Het project Zeeschelde Gentbrugge-Melle in vogelvlucht © Binnenvaart
FEBRUARI 2012
© Rudy Van
“Tussen Gentbrugge en Melle is de Zeeschelde grotendeels dichtgeslibd. De gebrekkige afwatering werkt knijtenplagen in de hand, en verhoogt het risico op overstromingen. De aangeslibde rivier is bovendien niet zo aantrekkelijk voor de vele gebruikers van de fietsroutes. Ook kunnen er geen schepen meer varen, zelfs geen plezierboten. Pleziervaarders die vanuit het oosten Gent willen binnenvaren, doen dat momenteel via de Ringvaart. Die route is echter omslachtig en onaantrekkelijk. Een nieuwe vaarroute over de Zeeschelde zou eenvoudiger, veiliger en mooier zijn. Anderzijds heeft de Zeeschelde in dit gebied ook grote natuurpotenties. Het Bekkenbestuur Benedenscheldebekken besliste daarom om de opmaak van een geïntegreerd project te starten, met als doel: de Zeeschelde tussen Gentbrugge en Melle herinrichten voor recreatie en natuur.”
der Ween
De Zeeschelde tussen Gentbrugge en Melle is aan herstelling toe. Hoe dit moet gebeuren, wordt uitvoerig onderzocht en vervolgens uitgevoerd door Waterwegen en Zeekanaal. Het doel: de Zeeschelde opnieuw haar oorspronkelijk karakter teruggeven. In deze nieuwsbrief leest u meer over het hoe en waarom van dit project.
André Denys, gouverneur provincie Oost-Vlaanderen
DEF_251111-nieuwsbrief-Zeeschelde-V6-cs4.indd 1
13/02/12 13:53
Een geïntegreerd plan voor de Zeeschelde tussen Gentbrugge en Melle “De herinrichting van de Zeeschelde tussen Gentbrugge en Melle kan op verschillende manieren gebeuren. Eerst hebben we een aantal mogelijke oplossingen met elkaar vergeleken: het uitbaggeren van de Zeeschelde, de bouw van een nieuwe sluis, ofwel de aanleg van een groene vaargeul, die enerzijds een slibbarrière vormt en anderzijds de natuurwaarden behoudt. De bouw van een sluis in Heusden kwam uit deze studie als beste variant naar voor. Vervolgens hebben we deze voorkeursoplossing en de kosten die ze met zich meebrengt, meer in detail bestudeerd.”
© Vilda - Yves Adams
Michaël De Beukelaer-Dossche, projectingenieur Waterwegen en Zeekanaal NV
Vaarroute met gebreken De wateren rond Gent zijn erg in trek bij pleziervaarders. Vanuit de verschillende windstreken kan je de stad binnenvaren. Zowel via het Kanaal Gent-Terneuzen (noorden), via het Kanaal Gent-Oostende (noordwesten), via de Leie (zuidwesten) als via de Bovenschelde (zuiden) is de binnenstad te bereiken. Vanuit het oosten is er geen rechtstreekse verbinding meer met Gent. Plezierboten die van daaruit Gent willen binnenvaren, moeten via de Ringvaart, door de sluis van Merelbeke, de Brusselsepoortsluis. Dat parcours is onhandig en biedt weinig attractiefs voor de recreatievaart. Bovendien maakt ook de commerciële binnenvaart druk gebruik van de Ringvaart. Plezierboten en commerciële schepen zitten er dus letterlijk in elkaars vaarwater. Bij de bruggen en aan de sluis van Merelbeke is de situatie niet BEVAARBAARHEID BOVEN-ZEESCHELDE FEBRUARI 2012 |
DEF_251111-nieuwsbrief-Zeeschelde-V6-cs4.indd 2
bevordelijk voor de veiligheid. De drukte op de Ringvaart en de Zeeschelde zal in de toekomst alleen maar toenemen, wanneer de Seine-Scheldeverbinding eenmaal voltooid is.
Aantrekkelijker varen Door Gent-centrum vanuit het oosten toegankelijk te maken voor plezierboten, krijgt de recreatievaart er een alternatieve route bij. De pleziervaart kan gebruikmaken van de Zeeschelde tussen Gentbrugge en Melle, de binnenvaart van de Ringvaart. De nieuwe route loopt door een mooi en natuurlijk landschap, en is een stuk eenvoudiger te bevaren dan de bestaande. Niet alleen de schippers die nu al Gent aandoen zullen daarvan genieten. De route kan ook nieuwe recreanten en toeristen aantrekken, zowel op als langs het water.
02
13/02/12 13:53
Aandacht voor getijdennatuur De aanslibbing van dit deel van de Zeeschelde heeft getijdennatuur, ook slikken en schorren genoemd, doen ontstaan. Slikken en schorren worden ook wel de filters van de rivier genoemd. Vogels komen er voedsel en rust zoeken. Als de Zeeschelde opnieuw in gebruik genomen wordt voor pleziervaart, mag die waardevolle natuur niet verloren gaan. De natuur die door de werken moet wijken, zal op een andere plaats volop ontwikkelingskansen krijgen. Waar de nieuwe natuur precies zal komen, wordt grondig onderzocht. Zo bestuderen specialisten de beste manier om getijdennatuur tot ontwikkeling te laten komen in de zandwinningsput van Melle. De stad Gent ontwikkelt rond de Gentbrugse Meersen een recreatie- en natuurgebied, één van de vier groenpolen van de stad. Deze groenpolen bieden ruimte, groen en ontspanning aan de stedelingen. Het geïntegreerd project rond de Zeeschelde tussen Gentbrugge en Melle kan aan deze groenpool een bijkomende meerwaarde geven.
Sluis in Heusden krijgt de voorkeur Om de Zeeschelde tussen Gentbrugge en Melle opnieuw bevaarbaar te maken, zijn er
verschillende oplossingen mogelijk. Deze werden uitgebreid bestudeerd en met elkaar vergeleken. Een nieuwe sluis in Heusden kwam daarbij als de beste oplossing naar voor. Een sluis kost dan wel geld, maar er zijn minder baggerwerken nodig dan in de andere opties. Ook is het niet nodig de dijken over een afstand van vier kilometer te verhogen, wat wel voorzien was in het Sigmaplan. Minder dijken aanleggen, bespaart opnieuw kosten. Door het niet uitbreiden van de huidige dijkinfrastructuur wordt er tevens ruimte uitgespaard. Bovendien kunnen de huidige uitzichten behouden blijven. In een volgende stap werd deze voorkeursoplossing nader bestudeerd in een zogenaamde kosteneffectiviteitsanalyse. De sluis kan ontworpen worden met een tussendeur, zodat ze aanpasbaar is aan het aantal boten en hun omvang. Zo wordt zuinig omgesprongen met water én blijven de wachttijden aanvaardbaar. Een nieuwe sluis biedt ook kansen voor de natuur. De bestaande sluis te Gentbrugge vormt immers een barrière voor vissen. De nieuwe sluis kan zo aangelegd worden, dat vissen er wèl kunnen passeren. Vissen kunnen daardoor van de Zeeschelde naar de Gentse binnenwateren zwemmen en omgekeerd. Dit laat migratie voor tal van vissoorten toe.
r Natuurwetens isch Instituut voo © Koninklijk Belg
chappen (KBIN)
De natuur die door de werken moet wijken, zal op een andere plaats volop ontwikkelingskansen krijgen.
De knijt onder controle? De Culicoides riethi – de knijt die langs de Zeeschelde voorkomt – zorgt voor hinder in de woonkernen in deze rivieromgeving. In opdracht van W&Z hebben het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) in samenwerking met de Universiteit Antwerpen (UA) en het Instituut voor Natuur en Bos (INBO) onderzoek verricht naar dit venijnige insect. Een permanente vernatting door de bouw van een nieuwe sluis zou de knijtenplaag definitief van de baan ruimen.
Tijdspad en te zetten stappen De uitwerking van het project brengt heel wat werk met zich mee. Eerst wordt het inrichtingsplan opgemaakt, waarin de grote contouren van het project worden uitgezet. Vervolgens zullen de milieueffecten van het project bestudeerd worden in een milieueffectenrapport (MER). Voor de werkelijke inrichting van het gebied kan starten, zijn stedenbouwkundige vergunningen nodig. Daarna wordt een technisch detailontwerp uitgetekend, dat de herinrichting tot in de puntjes vastlegt. Wanneer al deze tussenstappen doorlopen zijn, kan het startschot voor de werken gegeven worden.
BEVAARBAARHEID BOVEN-ZEESCHELDE FEBRUARI 2012 |
DEF_251111-nieuwsbrief-Zeeschelde-V6-cs4.indd 3
03
13/02/12 13:53
© Rivertours
Contact
Een netwerk van waterwegen in heel Europa Het project Zeeschelde Gentbrugge - Melle is één van de projecten die er op gericht zijn om de bevaarbaarheid van de Boven-Zeeschelde te verbeteren. Dat laatste is van belang in het kader van het TEN-T, het trans-Europese transportnetwerk dat samen met de andere transportnetwerken de basis vormt van onze infrastructuur. De uitbouw ervan moet toelaten om handel en mobiliteit in Europa flink te verbeteren. De omgeving van de Boven-Zeeschelde is van belang voor dit netwerk vanwege de Seine-Scheldeverbinding. Die zal immers straks een toenemend scheepvaartverkeer tussen Frankrijk en Vlaanderen tot gevolg hebben en dus ook op de BovenZeeschelde. Momenteel loopt een studie die de haalbaarheid van het toegankelijk maken voor schepen van klasse Va van de Boven-Zeeschelde onderzoekt. Die schepen zijn tot 110 meter lang en 11,4 meter breed.
Met vragen kan je terecht bij de projectleider: Michaël De Beukelaer-Dossche, projectingenieur Waterwegen en Zeekanaal NV, tel. 03 224 67 11
Colofon Verantwoordelijke uitgever: Waterwegen en Zeekanaal NV, Afdeling Zeeschelde, ir. Wim Dauwe, Lange Kievitstraat 111-113 bus 44, 2018 Antwerpen I Redactie & foto’s: Waterwegen en Zeekanaal NV, Pantarein, Tritel
Gentbrugge Gent
Laarne
Destelbergen
S ch e eld
Wetteren
ringvaart
Merelbeke
e
eld
Sch
Melle
De gemarkeerde zone heeft betrekking op de studie Gentbrugge en Melle.
Project Bevaarbaarheid Boven-Zeeschelde. Studie & Technische ontwerpen Scheldemeander Gentbrugge - Melle wordt medegefinancieerd door het TENT-T programma van de Europese Unie. In deze publicatie wordt slechts de mening van de auteur weergegeven. De Europese Unie is niet aansprakelijk voor het gebruik dat eventueel wordt gemaakt van de informatie in deze publicatie.
BEVAARBAARHEID BOVEN-ZEESCHELDE FEBRUARI 2012 |
DEF_251111-nieuwsbrief-Zeeschelde-V6-cs4.indd 4
04
13/02/12 13:53