë.

-Partia në ushtri.

-organizimi i pushtetit.

-Lufta Nacional-çlirimtare.

Do të organizojmë edhe disa kurse ushtarake. Tuku nuk është shumë i kënaqur nga Mehmeti (mos e merr se po të shkruaj apostafat për këtë gjë dhe me tendencë). Por Tuku na priste dhe thotë se qëkur ka ikur Sala Mehmeti s'peshon njeri, përpara mbledhjes së brigadës ka nënvleftësuar aksionin kundër Haki Blloshmit dhe atë të. urdhra të çuditshme dhe jo shoqërore i ka dhënë Tukut e mjaft gjëra të tjera. Të gjitha këto, mos ki frikë se do t'i shohim me gjakftohtësi, pa paragjykime dhe do të veprojmë ashtu si vendosëm.

Zgjedhjet në Korçë po bëhen me sukses në zonat e lira, por kemi frikë se do të na vinë shumë pak nga zonat e okupuara. Do të të lajmërojmë për zhvillimin e gjërave. Dushan na shkruaj dhe ti kurdoherë.

Të përqafoj me shumë mall Taras

SHQIPTARET DHE TE DREJTAT E TYNE HisTori

Fjalimi i at gjergj Fishtës në konferencën e Paqes (1919)

P

rej brigjeve gjëmuese të Euksinit e deri në borën e amshueshme të Alpeve Julie; prej brigjeve bubulluese të Ekrakeraunve e deri ndër karma të thepisuna të Karpatëve, ende të rime me gjak njeriu, në ato shekuj të kaluem, banonte ajo familja e madhe trako-ilire, në namë e në za në histori të fiseve dhe të kombeve.

Sot kjo familje asht shue.

Marrë përbri prej tallazeve të luftave të gjata e të pandame, ajo u përpi dhe u zhduk përbrenda gërmazave të pangishëm të vorbujve te historisë, e kështu nuk mundi ma, ç’më atë ditë kur Gentiusi, mbreti i mbramë i ilirëve, më 168 para Krishtit, ndriti triumfin e Lucë Emil Palit për me pa diellin e majes së lumnisë së vet të hershme.

Porse, si të thuesh, si nji shkatërrinë e dhimbshme anijeje të mbytun në det, prej humbjes së kësaj familjeje trako-ilire, sot, atje ndërmjet Thesalisë dhe Malit të Zi, prej brigjeve lindore të Adriatikut e deri në bregore të Vardarit, shpëtoi gjallë nji grusht njerëzish, të cilët kishin zanë vend ose mbas mburojes së disa maleve titanike, ose nën hijen e kandshme të disa fushave pjellore dhe plot jetë , banesë e përmallshme e hyjnive të moshës përrallëzore. Ata u banë ballë me fuqi kurrë të përkulshme të shpirtit të vet bujar, qoftë thellimeve të furive të shekujve, qoftë edhe padrejtësisë së hipokrizisë njerëzore. Të stolisun me nji forcë të jashtzakonshme qëndrese, ende këta e flasin atë gjuhë të të Parëve të vet ma të hershëm; ende e ruejn të pandryshueshëm karakterin e hekurt e fisnik të stërgjyshëve të vet dhe sot ata gjithnji e punojnë shi atë tokë të cilën e punuen të parët e tyne prehistorikë.

Ky popull asht bash ai populli i vogël shqiptar, aq pak i njohun dhe aq zi i gjykuem në Europë. i vjetër sa fosilet, sa stalaktitat e shpellave jehuese të maleve të veta vigane, dhe i lindun të thuesh prej vetë rrenjeve të vjetra, ai asht sot zot autokton i pakundershtueshëm i tokave të veta.

Po qe se përnjimend parimi i autodeterminacionit asht marrë prej Konferencës së Paqes si karakter themelor për trajtimin e shteteve si dhe

përcaktimin e kufijve të tyne, e drejta e lypë që Shqipnia të qitet shtet më vete përmbrenda kufijve të vet etnikë dhe gjeografikë.

Por çka se, simbas teorisë wilsonjane (të Presidentit amerikan Willson) për me mundë nji popull me u sundue në vetvete, përpos kombësisë, duhet të mirret para sysh edhe ndërgjegja e tij kombëtare.

Tashti, për në qoftë se si ndërgjegje kombëtare duhet të kuptohet ndjesia për liri si edhe ai dëshir që mund të ketë nji popull për t’u zhdrivillue në vetvete, gjithnji përmbrenda qarkut të forcave të veta, unë them se edhe në këtë pikpamje

konferenca duhet t’ia njohë shqipnisë pamvarësinë si dhe sovranitetin e vet. E njimend, e po thomëni, cili popull në Ballkan ka ndjesi ma të thella për lirinë e vet sesa populli shqiptar?

Kaluen po pushtuesit mbi Shqipni, por nuk qenë kurrë zotnuesa mbi shqiptarë. Ashtu si ai cubi, i cili hyn tinës dhe me trathti në shtëpinë e qytetarit të paqtë e, si shtjen mbrenë drojen dhe pshtjellimin, del jashtë pa mundun kurrë me thanë se ka sundue aty mbrendë: njashtu hynë pushtuesit e huej në Shqipni pa mujtë kurrë me i shtrue dhe me i zotnue shqiptarët. E mos kujtoni, zotni, se unë këtu jam tuj ju thanë sende të cilat mos t’i kenë vu re edhe shkrimtarë të huej me vlerë.

Kështu, fjala vjen, e ndritshmja Miss Durham, thotë në nji libër të vetin mbi Shqipni: “Pushtime të hueja janë përshkue mbi komb shqiptar, por të gjitha kanë kalue pa lanë kurrfarë gjurme, si ujët që rrëshqet mbi shpinë të rosës”.

Për lirinë e vet, zotni, shqiptari ban fli shpinë, tokën dhe mjerisht edhe besimin. fakti veç që shqiptari në mes të sa ndollive dhe te papriturave politike e për nji periudhë kaq të gjatë shekujsh, ka mbrrijtë me e ruejt gjuhën, doket dhe karakterin e vet kombëtar, - dhe këtë jo vetëm në Shqipni, por edhe jashtë kufijve të sajë, - kjo difton çiltas se ai asht dhe don të mbesë shqiptar. E gjithë kjo ngjet sepse ndërgjegja kombëtare ka lëshue rrajë të thella në shpirt të tij.

Por ma mirë se kurrkund njeti, dashunia e popullit shqiptar për liri dhe pamvarësi kombëtare, duket në faqet e historisë, për të cilën mundemi me thanë se asht e endun vetëm prej luftash për liri e pavarësi. unë këtu, për mos me e vu fort në provë durimin e Zotnisë suej, po ju përmend

15 TETor

vetëm punët e mëdha, që ndërgjegja kombëtare e këti populli, kreu që prej të XV qindvjetë e mbrapa.

Botën mbarë në zi do ta mbështillte. - Të flegruem droje shuejtën zanin mbretnitë e Europës. Kur qe, mbi kep të Krujës titanike, po del nji hije burri, vetullat ngërthye si dy hulli rrufeje, me dy sy zjarmi e nji mjekër të thinjtë, e cila shtëllungë gjatë nofullës i derdhej, si ajo mjegulla rreth nji shkëmbu të thepisun. Mbi krye trishtueshëm flakë i shkëlqen tarogëza përkrenarja me brirë që tmerrshëm kah i vezullon nën rreze të diellit, kometë zharitëse danë ndër sytë e armikut. Ai asht fatosi i ndimun Gjergj Kastrioti, i madhi Gjergj Kastrioti, Skanderbegu.

Me flamurin kuq e zi shpalosun përpara, poshtë rrëmoreve të maleve të thepisuna, stuhi bore prej ndonji kulmi të rrëmbyeshëm, vërsulen vetëtimthi mbi formacionet e turqve, të cilët, prej së largu tuj ua pa hovin, thonë se kulshedra me dragoj po u turret.

Por mundet ndokush me më thanë se Skanderbegu këto lufta i ka ba për qëllime fetare, dhe jo i shtymë prej nji ndërgjegjeje kombëtare, pra për me i dalë zot lirisë dhe pamvarësisë së vendit të vet.

E mos kujtoni se me dekë të skanderbegut u shue ndjesia e lirisë dhe e pamvarësisë në shpirtin e shqiptarëve.

Historia e Turkisë ka shenjue jo ma pak se 54 kryengritje të mëdha të cilat gjatë rrjedhjes së katër shekujve kombi shqiptar i bani qeverisë otomane ose për me pshtue prej zgjedhës së sajë, ose për me e ngushtue që mos t’ia mohonte të drejtat e tija.

Edhe pamvarësia e greqisë asht nji lule e rimuun me gjak të shqiptarit. Zhavellët dhe Boçarët kanë qenë shqiptarë e shqip kanë folë dhe me trimëni

fAqE 17

shqiptare kanë luftue. jo besa, por greqinë e kanë lirue shqiptarët dhe jo ma pak janë mundue se sa disa Pushtete të mëdha të cilat aso kohe bajshin spekullime mbi greqi, njashtu si do Zoti po bajnë sot edhe mbi shqipni. këtë punë, me pasë për ta pyet si dijetar dhe jo si diplomat, kishte me ju a vertetue edhe Venizellos vetë; por, në mos dashtë me ju a thanë ai, ja u kallzon lamartine, i cili, tuj folë mbi pamvarësi të greqisë, thotë se kjo nuk qe tjetër veçse rezultati i reaksionit të elementit shqiptar kristjan mbreda greqisë kundra elementit turk.

Arsyeja pra pse kombi shqiptar nuk mujti me dalë shtet në vete, nuk qe puna se ati i mungonte ndërgjegja kombëtare ose ndjesia për liri e pamvarësi, por qe fakti se shi ditën në të cilën ai ishte gati me fitue lirinë e vet, Shtetet e Ballkanit ia ngjitën kthetrat dhe e banë rob nën zgjedhë të veten. Dhe këtë e banë jo për me e mbajtë nën shërbim e robni të veten, por për me e shue shqimit e me e qitë faret.Kështuqë prej kësaj pikpamje duhet me e thanë se shqiptarët gabuen, dhe gabuen randë fort, që u çuen aso kohe kundra Turkisë, sepse për ta do të kishte qenë dam fort ma i vogël me u vue nën zgjedhë të Turkisë, se sa me u gri prej kristjanëve.

Po e shoh, Zotni, se kjo fjalë në gojën time disi po ju a vret veshin dhe po ju duket nji paradoks në vetvete. Janë faktet që më japin arsye.

Në vitin 1478 turqit marrin Shkodrën dhe me te mundet me u thanë se u pushtue e tanë Shqipnia. Por megjithëkëtë, turku ia njohti Shqipnisë nji farë autonomie: na e la gjuhën dhe kanunet tona, - por askund nuk lexohet në histori se ky mbyti qindra mija shqiptarë përnjiherë, sadoqë populli hoqi zi e si asht me zi prej tij. E tash ndini si u suell kristiani me Shqipni e me shqiptarë. Në vjetin 1912 kërcet lufta turko-ballkanike dhe ballkanikët pushtojnë Shqipninë. Nji herë mbysin pak me thanë dyqindmijë shqiptarë, vrasin meshtarë katolikë sepse nuk ndigjonin me e mohue fenë; grijnë mysliman sepse edhe ata nuk duen me dalë dinit. rrenojnë me themel qindra e qindra katunde, veçse si e si me e farue kombin shqiptar. Në vjetën 1914, ushtritë ndërkombëtare, mbas sa intrigash të poshtra, pushtojnë Shkodrën.

Në këto ushtri kombi shqiptar ka pasë mbështetë gjithë shpresën e vet, sepse këta ishin demek të shprehunit e forcës që do të rregullonte botën dhe, si të thuesh, ata ishin pasqyra të qytetnisë

HisTori europiane. Por megjithëkëtë ata nuk sollën kurrnjisend përsëmbari në Shqipni. Ndrye mbrenda qarkut dhetë kilometrash në Shkodër, as që e çilën nji rrugë, as që e lëshuen nji urë, as hapën nji shkollë, nji gjykatore, nji spital, nji send të vetëm që t’i vyente përparimit dhe qytetnimit të popullit shqiptar. i gjithë kujdesi i tyne për Shqipni, përmblidhet në këta: kurrsesi mos me e lanë Shkodrën me ba pjesë në Shqipninë tjetër dhe që në Statutin e Shtetit Shqiptar t’u qitte nji paragraf i posaçëm me të cilin të njiheshin në Shqipni çifutnit nji tagri me shqiptarë, sadoqi aso kohe nuk kishte në Shqipni me thanë asnji çifut. Mandej, kur doli prej Shkodre, Komanda Nderkombëtare dogji të gjitha aktet dhe arkivat e veta.

Në vjetën 1915, malazezët pushtojnë Shkodrën me rrethina, sadoqi Shqipnia ishte shtet neutral dhe nuk kishte shpallë luftë me kurrkend.

Në fillim të vjetës 1915, italianët pushtojnë Vlonën, kinse për qëllim që me u përkujdesë për shqiptarët e sëmutë të Shqipnisë jugore. Në 1916, AustroHungaria pushton Shqipninë. Me e thanë me fjalë të tjera, ata dojshin ta mbajshin Shqipninë si nji krahinë të veten. Për ma tepër: grekët dogjën 360 katunde në Shqipninë jugore, tuj i mbytë të gjithë ata që dishmoheshin shqiptarë.

E sot Konferenca e Paqes lypë që shi ndër ndër këto vise të bahet plebishiti për të caktue kufijt e Shqipnisë. Ç’ironi e helmueme!

Prej këtyne punëve, - për mos me folë për të tjera, - duket çiltas se shqiptarët, prej pikpamjes kombëtare, kanë pasë arsye me drashtë ma shumë kristjant se sa turqit. Turku, si për princip, si në teori, ia ka pasë njohtë Shqipnisë nji farë autonomie, sadoqë me Skanderbeun e pat kundërshtue përparimin e tij në Ballkan.

Thonë armiqt tonë, si dhe do mbrojtësa të tyne, se vërtetë që kombi shqiptar asht ma i vjetri ndër popuj të Ballkanit dhe se ka nji dashuni të gjallë për liri dhe pamvarësi të veten; veçse shka se megjithëkëto, Shqipnia nuk mund të qitet shtet më vete sepse shqiptarët janë a) barbarë, b) nuk janë të zotët me përparue dhe me u qytetnue vetë dhe se c) eksperienca ka tregue se në kohën e Princ Widit, Shqipnia nuk mund të mbahet shtet më vete dhe krejt i pamvarun...

Pra, simbas mendimit të armiqvet tonë, ose ma mirë me thanë, simbas fjalëve të vetë atyneve, lypset që Shqipnia të coptohet e t’u jepet atyne në dorë për me e sundue dhe për me vu rregull, - meqë shqiptarët janë barbarë e të egër e nuk janë popull që di me qitë shtet më vete, pra me qeverisë. Për me thanë të vërtetën, po të marrim parasyshë mjetet e mënyrën me të cilat ka nisë e vijue lufta e madhe europjane, kisha me thanë se barbarësia dhe egërsia e popujve ka pak ose aspak të përpjekun me dëshirën për liri e pamvarësi të tyne. Kur popuj e kombe, në emën të “qytetnisë” kanë vra e pre fëmijë, gra, pleq e të mbetun që kanë ba me vdekun prej urie e gazepit me mijëra njerëzish të pafat në ditë; që kanë djegë e rrenue, jo vetëm katunde e qytete, por mbarë krahina të pamatuna; që kanë thye çdo të drejtë ndërkombëtare dhe njerzore dhe kanë pre në besë me qindra mijëra robsh të ramë në dorë, - e megjithate sot ata

15 TETor

munden me qenë shtete të lira; - po atëherë, pse nuk mundet me qenë Shqipnia e lirë ku, nëmos tjetër, gra nuk vriten, ku nuk gjindet nji vorr i nji të vdekuni urie, ku ndorja e besa edhe ndaj armikut janë të pathyeshme?

serbt, në kohën e luftës Ballkanike, me shpata ua kanë çelë nanave shqiptare barkun dhe foshnjet e nxjerruna sosh, i kanë ndezë flakada porsi pisha për me shndritë natën me to, dhe sot konferenca ua ka trefishue madhësinë e shtetit të tyne. grekët kanë kryqzue gjinden shqiptare bash ne të XX qindvjetë, ndersa sot konferenca e ka menden me ia dhanë mandatin që me i shtrue e me i qytetnue disa kombe të tjera, kupto, shqipninë. Pra tash, shqiptari, i cili nuk i njef këto “qytetni” në veten e vet, pse s’mundet me dalë shtet më vete, i lirë e i pamvarun? Por edhe me pasë për ta marrë barbarinë si shprehje vetore të shpirtit të njeriut, unë mundem me thanë pa droje kundershtimi, se kombi shqiptar nuk asht diftue aspak ma i egër e barbar se disa kombe të tjera të qytetnueme, kur këta kanë qenë po me ato garanci që ka pasë kombi shqiptar.

Ah, po, duket çiltas, se nuk “duen” me e qitë Shqipninë shtet më vete e të pamvarun, dhe kjo jo sepse shqiptarët na qenkan barbarë e të egjër, por sepse këta nuk kanë sot për sot nji ushtri e nji flotë të veten me të cilën të mund t’u dalin zot tagreve të veta. ose thanë ma qartë, u vehet kamba shqiptarëve vetëm sepse këta janë ma të ligësht ushtarakisht dhe jo sepse janë ma barbarë se kombet e tjera të Ballkanit.

asht gabim me thanë se të marrunit e gjakut shënon barbarinë e nji kombi, në qoftë se ne nën fjalën barbari kuptojmë egërsinë ose breshtninë e shpirtit të tij, ashtu siç duen me e kuptue kundërshtarët e tonë, kur e kanë fjalën për kombin shqiptar. Të marrunit e gjakut buron prej ligjeve të jashtme dhe prej të metave të organizimit shoqnor të nji kombi, dhe jo gjithmonë prej gjendjes shpirtnore të tij. E vërteta e këtyne fjalëve përcaktohet edhe prej historisë së popujve për të cilët nuk mund të thohet se kanë qenë të egër e breshtnorë. në Biblën shenjte lexohen këto fjalë: në se dikush godet një tjetër me gur dhe mund t’i shkaktojë vdekjen, ai asht një vrasës dhe asht i dënuem me vdekje. njeriu i ngarkuem me hakmarrë viktimën, e vret vrasësin me rastin e parë. (num. XXXV, 19, 21) Po kështu edhe në iliadë, në librin e iX, gjejmë këto vargje që unë po i la simbas përkthimit të montit:”.........il prezzo qualcuno accetta del’ucciso figlio o del fratello; e l’uccisor, pagata del suo fallo la pena, in una stessa

Presidenti Woodrow Wilson, miku i perjetshem i shqiptareve citta dimora col placido offeso.” (ndëshkimin sejcili e pret si të drejtë për vrasjen e të birit ose të të vëllait; dhe ai që e bën këtë vrasje për shpagim, mund të jetojë pastaj i qetë në të njejtin qytet me atë familje së cilës i bëri vrasjen - fyerjen e parë.)

Duket pra mirëfilli se prej të marrunit të gjakut - vendetta - nuk mund të thohet se kombi shqiptar asht barbar e që nuk asht i zoti me u qeverisë në vetvete dhe i pamvarun. Por “Jo!” thonë kundërshtarët tonë. Të metat e organizimit shoqnor, si dhe të marrunit e gjakut në Shqipni, nuk janë të shkaktueme prej faktoreve të jashtëm, por rrjedhin prej gjendjes shpirtnore të egër të kombit shqiptar. Me fjalë të tjera, shqiptari vret njeriun për instikt dhe jo për nji arsye e cila edhe mbas mentalitetit e bindjes së tij, të jetë e mbështetun mbi nevojë të të ruejtunit të jetës, të gjasë ose të nderit të vet. E për në qoftë se asht e vërtetë, - sikurse njimend asht e vërtetetë! - se poezia popullore asht pasqyra e shpirtit të nji kombi, kjo duket çiltas, - thonë ata, prej kangëve popullore shqipe, sepse të tana, ose gati të tana, tregojnë punë të veçanta vrasjesh ose gjaku.

Përpara se ndokush mund ta thonte me arsye se kombi shqiptar nuk shfaqet kurrë i bashkuem në nji shtet, kishte me u dashtë ma parë që historia të caktonte se nga e ka rrajën ky komb, kë ka fis e vëlla mbi botë, - sepse ky nuk ka mbijt vetvetiu mbi botë, - e se deri ku përfshihej vendi i tij. Por këto historia ende s’i ka përcaktue, e kushedi se kur ka me mujt me i përcaktue, sepse historia e kombit tonë gjindet e shtjellueme mbrenda hijeve të muzgëta të kohëve ma të vjetra.

Masandej do të ishte dashtë që historiografët e hershëm, mbi të cilët mbështeten historianët e sotshëm, t’i kishin dajtë me nji emen të vetëm të tanë elementet prej të cilit përbahet ky komb. Kush mundet me e thanë me

siguri se shqiptarët, ilirët, maqedonasit, thrakejt, epirotët janë që të gjithi të nji fisi apo jo?

Prandaj kurrkush nuk mund ta thotë me siguri se shqiptarët s’kanë qenë kurrë të bashkuem më nja dhe s’kanë qenë shtet më vete. Por edhe po e zamë se shqiptarët s’kanë qenë kurrë të bashkuem në nji shtet të vetëm.

Megjithkëtë armiqt tonë nuk kanë arsye kur thonë se për këtë shkak kombi shqiptar nuk duhet qitë shtet më vete, por ky vend duhet nda ndërmjet tyne si gja e pazot. Kush i mban mend grekët të bashkuem nën nji skeptër dhe kunorë mbretnore përpara së XiX qindvjetë? Sa jetë ka flamuri i Greqisë? Jo vetëm që grekët edhe në kohën ma të lumnueshme të historisë së tyne s’kanë qenë të bashkuem nën nji shtet, por këta kanë thirrë ushtritë e hueja për me shtypë shoqishoqin bash mbrenda kufijve të vet.

E pse pra shqiptarët, të cilët gjithmonë ia kanë vu pushkën të huejve, dhe që qenë faktori ma i parë i pamvarësisë greke, nuk duhet të kenë liri dhe pamvarësi për arsye se s’na paskan qenë kurrë të bashkuem në nji shtet? siç e dishmojnë vetë diplomatët e sajë, Franca ka hy në luftë botnore vetëm për me i dalë zot integritetit dhe pamvarësisë së serbisë. Epo, aso kohe, serbt nuk kanë qenë të bashkuem me kroaci e mal të Zi e sloveni, me të cilët sot po thohet se na qenkan të tanë prej nji fisi. mirpo nuk po kuptohet qartë arsyeja përse sot shqiptarët do të bahen rob të serbëve dhe të grekëve. a për arsye se deri dje edhe kombi i tyne nuk ka qenë i bashkuem në nji shtet të pamvarun?

Mandej, sa për atë fjalën tjetër që thonë kundershtarët tonë, se kombi shqiptar duhet mbajtun për bar-

fAqE 18

bar për arsye se asht i ndamë nder krahina dhe fise, nuk duket se asht ma me themel se ato të shpifunat e tjera mbi të cilat u fol ma sipër. Tuj qenë e themelueme jeta shoqnore mbi bashkësi të interesave, prej vetit vjen si rrjedhojë se shteti, i cili ngallitet (mbahet gjallë) prej asajë bashkësie, nuk mund të përshtrihet ma përtej se sa i mbërrin forca që do t’i mbrojë ato interesa.

Tash, tuj qenë se populli shqiptar, për shkak të pushtimeve të huej të vazhdueshme, nuk mujt me i organizue forcat e veta në mënyrë qi me mbrojtë e me drejtue interesat e përbashkëta të kombit, këtij iu desh domosdo me u nda në disa grupe ma të vogla, e aty, përmbrenda qarkut të mundësisë që natyra dhe pozicioni gjeografik u jipte do familjeve me u vëllaznue dhe me i mbrojtë interesat e veta, me modelue “shtetin” e me organizue jetën e vet shoqnore. Dhe ky ishte i vetmi sistem jete shoqnore që mund të realizohej deri më sot në Shqipni. Në njanën anë shqiptari nuk donte t’i shtrohej pushtuesit të huej, në anën tjetër pushtuesi i huej nuk e lente shqiptarin me i organizue forcat e veta në mënyrë që ky ta shtrinte pushtetin e vet mbi të gjithë kombin.

Shqiptarit iu desh me e lokalizue pushtetin e vet në krahina të veçanta tuj i mbajtë së bashku parimet e kanunit kombëtar si rregull jete. Prandej fakti që kombi shqiptar gjindet i ndamë ndër fise, nuk rrjedh prej shpirtit të tij ekcentrik dhe barbar, por prej faktoreve të përjashtme të cilat ai nuk kishte mënyrë se si me i shndërrue. E, me e vertetue se kombi i ndamë në shumë fise nuk asht gjithmonë barbar, mundet me u vërtetue edhe prej historisë.

Sllavët e Malit të Zi, ku prej forcës së pozicionit gjeografik të vendit, ku edhe se vetë e kanë zanat pushkën, gjithmonë kanë qenë të lirë e më vete. E për ma tepër, për ma se 50 vjet rrjesht, sa mbretnoi mbi ta Nikolla i i-rë, kanë pasë nji formë qeverie të thuesh kryekëput si nder kombe të tjera të qytetnueme. E mirë pra atëherë: Në të tanë Malin e Zi, kur ka nisë lufta turko-ballkanike, ka qenë vetëm nji shtypshkrojë e vetme qeveritare si dhe kanë pasë nji të vetme fletore politike, e edhe kjo qeveritare. Por nuk ka pasë asnji shkollë të mbajtun me paret e popullit. Ndërsa që në Shqipni, që prej viti 1908, kur qe shpallë Konstitucioni i Turkisë, e deri në fillim të luftës ballkanike, pra në ma pak se katër vjet, u ngrefën shtatë shtypshkronja, u themeluen ma se njizet fletore politike e të përkohshme, u çelën nji shkollë Normale e nja tridhjetë të tjera fillestare, e të tana të veçanta e të mbajtuna vetëm me pare të kombit shqiptar. u përpiluen të tana tekstet për shkollat fillestare e disa edhe për shkolla të mesme. E kështu, sot më sot, mësimi jepet shqip ndër të gjitha shkollat e Shqipnisë. Janë botue edhe shumë vepra letrare me randësi të cilat e kanë çue nalt ndjesinë kombëtare tuj i dhanë në pak kohë shumë zhdrivillim gjuhës shqipe, fakt ky që, në kohë të pushtimit austro-hungarez, kjo gjuhë qe përdorue për gjuhë zyrtare ndër të gjitha zyrat administrative. Mbrenda kësaj kohe qenë mbajtë tre Kongrese Gjuhësie ( pra nuk është Kongresi i parë i gjuhës shqipe ai i mbajturi në vitin 1972) si dhe qenë disa shoqni letrare, e tj. e tj... E gjithë kjo veprimtari asht zhvillue pa kurrnji ndihmë prej

anës së qeverisë.

E po përse tash, inteligjenca sllave, e cila në Mal të Zi, gjatë 50 vjetëve jetë kostitucionale nuk përfton kurgja të re në lamë të qytetnisë, na duhet sot të mbahet si ma e naltë dhe ma e hollë se inteligjenca shqiptare e cila në pak vjet krijoi nji gjuhë letrare dhe asht e ngjizun me nji mentalitet të ri për kombin?

Zotni! Le të lihet nji herë në paqe shqiptari dhe le t’i jepet kohë me nxanë, dhe atëherë ju keni me pa se ai ka me shkue gjurmë më gjurmë ( hap pas hapi ) me kombe të tjera të Ballkanit gjatë rrugës së qytetnimit dhe të përparimit.

Kombi shqiptar i ka dhanë burra në za për urti perandorisë së Bizancit.

Diplomatët ma të mirë dhe gjeneralët ma të vlefshëm të mbretnisë së turkisë, shqiptarë kanë qenë. Shqiptar ka qenë edhe statisti italian françesk Krispi, kështu shqiptar ka qenë edhe Papa Klementi i Xi-të si edhe Kardinal Albani.

E në se bazohemi në memorandumin e shkruem nga Venizellosi, të cilin ia ka paraqitë Konferencës së Paqes, shqiptari asht sot edhe gjeneralisimi i ushtrisë greke.

Por, për me ju a mbushë mendjen edhe ma mirë se kombi shqiptar nuk e ka namin ma të vogël se kombet e tjera të Ballkanit, këtu due me ju pru fjalët që shkrimtarë me vlerë kanë lanë të shkrueme mbi shqiptarët. Shkrimtari francez Hecquard, në librin e vet “ Histoire et descriptions de la Haute Albanie” , ka shkrue se në histori të shqiptarëve “ndeshen prova të lumnueshme energjie, inteligjence dhe aktiviteti.” Ma poshtë thotë: “Ata kanë ruejt doket e burrninë ashtu si vetëm mund ta ruejshin burrat e hershëm të cilëve u këndohet kanga.

Për ma tepër, githmonë këta i kanë dhanë burra në namë e në za Greqisë së hershme, Perandorisë së Bizancit, Turkisë e Greqisë së kësokohshme”. Mandej Lordi Bajron gërthet nga ana e vet: “Përmbi karpa të Sulit e gjatë bregut të Pargës, ka burra si veç motit i bajshin nanat dorike; atje ka ende do familje për të cilat kisha me thanë se janë të fisit e të gjakut të Heraklidëve.” Dëshmi janë këto, Zotni të mij, të cilat kishin me ja shtue namin edhe nji kombit ma të madh e të qytetnuem.

...

Tash, Zotni, mbasi ju diftova se kush janë dhe shka janë shqiptarët, më duhet t’ju flas për të drejtat e tyne. E po ju tham se shqiptarët kanë të drejtë a) për nji pamvarësi politike; b) gjithnji mbrenda kufijve gjeografikë e etnografikë të shqipnisë. mbi pamvarësi të kombit shqiptar nuk kam shumë fjalë me ju thanë. Dihet se kjo e drejtë ka qenë njohtë, sigurue dhe dorëzanue me nji traktat të Pushteteve të mëdha të antantës, pra, me fjalë të tjera edhe prej Francës, që prej nandorit të vitit 1912 në konferencën e ambasadorëve në londër. këto Pushtete mandej ia kanë ba

HisTori

me dijtë botës mbarë se traktatet ndërkombëtare ata nuk i mbajnë për shtupa letre, por i respektojnë si akte të cilat prekin nderin e kombeve që i kanë nënshkrue.

E njimend, po e zamë se anglezi thotë se ja ka nisë nji lufte të përgjakshme e të shëmtueme, por këte e ka ba vetëm për erz të firmës që ai e ka pasë vu për pamvarësi dhe neutralitet të Belgjikës. Pamvarsia e kombit shqiptar pra, në se do marrë si nji punë e kryeme dhe e dorëzanueme mbi erz të kombeve të mëdha të Europës, tash ne nuk na mbetet tjetër veçse me folë për kufij të natyrshëm të shtetit shqiptar, dhe kjo asht nji çashtje po aq me randësi sa edhe ajo e pamvarësisë.Pushtimet e hueja dhe intrigat e paemen të nji diplomacie bakalle të pashpirt e të pazemër, kaq fort ia kanë shndërrue dhe perçudnue fizionominë gjeografike dhe etnologjike Shqipnisë, saqë sot nji i huej, sado i drejtë dhe i papajambajtas (që nuk mban anë) memzi mundet me e njohtë me nji të këqyrun.

Edhe nji nanë shpesh e ka të vështirë me e njohtë fytyrën e të birit kur këtë t’ia ketë përçudnue me varrë e me përgjakje arma e armikut. - Prandaj lypset të përcaktojmë ma përpara disa kritere të sigurta mbas të cilave mandej me përskajue kufijt e natyrshem të Shqipnisë. Simbas parimit të autodeçizionit, sejcili popull që mund të thotë se ka nji homogjenitet të pakëputun e të pandamë në vetvete, ashtu si ky përcaktohet prej klauzolave të teorive willsonjane, ka të drejtë, ose në mos tjetër do të kishte të drejtë që ai vetë me e nda kuvendin mbi sharte të veta politike e ekonomike dhe me u nderue si shtet i lirë dhe i pamvarshëm.

Ky shtet, masandej, gjeografikisht do të përshtrihej deri ku kapet kombësija e pandame e vijueshme e atij populli. E në rast se në ndonji skutë toke të këtij shteti gjinden të shartuem elemente të huej, aty vullneti i popullit do të vertetohej nëpërmjet të nji plebishiti, mandej liria e tij do të jetë e dorëzanueme dhe e sigurueme siç duhet dhe sa

duhet.

Simbas këtyne parimeve, asht punë e arsyeshme që shteti shqiptar të përshtrihet gjeografikisht deri ku mbërrin kombësia e popullit shqiptar e vijueshme dhe e pandame prej centrit të vet. Sepse tagri i autodeçizionit nuk asht e lidhun me individë ose me grupe të caktuem njerëzish, por me nji “avrom” të gjithëmbarshëm prej të cilit përbahet kombi. Prandaj çdo zvoglim që i bahet tokës së Shqipnisë, i pambështetun mbi këto parime, do me thanë se ai i bahet dhunshëm dhe me të padrejtë. Por në bazë të cilit kriter ka për të mujt me u caktue të përshtrimit e kombësisë shqiptare? Mbas gjuhës, i vetëm ky në këtë rast asht kriteri ma i patundshëm dhe që nuk mund të lihet kurrsesi mbas dore. Populli shqiptar flet nji gjuhë krejt të veten që, tuj lanë mënjanë transformimet e natyrshme të elementëve të cilëve nuk i ka pshtue asnji gjuhë tjetër deri më sot, kurrfare nuk mund të unjisohet me gjuhë të tjera keltike, latine, gjermanike, sllave ose helenike, me përjashtim ku puqet me to me rranjë të bashkueme indogjermane. Prej këtej pra rrjedh që që të gjithë ata që e flasin këtë gjuhë, kanë një kombësi krejt më vete e krejt të ndame prej asaj të kombeve të tjera të Europës. Sepse nuk ma merr mendja që nji tjetër popull i gjallë i Europës t’ia ketë imponuar shqiptarit nji gjuhë që dhe as nji tjetër popull europian mos ta ketë folë. Për ma tepër, nji gjuhë e dekun, nuk i imponohet nji populli mbarë. Por as populli shqiptar nuk ka mujt me ia tatue popujve të tjerë gjuhën e vet. gjuha tatohet ose me forcë të armëve, ose me forcën e kulturës e të qytetnimit. Por si prej njanës, si prej tjetrës pikpamje, shqiptari nuk ka qenë ma i fortë se popujt që ka përbri. Prandej nuk ka si të mohohet se të gjithë ata që flasin shqip, janë të kombësisë shqiptare. E për këtë arsye, shteti sqiptar, duhet të përshtrihet gjeografikisht deri ku përfshin gjuha shqipe. Tuj pasë caktue këto

15 TETor

parime ose kritere, të shohim tash se cilët do të jenë kufijt gjeografikë të shtetit shqiptar. Por, per me u diftue krejt të papajamajtshëm në këtë çashtje plot me gënjeshtra si dhe aq pahijshëm shoshitë prej armiqve, këtu unë due me ia lanë fjalën, Zotni, shkrimtarit tuej të sipërpërmendun, z. rene Pinon i cili ka qenë në shqipni dhe e ka pa vetë me sy tuj e prekë vetë me dorë se kush mundet me pasë arsye mbi këtë çeshtje.

Zotni Pinon pra, në artikullin që prumë prej “revue des deux mondes”, tuj folë mbi kufijt e Shqipnisë, thotë: “Prej fushave të Vardarit e deri në Adriatik, prej Thesalisë e deri në Mal të Zi, zot toke asht shqiptari, në daç sepse ky hyni këtu mbrendë ma i pari, në daç sepse ky ndolli ma i forti”. E tanë krahina e Kosovës e cila prej Konferencës së Londonit (1913) i qe lëshue Serbisë, dhe mbarë Çamëria, “Epiri i Nordit”, të cilin e lakmon aq shumë Greqia, janë të banueme kryekëput prej shqiptarësh dhe prandaj e drejta e lypë që të numrohen me shtet shqiptar. “ Dhe mos të mendohet se zotni Pinon asht shty tepër me këto fjalë, sepse e vërteta e këtyne fjalëve duket çiltas edhe prej statistikave të cilat qysh prej vitit 1909 e tektej, janë ba përmbi proporcione etnologjike të popullsisë së Shqipnisë. Prej këtyne statistikave zyrtare del në shesh se në krahinat e lëshueme prej Konferencës së Londonit serbëve dhe grekëve, të paktën, 80 përqind të popullsisë janë thjesht shqiptare.

serbt na thonë se banorët e kosovës me prejardhje janë të gjithë sllav, por, gjithnji siç thonë ata, përdhuni dhe me kohë janë çoroditë tuj u kthye në shqiptarë. këtë fjalë e thonë edhe grekët për banorët e Epirit të nordit. Por ata nuk thonë të vërtetën sepse, po të ishte e njimendët se banorët e kosovës janë sllavë dhe ata të Epirit të nordit grek, atëherë serbia nuk do të kishte mbytë e gri deri më sot afro dyqind mijë vetë në kosovë dhe greqia nuk do të kishte djegë ma se treqind e gjashtëdhjetë katunde në Epir të nordit tuj e kryqëzue gjinden përsëgjalli, posë atyne pesëdhjetë mijë vetave që i kanë vra dhe i kanë lanë me dekë prej urie dhe sikletit.

Popujt e qytetnuem munden, po, në furinë e nji kryengritjeje me vra në trathti mbretënt e mbretneshat e veta e me i dhunue trupat e tyne mbas vdekjes, por nuk mbrrijnë kurrë me gri - e në ç’mënyrë mandej! - me qindra e mijëra vëllazën “bashkëqytetarë” të vet. qyshse serbt kanë vra me qindra

fAqE 19

mijëra njerëz në Kosovë, dhe grekët kanë djegë qindra e qindra katunde në Epir të nordit, dëshmon qartë se as banorët e Kosovës nuk duhet të kenë qenë serb, as ata të Epirit të nordit nuk kanë qenë grek.

Jo jo, Zotni të nderuem! Janë vra gjindja me qindra mijëra në Kosovë dhe janë djegë me qindra e qindra katunde të Epirit të nordit për të vetmen arsye se grekët e serbët duen me e shue farën shqiptare në ato krahina për me mujt me i thanë mandej Konferencës së Paqes se atje nuk ka shqiptarë. oh, sa arsye ka pasë ai i moçmi kur ka thanë: “ubi solitudinem faciunt, pacem appellant.” Pra, sa ta kenë shkretnue vendin, do të venë mandej paqen.

Por për me i forcue ma tepër fjalët e z. rene Pinon mbi kufijt e shqipnisë, këtu due me ju përmendë se çka shkruente mbi këtë çashtje lordi Fritznaurice, mis i komisjonit të rumelisë lindore, mbi Foreign office e që masandej qe botue në nji libër Bleu (në diplomaci - asnjanës) të vjetës 1880. ai shkruen:“Për me folë se shka asht kombi shqiptar, i bie me u përshtri edhe mbrenda kufijve të serbisë e të malit te Zi. krahina e kosovës, shka merr prej mitrovice e poshtë, asht krejt shqiptare dhe ka vetëm nji skundill fort të vogël serb. statistikat bullgare e greke, mbi të cilat qeveritë e sofjes e të athinës themelojnë pretendimet e veta mbi monastir, ohër e korçë, janë mbështetë në rrena e leni ma ato pretendime të greqisë që janë ba pa kurrfarë turpi.” qe pra, Zotni, se deri ku duhet të përshtrihet Shqipnia e ç’kufij duhet të ketë shteti shqiptar. Mbas dëshmisë së këti diplomati ingliz në za, Konferenca e Paqes kishte me ba nji paudhni të përgjakshme po nuk e nxuer e nuk ia ktheu Shqipnisë ato tokë të cilat Konferenca e Londonit, kundra çdo gjyqi e drejtësie, në vitin 1913 ia shkëputi Shqipnisë për me ia lëshue grekëve dhe serbve.

Tuj ju falë nderit me gjithë zemër për mirësi që keni dashtë me më dëftue në këtë rasë, do ta mbyll këtë ligjeratë të përvujtë me ato fjalë që me 24 nandor 1880 thonte në Parlamentin italian madero savini kur Europa pat çue anijet e veta përpara ulqinit për me e ngushtue Turkinë që me ia lëshue malit të Zi tokët e shqipisë.

E qe çka foli në atë rasë deputeti italian: “Pse francezve nuk u mbushet mendja me heqë dorë nga alsace-loren? Pse nuk do të guxojshit ju, deputetë italianë, me heqë dorë prej viseve italiane që gjinden nën austri? Pse i keni dalë zot greqisë kundra Turqisë në kongresin e Berlinit? Vetëm mbështetun në parimin e kombësisë!

E pra, kujtoj unë, se, për me qenë burra fjale, ne na duhet me thanë edhe për Shqipni ato çka thamë edhe për të tjerë në Paris, romë, Athinë, Varshavë... Në mos paça harrue, siç kam ndi prej profesorëve të mij, Grotius ka pasë thanë se tashma asht ba si zanat me ua shndrrue zotin popujve. Por përkundrazi, Jan-Jacques rousseau gërthet: “Ani, ndërrojani zotat, por të paktën pyetni këto bagëti njerëzore që quhen popull!” nga at gjergj Fishta Fjalimi është mbajtur në konferencën e Paqes në Paris – 1919

Redi Jupi Dashuria ime me vajzën e Petrelës inTErVisTa

PErgaTiTi PranVEra smiTH Parisi, vogëlushja e tyre bukuroshe, ua ka ndryshuar gjeografinë e pushimeve, siç ka transformuar tërë jetën e tyre.

Prej 18 muajsh jeta e tyre pësoi një tornado të vërtetë: u marrosën pas njëritjetrit, ngjizën një fëmijë, celebruan lidhjen me një dasmë përrallore, sollën në jetë Parisin dhe ngritën strehën e dashurisë në një vilë luksoze, në qendër të Tiranës. futbollisti më i famshëm i kombëtares shqiptare, redi Jupi dhe Vivian Petrela, vajza e neurokirugut të njohur në Evropë, përkatësisht në moshën 35 dhe 25 vjeç, përjetojnë momentet më të bukura të jetës së një çifti të ri. Viviani ka nisur të menaxhojë një projekt francez në lidhje me shëndetësinë, redi vazhdon disa projekte sportive, ndërkohë që studion për jurisprudencë. rEDi juPi ndryshimet ju ndodhën shumë shpejt. Tërheqje, shtatzania e Vivit, martesa, bebi, të gjitha për një vit e gjysmë. si ndodhi gjithë kjo rrokullimë ngjarjesh dhe vendimesh të rëndësishme?

-Si një tornado. ishte e vetmja mënyrë si mund të ndodhte një zgjedhje kaq e rëndësishme. Personalisht, jam shumë i sigurt për gjërat që ndërmarr. Kam aftësinë t’i dalloj shpejt, gjërat e rëndësishme. Vivi, zotëron shumë, nga ato gjëra që unë do të doja te një femër.

Mbase ishte rastësi mënyra si u takuam, por fat i madh ishte, që ditëm ta shfrytëzonim këtë rastësi, sepse ndonjëherë momentet e rëndësishme në jetë, kalojnë, pa u vënë re. martesa juaj ishte një vendim rrufe.

Përgjithësisht, jeni po kaq sfidues ndaj ndryshimeve të rëndësishme, duke menduar që martesa nuk është formacion i lehtë.

si gjënë më të rëndësishme. Në qoftë se bëhen të gjitha gjërat ashtu siç duhet, edhe besnikëria vjen si rrjedhojë. një karrierë e shkëlqyer në futboll.

Thatë që njohja me Vivianin, ka përkuar edhe me një “lamtumirë” ndaj futbollit. Ta lehtësoi dashuria, plagën e largimit nga futbolli, karriera, shkëlqimi?

-Në fakt, të gjithë futbollistët profesionistë kanë pasur probleme në momentin që braktisin fushën, sepse lënë shumë gjëra mbrapa. unë, të them të drejtën, pata një vit kohë, ta përgatisja veten, megjithatë më ka ndihmuar shumica e evenimenteve që kam pasur këto kohë, që të mos e ndjej shumë, largimin nga futbolli. Edhe pse jam akoma afër tij sepse të gjitha gjërat që po bëj, kanë shumë lidhje me fut-

shme, gjendje të tmerrshme depresive në të cilat lojtarët kalojnë sepse presionet janë shumë të mëdha mbi ta, sidomos kur luan në nivele të larta profesionale. Pastaj janë dhe sforcot e mëdha fizike që i imponohen trupit. Është një luftë e brendshme, e jashtëzakonshme. fiziku njerëzor nuk është i ndërtuar për të përballuar gjithë atë sforco. Është tejkalim. Dhe përditë t’i lufton me veten dhe me vullnetin tënd.

Femrat, suksesi, popullariteti, paratë nuk janë elemente të gjithë kësaj panorame që përmende?

-Pas çdo mashkulli të suksesshëm, femrat janë të ngjitura si zamkë. Ky nuk është një postulat, apo çudi e madhe. Nuk është se për futbollistët bëhet ndonjë seleksionim shumë i

-Një transformim rrënjësor i mënyrës së jetesës, punës, profesionit Kam ndryshuar oraret.

Zgjohem në 8-të të mëngjesit.

Jam bërë shtëpiak. qëllimet kanë ndryshuar. Nëse më parë shihej vetëm ana profesionale tani mendoj për shumë më larg dhe përpara.

14 muaj mbas martese, çfarë bilanci mund të bësh?

Besnikëri absolute, atëherë?

-Besnikëria është derivat i këtyre gjërave që po përmendja. Nuk e shoh

femra që duan të rrinë me personin dhe jo me aureolën që ai mban, ka shumë pak. unë kam ditur t’i ndaj duke luajtur dhe unë rolin tim. Nëse kam dashur të shtyj kohën, e kam shtyrë. Mua më ka shpëtuar shumë përqendrimi ndaj karrierës sportive. E pashë që ai ishte drejtimi im kryesor dhe u impenjova. Për të ndërtuar një karrierë të suksesshme duhet të bësh sakrifica të pambarimta.

Duhen evituar gjithë shpenzimet e kota të energjive. në ç’detaje ka ndryshuar jeta juaj, pranë gruas tënde?

-Martesa nuk mund të krahasohet me asnjë nga ndryshimet që unë kam bërë më parë. Kam ndryshuar skuadra, por nuk mund të krahasohen me këtë vendim. Ky ishte hapi më i rëndësishëm i jetës sime. Mendoj se realizimi më i madh i një njeriu është krijimi i familjes së tij. Edhe Vivi ishte shumë e bindur, për ndjenjën e saj. ishim në të njëjtën mendje që të dy.

- u bënë gati dy vjet lidhje dhe shumë gjëra kanë rrjedhur gjatë kësaj kohe.

Kjo periudhë përkoi dhe me ndryshime të mëdha në jetën time, sepse unë lashë futbollin. Të them të drejtën, s’bëj shpesh bilance. Ndryshimet kanë ndodhur për një kohë të shkurtër dhe unë jam i lumtur, siç janë gjërat aktualisht.

Një shoku im i futbollit, qëlloi që martohej këto ditë dhe ndërsa bënim shaka me njëri-tjetrin, si çunat që kanë qejf që të bëjnë humor me idenë se jeta mbaron kur martohesh, i konfidova se jeta në çift ka gjëra shumë të bukura.

Sigurisht nëse e merr me filozofinë e duhur. Nëse vazhdon të jesh i martuar dhe e quan veten të pamartuar, më mirë të mos e ndërmarrësh këtë hap të rëndësishëm.

15 TETor

bollin. unë kam kontratën me Top Chanel si opinionist dhe gjithashtu punoj me Super Sportin. E kam vështirë të bëj gjëra të tjera, sepse çfarëdo që të bëj unë, do më njohin vetëm si futbollist.

Cila është pjesa shkëlqyese e një futbollisti dhe zgavrat e errëta, që shpesh të tjerët nuk i njohin?

-Ana shkëlqyese është ajo që shohim dhe nga e cila të tjerët tërhiqen. Ana e errët është gjithë mundi dhe sakrifica që nuk duken dhe askush nuk i tregon.

Një lojtar për të arritur deri në atë vend, ku arrita unë, do të thotë se ka dhjetëra fëmijë të tjerë pas që nuk u bënë dot, që ai i mban si pengje në kurriz. Ka shumë probleme, përplasje njerëzore, sakrifica të jashtëzakon-

madh. Ka futbollistë jo të bukur dhe aspak inteligjentë që vetëm se janë pjesë e një skuadre me emër, i tërheqin femrat nga prapa. S’më duket ndonjë meritë e madhe të kesh sukses tek femrat. Ato të rrinë prapa, se je dikushi. fama dhe suksesi i shtyjnë femrat të mos priren shumë të të njohin, se kush je ti në të vërtetë. në këtë arsyetim do të thuash se nuk ke qenë shumë i interesuar ndaj vëmendjes femërore?

-Duhet të dish të ndash femrat shoqe, me të cilën ta ka ënda të ndash një gotë verë dhe ato femra që kanë qejf të duken me një mashkull të suksesshëm, në publik. Për fat të keq, femra që duan të kenë një mashkull të suksesshëm në krahë, ka ca si shumë.

ardhja e vajzës në ç’mënyrë e perfeksionoi atmosferën e lumturisë mes teje dhe Vivit?

-Ndonjëherë e shoh gocën nëpër këmbë dhe them me vete: ”Ku paskam qenë? ”Më duket sikur e kaluara ka qenë kohë e humbur dhe shpenzim energjish në ajër. Jam edukuar me një sens të fortë familjeje, dhe pse i jam shmangur për një kohë të gjatë. E ndjej veten shumë të realizuar në këtë drejtim. Goca më duket si bekim. E shohim dhe akoma nuk e besoj që e kemi. keni në plan ndonjë fëmijë tjetër?

-Kjo vajzë na erdhi nga lart. Lindja e një fëmijë është e paperceptueshme dhe unë mendoj se janë gjëra më eprore se njeriu. Presim vetëm gjëra të mira. çfarë të ka mësuar familja jote e origjinës?

fAqE 20

-familja ime ka dy cilësi të rralla në ambientet shqiptare: përbëhet nga njerëz të ndershëm dhe shumë punëtorë. Dy cilësi që ia njoh dhe ia vlerësoj shumë. Jam munduar t’i transmetoj dhe shpresoj t’i mbart me vete gjithmonë, siç do doja t’ia trashëgoja dhe Parisit.

Për sportistët thuhen se të ardhurat janë të konsiderueshme. jeni i kënaqur me paratë që keni fituar?

-Njeriu çdo të mbjellë do të korrë.

Mund të kisha fituar më shumë, por tolerancat gjatë viteve të para, patën rezultatet e veta. unë, kam pasur një trajner që më thoshte gjithnjë: “Nëse ti mendon se sa do fitosh nga futbolli, është më mirë ta braktisësh që tani!”

Paratë nuk duhet të jenë qëllim, por mjet për një qëllim në jetë. unë doja të bëhesha futbollist i mirë, të arrija rezultate, të bëhesha kampion. Dhe ia dola. Paratë erdhën mbrapa tyre. qe një bilanc pozitiv si në aspektin moral dhe material.

Vajza e doktorit të famshëm Petrela, me të cilën ju jeni martuar, është e përkëdhelura e fatit, siç thuhet?

-Nuk është fare e përkëdhelur, por vajzë e thjeshtë dhe pse i ka pasur mundësitë që të ishte e tillë. Vetëm mënyra e jetesës që ka bërë, hallet dhe problemet që ka kaluar, e kanë bërë të jetë njeri me këmbë në tokë. Ajo i bie shumë shkurt, gjërave. Nuk ka fare stërhollime dhe spërdredhje. momente të vështira me Vivin keni pasur, apo akoma jeni në vitet e mjaltit?

-Shyqyr Zotit deri tani shkojmë shumë mirë. Është interesante sepse ne jemi tipa krejt të kundërt, por kemi kohezion me njëri-tjetrin. Vivi është e durueshme dhe është e predispozuar për të më kuptuar. Nuk kemi përplasje.

Këtë dimër në modë, look-u neoromantik MoDE

G

rimierët sugjerojnë teknikat e makijazhit, atij të duhurit për dimrin 2009. Makijazhi i shpjeguar hap pas hapi. Këtë dimër grimierët botërorë këshillojnë makijazhin tip i zhveshur. Massimiliano Della Maggesa di Mac shpjegon tendencën e makijazheve për këtë dimër, ai neoromantik dhe mënyrën se si mund të realizohet.

Della Maggesa shpjegon se këtë dimër më në modë do të jetë looku neoromantik, i cili na sjell një tip “të zhveshur”. “Deri sezonin e kaluar ne kishim një look në të cilin mbizotëronte makijazhi që fshehte defektet dhe përdoronte bojëra të ndryshme.

Ndërkohë që për sezonin dimër 2009 look-u transformohet duke u shndërruar nga makijazh në make-up pak më shumë neutral, por në të njëjtën kohë më me shumë ngjyra, falë edhe ndikimit të viteve ‘80 që karakterizohet nga shpërthimi i ngjyrave. Përmbledhtazi, ngjyrat kryesore që përdoren në llok-un “new romantic” vijnë të një natyrshmërie të madhe, me më pak pigmente ngjyre, shumë më pak punk dhe më shumë 'romantik'.

15 TETor

Hapi 4-Lyerja e syve është një tjetër hap shumë i rëndësishëm.

Kështu, eksperti i makijazhit zgjedh që, për t’iu përshtatur makeup-it dimër 2009, vendos që të lyejë sytë me tonalitet ngjyrë vjollcë, rozë dhe kafe. Ngjyra ekspresive (vjollca është ngjyra e shpirtit), por edhe shumë romantike. filloni të aplikoni ngjyrën rozë në të gjithë pjesën aktive të qepallës, por gjithmonë duke mbetur brenda formës së barkosur. Aplikoni të njëjtën ngjyrë edhe poshtë syve. Provoni produktin në dorë dhe më pas vëreni atë me pjesëza të vogla hap pas hapi, duke evituar që të bëni vijëzime.

***

***

Hapi 1-Hapi i parë që duhet bërë për një look të tillë, është përgatitja e lëkurës, e cila nuk duhet të ketë asnjë gabim, tamam si porcelani. Për të arritur këtë efekt nuk mjafton vetëm përdorimi i pudrës. Grimieri këshillon që fytyra të përgatitet me një spray hidratant i cili përveçse hidraton lëkurën edhe bën që make-up-i të mos bjerë. Më pas vendos një krem në fytyrë në formë rrethore. Është si një lloj masazhi që ndihmon qarkullimin e gjakut në fytyrë dhe gjallëron lëkurën.

***

Hapi 2-Massimiliano Della Maggesa këshillon që vajzat t’u japin një formë qerpikëve të tyre para se të nisin punën për të realizuar makijazhin. Gjithsesi, ai thotë se vajzat nuk duhet t’i përthyejnë shumë qerpikët. “Me mjetin që bën kthesat, mundohuni që të përthyeni qerpikët shumë lehtë”. Pasi t’i keni përthyer palosni herë pas here qepallat për të parë nëse duhet t’i lini ashtu qerpikët apo t’i lyeni. “Personalisht, preferoj efektin që krijojnë këta qerpikë pas përthyerjes, por pa tualet”, thotë Max. Ndërkohë, ai thotë që secila vajza të veprojë sipas dëshirës së vet.

i

***

sh punetori i shtepise se modes nder me te famshmet Cerruti, sot me i famshmi ne boten e modes italiane.

Giorgio Armani ka lindur ne vitin 1934 ne Piacensa ne itali. Ne moshen e femijerise ai shkollohet po ne Piacensa dhe me pas ne institutin e modes, qe ishte shume i ralle ne ate kohe ne bote ne Milano. Mbas disa vite studimi por jo shume me sukses, Giorgio punesohet nga shtepia e modes Nino Cerruti dhe pikerisht ne vitiv 1961 si asistent dizenjues vetem per rrobat e meshkujve.

Ne vitin 1970 serish te shtepia Cerruti Giorgio, punon vetem per linjen ''Hitman'' te kesaj shtepie mode, po ne kete vit ai vendos te largohet nga Cerruti me mendimin te hape dicka te re, dicka qe mund thjesht te quhej Armani.

Me nje stilist shume te famshem si Sergio Galeotti ne ate kohe

Hapi 3-A-ja e make-up-it është pudra dhe korrektori. Këtë sezon lëkura duhet të jetë e butë, jo me shumë shkëlqim. Duhet të shndrisë sikur vezullimi i vjen nga brenda. Për të pasur këtë efekt, përveçse duhet të përdorni spray dhe kremin hidratues, duhet t’i aplikoni këto me një penel të madh.

Për të arritur ekzaktësisht në tonalitetin e lëkurës, Max Della Maggesa përzien dy lloje pudrash me ngjyra të ndryshme. Me anë të një peneli të madh aplikoni produktin në mollëza dhe më pas në mënyrë rrethore vazh-

doni në të gjithë fytyrën. Një këshillë të re: “Mos harroni të aplikoni produktin edhe në veshë”, -këshillon Max. Ai thotë: “Nuk ka asgjë më të shëmtuar sesa veshë të skuqur nga i ftohti dhe një fytyrë të trukuar në mënyrë të përsosur”. Massimiliano Della Maggesa thotë se është më mirë që të aplikohet në fillim pudra dhe më pas korrektori.

“Mos aplikoni shumë produkt poshtë syve, -këshillon grimieri, - pasi nuk bëni gjë tjetër veçse vini më në pah ato rrudhat e vogla që janë tipike për atë zonë”.

ne itali Giorgio themelon shtepine Armani dhe vendos pas nje viti te dale edhe me linjen e pare per femrat.

Ne fillim te viteve '80 Galeotti partneri me i afert i Armanit diagnostikohet me Sida dhe Armani kishte nevoje per nje partner te ri qe shume shpejt u be motra e Giorgios rossana Armani. Pas pese viteve Galeotti vdes nga nje atak kardiak ne ne shtepine e tij ne Milano. fillimi i tij ne boten e modes nderkombetare ishin po vitet '80 dhe pikerisht filmi i famshem Amesican Gigolo me aktorin richard Gere ku mese 80% te veshjeve ne kete film u stiluan nga Armani.

Fakte per Armanin

***

Hapi 5-Një tjetër hap i domosdoshëm është edhe lapsi i syve.

Pasi keni vendosur ngjyrën rozë, tani vendosni lapsin e zi. Grimieri në këtë rast na tregon se nuk përbën problem, nëse nuk keni një dorë që bënë vijën në mënyrë të përkryer për të pasur efektin “glamour”. “Vijëzimi mund të bëhet edhe me dallgëzime. Bëni disa pika të çrregullta afër qerpikëve, më pas sfumojeni me anë të një furçe. Të njëjtën gjë bëni edhe në pjesën e poshtme të syve.

Në këtë mënyrë, lëkura dhe makijazhi bëhen një”. Në brendësi të syve, në cep, aplikoni rimelin.

***

Hapi 6-Ngjyrat janë baza kryesore që formojnë makijazhin e këtij look-u të ri romantik. i njëjti koncept vlen edhe për bojën që aplikoni ekskluzivisht nëpër pikat apo pjesët e përthyera të qerpikëve, duke përdorur vetëm këndin anësor të syrit, duke mos e lyer të gjithin. Avantazhi i kësaj mënyre është edhe fakti që sjell më pak irritim të syve. Prandaj, këshillohet që të lyeni

Gjiganti Armani *Presidenti i ekipit te basketbollit olimpia milano *stilisti i ekipit te futbollit te kombetares se anglise per nje edicon *stilisti i ekipit te futbollit te Chelsea qe nga viti 2007 *armani celular me nje shitje marramendese prej $780000 ne nje jave vetem ne usa *armani ristorante nje rrjet prej 33 ne te gjithe boten *Dubai Burj tower, ndertesa me e larte ne bote do stilohet ne 34 apartamente te saj plotesisht nga

armani ose sic quhet ndryshe edhe armani casa. *armani nuk mund te quhet thjesht nje stilist apo shtepi mode, sot perandoria armani ka nje fitim neto ne vit prej 1.2 miliard euro ne vit dhe pasuria mbi 3 miliard euro.

fAqE 21

vetëm qerpikët në qendër të syve.

***

Hapi 7-Lyerja e buzëve këtë sezon është shumë e rëndësishme, prandaj dhe duhet kushtuar një rëndësi e veçantë. Për këtë arsye duhet që tek buzët të aplikoni një shkëlqyes në mënyrë që ato të bëhen më të buta. Më pas, vizatoni me dorë të lirë anësoret e buzëve më për të aplikuar më pas edhe tek vetë buzët. Sfumoni ngjyrën me anë të një peneli dhe më pas aplikoni një të kuq buzësh ngjyrë sea më natyrale. Në fund aplikoni një shkëlqyes buzësh në pjesët qendrore të buzëve, pasi në fund të fundit, si gjithë pjesa tjetër e makijazhit edhe buzët duhet të jenë sa më “soft”.

***

Hapi 8-Për të realizuar këtë look, Massimiliano Della Maggesa përdor rouge rozë. Aplikoni rouge vetëm në pjesët qendrore të fytyrës, pasi në këtë mënyrë arrihet të realizohet një makijazh i shëndetshëm.

H

***

api 9-reflekset ose më mirë pikat strategjike të dritës është dora e fundit që i duhet dhënë këtij look-u. Specialisti zgjedh një produkt kremoz, por kompakte. Ai vendos që të aplikojë këtë masë me anë të një furçe në zonat e harkuara, tek qepallat, mollëzat, tek linjat e hundës dhe në mënyrë të veçantë sipër vetullave dhe tek mjekra.

Hapi 10-Dhe si përfundim arrihet në look neoromantik të shkëlqyeshëm, të butë dhe me ngjyra që secilës fytyrë i japin freski. Në këtë mënyrë shmangim linjat agresive dhe i japim fytyrës një ngjyrë sa më të ëmbël dhe tejet sensuale. Është makijazhi i duhur edhe për përditshmërinë tonë, i cili jo vetëm na dhuron pamje të këndshme, por edhe na bën tejet sensuale.

me shume informacion per kete ikone te modes boterore mund ta gjeni www.giorgioarmani.com Pergatiti Enkeleid omi

The Albanian Language EnglisH

BY roBErT ElsiE

T

geographical location

he Albanian language (shqip) is spoken by over six million people in the southwestern Balkans, primarily in the republic of Albania and in the neighbouring countries which once formed part of the Yugoslav federation (Kosova, Macedonia, Montenegro and Serbia). in Albania itself, the language is spoken by the entire population of 3,087,159 inhabitants (census of April 2001), including some bilingual ethnic minorities. in Kosova, where there are as yet no reliable population statistics, Albanian is spoken by almost the entire population of about two million individuals, including some bilingual minorities: Bosniaks, Turks, Croats and roma. Ethnic Serbs in Kosova (now about five percent of the population) have traditionally refused to learn or speak Albanian, but attitudes may change once traditional hostilities and ethnic tensions subside.

The republic of Macedonia is estimated to have at least half a million Albanian speakers, equaling about twenty-five percent of the total population of the republic, although there are no reliable statistics. The Albanian population is to be found in and around Skopje (Alb. Shkup), where it constitutes a substantial minority, Kumanova (Maced. Kumanovo) and, in particular, in western Macedonia from Tetova (Maced. Tetovo), Gostivar and Dibra (Maced. Debar) down to Struga, where it forms the majority.

A minority of about 50,000 Albanian speakers is also to be found in Montenegro, mostly along the Albanian border (ulqin-ulcinj, Tuz and Gucia/Gusinje). There are also at least 70,000 to 100,000 Albanian speakers scattered throughout southern Serbia, primarily in the Presheva Valley near the borders of Macedonia and Kosova.

To the south of Albania, in Greece, there are traditional settlements of Çamërian dialect speakers, in particular around Parga and igoumenitsa in Epirus. Despite border changes and deportations to Albania, the Albanian population here may be as high as 100,000, although they are highly assimilated. in central Greece, the Albanian language, known in Albanian asArbërisht and in Greek as Arvanitika, languishes in about 320 villages, primarily those of Boeotia (especially around Levadhia), southern Euboea, Attica, Corinth and northern Andros. These speakers are the descendants of large-scale Albanian emigration to Greece during the late Middle Ages. No official statistics exist as to their numbers. This exceptionally archaic form of Albanian is dying out rapidly. in southern italy, there is a small but well-established Albanianspeaking minority, the so-calledArbëresh, or italo-Albanians. These are the descendants of refugees who fled Albania after the death of Scanderbeg in 1468. As a linguistic group, the Arbëresh now consist of about 90,000 speakers, most of whom live in the mountain villages of Cosenza in Calabria and in the vicinity of Palermo in Sicily. The Arbëresh speak an archaic dialect of Albanian, which differs sub-

stantially from the Albanian now spoken in the Balkans, to the extent that communication is difficult if Arbëresh speakers are not familiar with standard literary Albanian.

Traditional Albanian settlements can be encountered sporadically elsewhere in the Balkans: in Arbanasi, a suburb of Zadar on the Dalmatian coast of Croatia; in some villages in the Sandjak in Serbia and in the Bulgarian-Greek-Turkish border region, notably in the Bulgarian village of Mandrica. A few Albanian speakers are also to be found in the ukraine, notably in villages in the regions of Melitopol’ and odessa.

Little remains of the once extensive colonies of Albanians scattered throughout the ottoman Empire.

The Albanian minority in Egypt has now dissipated, though Albanian communities still exist in large numbers in Turkey (istanbul, Bursa and elsewhere) and to an extent in Syria, notably in Damascus.

Since the late 1980s in Kosova and since the opening of Albania in 1990-1991, there has been a substantial emigration of Albanian speakers from their traditional areas of settlement to other countries, in particular to Greece and italy. There are also large numbers of Albanian emigrants to be found in western Europe (esp.

Germany, Switzerland, Scandinavia and London) and in North America (New York, Boston, Detroit, Toronto). origin and development of Albanian Albanian is a language of the extensive indo-European family and is thus related to a certain degree to almost all other languages of Europe. The indoEuropean character of the language was first recognized in 1854 by the

German linguist franz Bopp (17911867). At the same time, Albanian shows no particularly close historical affinity to any other language or language group within the indo-European family, i.e. it forms a language group of its own.

Despite Albania’s geographical proximity to Greece, linguistic contacts with ancient Greek seem to have been sporadic. roman trading settlements on the illyrian coast and Albania’s absorption into the roman Empire, however, left noticeable traces in the language. Borrowings from Latin, which took place over a period of several centuries, were so massive as to threaten the very structure of the language. Cultural contacts with the Slavs (Bulgarians and Serbs), Turks and italians have also left substantial strata of vocabulary in Albanian.

Not only in its vocabulary, but also in its morphology and syntax, Albanian shows many traits in common with other Balkan languages, due both to extinct substrata languages (illyrian, Thracian, Dacian) and to centuries of parallel development. Among these traits are: a postpositive definite article; the fusion of the genitive and dative case endings; the formation of the numbers 11-19 by “one on ten”; the absence of a grammatical infinitive; and the formation of the future tense with the verb “to want.”

Whether or not Albanian is a direct successor of the language of the ancient illyrians, as is broadly assumed nowadays, is difficult to determine since very few records of the illyrian language have been preserved. synchronic description of albanian The Albanian language is divided into

15 TETor

two basic dialect groups: Gheg in the north of the country and Tosk in the south. The Shkumbin river in central Albania, flowing past Elbasan into the Adriatic, forms the approximate boundary between the two dialect regions. Here, in a zone ten to twenty kilometers wide, intermediate dialects are also found.

The Gheg dialect group, characterized by the presence of nasal vowels, by the retention of the older n for Tosk r (e.g., venë “wine” for Tosk verë; Shqypnia “Albania” for Tosk Shqipëria) and by several distinct morphological features, can be further classified into a northwestern (Shkodra and surrounding region), a northeastern (northeastern Albania and Kosova), a central (between the ishëm and Mat rivers and eastwards into Macedonia, including Dibra and Tetova) and a southern (Durrës, Tirana) Gheg dialect.

The Tosk dialect group is in general more homogenous, though it can be subdivided into a northern (from fier to Vlora on the coast and all of inland southern Albania north of the Vjosa river), a Labërian or Lab (south of the Vjosa to Saranda), and a Çamërian or Çam (the southern tip of Albania and into Greece) dialect.

The modern literary language (gjuha letrare), agreed upon at the orthography Congress of 20 to 25 November 1972, is a combination of the two dialect groups, though based about eighty percent on Tosk. it is now a widely accepted standard both in Albania and elsewhere, though there have been increasing tendencies in recent years to revive literary Gheg. in its structure, Albanian is a synthetic language similar to most other indo-

fAqE 22

European languages. Nouns are marked for gender, number, case and also have definite and indefinite forms.

The vast majority of nouns are masculine or feminine, though there are rare examples of neuter nouns, which now function increasingly as masculine in the singular and feminine in the plural.

As to number, nouns appear in the singular and plural, as in most other European languages. There are approximately 100 plural formations, including suffixes, umlauts, final consonant changes, and combinations thereof. The nominal system distinguishes five cases: nominative, genitive, dative, accusative and ablative.

The genitive and dative endings are always the same. Attributive genitives are in addition linked to the nouns that they qualify by a complicated system of connective particles: i,e, të and së, of ten reflecting the ending of the preceding word, e.g., bulevardi i qytetit “the city boulevard,” bukuria e bulevardit të qytetit “the beauty of the city boulevard.” The definite and indefinite forms of the noun are shown by the presence or absence of a postpositive definite article. The noun declension thus shows two sets of endings: definite and indefinite. Most adjectives follow the noun either directly or are preceded by a connective particle, e.g., djali nervoz “the irritable boy,” djali i vogël “the little boy.”

The Albanian verb system has the following categories: three persons, two numbers, ten tenses, two voices and six moods. unusual among the moods is the admirative, which is used to express astonishment on the part of the speaker, e.g., ra shi “it rained,” rënka shi “why, it’s been raining!”

Welcome to Albania EnglisH

In the heart of the Mediterranean, on the Adriatic and Ionian Seas, Albania is fast becoming one of the world's most interesting getaways.

Still relatively unspoiled by globalization, tourists will notice an inspiring mixture of civilizations and cultures - making this European country truly unique.

Come - discover Albania for yourself!

Explore the heritage of a country influenced by the Greeks, Romans, Italians and Turks.

(The Bradt Travel Guide)

by Gillian Gloyer

15 TETor

fAqE 23

markETing

Ne kemi gjithçka çfarë i duhet shtëpisë, zyrës apo lokalit tuaj; karrige, tavolina, dollapë, krvate etj etj, të gjitha të cilësisë së shkëlqyer. Ju mund të zgjidhni sipas preferencës suaj.

Adresa 1: E.U. FURNITURE LTD. Unit 2, The Cromwell Centre, 24-30 Minerva Road London NW10 6HJ Adresa 2: Unit 2 Inwood business Park Whiton Road Honslow Tw3 2EB sales@albanyfurniture.co.uk www.albanyfurniture.co.uk Tel: 0208 961 8765 Fax: 0208 965 9651 E-Mail: sales@eufurniture.co.uk

www.eufurniture.co.uk

Transporti falas kudo që të jeni në Londër

15 TETor

fAqE 24