The Albanian June 2009 by The Albanian

TH E

LONDON

Rezervo vendin tënd në Albanian Yellow Pages 2009

Tel: 02082169527 info@albaniancontacts.com

FESTOHET 5-VJETORI I “THE ALBANIAN” NË PARLAMENTIN BRITANIK NR.5/6 www.thealbanian.co.uk info@thealbanian.info

Tel: 02082169527

JUNE 2009

Festohet ne parlamentin britanik 5-vjetori i “The Albanian” dhe hyrja e Shqipërisë në Nato. Nderohen me çmimin “The Albanian Price 2009” miku i madh i shqiptarëve, deputeti John Grogan dhe Jimi Marku, ambasador i shkëlqyer i shqiptarëve në botë. 211 Boundary Road, P l a i s t o w L o n d o n E 1 3 9 Q F www.1stchoiceclaims.com info@1stchoiceclaims.com

T:0208 472 1110 F:0208 475 8869 M:079 5135 0050

1st Choice Accident Claims Nëse keni patur ndonje aksident tre vitet e fundit mos hezitoni te na kontaktoni ne çdo moment Had an accident?

Not your fault

OUR Services *Free Consultation *Loss Of Earnings *Recovery & Storage *Cost Of Repairs *Policy Excess *Hire Charges *Personal Injury *Legal Expenses

LONDON JUNE 2009

DREJTOR: PETRIT KUÇANA Zv/Drejtor: BASHKIM METALIA Kryeredaktor: MUHAMED VELIU

REDAKSIA Akil Koci, Daut Dauti, Emanuel Bajra, Majlind Goge, Naim Hasani, Ylli Përmeti, Edvin Lamçe,

Elda Memiaj, Brunilda Sejati, Pranvera Smith, Flori Slatina, Kastriot Dervishi, Enkeleid Omi, Jeni Myftari, Naim Trezhnjeva, Anila Hoxha, Shefit Domi, Ilir Thaçi, Nikolin Nilaj, Web-design Marko www.thealbanian.co.uk albania7@gmail.com

Tel/fax:02082169527

Redaksia e “The Albanian” falënderon te gjithë ata gazetarë & bashkëpunëtorë që u bënë pjesë e misionit tonë në këto 5 vjet. Faleminderit të gjithë atyre biznesmenëve që e panë “The Albanian” si partner të suksesit të tyre. Faleminderit!

A jeni ose a njihni dikë që do të aplikoje për BRITISH CITIZENSHIP apo LEJE TË PERHERSHME QENDRIMI? Nëse PO, u nevojitet të demonstroni njohuritë tuaja për jetën në Mbretërinë e Bashkuar, si dhe të provoni që aftësitë në të folur dhe dëgjim janë adekuate për jetën e përditshme.

Westa ofron kurse të kombinuara trajnimi për gjuhen angleze (ESOL) dhe Citizenship Clases & Exams FINSBURY PARK London North Acedemy Andover Community Centre Andover Estate London N7 7RY

Per me shume informacione ju lutem na kontaktoni

Tel: 0207 2721130

Mob 07944367779

Transport mallrash nga Anglia ne Shqipëri dhe Kosovë Shpërndarja në destinacion bëhet në bazë të sasisë . Lokacionet: * Barking, London *Tiranë , Shqipëri Për më tepër kontaktoni në 24 orë Meridanin në numrin e telefonin :

07501382777

LONDON JUNE 2009

NGA PETRIT KUÇANA

ajmin e fundit mund ta marrësh brenda pak sekondash. Mjafton të jesh I lidhur me ndonjë net (furnizues lajmesh) apo thjesht të kesh akses interneti ne telefonin tënd celular që brenda pak sekondash të informohesh për çfarëdo që të duash, pra të marrësh lajmin e fundit nga çdo cep i globit. Mrekullia teknologjike ka bërë që si pasojë e shpejtësisë së marrjes së lajmit, “të nxjerrë jashtë loje” (për sa i përket shpejtësisë) edhe gazetat e darkës që shiten apo shpërndahen falas në Londër. Por natyrisht qoftë këto gazeta apo ato që shiten të nesërmen mbeten të pazëvendësueshme në misionin e tyre të komunikimit. Nëse flitet për një gazetë komuniteti, ky mision merr dimension tjetër dhe specifikë krejt të veçantë në

varësi të lexuesit. Nëse vërehen gazetat e këtushme komunitare, të publikuara prej disa dhjetëvjeçarësh, vëren se pothuajse shumë pak kanë lëvizur nga politika e tyre editoriale, natyrshëm me të gjithë evoluimin normal të tyre, pasi mbeten gazeta që kanë audiencën e përcaktuar, pra komunitetin. (Në këtë rast përjashtohen gazetat që shërbejnë thjesht si reklamuese të bizneseve të ndryshme, ku mbushja e faqeve bëhet nga faqosësi. Këto lloj gazetash marrin përsipër thjesht ofrimin e mundësisë së komunikimit mes mallrave apo shërbimeve dhe konsumatorëve). Gjithsesi për gazetat komunitare janë kërkesat e lexuesve ato që përcaktojnë ekuilibrat mes rubrikave të ndryshme, peshës së lajmeve, larmishmërisë së tyre etj, dhe aftësia profesionale dëshmohet në këndvështrimin e trajtimit të lajmit ose lajmeve, të problematikave të proceseve integruese të këtyre komuniteteve. Bie

fjala komuniteti turk ka plot tetë gazeta të shkruara d h e ndonëse të g j i t h a jepen falas dhe thuajse kanë pak a shumë të njëjtin format, gjithsecila paraqitet me specifikën e saj. Ndërsa polakët kanë një gazetë që duket se ka një tirazh të konsiderueshëm natyrisht si pasojë e numrit të madh të polakëve që kanë ardhur në këtë vend. Ndërsa shumë prej komuniteteve të tjera median e shkruar e kanë zëvendësuar me atë radiofonike apo televizive (siç janë indianët apo

grekët psh) dhe tek tuk mund të shikosh ndonjë gazetë që publikohet vetëm periodikisht dhe nuk arrin të rezistojë vetëm disa numra. Është vërtet krenari kur shikon që paraqitesh në mënyrë dinji-

A jeni ose a njihni dikë që do të aplikoje për BRITISH CITIZENSHIP apo LEJE TË PERHERSHME QENDRIMI? Nëse PO, u nevojitet të demonstroni njohuritë tuaja për jetën në Mbretërinë e Bashkuar

SETP ofron kurse intensive për 4 ditore. mesuesit me eksperience perdorin gjuhen qarte dhe thjeshte duke ju garanuar kalimin e testit

toze përkrah gazetave komunitare që kanë vite e vite që publikohen në Britani, qoftë në aktivitetet e përbashkëta apo në konferencat e ndryshme për mediat. Besoj se këtë e ndjen jo vetëm stafi i “The Albanian” por edhe lexuesit tanë, tek shohin se në stendat ku rreshtohen gazetat e shumta të gjejnë tashmë prej pesë vitesh edhe gazetën e tyre. Ishte privilegj për ne që në këtë 5-vjetor të ftonim jo vetëm kolegët tanë të kombësive të ndryshme por të gjithë miqtë, bashkëpunëtorët shqiptarë dhe të huaj në parlamentin Britanik. Festimi i 5-vjetorit të “The Albanian” u bë i mundur falë ndihmës së mikut të madh të shqiptarëve deputetit laburist John Grogan. >>> Vijon ne faqe 22

LONDON JUNE 2009

NGA BASHKIM METALIA

NË VEND TË HYRJES...

hënia e informacionit , përcjellë nga lajmësit mediatik , para së gjithash duhet parë dhe dëgjuar sepse ; duhet të ushqehemi me zhvillimet koherente. Ky lloj komunikimi i Mass media-s ka si konvencion, në bazë ,jo të vetëm informacionin por dhe korrektësinë ndaj këtij informacioni... Këtu fillon debati profesional dhe qytetar dhe me gjerë ku roli i gazetarisë e kapërcen ose jo misionin e vet . Përkufizimi si disipline e mbledhjes ,analizës, verifikimit dhe paraqitjes së informacionit ,lidhur me ngjarjet , aktuale, prirjet dhe çështjet njerëzore e bëjnë gazetarinë bashkëkohëse, shtyllë të fortë në jetën shoqërore dhe politike. Mirëpo sfidat globale e bëjnë më të sforcuar dhe të vështirë mirëfunksionimin e mbizotërimit të gazetarisë profesionale....duke sjelle me të drejt një ekstrat të padëshiruar , thënë ndryshe një terr informativ. Jo pa qellim, këmbëngultas i ritheksoj këto rreshta , sepse te jesh një gazetar pikë së pari duhet t’i shërbejmë misionit profesional, duke mos hequr dorë nga kjo disiplinë që motivon korrektësi profesionale, dhe së dyti koncepti i të bërit gazetari të mos konsiderohet si një sufler i prapavijave. Këto dhe të tjera i lidh me faktin e zhvillimit të gazetarisë në përgjithësi si një zë i fuqishëm shoqërorë . *

The Albanian & Pak histori... Kam një arsye më shumë për ta konkretizuar këtë që thash më sipër në qasjen pozitive të të bërit gazetari për komunitetin shqiptarë në Britaninë e Madhe. Dhe ky zë këtij komuniteti nuk i ka munguar që nga viti 2004 Gazeta The Albanian me

U FESTUA NË PARLAMENTIN BRITANIK HYRJA E SHQIPËRISË NË NATO DHE 5-VJETORI I “THE ALBANIAN”

themelues Zotin Petrit Kuçana, filloi punën si nevoje e domosdoshme dhe udhërrëfyese e denje për shqiptarët e Britanisë . 5 vitet që “The Albanian” ka vepruar në Britani ka treguar që gazetaria mund të jetë e pavarur , e larmishme me informacione , në shumë raste madje dhe këshilluese, organizuese,kritike, mbrojtëse dhe lajmese e saktë. Nga viti në vit gazeta e ka shtuar jo vetëm volumin e pasqyrimit por dhe nga ana profesionale ka dhënë një model te ri për imediat e shkruar. Temat janë po aq të larmishme dhe të strukturuara në mënyrë të qartë ,sa dhe edukuese e informuese. Ndër to vlen te përmenden aktualiteti i cili zë një vend të rëndësishëm në faqet e kësaj gazete, si gjithmonë informacionet për emigrantet dhenë nga përfaqësuesit ligjorë shqiptarë dhe britanik,aktivitet e ndryshme kulturore dhe festive, , fenomene dhe dukuritë negative që shfaqen , si divorcet , sjell-

jet

antishoqërore etj. Faqet e kësaj gazete shërbejnë si dritare e talenteve të reja dhe shembujve pozitiv brenda komunitarë. Shqiptarët e Britanisë së madhe e kanë vënë re se të pasurit një gazetë që pasqyron vlerat më të mira të fëmijëve të tyre , nëpër shkolla , klube sportive , muzikë ...etj, jo vetëm që luan rol sensibilizues në opinionin publik por dhe krijon një hierarki vlerash që stimulon integrimin e shpejt. Një vend të rëndësishëm ka zënë dhe informacionet në lidhje me emigracionin dhe ligjet e tij që për komunitetin tonë është një temë e ditës .Në këtë fushë kanë ndihmuar mjaft përfaqësuesit ligjorë shqiptarë dhe Britanik , duke konsultuar dhe informuar të interesuarit për ndryshimet eventuale që mund të ndodhin të ligjeve për emigracionin. Krahas gjitha temave aktuale që lexuesi ynë i ka përcjellë , në mënyrë sistematike janë botuar

shkrime , dosjere , dhe dokumente të rralla historike , në lidhje me zhvillimet e kahershme dhe të vona në trojet shqiptare. Shkrime të tilla janë të domosdoshme ,pse jo, ia kanë rritur prestigjin e gazetës , gjithashtu dhe duke sfiduar me sukses moton e “lajmit të pare” ,parë në kontekstin e medieve elektronike. Ky është vërtetë një model që “The Albanian” ka korrur një sukses të jashtëzakonshëm. Në faqet e kësaj gazete janë të printuara biznese shqiptare që veprojnë në MB, britanike dhe më gjerë. Gjithashtu ,krahas shkrimeve në gjuhën shqipe, një hapësirë goxha e madhe i është lënë edhe atyre në gjuhën angleze. Duke rritur kështu interesin dhe kuriozitetin e te huajve për shqiptaret dhe historinë e tyre. Jehona e kësaj media të shkruar në

Angli i ka dimensionuar mjaft bindshëm marrëdhëniet me lexuesit dhe aktoret funksional të spektrit politik britanik.

The Albanian & 5-Vjetori i saj...

Tashmë është bërë e traditës që redaksia e gazetës organizon çdo vit përvjetorin e gazetës. Si çdo herë në ceremonitë festive të këtyre përvjetorëve , gazeta “The Albanian” këtë radhe organizuar një pritje të veçantë . Kësaj radhe u bë e mundur që 5 – Vjetori të kremtohet në ambientet e Parlamentit Britanik duke koinciduar në mënyrën me të bukur edhe me festimin e hyrjes së Shqipërisë në Nato organizuar po në këtë vend. Iniciativë kjo e deputetit te devotshëm dhe përkrahës i shqiptareve Zotit John Grogan. Morën pjesë zv/Ambasadorja e Republikës së Shqipërisë znj Teuta Starova, zv/ Ambasadori i republikës së Kosovës zoti Bejtullah Destani, aktivisti i shquar shqiptar Agron Lloxha, miq dhe dashamirës të Shqipërisë dhe

LONDON JUNE 2009

shqiptarëve, biznesmenë, sportistë, kolegë gazetarë si dhe shumë të ftuar të tjerë. Deputeti John Grogan , falënderoj pjesëmarrësit dhe uroj futjen e Shqipërisë me të drejta të plota në bllokun ushtarak , NATO , dhe uroj 5Vjetorin e gazetës “The Albanian”. Ai gjithashtu falënderoi përzemërsisht edhe drejtorin e gazetës “The Albanian” Zotin Kucana për kontributin qe po i jep komunitetit shqiptarë dhe jo vetëm , në fushën e informimit dhe më tej. Më pas e mori fjalën Z. Kuçana i cili

përshëndeti pjesëmarrësit në këtë përvjetor të pestë të gazetës . Më tej ai shpjegoj dhe detaje të punës dhe angazhimit që po punohet në përkrahje të komunitetit duke e ilustruar këtë krahas gazetës edhe daljen në dritë të librit të kontakteve(Albaniancontacts), ku tani po bëhet gati botimi i dytë i tij, si dhe projekte të tjera që gazeta “The Albanian” ka qenë promotorja e gjitha këtyre zhvillimeve. Ndërkohë ai shprehu se : “ Gazeta The Albanian ka ndjekur hap pas hapi shqetësimet dhe problematikat e ditës së komunitetit shqiptarë , dhe do ta

vazhdoj ta bëjë, për të qenë pararojë dhe zë i fuqishëm i tij.” Në fjalën e tij nuk la pa përmendur dhe bashkëpunëtorët e dhe gazetarët e gazetës “The Albanian”, për kontributin e dhenë këtij mediumi të rëndësishëm për komunitetin shqiptarë në MB. Më tej në prononcimin e tij gazetari i The Albanian Zoti Emanuel Bajra deklaroj si më të votuarit e vitit , ku “The Albanian” akordon çmime si çdo herë tjetër : Xhimi (Gëzim )Marku njeri më i fort i Britanisë dhe Deputeti i Parlamentit Britanik , Laburisti John Grogan Kështu Shqiptarit më të forte të Britanisë iu akordua çmimi si “ Ambasador i shkëlqyer i shqiptarëve në Botë” Dhe Deputetit John Grogan iu akordua çmimi si “Mbështetës dhe promovues i vlerave shqiptare në Parlamentin Britanik”.

“Unë kam marrë disa çmime shpërblyese nga të huajt dhe jo se

nuk kam ndjerë kënaqësi , por të nderohesh me një çmim mirënjohje dhe respekti nga njerëzit e tu ; nga shqiptarët, është një ndjenjë e papërshkrueshme “ -u shpreh i emocionuar sportisti shqiptarë Xhimi Marku

Ai deri tani ka marrë tre çmime si kampion Anglie dhe një çmim si më i forti i Britanisë. Edhe Deputeti Grogan u entuziazmua nga surpriza e bërë nga “The Albanian” dhe tha se kjo e m o t i v o n akoma më shume që të përkrah dhe punoj për shqiptarët në përgjithësi dhe Kosovën dhe njohjen e saj nga shtete te tjera në veçanti”

Aktualisht Zoti Grogan mban detyrën e zëvendës kryetarit të grupit parlamentarë për Kosovën. Të pranishmit më pas vazhduan ceremoninë festive duke shijuar pijet e ofruara . Menjëherë pas kësaj ,një pjesë e madhe e pjesëmarrësve festuan 5 –vjetorin e “The Albanian” nën tingujt e muzikës Shqiptare deri pas mesnate. Këto 5 vjet që “The Albanian” i ka paraprirë me misionin e saj fisnik ka treguar dhe po jep frytet e veta se me punë arrihet gjithçka; pa marrë parasysh tatëpjetat dhe vështirësitë që mund të dalin rrugës . Fisnikërinë e këtij misioni do ta mbajmë lart e më lart ! Jetë të Gjatë The Albanian!

LONDON JUNE 2009

s titulli “kombëtar” “Shqipëria në Nato” dhe as mbështetja apo “kujdesi” i drejtpërdrejtë i ambasadës shqiptare në Mbretërinë e Bashkuar”, nuk e kanë shpëtuar aktivitetin apo më saktë koncertin e një grumbulli të shoqatave shqiptare në Britani prej dështimit.

Fotografia e mëposhtme flet më shumë se çdo fjalë. Po pse realisht u braktisën në këtë farë feje këto shoqata? Cila ishte arsyeja e vërtetë?

Kemi parë dhe publikuar në faqet e gazetës sonë shumë njoftime për koncerte të ndryshme që behën nga biznese private apo individë që caktojnë një çmim bilete për koncertin e organizuar. Kjo nuk ka asgjë të keqe madje në shumicën e rasteve organizatorët mbesin shumë të kënaqur. Por kur ky njoftim vjen nga një grumbull shoqatash shqiptare, ku dihet se për një vit marrin rreth një milion paund, ka dhënë efektin e kundërt tek mërgimtarët e këtushëm të cilët

“Shqipëria në Nato” dështon në Londër...

Mbase ky është një leksion tepër i vlefshëm edhe për shoqatat shqiptare që veprojnë në MB, që përpara se të marrin ndonjë iniciativë fitimprurëse të përqendrohen në nevojat reale që kanë shqiptarët e këtushëm, pra të realizojnë misionin e tyre (jo vetëm në anën financiare).

gjetën kurajën qytetare të braktisin aktivitetin “kombëtar” apo “taksën kombëtare” prej £20. Fatkeqësisht kësaj radhe grumbulli i shoqatave ia nxiu fytyrën edhe ambasadës nën kujdesin e veçantë të së cilës do të organizohej ky koncert, (tw paktwn kështu u njoftua) që kushtonte £20 për kokë.

ambasadori kur pa se as familjarët e këtyre shoqatave nuk “gjetën kohë” për të marrë pjesë në këtë koncert, por mbase ky ka shërbyer si një leksion tepër i vlefshëm për të në të ardhmen.

tyre morale, (nuk mund të shitet kombi për £20, ose a ka ndonjë flamur për të shitur). Por realisht pyetja që mund të shtrohet është; a ishte e mundur që ky aktivitet të organizohej falas? Kjo pyetje është shtruar edhe nga kolegët e grumbullit prej 14 shoqatash që dështuan në këtë koncert. Përgjigja është qartësisht e kuptueshme. Mjaftojmë të kujtojmë se

janë shumë aktivitete me karakter kombëtar u organizuan falas për qytetarët shqiptarë në MB, dhe që pati biznesmenë shqiptarë që sponsorizuan dhe më e rëndësishmja është që bashkatdhetarët u ndien pjesë e gëzimeve siç ishte festa e flamurit kombëtar, 1-vjetori i pavarësisë së Kosovës etj etj. Mbase ky është një leksion tepër i vlefshëm edhe për shoqatat shqiptare që veprojnë në MB, që përpara se të marrin ndonjë iniciativë fitimprurëse të përqendrohen në nevojat reale që kanë shqiptarët e këtushëm, pra të realizojnë misionin e tyre (jo vetëm në anën financiare).

Gjeni diçiturën Nuk dihet sesi u ndie

Mbase ky koncert është një barometër që tregon edhe potencën e këtyre shoqatave, ku u dëshmua qartë vlera e

LONDON JUNE 2009

edaksia e gazetës “The Albanian” dëshiron të sqarojë lexuesit dhe të gjitha shoqatat shqiptare në Mbretërinë e bashkuar se nuk ka ndryshuar aspak qëndrimi editorial i gazetës në lidhje me to. Ne vazhdojmë në të njëjtën linjë që të përkrahim dhe të mbështesim çdo program dhe iniciativë të tyre që është në interes të komunitetit shqiptar në Britaninë e Madhe. E themi me siguri të plotë se nuk ka një organizatë, shoqatë, apo organizëm i çfarëdolloji shqiptar në MB që nuk ka gjetur mbështetje tek “The Albanian”. Dëshirojmë të bëjmë me dije, sidomos disa drejtuesve të disa shoqatave, se është në misionin tonë që të informojmë publikun e gjerë shqiptar në Britani mbi gjithçka që ne mendojmë se është në interes të tij. Ne mendojmë se misioni i informimit që ka “The Albanian” i

Shënim i “The Albanian”

ndihmon edhe këto shoqata, pasi i gjithë publiku shqiptar në Britani duhet të njoftohet për projektet e tyre (kuptohet nëse kanë). Natyrisht se nuk mund të mos informojnë publikun me ose pa dëshirën e disa kryetarëve edhe për të ardhurat që marrin këto shoqata shqiptare për të ndihmuar mërgimtarët shqiptarë në MB. Ne ndjejmë keqardhje kur shohim se disa tipave

nuk u vjen mirë, që në gazetë kemi botuar edhe ato gjëra që atyre nuk u pëlqejnë siç është deklarimi publik i shumave të parave që ata marrin dhe theksojmë se është detyrë e tyre që të jenë sa më transparentë, jo vetëm të deklarojnë fondet e marra por edhe mënyrën e shpenzimit të tyre. Ne kurrsesi nuk mund të mos reagojmë për realitetin e turp-

AUTO LARJE PROFESIONALE SEKIRAQA -BEJMË LARJEN E AUTOMJETEVE -LARJE DHE THARJEN E SENDILEVE -BEJMË POLISH TE MAKINAVE NE MENYRË PROFESIONALE -LARJE TE MOTORIT EDHE SHUMË SHËRBIME TJERA. NESE JU BENI MOT TEK NE NE JU OFROJM LARJEN FALAS TEK NE GJENI EDHE GAZETEN FALAS “THE ALBANIAN”

NA KONTAKTONI Mus Sekiraqa Tel:07946863310 Ju Mirpresim

34c Park Royal Road Park Royal London, NW107LN JU MIRËPRESIM

shëm që vetëm 1% e fëmijëve shqiptarë shkojnë nëpër shkollat shqipe, ndërkohë që merren rreth 1 milionë paund në vit nga shoqatat e këtushme shqiptare, qofshin bamirëse apo jo. Ne kurrsesi nuk do të mund ta përmbushnim misionin tonë, nëse do të anashkalonim shumë çështje që kanë të bëjnë drejtpërsëdrejti me interesat e gjëra

të komunitetit shqiptar në Britaninë e Madhe. Ne mbetemi me shpresën se do të gjejmë mirëkuptimin e këtyre shoqatave dhe puna e përbashkët në ndihmë të integrimit të shqiptarëve në MB, do të japë frytet e saj të shumëpritura.

A Class Motors

Me eksperiencë 11 vjeçare në Angli Bëjmë Servisimin, riparimin e të gjitha llojeve dhe modeleve të automjeteve si sherbime tjera -Skanimin e problemeve elekronike si dhe rregullimin e tyre, -Goma -Regjistrimin e gomave -Saldime, -Modifikime, -e shumë shërbime tjera

Mos harroni!

Redaksia “The Albanian”

BEJMË GJITHASHTU EDHE KONTROLLIN TEKNIK (MOT) Garazhi ynë është i liçensuar për lëshimin e çertifikatës së emotisë

Nese thoni se keni shkuar nga Gazeta “The Albanian” përfitoni; *10% ZBRITJE

Na kontaktoni Agim Halili tel;02084530008 mob;07932024665 www.aclassmotors.co.uk info@aclassmotors.co.uk 34c Park Royal Road Park Royal London, NW107LN JU MIRËPRESIM

LONDON JUNE 2009

Nga Muhamed Veliu

e qindra emigrantë shqiptarë në Angli janë viktima të një mashtrimi i cili ka të bëj me premtimin e regjistrimin në komunat e Kosovës dhe më pas pajisjen me certifikata lindje. The Albanian ka zbuluar, se numri emigrantëve të cilët kërkojnë të pajisen me të tilla certifikata sa vjen e rriten, me të cilat ata kërkojnë të kryejnë veprime konsullore në ambasadën Britanike në Tiranë. Ata paguajnë deri në gjashtë mijë euro për një certifikatë të tillë, personave që pretendojnë se janë të lidhur me punonjës të gjendjes civili në komuna të ndryshme në Kosovë. E vërteta është krejt ndryshe. Faktet e siguruara nga ne tregojnë se kemi të bëjmë me një mashtrim të pastër për të zhvatur emigrantët në nevojë të cilët me çdo kusht kërkojnë të kenë një certifikatë të tillë. Këto certifikata që mbajnë stemën e UNMIK jo vetëm që nuk po i ndihmojnë ata por në mënyrë të vazhdueshme po u krijojnë problem pasi janë certifikata të falsifikuara dhe asgjë më shumë.

Çertifikatat kosovare “djegin” emigrantët shqiptarë në Angli

Blerja

Nga informacionet e siguruara nga disa burime rezulton se kjo “tregti” e re mes falsifikatorëve të dokumenteve dhe emigrantëve shqiptarë në Angli, kryesisht zhvillohet në Kukës. Këta persona kanë ndërtuar një rrjet të gjerë bashkëpunëtorësh që mbërrin deri në Angli të cilët merren me gjetjen e klientelës. Fillimisht personit që kërkon të pajiset me një certifikatë të tillë i premtohet se dokumenti është i lëshuar nga një punonjës i gjendjes cilive me garanci maksimale. Mashtrimi shkon më tej pasi, emigrantëve në nevojë u tregohet se emri i tyre me të dhënat e regjistruara në Angli, regjistrohen në regjistrin e qytetarëve në Kosovë. Faktet e mbledhura për ketë shkrim sugjerojnë të krejt të kundërtën duke hedhur dritë mbi këtë mashtrim të hapur me një kosto shkatërruese për personat të cilët kanë blerë dhe futur në përdorim një certifikatë të tillë.

Përdorimi

Personat e interesuar në blerjen e këtyre çertifikatave janë kryesisht të rinj të cilët nuk mund të sjellin bashkëshortet e tyre. Kësaj kategorie i bashkohen edhe shume familjarë të cilët kërkojnë të kryejnë bashkim familje. Barriera më e madhe në kryerjen e pro-

cedurave të bashkimit të familjes apo aplikimit për një vizë martese, është paraqitja e certifikatës së lindjes nga sponsorizuesi i vizës. Mos pasja mundësi e të provuarit të informacionit që kanë në pasaportat britanike, dhe kërkesës së ambasadës për një certifikatë lindje nga Kosova, ka krijuar biznesin e certifikatave me një çmim goxha të majmë. Janë me dhjetëra rastet kur në ambasadën britanike në Tiranë janë paraqitur certifikata të tilla, më shpresën e kalimit të kësaj pengese.

Përgjigja e marrë ka qenë shumë zhgënjyese pasi certifikata ka rezultuar një copë letër e falsifikuar dhe e paregjistruar askërkundi siç ishte premtuar nga personi që ka kryer shitjen.

Ambasada zbuloi se certifikata ishte e falsifikuar Agim Malko ka 11 vjet që jeton në Angli. Ai është djalë energjik i cili

merret me montimin e b u f e v e ndërsa gjatë fundjavës punon si roje sigurie nëpër lokalet e natës në qendër të Londrës. Një vit më parë ai do të fejohej me një vajzë në Tiranë e cila ishte në vitin e fundit të studimeve në fakultetin e mjekësisë. Agimi trego se pasi kanë kryer ceremoninë e fejesës, Albina e fejuara e tij aplikoi për një vizë fejese në ambasadën britanike në Tiranë. “I gjithë dokumentacioni i paraqitur ishte korrekt. Sipas oficeres së vizave duhej certifikata ime e lindjes në Kosovë” thotë ai për The Albanian. Ky ishte shkaku i refuzimit të vizës. Nëpërmjet një shoku Agimi mëson se në Barking jetonte një shqiptarë nga Prizreni i cili mund të ndihmonte në nxjerrjen e një certifikate në Kosovë. Agimi nuk vonon aspak dhe hyn në bisedime përmes telefonit me “mjeshtrin” e certifikatave. Premtimi maksimal. Certifikata ishte e regjistruar në Kosovë, gjë për të cilën nuk kishte as më të voglin dyshim. Fillimisht Agimi paguan 1 mijë euro si garanci. Katër javë më vonë certifikata

mbërrin e firmosur nga një zyrtar i komunës së Prizrenit. Zotit Malko nuk i mbeti gjë tjetër veçse të paguante pjesën tjetër të mbetur të parave. Menjëherë ai nëpërmjet një poste të sigurte ia nis certifikatën të fejuarës në Tiranë e cila rinis procedurën e aplikimit për vizë. Tashmë shpresa për marrjen e vizës ishte maksimale pasi dokumenti munguar ndodhej në dosje. Pasi ka paraqitur dokumentet në ambasadë Albinës i është treguar se nuk mund ti jepej një përgjigje atë ditë pasi disa dokumente do të verifikoheshin. Në fakt nuk ishin disa dokumente. Ishte vetëm një. Certifikata e lëshuar në Kosovë. Sipas Agimit një kopje e certifikatës i është dërguar nga ambasada britanike në Tiranë, ambasadës britanike në Prishtinë për të verifikuar origjinalitetin e saj. Nga verifikimi ka rezultuar se certifikata nuk ishte e regjistruar në sistem. E fejuara e Agimit do të thirrej në ambasadë për të marrë përgjigjen e vizës e cila ishte negative. Kjo histori nuk do të mbaronte me kaq. Ambasada britanike në Tiranë do ti dërgonte një informacion të plotë Home Office për këtë rast. Nga hetimet e mëtejshme Home Office ka arritur në përfundimin e Agim Malko mban një identitet të rremë dhe se duhet të dorëzonte pasaportën britanike brenda 4 javëve nga data e marrjes së letrës. Tashmë për Agimin ka filluar një kapitull i vështirë. Atij do ti duhet të mbrojë me çdo kusht veten nga heqja e nënshtetësisë britanike ndërkohë që shanset për sjelljen e të fejuarës në Angli janë zero.

Ky është një shembull mes shumë të tillëve që tregojnë se certifikatat e lëshuara në Kosovë si gjoja të regjistruara, nuk janë gjë tjetër veçse copa letre të falsifikuara. Te tilla certifikata në vend që të rregullojnë punë janë duke u hapur problem akoma më të mëdha atyre emigrantëve që po tentojnë ti vejnë në përdorim.

LONDON JUNE 2009

bulohen fakte të reja se si përfundoi në një shtëpi ankandesh në Londër “Koka e Zeusit” e cila u rikthyer dy javë më parë në Tiranë. The Albanian ka mundur të hedh dritë mbi detajet e shitjes duke ju afruar gjithnjë e më afër zbulimit, të emrit të personin që e çoi në Londër këtë vepër monumentale të trashëgimisë kulturore shqiptare. Një investigim i yni në Londër, Tiranë dhe Romë mbërrin në një pikë të përbashkët pikërisht, në shtëpinë e ankandeve Christie’s e cila thotë se ankandi është zhvilluar konformë ligjeve në fuqi. Nga informacionet e siguruara në mënyrë kofidenciale nga personat që kanë patur dijeni për këtë çështje rezulton se poseduesi i Kokës së Zeusit, ka përdorur metodën e tjetërsimit të emrit, kur e ka paraqitur për ankand. “Mjekra e zotit në kokën e mermertë Romake” nën këtë emër ky person ka ofruar për shitje shtëpisë së ankandeve Christis “Kokën e Zeusit” vjedhur nga territori Shqipërisë në vitin 1991. Ai ka kërkuar si vlerë fillestare shitje shumën që varionte nga 5 deri në 7 mijë sterlina. Gjatë ankandit të zhvilluar në datët 3 Korrik 1996, me numër katalogu 430, “Koka e zeusit” është shitur për shumën e 12,650 sterlina duke u blerë nga koleksionisti Italian Massimo Rossi.

Rikthehet pas 18 vitesh në Shqipëri “Koka e Zeusit”

“Christie’s” shtëpia e ankandeve në Londër, shiti skulpturën e vjedhur shqiptare Mohimi

Christie’s shtëpia e ankandeve në Londër ku u shit “Koka e Zeusit”, nuk pranon të bëj publik emrin e personit që ja ofroi për shitje këtë objekt të rrallë. Ne i drejtuam disa pyetje drejtuesve të kësaj shtëpie ankandesh me qendër në kryeqytetin britanik dhe me famë në të gjithë të botën, se kush ishte personi i cili kishte nxjerrë në shitje Kokën e Zeusit nëpërmjet kësaj shtëpie ankandesh. Nëpërmjet zëdhënësit Mathiew Patton pyetjet tona marrin një përgjigje të zbehtë ku fillimisht na sqarohet se ata nuk janë në dijeni të ndonjë shqetësimi në lidhje me këtë çështje. “Në mënyrë strikte ne respektojmë të gjitha ligjet në nivel lokal apo ndërkombëtar për sa i përket veprave të artit. Ne kemi një grup të veçantë punonjësish që ivestigojnë origjinën e objektit të ofruar për shitje” thotë zëdhënësi Mathiew Paton i cili më tej tregon se “Përpara nxjerrjes për shitje të katalogjeve me këto objekte ato i dërgohen “Regjistrit të veprave të artit të humbura”.

Ndërkohë 11 vjet me pas nga data e shitjes, në vitin 2007 “Departamenti veprave të artit të vjedhura” në Scotland Yard nis mbledhjen e informacionit për origjinën e këtij objekti që figuronte i rregjistruar në zyrën e Interpolit. Burimet e The Albanian thonë se interesimi Scotland Yard erdhi pas një kërkese nga prokuria e Romës e cila fillimisht kishte sekuestruar në shtëpinë e Massimo Rosit Kokën e Zeusit për llogari të Shqipërisë. Ky detaj konfirmohet nga një zëdhënëse e Scotland Yard. “Departamentit të veprave të artit të vjedhura” në Scotland Yard ju kërkua nga një vend evropian të mblidhte informacione rreth kësaj skulpture të vjedhur. Ne nuk kemi hetuar mënyrën e shitjes por kemi ndihmuar këtë vend me informacionin e kërkuar” ka deklaruar zëdhënësja. Megjithëse kanë kaluar dy javë nga kthimi Kokës Së Zeusit në Tiranë burime nga Prokuroria e Përgjithshme thonë se ende nuk kanë marrë një kërkesë zyrtare nga Ministria e Kulturës Rinisë dhe Sporteve për të hetuar vjedhjen dhe shitjen e këtij objekti.

Me të drejtë Ministri Ardian Turku deklaroi se do të ndiqej rruga

ligjore për këtë çështje, por deri më tani deklarata e tij ka mbetur vetëm në

nivel mediatik.

Enigma se si përfundoi për shitje në Londër Koka e Zeusit do të zbulohet vetëm atëherë nëse autoritet shqiptare do të kërkojnë nga pala angleze nisjen e një hetimi të përbashkët. Deri atëherë kur të ndërmerret një hap i tillë shtëpia e ankandeve Christis nuk ka ndërmend të tregojë detaje të tjera rreth kësaj historie duke përdorur si mbrojtje një kontratë kofidencialiteti të nënshkruar me personin që ofroi për shitjen Kokën e Zeusit.

Muhamed Veliu

Skip hire All sizes Same day services Service delivery guarantied Grab hire All areas Same day services Best prices is given Materials supply, Crushed Concrete, Topsoil, Type one, Sharp sand, Ballast, Shingle, Supplied, at great prices

Mobil: 079 6636 9988

Zbukurojeni makinen tuaj Ne mund tâ&#x20AC;&#x2122;ua mundesojme qe te vendosni logon e kompanise suaj ne makinen tuaj, si dhe cdo lloj sherbimi tjeter

Transporti falas kudo që të jeni në Londër

DASMA FEJESA KONCERTE DITELINDJE AKTIVITETE VIDEOKLIPE MAKINA ME QERA ETJ

E.U. FURNITURE LTD. Unit 2, The Cromwell Centre, 24-30 Minerva Road London NW10 6HJ Tel: 0208 961 8765 Fax: 0208 965 9651 E-Mail: sales@eufurniture.co.uk

www.eufurniture.co.uk

Studio per te gjitha gezimet, tani me sherbimin me te ri. Per te gjithe ata qe marrin sherbimet tona nga gazeta “The Albanian” ne japim nje urim me foto ne numrin e ardhshem te gazetes.

KONTAKTONI VELLEZERIT OMI TEL:07538792157

LONDON JUNE 2009

ERDHI KOHA. MOMENTE HISTORIKE, MBASE TË PAPËRSËRITSHME. DY KRYEMINISTRAT SHQIPTARË TAKOHEN… PËRQAFIM VËLLAZËROR… VITE E VITE PRITJESH E NDARJESH. EMOCION, NOSTALGJI, VIZION QË KAPËRCEN MBI TË SHKUARËN NDARËSE. NË ATË PËRQAFIM PËRMBLIDHET GJITHÇKA, KOMBI, HISTORIA, ËNDRRA, E ARDHMJA. TIRANA DHE PRISHTINA MË AFËR SE KURRË, TUNELI U HAP SHQIPTARËT HAPËN RRUGËN QË I ÇON DREJT BASHKIMIT... DREJT BASHKIMIT… E ARDHMJA ËSHTË E SIGURTE. BERISHA DHE THAÇI U FLASIN SHQIPTARËVE: Kryeministri Berisha: Zoti kryeministër i Kosovës Hashim Thaçi, Zonja Kryetare e Parlamentit të Shqipërisë Jozefina Topalli, Të nderuar ministra, parlamentarë, qeveritarë vendorë të Shqipërisë dhe Kosovës, Të dashur miq, zonja Ajzenhauer, mbesë e gjeneralit liberator të Evropës, të Presidentit të SHBA-ve, ikonës së ndershmërisë dhe përkushtimit të kombit të tij, Dvajt Ajzenhauer, mike e çmuar e kombit shqiptar, I dashur ambasadori Walker, heroi ynë kombëtar, I dashur miku im Sharik Tara, zonja Tara, Sinan Tara, të nderuar përfaqësues të lartë të Kompanisë Bechtel Enka, Qytetarë dhe qytetare të mbarë Shqipërisë! Së pari dëshiroj tu përshëndes të gjithëve përzemërsisht, të ndaj me ju gëzimin e madh të shndërrimit sot në këtë moment të një ëndrre gjithëshqiptare në realitet. Sot ne përjetuam këtu realizimin e njërës prej ëndrrave më të bukura të shqiptareve, përjetuam shembjen, jo të një muri , por të një mali, përjetuam shembjen, jo të një muri, por të pamundësisë. Sot ne inauguruam së bashku me Kryeministrin e Kosovës, me ju zotërinj ministra, zonja Kryetare, miq të dashur, tunelin e Kalimashit, një nga kryeveprat në fushën e ndërtimit në Evropë dhe më gjere. Ky tunel para së gjithash është tuneli i bashkimit të kombit. Sot ne vendosëm se nuk ka male, nuk ka pengesa, nuk ka asgjë, që mund ta ndaje, jo vetëm shpirtërisht por as fizikisht këtë komb. Sot, ne inauguruam tunelin, që bashkon jo vetëm shqiptaret, por inauguruam tunelin që me shërbimet që ofron në fushën e transportit dhe të qarkullimit, bashkon më shumë shqiptarët me kombe të tjera të rajonit, maqedonasit, serbet, bullgarët dhe të gjitha kombet e këtij rajoni. Sot, ne in-

HAPET RRUGA E BASHKIMIT TË SHQIPTARËVE

auguruam tunelin, i cili do të bëjë që brigjet e Shqipërisë, portet e saj, tu shërbejnë jo vetëm shqiptarëve në Shqipëri dhe Kosovë, por tu shërbejë të gjitha kombeve te rajonit. Në të vërtetë tuneli mund të kishte shumë

det që i jep jo vetëm Kosovës, por dhe fqinjëve të saj.

emra. Miku im Sharik Tara me thotë mbrëmë në darkë, se ky tunel është tuneli i miqësisë. I dashur Sharik, ke 20 vjet që vjen në këto vende. Të kanë sjellë këtu rrënjët e tua të hershme, por dhe dashuria e madhe, jo vetëm për shqiptarët, me të cilët ti je i lidhur me shumë rrënjë dhe fije, por dhe të fqinjëve dhe kombeve të tjera përreth. Kam një kënaqësi të madhe miku im, se ti sot me Bechtelin, me nje nga kompanitë lider botërore në fushën e ndërtimit, u shndërron shqiptareve dhe jo vetëm shqiptarëve, një ëndërr të madhe në realitet. Tuneli është një vepër e kushtueshme, por dua të theksoj se për një komb dhe njerëz kohëhumbur sic jemi ne, çmimi i kohës është çmimi i të gjitha çmimeve, ndaj dhe ky tunel kushton shumë më pak, se sa koha e kalimtarëve nëpër të, në një vit të vetëm. Tuneli ka qenë i vështirë dhe i kushtueshëm, por çmimi i tij është dhjetëra e qindra herë më i vogël, se vlera e tij e madhe morale, se bashkimi që sjell midis njerëzve, se shërbimi që iu bën njerëzve dhe qytetarëve, si dhe dalja në det që i jep Kosovës, dalja në

të madhe dua tu bëj të gjithë punonjësve, inxhinierëve, teknikëve, të kompanisë Bechtel-Enka, të cilët realizuan këtë projekt, këtë tunel, në kohë rekord, sollën këtu në këto male dhe gryka teknologjitë më të larta bashkëkohore, disiplinën më të lartë, ekspertizën më të thellë. Ne ju mbetemi mirënjohës juve. Ju do të jeni pjesë e historisë sonë, e përpjekjes sonë për zhvillim dhe modernitet. Dua të shpreh mirënjohje të thellë ndaj ministrit Basha, ministrit Olldashi, të cilët me një përkushtim të jashtëzakonshëm ndoqën zbatimin e këtij projekti, zbatuan porositë e Kryeministrit dhe të qeverisë dhe sot projekti është realitet. Dua të falënderoj të gjithë punonjësit e administratës, të cilët me përmbushjen e detyrimeve të tyre, bënë të mundur këtë kryevepër të shqiptareve. Sot Kim Mehmeti më dërgoi një mesazh në të cilin më shkruante se kjo pothuaj është mrekullia shqiptare. Edhe unë jam dakort me Kim Mehmetin. Dua të falënderoj Parlamentin për mbështetjen e madhe që i

Unë dua ta mbyll fjalën time me disa mirënjohje dhe falënderime të veçanta. Se pari, një falënderim dhe mirënjohje

dha projektit, të falënderoj miqtë e mi kudo në botë të cilët, më kanë inkurajuar shumë për realizimin e këtij projekti të madh. Dua tu falënderoj, ju William Walker, që je sot midis nesh dhe ju zonja Ajzenhauer.

Unë do ta mbyll fjalën time me një zotim, se pas këtij tuneli dhe këtij korridori qeveria ime nuk do të lerë mal pa shembur, nuk do të lerë asgjë pa bërë, në mënyrë që shqiptareve tua japim Shqipërinë në pëllëmbë të dorës. Edhe njëherë gëzuar

Kryeministri i Kosovës Hashim Thaçi:

I nderuari kryeministër i Shqipërisë, zoti Sali Berisha, E nderuara kryetare e Kuvendit të Shqipërisë Topalli, Të nderuar ministra, zëvendësministra, deputetë të dy qeverive e kuvendeve tona, I nderuari ambasador Walker, Sot, këtu në Kalimash, sjell për ju, i nderuari Kryeministër Berisha, mesazhet e përgëzimet të qeverisë së Kosovës, të institucioneve të saj , të gjithë popullit të Kosovës për këtë kryevepër. Sot është një ditë madhe për të gjithë shqiptarët, kudo që jetojnë. Sot është një ditë e madhe dhe shumë e rëndësishme edhe për mua personal-

isht, sepse ekziston një lidhje shumë e fuqishme mes këtij rrugëtimi dhe lirisë së Kosovës. Janë të shumta dhe të pallogaritshme rastet, kur unë dhe bashkëluftëtarët e mi, me orë të tëra, në shi, në borë dhe në acar, e bëmë këtë rrugë, në këmbë, për lirinë e vendit. Që sot, Kosova dhe Shqipëria, Tirana dhe Prishtina janë si kurrë ndonjëherë më pranë njëra tjetrës dhe do të afrohen dhe më tepër. Tirana dhe Prishtina janë si kurrë ndonjëherë pranë njëratjetrës dhe kështu do të jemi përgjithmonë. Pa dyshim, një element qendror i kësaj afërsie shpirtërore, fizike dhe materiale është liria dhe pavarësia e Kosovës, vetë shteti i Kosovës. Pavarësia e Kosovës i jep kësaj rruge dimensionin e plotë të afrimit, është vetë kuptimi i autostradës. Kjo rrugë është dalja e Kosovës në det. I nderuari kryeministër, ne kemi qene të ndarë në shekuj , por kurrë nuk kemi qenë larg njeri-tjetrit. Gjithmonë kemi punuar për tu afruar, gjithmonë kemi sakrifikuar për tu afruar dhe ja, erdhi dita, Kosova është e pavarur, Shqipëria në NATO dhe sot ndërtojmë autostrada. Dhe unë e di, siç e dini të gjithë ju se kurrë më, të rinjtë tanë, as të Shqipërisë dhe as të Kosovës nuk do të ecin më në këmbë, nëpër baltë, fshehurazi dhe me tmerrin e frikës, për të bërë këtë rrugëtim të lirisë dhe zhvillimit të vendeve tona. Na ka ndarë historia, na ka ndarë padrejtësia. Na ndanin bjeshkët, malet e thepisura, dhe muret. Sot të gjitha këto pengesa janë zëvendësuar me punë, me vullnet, me ideal, me vizion, duke u shndërruar në dhjetëra e dhjetëra ura dhe tunele komunikimi. Prandaj, i nderuari Kryeministër i Shqipërisë, zoti Sali Berisha, Ju përgëzoj në emër të Kosovës, popullit të saj, për këtë punë kolosale, për këtë kryevepër, ju përgëzoj ju personalisht, qeverinë tuaj dhe popullin shqiptar. Përveç dëshirave, ëndrrës për integrim kombëtar dhe euroatlantik, kjo rrugë do të mbartë ide, mallra, rritje ekonomike për të dy vendet tona. Kjo rrugë do ti japë shtytje zhvillimeve të shumanshme të dy vendeve tona. I nderuari kryeministër i Shqipërisë, zoti Sali Berisha. Si kryeministër i qeverisë së Republikës së Kosovës, zotohem se për një kohë shumë të shkurtër, kjo rrugë do të vazhdojë tutje, Vermicë, Prizren, dhe në kryeqytetin e Kosovës, Prishtinë.

LONDON JUNE 2009

Bashkërisht kemi thyer perandori e pushtues, e do të thyejmë edhe male e bjeshkë që na dalin përpara. Kjo është autostrada e shpresës, e besimit, e punës dhe e zhvillimit të shqiptarëve. Kjo është historia jonë. Kjo është rruga e integrimeve kombëtare dhe euroatlantike, rruga e shekullit te ri. Kjo është rruga e paqes, stabilitetit dhe zhvillimit. Faleminderit, urime dhe suksese ju dhe të gjithë shqiptarëve. Mediat e huaja Perurimi i tunelit te Kalimashit nga kryeministri i vendit Sali Berisha dhe ai i Kosoves, Hashim Thaci ka sjelle pasqyrimin e kesaj ngjarje ne agjencite e lajmeve me prestigjioze ne bote. Keshtu agjencia e lajmeve nderkombetare me qender ne SHBA, The Associated Press ka publikuar nje shkrim te gjate ne lidhje me ceremonine madheshtore te organizuar ne Kalimash. Sipas kesaj agjencie, kryeministri Berisha dhe homologu i tij kosovar, Hashim Thaci peruruan te paren autostrade e cila lidh dy vendet pas dy dekadash komunizmi. "Ky takim eshte pare si nje hap me para drejt forcimit te marredhenieve mes shqiptareve etnik ne te dy anet e kufirit"-theksohet ne shkrimin e AP. Me pas ne te pershkruhet atmosfera e Kalimashit gjate pritjes se dy kryeministrave, duke u ndalur ne dekorin e krijuar nga flamujt shqiptare dhe ata kosovar. Me pas agjencia prestigjioze e lajmeve citon kryeministrin Berisha gjate fjales se tij. Ne shkrim theksohet edhe fakti qe rruga kushton 391 milion Euro dhe po ndertohet nga nje firme Amerikano-Turke. "Kjo rruge pritet te forcoj marredheniet ekonomike mes dy vendeve", - kon-

kludon agjencia ne shkrimin e saj. Ne shkrim theksohet fakti se kjo rruge pritet te fuqizoje ekonomikisht edhe veriun e Shqiperise, duke qene nje zone e cila per shkak te infrastruktures nuk ka pas zhvillim te madh. Nga ana tjeter The Associated Press nxjerr ne dukje faktin se gjate 50 viteve te komunizmit Kosova dhe Shqiperia kane pas kontakte te pakta me njera tjetren dhe kane vuajtur si pasoje e regjimeve te egra komuniste. Agjencia e lajmeve AP qe eshte cituar deri ne Tajvan News online dhe e sheh hapjen e tunelit qe lejon ndertimin e nje rruge te shpejte qe do te shkoje ne Kosove, 20 vjet pas

rrezimit te komunizmit, si nje hap qe do te afroje me shume shqiptaret ne te dy anet e kufirit. Rrjeti i mirenjohur televiziv amerikan, CNBC, si dhe ai Euronews, do te citonin Kryeministrin Berisha kur i emocionuar tha se "sot ne kemi vendosur se nuk ka me male, nuk ka me pengesa, nuk ka me asgje qe shpirterisht ose fizikisht te ndaloje kete komb" duke u thelluar me pas ne analizen e perfitimeve qe do te sjelle kjo rruge si ne rritjen e madhe te fluksit te turizmit drejt brigjeve shqiptare qe do te arrihen ne vetem 4 ore. Edhe agjencia prestigjioze e biznesit BusinessWeek do te shprehej

duke vecuar fjalet e Kryeministrit te Kosoves, Thaci se me kete tunel Shqiperia dhe Kosova, Tirana dhe Prishtina jane me prane se kurre dhe do te qendrojne keshtu pergjithmone. Agjencia IntelliNews me lajme nga 16 vende te Evropes Qendrore dhe Lindore, me 10 vjet eksperience, ka pasqyruar ngjarjen qe pritet te jape efekte ekonomike te fuqishme ne zhvillimin e rajonit. Rrjetet televizive BBC, Deutsche Welle dhe Zeri i Amerikes i dhene gjithashtu peshen qendrore ne edicionet e tyre ngjarjes se Kalimashit. Zeri i Amerikes e prezantoi ngjarjen me simboliken e takimit te dy kryeministrave ne mesin e tunelit te Kalimashit, pas rrezimit edhe te pengeses se fundit qe shenoi bashkimin e te dy aneve te tij. Kryeministri Sali Berisha hipi vete dhe drejtoi makinerine e rende qe cau murin ndares te mbetur. Delegacioni nga Kosova priste ne anen tjeter. Mbi domethenien e perfundimit te punimeve ne njerin prej dy objekteve me te veshtire te autostrades qe do te lidhe Shqiperine me Kosoven, BBC ka vecuar deklarimin e kryeministrit Berisha qe tha se rruga qe permes tunelit te Kalimashit do te zgjatet me tej drejt Kosoves, 'bashkon kombin' dhe 'integron pervec shqiptareve dhe maqedonasit, serbet, bullgaret dhe gjithe rajonin e Ballkanit". Kanali i lajmeve (Nachrichten CH.) ne Gjermani e ka komentuar festimin e "Republikes se Shqiperise" dhe te "Kosoves se qeverisur nga shqiptaret" per lidhjen e pare me autostrade si "nje hap tjeter drejt afrimit".

Agjencia "Rinashita Balkanica" ka njoftuar gjithashtu hapjen e tunelit pas nje sere njoftimesh ne radhe per ecurine e punimeve ne 800 metra thellesi te malit. Lidhja me e shpejte mes Shqiperise dhe Kosoves eshte bere e ditur dhe ne citimin e Agjencise Gjermane te lajmeve SDA e cila ka vecuar deklarimin se "vendet jane ndare nga historia dhe padrejtesia. Perurimi i kryeministrit Berisha dhe Thaci ka gjetur pasqyrim nga agjencia e lajmeve DPA te cilat komentojne se lidhjet politike dhe ekonomike mes dy vendeve pritet te intensifikohen tani. Radio B92 e Beogradit me burime te agjencise se lajmeve Beta duke cituar dhe mediat shqiptare, e ka pasqyruar me vemendje takimin simbolik ne mes te tunelit qe shpreh lidhjen e kombit te ndare. Ngjarja e madhe per shqiptaret kudo qe jane sjell ne ato qe citon B92 shprese dhe integrim. Gazetat shqiptare kane pasqyruar gjithashtu ne vend qendror perurimin e dites se diel, ku nje mur simbolik i shembur nga ekskavatori ne te cilin ishte kryeministri Berisha, celi nje nga galerite e tunelit me te gjate te rruges qe do te shkurtoje distancat me Kosoven. Gjithashtu kjo ngjarje e madhe per kombin shqiptar eshte paraqitur gjeresisht edhe ne SHBA permes The Boston Globe, The Herald. Sun, Cleveland online, Sun Nees, etj., si dhe ne agjencine turke te lajmeve World Bulletin. PERGATITI ANILA HOXHA

LONDON JUNE 2009

Per çdo problem emigracioni qe mund te keni MC Lee&Co Solicitors eshte zgjidhja me e mire.

Bashkime familjare Aplikime per VISA te te gjitha kategorive Jemi te specializuar per ata qe kane vite ne Uk, por akoma nuk kane perfituar lejen e qendrimit. Na kontaktoni:

JR JONES SOLICITORS

MCLEE SOLICITORS 02075693085

Avokati Naim Hasani ne sherbim te komunitetit shqiptar ne Angli

Ne mund t’ju ndihmojme Per te gjitha ceshtjet e emigracionit 1-Bashkime familjare perfshire bashkeshortet, femijet dhe prinderit 2- Aplikime per VISA martesore dhe VISA per te fejuarit e personave me leje te perhershme qendrimi me Birtani apo me shtetesi Britanike. 3- Leje qendrimi apo hyrje si partner I pamartuar I personave me shtetesi Birtanike apo leje te perhershme qendrimi. Leje qendrimi si student, leje punesimi apo qendrim per experience pune apo si Migrant me Kualifikim te Larte etj. 4- Processe divorcimi dhe ndarja e pasurise per ciftet qe divorcohen. Perfaqesim ne procedurat per mbrijtjen e femijeve. 5- Nse jeni refuzuar nga Home Office si familje per tu perfshire ne Amnesti per arsye te ndryshme. 6- Nese keni pesuar aksidente ne pune dhe aksidente te trafikut rrugor dhe nuk ka qene faji juaj dhe kerkoni kompensim. 7- Kompania operon skemen e ndihmes ligjore falas per ata persona qe nuk jane ne mardhenje pune ose kane te ardhura te vogla.

Address: 58 Uxbridge Road, Ealing London W5 2ST Tel: 02082310440 e-mail nhasani@jrjones.co.uk

Dërgoni lule në të gjithë botën. Mundësia më fantastike për të kujtuar të dashurit tuaj në mëmëdhe apo në botë A ka dhuratë më të çmuar sesa një tufë me lule për të dashurën tuaj në Tiranë apo gjetiu?

TELEFONO: 07788406825

LONDON JUNE 2009

amilja shqiptare në Britaninë e Madhe po shkatërrohet.

Kurrsesi nuk mund të konsiderohet si një fenomen “i natyrshëm” siç përpiqen disa ta perceptojnë. Nëpërmjet këtyre rubrikave ne shpresojmë të sensibilizojmë opinionin e këtushëm publik shqiptar, që të ruajmë një ndër vlerat më të mrekullueshme shqiptare siç është familja. Në numrin e kaluar trajtuam një temë mjaft shqetësuese dhe së pari falënderojmë të gjithë ata lexues që dërguan komentet e tyre në adresë të redaksisë sonë, duke shprehur edhe shqetësimet e tjera me të cilat përballet komuniteti shqiptar në MB. Por në shumë prej komenteve lexuesit “akuzojnë” gratë shqiptare, (natyrisht një pjesë të tyre, pra sjellin problemin e grave si fenomen). Duket se ndryshimi i mënyrës së jetesës dhe statusi i gruas në shtetin britanik, ka bërë që të mos ruhen ekuilibrat, sidoqoftë të pranueshëm, duke e çuar familjen në një krizë të thellë. Kështu shumë nga lexuesit në komentet e tyre theksojnë se gratë në Britani janë të prirura më tepër ndaj divorcit, pasi është shteti britanik që ua mundëson një jetë mëse normale. Që në momentin e ndarjes, atyre u sigurohet shtëpia,benefitet e nevojshme për një jetë normale, duke bërë që një pjesë e grave t’i mbajnë peng burrat, me kërcënimin e divorcit. Ndërkohë burrat, e shumta që mund të bëjnë, është të punojnë dhe të paguajnë për rritjen e fëmijëve të tyre. Por kjo është një pjesë e problemit. Ndryshimi i mënyrës së jetesën ka bërë që deri diku të ndryshojë edhe perceptimi i raporteve burrë-grua, por kjo ka sjellë efektetet shpesh herë të padëshiruara. Kështu shumë prej grave shqiptare nuk mund të durojnë më tutelin e burrave, ashtu siç mund ta kenë patur dikur. Pra duke parë se këtu mund t’i ketë të gjitha liritë, nuk mund të tolerojë sjellje që kalojnë çdo cak perceptimi. Nuk janë të pakta rastet e denoncimeve në polici, si pasojë e dhunës në familje. Gruaja kurrsesi nuk mund të konsiderohet si pronë, dhe janë me mijëra organizata që financohen nga shteti, pikërisht për të minimizuar dhunën në familje. Pas denoncimit të parë fillon edhe çekuilibri i marrëdhënieve bashkëshortore. Shumë prej burrave shqiptarë nuk e tolerojnë kurrë, që gruaja e tyre t’i padisë në polici, për sjellje të pahijshme. Kjo për ta përbën shkallën e fundit të durimit (aty ku nuk mban më) dhe gjejnë shpëtim tek divorci, pasi nuk mund të jenë në gjendje të ri-kompozojnë një marrëdhënie të shëndetshme me bashkëshorten paditëse.

SI PO SHKATËRROHET FAMILJA SHQIPTARE NË BRITANINË E MADHE?

Shumë nga lexuesit në komentet e tyre theksojnë se gratë në Britani janë të prirura më tepër ndaj divorcit, pasi është shteti britanik që ua mundëson një jetë mëse normale. Që në momentin e ndarjes, atyre u sigurohet shtëpia,benefitet e nevojshme për një jetë normale, duke bërë që një pjesë e grave t’i mbajnë peng burrat, me kërcënimin e divorcit. Ndërkohë burrat, e shumta që mund të bëjnë, është të punojnë dhe të paguajnë për rritjen e fëmijëve të tyre...

Por sipas një përkthyesi shqiptar ka patur raste që burri ka denoncuar gruan për dhunë, madje sipas përkthyesit që për efekt profesionalizmi kërkon me çdo kush të mbetet anonim, ka patur raste kur burri në polici dëshmonte për plagët e marra nga goditja me mjetet e kuzhinës nga ana e bashkëshortes. Natyrisht se ky nuk është rast i vetëm, na thotë përkthyesi i cili na tregon edhe për raste te

tjera, që sipas tij ishin familje të pasura, ku gruaja përdorte çdo metodë për të fituar divorcin dhe për të ndarë pasuritë. Një qytetar, në një email të gjatë dhe prekës tregon për peripecitë e tij për të sjellë të fejuarën e tiij nga Shqipëria. “Punova rreth tre vjet në të zezë duke u munduar që të rezervoj lekët që të sjell të fejuarën time. Duke qenë se

isha në të zezë dhe nuk kisha asnjë mundësi për të bërë ndonjë garanci, ose për ta sjellë në rrugë të ligjshme u detyrova të paguaj kursimet e tre viteve, vetëm që e fejuara të vinte në Londër dhe të krijonim familjen tonë. Pas shumë peripecish ajo erdhi në Londër. Bëmë edhe martesën. Të gjitha krusimet e mia mbaruan, dhe unë duhej të punoja shumë që të arrija të siguroja një jetë normale, duke paguar

qeranë e shtëpisë, billet, dhe t’i plotësoja çdo konditë gruas sime, që ajo të ndejehej e lumtur. Mirëpo ajo vazhdoi të më akuzonte se nuk po i kushtoja rëndësi, se nuk e çoja për darka romantike, se nuk i kisha blerë asnjëherë dhurata të shtrenjta, se gjithë jeta po i shkonte brenda etj etj. Pas njëfarë kohe ajo filloi të krijojë shoqëri dhe shkoi në një kolegj për të mësuar gjuhën. Lexuesi tmerrësisht i tronditur dëshmon sesi për dy muaj, gruaja e ëndrrave të tij e kishte braktisur duke u justifikuar me një mesazh, se “jemi tipa të ndryshëm dhe nuk mund të jemi së bashku”. A shtron pyetjen se a mund t’i besojë ndonjë vazje tjetër qoftë në Shqipëri apo në Angli? Duet se një zhgënjim i tillë ka ndodhur edhe tek shumë mërgimtarë shqiptarë, duke bërë që në krahasim me moshatarët e tyre në Shqipëri apo Kosovë, janë gjithmonë më të vonuar. Kjo për arsye se nuk gjejnë sigurinë për të marrë vendimin për krijimin e familjes. Gjithsesi të rinjtë i konsiderojnë më fatlumët ata që janë martuar në Shqipëri, dhe “gruaja di të mbajë vendin e gruas” di të mbajë familjen dhe të respektojnë “hirearkinë” në familje. (vijon në numrin e ardhshëm)

LONDON APRIL 2009

ARBNORA DUSHI

ot kur lidhja e Kosovës me Shqipërinë, nëpërmjet autostradës Durrës – Kukës, po bëhet realitet, kur shqiptarët këndej dhe andej kufirit po lidhen me ura dhe rrugë lidhëse, kur malet po hapen dhe po bëhen “fusha”, mua më ngacmojnë kujtimet e trishta të fëmijërisë. E ndiej të nevojshme të shpreh historinë e gjyshes sime, e cila sigurisht se është vetëm njëra nga mijëra historitë e njerëzve që kanë jetuar në zonën kufitare me Shqipërinë, dhe me këtë të shpreh edhe rëndësinë e çmueshme të kësaj rruge. Gjyshja ime, e lindur në Gjakovë, kur ishte vetëm dyvjeçare, i ati i saj, si tregtar që ishte, për një jetë më të mirë ekonomike kishte vendosur që të gjithë si familje të transferoheshin në Kukës. Kukësi në atë kohë i përkiste pothuajse të njëjtit regjion administrativ si edhe Gjakova. Duke qenë se dy qytetet veriore të Kosovës ishin larg nga Kukësi për më pak se një orë, kur të dy bijat e kishin arritur moshën e martesës, i kishte martuar njërën në Prizren dhe tjetrën në Gjakovë, prej nga edhe kishte marrë dy nuse për dy djemtë e tij që jetonin në Kukës. Kjo lidhje e ngushtë miqësie me Kosovën, për kohën kur nuk ekzistonte kufiri politik që do të ndajë më vonë shqiptarët, ishte diçka e rëndomtë, e zakonshme dhe shumë lehtë e konceptueshme. Viti famëkeq 1948, kur do të vihet kufiri politik, do të gjejë nënën e gjyshes sime në Prizren që kishte shkuar mysafire tek e bija. Ajo me të dëgjuar se po mbyllej kufiri, kishte gjetur një mjet transporti dhe shpejt kishte ikur me arsyetimin “mos t’iu nxjerrë telashe djemve për me ardhë me m’marrë”. Kam dëgjuar se ka pasur njerëz, që në raste të ngjashme kanë mbetur dhe nuk kanë arritur të shkojnë në shtëpitë e veta për afër dyzet vite me radhë, sa ka ekzistuar ky kufi. Që nga kjo kohë do të fillojnë përpjekjet e mëdha dhe të vazhdueshme të shqiptarëve për t’u lidhur me familjarët e mbetur matanë kufirit. Do të ballafaqohen me metodat më të ndyra dhe më poshtëruese të pushtetarëve të asaj kohe, kur shqiptarët e Kosovës shkonin për të marrë viza për Shqipërinë në Beograd. Me qindra herë u refuzohej kërkesa për vizë, kur ata aplikonin që të merrnin pjesë në varrim të prindërve që u vdisnin në Shqipëri, apo të vëllezërve e motrave të tyre. Pos që bënin jetë të ndarë nga ta me vite, nuk arrinin t’u qëndronin pranë as në momentet e fundit të jetës. Ndonëse kam ardhur në jetë më shumë se njëzet vite më vonë, kam arritur të zë mjaft nga kjo periudhë famëkeqe e ndarjes. I kam shumë të freskëta momentet kur gjyshes sime i

RRUGA DURRËS - KUKËS DHE FUNDI I EMOCIONEVE TË TRISHTA TË NDARJES SË SHQIPTARËVE

E kujtoj një rast tjetër, kur daja i nënës sime, pra vëllai i gjyshes sime, pas vite e vite pamundësie për t’u takuar me motrat, duke e parë veten që po moshohej, e kishte incizuar zërin e vet në një kasetë magnetofoni me kujtime të tij, me këngë (e kishte zërin shumë të bukur) e rrëfime të situatave të tij emocionale që lidheshin me Gjakovën, miqtë e kujtimet e tij të fëmijërisë, dhe u kishte dërguar motrave për kujtim. Gjyshja ime e dëgjonte pothuajse çdo ditë zërin e tij në manjetofon. Unë ende i di këngët që i këndonte dhe zëri i tij më kumbon në vesh. Momente shumë të veçanta ishin rastet kur vinin të njohur të tij dhe të gjyshërve të mi, dhe ndonëse dhoma e madhe e mbushur plot, askush s’pipëtinte e dëgjohej vetëm zëri i dajës nga Kukësi që i përshëndeste me zërin e tij “Motrat, miqtë dhe të gjithë dashamirët në Gjakovën time”, siç thoshte ai. Momentet e mallëngjimit në këtë rast ishin të papërshkrueshme. Lotët e mallit ishin gjithmonë të pranishëm në këto takime. “Na ka djegë malli për Shqipninë”, është shprehje që e kam dëgjuar shumë shpesh nga njerëzit që kishin pasë këtë fat.

vinte letër nga vëllezërit dhe kur e tërë familja tuboheshim të dëgjonim atë të lexonte, kur qanim dhe dënesnim të gjithë pa bërë zë. Ata i shkruanin për të rejat në shtëpi, për lindjet e fëmijëve të tyre, për shoqet e saj që pyesnin për të, i shkruanin për lindjet, martesat dhe vdekjet e të njohurve të tyre. Unë pa i parë kurrë ata njerëz, të gjithëve u dija emrat, u dija moshën dhe dija për lidhjet e tyre farefisnore. Njësoj u shkruante edhe gjyshja ime vëllezërve të vet dhe gjithmonë e falënderonte të atin që e kishte dërguar në shkollë të mësonte shkrim e lexim, që tani po mund t’u shkruante vetë letra dy vëllezërve të saj. Ditë feste në familje ishte dita kur ishim marrë vesh (me letra gjithashtu) me familjarët në Kukës që të dilnin, ne këndej kufirit dhe ata andej, vetëm që të shiheshim. Për-

gatiteshim për këtë ditë me javë të tëra, i vishnim rrobat më të reja dhe emocionalisht ndiheshim shumë të ngazëllyer. Këtë ngazëllim e ndiej edhe sot kur e bëj rrugën Prizren – Morin. Shfaqeshim ballë për ballë me familjarët tanë matanë kufirit, gjithmonë me një distancë afër njëzet metra, me kufitarët e armatosur të të dy anëve që na qëndronin në mes, por që ne duke i parë dhe duke na parë anëtarët e familjes së ndarë, lehtësoheshim se ata janë shëndoshë dhe se po bënin jetë normale. Për gjyshen time ky moment takimi, apo më mirë shikimi se ne vetëm shikoheshim me ata, ishte i papërshkrueshëm dhe e mbaj mend se e fliste për kohë të gjatë. Pasiqë të ktheheshim në Gjakovë, vinin shumë njerëz, burra e gra me fate të njëjta të ndarjes së familjes, ta takonin gjyshen time dhe ta pyesnin për shëndetin e

familjarëve të saj. E kujtoj një rast tjetër, kur daja i nënës sime, pra vëllai i gjyshes sime, pas vite e vite pamundësie për t’u takuar me motrat, duke e parë veten që po moshohej, e kishte incizuar zërin e vet në një kasetë magnetofoni me kujtime të tij, me këngë (e kishte zërin shumë të bukur) e rrëfime të situatave të tij emocionale që lidheshin me Gjakovën, miqtë e kujtimet e tij të fëmijërisë, dhe u kishte dërguar motrave për kujtim. Gjyshja ime e dëgjonte pothuajse çdo ditë zërin e tij në manjetofon. Unë ende i di këngët që i këndonte dhe zëri i tij më kumbon në vesh. Momente shumë të veçanta ishin rastet kur vinin të njohur të tij dhe të gjyshërve të mi, dhe ndonëse dhoma e madhe e mbushur plot, askush s’pipëtinte e dëgjohej vetëm zëri i dajës nga Kukësi që i përshëndeste me zërin e tij

“Motrat, miqtë dhe të gjithë dashamirët në Gjakovën time”, siç thoshte ai. Momentet e mallëngjimit në këtë rast ishin të papërshkrueshme. Lotët e mallit ishin gjithmonë të pranishëm në këto takime. “Na ka djegë malli për Shqipninë”, është shprehje që e kam dëgjuar shumë shpesh nga njerëzit që kishin pasë këtë fat.

Rrëfime për fatet e këtilla të rënda që i ka shkaktuar historia politike, shqiptarët kanë me qindra e mijëra. Secili njeri me fatin e vet është rrëfim në vete, secila familje është histori në vete. Kufiri politik që i ndau shqiptarët për afër katër dekada prodhoi historinë e dhembshme të kombit të ndarë shqiptar, dhe bëri që shqiptarët duke qenë i njëjti popull të jetojnë nën dy pushtete të ndryshme politike dhe prandaj sot për çështjen e njëjtë siç është çështja e njësisë kombëtare, të rezonojnë në mënyra të ndryshme, herë edhe kundërshtuese. Padyshim që këtë kundërshti e prodhoi historia e veçuar, e prodhoi jetesa e ndarë e kombit, e cila i bëri vend idesë së veçimit, ndarjes. E sot kur e shoh se lidhja e shqiptarëve po bëhet realitet, se në Tiranë do të mund të shkojmë dhe të kthehemi brenda ditës, e ndjej se shprehja e atëhershme e gjyshes sime, “Kukësi është pas atij mali, por është e ndaluar të shkohet atje” tani do t’i mbetet historisë dhe studiuesve e do të shënojë vetëm të kaluarën famëkeqe të shqiptarëve. Rruga Durrës-Kukës duke i dhënë mundësi kontakteve, lëvizjes së lirë dhe e komoditetit të kësaj lëvizjeje brenda hapësirës shqiptare, duke i dhënë mundësi njohjes fizike të zonave më të skajshme në Kosovë dhe në Shqipëri, do t’i japë mundësi njohjes më të thellë të mentaliteteve regjionale e lokale, dhe kjo do të rezultojë me pranimin e veçantive të njëri tjetrit, të shqiptarit të Kosovës dhe të shqiptarit të Shqipërisë. Do të rezultojë në idenë se shqiptari është shqiptar kudo që të jetojë. Mundësia e kontakteve do të çojë në rrafshimin e dallimeve dhe në forcimin e idesë së njejtësisë kombëtare. Kjo është vetëm çështje kohe. Fatmirësisht që pengesa të tjera më nuk kemi dhe nuk do kemi më as edhe emocione të trishta që prodhojnë ndarjet e dhunshme.

LONDON APRIL 2009

NGA ALBIN KURTI

ë skenën politike kosovare vazhdojnë kalimet nga njëra parti te tjetra. Këto kalime janë kalime figurash publike, por edhe kalime anëtarësh nga degët e nëndegët partiake. Kalimet e llojit të parë i kuptojmë nga konferencat për media, që inaugurojnë kuadrin e ri në parti, ndërsa kalimet e llojit të dytë i kuptojmë sërish nga mediat që raportojnë për numra librezash të reja. Secila parti përpiqet të na e mbjellë përshtypjen se është e fuqishme dhe se po forcohet. Sigurisht, duke qenë të vetëdijshme se pikërisht përshtypja jonë do të mund t‘i bënte njëmend të tilla. Mirëpo, të fuqishme për çka? Ku aktualizohet fuqia e tyre eventuale? Në votat që do t‘i marrin në zgjedhjet e ardhshme, natyrisht. Jo në bashkimin e Mitrovicës ose në hapjen e fabrikave që do të punësonin mijëra vetë. Fuqia që ata duan ta rrezatojnë është fuqi mbi ne, qytetarët e Kosovës - fuqi e marrjes së votës sonë dhe jo e të qenit në mbrojtje të të drejtave tona e në shërbim të plotësimit të nevojave tona.

KUR DO TA NDERROSH PARTINE? Problemi themelor në Kosovë nuk është se cila parti po lobon më shumë jashtë vendit për njohjet e pavarësisë, por fakti që edhe brenda vendit tonë të pavarur duhet lobuar te vendimmarrësit e vërtetë, e që janë të huajt. Demokracia në Kosovë është paradhomë. Aty presin politikanët e zgjedhur që të lobojnë te ndërkombëtarët. ‘Lobby‘ në anglisht do të thotë paradhomë ose korridor. Këta s‘hyjnë dot në dhomat kur aty merren vendimet, por vetëm presin korridoreve si pacientë. Politika kosovare nuk lobon vetëm jashtë vendit, por edhe brenda vendit. Jashtë vendit politikanët lobojnë për njohjet e Kosovës, porse brenda lobojnë për njohjen e vetvetes nga qeveritarët e vërtetë ndërkombëtarë.

Kalimet e anëtarëve dhe kuadrove nga partia në parti janë trajtuar kryesisht nga prizmi i motiveve që mund të kenë pasur ata. Pa dyshim që është mirë të identifikohen arsyet e personit që porsa e ndërroi partinë, dhe asisoj të provojmë që të mësojmë mandej diçka më shumë për partinë, ku ai aderoi, dhe për partinë që porsa u braktis prej tij. Analistët, përgjithësisht, kanë konkluduar që kalimet nga kjo parti te ajo tjetra janë bërë për motive personale të kaluesve, thuajse ata që mbetën nëpër partitë e tyre të vjetra na paskan motive krejtësisht tjera. Mirëpo, diçka më e thellë se kaq besoj të jetë më e rëndësishme. Më parë sesa dilemat për motivet e një apo disa personave që e ndërrojnë partinë, pyetja e duhur që duhet ngritur është se çka i bën të mundura kalimet e tilla? Pra, cila është ajo rrethanë, cilat janë ato kushte që e bëjnë kaq të lehtë ndërrimin e partisë? Sepse, të gjithë jemi dëshmitarë, që kur zyrtarë të lartë partish shkojnë nga një parti te tjetra, kemi veçse tronditje mediale, por jo edhe tronditje partiake. Trajtimi që u është bërë këtyre transferimeve zakonisht ka pasur më shumë efekt maskues, sesa demaskues, anipse ky mund të mos ketë qenë fare qëllimi i trajtuesve. Shumica e analizave që kanë shtjelluar kalimin nga njëra parti te tjera kanë rënë në grackën e dallimeve artificiale ndërmjet partive që vetë ato duan t‘i projek-

tojnë. Trajtimi që niste me motivet individuale të mundshme për ndërrimin e partisë ka përfunduar në potencimin e dallimeve ndërmjet partive. Trajtimi që do të niste me vetë partitë menjëherë do të konstatonte që, për dallim nga dallimet e tyre, e përbashkëta e partive kryesore është marramendëse: që të gjitha ato janë dakord me decentralizimin, privatizimin, ICO-në, EULEXin, shuarjen e TMK-së, integrimet në BE dhe NATO, mosbashkimin me

Shqipërinë, largimin e UNMIK-ut vetvetiu etj., etj. Është pikërisht e përbashkëta e partive më të mëdha politike në Kosovë ajo që, si një mal gjigant përbën shtratin e lehtësisë së kalimit nga një parti te tjetra, pa kurrfarë sikleti. Duke qenë aq të ngjashme, ato kanë ura të shumta kalimi ndërmjet veti. Duke qenë kaq të ngjashme, ndërrimi i partisë nuk i ndryshon ato. Kur

kësaj i shtojmë edhe historinë e tyre të promiskuitetit (fillimisht ishin të treja bashkë në koalicion dhe që prej atëherë dy nga dy: LDK-AAK dhe PDKLDK), pohimet e llojit ‘shkova në partinë tjetër, sepse aty ku isha s‘mund të bëja ndryshime‘ dalin qesharake. Nuk munda të kontribuoj për Kosovën në filan parti, realisht, e ka kuptimin se Kosova nuk po mund të kontribuonte më për politikanin në fjalë në atë parti.

Dallimet ndërmjet partive në Kosovë janë dallime të imazhit të tyre statik, të imazhit që është përshtypje kumulative për njerëzit e kryetarit, të imazhit pjesë themelore e të cilit është fytyra e buzëqeshur e kryetarit të partisë. Edhe analizat që u bëhen janë të inkorporueshme. Të jenë më transparentë, më aktivë, më të përgjegjshëm. Ose, thuhet që ata para këtyre kanë vjedhur më shumë a më pak, kanë rrejtur më shumë a më pak, varësisht se cilit tabor i takon analisti. Sidoqoftë, është e qartë që nuk bëhet fjalë për dallime thelbësore, për dallime në qëndrime ideologjike apo në projekte politike. Madje, ideologjia e partive politike e kërkon njëlloj konsistence dhe njëlloj vetëdije diferencuese, ndërkaq këta janë qysh e lyp puna ashtu siç u thonë, ashtu bëjnë, sepse, ashtu u kanë thënë. E përmbushin ideologjinë e padronëve, jo për shkak të asaj ideologjie, por për shkak të padronëve. Dhe, objektivisht, ai që e ka sovranitetin e ka me tamam ideologjinë dhe projektin politik sepse e ka mundësinë dhe garancinë për zbatimin e tyre: pushtetin e vërtetë. Gjithsesi, është ky Pieter Feith-i, por edhe Tina Kaidanow e ca të tjerë andejpari. Prandaj, problemi themelor në Kosovë nuk është se cila parti po lobon më shumë jashtë vendit për njohjet e pavarësisë, por fakti që edhe brenda vendit tonë të pavarur duhet lobuar te vendimmarrësit e vërtetë, e që janë të huajt. Demokracia në Kosovë është paradhomë. Aty presin politikanët e zgjedhur që të lobojnë te ndërkombëtarët. ‘Lobby‘ në anglisht do të thotë paradhomë ose korridor. Këta s‘hyjnë dot në dhomat kur aty merren vendimet, por vetëm presin korridoreve si pacientë. Politika kosovare nuk lobon vetëm jashtë vendit, por edhe brenda vendit. Jashtë vendit politikanët lobojnë për njohjet e Kosovës, porse brenda lobojnë për njohjen e vetvetes nga qeveritarët e vërtetë ndërkombëtarë. Në këtë situatë, barrikadimi në një parti të caktuar politike nuk është fare politik. Më e çuditshme është pse politikanët kosovarë nuk i ndërrojnë më shumë partitë, sesa pse

LONDON JUNE 2009

Ndue Ukaj

1. ombi shqiptar tanimë jeton i lirë. Ai ka sendërtuar një pjesë të objektivave politikë, mirëpo është thellësisht i zhytur në një krizë të brendshme, krizë kjo që për shënjues ka degradimin e vlerave, apo një krizë vlerash që përcillet në gjitha aspektet e jetës kombëtare. Kjo krizë ka prekur gjitha segmentet e rëndësishme kombëtare dhe për pasojë ka krijuar një gjendje të rënd, në të cilën ndjehet ankthshëm nevoja e rindërtimit shpirtëror të kombit shqiptar. Tronditjet e shumta që kemi përjetuar këto dy dekada të fundit si komb na kanë sjell para një gjendje faktike, në të cilën mungojnë dilemat morale dhe përsiatjet intelektuale për fenomenet që përjetojmë. 2. Shoqëria shqiptare nëpër shekuj e dekada ka përjetuar vetëm tmerre, mungesa të shumta e mbi të gjitha mungesë lirie. Ajo, në asnjë fazë nuk ka përjetuar lirinë e mirëfilltë, si premisë esenciale për formësime normale e të shëndosha. Mbase, ajo duke u rritur e formësuar në rrethana të jashtëzakonshme, të çrregullta, jo normale, tanimë kur gjendet para një etape të re, ka brenda vetës kriza e probleme të shumëfishta, të cilat e pengojnë për t’u adaptuar dhe këndej pari pranuar normat dhe vlerat demokratike e standardet e pranuara si të mirëqena ndërkombëtarisht. Ajo nuk ka përjetuar lirinë, ajo nuk është formësuar në liri, përkundrazi, ajo është formësuar nën diktat e dhunë, nën reprezalje e mungesë lirie. Mungesa e lirisë, si komponentë themelore për edukim e formësim normal të një shoqërie/kombi, ka bërë që shoqëria shqiptare e kudo ndodhur gjeografikisht, të ketë mungesa të shumta, të cilat vërehen në shumë pore të jetës. Dhe një ndër esencialet është mosaftësia për të ndërtuar sistem stabil të vlerave. 3. Ka pas një besim të tepruar se kapitulli i vuajtjeve dhe klithmave shqiptare do të merr fund në këtë mileniumin e ri, në të cilin shqiptarët në tërësi kanë hyrë me ndryshme pozitive. Zaten, përkundër ndryshimeve të dukshme, gjendja reale në hapësirat shqiptare është e rënd, me halle të shumëfishta dhe shpresa të pakta. Kosova akoma vazhdon të përpëlitet në rrugën e saj drejt konsolidimit si shtet, me një mal problemesh përpara dhe me mundësi të pakta. Pjesët tjera shqiptare, përkundër ndryshimeve pozitive, ndodhen në pozita aspak të dëshiruara. Ndërkohë që Shqipëria, vendi amë, po shënjon me një përkushtim të thellë, përpjekjet e fundit për të përfunduar kapitullin e dhimbshëm të tranzicionit afro dy dekadash, por, prapëseprapë gjendet para sfidave të shumëfishta. Ajo vazh-

Rindërtimi shpirtëror i shqiptarëve

don të vuaj pasojat e së shkuarës moniste dhe endet mes kësaj së shkuare dhe të ardhmes, pa mundur të përmbyll lehtësisht kapitullin e stërzgjatur dhe të dhimbshëm të tranzicionit politikë, ekonomik e kulturor.

të gjitha që të mund të evidencohen pengesat e së tashmes, duhet identifikuar gjitha plagët dhe pastaj ato duhet ekzaminuar, analizuar thuktë për të krijuar mundësi që këto sfida të tejkalohen. Kjo domethënë se duhet të

4. Po të analizojmë përgjithësisht pozicionin e kombit shqiptar sot, mund të konstatojmë se para tij ende gjenden sfida të rënda. Dhe nga kuptimi e tejkalimi racional i këtyre sfidave, varet shumë e tashmja, mbi të gjitha e ardhmja. Përkundër faktit se kombi shqiptar përjeton një liri të përgjithshme, shqiptarët kanë një të tashme të paqartë, të zymtë, të rënd, madje për shumicën, të pashpresë. Së këndejmi, sot, shtrohen shumë pyetje e kërkohen shumë përgjigje të mençura, të cilat do të ndihmonin për të tejkaluar këtë gjendje dhe për të transformuar atë drejt një të ardhme më të ndritur e më prosperuese. Ka një pajtueshmëri të plotë në debatet e shumta mediatike e intelektuale se e tashmja është e zymtë, përkundër zhvillimeve të prekshme pozitive. Mirëpo, gjithashtu ekziston një shpresë dhe bindje se e ardhmja është në anën e kombit shqiptar. Prandaj është koha dhe momenti që këtë rast duhet fituar. Dhe ky rast fitohet vetëm duke vënë në funksion vlerat e shëndosha dhe duke etabluar një sistem vlerash të dëshmuara. Andaj që të tejkalohet kjo, mbi

prekim pikërisht plagën a plagët kryesore që ka sot shoqëria jonë, e të cilat kanë qenë dhe janë pengesa për të ecur më shpejt përpara. Në traditën e shkrimit shqip ka pasur shumë dijetar të periudhave të ndryshme që kanë identifikuar një korpus plagësh kombëtare, që shpeshherë janë konceptuar tek politika, ndarjet, feja, historia, etj. Gjitha këto kanë prodhuar një gjendje kaotike, në të cilën ka munguar dhe mungon një sistem i kategorizuar i vlerave dhe një vullnet për të punuar tok në rrugët e konsolidimit dhe sforcimit të substancës së kombit. Politikës shqiptare gjithmonë i kanë munguar vlerat e mirëfillta dhe njerëzit e duhur për të punuar në drejtim të mirave të përbashkëta. Pikërisht kjo ka bërë që politika shqiptare kudo, të jetë më e përçarë se normalisht, asnjëherë mos të ketë aftësi të përbashkohet si një trup i përbashkët në sendërtimin e objektivave kombëtare. Për të ndodhur në ndonjë moment unifikim, kjo zakonisht është dashur të bëhet me një trysni ndërkombëtare. Dhe pikërisht ky sindrom ka prodhuar aq shumë ndarje mes shqiptarëve, saqë sot është e vështirë të bisedohet për një politikë të

mirëfilltë demokratike shqiptare dhe shtetëndërtuese. Po në këtë sens, kuptohen edhe klithmat e shumë dijetarëve shqiptar ndër shekuj që bënin apel për unitet, në jetësimin dhe promovimin e idealeve dhe vlerave të përbashkëta. Në këtë kontekst, Atë Anton Harapi thoshte se një komb i përçarë është i humbur. E gjitha kjo krizë ka një emërues, krizën morale. Charles de Montesquieu shkruante se: ”Një shtet më shumë shkatërrohet nga humbja e moralit të qytetarëve se sa nga shkatërrimi ekonomik”. Është moment që të kuptohet drejt kjo referencë dhe të funksionalizohet brenda intiligjencisë shqiptare, që kjo e fundit të mos jetë soditëse, por kreative. 5. Një tjetër problematik e theksuar e jetës shqiptare është çështja e mosgatishmërisë për të ndarë të mirën nga e keqja, vlerën nga antivlera. Këto dy probleme thelbore kanë prodhuar politikë oportuniste, egoizëm banal dhe korrupsion legal në gjitha instancat kombëtare. Kësisoj është penguar gjykimi kritikë dhe vlerësimet reale. Dhe për pasojë ka dominuar dhe dominon një opurtunizëm e paparë. Kjo traditë shkatërrimtare asnjëherë nuk ka arrit të shndërrohet në kulturë të bashkëpunimit. Kësisoj, prodhimi i së mirës dhe përcaktimi i së vërtetës, ka munguar dhe po mungon çdo herë tek ne. Ndërkaq në tranzicionin shqiptar, këto dukuri sabotuese kanë ngritur kokë edhe më shumë. Së këndejmi brenda jetës shqiptar është legjitimuar një formë primitive e të ushtruarit të pushtetit, e kulturës, ekonomisë, etj. Dhe këndej pari tiparet themelore të kësaj krize kanë legjitimuar një shpirt korruptues, një prirje mburrvecërie e vëtëlavdrërimi ekstrem. Përveç këtyre, një problem shumë kompleks shqiptar mbetet mosaftësia për të ndërtuar një sistemi vlerash të mirëfillta. Kjo mosaftësi a mosgatishmëri ka legjitimuar një politikë mediokre, një elitë që nuk është e aftë dhe e gatshme të ndërmarr iniciativa dhe të jep alternativa, me një fjalë një intiligjenci oportuniste dhe soditëse. Kjo formë ka instaluar një politikë oportuniste, shërbyese, që bënë jetë nën trysnitë e ndryshme që i vijnë nga faktor të jashtëm e të brendshëm. Kjo për faktin se sistemi demokratik është

ndërtuar dhe po ndërtohet mbi interesa parciale, sikundër janë lidhjet klanore, fisnore, fetare, politike. Ne vuajmë pasojat e një mungese të sistemit të konsoliduar e hierarkizëm vlerash. Prandaj sot kemi një çiherarkizim të tmerrshëm vlerash. Në mungesë të kësaj, kemi antipodin e vlerave, pseudovlerat, të cilat kanë ngulfat jetën tonë në çdo aspekt. Brenda kombit shqiptar kemi një përmbysje vlerash dhe kultura, ky domen shumë i rëndësishëm nacional është degraduar si është më keq. Kultura është shndërruar në një konglomerat të pafundmë, ku aleancat primitive funksionojnë shumë mirë dhe ku si antipod kemi një sorrogatllëk vlerash të çoroditura. Sorrogatëlleku i vlerave është pikërisht kjo aleancë jo parimore dhe aspak e shëndoshë, që ka zëvendësuar sistemin e vlerave reale dhe ka stopuar kyçjen e njerëzve të duhur në punë të rëndësishme të kombit. 6. Gjendja gjithandej hapësirave shqiptare nuk le shumë për t’u ngazëllyer. Në të vërtet ajo është e rënd, edhe pse kombi shqiptar në përgjithësi mund të thuhet se është liruar nga të këqijat sistematike, nga regjimet, diktaturat, pushtimet, mungesa e lirisë. Por, edhe pas kaq viteve tranzicionesh të stërpërfolura, shumëçka ka mbetur pezull. Kultura dhe aspektet shpirtërore janë të degraduara, për të mos thënë shumë dimensione kulturore i janë nënshtruar një represioni të çoroditur në emër të pseudovlerave dhe një sorogatëlleku vlerash. Ky model kulture e politike ka ngulfatur jetën e mirëfilltë nacionale. Bisedohet shumë për deformime politike, për deformime ekonomike, për çorientime shoqërore e ideologjike, por më pak ose fare pak për deformime shpirtërore, ky lloj i deformimeve që ka pasoja të paparashikuara për një komb. Ndaj këtij fenomeni reflektohet me ngathësi, nuk debatohet, duke mos kuptuar se pikërisht ky soj deformimi është më i vështiri më degjeneruese, ngase të këqijat, i shndërron në të mira, në kode të sjelljes dhe të komunikimit. Është moment i duhur për të akumuluar gjitha potencialet kombëtare në rrugën e rikthimit në mesin e kombeve të civilizuara perëndimore. Në këtë rrugë përmes rindërtimit shpirtëror duhet të plotësojmë boshllëqet historike dhe aktuale.

LONDON JUNE 2009

Në ç'nivel është gjuha shqipe sot? G

Nga Gjovalin Shkurtaj

juha shqipe pasqyron zhvillimin historik të derisotëm të shoqërisë shqiptare dhe, natyrisht, më së pari vjen pohimi se ka pasur përparim dhe ecuri të atilla që na gëzojnë. Sot shqiptarët kanë gjuhën e vet të njëjtë e të përbashkët të mbarë kombit, gjuhën letrare të njësuar ose standarde.Shqipja është gjuhë e shtetit, e institucioneve shtetërore dhe e mjeteve të komunikimit masiv në Republikën e Shqipërisë dhe në hapësirat e tjera etnike e kombëtare shqiptare.Gjuha shqipe përdoret në ballë të gjerë edhe në Republikën e Kosovës dhe atje, gjithashtu, ka institucione shkencore dhe universitete që tregojnë kujdes të mirë për gjuhën njohjen dhe zbatimin e standardit gjuhësor. Megjithatë, nuk mund ta fshehim se ka rënë disiplina gjuhësore e shtetit dhe kjo duket edhe në praktikën shkrimore e botuese.Ka shumë fjalë të huaja të panevojshme, ka gabime të shumta drejtshkrimore të pafalshme në shtyp, në botime dhe deri në librat e shkollave. Edhe gjuha e botimeve dhe e ligjeratave universitare ka pasur rënie të palejueshme të kujdesit për normën standarde. Ka gabime të panumërta e të pafalshme deri në burokracinë universitare: në regjistrat, amzat, diplomat, dëshmitë etj. dhe deri në dokumenetet zyrtare të dhënies së gradave e titujve më të lartë. P.sh, prof. dhe dr., shumëkush i shkruan me të madhe, ndërsa ato, kur nuk janë në fillim të rreshtit, duhet të shkruhen me shkronjë të vogël. Rrugët e sheshet janë me mbishkrime të shkruara keq e me gabime trashanike. Ka pasur edhe rënie të nivelit të kulturës së gjuhës në tubimet e kuvendet publike. Gojështhurja ka marrë përmasa të palejueshme.Po të ishte gjallë i ndjeri atë Anton Harapi, me siguri, do të thoshte “na mbuloi hordhëku”; por, më tepër do të brengosej sovrani i letrave shqipe, Faik bej Konica, i cili, qysh në kohën e vet, fshikullonte “analfabetët me diplomë”. Gjuha shqipe është palca e kombit shqiptar. Kush ruan gjuhën e vet u bën nder atdheut dhe breznive të njerëzve të ditur, që kemi për detyrë t’i formojmë në universitetet tona. I vetmi standard, të cilin na e ka njohur dhe na e vlerëson gjithë Evropa e bota është gjuha shqipe e njësuar, shqipja standarde sikundër po e themi kohëve të fundit apo, edhe më mirë, siç e thoshin Rilindasit: gjuha shqipe e përbashkme.

Kush ruan gjuhën e vet, ruan çelësin e daljes në hapësirat e pafundme të dijes. Së mbrami, sikundër e thonë arbëreshët e Italisë: “Të gjithë lumenjtë rrjedhshin, por përroi ynë mos shteroftë!”. 2. Sa e dëmtojnë zhargonet e përdorura nga të rinjtë vend e pavend atë? Universitetet, qysh kur janë krijuar e deri në ditët tona, kurdoherë kanë qenë të hapura edhe për prurjet ditunore nga bota, për hir të të cilave, sigurisht, gjithmonë kanë ardhur e do të vijojnë të vijnë edhe fjalë, terma e mënyra të thëni tipike për botën universitare, për leksematikën e profesoratit dhe madje, deri për “zhargonin” e profesoratit dhe të studentëve.Pra,zhargonet janë pjesë e ligjërimit të përditshëm, jozyrtar, kryesisht në mjedise e rrethe miqësore tëngushta.Ato kalojnë me zhvillimin e pjekurinë e të rinjve, ashtu si sëmundjet e moshës së re, si fruthi a kolla e mirë. Nuk shoh ndonjë rrezik të shqipes nga zhargoni i të rinjve. Rrezik e problem jo të vogël përbëjnë disa mënyra të thëni të panatyrshme dhe të panevojshme,që po shtohen si sëmundje ngjitëse në ligjërimin e mediave, si p.sh. mëngjesin e së hënës, mbrëmjen e së shtunës, mesditën e së dielës etj. (në vend të formës së rregullt e për së mbari, përkat: të hënë në mëngjes, të shtunën në darkë ose në mbrëmje, të diel në mesditë etj.). 3. Po literatura që kanë në përdorim studentët në c'nivel është nga ana e rregullave dhe normave gjuhësore? Gati të gjithë jemi kapluar nga dëshira për t’u dukur si të huaj, për të shkruar e folur sipas etnografisë së komunikimit “modern”,qoftë edhe kur kjo bie në kundërshtim me rregullat e mirënjohura të shqipes.Nuk kam pasur e nuk kam ndonjë kundërshtim me atë politikë, sepse, në thelbin e vet, ideja që shqiptarët të dinë sa më mirë anglishten dhe gjuhët e huaja të Evropës është e mirë, porse mendoj se

do të ishte mirë që të dinin edhe gjuhët e fqinjëve, me të cilat realisht sot hanë bukë më shumë se një milion shqiptarë, në Greqi e në Itali, po edhe shumëkund tjetër në vendet e Evropës Perëndimore. Gjithashtu nuk mund të mos e them sot, sikundër nuk kam mënuar ta theksoj edhe disa herë të tjera: nuk më ka pëlqyer (dhe deri sa të marr frymë do të vijoj ta pohoj) se, ndërkaq, nuk i është dhënë kujdesi e vlerësimi që meriton gjuhës shqipe. Disa nga emërtimet e reja për të jetësuar shndërrimet e prirjen drejt modernizimit të studimeve universitare kanë sjellë edhe shumë terma të huaj të panevojshëm, shumë slogane e mënyra të thëni të huaja ose të kalkuara keq prej anglishtes, të papërshtatshme për natyrën e morfosintaksës së shqipes. Kështu, dega u bë department, jetëshkrimi u bë cv dhe curriculum vitae, që, përveç të tjerash, si latinizëm ka edhe dy vështirësi shqiptimore problematike për shqipen: a)ae e lat. duhet të shqiptohet me e të gjatë, si rosae, puelae etj.dhe këtë shumica nuk e di dhe e lexon ashtu si shkruhet; b)theksimi në rrokjen e dytë (mbi i-në: curriculum) apo në rrokjen e fundit (mbi u-në: curriculum). Po ashtu bachelor, që, në mos tjetër, duhej të ishte shkruar e thënë ashtu si thuhej para Çlirimit, pra bakolaureat ose gjysmëlaure. Edhe master, që me aq “gëzim” e kemi përqafuar si term i gradimit “modern”, nuk është tjetër veçse mjeshtër e shqipes, prej po të njëjtës rrënje latine: master. Në shumë prej librave shkollorë, si dhe në botime të tjera, po shtohen fjalt` e

termat e huaj q` mund t` thuheshin edhe shqip, si kurrikula, sistemi kurrikular, skema klluster, informacioni selektiv, komponenetet, diversifikimi rajonal,vlerësimi internal dhe eksternal, komuniteti, fasilitetet, karta e studentit, inseroj, mobiliteti interuniversitar, kontemporane, uniforme, eksperiencë, frustracion, dominuese, post-adoloshente, autonomi financiare, support e suportim, fokusoj, komuniteti akademik, sistemi competitive, dilemë etj. Nuk po kërkojmë qëndrime pastruese të skajshme, nuk po flasim për “purizëm” gjuhësor, nuk pot themi të shkruajmë dhemasë a dhematje për gjeometri, as dheshkronjë për gjeografi, natyrisht as gjithëmësime për universitet, sikundër patën ideur e ëndërruar Rilindasit e mëdhenj, por, së paku një qëndrim normal gjuhëruajtës e gjuhëmbrojtës universitetet duhet ta kenë si detyrë të përhershme. Pedagogët, jo vetëm ata që merren me gjuhësi e filologji, por të gjithë sa jemi, të cilësdo degë a disiplinë shkencore, ruajtjen dhe mbrojtjen e gjuhës shqipe duhet ta kemi njësoj detyrë e peng nderi. 4. C'mendim keni per literaturën me gabime ortografike (nuk flas per 2-3 gabime,por per atobotime që janë të mbushura me gabime ortografike, sintaksore dhe kuptimore)?

Ka shumë gabime e thyerje të palejueshme të normës drejtshkrimore në botimet universitare, në tekstet dhe doracakët e ndryshëm, ka shumë libra të përkthyer ndonjëherë me ngut dhe me mungesa të pafalshme, aq sa, ndokush, me të drejtë i ka ironizuar me cilësimin ad hoc “përckthime”. Bëhen shumë veprimtari shkencore e studimore, botohen edhe materialet përkatëse të tyre. Për fat të keq, shumica e tyre nuk shpëtojnë nga gabimet, ndonjëherë edhe të rënda, gabime drejtshkrimore e sintaksore si

dhe me leksik të papërpunuar e të pakrehur. Po bëhet si “modë” të shkruarit me shkronjë të madhe të vargjeve të gjata të fjalëve, që nuk përbjnë një emërtim të përveçëm dhe, si të tilla, nuk ka pse të shkruhen me shkronjë të madhe. Ndërkaq, nuk mund të mos e vëmë re se, tashmë, ka edhe një kategori pedagogësh, kryesisht të rinj, por jo vetëm, që, duke qenë nën trysninë dhe modelin e gjuhëve të huaja, posaçërisht të anglishtes, kanë filluar të mos e ndiejnë (ose ta ndiejnë gjithmonë e më pak) se shqip duhet p.sh. Tiranë, 2009 (dhe jo Tirana 2009), vizita e Bush-it (dhe jo vizita e Bush), njësoj siç thuhet normalisht: vizita e Berishës (dhe jo vizita e Berisha), vizita e Thaçit (dhe jo vizita e Thaçi). Në fushën e drejtshqiptimit, natyrisht, përveç shqiptimit e leximit në mënyrë gati analfabete, ndeshim edhe prirje të dëmshme, që, ndoshta, po të veprojmë me ngut e forcë, mund t’ua presim turrin. Nga më të shëmtuarat, por edhe nga më të mundshmet për t’u përgjithësuar, është prirja veskeqe për të shqiptuar shkronjat e alfabetit të shqipes sipas mënyrës së gjuhëve të huaja, sidomos duke imituar spellingun e anglishtes dhe të italishtes. Ka një jetë që shqiptarët ishin mësuar të thoshin FBI-ja, njësoj si KKB-ja, OKB-ja, SMT-ja etj., mirëpo folëset dhe folësit e disa prej mediave të sotme elektronike (radio, televizione dhe reklama) kanë filluar t’i “modernizojnë” këto shqiptime dhe, shpesh e më shpesh, po dëgjojmë të shqiptohen: eFBiaI, XhiDiPi, BiBiSi dhe, sidomos, e urryera CiVi. Prirja për ta shqiptuar u-në e huazimeve si në angloamerikanishten.

Gjithmonë e më dendur në vend të klub në radiotelevizionet tona, po edhe përtej tyre, pra edhe në mjediset universitare, ka bulëzuar prirja për ta shqiptuar jo sipas traditës shqiptare, por sipas anglishtes dhe kemi: kllëb (p.sh. vodafon kllëb) dhe një farë radioje që shqip do të ishte Klubi FM na e “servirin” të modernizuar në Kllëb eFeM. Po të vazhdojë kjo “stuhi” anglofile, nuk do të jetë e largët dita kur, edhe Klubin e Selanikut do të na duhet ta shqiptojmë të “modernizuar” në Kllëbi i Selanikut, ndërsa për fjalën Republikë e republikan, me siguri, duke ecur pas shqiptimit te PUB > Pab, do t’u duhet shqiptarëve të thonë edhe Repablika, Partia Repablikane etj. dhe, pa dyshim, edhe mobajllizim e mobajllizohem.

PAINT AND LADDERS

* Builder / decorator * Plasterer * Patios * Tiling * Bathrooms * Driveways NO JOB TOO BIG * Extensions * Roofing OR SMALL WE CAN FIX IT * Loft Conversions

Certifikatë gazi Certifikatë elektriku NIC ENG Design & planning

Call G.Marko 02088841712 07932554054

P B S

Plumbing & Building Services Ltd 136 Falkland Road London N8 0NP Tel: 02088092092 & 02083476451

MOB: 07833991824 & 07949596854

E-mail: plumbing_building@hotmail.com All plumbing and central heating All domestic gas work All kind of servicing on gas plumbing All gas and plumbing appliances installations Bathroom installation and fitting Tiling Landlord safety check and certificates from £75,00And interior work

LONDON JUNE 2009

>>> vijon nga faqe 3

Është e pamundur që në çdo përvjetor të mos kthehesh në zanafillën e projektit që ideuam së bashku me miqtë dhe bashkëpunëtorët. Mjaftoi motivi i fuqishëm dhe kurajo e jashtëzakonshme që 5 vite më parë të ndërmerrnin vendimin për hapjen e një mediumi shqiptar në Mbretërinë e Bashkuar. Shumëdimensionaliteti i misionit që pati dhe ka kjo gazetë, u implementua gjatë këtyre pesë viteve duke arritur në një stad, ku besojmë që kemi bërë më të mirën e mundshme për të përmbushur synimin e të qënurit zë i shqiptarëve në Mbretërinë e Bashkuar. Kurrsesi ky mision nuk mund të quhet i plotësuar nëse anashkalojmë iniciativat dhe projektet që ka ndërmarrë “The Albanian” gjatë këtyre pesë viteve, të cilat nuk do t’i përmendim për arsye se mërgimtarët e këtushëm kanë qenë pjesëmarrës dhe përfitues të drejtpërdrejtë të tyre. Por do të ndaleshim vetëm në dy projektet afatshkurtëra; publikimi i AlbanianContacts (Albanian Yelloë Pages in the UK) dhe botimin e volumit të tretë të antologjisë së krijuesve shqiptarë në MB “Lërmëni pak Atdhe”.

Përvjetori

Me këtë rast në emër të “The Albanian” dëshirojmë të falënderojmë të gjithë ata bashkëmisionarë, gazetarë dhe bashkëpunëtorë që u bënë pjesë e misionit tonë. Dëshirojmë të falënderojmë gjithashtu të gjithë ata biznesmenë që e konsideruan “The Albanian” si partnere të suksesit të biznesit të tyre. Faleminderit! Misioni vazhdon.

Përvjetori

LONDON JUNE 2009

NGA AKIL KOCI

ompozitori i shquar Rauf Dhomi,me operat “Goca e Kaçanikut” dhe “Dasma Arbëreshe”,si dhe operën “Muzat e Kalasë” në dorëshkrim ose si thotë autori “Titull tavoline,në përfundim”,cilësohet si krijues i pare i operës në Kosovë i cili me këto dy vepra të inskenuara në skenën e teatrit të Operës të Tiranës “Goca e Kaçanikut”,në skenën e Operës të Prishtinës”Dasma Arbëreshe” implikojnë sublimin estetik dhe perceptimet artistike bazuar në sintetizimin metafizik me një semantikë gjithëpërfshirëse muzikore me një veçanti empirike dhe konsiderohet si njëri ndër kompozitorët më të mirë në tërë universin mbarë kombëtarë të kësaj gjinie i cili me një gjuhë të rrjedhshme të bazuar në perlat dhe frymën e muzikës shqiptare duke u bazuar mbi bazën e tabanit të folklorit tonë e që paraqesin veçori dalluese,me imazhe të qarta tingëllore të cilat shprehin tërë atë plotori karakteristike që perceptohen në sensibilitetin tingëllor artistik. Duke folur për krijimtarinë e tij operistike që është edhe temë e këtij shkrimi si dhe për të hy në thelbin e problemeve gjithëpërfshirëse artistike duhet të themi se krijimtaria e Dhomit është e madhe,e pasur dhe larmishme,ka kompozuar në të gjitha gjinitë e muzikës,me prirje të veçantë siç thamë edhe më parë për muzikën vokale-koralet e shumta dhe veprat skenike ku përveç operave që i përmendëm ka shkruar edhe muzikë për teatër dhe film . Pra siç thamë krijimtaria e tij është e madhe dhe e larmishme po fillojmë që nga veprat që kanë peshë më të madhe e që janë operat “Goca e Kaçanikut operë në dy akte dhe tri tablo,1971/72,”Dasma arbëreshe” operë në tri akte,1982/83,”E bukura More”,balet në tri akte 1984,”Muzat e Kalasë”,2004 (titull tavoline ,në përfundim), Pothuajse në të gjitha veprat e tija të para,që nga “Uvertura solemne” hasim në një melodikë të qartë,të bukur të ndërtuara në suazat e një ekuilibrimi të rregullt me një arkitekturë hijelehtë që përbëjnë konstruktin e bazuar në formën si shprehje e brendshme shpirtërore të kombinuara me shumë llojshmëri midis tyre si synime artistike. Në “Uverturën solemne”,pos ritmi,melodikes,harmonisë që paraqesin një realitet metafizik,kemi edhe një moment tejet të rëndësishëm shpersonalizimin e artit si vetëdije krijuese,sepse që nga kjo vepër sikur kompozitori përcaktohet për një gjuhë, stil,kredo të veçantë të dallueshëm nga të gjithë autorët të tjerë shqiptar si qasje artistike pluraliste si sistem i komunikimit artistik si ngjizje e një të shprehurit impulsiv që rrjedh nga imagjinata e tij e pasur si vlerësim relativ me plotë metafora dhe figura të shumta të estetikës muzikore si marrëdhënie reciproke që vjen nga natyra e artit në përgjithësi . Trajtimi i veprës në fjalë nga aspekti i kodeve muzikologjie është rrjedhojë e një mendimit të pasur muzikor të konstruktuara në një formë të qartë muzikore duke i qasur me plotë bindje se “Arti i vërtetë është mbi të gjitha art kombëtarë,është vetëdije kombëtare”,të cilës ky krijues i shquar i ndej besnik deri në fund të kësaj krijimtarie të bollshme. Edhe në veprat pianistike kemi pos figuracioneve të bukura edhe një procedim muzikor të qartë,një veçanti si interpretim i një kategorie të veçantë estetike dhe episte-

SI E VLERSOI KRITIKA MUZIKORE SHQIPTARE OPERËN E PARE KOSOVARE

mologjike. Me qenë se në një prej studimeve të ardhshme të veprave të tija do të ndalemi më gjerësisht, po e koncentrojmë vëmendjen tonë në vlerësimet për operën “Goca e Kaçanikut”,ku do të citojmë pjesë nga kritika shqiptare sepse këtë vepër e kanë trajtuar jo vetëm për kah përmbajtja, por edhe për kah praktika metodologjike muzikore shikuar jo vetëm nga aspektet e formës,rimtit,harmonisë por edhe nga thelbi i këndvështrimit estetik dhe thellësia e trajtimit të saj në kompleksitetin, por edhe në universalitetin e veprës së këtij krijuesi të njohur “Goca e Kaçanikut”,operë në dy pjesë dhe tri tablo. Për libretin e kësaj vepre do të them ca fjalë I shkruar nga Ajmone Dhomi dhe Jusuf Buxhovi,por është me rëndësi se ky duo si bosht për ta thurur këtë libreto mbi bazën e Novelës e Milto S.Gurrës kompozitori ndërton dhe ndryshon ecurit dramaturgjike dhe mbi bazën e këtyre ndryshimeve krijohet libreti fillimisht nga shkrimtari Jusuf Buxhovi dhe përfundimishtë nga pedagogja Ajmone Dhomi. Po ta analizojmë këtë novelë do të shohim se mban në veti vërtetësinë artistike që si bazë kryesore kishte ca karaktere tipike në rrethanat tipike të cilën autorët e libretit ditën mirë që ta shfrytëzojnë,sepse na paraqet periudhën 1905-1908 në vitet kur në vazhdën e Lidhjes Shqiptare të Prizreni që kishin synim luftën për liri dhe pavarësi . Ja se çka thotë Artisti i popullit Çesk Zadeja”Kjo vepër e frymëzuar nga ndjenjat e thella të popullit shqiptar për liri nga lufta shekullore e tij kundra pushtuesve osman,hynë në historinë e zhvillimit të kulturës muzikore kombëtare si opera e parë e autorëve vëllezër kosovarë,si vepër me dinjitet,e cila transmeton me realizëm ide të mëdha patriotiket cilat e kanë karakterizuar përherë popullin shqiptarë. Nga ana tjetër realizimi i kësaj opere të gëzon për rritjen e zhvillimit të mëtejshëm të artit muzikor kosovarë,rritjes së forcave krijuese,që po pasqyrojnë në gjini të mëdha,me realizim e theks kombëtar,tema të rëndësishme nga historia e popullit tonë” . Këtu poeti dhe libretist me fuqi të madhe artistike krijojnë një atmosferë të cilën kompozitori diti për mrekulli ta shfrytëzoj për mes muzikës së krijuar e për këtë kompozitori i shquar dhe Artisti i popullit Tish Daia kështu e vlerëson këtë vepër” E gjithë muzika e veprës është frymëzuar nga këngët dhe vallet e bukura popullore kosovare,të cilat siç duket kompozitori i njeh mirë” . Si gjithkund në çdo vepër letrare për të krijuar tensionin dramatik dhe përçarës paraqitet një person negativ siç është pasaniku Rus Bashi të cilit populli nuk i I beson dhe e presin armikun me pushkë në dorë. Të shohim se si e trajton kompozitori këtë metatekst të këtij libretos. Kompozitori ka atë fuqi krijuese,fal talentin urtësisë filozofike dhe dijës krijon momente dramatike jo për të krijuar përjetime artistike,por për ta shfaqur besimin,ndjenjën e popullit se po ju kanoset rreziku prandaj edhe organizohet. Uvertura të cilën kam pasur rast ta dëgjojë

kompozitori e paraqet atë si aparencë estetike me një melodi të bukur të harmonizuar dhe të ndërmjetësuar nga imagjinata e kompozitorit si ideal i bukurisë, sepse në tekstin po aq të bukur “O flad në pranverë,lule plot me erë, je e mirë përherë dhe na gëzofsh këtë derë ,shoqe më të dashur ty të kem sa të lumtur dhe bujare,sa të lumtur dhe bujare kemi moj Pafik bujare”.Pra,po ta analizojmë teksti me sytë e kritikut letrar nuk hasim në ndonjë strukturë të lartë artistike kompozicionale dhe gjuhësore që ngrihen në nivelin e metateorisë estetike,por kemi një Rauf Dhomit Goca e Kaçanikut vepër me faktor tjetër vendimtar që e bën theks kombëtar nga historia e popullit artistike e ajo është ligjërimi i tonë. Çesk Zadeja,Artist i popullit Kom- shoqeve të Pafikës ndaj dashurisë së saj të madhe shpirtërore të konpozitorin Rauf Dhomi e konsideroj si një templacionit dhe meditimit prannga figurat më të rëndësishme të muzikës daj ajo,pra vepra artistike bëhet vetvetiu e perceptueshme në një serioze shqiptare”.Zhani Ciko eksperiencë estetike e kjo e pushton artistin për të treguar mjeshtrin shumë herë fillon me përsëritjen e ca figurave duke na paralajmëruar rrezikun në fakt e hollë dhe të vijon duke e zhvilluar deri në ajo paraqet “një lloj prologu i dramës që do kulminacion jo me patetikë por prek tingujt të zhvillohet”thekson kritiku muzikor më të bukura të ndjesisë së tij dhe me këtë ai rrëfen temperamenti e tij individual krishqiptar Pandi Bello. Kemi kah fundi një strukturë tingëllore e jues duke na dhënë një pjesë të shkëlqyer cila sipas ligjshmërive estetike paraqet një muzikore. qetësim nga fundi i saj për të na sjell një Për pa kualitetin e kësaj opere ja se si shAllegro me një melodi të bukur plotë prehet kompozitori Kujtim Laro “Prej opzbukurimesh për të na përgatitur për një di- erës “Goca e Kaçanikut e deri te opera alog në mes të burrit dhe gruas që intona- “Dasma Arbëreshe”,kompozitori mbetet po tivisht paraqet një fuqi tingëllore magjepse ai,plot freski dhe i papërsëritshëm. I adopqë shikuesi kënaqet me atë bukuri si lindje tuar në skenën e një opere edhe një herë na e një krijimtarie artistike që përcakton artin vjen me emocione dhe surpriza të këndsi produkt krijues e që ska sec si mos të na shme.(Kujtim Laro,artist i merituar). “Kur ngërthnen edhe frymën krijuese,sepse sim dëgjon këtë operë të re,dëgjuesi bindet për thonë filozofet “Arti është e vërtet e një pikëse ideor artistik. Artisti i merituar kompozitori njeriut,dhe krijuesi e kërkon këtë të vërtetënkudo akjo fshihet”. ” Mjeshtria Tonin Harapi kështu shprehjet për këtë vepër”Kompozitori në vepër merret me një profesionale me të cilën e ka përgatitë veprën ndihet që në uverturën e operës,e temë të rëndësishme,siç është ajo e cila dallohet me një orkestracion të pastër pasqyrimit të luftës deri në liri e pavarësi të shqiptar,kundër pushtuesve dhe tingëllim të ngjeshur. Tema e kësaj popullit uverture i dëgjojmë në momente kyçe dhe osman,në vitet e para të këtij shekullit,para pavarësisë.Vlera tjetër e kësaj vepre është dramatike të veprës”Tonin Harapi. Teke fundit mjeshtrit nuk janë rregulla të se këtë linje të madhe e themelore e bën të vendosura,struktura të pa përcaktuara e këtu ecë paralel me botën shpirtërore të njerëzve dallojmë mjeshtrin e autorit i cili vesh të thjeshtë,me linjën e dashurisë të dy luftëkarakter ontologjik të karakterit hajdegerian tarëve të lirisë (Trimori dhe Pafika).Këto dy që si thotë buron nga eksperienca estetike linja, në vepër ecin së bashku dhe plotësojnë njëra tjetrën”. si forcë magjike. Kompozitori në këto pak minuta “Vepra e merr temën nga lufta e popullit në këtë duet interesant sikurse na bënë me tonë përbiri e pavarësi,kur në prag të perandije se arti shtron probleme dhe nxit dorisë otomane xhonturqit u përpoqën t i ide,mendime. Pra,pavarësisht nga ky kon- mbanin shqiptarët ende në robëri. Me stelacion që zotëron në skenë një atmosferë mendimin se “liria nuk dhurohet Ideja e e zymtë për çështjen e vendit dhe të bijës së veprës jepet me mendimin se liria nuk saj me gjithë atë arti i jep një kuptim të ri dhurohet,por fitohet me grykën e dhe arti në këtë rast muzika me fuqinë e saj pushkës”.(Pandi Bello). Kompozitori Gjon magjike sikur na jep shpresë për ngjarjen në vazhdim ku na paraqitët Pafika me arien e Simoni,artisti i merituar kështu shpresaj që fillon me një tekst “Trimat shqiptar i het“Karakteri patriotik e realist i veprës zë njeh sot bota mbarë që për liri nuk njeh fill qysh në orientimin tematik të autorëve. Mbret e as Sulltan “për të ardhur te trioja e Kur lexon emrin e Kaçanikut në titullin e vajzave me një melodi të bukur rustike. kësaj opere,spektatorit i shkon mendja tek Është parim i pakundërshtueshëm se arti ai vend zulmëmadh i Kosovës kreshnike që paraqet të vërtetën e bukur dhe këtë e hasim ashtu si çdo pëllëmbë e atdheut tonë në veri në Trion e vajzave –shoqet e Pafikës ku e në jug,ka hyrë në historinë përmes

luftimeve të ashpra e gjakut të valë shqiptarë të derdhur për liri e pavarësi kombëtare”. “Ngjarja zhvillohet në malet e Kaçanikut. Heroina kryesore e veprës,Pafika,është paraqitur këtu me tiparet karakteristike të gruas shqiptare,e pastër,bujare,e gjallë dhe trimëreshë” (Tish Daija,Artist i popullit). “ Kjo vepër e frymëzuar nga ndjenjat e thella të popullit shqiptar për liri e pavarësi e nga lufta shekullore e tij kundra pushtuesve osmanë e tradhtarëve,hyn në historinë e zhvillimit të kulturës muzikore kombëtare si operë e parë e autorëve vëllezër kosovarë,si vepër me dinjitet,e cila transmeton me realizëm ide të mëdha patriotike, të cilat e kanë karakterizuar përherë popullin shqiptarë” (Çesk Zadeja,Artist i popullit). Si e trajtojnë ketë vepër nga aspekti muzikor këta krijues të shquar. Vepra është mbështetur në intonacionet e muzikës popullore të cilat shkrihen në gjuhën e secilit. Përdorimi i melodiko-ritmik me intonacionet e muzikës popullore ka ndihmuar veprën për të paraqitur mjedise e situata të caktuare. Ajo është ndërtuar dhe trajtuar me principet e njohura dhe të vlerta të traditës më të mirë operistike. Aty mbisundon melodia e qartë dhe e rrjedhshme,gjë që i bën të besueshëm personazhet dhe komunikues”. Tonin Harapi. Kompozitori e ka konceptuar drejt dramaturgjinë muzikore të veprës gjatë tërë veprimit,procesit të zhvillimit të saj dhe na e ka dhënë frymëzimin,Të gjitha skenat janë të bukura,burojnë dhe zhvillohen nga njëra tjetra.Ariet dhe monologjet,recitativet apo koralet rrjedhin nga veprime konkrete skenike”.Çesk Zadeja. Muzika e frymëzuar e kompozitorit të talentuar kosovar Rauf Dhomit ndihmon fuqishëm dhe shkrihet rrjedhshëm me libretin” Tish Daija. T[ gjithë muzikën dhe libretin e operës e përshkon optimizmi revolucionar.Karakteri epiko-lirik ,merr një tingëllimmadhështor.Në mes skenave epiko-heroike,si një fllad i freskët,i këndshëm tingëllojnë duetet lirike të personazheve kryesore dhe të korit.Orkestra tingëllon pastër me nuanca të holla. Përgjithësisht muzika muzika është një komponent shumë i rëndësishëm i operës,një komponent aktiv që zbërthen psikologjinë e personazheve,futet në dialogjet e personazheve”.Rifat Teqja. Pastërtia e melodisë,qartësia e saj,aftësia për të bartur e përcjellë mendimin e sintetizuar dhe ndjente pasura të popullit kanë rrënjë në këtë krijimtari popullore”.Gjon Simoni. Mjeshtria profesionale në të cilën e ka përgatitë veprën R.Dhomi,ndihet që në uverturën e operës, e cila dallohet për një orkestracion të pastër dhe tingëllim të ngjeshur”.Tonin Harapi Gjuha harmonike e veprës dallohet për qartësi e qëndron jashtë ndërlikimeve të panevojshme. Po kështu orkestracioni është përdorur me qëllim të mbështetjes së vokalit,i cili paraprin veprës. Në çdo pikëpamje,pra ideore,emocionale e artistike......”Pandi Bello.

LONDON JUNE 2009

Pluralizmi politik, kërkesë popullore Në popull komentohej artikulli i Sali Berishës në gazetën “Bashkimi”, më i guximti e më i drejtpërdrejti për të kërkuar pluralizmin politik në vend

Nga Kastriot Dervishi

ë raportet e shumta që Sigurimi i Shtetit informonte partinë në lidhje me opinionet në popull dhe asaj çfarë mendonin elementët në ndjekje ose të tjerët në përgjithësi, vihet re se afrimi i dhjetorit 1990 ka sjellë rritjen e kërkesës popullore për pluralizëm politik në vend. Gjendja e vështirë e krijuar në vend si pasojë e zbatimit me devocion të “rrugës së vazhdimësisë” nga Ramiz Alia e Nexhmije Hoxha, e kishin çuar vendin në prag të një katastrofe të vërtetë urie. Mungesa e mjeteve kryesore jetike, kushtet e vështira, kokëforcia e drejtuesve të regjimit për të sjellë ndryshimin e duhur, kishin sjellë pakënaqësi në qendrat kryesore të vendit në një pikë që nuk ishte menduar kurrë më parë. Tani Enver Hoxha përflitej si një diktator, java në nderim të tij sillte një bezdi të jashtëzakonshme për shqiptarët të lodhur edhe pa këtë angari që kishte gjetur Ramiz Alia. Raporti që Drejtoria e Parë e Sigurimit të Shtetit i dërgonte udhëheqjes në nëntor 1990, mbyllje me fjalët se kjo veprimtari po ndiqej dhe do merreshin masa për personat që i nxisin e që ishin frymëzuesit e tyre. Raporti sikurse shihet u dërgohej kryeministrit të vendit Adil Çarçani dhe sekretarëve të Komitetit Qendror

RAPORTET E SIGURIMIT PËR UDHËHEQJEN KOMUNISTE NË NËNTOR 1990 të Partisë së Punës, përkatësisht Xhelil gjonit dhe Foto Çamit. Tiranë, 5 nëntor 1990

Lënda: Për disa komente e reagime rreth pluralizmit politik si kusht për thellimin e masave demokratike Shokut Adil (Çarçani), Xhelil (Gjoni) dhe Foto (Çami) Elementë të veçantë, objekte që ndiqen nga organet e Sigurimit të Shtetit, dhe persona të tjerë me banim në Lushnjë, Tiranë, Vlorë, Fier e Shkodër vazhdojnë të bëjnë mjaft komente rreth moslejimi të pluralizmit politik, të cilin ata e konsiderojnë si kushtin kryesorë për arritjen e plotë të demokratizimit të jetës tek ne dhe përhapin thënie të ndryshme në këtë drejtim, duke shprehur si "mosbesim" ashtu edhe kundërshtimin e hapur ndaj tyre, e konkretisht: "...A e pe si e festuan sivjet javën e Enverit, shprehet një artist në Tiranë, superlative, njeriu me i ,madh, me i madhi si Skënderbeu, por unë them krimineli më i madh i të tëra kohërave. Edhe udhëheqësi kryesor të gjithë simpatinë që fitoi e humbi, nuk doli gjë, se çfarë thotë sot nuk thotë

nesër... për mua njeriu më kurajoz e me i ngritur është Dr. Sali Berisha, i cili në shkrimin e tij në gazetën "Bashkimi" e ka justifikuar pluralizmin si më të domosdoshëm, dhe si forme që ka ekzistuar tek në qysh në kuvendet e lashta ... Demokratizimi i zgjedhjeve tek ne nuk është gjë, ka ardhur koha që edhe ne pleqtë të ikim. Mua me nxorën në pension, kur akoma kam dëshire të kem role ...”. " ... Jam për programin e pluralizmit, shprehet një punonjës në Tiranë, si forma më demokratike për ecjen e vendit tone në kuadrin e KSBE. Pa të nuk mund të vazhdohet më”. Ndërsa një tjetër thotë : " ...Unë jam për pluralizëm politik siç e ka gjithë bota, ndryshe nuk vazhdohet më. Për mua edhe monopoli i Partisë mbi shtetin duhet të hiqet, se nuk mund të imponohet mendimi ... ". !! ... Këta nuk kanë nga të shkojnë, shprehet një punonjës tjetër po në Tirane, se janë të bllokua nga të gjitha anët. Perëndimi kërkon që ne Shqipëri të vendoset feja dhe pluralizmi, se ndryshe nuk pranohen në KSBE, prandaj janë të im-

ponuar në këtë drejtim ...”. " ... Mendoj që të lejohet pluralizmi, shprehet një AP në Vlorë, organizatat shoqërore të ngrihen në nivelin e Partisë ... Pluralizmi është i mirë se lejon zhvillimin e debateve dhe kështu thyhet monopol pushtetit nga një parti. Këta nuk lejojnë parti të tjera, pasi nuk u intereson, se po pranuan një gjë të tille e humbën popullin, se ai do të kthehet nga partitë e tjera ... ". Ndërsa një pensionist tjetër po në Vlorë, shprehet : " ... Ne fillim me reformat e marra për demokratizimin, të gjithë u gëzuam, e prisnim që të bëheshin më të vërtetë ndryshime, të lidheshim me shtete të zhvilluara që të na ndihmonin, por këta bënë menjëherë tërheqje kur nxorën letrën e Komitetit Qendror dhe u duk se nuk do të behej asgjë, e njerëzit i prenë shpresat ... Bile kur lexojnë: gazetat, njerëzit thonë se duhen akoma edhe 300 vjet që të bëhemi si vendet e tjera te zhvilluara, prandaj të gjithëve u është ngritur mendja për të ikur., se këtu nuk ka për t’u bërë asgjë ... ". " ... Si do që të bëhet puna,

shprehet një i deklasuar në Fier, pa shumë parti, nuk ka demokraci, pa pluralizëm nuk ka drejtësi, se nuk kundërshton dot asnjeri për ato që këta vendosin vete ... ". Po qe se udhëheqësi i Partisë nuk lejon pluralizmin, shprehet një tjetër, nuk e ka punën mire, se bota nuk ka për t’ia zgjatur .. Këtu nuk ka mendim pluralist, prandaj shtetet e Perëndimit nuk e duan pushtetin në Shqipëri ... ". " ... E gjithë inteligjenca, shprehet një objekt në Shkodër, është kundër pushtetit, e pret çastin final, shumë prej tyre kërkojnë të ikin e të mos kthehen dhe tani në Tiranë gjendja është shumë e rëndë”. Po ndjekim në vazhdimësi këto komente dhe po marrim masa për të zbuluar më tej nxitësit e frymëzuesit kryesore të tyre. Ministri i Punëve të Brendshme Hekuran Isai Përsosja e “demokracisë socialiste” Më 22 janar 1990, në Plenumin e 9-të, Alia do të diskutonte për çështjet e lid-

LONDON JUNE 2009

“MILIONERI” SHQIPTAR

Nga Sami ISLAMI

e shqiptarët, në qoftë se nuk e kemi arritur botën me të arritura të tjera, në shkencë, kulturë, infrastrukturë etj., me spektakle aspak nuk jemi pas Evropës. Ndër to mund të përmendet spektakli “Big Brother”, që shqiptarët e bënë ndoshta“më mirë” se krejt vendet evropiane, dhe spektakli tjetër, i shumëpritur “Kush dëshiron të bëhet milioner”? Ky spektakël që e kishte përfshirë , pothuaj tërë Europën, së fundi, erdhi edhe në trevat shqiptare.u gjetën sponsored, u caktuan qendrat TV për tansmetime eksklusive dhe vendi ku do të bëhej ky kuiz mbarëshqiptar. Një ndryshim nga “milionerët” europianë është se, pasi që ne nuk kemi standard të ofrojmë për fitusin 1.000.000 euro, siç është për Europën, për ne u caktua shuma 19 herë më e vogël! Mirë. Kaq e kemi “kaçikun” kaq edhe mundemi. Megjithatë është apsurde po t’i tregosh ndonjë të huaji se “milioni” shqiptar është vetëm një e njëzeta e milionit real! S’do koment. Dhe vërtetë për ne është një sasi bukur e madhe, kur të kihet para sysh standardi jonë. Megjithatë përpiluesit e spektaklit e lanë si “model” fjalën “milioner”. Ku ta dish ndoshta nga dëshira për t’u bërë “milioner” qoftë edhe me një të njëzetën e asaj çfarë thuhet. Sado që ky çmim, edhe në këtë sasi, do të ishte i favorshëm për çdo pjesëmarrës, por në mënyrën që është duke u bërë ky spektakël s’besoj se dikush do të ketë fatin për të arritur deri tek pyetja e 15-të për ta marrë, qoftë edhe këtë çmim. Duke i anashkaluar këto, mund të themi se spektakli ishte një hjes së partisë me masat, përsosjen e përzgjedhjen e kuadrove, luftë kundër burokratizmit, revolucionarizmin e jetës së vendit e “përsosja e demokracisë socialiste”. Ai deklaronte para KQ të PPSH-së: “Në vendet e Lindjes, në Poloni, Hungari, Çekosllovaki, RDGJ, Bullgari e Rumani, kanë ndodhur ndryshime të mëdha. Vihet re që këto vende, duke mbetur anëtare të Traktatit të Varshavës, po zgjerojnë lidhjet me perëndimin, sidomos në marrëdhëniet ekonomike. Po vihen në lidhje me partitë socialiste e socialdemokrate perëndimore, po afrohen të hyjnë në Bashkimin Evropian, po forcojnë lid-

kopje shumë besnike e atyre që bëhen në Evropë: si skena, si muzika, si efeketet muzikore të gjitha si në perëndim, por jo edhe përmbajtja e cila do të jetë temë trajtimi këtu.

pedi botërore. Ku ta dish?

Më rastisi të shikoj në televizior (një ditë) një emision që iu kishte kushtuar “Milionerit” shqiptar. Dhe çka të shohesh, pothuaj të gjithë të intervistuarit kuizin e çuan në qiell. Sigurisht për interesimin e madh që ka zgjuar në trevat shqiptare, për bashkimin e mendjeve të të gjithë shqiptarëve në trojet e tyre etnike etj. Mirë fort! Në këtë pikë edhe unë pajtohem. Por duhet ta dinë të gjithë, e në rend të parë sajuesit e spektaklit se “krejt çka fluturon nuk hahet”. Se Brenda këtij spektakli ka shumëçka të rishikohet. Nëse ata zotërinj vërtetë dëshirojnë të bëjnë një program që do të quhej serioz, në favor të spektatorit dhe të pjesëmarrësve, pse nuk e moren nga vendet perëndimore edhe faktin për të bërë libër për të gjitha pyetjet e përgjigjet (ose për shumicën e pyetjeve), siç është në Britani të Madhe p.sh. Nuk e bënë këtë ndoshta se me botimin e një kësi libri atyre do t’iu shkurtohet fitimi! Ku ta dish?! Duke e pasur librin në dorë secili pjesëmarrës do të ishte i njohtuar paraprakisht për atë së çfarë kërkohet në kuiz dhe thënë shkurt do të përgatitej dhe sigurisht nuk do të kishin ardhur në kuiz dhe të qëndronin para syve të botës të zënë ngusht. Edhe në libër pyetjet duhet të jenë ato që i përkasin kulturës së

përgjithme, si asaj kombëtare poashtu edhe asaj ndërkombëtare, si nga shkencat shoqërore dhe ato të sakta, nga sporti etj. Por me formulimin e pyetjeve në mënyrë se si kanë dalur deri sot, vetëm një pjesëmarrës arriti t’i fitonte 3000 euro, domethënë të shkonte deri në pyetjen e dhjetë. Gati të gjithë të tjerët mbetën në pragun e parë. Nuk e di se a e kanë vra mendjen përpiluesit e spektaklit pse asnjë pjesëmarrës nuk doli në maje? Pra asnjë nuk e mori atë pesëdhjetë mijëshin e premtuar. Edhe për vetë spektaklin është mossukses dhe turp që prej të gjithë pjesëmarrësve të këtij spektakli, për një sezon, asnjë kandidat të mos mund të kalojë krejt deri në fund. Nuk është problemi se shqiptarët janë të paditur. Se janë më të paditur se anglezët , francezët etj., të cilët jo rrallë shkojnë deri afër, madje edhe e fitojnë edhe preminë. Problemi është se njerëzit tanë, siç thamë edhe më lart, nuk kanë ku t’i mësojnë gjithë ato pytje për t’i ditur përgjegjet. Ose ndoshta edhe mund t’i mësojnë, por duhet t’i blejnë secili që e ka ndër mend të konkurrojë nga disa enciklo-

Duke u nisur nga kjo praktikë, jemi të mendimt që përpiluesit e kuizit janë në dijeni që kërkush nuk mund të arrijë në maje, madje as ata vetë po të dalin në atë “karrigen e nxehte”, siç po vazhdon të thotë udhëheqësi kuizit, nuk besoj se do të mund të arrijnë t’i marrin 50.000 euro. Kam përshtypjen se më shumë se spektakël organizuesit po bëjnë biznes për vete. Zgjate o Zot! E ata që ulen në “karrigën e nxehtë” do të “segëlltisen” pse nuk e ditkan se Unioni afrikan i paska 54, 53, 52 a 51 shtete! Fundja, pse qenka aq relavante ta dijë një shqiptar se sa shtete qenkan në Unionin afrikan?. A ka diçka shumë të rëndësishme për pjesëmarrësin se në vend të 54 shtete, sa i paska ky union, paska “menduar” gabimisht se janë 53 dhe e ka humbur konkursin! Hiç asgjë. Mos u çuditni që, nëse vazhdon kështu spektakli, një ditë ndonjërit nga pjesëmarrësit do të mund t’i bijnë edhe kësi lloj pyetjesh, si: Kush ka qenë djali i tezës së Skënderbeut!? Ose “Kush e ka luajtur rolin e Dinit ne dramën “Karavani i Bardhë” në Ferizaj më 1971. Hajde e gjeje tani! Dhe mu për këtë ai , ose ajo do ta humb konkursin. Një tjetër çështje që duhet të potencohet këtu është edhe çështja e udheqësit të spektaklit. Ai zotëri duhet ta dijë se ekrani është një sopatë me dy tehe njëri të afirmon, po tjetri të gropon. Ai duhet të jetë original, jo të imitojë atë apo këtë prezentues. Për atë punë ai duhet të jetë shumë më i përgatitur. P.sh. shpesh më ka rënë të dëgjoj, që në vend të: “N.N. në kuizin “Kush dëshiron të bëhet milioner” , ai thotë: “N.N. para meje”!? Po kush je ti

hjet me Tregun e Përbashkët Europian, me Fondin Monetar Ndërkombëtar dhe institucionet e tjera të Perëndimit. Vendet perëndimore po i nxisin ndryshimet politike në Europën Lindore. Nën thirrjet për zgjedhje të lira e pluralizëm politik, për krijimin e sa më shumë partive e grupeve të ndryshme, ata kërkojnë të shkatërrohet çdo gjë që mund të kujtojë socializmin. Në propagandën borgjeze, ideali socialist është shpallur anakronik. Reaksioni e paraqet komunizmin si një fantazmë kërcënuese jo për borgjezinë, po për popullin. Ngjarjet në Lindjen Europiane në kuptimin e përgjithshëm, nuk janë të papritura. Ndodhi ajo që

pati parashikuar prej dekadash Partia jonë e shoku Enver dhe që, në atë kohë, në botën e jashtme, pakkush e besoi... Është e natyrshme të bëhet pyetja: pse ndodhi kështu? Si mundet që klasa punëtore, masat, të bëhen protagoniste e mbështetëse të rivendosjes së kapitalizmit? E keqja është se regjimin revizionist, burokracinë e tij, dhunën e tij, stanjacionin ekonomik, prapambetjen teknologjike etj, popujt e këtyre vendeve i përjetuan si produkt të sistemit socialist, të marksizëmleninizmit, që tani e refuzojnë. Në vendet e Lindjes ishte vetë realiteti që i çoi masat në armiqësi me pushtetin

shtetëror, me subjektet politike. ....Shqipëria e lirë dhe e pavarur, ka 45 vjet që është bërë objekt sulmesh e shpifjesh. E filluan qarqe të ndryshme të Perëndimit, që pësuan një goditje të rëndë kur në vendin tonë triumfoi revolucioni popullor dhe u shpartalluan organizatat tradhtare e kolaboracioniste të Ballit Kombëtar e të Legalitetit, në radhët e të cilave ishin edhe përfaqësuesit kryesore të klasave shfrytëzuese, tek të cilat kishin shpresë anglo – amerikanët... Armiqtë tanë me siguri do të dështojnë me turp. Lirinë dhe pavarësinë e fituar me gjak, fitoret tona, do t’i mbrojmë si gjënë më të shtrenjtë, me vendosmëri,

more zotëri? Çfarë po të duket vetja? A ke parë ndonjë udhëheqës tjetër të këtyre spektakleve të thotë një gjë të tillë? Shkojmë më tutje. Duke dashur ky zotëri që të bëhet ndonjë showman, ose ku ta di unë se çfarë, ai shpesh i ka hedhur pjesëmarrësit në pozita të vështira, të pa lakmueshme. Me një rast një kandidat shfrytëzoi ndihmën e telefonatës dhe mori përgjegje të saktë nga shoku përtej telit, dhe “udhëheqësi” insistone të dinte, me çdo kusht, se sa të holla tani do t’ia jepte atij që e ndihmoi!? Qesharake! Ose u thoshte shpesh kandidatëve (kur ata e përfundonin kuizin): “Të hollat e fituara i harxhofsh me shokë” , ose “Ku do t’i harxhosh të hollat?” O tempora o mores ! Po ç’janë këto fjalë mor zotëri? A mos ia keni dhënë atij ose asaj të hollat tuaja? A mos ia paske dhënë ti ato para një fëmije për ta blerë gazetën aty në kiosk dhe po interesohesh se mos ai po i harxhoka për ndonjë qëllim tjetër!? Ai ose ajo i ka fituar me dijen e vetë zotëri. A e di zotërote se me pyetje të tilla i turpëron ata, veten dhe kuizin në përgjithësi. Në fund të fundit ky është “milioneri” shqiptar dhe si fillim le ta shikojmë nëpër gishta. Por nëse këto lajthime do të vazhdojnë në ndodhin edhe në sezonin vjeshtor nuk do të justifikohen më. Mendojmë se këto vërejtje dashamirësie do të shkojnë në adresë të duhur që, vazhdimi i këtij spektakli, siç thamë, të jetë shumë më i organizuar, në mënyrë që të kemi edhe ne shqiptarët një spektakël të kësaj natyre me vlera të larta. Le të shpresojmë.

me çdo mjet e pa asnjë hezitim. Populli ynë e ka zgjedhur vetë rrugën e zhvillimit dhe për këtë nuk i jep llogari askujt. Ai e askush tjetër e di se ç’duhet bërë, kur duhet bërë e si duhet bërë, që procesi i ndërtimit socialist të ecë gjithnjë përpara. Në Shqipëri zot është populli shqiptar, ai dhe vetëm ai është sovran i fateve të tij. Në këto situata, në radhë të parë duhet të rritet vigjilenca. Nga ana tjetër lipset të intesifikohet puna politike e propagandistike, veçanërisht brenda vendit, por edhe me botën e jashtme”.

LONDON JUNE 2009

Nga Ylli Permeti

huratat që bëhen në prag te vdekjes ligji romak i njihte me frazën pasardhëse: donationes mortis causa -- pra janë dhurata që bëhen nga i ndjeri në fazën e fundit të jetës se tij te njerëzit e tij familjar ose jo. Pra është një klauzolë e ligjit të homologimeve dhe e trashëgimnisë së pasardhësve ashtu siç u themelua paka-shumë nga ligji romak. Pavarsisht rigjiditetit apo absurditetit që mbart ky ligj -- dhurata duhet të përmbush tre parakushte që të njihet nga gjykata: pra, duhet të bëhet në (1) përsiatje të personit që është pranë vdekjes, (2) dhurata është parakusht në vdekjen e të ndjerit dhe (3) duhet t’i trasferohet pasardhësit. Ky akt-ligj i miratuar që në vitin 1837 nga parlamenti Anglez gezon edhe sot zbatueshmeri tipike, formale dhe paskrupull mendor -- edhe ne ditët e sotme. Dikush mund të pyes: përse e bën ky artikullshkrues këtë përsiatje ligjore? Kjo bëhet, për një arsye të vetme: ky ligj është sajuar në mënyrë të tillë që të taksohet edhe dhurata që i ndjeri ka nder mend apo ka dëshirë t’i bëj fëmijëve të tij apo dikujt tjetër (edhe në vdekje duhet të taksohesh!). Pra kjo taks si zakonisht përvetësohet nga pushteti, kjo në varësi të dhuratës dhe shtrenjtësisë së saj: sa më e shtrenjtë dhurata më shumë taks i paguhet pushtetit. Praktikisht, nëse dhuruesi i bën dhuratë një shtëpi fëmijës së vetë shuma e vlerës së shtëpisë taksohet analogjikisht. Ky ligj, gëzon zbatueshmëri edhe në pushtete të tjerë global, për një arsye të vetme: ligjet anglez, amerikane dhe tashmë europiane gradualisht adoptohen nga politikanë të tjerë global ku fundja janë një amalgamë tjetër që i shërbejnë një pushtetit më të madh (shih rastin i politikanëve shqiptarë meqënëse ata trumbetojnë Bashkimin Europiane). Për këtë dukuri apo zbatueshmëri ligjesh shërbejnë si zakonisht shtete pilotues ose e thënë ndryshe shtete eksperimentues, kjo për arsyë të qarta: pra, sa më e gjerë është zbatueshmëria e një ligji aq më shpejt ai adoptohet nga paupëristë global. Kjo ka arsye të tjera dhe të qarta dhe ndër kryesoret është se asnjë ose pak politikanë elaborojnë (dje) sot apo nesër në shkencat sociale; asnjë nga ata nuk di se ç’është ligji si koncept; asnjë nga ata nuk ka mundësi të observoj me mendje të kthjellët se ç’është principi i ligjit. Për këtë arsye politika Britanike, Europine apo ajo Amerikane ka krijuar komisione të veçante avokatësh apo ‘njohës’ të mirë ligjesh që të propozojnë reforma ligjore. Këto komisione punojnë si

Donationes mortis causa & Reductio ad absurdum

zakonisht nën trysninë e nje pushteti irracional dhe nën presionin e qeverisë në pushtet e cila këtë komision e ka krijuar për interesin e vetë: sa më të mira, të përshtatshme apo në interes të qëverisë të jenë reformat propozuese nga komisionet kompetente aq më e dhjamur do të jetë rroga e njohesve të ligjit. Në këtë pikë mund të shtojmë një pyetje tjetër: sa mundësi ka ky rreth vicioz që të prodhojë objektivitet që në këtë analizë do të përqendrohemi më shumë në rracionalitet se sa ne objektivitet. Qe të dy këta nocione trajtohen shumë herë nga analistë por trajtimi i tyre duket se del gjithnjë nga kuadri logjike dhe kthehet ne ilogjikë.

Përse këmbngul ky tekst në rracionalitet është e qartë: ligjet perëndimor të cilët janë në ekspansion e sipër janë irracionale, janë ilogjikë dhe janë gjithashtu absrakt për njerzit e zakonshëm dhe si të tille janë korruptim në vetë-vete. Dhe ja përse: ligji si koncept bazë ka familjen dhe që andej ai del dhe zbatohet edhe më tej, pra në familje të tjera. Në të kaluarën ligjet rridhnin nga familje të madha fisnikësh ndërsa sot, ky art është kompetencë e pushtetit, pushteti përvetëson taksat te njerëzit që ai vetë ka punësuar në hallkat, akademitë, universitet, shkollat apo institucionet që fundja janë shërbyese të pushtetit. Pra gjithçka që është

nën pushtet është sajesë e pushtetit dhe është në varësi të tij në pafundësi. Dolëm në një pyetje tjetër të pashmangshme: është njohuria e sotme pushtetare e domosdoshme dhe e peshuar në laborator nga vetë pushteti (meqënse është e vetmja rrugë për sendërtimin e një politike) me qëllim që kjo njohuri t’i shërbej gjithë familjeve dhe gjithë shoqërisë në mënyrë të njëtrajatshme apo njohuria që në nedorezojmë është në shërbim të mbijetesës së pushtetit ose a mund të sendërtohet ndryshe njohuria?- mund të kthehet njeriu në teknikë apo në rrobot që mund të kodifikohet sa herë që një ligj dryshon në parlament?- dhe pa u kthyer në pleonastik: kush e ka këtë të drejtë universale që të dryshoj ligje sa herë ky ligj nuk është në shërbim të interesit të pushtetit? Natyrisht, pyetjeve të mësipërme ky tekst nuk u jep përgjigje sepse do të ishte mediokritet që t’u jap përgjigje. Përgjigjja këtyre pyetjeve u jepet vetëm atëhere kur ka përfaqësi absolute shoqërore dhe vendim demokratik. Kështu, nga sa u tha më lart do shtrojmë edhe disa pyetje të tjera të cilave le t’ua jap vetë lexuesi përgjigjen: në prag të zgjedhjeve në Shqipëri apo në Parlamentin e ri Europian apo gjetkë -- sa politikanë bëjnë dhurata te njerëzit e tyre gjatë periudhës që ata pushtetojnë?- sa nga ata taksohen të dharatat e tyre?- sa nga ata taksohen në të ardhurat e tyre?- sa nga ata janë gati të tregojnë fëlliqësirat e tyre?- dhe a ka mundësi qytetari kudo qoftë ai -- të

ndjek nga afër allishverishet e politikanëve në strukturat qe ata vetë kanë sajuar dhe që kanë gjithnjë instrumentet modifikues që të ndryshojnë gjithçka? Mos ndoshta gjithë njerëzimi jeton në haluçinacion të pafund se unë kam përshtypjen se njeriu i shkretë (e kam fjalën për atë që s’është në pushtet) vazhdon të jetoj ne përrallë te pafundë! E pra, për mua, është nje reductio ad absurdum që në fjalë të tjera është logjikë kontradiktore ashtu sikurse Aristoteli do t’a quante si argument apagogjikal! Në këtë botë që ne jetojmë, jo vetëm që demokraci nuk ekziston por ajo abuzohet, uzurpohet, amputohet dhe degjenerohet gjidhçka qe ka lidhje me demokracinë dhe kjo për një arsye të vetme: ajo s’ekziston asgjëkundi sepse është gjoja nedorëzuar nga njerëz arracionale të cilët sipas teorisë dreifuziane (shih Dreyfus në Mind over Machine: The power of Human Intuition and Expertise in the Era of the Computer) janë ekspertët ata që gëzojnë këtë virtyt. Sipas tij: ‘performanca kompetente është rracionale, aftësia është kalimtare dhe ekspertët veprojnë arracionalisht. Në bazë të këtij induksioni, përveç hapesires kritike që le Dreyfus në akuizicionin mendor duket se në institucionet tona kemi nevojë për më shumë performancë kompetente sesa për njerëz arracional sepse sikurse edhe observimi i Dreyfus thotë qartë - aftësia është kalimtare dhe si e tillë në perfomancë e sipër peson dekadencë të papritshme. Dekadenca mendore vjen për shumë arsye, një nga këto është se asnjë qënie nuk mund të parashikoi aftësitë e tij mendore asnjë nga ne nuk mund të parashikoi se arracionaliteti i tij do të jetë rezultativ dhe kompetent në detyrën e tij administruese. Asnjë nga ne nuk njeh impulset e tij, asnjë nga ne nuk njeh limitet e tij mendore sepse nuk ka asnjë test akuizitativ sot qe të masë këtë arracionalitet dhe t’a ruaj në një linjë të drejtë. Pra mendja e Dreyfus është makinistike dhe njëkohësisht plastike e cila mund të kritikohet ashpër por hedh dritë në atë që akuizicioni mendor mund të përftoj në ushtrimin e tij aftësues. Për më shumë silogjizëm në tekstet e ardhshëm…

LONDON JUNE 2009

Ilirjan Gjika

1. etrit Nikën e kam njohur në një mesditë vere të vitit 2004. Na prezantoi në sallën e Bibliotekës Publike të qytetit të Fierit miku ynë i përbashkët, poeti Enertin Dheskali. “Ky është Petrit Nika.” - më sqaroi Enertini dhe unë pashë me vëmendje këtë djalosh disi shtatlartë, emrin e të cilit e kisha ndeshur diku më parë në median e shkruar. Pas prezantimit u ulëm në një kafene dhe nuk e kuptuam se si u harruam aty për orë të tëra, ashtu siç na ndodh shpesh edhe sot, kur diskutojmë rreth problemeve të ndryshme, duke nisur nga letërsia e historia, e duke përfunduar tek temat sociale të ditës dhe tek politika. Me Petritin kemi qenë pjesëmarrës në dhjetëra aktivitete kulturore. Kemi mbajtur referate e diskutime, ku shpesh ai ka qenë pjesëmarrës në rolin e lektorit, ndërsa unë gjithashtu në rolin e lektorit apo diskutuesit. Shpesh herë kemi debatuar bashkë për probleme të ndryshme, në mjedise me intelektualë fierakë, por edhe në tryeza e aktivitete me miq nga Tirana, Prishtina, Shkupi apo Ulqini. Kështu, pa e patur të vështirë të shkruaj për të, vendosa të krijoj një profil të këtij intelektuali të ri, që pa frikë do ta cilësoja si një intelektual që frymon fuqishëm me ritmin e kohës, duke e përjetuar thellë në vetvete çdo fenomen të saj. 2. Petrit Nika u lind në fshatin Dardhë të rrethit të Pukës, më 9 qershor 1975. Tek njëri nga librat e tij për fëmijë, duke folur për ditëlindjen ai shprehet me doza poetike dhe shakaje njëkohësisht se atë ditë “në oborr ndriçonte një diell që i ngjitej enës së qelqtë qiellore me nge, ndërsa mbi dritaren e shtëpisë sime zgjaste degët një qershi, e cila asokohe sapo ishte pjekur.” Fëmijëria, siç shprehet Nika prapë po tek ky libër, i kaloi përmes përjetimesh të forta që ia falte peisazhi bujar dhe kontrastik i maleve, lumenjëve, borërave, erërave, pyjeve, lëndinave e luleve. “Kujtimet e mia për atë vend janë të pashlyeshme”, shprehet ai. Ndoshta Petriti ishte pajisur nga vetë natyra me aftësinë më të theksuar të përjetimit dhe pikërisht për këtë ai e filloi që në bankat e shkollës fillore krijimtarinë letrare, ku pikë referimi tematike bëhej natyra e maleve me hapësirat e tyre të pamata të enigmës dhe lirisë. Vite më vonë, ndonëse gjimnazist i vitit të tretë, duke u ndarë njëherë e përgjithmonë me fëmijërinë, ato përvoja do t’i memorizonte në dy libra për fëmijë; “Gjinkalla dhe milingona” dhe “Trembëdhjetë përralla pelegrine”. Atëherë ishin vitet 1993 – 1994, por këta libra do të arrinte t’i botonte vetëm në vitet 2004 dhe 2005. Një pritje prej më shumë se dhjetë vjetësh. Në vitin 2004 del vëllimi me fabula i titulluar “Gjinkalla dhe milingona”, ndërsa një vit më vonë botohet libri tjetër, kësaj radhe me përralla, i titulluar “Trembëdhjetë përralla pelegrine”. Ndonëse për nivelin e tyre artistik këto dy libra nuk bien më poshtë se shumë prej librave të autorëve më me përvojë që shkruajn për fëmijë, çuditërisht asnjëherë për këta libra nuk është folur as edhe një rresht në shtypin e shkruar dhe s’janë përfillur për t’u vënë në listën e librave të rekomanduar nga

Petrit Nika - njeriu i heshtur i letërsisë dhe publicistikës

MASH, për nxënësit e shkollave. Duke fantazuar të bukurat e moshës fëminore, ai sjell përpara lexuesit të vogël emocionet e jetës së vendlindjes, me përrenjtë plot ujë, pyjet e dendur me gështenja e lisa, lëndinat e bukura buzë Drinit, historitë e të cilave, siç dëshmon edhe vetë, i hidhte në letër ditë pas dite. Duke zbuluar përpara këtij lloj lexuesi botën e përrallave, autori Petrit Nika zbulon botën e vërtetë të fëmijëve, dëshirat dhe ëndërrat e tyre që ndryshojnë shumë nga tonat. Kështu ndjenjat, idetë, shqetësimet, veprimet dhe gëzimet e personazheve që gjallojnë këtu shprehin në mënyrë etike moralin që autori kërkon të përçojë tek kjo masë e lexuesit të vogël, për të cilën ai duket se ka një afeksion të veçantë. 3. Gjithësej, deri tani Nika ka botuar vetëm katër libra, ndërsa dy të tjerë pret t’i botojë në të ardhmen, një me poezi dhe një me tregime. Atij i ka pëlqyer gjithmonë që të përzgjedhë në kohë të ndryshme, forma të ndryshme komunikimi. Fillimisht kur ishte ende gjimnazist ai u prezantua përpara publikut me vëllimin poetik: ”Mëngjes në Alpe”. Jo pa qëllim Dritëro Agolli në parathënien e librit theksoi se “Petrit Nika është një vrojtues i çuditshëm i natyrës, i maleve, kreshtave, përrenjëve dhe lumenjëve, vrojtues i banorëve që shkojnë jetën andej.” Dhe vazhdon: “Në poezinë e tij ndjehet dashuria për njerëzit dhe malësinë. Aty ai vë re edhe gjërat më të padukshme që dikush tjetër do t’i kalonte pa i ndjerë dhe pa i parë.” Ndërkohë, me kalimin e viteve, duke qenë student në Tiranë dhe pjesërisht i përfshirë në botën e medias, herë si reporter e herë si bashkëpunëtor letrar, duke thelluar dhe njohjet e tij mbi letërsinë, P. Nika filloi t’i qasej edhe shkrimit publicistik. Janë faqe të tëra në gazetat “Tema”, “Fjala”, “Albania”, “Rilindja e Kosovës”, “Metropol”, “Standard” dhe së fundi edhe “Shekulli”, ku ai botoi në mënyrë periodike analiza, komente, ese, reçensione librash, tregime e poezi. Rreth kësaj veprimtarie një tjetër autor i njohur i viteve “90, pedagogu dhe studiuesi Granit Zela, citon: ”E lexon fjalën e shndërruar në dashuri nga Petrit Nika dhe ankthi që të kap është ai i fatit të mbrapshtë dhe i ferrit të cilit duhet t’i bien pash, ai dhe sivëllezërit e tij.” Ndërkohë, në vitin 2007 Petrit Nika botoi të parin libër publicistik të titulluar: “Nostalgji apo ankth ekzistencial”. Nën këtë titull intrigues autori kish përmbledhur një pjesë të mirë të artikujve publicistikë që kishte botuar në shtypin e përditshëm ndër vite. Duke shfletuar me vëmendje faqet e këtij libri gjykon vërtetë aftësinë dhe talentin e penës së Nikës, jo vetëm në zgjed-

hjen e temave dhe të lëndës, por edhe në përshkrimet mjeshtërore të materialeve të trajtuara. Ja se ç’thotë përsëri Granit Zela për Nikën, në librin e tij “Shkronjat e errësirës”: “Po ta konceptojmë si një filëm të gjithë librin atëherë skena e ngjarjeve është kryesisht metropoli shqiptar, një (krye)qytet ku ngjarjet janë anormale, qytetarët janë shndërruar në mendjeshpëlarë prej industrive moderne, komercializmit, teknologjisë, retorikës mendjebjerrëse, kotësisë dhe kakofonisë së ligjërimit publik. Luksi i kameramanit qëndron në faktin se mund t’I afrohet dhe largohet objektit të vëzhgimit sipas nevojës së rrokjes më të tërësishme të cameras, e cila përballë tij shndërrohet në një object estetik nëpërmjet fjalës.” Kështu, duke zotëruar dhe përdorur me finesë dhe një arsenal gjuhësor të zgjedhur, madje herë herë ironik, Nika operon me një teknikë narrative të natyrshme. Ai rrëfen duke hequr paralele të çuditshme në kohë dhe hapësirë në të cilat rrokullisen gjithfarë ngjarjesh dhe gjallojnë gjithfarë personazhesh. Herë - herë ai shfaqet, jo vetëm konstatues por edhe polemizues ndaj fenomeneve të sotme sociale, politike e kulturore, duke dëshmuar si rrallë autorë shqiptarë të brezit të tij, se edhe nga humbëtira e provincës, po të jesh i talentuar dhe këmbëngulës, mund të bëhesh pjesë mbresëlënëse e mozaikut të publicistikës elitare të vendit. 4. Krahas krijimtarisë letrare Petrit Nika nuk i është ndarë edhe punës së përditshme. Pasi u diplomua në Universitetin e Tiranës në vitin 2000, ai punoi për një vit si mësues letërsie në vendlindje, në Pukë, për të vazhduar që nga viti 2001 në Fier në disa institucione arsimore të këtij qyteti, në fillim publike dhe së fundi në gjimnazin e njohur privat “Numani”. Krahas orëve të mësimit, punës edukative dhe metodike të mësimdhënësit, ai u përpoq që me syrin e njeriut të stërvitur me krijime të punonte edhe me talentet e reja, tek të cilat shihte veten e tij të përsëritur, në moshën e largët të fëmijërisë. Me këshillën e leximit dhe të nxitjes për t’i qasur adoleshentët tek libri, ai grumbulloi rreth vetes një grup tal-

entesh të reja me të cilët themeloi Klubin Letrar “Pegasi” për të rinjtë e gjimnazit dhe nxori revistën kultorologjike me të njëjtin emër, e cila botohet në mënyrë periodike me nga njëzet faqe çdo numër. I këtij Klubi Letrar ishte dhe Renaldo Meta, nxënësi i tij gjimnazist që në harkun kohor midis viteve 2005 2008 botoi nën redaktimin dhe përkujdesjen e Nikës romanin “Çapkënët e Kaninës” dhe novelat “Dragoi” dhe “Botë e egër”. Padyshim, një sprovë jo e lehtë, por fatmirësisht e suksesshme për nxënësin dhe mësuesin e vet. Sikur të mos i mjaftonte vetëm proçesi i tij krijues, apo zgjimi tek të tjerët i dëshirës për krijimtarinë, veprimtaria letrare e Nikës nuk ndalet këtu. Ashtu si gladiatori që u sulet pa hezituar rreziqeve të arenës, edhe ai provon një tjetër duel; duke u shfaqur si redaktor i një duzine vëllimesh në prozë dhe në poezi. Në vitin 2005 Petrit Nika ndan me Prof. Dr. Adriatik Kallullin redaktimin dhe reçensën e librit “Në gjumë zura poetët”, të poetit dhe skulptorit të njohur Haxhi Kalluci. Më pas do të jenë dhe disa libra të shkrimtarit të njohur Fran Ukcama që do të kalojnë nën vështrimin kritik të Nikës. Mund të citojmë titujt e disa prej tyre, si: “Postieri i zemrave”, “Vjosana bija e delfinit”, “A do kthehen pëllumbat në Gërdec?”, botime të mirëpritura nga lexuesit e vegjël të moshës shkollore, si dhe së fundi vëllimin poetik të Ukcamës “Kulla në qerpik të diellit”, për të cilin në një shkrim të botuar në një periodik të Kosovës, studiuesi kosovar Dr. Faik Shkodra është shprehur se; “poeti ka derdhur një energji prej së cilës reflektohen thellësitë e mendimeve të krijuesit dhe dendësia e shtresave meditative.” 5. Poezia për Petrit Nikën konsiderohet si Toka e Premtuar për Moisiun e kohëve biblike. Ajo mbetet pasioni, ambicja dhe sfida e tij e përhershme. Këtë rrugëtim Nika e nisi çerek shekulli më parë, asokohe i pavetëdijshëm dhe i rrethuar nga pafajsia fëminore, atje në vendlindjen e tij të paharruar, buzë Drinit, pranë Alpeve shqiptare, në Dardhë të Pukës. Nuk ishte veçse në klasën e dytë fillore kur shkroi poezinë e parë. Ishte pranverë, ndoshta mars apo prill, kur mësuesi i tij i fillores i porositi nxënësit e tij të vegjël për të krijuar nga një vjershë. U tregoi dhe modelin, duke marrë si shembull një vjershë tjetër nga libri i leximit. “Në fakt s’ia kisha qejfin fare t’ia hyja asaj pune, - thotë Petriti pas njëzet vjetësh nga ajo ditë, në një intervistë, - por detyra qe detyrë dhe mësuesi im qe i rreptë dhe s’bëhej shaka me të. Ndenja gjatë për të shkruar tre strofat e vjershës së titulluar “Pranvera”. Ajo ishte vjersha ime e parë dhe e paharruar. Të nesërmen ia dhashë mësuesit. S’mund t’i harroj kurrë ato mo-

mentet kur ai lexonte krijimin tim, ndërsa unë prisja me padurim përgjigjen. Kështu P. Nika e kaloi Drinin për të zotëruar plot energji pushtetin e fjalës, si dikur Cezari Rubikonin për të marrë pushtetin perandorak të Romës. Ai filloi të shkruaj pandërprerje tashmë për të fituar vite më vonë , çmimin e parë dhe fatmirësisht të parë, në vitin 1996 nga gazeta e përditshme “55”, në një konkurs letrar mujor me poezi të botuar në faqet e së dielës. Në vitin 2005, Petrit Nika fitoi çmimin e tretë në një Konkurs Kombëtar të poezisë, tashmë organizuar nga gazeta kulturologjike prestigjioze “Fjala” përgjatë vitit 2004, përzgjedhur midis shtatëdhjetë e nëntë konkurentëve, poetëve më të njohur të të gjitha trevave shqipfolëse të viteve nëntëdhjetë. Ja se ç’thuhet në gazetën “Panorama” të dates 1 shkurt 2005 lidhur me talentin që ndërkohë kishte spikatur si individualitet me një profil serioz në mediat kombëtare. “Për poezinë ndër 79 konkurentët fituan Florian Hida që është emigrant në Amerikë, Norel Zaimi, i cili është student i gjuhëve të huaja, Petrit Nika, një krijues gjithnjë aktiv, i cili është mësues dhe jeton në Fier.” Ndërsa gazeta “Korrieri” e datës 17 gusht 2004, me rastin e tre vjetorit të numrit të parë të gazetës “Fjala”, vinte në dukje kontributin kulturologjik të Nikës midis emrave më të njohur të letërsisë shqiptare të viteve "90, si Tufa, Leka, Çoçoli, Bala, Hatibi, Leshanaku, Marku, Zekthi etj. Gjithashtu gazeta vë në dukje edhe rolin avanguardist dhe elitar të kësaj gazete në fushën e kulturologjisë, duke komentuar se “pluralizmi, që shumëkush e ka thënë me fjalë, djemtë e “Fjalës” e kanë realizuar me veprën e tyre në kulturë.” Ndërkohë, veçse dy vite më vonë, Granit Zela duke lexuar poezitë në dorëshkrim, do të jepte një tjetër gjykim për vëllimin poetik të Nikës “Fuga Temporum”, fatkeqësisht për arsye financiare akoma të pabotuar. Në reçensën e tij Zela thotë se ky libër “është një shenjë e lënë pa bujë, krejt fisnikëri, prej poetit Petrit Nika, në të njëjtën kohë edhe një sfidë ndaj Kohës. Bashkë me shenjtërinë e numrave Petrit Nika kthehet i shenjtëruar në Itakë me Pegas, në kërkim të paqes shpirtërore dhe kthimit të njeriut te përkorësia zanafillore. Ai jeton me artin e tij dhe për artin e tij, ndërsa ky art flet me një gjuhë komunikuese, por njëherësh dhe abstraguese, të fshehtë. Peng i Muzës së vet, ngado që shkon, si një arratiak i pandreçshëm ai hedh vështrimin e përmallur nëpër botë dhe prehjen e gjen vetëm në Itakë.” E përkthyer ndryshe Itaka e Nikës, do të konkludoja në mbylljen e këtij shkrimi, nuk është gjë tjetër veçëse letërsia. Kurse Pegasi që e çon pareshtur atje është patjetër frymëzimi i tij nga poezia dhe misteri i saj. Megjithëse edhe vetë Nika në njëfarë mënyre e shpreh diku këtë fakt. Në një intervistë, i pyetur se përse nuk kishte zgjedhur ndonjë profesion tjetër në jetë por letërsinë, ai përgjigjet: “Këtu ka një gjë që ndoshta ngjet si diçka e çuditshme, mbasi kur mua më erdhi koha për të zgjedhur, pasi kisha mbaruar të mesmen, papritur u ndjeva i pafuqishëm. Mesa duket, - thotë ai, - gradualisht dhe si pa e kuptuar kishte qenë letërsia ajo që më kishte zgjedhur mua si “kurbanin” e radhës. Po ç’bëra unë? Asgjë. Unë iu përula asaj përjetësisht.”

LONDON APRIL 2009

Nga Kim Mehmeti Shqiptarët e Maqedonisë arritën deri më tani shumë marrëveshje me palën maqedonase. Aq shumë marrëveshje nënshkruan, sa tani është e paqartë për çka janë marr vesh mes veti dhe cila nga ato marrëveshje duhet të zbatohet. Pas konfliktit të 2001, shqiptarët me maqedonasit nënshkruan Marrëveshjen e Ohrit. Pastaj u arrit marrëveshja e majit e vitit 2007 mes Ahmetit dhe Gruevskit, si edhe ajo e marsit në vitin 2008 mes PDSH dhe VMRODPMNE. Me çka u pa se shqiptarët dhe maqedonasit i nënshkruajnë lehtë marrëveshjet, por mbase duke u nisur nga bindje se ato nuk obligojnë askënd dhe askush nuk pret që ato të realizohen. Apo i nënshkruajnë, ngaqë janë të detyruar nga faktori ndërkombëtar, prandaj këto marrëveshje ngjajnë sikur macet të ishin marrë vesh me minjtë për paqe, vetëm pse këtë e ka kërkuar skifteri që fluturon mbi kokat e tyre. Andaj pra, këto marrëveshjet vlenin vetëm aq kohë sa u duhej garantëve perëndimorë të ngjiteshin nëpër avionët e tyre dhe të largoheshin nga Shkupi, e pastaj të vazhdojë loja prej dy dekadash ndëretnike, e cila funksionon sipas formulës: pala maqedonase blen kohë dhe bën çmos që ato të humbin kuptimin, pala shqiptare ushqen durimin e paskajshëm se do vijë dita kur do realizohen marrëveshjet e arritura. Formulë, e cila nuk ka elemente të panjohura, e as kërkon shkathtësi për ta zgjidhur dhe që u tregua shumë frytdhënëse për palën maqedonase. Edhe atë vetëm pse partitë shqiptare u treguan si ai nxënësi, i cili jo vetëm që nuk di, por ndjehet edhe inferior dhe jeton me kompleksin e fëmijës se do e akuzojnë që, në vend se me libra, e ka të mbushur çantën me armë. Andaj, kur flitet për marrëveshjet shqiptaro-maqedonase, duhet të thuhet një e vërtetë: ato janë asgjësuar dhe kanë humbur kuptimin e tyre, jo pse pala maqedonase ishte aq e guximshme sa të mos i përfillte ato, por pse pala shqiptare ishte aq inferiore dhe aq e ngathët, sa nuk dinte si t’i zbatonte ato. Më saktë, kur bëhet fjalë për marrëveshjen më të rëndësishme që shqiptarët kanë arritur me pushtetarët maqedonas, pra kur vlerësohet realizimi i Marrëveshjes së Ohrit, duhet thënë se ajo u zbeh dhe thuajse u asgjësua, ngaqë vetë shqiptarët e lejuan shfytyrimin e saj. Ko marrëveshje u asgjësua, ngaqë pala maqedonase ia doli të aktrojë se është humbur në përkthimin e saj, e pala shqiptare nuk e kuptoi se jo që politikanët maqedonas nuk e dinin mirë anglishten, por donin të blinin kohë, duke pritur që partitë shqiptare të ngatërroheshin në zënkat

Marrëveshja për të mos u marr vesh

Nëse partitë e këtushme shqiptare do kishin minimum moral sa të pranonin se grindjet e tyre të ndërsjella janë pengesë për mosrealizimin e marrëveshjeve shqiptaro-maqedonase, atëherë shqiptarët e Maqedonisë do e kuptonin më lehtë se sjellja e Gjorgjisë ndaj presidentit të Kosovës shpjegon qëndrimin përbuzës të presidentit të maqedonasve ndaj shqiptarëve të këtushëm

dhe akuzat e tyre të ndërsjella, të thënë në shqipe të pastër. Pala maqedonase e dinte se partitë shqiptare prej moti kishin pranuar rolin e vasalit në koalicionet qeveritare, se ato kënaqen me disa privilegje të vogla për një grusht partiakësh dhe, duke qenë të tilla, ato do e zbehin vetë lavdinë e luftës së 2001 dhe Marrëveshjen e Ohrit. Gjë që ndodhi dhe arriti deri aty sa dolën kryepartiakë shqiptarë e thanë se “shqiptarët e këtushëm duhet t’u kërkojnë falje maqedonasve etnikë për konfliktin e 2001”. Kur flitet për Marrëveshjen e Ohrit, duhet thënë gjithashtu hapur se partitë shqiptare kurrë nuk e lexuan drejt përmbajtjen e saj, por e zbërthyen atë si një “deklaratë” për punësimin e aktivistëve të tyre partiakë. Këtë Marrëveshje ata e zbritën në rrafshin e një dokumenti që u sillte pikë gjatë fushatave parazgjedhore, që u mundësonte të dëgjueshmëve partiakë të bëhen ministra, e jo si një platformë demokratike, e cila, tërthorazi, e bënte

Maqedoninë shtet me demokraci konsensuale dyetnike shqiptaro-maqedonase. Duke mos e kuptuar drejt frymën e kësaj Marrëveshjeje, ata u lejuan pushtetarëve maqedonas ta asgjësojnë atë që në vitin 2006, kur VMRO-DPMNE e mori në qeveri PDSH që nuk kishte mbështetjen politike të shumicës së shqiptarëve të këtushëm. Që më vonë, me ardhjen e BDI në pushtet, të shihet se prej kësaj Marrëveshjeje kishte mbetur vetëm Ohri, ku shkonin e drekonin politikanët, se ajo qëmoti ishte e vdekur dhe mbase varrimi i saj do bëhet te themelet e kishës së Gruevskit që pritet të ndërtohet në qendër të Shkupit. Pra, kur flitet për Marrëveshjen e Ohrit, duhet thënë se vrasës të saj ishin pushtetarët aktualë maqedonas, por krimi u bë me armën që Gruevskit ia dhanë partitë shqiptare. Pas të gjitha marrëveshjeve të deritanishme, këto ditë, PDSH paralajmëroi se ka grumbulluar ekspertët e saj partiakë për të përgatitur edhe një

propozim-marrëveshje të re shqiptaromaqedonase. Pra, këto ditë është duke ndodhur ajo që përsëritet me vite: partive shqiptare u kujtohet interesi i popullit, posa janë të detyruara ta braktisin qeverinë. Vetëm atëherë ato e shohin se popullin e kanë shndërruar në një turmë të hutuar, turmë e cila nuk e ka të qartë se kush dhe çka nënshkruan në emër të saj. Këto ditë pra, partia opozitare shqiptare, e cila nga radhët e veta humb për çdo muaj nga një deputet, ngutet të përpilojë një marrëveshje shpëtimtare për shtetin dhe shqiptarët. Tani për tani, askush nuk e di kur do të publikohet ajo marrëveshje, andaj edhe nuk është mirë të paragjykohet përmbajtja dhe efekti i saj. Dhe mbetet shpresa se kjo marrëveshje e paralajmëruar nuk e do ketë fatin e “Librit të bardhë” për konfliktin e 2001, e që kryesuesit e PDSH kanë filluar ta shkruajnë që në vitin 2002, e assesi ta përfundojnë. Por, pa marrë parasysh cili do jetë fati i kësaj marrëveshjeje, mbetet e vërteta se, të

mbetura larg grazhdit pushtetar, partitë shqiptare fillojnë t’i ngjajnë pijanecit që e kanë dëbuar nga kafeneja: nuk shkon në shtëpi, por bën çmos që të kthehet pranë banakut ku e presin pijet. Dhe kjo u ndodh, sepse ato nuk kanë as vullnet, as moral politik që të pranojnë se edhe ato vetë ia harxhuan Maqedonisë kohën e marrëveshjeve dhe tani e prunë në prag të kohës së referendumeve, kur shqiptarët vetë do duhet të tregojnë çka dhe si e duan. Ato pra nuk kanë as vullnet, as moral politik të dalin e t’i thonë hapur këtij populli se marrëveshjet shqiptaromaqedonase nuk realizohen për shkak të mosmarrëveshjeve shqiptaroshqiptare. Nëse partitë e këtushme shqiptare do e pranonin këtë të vërtetë, ato do ua mundësonin shqiptarëve të Maqedonisë më lehtë ta kuptonin se nuk ka faj Gjorgjia pse donte ta pranonte Sejdiun në ndonjë nga zyrat e doganës në Bllacë - që të mos e shihnin vëllezërit pushtetarë serbë me kënd është takuar - por do e dinin se fajtorë për këtë sjellje përbuzëse të Gjorgjisë ndaj Sejdiut janë të gjithë ata shqiptarë të BDI që vraponin t’i sigurojnë censusin e duhur që ai të zgjidhej president. Pra, nëse partitë e këtushme shqiptare do kishin minimum moral sa të pranonin se grindjet e tyre të ndërsjella janë pengesë për mosrealizimin e marrëveshjeve shqiptaro-maqedonase, atëherë shqiptarët e Maqedonisë do e kuptonin më lehtë se sjellja e Gjorgjisë ndaj presidentit të Kosovës shpjegon qëndrimin përbuzës të presidentit të maqedonasve ndaj shqiptarëve të këtushëm. Dhe se sjellja e tij mbështet mbi bindjen se ka politikanë shqiptarë që do mundohen ta zbusin veprimin antishqiptar të Gjorgjisë me thënien: “Po edhe Sejdiu e tepron, çka i duhet t’i kushtojë rëndësi formës e jo përmbajtjes!” Duke harruar se forma përcakton vlerën e përmbajtjes dhe nga forma lexohen porositë e fshehura. Por, ku ta dish, për një president si Sejdiu, i cili bie viktimë i grackave të një Gjorgjie, i cili nuk e lexoi porosinë e mosftuarjes në ceremoninë inauguruese dhe pranoi ftesën “ngushëlluese”, ndoshta edhe nuk duhet të të vijë gjithaq keq pse nuk e presin me eskorta të rreshtuara ushtarësh dhe me flamuj të ngritur lart në shtiza.

LONDON JUNE 2009

Në vigjilje të 75-vjetorit të lindjes së “Artistit të popullit”

Nga Flori SLATINA

a herë që bie fjala për rapsodët popullorë, menjëherë të shkon mendja tek një rapsod krejt i veçantë, zotërues i shumë instrumenteve, interpretues i aftë dhe mjaft i ngrohtë, që do ta kishin zili mjaft artistë e krijues të mëdhenj, një artist popullor, fama e të cilit i kaloi kufijtë edhe atëherë kur vendi ishte i izoluar, anembanë botës, nga Lindja në Perëndim. Eshtë fjala për „Artistin e popullit“ Ndue Shyti. Ai është ndër rapsodët absolutë të kohës, krahas emrave të tillë si Frrok Haxhia, Tom Nikolla, Hazis Ndreu etj. Herë pas here media thyen heshtjen me ndonjë artikull si ky, më tepër nostalgjik, ku vihen në pah vlerat e padiskutueshme të artistit, karriera e të cilit nisi shumë larg, në vitet e Luftës, që fëmijë e vijoi deri sot, edhe pse mosha dhe sëmundja bëjnë të tyren. Ndue Shyti jeton në Durrës, që prej disa vjetësh. Ai, së bashku me familjen, si shumë familje të tjera nga Veriu, në mesin e viteve 90-të ka lënë vendlindjen, Pukën, dhe, me shpresën e një jete më të mirë, zgjidhi Durrësin për të ngrysur ditët e pleqërisë. Për fatin e tij të keq, pleqëria për të ka ardhur edhe me një paralizë të cilën po e vuan prej vitesh. Për dashamirët dhe të pasionuarit pas muzikës popullore të veriut dhe asaj instrumentale në veçanti, ende ushtojnë në vesh tingujt magjikë të çiftelisë së Ndue Shytit. Ata tinguj ushtuan në sekante e festivaleve, në skenat e qindra e qindra koncerteve, në odat dhe në vatrat e bashkatdhetarëve të tij për vite e dekada me radhë, madje ushtojnë edhe sot. *** Ndue Shyti u lind në 10 shtator 1934 në fshatin Gojan i Madh i bregut të lumit Fan i madh. Aty, mes ujit dhe bjeshkëve u rrit dhe u brumos artisti i ardhshëm. Familja kishte vesh e talent për muzikë. Kushërinjtë e tij i binin fyellit e çiftelisë, prej të cilëve mësoi edhe Ndueja. Që në moshë fare të vogël, ai pati në dorë një çifteli, falë dashurisë dhe kujdesit të të atit. Më vonë mësoi edhe fyellin, të cilit i binte edhe në klasë, para nxënësve e shokëve të tij. Rininë e kaloi në fshatin e lindjes, derisa shkoi ushtar, ku përsëri nuk e ndau nga dora çiftelinë e nga buza fyellin. Duke parë këto cilësi të veçanta në interpretim, u aktivizua në grupin folklorik të Pukës, ku ra menjëherë në sy për talentin e tij, sidomos nuk i shpëtoi as syrit e as vëmendjes së artistit të madh Prenkë Jakova: „Si ky instrumentist nuk ka në Shqipëri“. Dhe këtë e thoshte një emër

Ndue Shyti, virtuozi i çiftelisë shqiptare

NDUE SHYTI: “Më ka ngelë në menje një koncert në Kinë, ku kam pas shumë sukses. Në përgjithësi në turnetë që baja me Ansamblin e Shtetit, koncertet i mbyllnin me valle. Më thanë që ta mbyll unë. Dola dhe luajta me çifteli dhe suksesi qe shumë i madh, duartrokitje të pafundme. Në atë kohë pata mësuar edhe një pjesë kineze e quajtur „Malet e arta të Pekinit“ dhe e luajta. Nuk mund ta imagjinoni dot entuziazmin e sallës. Pata aq shumë duartrokitje, sa më detyruan të kthehesha dhe ta luaja dhe tri herë të tjera. Unë luaja dhe gjithë salla këndonte pas meje. U bana drejtues i një kori të madh prej gati 20.000 kinezësh. Ky është një kujtim i paharrueshëm për mua.”

i madh si Jakova! Në vitin 1958 merr Çmimin e Republikës. Ishte rapsodi Frrok Haxhia ai që e prezantoi dhe e udhëhoqi drejt udhës së artit artistin e ri. U ftua për të interpretuar në disa koncerte qeveritare si në Elbasan, në Shkodër e gjetkë. Pas kësaj përvoje Shyti do të ishte edhe pjesë e Ansamblit të Këngëve dhe Valleve Popullore. Në vitin 1966 ai është pjesë e trupës së këtij ansambli në koncertet dhe turneun e madh në Kinë dhe vende të tjera aziatike, ku u shqua për interpretime virtuoze. Në përbërje të këtij ansambli dha koncerte edhe në Turqi, në Itali, në Paris, etj. Në vitin 1970 ai ishte pjesë e delegacionit të ansamblit të KVP që fitoi në Dizhon të Francës

„Gjerdanin e Artë“. Ka qenë pjesë e rëndësishme e ansamblit të Pukës në një sërë koncertesh si brenda ashtu edhe jashtë shtetit si në Malin e zi, në Bosnjë, Kroaci, në disa vende Skandinave si në Suedi etj, por ka shkëlqyer edhe në përbërje të ansambleve „Dajti“, në grupin e valleve të Tropojës etj. Në vitin 1968 ai punonte në Pallatin e Kulturës në Pukë, ku bashkëpunoi me disa artistë dhe

këngëtarë të shquar të kohës. Në vitin 1969 nderohet me titullin „Artist i merituar“, ndër të parët në vend që e mori këtë titull të lartë vlerësues për kohën. Sipas studiuesit Sulejman Sula, „kulminacionin orkestral e ka arritur në koncertin ndërkombëtar jubilar në vitin 1979, ku numri i interpretuesve rekord ishte 104 vetë. Në sinkron ishin mbi 30 çifteli, një pjesë e të cilave ishin interpretuese femra. ... U vlerësua si asnjëherë përsosmëria e grupit dhe gjenialiteti krijues i Ndue Shytit, i cili duke shkëlqyer si magji e vërtetë bëri epokë“. Pas gjithë këtyre sukseseve, atij në vitin 1979 iu dha titulli i lartë „Artist i popullit“, në moshën 45vjeçare, kur ishte në kulmin e tij artistik. Pas vitit 1980 ai nuk doli

më jashtë shtetit me AKVP por ishte pjesë e padiskutueshme dhe e rëndësishme e folklorit dhe muzikës së Pukës. Ai ishte një artist shumëdimensional, interpretues në pesë vegla muzikore, krijues i muzikave të bukura me taban kombëtar, të interpretuara nga Dava Gjergji, Zoja Pali, Vitore Rusha etj, dirigjues i orkestrave dhe orkestrinave popullore dhe orkestrës i mrekullueshëm. Ndue Shtypi ka qenë pjesëtar i Pukës në të gjitha festivalet folklorike kombëtare që zhvilloheshin në Gjirokastër, ku në shumë raste është vlerësuar me çmime të rëndësishme. Ndue Shyti mbetet një nga ikonat e muzikës instrumentale popullore, një artist i kompletuar. Djali i tij, Marku, i bie me mjeshtëri fyellit. Ne vitin 2002, së bashku ata kanë dhënë koncerte për shqiptarët në SHBA. Artistë kalibri si Ndue Shyti i bëjnë nder artit tonë e muzikes shqiptare dhe ne i jemi mirënjohës për kontributin dhe artin e tij për dekada me radhë. Ndue Shyti jeton dhe lufton me heshtjen e përditshme, me harresën e madhe, larg zhurmës dhe famës së dikurshme, në Lagjen Nr. 14 të qytetit të Durrësit. Prej 11 vitesh lufton me sëmundjen e paralizës. Shpirti prej artisti dhe familja e tij e ndihmojnë të sfidojë sëmundjet e moshës. Gjithçka që Ndue Shyti bëri për artin popullor do ta bënin të meritueshme edhe titullin „Nderi i kombit“.

LONDON JUNE 2009

Nga Enver Robelli

I. Fetishi i dëmshëm

ani kur po ndërtohet autostrada nga Durrësi drejt kufirit me Kosovën, kur mundësitë e komunikimit mes Tiranës dhe Prishtinës, por edhe mes qyteteve të tjera kosovare dhe shqiptare do të jenë shumë më të mëdha, do të shtohen edhe ndikimet e ndërsjella mes “trojeve tona”. Këto ndikime, në fakt, kanë filluar ngaherë, edhe në mungesë të një rruge të shpejtë mes Kosovës dhe Shqipërisë. Pasi regjimi kufitar është normalizuar pas përfundimit të luftës, shumë kosovarë kanë qëndruar në Shqipëri për turizëm, biznes ose për të takuar ndonjë familjar. Në fillim jo pak kosovarë shkonin në “vendin amë” dhe heshtnin, ngurronin të flisnin, sepse mendonin se bashkëkombësit e idealizuar me decenie do t’i përqeshnin për shkak të të folurës së tyre në gegërishte verilindore. Sot ka gjithnjë e më shumë kosovarë që në televizionet e zhurmshme dhe në restorantet e mrekullueshme të Tiranës pa kompleks thonë “me punu” dhe “me jetu” - dhe nuk keqkuptohen nga askush, sepse nuk ka vend për keqkuptime. Prej Elbasani e përpjetë deri në urën mbi Ibër në Mitrovicë thuhet “me punu”. Nëse ndokush ka çfarë të punojë. Në çastin kur kosovari e ka kuptuar se folja “me punu” nuk është e dënuar të ekzistojë vetëm brenda Kosovës, se ajo jeton në një hapësirë më të gjerë gjeografike - atëherë ai është çliruar nga shtangimi, nga memecëria dhe nga tuta. Fetishizimi i vetëm një varianti apo standardi gjuhësor nuk mund të jetë shtysë për shkëmbime kulturore, shkencore, ekonomike etj. Këtë fetish Kosova nuk duhet ta importojë më tutje nga Shqipëria. Për shembull, në Zvicrën gjermane ka programe shtetërore për ruajtjen e dialektit “Schwizerdütsch”, i cili ka dallime shumë më të mëdha me gjermanishten letrare se ç’kanë dy dialektet kryesore të shqipes: gegërishtja dhe toskërishtja. Industria e vogël e rok-muzikës në Zvicrën gjermane nuk do të mbijetonte, sikur këngëtarët të mos guxonin të këndonin në dialekt. Kënga e fuqishme “Amaneti i Clownit” e grupit “Troja” nuk do të bëhej kurrë kaq e popullarizuar në Kosovë sikur të këndohej në toskërisht. Kjo, natyrisht, nuk do të thotë që secili prej nesh që e përdorim gjuhën për të komunikuar me lexuesit, me opinionin - në mënyrë autonome dhe arbitrare mund të vendosim dhe të krijojmë rregulla të reja, të folme të reja, gramatika të reja. Por, derisa heshtin specialistët, gjithnjë do të ketë provokatorë qëllimmirë dhe qëllimkëqij.

“Me punu” dhe “të punosh” II. Kafka të çara Kosova po ashtu nuk duhet ta importojë, madje duhet të mbrohet nga vërshimi i një lloj gazetarie të çoroditur, e cila tashmë prej vitesh “kultivohet” në Tiranë. Kjo fushë në Shqipëri është, në pjesën më të madhe, e korruptuar nga politika, nga interesat e biznesit (sepse pothuaj secili prej tyre ka gazetën e tij), madje është sekret publik se ndonjë televizion themelin financiar e ka shtruar me pará të krimit të organizuar ose të pushtetit të korruptuar. Në shtypin e Kosovës është tejkaluar gjuha ekstreme denigruese e shoqëruar me fyerje personale, familjare dhe fisnore. Këtu, natyrisht, fjala është për mediet serioze në Kosovë. Jo për fletushka në shërbim të pushtetit, të opozitës apo të tarafeve që luftojnë për interesa të ngushta dhe të cilat si model orientimi kanë gazetarinë e Tiranës. Sidoqoftë, edhe në gazetën më të keqe të Kosovës nuk mund të lexosh thirrje që një gazetari “t’i çahet kafka”, siç ndodhi së fundi në një gazetë të Tiranës. Për të kuptuar gjendjen e medieve në Shqipëri mjafton të lexosh një letër që Mihal Delijorgjit, njëri prej personave më të përfolur për shkaktimin e tragjedisë së Gërdecit, e botoi këto ditë te një e përditshme shqiptare. Nga burgu 313 i Tiranës, Delijorgji, mes të tjerash, shkruan: “Si ka mundësi që gazetarë e njerëz të medias, për të cilët dera e zyrës sime ka qenë gjithmonë e hapur, sot të denigrojnë emrin tim në mënyrë kaq kriminale jashtë çdo etike profesionale? Madje ndonjë prej këtyre të fundit mund të më ketë dhe pará borxh, por në vend të vlerësimit (...) janë shndërruar në kryqëzuesit abuzivë më të mëdhenj të emrit tim duke mos më kursyer as familjen”. Ndoshta vjen dita dhe Delijorgji i publikon emrat e gazetarëve që i kanë borxh atij.

gjakpirës, kriminel ose grykës, ose bëhen aludime mbi jetën e tij seksuale. E tmerrshme është kjo! Po ka edhe më zi. A nuk është, për shembull, marrëzi kontinentale që në Shqipëri që nga rrëzimi i regjimit komunist para gati dy decenieve asnjë palë zgjedhje nuk janë cilësuar nga vëzhguesit si plotësisht të lira dhe në përputhje me standardet evropiane? A nuk është marrëzi që Shqipëria tani shprehu rezerva ndaj emërimit të diplomates britanike, Audrey Glover, si udhëheqëse e misionit vëzhgues të OSBE në zgjedhjet e 28 qershorit? Glover ka qenë shefe e vëzhguesve në zgjedhjet e turpshme të vitit 1996, të cilat ajo atëbotë i kishte kritikuar ashpër. Vërtet është e turpshme që një vendi anëtar të NATO-s, siç është tashmë Shqipëria, Komisioni i Bashkimit Evropian detyrohet t’i bëjë thirrje të organizojë zgjedhje të lira dhe të ndershme. Thua se kjo nuk do duhej të ishte e vetëkuptueshme.

V. Ekonomia

III. Jargavitje publike “Zakoni i botës së qytetëruar e do që të luftohet për ide e jo për inate personale, për shfryrjen e të cilave janë të çelura kaq gjykatore!”, - shkruante dikur gjuhëtari i madh Eqrem Çabej. Në mediet e shtypura dhe serioze të Kosovës, për fat të mirë, ende nuk kemi lexuar jargavitje e shpifje shkrimore mbi jetën seksuale të këtij apo atij politikani. Në Shqipëri - po! Madje edhe tallje bizare. Rreziku, megjithatë, ekziston edhe në Kosovë. Shenjat e para të këtij rreziku tashmë shihen, kur, për shembull, në ueb-faqet e gazetave “lexuesit”, duke shfrytëzuar anonimitetin e internetit dhe me lejen e redaksisë përkatëse mund të postojnë “komentet” e tyre, të cilat nuk kanë të bëjnë asgjë me tekstin e botuar në gazetë, por merren me fyerje personale, denigrime, shpifje, nganjëherë me nuhatje në jetën private të personaliteteve publike. Kjo është metodë e shërbimeve sekrete të stilit sovjetik. Gjithsesi, Kosova duhet të mbrohet edhe nga leksiondhënësit e gazetarisë nga Tirana, të cilët duan të na shesin mend në mes të Prishtinës mbi standardet profesionale dhe etike. Hiç pa modesti mund të themi se në fushën e gazetarisë Kosova ka një traditë të qëndrueshme për dallim nga Shqipëria. Gjer më sot e vetmja gazetë në gjuhën shqipe që ka pasur tirazhin më të madh, numrin më të madh të korrespondentëve dhe një cilësi të dal-

lueshme ka qenë e përditshmja “Rilindja” e Prishtinës, e cila për fat të keq u varros, por roli i saj iluminist nuk duhet të harrohet. Madje vetë krerët e Partisë së Punës në Shqipëri, si Ramiz Alia në fillim të viteve ’90, e kanë pranuar se burim informacioni kanë pasur gazetën “Rilindja”. Tani traditën relativisht të mirë të gazetarisë në Kosovë - traditë që edhe në vitet ‘90 e vazhduan revistat javore “Koha” dhe “Zëri”, si dhe kjo gazetë që po e mbani në duar (“Koha Ditore” - shën. red) po provojnë ta zbehin edhe disa leksiondhënës publicistikë nga Tirana. Këta tashmë i kanë mbjellë fidanët e tyre gazetareskë në Prishtinë, të cilët po vaditen dhe po rriten çdo ditë, natyrisht falë ryshfetit qeveritar ose favoreve të tjera.

IV. Pazari politik

Gjithashtu, Kosova nga pazari politik në Shqipëri nuk duhet të blejë apo kopjojë manipulimin e zgjedhjeve, shitblerjen e deputetëve dhe votës, kërcënimet, akuzat pa mbështetje, nepotizmin, sulmet personale, hallakamat në parlament, vërsuljet, polarizimin e skajshëm, polemikat groteske, gjuhën plot helm. E, sidomos, Kosova nuk duhet të blejë assesi metodën e vrasjes së deputetëve. Pastaj keqpërdorimin e foltores së parlamentit për të shpotitur oponentin politik, duke aluduar se e ka motrën prostitutë! Nuk duhet të blejë as mënyrën e poshtërimit të pushtetarëve, siç po ndodh në Shqipëri, kur në emër të kritikës legjitime dhe lirisë së fjalës kryeministri shpallet

Para se të bëhet vonë në Kosovë duhet të parandalohet plaçkitja e resurseve të vendit, të cilat duhet të ruhen nga secila qeveri dhe të shfrytëzohen në të mirën e përgjithshme. Në Shqipëri që nga rënia e komunizmit viktima më e madhe është natyra me të gjitha resurset e saj. Janë prerë aq shumë drunj, sa tani Shqipëria as nuk mund të quhet “vend i shqipeve”, sepse shqiponjat nuk kanë lisa për të ndërtuar foletë e tyre. Në bregdet janë ndërtuar aq shumë objekte monstruoze dhe pa asnjë plan urbanistik, saqë Durrësi sot i ngjan Rripit të Gazës. Tani i ka ardhur radha shitjes së bregdetit. Në mediet shqiptare çdo ditë mund të gjenden njoftime për skandale që ndërlidhen me shitjen e tokave buzë detit, për privatizime arbitrare, për investime të biznesmenëve të dyshimtë. Dufi i opozitës shqiptare kundër kësaj dukurie shpesh është qesharak, sepse zi e më zi ka qenë edhe në kohën kur ajo ka qenë në pushtet. Disa nga këto mbrapshti shihen sidomos kohëve të fundit edhe në Kosovë: papërgjegjësi në menaxhimin e resurseve, nepotizëm (mjafton të kesh “diplomën” përkatëse rajonale dhe do të shpërblehesh me post fitimprurës), vokabular i helmatisur, kriminalizim i kundërshtarit politik pa paraqitur fakte, fryrje e thashethemeve dhe muhabeteve të odave dhe kafehaneve. Autostrada Durrës-Kukës (derisa kjo rrugë të shtrohet deri në Prishtinë, do të kalojnë shumë vite), gjithsesi do t’i afrojë shqiptarët - pra, është një shans historik i mirëpritur nga çdo shqiptar që synon integrimet evropiane. Por kjo autostradë nuk duhet të jetë një rrugë, përmes së cilës në mënyrë të ndërsjellë të shkarkohet bërllok kulturor, siç po ndodh tani nëpër shtigjet gjarpërore që shpien nga Tirana në Prishtinë.

LONDON JUNE 2009

Nga Veton Surroi

o të ketë qenë delli i shqiptarëve për të parë anën e brendshme të historisë, sikurse fëmijët që duan të dinë se si funksionojnë lodrat. Ndoshta, kështu, thjeshtësuar deri në shpoti, do të interpretohet njëri prej atyre investigimeve të gjata shekullore, ("athua si funksionon feja", "athua çfarë emri ka Zoti", "athua kur fle a mund të na shohë?") kur në tokat e shqiptarëve mbërriti një ecje e gjatë shamane, e origjinuar dikund thellë në tokat e Azisë Qendrore. Shamanët, mistikët që e identifikonin veten si ndërmjetës mes Zotit dhe njeriut, duke përdorur si mjete komunikimi çdo gjë, prej muzikës e valleve deri te halucinogjenët, gjatë ecjes së gjatë do të takojnë, dikund mes Afganistanit dhe Persisë, profecinë e një religjioni, Islamin, do të identifikojnë në të kornizën e një kodi moral dhe me shkrirjen e misticizmit në një rregull religjioz monoteist siç ishte Islami, do të nisen drejt Perëndimit, e të mbërrijnë në pikën e tyre më të avancuar, shqiptarët. Pas gati shtatë shekujsh ecje, sufizmi (që në tokat shqiptare njihet sipas tarikateve, bektashi, mevlevi, rufai apo emërtimet tjera të familjes 12 anëtarëshe) do të ketë shtëpi të sigurt të vetën në Evropë vetëm mes shqiptarësh, e nëpërmjet të tyre, madje do të bëjë depërtimet e veta në Amerikë, me teqenë e parë, të hapur në Michigan nga Baba Rexhebi Beqiri. Sikur të ishte e pamjaftueshme kjo histori e shqiptarëve, që mund të shkrijë në të shamanët e Azisë Qendrore me vendosjen e teqesë pranë fabrikave të automobilave në Amerikë, do të na shfaqet Stephen Schwartz, ishgazetar amerikan, i biri i nënës së krishterë dhe babait hebre, ish-komunist i interesuar në revolucionet e Amerikës Latine, i cili në të mbërritur në Ballkan për të përcjellë luftërat e ish-Jugosllavisë, do të zbulojë thirrjen e sufizmit, ta përqafojë atë dhe të shkruajë, në mesin e disa librave edhe "Islami tjetër: Sufizmi dhe rrëfimi për respektin" (KOHA, Prishtinë, 2009). 2. Ardhja mistike e misticizmit ndër shqiptarë? Mund të tingëllojë si një titull artikulli, por, gjykuar sipas librit të Schwarzit, misticizmi qe sfidë për të tri religjionet monoteiste, Hebraizmin, Krishterimin dhe Islamin, dhe që të tria u përpoqën që ta institucionalizojnë misticizmin brenda vetes në shekullin XIII. Njëra prej tyre, hebraizmi, madje u shërbye drejtpërsëdrejti me misticizmin Islamik, sufizmin, për ndërtimin e "kabalasë", formës së vet mistike.

Shamanët, shqiptarët dhe pluralizmi islamik

Ndërkaq, në këtë format huazimesh të ndërsjella, sufizmi Islamik, shtyu kufijtë e interpretimit të Zotit më tutje, duke përcaktuar burimin e njëjtë të religjioneve monoteiste. Siç shpjegojnë dy amerikanë të tjerë, që përqafuan sufizmin, James Fadiman dhe Robert Frager në "Sufizmi thelbësor" (Castle Books, New Jersey, 1998), sufizmi arrin të integrojë në vete edhe hebraizmin edhe krishterimin, duke përcaktuar se të gjitha burojnë prej një Të Vërtete, pra një Zoti, duke shpallur njëkohësisht të integrueshme si profeci jetët e Adamit, Moisiut e Jezu Krishtit. Natyrisht, tërë këtë brenda respektit të kornizës teologjike islamike. Por, siç do të shpjegojë Schwartzi, një kornize teologjike islamike liberale, vetjake. Të atillë që, pos integrimit të religjioneve të tjera, njeh haptazi barazinë e femrës, të drejtën e të festuarit të ditëlindjes së profetit Muhamed dhe, në aspektin filozofik, të drejtën e të kërkuarit të përhershëm të së Vërtetës, pikësëpari brenda vetes dhe brenda kësaj jete, e posaçërisht nëpërmjet së Bukurës dhe Dashurisë. 3. Duket e ndërlikuar? Ka edhe më, kur në skenë të hyjë politika me dy ngjarje thelbësore.

Së pari, ajo e ndarjes rreth trashëgimtarit të Muhamedit. Sunitët, që përbëjnë shumicën e botës Islame, janë pjesë e grupit që me të vdekur Muhamedi caktuan zgjedhjen si formë e përcaktimit të trashëgimtarit. Shiitët, të cilët janë pakicë në botën Islame, janë pjesë e grupit që kërkoi që trashëgimtari të zgjidhet nga rrethi familjar i Muhamedit. Në Betejën e Qerbelasë, kur shiitët refuzuan t‘u nënshtrohen urdhrave sunite, ky debat teologjik mori formën e vet të konfliktit politik, që zgjat deri në ditët e sotme, siç u pa në luftërat e brendshme në Irak. Së dyti, ajo e ndarjes së pushtetit në Arabinë Saudite. Para se të lindte shteti bashkëkohor, në atë territor u lind vahabizmi, si interpretim ortodoks e strikt i Islamit, në të cilin krijohej pabarazia mes meshkujve dhe grave, ndërsa adhurimi ndaj Muhamedit, përfshirë edhe festimin e ditëlindjes së tij, shiheshin si forma politeiste të kundërta me Islamin. Me ngritjen e Mbretërisë Saudite dhe veçanërisht me zbulimin e naftës, u krijua një kontratë brenda këtij vendi: me Zotin do të merren vehabinjtë e me shtetin dhe naftën e nevojshme për financimin e vehabinjve do të merret familja mbretërore Saud (Schwartz, ndërsa angazhohet

për respekt brenda Islamit, në librin e tij Vahabin e quan "teveçel", ndërsa Saudët "banditë"). Të furnizuar me petrodollarë, vehabinjtë kanë qenë prej disa dhjetëvjetësh në ofensivën e tyre për të imponuar një model interpretimi të Islamit, me eksportin e "mjekroshëve" dhe pantallonave treçerekëshe në atë që autori quan shtatë identitetet islamike në botë, përfshirë edhe atë turkoballkanas, të cilit i përkasin shqiptarët. Pas okupimit amerikan të Irakut, sipas Schwartzit, ishin mu vehabinjtë (anipse Arabia Saudite është aleate amerikane) ata që nxitën sunitët kundër shiitëve, gjë që mëpastaj solli kundërpërgjigjen shiite. Por, ky nuk është konflikt i pastër sunit-shiit, thotë autori. Në fakt, është përpjekje e vehabinjve për të shkatërruar sufinjtë, të cilët janë edhe sunitë edhe shiitë, arabë e kurdë, - por janë gjithsesi ithtarë të interpretimit vetjak, liberal, të Islamit. 4. "Mysliman i bardhë!", do të klithnin me befasi e simpati. I flisnin në anglisht infermierit flokëkuq dhe sykaltër në ta takuar për së pari, por ai do t‘ua kthente arabisht, me aq sa dinte dhe kur do ta pyesnin se prej nga është e ai u shpjegonte se nga Kosova, do të mblidheshin rreth tij për të parë kundërthënien e brendshme që ecën në të dy këmbët: përcaktimin shpirtëror mysliman (të vetëkuptueshëm Aziatik) brenda konstruktit fizik evropian. Shpjegimi i infermierit që kishte kaluar ca kohë duke punuar në Arabinë Saudite më ra në mend ndërsa në samitin e kaluar të Konferencës Islamike bëhej përpjekja që të kalohej një Rezolutë përkrahjeje për Kosovën, e unë lexoja nga Schwartzi për paragjykimet vehabite ndaj sufizmit. Në fakt, Rezoluta për Kosovën mund të identifikohej si përpjekje për lojë në kartën e befasisë dhe simpatisë "për myslimanët e bardhë". Por ajo njëkohësisht bartte në vete një paradoks: Shqipëria (vendi i të gjitha tarikateve sufi) kishte hartuar një Rezolutë

përkrahëse për Kosovën (me prani të konsiderueshme tarikatesh sufi, të përndjekura me gjak nga regjimi serb) të cilën në Organizatën e Konferencës Islamike do ta përfaqësonte hiç më pak se Arabia Saudite (me kryeqytetin vehabi Naxhd, njëkohësisht edhe kryeqytet shpirtëror i Al Qaeda-s). Rezoluta, krejtësisht e zhveshur nga përkrahja për Kosovën, në fund u miratua me konsensus. Pse mungoi atëherë solidariteti islamik (kur madje edhe Arabia Saudite "vehabite" përkrahte Shqipërinë "sufi")? Njëra arsye, e thjeshtë dhe e qartë, është se mesazhi ynë njëzetvjeçar, prej Milosheviçit e tutje, se çështja e Kosovës nuk është çështje fetare, por kombëtare-demokratike ka mbërritur të depërtojë gjithandej, pra edhe në atë që quhet Bota islamike. E, në të, ka shtete të cilat nuk e shohin me sy të mirë lindjen e shteteve të reja, e as lëvizjen demokratike për të arritur te kjo lindje. Në atë lëvizje demokratike, një model i ndarjes së religjionit nga politika, siç ishte rasti me Kosovën, gjithashtu nuk është i parapëlqyer prej disa prej shteteve të Botës islamike. 5. Rrugëtimi shekullor i sufinjve drejt viseve shqiptare mori shtytjen e vet të fundit me Ataturkun, i cili i përjashtoi nga Turqia nga frika e veçorive të tyre, mistike e sekretive. Në të arritur në mesin e shqiptarëve do ta gjenin veten brenda një tradite tashmë të etabluar prej shekujsh, të të bashkëjetuarit të religjioneve të ndryshme. Në të gdhirë shekulli XXI, bota do të zbulojë se çka është normale ndër shqiptarë është krejtësisht e jashtëzakonshme për shumë popuj të tjerë të botës. Mes shqiptarëve, do të shënohet, ka jo vetëm pluralizëm religjioz, por tashmë si rast për të nënvizuar, pluralizëm islamik. Dhe kjo fjalë, pluralizmi islamik, tashmë është një sfidë intelektuale, politike dhe teologjike si për islamofobët që në këtë religjion nuk shohin gjë pos dhunës, ashtu edhe për ata që përpiqen që brenda Islamit të vendoset vetëm një interpretim.

LONDON JUNE 2009

Kuzhina shqiptare Pure për fëmijë me bizele misër dhe karota

për tu përvetësuar dhe asimiluar nga organi tretës i fëmijës

1 specë i djegës i kuq pa fara i prerë imët 500 gr domate të kuqe të prera

Tony Supa për raste speciale dhe fëmijë Më shumë se 200 supa të shijshme anembanë Botës Receta e çdo supe në këtë numër e përgatitur hap pas hapi dhe i ilustruar konkretisht procesi ,ngjyra ne vartësi të sezonit, zbukurimi. Ata që nuk janë konsumator të mishit dhe peshkut pra janë vegjetarian do te gjejnë koleksion të shumëllojshëm për të plotësuar nevojën e tyre dhe do ta kem përparësi zbulimin dhe praktikumin e shumë recetave për këtë kategori. Nëse ju keni eksperiencë dhe jeni të kënaqur të përgatisni dhe të ushqeheni me supën tuaj shtëpiake të preferuar, këto receta ua zgjerojnë hapësirën e njohjes dhe eksplorimit të shijeve dhe teknikave të tjera supash. Sekreti i supave të shijshme është përgatitja e lëngut të freskët dhe që është në vartësi të emrit të supës si për shembull lëng vegjetarian për supat e perimeve dhe zarzavateve, lëngë mishi për mishrat, lëngë peshku për supat e peshkut midhjeve dhe karkalecave. Çdo supë e çdo lloji dhe e çdo vendi prezanton prejardhjen, origjinalitetin , freskinë dhe nuk njohin kufi në gatimin modern. Supat e kanë prejardhjen që në kohërat e lashta dhe shërbehen dhe sot ne çdo familje dhe restorant. Supat janë ushqimi i parë plotësues për fëmijën kur nëna e ndan nga gjiri dhe kjo është arsyeja kryesore që me bëri të përkushtohem në këtë menu pasi djali im Lisjoni ka filluar ushqimin plotësues dhe mendova që është me shumë rëndësi të ndajmë këtë eksperiencë së bashku me të gjithë ata prindër që janë duke rritur fëmijët e tyre të shëndetshëm dhe ata ta din me saktësi se çfarë është ushqimi më kryesor dhe i balancuar për këtë periudhe ,dhe në çdo numër do të gjeni nga një recetë për fëmijë. Për një përfundim të palodhshëm të këtyre supave është e domosdoshme në inventarin e kuzhinës mikseri ushqimorë elektrik(food processor)

3 speca të kuqë 2 speca të verdhë 1 qepë e prerë imët 50 gr gjalpë 3 thelpinj hudhre të shtypura 1 L lëngë perimesh 1 lugë gjelle miell Kripë dhe piper Speca të prerë ne kubike të vogla për dekorim në fund Mënyra e përgatitjes

Përbërësit e recetës 25 gr. bizele 25 gr kokrra misri të bardhë 25 gr karota 25 gr fileto pule organike Mënyra e përgatitjes Në fillim në një tenxhere të vogël vendosim fileton e pulës të zihet në 150 ml ujë dhe e ziejmë për gjysmë ore pastaj shtojmë të gjitha perimet dhe i ziejmë së bashku me pulën edhe për 20-30 minuta në zjarre të ngadaltë pastaj masën e puresë e kalojmë në përzierësin (mikserin) ushqimorë ose në mungesë e shtypim me shtypësin e puresë së patates deri sat ë behet pure e hollë dhe e kalojmë në sitë të imët e lemë të ftohet deri në temperaturën e qumështit të gjirit dhe është gati për ushqimin e foshnjës. Kjo pure ka të kombinuara të gjitha lëndët kryesore ushqyese që janë shumë të domosdoshme për rritjen e fëmijës Shënim: Në ketë mënyrë mund të përgatitni ushqimin e çdo fëmije por duke përdorur perime të ndryshme dhe më rëndësi shumë të madhe është që duhet të tregoheni të kujdesshëm që deri në moshën 1- vjeç të mos përdorni mishra të tjerë vetëm mishin e pulës pasi është më i miri dhe i lehtë

Pure dardhe për fëmijë Përbërësit e recetës 1-2 Dardha të pjekura mirë Mënyra e përgatitjes I qërojmë dardhat dhe ua heqim bërthamat i vendosim në një tenxhere të vogël në zjarr duke ua shtuar 2 lugë gjelle ujë i ziejmë në zjarr të ngadaltë për 10 minuta dhe menjëherë i kalojmë në sitë të imët dhe pureja e frutave është gati Shënim: në të njëjtën mënyrë veprojmë për të gjitha llojet e frutave si për Mollën, Mangon, Luleshtrydhen,etj Për fillim do fillojmë me supat për rastet speciale të pritjeve Supë verore Spanjolle Kjo supë është tradicionale spanjolle mbarohet dhe shërbehet e freskët ,sigurohuni që përbërësit të jenë të freskët për një shije të mirë Përbërësit e recetës 1 spec i gjelbër pa fara i prerë imët 1 spec i kuq pa fara i prerë imët 1 trangull i mesatar i prerë imët 1 qepë e kuqe e prerë imët

imët 900 ml lëngë domateje 30 ml uthull e kuqe 50 ml vajë ulliri 1 lugë kafeje sheqer Krip dhe piper Akull I thyer në copa të vogla për dekorim Mënyra e përgatitjes Të gjithë përbërësit e recetës i bashkojmë ne një enë dhe i hedhim në mikserin ushqimor me përjashtim të akullit pasi shërbehet në fund gjatë servirjes. I përpunojmë në mikserin ushqimor deri sa të gjithë përbërësit te bëhen pure e hollë pastaj përzierjen e kalojmë në sitë duke i shtrydhur mirë me lugë të madhe në mënyrë që të marrim maksimumin e shijes dhe masës. Hedhim kripen piperin dhe i zbukurojmë me thele të prera imët trangulli dhe domateje në fund hedhim akullin sipër dhe e shërbejmë të ftohët. Supe me speca te pjekur dy ngjyrësh Pjekja e specave në këtë recetë është shumë e rëndësishme pasi shija dhe ngjyra janë rëndësia e kësaj recete Përbërësit e recetës

Ngrohim grillin ,presim specat përgjysmë jua heqim bishtat dhe farat i vendosim në tepsi me anën e lëkurës lart I pjekim deri sa lëkura të fillojë të digjet. Pas pjekjes i transferojmë specat ne një enë te thellë dhe i mbulojmë me mbështjellës të hollë kuzhine dhe i lëmë deri sa të ftohen pastaj i qërojmë. Në një tenxhere të thellë kaferdisim qepen në gjalpë hedhim hudhrën lëngun e perimeve kripen piperin dhe specat I ziejmë për 10 minuta pasi të marrin valë shtojmë miellin e përziemë deri sa të shkrihet dhe në fund e përpunojmë në mikser ushqimorë deri sat ë bëhet pure e hollë e provojmë për kripë dhe piper dhe e kthejmë masën prapë në tenxhere dhe e shterojmë në zjarr të ngadaltë deri sat ë trashet .E shërbejmë në pjata të thella duke e dekoruar me specat e prerë dhe bukë fshati e prerë në feta anash. . Sup pranverore peshku me midhje dhe kallamar Përbërësit e recetës 700 gr fileto peshku të bardh pa hala (çdo lloj peshku) 500 gr midhje me guaskë të pastruara mirë 350 gr kallmare të prera në rrathë të hollë 6 qepujka (ose dy qep mesatare të prera imët) 3 thelpinj hudhre të shtypur 1 lug gjelle lëkura portokalli të gërvishtur 2 lug gjelle vaj ulliri 10 domate të qëruara të prera imët ose(2 konserva domate të gatshme) 2 lug kafeje salcë domate e koncentruar 1 lug kafeje lisën (thyme) 500 ml lëng peshku 1 tufë majdanoz i grirë imët për dekorim Piper dhe krip Bukë e thekur për servirje

LONDON JUNE 2009

Mënyra e përgatitjes së recetës Baza e supës është lëngu. Tregtuesit e peshkut kanë mbetje kockash gjatë përdorimit dhe tregtimit të peshkut dhe mund ti merrni falas,dhe duhet ti pastroni mirë e mirë .Në një tenxhere të thellë hedhim kockat, qepët e prera trashë, karota ,presh të prerë në rrathë të mëdhenj, fletë dafine dhe kokrra piperi , mbulohen me ujë dhe vendosen në zjarr për 2 orë para përgatitjes së supës, pastaj kullohet në mënyrë që kur të fillojmë gatimin lëngu të jetë gati dhe duke valuar. Në fillim i presim filetot e peshkut në copa kubike mesatare pastaj midhjet i hedhim në tenxhere me 50 ml ujë ose verë dhe një qepujke dhe i ziejmë për 10 minuta deri sa të hapen i zhvendosim nga guaska dhe i lëmë mënjane, kullojmë lëngun dhe e bashkojmë me lëngun e peshkut që kemi përgatitur në fillim, presim kallamarin në rrathë të hollë dhe lëmë mënjane. Në të njëjtën tenxhere hedhim qepujkat dhe vajin i kaverdisim për 4 min pastaj hedhim hudhrën piperin, kripen pastaj shtojmë domatet e grira imët pa lëkura, salcën e domates tajmin dhe lëvoren e gërvishtur të portokallit dhe vazhdojmë zierjen deri sa të trashet lëngu. Hedhim lëngun e peshkut dhe e lëmë të marr vale për 3 min dhe në këtë pikë baza është gati. Pastaj hedhim midhjet peshkun dhe kallamarin dhe e valojmë në zjarr të ngadaltë për 10 min .Pasi supa të jetë gati dhe ka përfunduar zierja plotësisht përzihet mirë në mënyrë që ta racionojmë në racione dhe kubiket të janë të përziera mikes nga të gjithë përbërësit e recetës dhe të barabartë pasi ka disa lloje peshku dhe midhje,e shërbejmë me bukë të thekur ose oriz dhe e dekorojmë dhe zbukurojmë me majdanoz të freskët .

Në fillim ngrohim furrën në temperaturë 220 Gradë me qellim që ta ngrohim kuzhinën në tërësi pasi buka fermentohet më shpejt. Kaverdisim qepen për 4 minuta jo më shumë deri sa të zbutet dhe i lëmë të ftohet pastaj në një ene plastike të thellë sitim miellin hedhim kripen, majanë ose farën e bukës, piperin ,majdanozin, basilin , djathin, domatet, ullinjtë dhe qepen e gatuara. I përziejmë mirë me miellin ,pastaj hedhim ujin dhe e përziem mirë me lug druri deri sa masa e brumit të jetë e formuar plotësisht. Në një tepsi mesatare të thellë katrore të lyer me vaj hedhim brumin dhe e nivelojmë , pastaj e lyejmë me vaj ulliri sipërfaqen e brumit dhe e mbulojmë me plastmase të tejdukshëm kuzhine duke e lëne të fermentohet për 45 min deri sa masa e brumit të dyfishohet .Heqim ngadalë plastmasën e tejdukshëm dhe e futim në furrë që të piqet për 30 minuta deri sa të formoj kore në sipërfaqe dhe të marr ngjyrën e kuqërreme të theksuar. Shërbehet me supa dhe sallata të ndryshme . Gjella e dytë Fileto qengji me oriz dhe lakra

Bukë fshati me djathë dhe ullinj

Përbërësit e recetës 4 fileta qengji 2 vezë të rrahura 3 luge çaji vaj ulliri 600 ml lëng mish pule i freskët 25 gr gjalpë 140 gr oriz 500 ml krem qumështi i trash 1 qep e vogël e prerë imët 2 thelpinj hudhre të shtypura 1 lug kafeje piper i bluar 1 lakër jeshile e prerë në shirita shumë të hollë

Përbërësit e recetës

Përzierja mbështjellëse e filetos

2 lugë gjelle vaj ulliri 1 qepë e kuqe e madhe e prerë imët 375 gr miell i bardh me përqindje të lart gluteni 1 lug kafeje krip gjelle 1 lug gjelle majdanoz i grirë imët 1 lug gjelle basil (ose oregano në pamundësi) 1 lug kafeje piper i shtypur imët 100 gr djathë i bardh i fort i prerë në kubike të vogla 4 domate të vogla të prera imët 30 gr ullinj të zinj të prerë për gjysmë 1 lug çaji maja e imët(far buke) ose 16 gr e freskët 220 ml ujë i vakët

300 gr thërrmona buke të bluara imët ne mikserin ushqimor 1 thelb hudhre e shtypur 100 gr majdanoz i prerë imët Piper I kuq për dekorim

Mënyra e përgatitjes së recetës

Mënyra e përgatitjes së recetës Në fillim përgatisim përzierjen për mbështjelljen e filetave pasi e kemi grirë bukën shtojmë hudhrën dhe majdanozin dhe ju japim dhe një përzierje ne mikserin ushqimor që të përzihen mirë dhe e hedhim në një pjatë të gjerë, pastaj 4 filetat e qengjit të marinuara me kripë dhe piper i lyejmë mirë në vezët e rrahura dhe pastaj i kalojmë në përzierjen e thërrmijave duke i rrotulluar në të katër anët dhe i

lëmë mënjanë .Në një tigan të madh ngrohim vajin dhe hedhim filetat e lyera me përbërësit mbështjellës të recetës the i skuqim 3-5 min në çdo anë dhe pasi marrin ngjyrën e kuqër-

dhe prera në kubike të vogla 5 lug gjelle sheqer Lëvorja e gërvishtur e 2 portokallieve Sipërfaqja e dekoruar 3 portokaj të qëruara dhe të prera në thela të holla pa fara 6 lug gjelle reçel kajsie i ngrohtë dhe i përzier mirë Mënyra e përgatitjes së recetës

remtë i vendosim në tavën e pjekjes dhe përfundojmë pjekjen në furrë për 20 min. Në një tenxhere valojmë lëngun e mishit të pulës pastaj hedhim gjalpin pak kripë piper dhe pasi të marrë valë hedhim orizin dhe e gatuajmë për 15 – 20 min në zjarr shumë të ngadalshëm deri sat ë zihet plotësisht. Në një tenxhere tjetër mesatare hedhim kremin e qumështit dhe e valojmë ia shtojmë hudhrat qepen piperin pak krip dhe gatuajmë ngadalë për 5 min duke e përzier deri sa të trashet mirë, ndajmë 100 ml mënjane për dekorim dhe në të njëjtën enë me kremin e mbetur hedhim lakrën dhe e gatuajmë për 3-4 min jo më shumë .Në fillim servirim orizin duke i dhënë formën me të shtypur në filxhan çaji, pastaj filetat e prera diagonalisht në anë të orizit ngjitur me fileton lakrën jeshile dhe në fund e spërkatim me salcën e mbetur dhe e pudrosim me piper të kuq për dekorim Ëmbëlsirë me pure molle dhe portokalli të freskët Përbërësit e recetës Për petën e ëmbëlsirës 150 gr miell i bardhë ëmbëlsirash 75 gr sheqer 3 të verdha vezësh 75 gr gjalpë pa krip i prerë në kubike të vogla dhe i fort 1 lug çaji vanilje esence Pureja e mollës 1 kg molla të qëruara

Në një enë plastike sitim miellin pastaj shtojmë gjalpin dhe e përziem dhe e shtypim me majat e gishtërinjve deri sa të lidhet gjalpi me miellin pastaj shtojmë sheqerin vaniljen dhe të verdhat e vezës e përziem deri në formën e brumit të but pastaj e hollojmë me holluesen e petave duke e spërkatur me miell, dhe në një enë porcelani të rrumbullakët me diametër 20 cm të lyer me gjalpë e shtrojmë petën ekzakt sa madhësia e enës pastaj e mbulojmë me letër zjarrduruese kulinari dhe sipër letrës ven-

dosim guralecë apostafat qeramikë për pjekje sa të mbulohet perimetri i enës për të ushtruar peshë mbi petën dhe e futim në furrë në temperaturë 190 Gradë dhe e gatuajmë për 15 min pastaj ja heqim letrën me guralecët qeramikë dhe e lëmë në furrë dhe për 5 min pastaj lihet mënjane të ftohet. Në tenxhere mesatare hedhim mollët sheqerin dhe gërvishtjen e lëkurave të portokallit dhe i ziejmë deri sa të formohet pureja dhe pastaj ashtu siç është e ngrohët e kalojmë në sit dhe me këtë pure e mbushim petën e pjekur më par dhe e lanë mënjanë të ftohet dhe presim portokajtë në thela të njëjtë simetrike dhe i shtrojmë duke i renditur njëra pas tjetrës sipër puresë së ftohur dhe në fund e lyejmë me furçë çdo thel portokalli me reçel të ngrohët kajsie deri sa të shkëlqejnë dhe shërbehet e ftohët me akullore vanilje duke e zbukuruar me gjethe jeshile minti

Ju bëftë mirë!

07798808635

LONDON JUNE 2009

. Sa më shumë që t'i lash flokët, ato do të jenë më të shëndetshme. Ajri i ndotur, yndyra dhe djersitja ndikojnë në flokët tuaja më shumë seç mendon. Flokët laji së paku dy herë në javë.

Flokët dhe kujdesi për to

. Në qoftë se flokët i lan pothuajse çdo ditë, përmbaju këshillës së ekspertëve të cilët thonë se shamponin duhet qitur në zverk, në tëmth dhe në ballë: tri pikat më të rëndësishme të cilat ndër të parat krijojnë yndyrë. Pastaj ngadalë formo shkumën me ujë të vakët në qoftë se ke flokë normale apo të yndyrshme, përkatësisht me ujë të ftohtë në qoftë se flokët i ke të thata. Shamponin lëre të veprojë disa minuta dhe pastaj flokët krihi me krehër me dhëmbë sa më të gjerë. Vetëm pasi t'i kesh bërë këto veprime laji flokët.

Menyja për flokët të shëndoshë

4 5 6

Sa herë ke pasur rast të dëgjosh fjalën e urtë: "Bukuria buron nga brenda!? Kjo vlen edhe për bukurinë flokëve, sepse atë që e hamë (apo nuk e hamë) ndikon në pamjen e flokëve. Flokët patjetër duhet të furnizohem me sasi të mjaftueshme të materieve ushqyese dhe ndërtuese që janë tepër të domosdoshme për rritjen dhe cilësinë e tyre. Burimet më të mëdha të elementeve të tilla të rëndësishme gjenden në vitaminat dhe mineralet. Andaj, kujdes të plotë kushtoji ushqimit tënd!

. Flokët me minival thaji me fen vetëm pjesërisht. Pjesën tjetër të tharjes lërja ajrit. Vetëm pas tharjes mund t'i krehësh dhe të bësh frizurën.

8 9

. Në qoftë se flokët të "shprishen", mos provo t'i rregullosh duke i krehur nga rrënja por nga majat, sepse në atë mënyrë më pak dëmtohen. . Në qoftë se shfrytëzon llakun për flokë, para se të shkosh në gjumë përherë duhet ta eliminosh nga flokët, duke i krehur mirë.

10.

Në qoftë se dëshiron që frizura të jetë e

shkëlqyeshme dhe natyrore, mos qit llak drejtpërdrejt në flokë, por në krehër apo në duar dhe me to spërkati flokët.

Cilat vitamina dhe minerale ndikojnë në shëndetin dhe bukurinë e flokëve:

të yndyrshme, qitu flokëve beby pudër dhe pastaj krihi mirë. Gjithsesi kjo këshillë vlen vetëm për ato që kanë flokë të shkëlqyeshme.

eratorët, shkumën apo xhelin. Një herë qit një sasi më të vogël, dhe në qoftë se të duket se ke qitur pak, mund ta shtosh pjesën tjetër.

gështenje të duken më të shkëlqyeshme dhe më të bujshme, laji në ujë në të cilin më parë ke zier lëvore arre (jo lëvozhga). Lëvoret ziej gjysmë ore dhe pastaj kulloji. Nga sasia e lëvoreve të cilat i ke përdorur varet nuanca e ngjyrës së flokëve.

të ngrohtë. Preparati mund të shkrihet dhe të rrjedhë në lëkurë.

12 Në qoftë se dëshiron që flokët tuaja ngjyrë 16Ngjyrën e flokëve mos e qit në dhomë tepër 17Në qoftë se ke flokë bionde që anojnë nga

13 Në qoftë se dëshiron ta ndërrosh ngjyrën e

ngjyra e zezë, shmangiu shamponëve të cilët mund t'i shkëlqejnë flokët. Ata, flokëve ngjyrë të errët, u japin ngjyrë të kuqërremtë.

letës apo shëtia ndikojnë mirë në rritjen dhe shëndetin e flokëve.

flokëve vetë në shtëpi, përherë me përpikëri përmbaju udhëzimeve. Sasinë e pashfrytëzuar të ngjyrës hidhe, sepse atë nuk do të mund ta shfrytëzosh herën tjetër. Në qoftë se tashmë ke përdorur kënë,

flokëve mundesh vetëm t'u japësh një ngjyrë më të errët, por jo edhe t'i shkëlqesh. Derisa të mos rriten flokët, mos mendo për zbardhjen e zylyfeve.

18 Ushtrimi i rregullt, fitnesi, vozitja e biçik19Në qoftë se frizurën e formëson me brushë,

shfrytëzoje atë që i përshtatet më mirë flokëve tuaja: për karfica të buta janë të përshtatshme brushat e holla, të rrumbullakëta, ndërkaq për flokë të gjatë brushat më të mira janë ato të gjera.

11. Në qoftë se nuk mundesh apo nuk arrin që 15 Kurrë mos e tepro me prodhimet të cilat i 20Provo që sa më pak t'i ngarkosh flokët me qet në flokë - qoftë fjala për shamponët, regjent'i lash flokët, ndërkaq nuk dëshiron që të duken

• Krehrit me dhëmbë të mëdhenj • Brushat e buta për flokë • Balsamet dhe regjeneratorët • Mbrojtësit nga nxehtësia • Nënqethja e rregullt.

KËSHILLË + USHQIMI PËR FLOKËT

. Intervali kohor për tharjen e flokëve me fen është midis 25 dhe 30 minutash. Në këtë mënyrë majat e flokëve nuk do të pësojnë.

Miqtë e flokëve

• Ekspozimi ndaj rrezeve të diellit • Ajri i ndotur • Ngjyrosja • Feni i papërshtatshëm • Llastikët elastikë për flokë • Dietat e papërshtatshme, posaçërisht ato në të cilat shmanget ushqimi i pasur me vitaminën B, që është më se e domosdoshme për flokë.

. Në qoftë se flokët i ke të ndara në mes, kij kujdes që kohë pas kohe vijën ta lëvizësh për një centimetër majtas apo djathtas, në mënyrë që të mos bëhet një vijë e theksueshme pa flokë.

karfica dhe me llastikë, sepse kur janë të lira, më lehtë marrin frymë dhe janë më të shëndosha.

Armiqtë e flokëve

. Harroje shprehinë e vjetër të fërkimit të tepërt të flokëve me peshqir pas larjes. Do të ndjehesh më komode, por edhe për flokët do të jetë më mirë në qoftë se i mbështjell vetëm me një peshqir të tharë. Peshqiri i mbledh pjesën më të madhe të lagështisë nga flokët. Pas një kohe merr edhe një peshqir të tharë dhe fërkoji me të butë flokët.

. Kundër pëlcitjes së majave të flokëve ilaçi më i thjeshtë është regjeneratori shtëpiak nga të kuqtë e vezës dhe vaji i ricinës. Që të bësh regjeneratorin të nevojitet vetëm një vezë dhe vaji i ricinës. Vajin ngrohe pak dhe përzieje pikë për pike me vezën, deri sa të krijohet si majonezë e vërtetë. Flokët mos i laj, por me regjenerator fërkoji majat e flokëve dhe mbështilli në një foli alumini, në kokë vër një kapelë plastike dhe mbaji sa më gjatë të jetë e mundshme. Pastaj flokët laji mirë!

• Vitamina B5: vezët, mishi, mish peshku, drithërat, tharmi • Vitamina H: të kuqtë e vezës, kërpudhat • Vitamina A: mëlçia, gjalpi, vezët, karota, spinaqi, kajsia • Vitamina C: magdanazi, lule lakra, patatja, molla, spinaqi, domatja, limoni, portokalli • Sulfuri: peshqit e detit dhe guacat, bizelja, spinaqi • Zinku: guacat, peshqit, mishi • Bakri: bananet, dardhët, kumbullat, tharma e birrës, kakaoja • Hekuri: pemët e thara, spinaqi, vezët. A E DINI SE? - Flokët tona përmbajnë mesatarisht 120 mijë qime, ndërkaq është e natyrshme që në ditë të bien deri në 100 sosh. - Brenda një muaji flokët rriten mesatarisht gjysmë centimetri - më shpejt rriten verës sesa dimrit. - Flokët ngjyrë të errët përherë duken më të shkëlqyeshme, nga ato ngjyrë të çelët, sepse ngjyra e errët është më e dendur dhe thith më shumë dritë. - Frizeri nga distanca prej një kilometri mund të zbulojë femrën që pi shumë duhan, jo vetëm nga aroma e flokëve por edhe nga pamja e tyre. Pirja e duhanit i than flokët dhe i bën më pak të shkëlqyeshme. Pergatiti Anila Hoxha

LONDON JUNE 2009

Roberto Cavalli, nga ketu po fillojme udhetimin tone ne boten e disa stilisteve me te famshem ne bote. U lind ne Firence, Itali me 15 Nentor 1940 ne fillimet e luftes se dyte boterore. Kjo lufte e la Roberton e vogel ne moshen 4 vjecare pa njeriun e tij me te dashur babain i cili u ekzekutua nga gjermanet qe sapo kishin hyre ne veriun e Italise. Jeta ne vitet e femijerise do ishte shume e veshtire per Roberton i cili mbeti vetem me mamane dhe motren te cilet po benin punet me te rendomta per te siguruar jetesen dhe ben qe edhe Roberto te leje shkollen duke punuar qe ne moshe te vogel. Asnjehere nuk do ti harroj fjalet e nenes time kur me thoshte ''qe ti duhet edhe te vjedhesh po qe nevoja'' shprehet Roberto per nje te perditshme gjermane ne fillimet e tij si stilist. Ne moshen 19 vjecare fillon shkollen, njekohesisht punon duke pikturuar bluza dhe kemisha te punuara me dore per turistet e huaj qe vizitonin Firencen dhe ku fundjava i rezervonte nje pune deri ne 20 ore ne dite. 1970 eshte edhe viti kur Roberto zbulon edhe risine ne boten e veshjes se si

dodh jo rrallë të digjemi nga rrezet e diellit, kur e kemi tepruar me ekspozimin ndaj tij. Megjithatë, kjo nuk duhet të na shqetësojë, pasi përveç medikamenteve të fabrikuara, mund të përdorim në këto raste edhe recetat me bimë mjekësore. Kështu, mund të përmendim melhemin nga lëvoret dhe gjethet e shtogut, të cilat vendosen në një enë të pastër me vaj ulliri dhe dyllë natyror. Këto zihen në zjarr. Kullohen dhe përzihen mirë. Plagët lyhen në shtresa të holla. Një tjetër mënyrë është edhe përdorimi i luleve të blirit, ku nga 3 deri në 10 gram lule vendosen në 1 litër ujë të valuar, mbyllen mirë për 3 orë, kullohen dhe me lëngun e ftohur lyhet vendi i djegur. Për t’i penguar të ënjturit pas djegies, lëkura e djegur mund të lyhet me uthull molle. Po ashtu, mbi vendin e djegur mund të vendoset edhe mjaltë. Mjalti e pengon të mbledhurit me dhimbje të lëkurës, dhe ndihmon në shërimin dhe rigjenerimin e lëkurës. Këshillohet të përdoret mjaltë sa më i errët. Djegia Nëse edhe djegia nga dielli është e gradës së lartë, mund të përzihen 200 gr kos dhe një e bardhë e vezës, si dhe 100 gr patate të freskëta e të shtypura. Me to lyhet lëkura e djegur. Mbështillet dhe mbahet gjersa të pastrohet lëkura. Kundër djersitjes pihet shurupi i përgatitur nga hudhra, në mbrëmje dhe para gjumit 2 - 3 lugë gjelle në ditë.

te printonte ne lekure, ku edhe te medhenjte e asaj kohe ne more si Cardin Donin ta blinin metoden gje qe te cilen Roberto as nuk mendonte ta shiste. Martesa e pare tani Roberton nuk ishte ajo qe kerkonte dhe mbas 4 vitesh divorcohet, Eva Duringer eshte njohja tjeter Miss Austria 18 vjecare qe u dashurua me Roberton 37 vjecar tani nje biznesmen dhe stilist nga me famozet ne bote, dhe kjo lidhje kurorezohet me nja martese ne korrik 1980.

Tani Roberto Cavalli eshte ikona i modes ekstravagante ne te gjithe boten shtepia e modes sic quhet ne italisht

(Casa Cavalli) ka vleren 1.2 miliard Euro me asete ne 16 kompani ne emrin Roberto Cavalli. Per te gjithe dashamiresit une ju reko-

Recetat me bimë mjekësore për djegien nga dielli

Djersitja natën pengohet me sukses, nëse lëkura e trupit fërkohet me uthull molle. Lëvorja e boçeve të bungut (Quercus petrea) shtypet dhe bëhet pluhur. Me pluhur të tillë çdo tri ditë fërkohen çorapet dhe këpucët. Po ashtu, mund të merren edhe disa patate që më pas shtypen dhe thahen. Nga kjo bëhen pece, ku vendoset edhe pak kamfor, dhe me to mbështillen këmbët. Pecet ndërrohen çdo 24 orë. Ndërsa për djegiet në kokë, së pari qethen flokët, pastaj lahet koka me ujin ku është zier drithi. Ndërkohë, merren gjethet e urthit (Hedera helix), një lugë verë, një lugë yndyrë dhe kripë. Përzihen vera, kripa dhe yndyra dhe lihen të qëndrojnë për 4 orë. Pastaj nga dy gjethe të urthit vendosen në vendin e djegur me masën e përgatitur dhe aty qëndrojnë 24 orë. Kjo përsëritet për çdo ditë, dhe çdo ditë koka lahet me ujin e drithit, ndërsa shpërlahet me verë. Dëmet

Rrezitja në rrezet e ngrohta të diellit na bën të ndihemi mirë, thënë shkurt na bën të dukemi bukur. Por efektet e grumbulluara të asaj rrezitjeje paraqesin rreziqe të shumta të dëm-

timit të qelizave të lëkurës, rrudhjes së hershme të lëkurës, njollave të plakjes, kancerit në lëkurë, duke përfshirë Melanomën si formën më serioze të kancerit të lëkurës. Pa diell nuk ka jetë. Të gjitha sëmundjet e përmendura më poshtë ndoshta nuk janë shkaktuar direkt nga rrezet e diellit, mirëpo rreziqet e tij anësore janë ajo që e kanë të përbashkët sëmundjet e ndryshme. Rekomandohet që te mos ekspozoheni në diell kur rrezet e diellit janë më të forta, kjo periudhë zgjat nga ora 10 deri në orën 16 por nëse prapë nuk i rezistoni dot, lyeni tërë trupin tuaj me krema të ndryshëm kundër djegies për të mbrojtur lëkurën, mbani syze të diellit për të mbrojtur sytë. Lëkura e rrezitur Lëkura e rrezitur duket bukur, por ajo ngjyrë e bronztë është rezultat i dëmtimeve të epidermës. Ekspozimi ndaj rrezeve ultra-vjollce që liron dielli, nxiton efektet e plakjes dhe rritë rrezikun e paraqitjes së kancerit në lëkurë. Për t’ju shmangur dëmtimeve të lëkurës si shkak i paraqitjes në diell përdorni kremra kundër djegies, me koeficient mbi 15, por nëse lëkura juaj

është tejet e bardhë dhe e brishtë, përdoreni atë me koeficient mbi 30. Djegia e shkallës së parë Djegia nga dielli është dëmtim i lëkurës i shkaktuar nga rrezet ultra vjollce. Shumica e këtyre djegieve rezultojnë me skuqje, temperaturë më të lartë në pjesët e djegura, me një dhimbje më të butë. Ato zakonisht paraqiten disa orë pas rrezitjes së pambrojtur dhe ju duhet ditë deri në javë për tu shëruar. Pjesët më të rrezikuara janë fytyra dhe krahët. Për të shpejtuar procesin e rigjenerimit të lëkurës, duhet përdorë krem hidratik. Djegia e shkallës së dytë Djegia e shkallës së dytë, është dëmtimi më i thellë i lëkurës, dhe i fijeve nervore. Shoqërohet me dhimbje më të mëdha, skuqje dhe flluska nën lëkurorë të mbushura me ujë, të cilat e mbrojnë lëkurën. Mos provoni ti kruani ose ti shpërtheni ato sepse mund të shkaktoni infektim. Është më mirë të kontaktoni dermatologun për një gjë të tillë. Rrudhat Rrezet e diellit e bëjnë lëkurën të duket më të plakur. Paraqitja e rrudhave përreth syve si rezultat i dëmtimit të fibrave elastike të cilat mund të zgjaten dhe kthehen përsëri në gjendjen e më-

mandoj te vizitoni www.robertocavalli.com Pergatiti Enkeleid Omi parshme e humbin efektin e tyre nën ndikimin e rrezeve ultra-vjollce. Rrezitja jo e barabartë Qëndrimi i gjatë në diell shkakton çrregullim në pigmente. Disa pjesë të lëkurës duken më të errëta se pjesa tjetër e lëkurës. Dielli gjithashtu mund të shkaktojë zgjerim të enëve të gjakut, që jep një pamje të skuqur. Piklat Piklat janë njolla të vogla ngjyrë kafeje që paraqiten kryesisht në fytyrë, në kraharor, aty ku rrezet e diellit bien më shpesh. Këto pika paraqiten te njerëzit me ngjyrë më të bardhë të lëkurës, me flokë të verdhë ose të kuqe. Nuk janë të rrezikshme, por nëse forma, madhësia dhe ngjyra e tyre ndryshojnë duhet patjetër te konsultoheni me dermatologun, sepse kanceri në fazat e para paraqiten me pikla të çuditshme. Melasma Melasma (maska e shtatzënisë) karakterizohet me njolla ngjyrë kafeje në faqe, hundë, ballë dhe në mjekër. Ajo paraqitet kryesisht te femrat gjatë shtatzënisë, por mund të paraqitet edhe te meshkujt, si dhe te personat me çrregullime hormonale. Shkaktari i melasmës nuk dihet por më e shpeshtë është te njerëzit me ngjyrë më të errët të lëkurës. Ajo mund të jetë sëmundje familjare, mund të shkaktohet nga përdorimi i tabletave kundër shtatzënisë, dhe paraqitet kryesisht gjatë shtatzënisë. Rrezet ultra-vjollce të liruara nga dielli e stimulojnë krijimin e pakontrolluar të qelizave për krijimin e pigmenteve.

FATOS LUBONJA – SECOND SENTENCE LONDON JUNE 2009

Translated by John Hodgson I B Tauris/in association with The Centre for Albanian Studies ISBN 978-1-84511-924-9

By Morelle Smith

few years ago I visited Albania’s National Museum in Skanderbeg Square, Tirana. The top floor is dedicated to Albania's recent history, the communist regime. But instead of the unearthed treasures and artefacts found on the lower floors, the top floor contains a confusing - to me, not knowing the language - and terrifying array of names, wall after wall, list after list, of all who had been killed and ‘disappeared’ during this regime. There was also a reconstruction of a prison cell, its walls covered with dark stains and manacles hanging outside. One glance inside was enough. I sped back downstairs, and out into the cloudless blue sky of a spring day. In the era of the Communist Block the texture and permeability of the ' iron curtain' in different countries had clear variations, as did allegiances and attitudes to the former USSR. Tito managed to wrest ex-Yugoslavia away from Russia's domination, which allowed a measure of freedom to Yugoslav citizens that was not enjoyed by other communist countries. Albania's break from the USSR however, had more to do with a refusal to go along with the relative easing of conditions brought about by Kruschev. Albania's leaders wanted to continue with the brutal Stalinist line. After the break with the USSR Albania became increasingly isolated and paranoid. Their brief alliance with China brought some benefits in terms of economic help, planning and manpower for factory building, but when that relationship also foundered, Albania was on its own. Rule by a harsh dictatorship always breeds paranoia, but in Albania's case this was increased by having no allies whatsoever. Deep-rooted fears of invasion by the west then sprouted new fears of invasion by other communist countries, particularly the USSR. Any hermetically sealed environment has the potential to become what we understand as 'mad'. Dissociation from the whole, whether in psychological or sociological terms, is severely unhealthy. Albania's leaders were deeply suspicious of the motives of any other country, and therefore could not enter into any friendly relationships. Albania was in a sense, in quarantine. A psychological wall ringed the country. And while there was no physical wall, thousands of concrete bunkers were built along Albania’s coastline, as well as inland, a concrete necklace of defence. No freedom of movement, no freedom of thought or expression. Not only that, as Fatos Lubonja's book makes clear, you could be falsely accused of uttering words and sentiments which you had never expressed.

from the camp but at first nobody knows why or even where they've been taken. Later arrivals at the camp disclose that they were being held in Tirana prison.

Several months pass before Lubonja and others are removed from the camp, without warning. They are also taken to Tirana prison, and kept in solitary cells. The reader knows as little as the author did at the time, and so shares in the sense of disorientation and confusion, difficult for us to imagine, when we have access to so much information, and can share speculations with friends. The detached, factual, at times almost affectionate early passages leave you unprepared for the meticulous description of his feelings as the horror settles in, with his realisation of the scale of the trumped-up charges against him.

Yet even madness has a peculiar logic of its own. Second Sentence draws us into the maze of this logic, the convoluted thinking of frightened and intimidated people. And the fear was by no means experienced by the prisoners alone. In a mockery of the idea of isolation it becomes clear that fear respects no boundaries. Even while serving a sentence in a prison camp in Albania, inmates could be called to trial and given a second sentence, which would be added on to the first. This is what the title of Fatos Lubonja's book refers to. It begins in the prison camp of Spaç, where Lubonja is serving a seven year sentence - which is a ‘light’ one - for 'agitation and propaganda’. The opening descriptions read like a novel (and of course, Lubonja is also a novelist). We read of the work the prisoners have to do there,

we learn about some of the other inmates, camp routine, the physical dimensions of the place, the conditions. The pace is measured and calm, the descriptions objective, almost understated. There are references to the bitter cold in winter (there was no heating in the camp and heavy snow could continue well into February) and the exhaustion from the hard work. We are shown the huge self-discipline needed not to respond to the warders’ deliberate provocations which could result in being sent to the punishment cell. In winter, with temperatures sometimes as low as minus 20 degrees, this could be a death sentence. Early on we hear about a letter that has supposedly been sent to the Central Committee of the Communist Party, by a couple of the inmates, Fadil and Vangjel. Nobody really knows what was in the letter, but rumour is rife. These two inmates are later taken away

We share Lubonja's experience of darkness both literal and metaphorical, in his cell. We share his jubilation when he manages to find a chink in the cell peep-hole, allowing him to see a few metres of corridor, and any prisoners passing in front of his cell. As days and months go by we begin to see, through his interrogations, the insidious nature of the charges brought against him and others. We discover that there are a series of doors, for the most part, closed. The cell door, leading to the corridor, the door to the next floor of the cell block, the door to the interrogation room, doors into court rooms, doors the judges go through, to confer. People appear and disappear through these doors. But behind the 'ultimate door' is something invisible, yet with a palpable presence. The 'ultimate leader', the dictator Enver Hoxha, is not supposed to be named, though occasionally he is, by a prisoner, yet he hovers over the courtroom, possibly listening in on the proceedings. Fear of him is palpable,

for it is he, not the court, who is the ultimate authority. And for all the second-guessing that goes on, the people on trial cannot know his mood. The logic of a dictator is to adjust the perception of the words or actions of others to fit his own case, his own 'take' on events. How much or how little for that matter, the outcome of the court case was decided ahead of time, we cannot know. It may have hinged on the mood and degree of paranoia of the 'ultimate leader' on that day. On the other hand, if he had made a decision to crack down on what he interpreted as a political movement against him, the outcome of the trial had perhaps been decided before the prisoners had even been removed from Spaç prison. Yet there is a semblance of a 'fair' trial. Prisoners testify and are allowed to speak in their own defence. You can see that a lot of time and trouble has gone into the preparation of the reports on the defendants and on the charges made against them. You can sense the emphasis on following the right procedure, and however damning the indictment, there is the feeling that whoever drafted these reports were certainly not casual, nor were they at ease with what they were doing. You felt their fear and intimidation, you sensed the shadow leaning over them, and how the outcome must appear to be justified, even ‘just’. As Lubonja puts it:

Everybody was on the lookout for plots and conspiracies everywhere: the leaders out of paranoia, and their subordinates because, by exposing conspiracies, they earned praise and proved how indispensable they were to the system. So the leaders imagined conspiracies, and their underlings made them reality, until everyone believed in them. Both the reality and the horror of the communist regime are starkly displayed in the top floor of Tirana’s museum. But Fatos Lubonja’s book is the first account that has been translated into English, of someone’s personal experience of their trial and imprisonment and it is both terrifying and absorbing. As well as Lunobja’s spare and lucid descriptions, its testimony rests on the factual data from records of the trial. We will now never forget the courage and eloquence of the principal man on trial, Fadil Kokomani. For his words alone, this book is important. They give heart to anyone faced with injustice. They return your faith in human beings. As Doris Lessing says, it seems as though the goal of the regime was to wipe out excellence. Fatos Lubonja's book shows that they did not succeed.

The Silence of Lorna LONDON JUNE 2009

By Morele Smith

I don't get to see many moving coloured pictures. But I was in this one, right from the start. It looks so familiar, this Belgian city, its traffic, its buses, its unremarkable streets. I was there, riding on the buses, walking in the streets, lulled by its very ordinariness to feeling this film had a curious way of reflecting your own life. At first, anyway. The theme is of the consequences of our actions, and raises the question of 'does the end justify the

means?' It depicts the gradual entrapment of Lorna (an ethnic Albanian) in a downward spiral of consequences, which began with an action that, if not entirely innocent - a false marriage, in order to obtain Belgian citizenship - is only on the fringe of illegality. She did this with the best of intentions and motives - she loves Sokol, a fellow Albanian and they plan to set up a business together, to run a snack bar. With Belgian nationality, she can get a bank loan. Once this is set up she envisions that they will work hard, pay back the bank loan, make a legitimate and decent living.

But once they've accepted the help of Fabio, who has arranged this marriage - her recovering junkie husband, Claudy was paid cash for his part - we see that Fabio has bigger goals and wants to make more money and he needs Lorna for this. Perhaps she did not question where the original money to pay Claudy came from. But we watch her gradual realization that far from gaining freedom, she's become ensnared in Fabio's plans. He arranges a second marriage for her, with a client who will pay well (and she will benefit financially too). He

shows that he considers Claudy to be expendable.

She tries to present an alternative scenario – to get a divorce, rather than have Claudy die of a 'drug overdose', and agrees to accept less money for this. But a divorce will take longer; much more convenient for Lorna to be a widow. Fabio is reluctant, it will harm his deal, he doesn't want to put off a potential client, and the wads of cash it will bring him. You also sense he does not like to see his plan being changed because he has to be the one in control.

It seems clear that from the start, she was fairly innocent as to how deeply she was implicated, relying on positive feelings of love for and trust in, Sokol. How much the latter was aware of possible implications, for both of them, is less clear. The film is brilliantly depicted, in seeming simple journeys to work, to the bank, all so seeming ordinary, apart from Claudy's wrestling with his withdrawals and his addiction, and Lorna's encounters with Fabio although even these, at the beginning, do not seem to impinge unduly on her life. There is an underlying tension though, right from the beginning, as you watch the problematical scenario of her life. For she is living with someone who she basically wants nothing to do with, but as a feeling human being, she accepts a minimum of exchange and contact and reluctantly does small errands for him. He is going through the bleakness of withdrawals, physically and emotionally deeply perturbed, erratic, sometimes pathetically dependent, at other times, infuriating. There is ambiguity about feelings, as Lorna's gradually change - and motives - and many uncertainties of outcomes, all of which give the film tremendous strength, through its unpredictability. Its subtlety is a marvel because it could so easily in others' hands, I imagine, have degenerated into clichés and brutality, with hardedged lines between bad guys and good guys. There is plenty of time to reflect on – what would I do in that situation? Money always lurks in the background; sometimes it is glimpsed, and sometimes clearly visible; but it is not always something that evokes the worst in people. In Claudy's hands – where it does not remain for long as he prefers to entrust it to Lorna – it's seen as something to be measured and dealt with, even if it can come to represent his own inability to control his dependency. It's seen too, in Claudy's brother's gesture, as representing something contemptible. The whole film could in fact be seen as a variety of attitudes towards money and what it represents, and what it evokes in different people – a highly charged emotional field, this – for Lorna it is future happiness, prosperity, freedom in a positive way – the freedom to work and live here, the freedom to be with the man she loves and build a life together, and later – something to invest for her child. For Claudy it has the ability to evoke his addictive dependency; he cannot trust himself with it and so he removes the temptation from him. For Fabio it seems to be an end in itself, the main goal, and we wonder – or I did - if he would allow Lorna's human feelings to intervene and come between him and an awful lot of it. Or even delay its arrival in his hands. And I won't give away any more of the story. Go and see it. It had me thinking about it for a long time afterwards.

Ne kemi gjithçka çfarë i duhet shtëpisë, zyrës apo lokalit tuaj; karrige, tavolina, dollapë, krvate etj etj, të gjitha të cilësisë së shkëlqyer. Ju mund të zgjidhni sipas preferencës suaj. Adresa 1: E.U. FURNITURE LTD. Unit 2, The Cromwell Centre, 24-30 Minerva Road London NW10 6HJ Adresa 2: Unit 2 Inwood business Park Whiton Road Hanslow Tw3 2EB Tel: 0208 961 8765 Fax: 0208 965 9651 E-Mail: sales@eufurniture.co.uk

www.eufurniture.co.uk

Transporti falas kudo që të jeni në Londër