Bhai dit singh patrika vol 4 issue 37 january 2013

Page 1

<> siqgur pRswid]

BweI id`q isMG p`iqRkw mu`K sRpRsq: s. mihMdr isMG ig`l

swl:4

jnvrI:2013

mu`K sMpwdk: ipRM.nsIb isMG syvk

(mwisk, pMjwbI)

AMk 37

sZseok 9465216530 ;zgkdeh

jspwl isMG kMvl, sMpwdk

8968968397

s Avqwr isMG mihqpurI, aup sMpwdk 9316133498

sih sMpwdk ieMj surjn isMG j`sl (AwnryrI) 9815549523

i;gkb f;zx eztb

;tL GkJh fdZs f;zx frnkBh ih 4

fisBh Gh j' r'fpzd eh skohc

vka jouzd f;zx ;ofjzdh

r[o{ r'fpzd f;zx d/ jwdod w[;bwkB

;ta frnkBh GrtkB f;zx

uko w{J/ s' fenk GfJnk-bVhtko

;L w/tk f;zx

ftnzr u"e/

1. fw. suKijMdr isMG XogI (cyArmYn) 2. s. SmSyr isMG cMfIgVH 3. s. jspwl isMG klOV 4. s. qrlocn isMG drdI bsI pTwnw 5. s. dysrwj isMG pitAwlw

mwieAw Byjx leI pqw:BweI id`q isMG p`iqRkw A/C No. 65139724105, styt bYNk AwP pitAwlw,SwKw kjhyVI, cMfIgVH[

cMidAW dw vyrvw smW

dyS ivc

ivdyS ivc

swlwnw pMj swl lweIP mYNbr

250/1100/10,000/-

$ 60 $ 300 $ 2500

website:- www.bhaiditsinghpatrika.com www.mehatpurias.com

12 16

18

gq'a i;tzs f;zx e Ò ?bthÓ

ekft-fenkoh

20

;L nwohe f;zx sbtzvh s/ j'o

21

r[o{ rzqE ih wkfBU

phph ;sBkw e"o

23

15 Btzpo, d' fJfsjk;e xNBktK

phph okiftzdo e"o ykb;k

24

gq'H nihs f;zx ekjb'A

26

g{oh dh :ksok

vkH ;kfjp f;zx no;h

29

pfbjkoh e[dos tf;nk

gq'H jwdodtho B"ôfjoth

inaUj AYfItr:;qh jfowzdo ;kfjp n;EkB dh hrikrn isMG in`pI fJfsjk;e wjZssk Po t o g R w Pr:nYb isMG (9417374619) r[o{ BkBe d/t ih dh irBBkE slwhkwr bo r f

2

r[Zrk rg"Vk-bVhtko

31

gyzvh pkfpnK fto[ZX ;oekoK dh ;ki;h u[Zg feT[A<

;H ;[whs f;zx

33

pj[ ozr d/fy G[bkfJnk

;H ow/ô f;zx iwô/dg[o

jZv phshnK e[M iZr phshnK

fgqza B;hp f;zx ;/te

;ot ;KMk fsUjko b'jVh

;H oDihs f;zx gqhs

36

;fj:'rhnK d/ gZso

39 41 43

lyKkW dIAW rcnwvW/lgW mwqrW nwl sMpwdk dw sihmq hoxw jrUrI nhIN hY[ lyKkW dy ivcwr aunWH dy Awpxy injI hn[ iksy vI kwnUMnI kwrvweI dw inptwrw isrP cMfIgVH hI kIqw jw skygw[ sMpwdk

ie`k kwpI 25/-

rcnwvW Byjx leI pqw

BweI id`q isMG p`iqRkw # 712, AnMdpur kMplYks, kjhyVI, XU.tI. cMfIgVH[160036 Pon:- 0172-2623163, 9465216530 E-Mail:- bhaiditsinghpatrika@yahoo.com

Cwpk, Awr. ky. Srmw Aqy pRkwSk s. nsIb isMG syvk ny mwlk s. nsIb isMG syvk dy qOr qy durgw ipRMt-E-pYk kjhyVI cMfIgVH Pon:- 0172-2667070 qoN Cpvw ky #712,AnMdpur kMplYks kjhyVI (cMfIgVH) qoN pRkwiSq kIqw[ sMpwdk nsIb isMG syvk[

BweI id`q isMG p`iqRkw

1

jnvrI 2013


sMpwdkI

nkU` f;yh bV ihtB bkJhJ/. jspwl isMG kMvl

f;Zy e"w dk fJfsjk; d{i/ XowK d/ ipR w[eM nsIb kpb/ ftu pZuk fojk j?, go pu{zrVk th BjhA fejk ik ;edk.gzdothA ;dh d/ fgSb/ nZX ftu r[o{ BkBe ;kfjp d/ gqekP Bkb f;Zyh dk w[ZY pZfMnk. gzith gksPkjh sZe f;Zyh B/ iVQK wIp{s ehshnK. r[ow[yh fbZgh dk ftek; j'fJnk. r[opkDh nkw b'eK dh I[pkB s/ P[;'ps j'Jh ns/ ezBK ftZu r[ziD bZrh. }[ow[yh ƒ gVQB, fbyD s/ f;ZyD tkfbnK dh Gowko bZr rJh. gzuw gksPkj B/ eb:[Zr d/ p'j/, nkfd r[o{ rqzE ;kfjp ih dhnK phVK fsnko eotkJhnK. r[o{ ;kfjpkB B/ Xow d/ T[EkB bJh pkT[bhnK, XowPkbktK, Xkofwe fJwkosK, ;o'to ns/ ;qh jowzfdo ;kfjp dh T[;koh eotkJh. wkBtsk ƒ ;jh fdPk d/D ns/ uj[z^toBk ƒ fJe^fwe eoB d/ T[dP / d/ Bkb^Bkb ;zrs s/ gzrs dh gqEk ubkJh. r[opkDh d/ gquko ns/ gq;ko bJh jo^;zGt T[gokbk ehsk. S/t/A gksPkj B/ Ikpo d/ w[ekpb/ bJh ns/ wIb{wK dh oZfynk s/ PKsh dk ;zdP / d/D bJh whoh s/ ghoh dhnK d' sbtkoK gfjBhnK. f;Zy e"w dh ;[szsosk d/ gqshe ;qh nekb s\s ;kfjp dh T[;koh eotkJh. I[bw d/ fto[ZX nktkI T[mkJh. fiZE/ r[o{ ;kfjpkB B/ ;Zuh ;[Zuh feos, tzv SeD ns/ Bkw^igD d/ f;XKsK dk gquko ehsk, ;KMhtkbsk d/ T[gd/P d[nkok ;ops d/ Gb/ dh rZb ejh. r[o{ s/r pjkdo B/ ‘fsbe^izM{* dh oZfynk bJh nkgDh ikB dh nj{sh fdZsh. ‘Xow j/s[ ;kek fifB ehnk ;h; dhnk go f;oo[ B dhnk.* go f;de BjhA jkfonk. ‘fjzd dh ukdo* nytkJ/. nkg ih d/ fgnko/ fszB f;Zy^GkJh wsh dk;, GkJh ;sh dk; ns/ GkJh fdnkbk ih th

BweI id`q isMG p`iqRkw

2

isM G syihvkd/ Bkb Pjkds dk ikw gh rJ/. nkg ih B/ nkg f;Zy Xow d/ ‘i' ;oB nkJ/ fs; ezm bkJ/* d/ tke ƒ

;Zu eoe/ ftykfJnk. ebrhXo gksPkj B/ B" ;kb dh T[wo ftu jh nkgD/ fgsk ƒ ePwhoh gzvsK dh w[rb pkdPkj s'A oZfynk bJh Pjkds d/D bJh fdZbh G/ fink. GkJh i?sk ih, fi;B/ B't/A r[o{ ih dk ;h; fdZbhUA nkBzdg[o ;kfjp fty/ b? e/ nKdk, ƒ fjZe Bkb bk e/ ‘ozro/N/ r[o{ e/ p/N/* dk f\skp p\fPnk. r[o{ ;kfjp B/ IkbwK s'A wIb{wK dh oZfynk eoB ns/ fjzd{ Xow ƒ ysw j'D s'A pukT[D bJh ‘ykb;k gzE* dh ;kiBk ehsh. gzi fgnkfonK ƒ nzfwqs SekfJnk ns/ fco nkg T[BQK s'A nzfwqs SZfenk. ‘nkg/ r[o{ u/bk* ns/ ‘J/e; e/ jw pkoe* d/ tkeK ƒ n;bh ikwk gfjBkfJnk. Xow, jZe, ;Zu ns/ fJB;k| bJh w[rb IkpoK dk vZN e/ w[ekpbk ehsk. Xow s'A ;opz; tkfonk ns/ nB/eK nkgDh ikB s'A fgnko/ f;zx e[opkB ehs/. nkg ih B/ eJh :[ZX fiZs/. d;w/ P fgsk B/ r[o{ s/r pjkdo ih d/ tke ‘G? ekj{ e' d/fs Bfj, B G? wkBs nkfB* dk o;sk nyfsnko ehsk ns/ r[o{ BkBe d/ wkBtsk bJh nfXnkswe ns/ fJbkjh ;zdP / ^pokpoh, ;Zu, Xow ns/ fJe gqwP / o dk gquko s/ gq;ko ehsk. i'sh i's ;wkT[D s'A gfjbk Pqh r[o{ rzqE ;kfjp ƒ r[orZdh p\Ph ns/ wZEk N/fenk. ‘;G f;yB[ e' j[ew j? r[o{ wkfBU rzqE* Ppd r[o{ dk BtK gq;zr ;Ekfgs ehsk ns/ ‘r[o{ gzE* ƒ ‘r[o{ rzqE* dh skfpnk eo fdZsk. r[o{ wjkoki ih dh rohpK s/ th w/jo j'Jh, fJBQK ftu'A n?;/ eoBh tkb/ pjkdo, wjK^;{opho,

jnvrI 2013


r[o{ ;kfjpkB d/ fJbkjh T[gd/PK tZb BIo wkod/ jK ns/ r[opkDh d/ f;XKsK ƒ ftukod/ jK sK ;kƒ nkgD/ nkg Bkb jh B|os j'D brdh j?. PkfJd fJj jo wB[Zy B/ BjhA ftukfonk j'J/rk. nkU e[ZM w[ZYb/ sZEK s/ BIo wkohJ/. f;qPNh dh ouBk fJZe ns/ e/tb fJZe nekb g[oy B/ ehsh j?. T[;B/ wB[y Z , gP{, gzSh,dfonk, ;w[d z o nkfd pDkJ/ , go wB[Zy ƒ ;G s'A T[dw gdth fdZsh^ T[;ƒ p[ZXh ns/ u/sBk p\Ph. j/mbk Ppd fJ; ƒ j'o ;gPN eodk j?L ‘GJh gokgfs wkB[y d/j[ohnk. r'fpzd fwbD eh fJj s/oh pohnk]*(nzr 378) fJ; d/jh eT[ f;wofj d/t] ;' d/jh Gi[ jfo eh ;/t] (nzr 1159) fJ;s'A ;kƒ ;/X fwbdh j? fe wB[Zy ƒ fej' fijk ihtB fiT[Dk ukjhdk j?. d;w gksPkj B/ c[owkfJnk^ ofjDh oj? ;'Jh f;Zy w/ok. go ni'e/ :[Zr ftu wB[yh foPfsnK s'A tZX g?;/ dh wjZssk j?. Gok Gok dk esb eo fojk j?, b[ZN^y;[ZN ns/ foPts y'oh i'oK s/ j?. ;tkoE bJh \{B^\okpk j' fojk j?. iroks/ j[zd/ jB, nkyzv gkm nkfd eotkJ/ ik oj/ jB. fJj ;G e[ZM fInkdkso XB dk ftyktk j?^s/ Xowh gkyzv. B"itkB ghVh, r[zwokj j' ojh j? s/ Gzpb G{;/ ftu gJh j'Jh j?. ‘Xow, don;b, ofjws j?, fJB;k| j?, ;Zu j?, fgnko j?, fBot?osk, fBoG?sk, fJBk;hns j?, r[o{ ƒ ;wogD ns/ ;KMhtkbsk j?.* ;' tkfjr[o{ dh p/nzs wfjwk, T[;dh f;fynk, ;/XK i' r[opkDh s'A fwbdhnK jB, ƒ nkgD/ ihtB ftZu T[skohJ/. nkU` n;b wkfBnK ftZu ‘f;Zyh bV ihtB bkJhJ/* ns/ dfbZodsk d/ jB/o/ s'A gqekP tb edw gZNhJ/. r[o{ d/ uoBK dh X{V pDhJ/ ns/ fJZe nZS/ fJB;kB j'D dk ;p{s d/JhJ/. 8968968397

f;nkD/ s/ f;deh ;ZiD g?dk j'J/, fiBQK dk f;Zy e"w dh fe;ws pBkD ftu pVk Gkoh jZE j?. d;t/A gksPkj ih s'A T[gozs pkoK fw;bK sZe dk ftuekobk ;wK f;ZyK bJh pVk fGnkBe fojk go r[of;Zy nBwsK s'A pu/ oj/. pkoK fw;bK s'A pknd f;Zy e"w ftu pqkjwDtkd dk fco jwbk j'fJnk ns/ f;Z y h ƒ fco pq k jwD tkdh eowK^eKvK, c' e / tfjwk^GowK, iks^gks, S{s^Sks torhnK e[ohshnK B/ ieV fbnk. fi; th fe;/ wjKg[oP B/ fJ;d/ fto'X ftu ntkI T[mkJh, T[;dh pqkjwDtkd B/ uZbD BjhA fdZsh. id'A n;hA ftPt d/ tZyo/^tZyo/ XowK ns/ XowK d/ gqukoeK s/ fJe gzSh Mks gkT[Ad/ jK sK f;o Pow Bkb M[Ze iKdk j?. n;b'A fJj Xow, Xow BjhA bZrdk ns/ Xowh pzd/$ gqukoe nkfd Xkofwe BjhA bZrd/. i/eo fJj Xow j[zdkL^ (1) f;ZyK ftu tZyo/^tZyo/ iE/, ;zsK d/ N'b/ s/ j'o v/fonK tkb/ ;kX nkgD/ nkg ƒ T[Zuk dZ;D bJh d{i/ f;ZyK ƒ ed/ Bk fBzdd/ ns/ Bk jh T[gdqt yVk eod/. (2) Jh;kJhnK ftZu'A o'wB e?E'fbe, gq'N?;N?AN, nkoE'vke; s/ j'o eJh tZyo/ fcoe/ (Sect) fJe d{i/ ƒ p[ok Gbk Bk efjzd/. (3) w[;bwkBK ftu ;[B z h, PhnK, nfjwdhnk nkfd, jIos w[jzwd ;kfjp d/ uoBK ftu i[V e/ fJZe d{i/ d/ B[e; Bk fBekbd/. nkw s"o s/ t/yD ftZu nkfJnk j? fe ftPt Go ftu fInkdk so w;b/ B;bh G/d, r'o/ s/ ekb/ dk G/d s/ Xkofwe eZNVsk ekoB g?dk j[zd/ nkJ/ jB. 20thA ;dh ftu n;hA nkgD/ nkg ƒ ;[szso ;fGnk ns/ nkIkd^;'u oZyD tkb/ b'e ;wMD bZr/ jK. \[droIh ƒ w[Zy oZy e/ pkjoh ftyktk, nkeV ns/ bkbu d/ fgZS/ bZr e/ fJB;kB fJB;kB ftu B|os dh Ifjo x'b oj/ jK. go nZi d/ jbksK ftZu id'A n;hA

BweI id`q isMG p`iqRkw

3

jnvrI 2013


lVIvwr

gu`gw gpOVw gurpur invwsI BweI id`q isMG jI igAwnI

BweI id`q isMG p`iqRkw dw Asl mksd sRI gurU gRMQ swihb jI dIAW isiKAwvW qy clx, AMD ivSvwSW qy Poky krm-kwfW qoN dUr rihx dI vkwlq krn dy nwl nwl BweI id`q isMG jI dIAW iek sdI qoN v`D vwlIAW v`K v``K rUpW vwlIAW lyKxIAW qoN jwxU krvwauxw vI hY[ AMqW dI KuSI huMdI hY ieh jwxky ik pwTk igAwnI jI dIAW rcnwvW pVHn dI qIbr ie`Cw r`Kdy hn[ hr mhIny l`gBg 10 Ajyhy Pon AwauNdy hn ijhnW rwhIN igAwnI jI dIAW rcnwvW dI mMg kIqI geI huMdI hY qy auh qurMq pUrI kr id`qI jWdI hY[ Adwrw BweI id`q isMG p`iqRkw ieh mihsUs krdw hY ik 111 swl bwAd vI is`K sMgqW v`loN igAwnI jI dI soc pRqI sMjIdgI hY[ pihlW FweI swl Kwlsw A^bwr qy iPr “myrw qy swDU dXw nMd dw sMbwd” pwTkW dy rU-b-rU kr cu`ky hW[ iesy lVI qihq “gu`gw gpOVw” AkqUbr 2012 AMk qoN SurU kIqw igAw [ mu`K sMpwdk <> siqgur pRswid

d;'A s[;hA p[bkfJnk feZs. eh j? ftu s[jkv/ fuZs]ñóó]

wB wZs f;zx

r[ o pbG f;z x

d'jok]nkgK sK ;odko jK wB ;[y g[o dk tk; ]

d'jok^fJj sK rZbK f;zx ih y{p ;[DkJhnK s[ZX]

gzi o[gJhJ/ ukVB/ nkJ/ r[Zr/ gk; ]ñóò]

ni eb dk ykb;k oydk J/' p[[ZX ]ñóô]

u"gJh]n;hA f;zx jK uzr/ xo d/] ikrho dko Gkoh

u"gJh^bJhnK s[;hA irhoK ;Zu. ;odkoh d/ ftu BkjhA

:P Xod/]

eZu]

w/b/ go eh ;kvk ezw. ou b?Ad/ w/bk bk dzw]

fSzM gtkJh wb x[bkJ/. e[s/ v{zw^s[;hA w[fj bkJ/]

eJh t/o j? fSzM gtkJh. wZbK dh e[Psh eotkJh]

y/v/ y{p Peko pBkfJ. dko{ ghsh w?j|b ikJ/]

ezw eko ;kƒ e[S BkjhA. y/v Peko izrbK wkjh]

go fi; r[o{ dh poes Bkb. ni s[;hA j' BjhA

;zM gJh xo iKd/ nkfJ. fwqik ;[DfdnK o?D ftjkfJ]

ezrkb]

oj/ BP/ dk uzrk ozr] wjcb ehsh ed/ Bk Gzr]

no ;odko ejkU uzr/. bJh ikrhoK XB w[y wzr/]

w'm{ id'A wok;h nkt/. rbK eo eo pj[s j;kt/]

xo s/ frnk G[y dk d[y. ;kok NZpo t;dk ;[y]

e[fsnK dh ;kv/ xo w"i. G"eD t/b/ fd;dh c"i]

T[; r[o dk Bk b?Ad/ Bkw. v{zwK Bkb jZ;Bk ekw]

j'o n;kƒ b'V B e'Jh. fJe f;o ghVk j'Jh]

no fJe f;o dh dod jNk e/. fdZs/ r[Zr/ gzi fbnk

T[; t/b/ ;h gho wBkfJnk. ;[y T[j' jK d/tB nkfJnk]

BweI id`q isMG p`iqRkw

e/ ] 4

jnvrI 2013


go T[; r[o dh b? ;odkoh. BoeK ƒ jh eoh fsnkoh]

;' fdsk j? oy ;wkX. ej' J/; wfj e"B T[gkX]

r[o sK wVh g{iB'A o'e/. G/ eo i{s/ w[y go m'e/]

go i' s[;hA ;[DkJh pks. ;' Gh p[oh BjhA j? Goks]

go Bk s[;hA w[V' T[; rb'A. r[o{ jNktj? fi; tb'A ]

id ;kƒ ;G fJe' i/j/. t?o fto'X ej' fco e/j/

r"o wVh wN G{b B wkB?] ykb;k skfj Bk ykb:

]ñó÷]

;? b kBh f;z x

ikB?] n?;k r[o ih ej/ T[dko. fi;ƒ s[;hA B eoh ftuko]

d'jok^tvk rzqEh j' frnk no frnkBh gqXkB]

Bkw ykb;k f;zx ;dk e/. wVhnK r'oK g{i' nk e/]

ngB/ wB ftu J/esk eo bhsh ;[r:kB]ñóø]

fenk fJj rb neb dh Gkoh. e[fsnK fpb:k B/ wfs

u"gJh^i/ w/oh pksK jB ;Zu. sK s{z e:"A sI j[zdk yZu]

wkoh]

Bkb/ nky/A brh bhe. fco w[V w[V e/ uN/A ghe.

:k j? T[vh izrb G"AfdnK. :k j? fprVh gh e/ ;"AfdnK]

d; Gbk fJj fenk tfvnkJh. i' j? ngBh p[X rtkJh]

T[BQK f;zxK dk g[s ;dk e/. wko/ feb/ fiBK B/ ik e/]

no i' s?A ;G fJe' i/j/. op pBkJ/ w[y s/ e/j/]

r[r/ whoK d/ xo Ykj. b'rK df;nk uzrk okj]

fJ; :[esh eo ;GBK Bkb. s?A ehsk fjs uzr/ Gkb]

b'e gqb'e fty/ :; gkJ/. T[j tv/ jB go/ jNkJ/]

fJj sK tvk nj r[D g:ko/. i/ tos?Ark s{z ;z;ko/]

fJj r[rk fi; u{jV/ rkT[B. v'A v'A eo v'o{ vwekT[B]

rXk rT{ ;w id'A fBjko?. sK fco tzv rX/ ƒ uko?]

nkfJ U; d/ g?ohA g?Ad/. ;h; BtkfJ w[okdK b?Ad/]

s'sk eT{nk by fJe o{g. eo d'BK dk fJe' T{g]

Pow B nkJh fdzd:k G/N. n?t/A tfXnk n?vk g/N]

fpPNk gkJh s's/ skJhA. no ektK u{oh e[NtkJh]

dZ; Gbk eh bhsk nk e/. gzi o[gJhJ/ Bed r[tk e/]

go s? ngB/ xo jh ykXk. w[;bwkB dk xo Bk

fenk r[rk ;h tvk jehw. ikD? fjews tvk w[ehw]

bkXk]

j[D s{z d; nkgBk jkb. nkgB/ w{zj'A BkjhA pkb]

i/ ;wfdqPN s[wkoh GJh. sK n?;h e:'A pks B eJh]

J/j i' ehsh rb nt?Vh. j? uzrh e/ vkYh G?Vh]

r[o xo no r[rk sK fJe. j'o pks fJe nky:k

i?;h j? s?;h ;wMkT[. i/ j? f;zx d/o Bk bkT[]ñóõ]

fcZe]

wB wZs f;zx

ej/ fBeb/ ir ftu Gkok. tkj tkj fr:kBh ;odkok]

d'jok^puB s[;kv/ T[go'A bZrB e"V/ mhe.

i/ j? r[Zrk op pBkfJnk. sK ehVk fe; B? T[gikfJnk]

go n;bh i' ;'uhJ/ bZrh ;kƒ bhe]ñóö]

by u[ok;h iBw/ iht. T[j feB ;ki/ ej[ d[y ;ht]

u"gJh^ephbdko j'J/ id Gko/. sK fJj NzN/ jB rb

fco s{z Gh j?A op pBkfJnk. no J/E/ j?A e:' eo

;ko/]

nkfJnk]

d[y^;[y d/ ftu wB vo iKdk . i' j? wVhnK

fJ;dk T[so gjb/ dZ;. nZr/ jh xo ƒ Bk BZ;]

fgnk wBKdk]

no i' nky/A J/j[ bp/Vk. irs ohs dk j? ;G M/Vk]

go fJe fd;dk j'o ftuko. i' ;kƒ eodk ;funko]

fJj Gh s/oh j[Zis pkih] w?B' eoBK ukj/ okih]

gho g[oy ;G op pBkJ/. fco e:{ Bk ir fJBK wBkJ/

tvh j?okBh dh j? rZb. Nkb?A bk e/ J/j[ iNZb]

]

dZ; Gbk ir s?ƒ fbnkfJnk. r[Zr/ dh ik epo

fJ;/ \nkb eo w?A jK XkfJnk. fsb no c[b gEk

pmkfJnk]

pzB nkfJnk]

go r[od[nko/ Bk b? frnk. r[o{ rzqE s/ p/w[y G:k]

BweI id`q isMG p`iqRkw

5

jnvrI 2013


i/ s?A irs oyBk j[zdk. sK fJXo e:k ;h ws e[zdk]

w/o/ tKr[o gho s/, go/ go/v/ B;]ñôú]

iKdk r[o d/ r[o{ d[nko/. no nodk;/ eodk Gko/]

u"gJh] w?A Gh ni/ pkg{ Bkb. s[fonk pDe/ fBek

‘‘s[ w mke[ o s[ w w? A nodk;. ihT[ fgz v ;G

pkb]

s[ w oh ok;]

id fJ; f;zx BIo fJe bhsh. sd/ n;kvh oy:k

s[w wkfs fgsk jw pkoe s/o/ s[woh feqgk wfj

ehsh]

;{ y xB/ o / ]

i' ;h n?E/ d/Dk xhT[. ykfJ U; y[; ehsk ihT[]

e'fJ Bk ikB/ s[wok nzs. T{u/ s/ T{uk Grtzs]

fco w?A ;[De/ puB pbk;k.wB ftu Xo e/ nXe

;rb ;wroh s[wo/ ;{so Xkoh. s[w s/ j'fJ ;[

j[bk;k]

nkfrnk ekoh]

J/E/ Bkb fJBK d/ nkfJnk. c/o s[;kvk doPB gkfJnk]

s[ w oh rs fws s[ w jh ikBh. BkBe dk; ;dk

;' j[D w/o/ tKr B;zr. j' ikt/ wB eo' B szr]

e[opkBh]**

eo' r[o{ d/ puB gqshs. fB; fdB rkU T[; d/ rhs]

n?;h p/Bsh id s{z eodk. fenk T[j r[o{ ghV BK

e[fsnK dk j[D Sv' g:ko.oy' Bkfj wok;h :ko]

jodk]

j[D r[o r[zE ;[D' wB bke/. goT[geko r[o{ e/ ik e/

no wB j[zdk Bkfj gfts. jNdk Bk pd eow'A fus.

]

fco s? ikrs e[EkUA oy:kA nzfwqs fsnkr Ijo ƒ

gV'Q rz[EK ftu'A ;ko/. ikr gJ/ jB Gkr s[wko/]

ufynk]

pD/ oj' uzr/ ;odko. fenk r[Zrk j? s[S r[tko]

d/y wVh g{iB d/ yko/. eh nr:k r[od/t Uuko/.

fi; go ejh sd'A wB ws. GkJh pkbe j? sK ;Zs.

d[pdk Bk gVT[ jfo fpB nto B g{iT[ wVh w;kD

go r[Zr/ dk i' gosktk. ;' Gh j? wB dk gouktk] n;hA G[Zbe/ wzBB br/. fJsBh ;wM Bk nkJh nr/]

B iKJh] fsq;Bk oku B go xo iktT[ fsq;Bk wVh w;kD B

go j[D fejk f;zx B/ i?;k. xo ftu ike/ eo;K

iKJh]

s?;k]ñôñ]

fsq;Bk oku B go xo iktT[ fsq;Bk Bkw p[MkJh] d/y ftuko j{ew r[o e/ok. ;kok Gow y'Atdk s/ok]

;? b kBh f;z x d'jok]wB ws f;zx fgnkfonk, b? j[D r[o dh wZs]

d[pXk ftu B gV' fgnko/. wVh w;kD B g{i" iko/]

wB ws dh egZs ƒ, r[ows dJ/ ;gZs]ñôò]

fJj xo j?B fprkB/ i'fJ. JhPto fJB go \[P Bfj

u"gJh]Sv d/j ;G M{m/ gkI. oy fod/ fi; d/ jE

j'fJ]

pki]

ig' Bkw fJe g[oy nekb. fsqPBK dk i' jo/ izikb]

ebrh ;h; fiVkT{ ;'j/. firk d/y fi;dh wB w'j/]

fJj d/y' r[o eh psbkfJnk. fi; j? s?A wB' G[bkfJnk]

XBy pkB dk i' ;h XBh. s/r tv/ ;{fonK rDh]

X'ph d/ e[s/ ;w GkJh. p?mk d'B'A EkT[ rtkJh]

T[; dk g[s ;dk e/ fgnkok. fenk r[Zr/ go frok

sK s/ Sv^pjkB/ ;ko/. fJj jB T[io Bezw/ Eko/

Bekok]

]ñóù]

Gbk dZ; T[j j? ;h e"D. no T[;dk fe; BZrq G"D]

fpp/ e f;z x

e:k ;h T[;dk ezw Bekok. i' j? s/ok r[Zrk g:kok]

d'jok]ekjƒ p'b' f;zx ih, nr'A oy' p;.

BweI id`q isMG p`iqRkw

6

jnvrI 2013


fi;dk ;[D b/tK w?A jkb. wro'A ;'uK Xhoi Bkb]ñôó]

s?A ;kƒ i' eEk ;BkJh. vkuh fgnkoh brdh GkJh]

wB wZs f;zx

d; Grs B/ e:k ;wMkfJnk. id s{z gk; U; d/

d'jok^S'N/ jz[dk fJj' j?, ;[fDnk r[Zrk gho]

nkfJnk]

;kƒ sK e[S ypo Bk, ;h T[j e"D ;oho]ñ]

gjb/ fee[Zo uZbh rZb. bkfJnk s?A GrsK ƒ ;Zb]ñôù]

;? b kBh f;z x

u"gJh^fJj wkVh j? ;kE'A nr/. fi;dk gsk B ;kƒ br/ ]

d'jok^w?A no wB wZs f;zx Gh, shik f;zx fpp/e]

fJBQK fdBK ftu Godk w/bk. b'e uVkT[B g?;k X/bk]

wkVh nzdo XZ; rJ/, w'Y/ ;G d/ ;/e]ñõú]

wro'A ;[zBK ;kok ;kb. u'oK d/ tzvB ƒ wkb]

u"gJh^fJsBh GhV yVh ;h Gkoh. bzxB dh Bk nkt/

:k frZdV e[Zs? jB ofjzd/. nkJ/ rJ/ w[;kco pfjzd/]

tkoh]

fe;/ ;w: id poyk t;/. sd'A pb/dh w[zv/ BZ;/]

sd w?A fejk fpp/e fwqfrzdk. XZek e:'A BjhA b'eK

nkfJ J/; e'm/ ftu ;ko/. whAj tokfj j' ikB eBko/]

fdzdk.

ed/ ed/ e'Jh nk ikt/. u"Aeh Go eo xo ƒ Xkt/]

fjzws Bkb pBk d/ okj. ;G d/ nr/ s{j/ ikj]

fJsBk jh j? ;kƒ :kd. j'o BjhA ;[DkJ/ co:kd]

sd T[j j?;h skes tkbk. rZGo{nK dk ehsk ukbk]

i/ e[S gsk b?D dh b'V. rb uVkT[B ukj/A s'V]

wkfonk XZek fJe ni/jk. nr/ yVk B e'Jh o/jk]

sK ub' T[; Grs wbktK. fi;ƒ ;kok jkb ;[DktK]

sd ;G nzdo ik e/ p?m/. ngBh nkeV ftu j' n?m/

T[j dZ;{rk ;G' G/s. fee[o izw:k j? fJj y/s]ñôõ]

]

;? b kBh f;z x

;kƒ d/y Grs B/ ejk. g[ZS/ g[fSnK i' wB ujk]

d'jok^uZb GkJh s{z U; fYr, eZY gsk e[S mhe.

sd w?A ejh g[ZS;K i'Jh. T[Zso d/Bk j';h ;'Jh]

fi;s/ w?A ;wMK fod/ feZe[o ubh bhe]ñôö]

fi; go T[;B/ ejh T[uko. dZ;{zrk w?A tko jIko]

u"gJh^go w?A g[ZSK i' Jh pks. oZyhA :kd Bk G[ZbhA

i/ w?A T[Zso s[;K B d/tK. sK pD Grs ej' e:k b/tK]

Goks]

sd w?A g[fSnK ;[B ih pks. fJj i' Ikjo gho psks]

no i' T[j T[Zso e[S nky/. T[;ƒ ;[De/ d/thA ;ky/]

;' ;h e"D pkg i' fJ;dk. d;' ;h fenk g/Pk fs;dk.

r[ZN w[ZN Bk p?mhA T[E/. ukjV bt/A w{zj skJhA r[E/.

id w? A fejk U;ƒ n? ; k. brk nkyD ;[ f Dnk

;kok gsk br sd ikT{. id T[j Grs ejkDh rkT{]

i?;k]ñõñ]

uZ b d/ o eoBh fe; ekoB. i/ s{ z ukj/ nkg

r[ o pbG f;z x d'jok^pkg J/;dk j? B ;h, eZbh jh ;h wkfJ]

T[XkoB]ñô÷]

r[ o pbG f;z x d'jok^s{z sK g[fink f;zx M{m/ d/ xo she]

ezBK dh j? w?b s/, r[Zrk pfDnk ukfJ]ñõò]

ekp{ ehsk T{s ƒ s?A T[; t/b/ mhe]ñôø]

fi;dk tko B ykbh iKdk. fi;s/ vodk irs wBKdk]

u"gJh^w?A sK ;wM bJh j? ;koh. s?A ehsh j? e[M

;ZgK dk j? Uj ;odko. Ijo Gfonk no tvk ejko]

y[nkoh]

fJ;dh Pes Bk g[ShA w{b. n?t/A gkt/ fYZvh ;{b.

fi;s/ r[Zr/ dk i' gki. y[b:k j';h gkgK oki]

i/ fJ;dk eo dJ/ Bokdo. Bkfj p[bKd/ eoe/ nkdo]

go j[D S/sh ;G ;[BkT[. ;[BD/ dk j? wB ftu ukT[]

sd jh b?Adk ieV wB[y.vkYk fdzdk j? fco d[y]

BweI id`q isMG p`iqRkw

u"gJh^GkJh f;y fJj sK gho. eokwks d/ wko/ sho]

7

jnvrI 2013


J/j' i/jh eodk c/o. w[V e/ M[edk j? fpB d/o]

fJ;/ soQK eodh ƒ ;/tk. bZrk e[dos dk ;h N/tk]

i/ j? eokwks fJ; ftu. sK ;ko/ bhs/ jB fyu]

j'fJ nBzd BkE ih p'b/. T[;d/ ;ZG wB'oE c'b/]

sK s/ b?Dk j? g[ZS. jZE B gkT[ P/o dh w[ZS]ñõó]

br/ nkyB ;[B j/ Bkoh. s?A ehsh j? ;/t jwkoh]

;? b kBh f;z x

s/o/ go w?A j'fJnk okIh. g[sq izwB s/o/ rkIh]

d'jok^w?A sK g[Sh j? BjhA eokwks dh pks]

nkJhA eb ;t/o/ sVe/. eohA p/Bsh n?E/ yVe/]

fJj sK ;ko/ N'Ne/ tkX{ bkJ/ Goks]ñõô]

w?A d/tKrk to fco s?ƒ. dJhA eokfJ :kd sd w?ƒ]

u"gJh^eokwks j? T[;dh i'Jh. w?ƒ b'V B T[;dh

;[De/ s[mk r'oy BkE. p/Bsh eoh i'V eo jkE]

e'Jh]

xo ƒ nkJh ukJh ukJh. ;wM fbnk j[D s[Zmk ;KJh]

uzrh j? :k wzdh Uj. w?A B b?Dh T[;E'A y'j]

id T[;dh i' S'Nh G?D. nke/ fvmh p'bh p?D]

w?A sK g[Sdk ;h T[j e"D. no ;h feE/ T[;dk G"D]

;[D G?D/ s? pkoK ;kb. eofdnK bkJ/ BkEK xkb]

sKs/ J/j[ ;[DkT[ Pskph. n?vh ekjƒ eo/A yokph]

fco BK ni/ she e[S ;fonk. s/ok BjhA wB'oE

go s?A gjb/ fJj j? dZ;h.n?;h pks foVe fiT[A bZ;h]

efonk]

fe T[; dk Bk e'Jh pkg. izw fgnk ;h nkg/ nkg]

fi;ƒ ;[Be/ T[;B/ fejk. uko gjo j? pkeh fojk]

fJ;dh ;wM B nkJh oZsh. fJj sK fd;dh pks e[gs Z h]

sVe/ ikwK T[;d/ e'b. b/tKrh to nIws N'b]

fi;s/ BK T[;dh tfvnkJh. ;r'A fJj sK j? p[fonkJh]

fi; go T[;B? j? cowkfJnk. tv ;t/o fdnK wB

fi; dk pkg B j't/ e'Jh. T[; dh ;'Gk fes/ Bk j'Jh]

GkfJnk]

;r'A fJj sK j[zdh rkb. nkgB b'r e'qg d/ Bkb]

fJj ;[De/ jh S'Nh G?D. ojh ikrdh ;koh o?D]

sks/A ;Zu ;[Bkd/ GkJh. n;bh i' r[Zr/ r[o:kJh]

id oks pj[s ;h ojh. sd fsD wB ƒ n?;h ejh]

w?A pj[sh pksK B ukjK. ngBk ;z;k s?E'A bkjK]

ub s{z eo b? nkg/ d"V. fJ;dk M[Zrk eo;K u"V]

fi;ƒ ;[D fsB J/j[ T[ukoh. w?A dZ;dk jK T[sgs

BkEK e'b'A to b? nkT[A. nkgB/ w[zvk nkfJ iwkT{A]

;koh]ñõõ]

fJsBK ;'u rJh T[j ozvh. ;h gkgB i' tvh x[wzvh]

r[Zr/ dk Grs

sd r'oy ƒ ;h; BtkfJnk. BkE sd'A wkfJnk

u"gJh^pkrV BkT[ rkT[A dk efjzd/. fiE/ J/j[ gho ;B

GowkfJnk]

ofjzd/]

;e:k BjhA gSkB jB/o/. feT[A i' gj[uh pj[s ;t/o/]

fJ;dh wK dk tk;b Bkw. fJe G?D fJ;dh T[; Ekw]

sd nkyh j/ ;tkbB Bkoh. d/ts j'A to s[we' Gkoh]

ekSb Bkw U;dk dZ;B. fJe' xo fJj d'B'A tZ;B]

fJj b? d' i"A dk s{z i'Vk. s/o/ ekoB Bkjh E'Vk]

go d'BK d/ B ;h T[bkd. fuzsk B/ ehsh popkd]

xo ike/ s{z b/thA ykfJ. w/ok wB ftu Bkw fXnkfJ]

sd izrb ftu r'oyBkE. T[sfonk b? i'rh ;kE]

j'fJ g[ZsqK dh fJe i'Vh. ;'Gk gkt/rh Bfj E'Vh]

sd fJj tvh tk;b i'Jh. r[Zr/ nZr/ ikeo o'Jh

id to bhs/ ekSb d'fJ. fcosK y[;h p/jZdh j'fJ]

nky/ g[Zso BkE i/ j't/. w?A i'VK j[D jE ;[ d'J/]

nke/ ;[Zsh Bkb nkBzd. ngBk G/s oye/ pzd]

go Bk ohfMnk BkE ozrhbk. eodh ojh pj[s T[j

fi; go fco tk;b Gh ikr. s[o gJh U;' nzdo

jhbk]

bkr]

fBZs B/w s/ T[E/ ikJ/. r'oyBkE d/ g?o g[ikJ/]

rJh BkE d/ s[os jI{o. p'b:k i'rh j'fJ ro{o]

BweI id`q isMG p`iqRkw

8

jnvrI 2013


j/ bzvh s{z feT[A fco nkJh. ni/ ;Ks Bfj wB ftu

s[;hA T[;ƒ BjhA gSksk. i' ;/t/ ;'Jh to gksk]ñõö]

gkJh]

;? b kBh f;z x

w?A s[w e' p/N/ d' dhB?. ;' s[w B? ej[ e:k eo dhB/]

d'jok^w?ƒ g[SB s/ tvk j'fJnk bkG ;[ikB]

tj[ s' i"A i' jw B/ dhJ/. ;' g[Zsq s/o/ :/ ehJ/]

;kok ;wfMnk jkb w?A fi; go s{z e[opkB]ñõ÷]

fco sz{ ;po B eosh oKv. e:k jw d/y/ s[wB/ GKv]

u"gJh^;[D yK Grsk d/ e/ ezB. GKvk neb B n?t/A

fi; go o'fJ tk;bk. nr/ nkJh BK fJj r'bh]

Gz B ]

w?ƒ ypo B i"A dh e'Jh. fJj sK pks nuzGk j'Jh]

i' s?A T[;dk jkb ;[BkfJnk. ;' sK jk;h i'r fdykfJnk]

sd ;uh id rb gSksh. ezp rJh i'rh dh Sksh]

gjb/ T[;dk pkg B e'Jh. i/ j? sK BK T[;dk ;'Jh]

g[fSnk s/o/ xo ftu e'Jh. j'o Bko Gh j? ;h i'Jh]

feT[A i' s?A ezBK dh w?b. fdsh r'oy B? fjs r?b]

ikD? s/ok ;kok G/s. f;b/ jko j' b[ZN/ y/s]

T[; r'bh e'A g?dk j'fJnk. fJj s?E'A j? gqrN j'fJnk]

sd fJB ejh pjB j? w/oh. w/o/ i?;h ;{os j/oh]

no T[;d/ i' i'V/ GkJh. d' dkfDnK s/ izw/ GkJh]

sd sK ejh BkE B/ ikj[. Uj' j? fi; eo/A p;kj[]

d'B'A G?DK pkrV tZ;B. i/jVh rb b'r ;G dZ;B]

b? rJh wko d'fJ T[j p/N/. s/o/ Bkb gkfJ nb;/N/]

j[D fJ;dk s{z gsk pskT[. fe;/ sohy'A y'i fdykT[

w?A sK j[B e[M eo Bfj ;ZeK. pkp pko p'bB s/ nZeK]

fenk T[j ;B xopko p;ktB. :k n?t/A jh MN

id fJj ;[Bh tk;b rZb. rb ftu gkfJnk sd jh

bzxktB]

gZb]

i/ ;B gsh T[BK d/ gk;. fiB eh j'eo oj;B dk;]

ejh fdnk eo/ j/ ir BkE. w? jK tvh rohp nBkE]

fco e:"A i"A s/ g?dk j'J/. no r'bh dh w?b pr'J/]

pkoK ;kb eoh w?A ;/tk. id gqf;zB GJ/ r[od/tk]

fi;s/ ;kps j[zdk J/j. Bjh pkg s/ fsB eh d/j]

id nkeo Sb rJhnk j'o. b[ZN/ yIkBk b? rJh u'o]

d{i/ g[oy'A w[zv/ bhs/. fi;s/ f;X wB'oE ehs/]

go w/ok ngokX B e'Jh. fJj pdBhsh T[; s'A j'Jh]

j[D s{z ;'u Iok wB bke/. no w?ƒ d;hA ;wMke/]

fi; go r'oy wB so;kfJnk. T[;ƒ nkdo Bkb

fenk i' gsh fpBk ;B BkoK. w[zv/ ukj[B tKr y[nkoK]

pmkfJnk]

fJj ;'Gk dh Bkjh rZb. ;r' ykBdkB ƒ ;Zb]

d[j ezBK s/ eYh w?b. r'bh tNh jZEK r?b]

nkgK j[doh fcodh tk;b. ukj/ w[zvk eoBk jk;b]

d/ e/ ejh ykj fJ; t/b/. s/o/ ikr/ Gkr ;[t/b/]

pkoK ;kb BkE d/ gk;. iKdh ojh oy wB nk;]

izw/rk fJe izrh P/o. T[B d'BK ƒ wko{ x/o]

fco id to dk w"ek nkfJnk. ek;b B? ;h T[;/

sd b?eo T[j xo go nkJh. Uj' r'bh b? eo ykJh]

BjokfJnk]

sd S'Nh d/ izw/ i'V/. e"Vh p/b br/ cb e"V/]

fi; go fco gSsktk d/y. so; efonk i'rh d/

no fJj r'bh s/ T[gikfJnk. r[Zrk Bkw fJ;/ s/

G/ y ]

rkfJnk]

fco Gh ezBk ftu'A w?b. fdsh eY y[Ph d/ r?b]

sKs/ fJj T[sgsh dZ;B. fi; s/ b'r ;[yh j' t;B]

izw gJ/ fco r[Zr/ Pkj. izwB dk e:k f;y:k okj]

r'bh s/ izwB d/ ekoB. r[Zrk T[;ƒ eoB T[ukoB]

;'u Gb/ g[oyk wB bke/. w[zv/ pDd/ w?b fbnke/]

d;' s[;hA g[S eh bhs/. e"B wB'oE g{ok ehsk]

:k i"A dkD/ wz[v/ xVd/. ekjƒ Y'b/ rkj[ B gVd/]

fJj sK ;G' ikBB b'r. ;h T[j tbh tvk nfs i'r]

fJsB/ ftu ;wM b? ;koh. j'o Bk nkyK rkEk ;koh]

BweI id`q isMG p`iqRkw

9

jnvrI 2013


id T[j w?b'A pfDnk GkJh. r'oy s/ i' tk;b gkJh]

tk;b d/ wkg/ ;/ i'Jh. ;?B u[jkD BkBe/ e'Jh]

sK T[j g[Zs ej' j? fe;dk. pkg e"B wzBr/ fs;dk]

:k tk;b d/ ;j[o/ i'fJ. ;?B u[jkD ej' fJj ;'fJ]

fJj sK g:k py/Vk j'o. r[Zrk nj/ pkg dk u'o]

i/;/ ;j[o/ T[;/ u[jkD. fco wK dk e:k r's pykB]

sKs/ s{z e:k b';/A GkJh. p?mk nzdo tKr ;[dkJh]

i?;h wkfJ u[jkDk p/Nh. sK pkg{ dh j? nb;/Nh]

fJsBh rb ikD e/ G[Zbk. ikw/ ftu B w/t/ c[bk]

fJ; s/ gsk B brdk GkJh. fe;dh iks u[jkD pskJh.

Gbk d; i/ s?ƒ e'Jh. g[ZS? pks ej' e:k ;'Jh[

fco fJe g[ZSK s?ƒ j'o. T[j Gh d; B gkJhA P'o]

tk;b dk wkbe ;k e'D. ;h T[j p;dh fid/ G"D]

r[Zrk ;h fe; wiQp'A g:ko/. fjzd{ :k w'wB wB Xko/]

:k r[Zr/ dk dZ;' Ekg. fco sK s?ƒ uV;/ skg]

go i' gsk BkT[A s/ fwbdk. no ;'u/rk si jm

UVe ƒ j'eo Pofwzdk. fco w?A J/j' T[sq fdzdk]

fdbdk]

Bjh Ekg dh ypo g:ko/. r'oy w?b'A ejd/ ;ko/.

sK T[j j?;h w[;bwkB. fi; s/ g?Adk j'o s[ckB]

fenk T[;dh fco ;'Gk j'T{. eowK ƒ fco p?mk o'T{]

j[B w?A d;K s?ƒ Uj. go s{z ;[De/ eohA B o'j]

go s{z ;wM d/y fBi fws. e:k J/j brdh s/o/ fus]

tk;b ek;b Bkw pskJ/. wK no wk;h d/ psbkJ/]

;u'A jh T[j s/ok p/bh. izfwnk yke/ w?b r[b/bh]

fJj ;ko/ jB w[;bwkB/. jo fJe g[oy fod/ wfj

:k id ek;[b d' i"A ykJ/. d' w[zv/ sd pD eo nkJ/]

ikB?]

go j[D s{z fJj d; g:ko/. ykB dkB i' fs;j T[uko/

fco i' r[r Z k Bkw pskfJnk. ;' Gh w[;bwkB ;k gkfJnk]

]

no i' T[;ƒ nky/A gho. ;Gh d;/ s[oe ;oho]

fi; s/ ;wM fbnk w??A ;koh. fee[o T[gih J/j

fi; s/ j'T{ ;' okig{s. gjb/ fjzd{ Xowh ;{s]

y[nkoh]ñõø]

go T[;d/ i' tv/ tv/o/. w[;bwkB s/r d/ x/o/]

r[ Z r k Grs d'jok^r's U;dk d;d/ ;k okig{s u[jkD]

j'J/ j';B w[b;wkB. Mb B ;e/ Uj s[ckB]

rkT[D tkb/ u{jV/ J/j' eoB pykD]ñõù]

j?B g[okD/ BktK T[s/. GZNh, ;zX{, wkB, ftr[s/]

w? sK jK nBgV no f;ZXk. GrsgD/ B/ j? wB fpZXk]

fJ;h soQK dk brdk jkb. id s{z d/y/A nBGt Bkb]

go id v'o{ b? e/ rkT[B. u{jV/ T[;dh tko ;[BkT[B]

go j[D Sv ejkDh ;koh. nr/ dZ; jehes Gkoh]

sK T[j d;B b'e u[jkD. J/j' rkT[D y'b nykD]

gho ej' fe; rb'A pfDnk. fi; go s?A j? szp{

fJ;s/ gsk r"s dk gke/. nky/ n;hA u[jkD p[bke/]

sfDnk]ñöò]

i?;/ ni she jB fwbd/. w[b;wkB xokD/ fybd/]

r[ Z r k Grs

j' o ypo w? ƒ Bfj e' J h. fee[ o T[ ; dh uouk j'Jh]ñöú]

d'jok] fJj sK w?ƒ gsk Bk ;h fenk T[;dh e"w]

;? b kBh f;z x d/jok^fJj sK y{j/ Yhw j? gsk Bk fi;dk e[M]

ebw' gVB/jko ;k :k ;h eodk j'w]ñöó]

fe;dk r's u[jkD ;k fJsBh dZ;' p[M]ñöñ]

gSksk]

u"gJh^r[Zrk s[X u[jkD pskfJnk. ykBdkB okig{s

fJ;/ wjhB/ Gkd'A ftu . w/b/ dh nK g?Adh fyZu]

pskfJnk]

sd nke/ n?E/ pfj ikJhJ/]epo egfVnK Bkb ;ikJhJ/

go w?A g[ZSK s?ƒ GkJh. fi;dh g?Adh ;wM B ekJh]

]

BweI id`q isMG p`iqRkw

u"gJh] ni she sK n;hA B iksk. e"w Xow Bk eZ[M

10

jnvrI 2013


;kok fdB fco uVB uVkt/. fJe nkt/ fJe b? eo

fJ; s'A sK i' f;zx pjkdo. gzE ftu jB gkT[B

ikt/] go fJj gsk B

nkdo]

brdk w?ƒ. fi; dk jkb ;[BktK

no ;oeko Pbkxk eodh. swfrnK Bkb SkshnK

s?ƒ]

Godh]

Gbk ed/ i/ fwb:k y'i] s[os ;[BkT{A U;/ o'i]ñöô]

eod/ izr id'A pb Xo e/. nkT[B d[PwB dk E/j[ eoe/

(gzBk øø ns/ øù b[gs jB)

]

u"gJh]gjb/ sK s{z ;'u f;nkD/. fJj sK ;wM B pkb

fJj fJe ;" ;" ƒ wko/. rkio tKro ;h; T[sko/]

fJnkD/]

;ojdh i' pV/ gmkB. eu/ wkB; ƒ yk ikB]

d' GkJh i' i" j? ;B i"V/. ;' brd/ ;B T[;ƒ e"V/]

fJe gmkB jE b? s/r] yVk j'fJ i/ eoe/ p/rk]

nkg; dk i' ;Jh ;ohek. ;dk irs ftu fJj' sohek]

pkrV e/ i' ojB/ tkb/. j?B pKro{ ozr'A ekb/]

GkJhnK Bkb bV/Ad/ GkJh. eZN tZY eo woB ;[dkJh]

wko wko e/ ;[N/ n?;/. fsbhno fNZv wkodk i?;/]

fi; go jkb T[BK dk n?;k. d[PwB dk j[zdk j? i?;k]

fco n?;/ ykBK ƒ GkJh. f;zxK J/j' i/jh fdykJh]

fi;s/ n?E'A se ;k t?o. BjhA r[Iko/ e'Jh y?o]

ni she jB EoEo eod/. ;Bw[y j'B B w"s'A vod/

p:kj ftu Gh B ;h pbkJ/.fi; s/ r[Z;/ d/ ftu nkJ/]

]

wro'A dkT[ fiBK B? bk:k. ;KfGnK wkb pkr g[Ntk:k]

joh f;zx Bb{nk ;odko. fi;B/ ehs/ izr jIko]

T[; r[Zr/ B/ fbnKdk v'bk. i"fVnK B/ rkJhnK dk N'bk]

wko wko ;ojZdh b'r. ehs/ Bk; fit/A j' o'r]

fbnk b[ZN no g[fNnk pkr.bkfJnk ;hB/ T[;d/ dkr]

ni she j? wuh d[jkJh. y?po d/ ftu fi;dh GkJh]

id xo nkfJnk pj[Nh Bkb. fdsk wK B/ sd'A ;ykb]

wksk g[ZsK id'A voktB. nkfJnk johnk sd'A ;[BktB]

i' ;h pks wro s/ j'Jh. ejh u"rBh eoe/ ;'Jh]

fi;s/ w[zvk o'D'A jNdk. BkT[A ;[DfdnK e'b'A Bmdk]

fi; s/ fojk B T[; s/ frnk. GkJhnK ƒ ik tYB

d; Gbk T[; r[Zr/ ikJh. fenk ehsk i/ wko/ GkJh]

fgnk]

joh f;zx ;odko pjkdo. eJh r[ZDK j? bkfJe nkdo]

bVd/ bVd/ j'Jh wko. i"V/ rJ/ U; E'A jko]

fco s?A fJj e:k neb fdykJh. wVh u[e fJ; dh

fi;s/ d'BK d/ f;o tZY/. t?o gokD/ ngB/ eZY/]

pDtkJh]

;' fJj e'Jh rZb B n?;h. ghoK r'uo j[zdh i?;h]

i' Bk s/oh iks iwks. skfJnk ukuk B ;h Goks]

nZi eZb fJ; d'P wMkoh . g? rJ/ t?o GoktK Gkoh]

no Bk s/ok Xowh GkJh. fi; go s?A b[Zvh j? gkJh]

fJe iDk eJhnK ƒ tZY/. Bkb rzvk;/ fwZMK eY/]

sK s/ ni/ ;wM e[S ;ko. fJ; gyzv s/ eo' feBko]

d; d; y{B fJe B/ ehs/. r[Zr/ tKro[ pdb/ bhs/]

oy r[o{ go s{z Go';k. fi;s/ gkts ;G ;[y ok;k]

tKr g[NB/ torh ejkDh. bVe/ wod/ yksq gkDh]

eokwks s?A e[M B dZ;h. n?t/A gJh pb'Jh bZ;h]

id'A ;ohek w'xk tY/. ngB/ e:ko/ Go eo eY/]

fi;ƒ ;[ D e/ fco T[ j GkJh. eoB br:k T[ ;

sd d{i/ ƒ brdh nZr. ;[De/ g?Adk xo u'A Gr]

tfvnkJh]ñ÷ø]

wko rzvk;/ eodk y{B. uVe/ cK;h uy/ b{B] :k ekb/ gkDh ƒ iKd/. fJj cb wkoB d/ jB gKd/]

bwkI Agly AMk ‘c

fco r[Zr/ i/ wko/ d'fJ] fenk tfvnkJh fJ; s/ j'fJ]

BweI id`q isMG p`iqRkw

11

jnvrI 2013


ijqnI BI ho goibMd kI qwrI& voh km hY..... jW AxK, gOrv qy cVHdI klw dy pRqIk-gurU goibMd isMG jI vkH jouzd f;zx ;ofjzdh r[o{ r'fpzd f;zx dh nd[Zsh P\;hns pj[s ;ko/ r[DK dk ;[wb / ;h. T[B Z thA ;dh dk gqf;ZX fJfsjk;eko ;Z:d w[jZwd bsh| fbydk j? fe r[o{ r'fpzd f;zx izr d/ w?dkB ftu fJZe i/s{ :'Xk, w;Bd T[Zs/ PfjBPkj, r[o{ o{g ftu frnkB dk dksk ns/ \kb;/ dh ;zrs ftu |eho ;h. rZb eh, r[o{ ;kfjp ftu fJe' ;w/A nfXnksfwe B/sk, T[Zu e'Nh d/ ;zrmBeosk, iwKdo{ ;?Bk BkfJe, gqfsGkPkbh ftdtkB ns/ ;Zu/ ;[Xkoe d/ r[D ftdwkB ;B. PkfJd jh e'Jh nfijh fJB;kBh \{ph j't/ i' T[BQK dh P\;hns d/ ftPkb x/o/ ftu Bk nkT[Adh j't/. skjhT[A r[o{ ;kfjp dh fBokbh P\;hns ƒ ;kX{ NhHn?bHtk;tkBh B/ ‘;sozrh ghAx* Bkb s[bBk fdZsh j?. r[o{ r'fpzd f;zx dh ftbZyD s/ pj[^gZyh P\;hns ƒ ebw dh pzfdP ftu fbnkT[Dk fJe pVk efmB ezw j?, feT[Afe jo b/ye$eth dh nkgDh fJZe ;hwk j[d z h j?. nZbkQ :ko \K i'rh tork T[;skd PkfJo th r[o{ ;kfjp dh pj[^gZyh P\;hns ƒ fpnkB eoB bJh PpdK dh xkN wfj;{; eodk j? ns/ nkgDh ;wZoEk *s/ PZe eodk j'fJnk fbydk j?L eosko eh ;"rzX, BkBe eh e;w j?. fisBh Gh j' r'fpzd eh skoh| ew j?. jo uzd w/o/ jkE w/A g[oI'o ebw j?. ;fsr[o{ e/ fbyz{ t;c ejK skfp oew j?. don;b, r[o{ ;kfjp pko/ fbyD tkbk brGr jo b/ye$eth r[o{ ih dh P\;hns d/ T[BQK gZyK ƒ jh T[xkVdk j?, fijV/ gZy T[; d/ wB *s/ v{zxk gqGkt SZvd/

BweI id`q isMG p`iqRkw

jB. T[AM sK r[o{ ;kfjp pj[^gZyh tfvnkJh d/ wkbe jB go i/eo T[BQK dh P\;hns ƒ pj[s jh ;zy/g ftu fpnkB eoBk j't/ sK efj ;ed/ jK fe r[o{ r'fpzd f;zx fJe' ;w/A pkdPkj s/ dot/P ns/ ;zs s/ f;gkjh jB. fJj rZb tZyoh j? fe f;Zy nkgD/ wjkB BkfJe ƒ ;zs Bkb'A f;gkjh ti'A tZX wkBsk fdzd/ jB. skjhT[A f;ZyK s/ }?o^f;ZyK B/ th T[BQK ƒ :[ZX d/ w?dkB ƒ iKd/ jh fuZsfonk j?, x'V/ *s/ ;tko ns/ jZE ftu sbtko j?. t?;/, r[o{ r'fpzd f;zx d/ eZd^ekm ƒ e/tb T[BKQ dhnK izrh gqkgshnK d/ okI Bkb BjhA wkfgnk ik ;edk, feT[Afe T[BQK dhnK gqkgshnK ;op^gZyh jB. ‘‘r[o{ r'fpzd f;zx jo gZy s'A fJe wjkB ftnesh ;B, fiBQK B/ f;o| 42 ;kbK d/ nkgD/ ihtB ekb (1666^1708 JhH) d"okB tZvhnK wZbK wkohnK. T[BQK B/ T[Zsoh Gkos dh, g{oh dh g{oh, stkoh\ jh pdb e/ oZy fdZsh.** y[Ptzs f;zx. rZb eh, r[o{ r'fpzd f;zx, ;w/A dh fjZe *s/ ed/ Bk^fwND tkbhnK g?VK gk rJ/ jB, fiBQK s'A nkT[D tkbhnK B;bK ;/X b?AdhnK ofjDrhnK. fJj' ekoB j? fe r[o{ r'fpzd f;zx gzikp d/ fJfsjk; d/ ;G s'A wjkB ns/ nkeoPe ftneshnK ftu'A gqw[Zy wzB/ iKd/ jB. ‘‘fBo;zd/j, r[o{ r'fpzd f;zx dh ;G :[ZrK d/ ;ZG s'A wjkB GkoshnK ftu frDsh ehsh ikDh ukjhdh j?.**^vkH fJzd{G{PB p?Boih. p/PZe r[o{ ;kfjp pko/ fbyD tkfbnK B/ r[o{ ;kfjp dh P\;hns d/ tZy^tZy gfjbn{K *s/ Gog{o o"PBh gkJh j?, fco th r[o{ ;kfjp dh P\;hns d/ e[M Z 12

jnvrI 2013


gfjb{, ikD/^nDikD/, nDr"b/ jh ofj rJ/ jB. b/ye B/ nkgD/ nfXn?B d"okB fJj rZb B'N ehsh j? fe r[o{ ;kfjp fJe wjkB f|bk;|o, wB'ftfrnkBh ns/ wB'^ftPb/Pe th ;B (r[o{ f;zx f;zx dh P\;hns d/ fJj gfjb{, s[;hA w/o/ Bkb ;fjws j't'r/, nDr"b/ jh ofj rJ/ jB). r[o{ r'fpzd f;zx dk ihtB :[Zr^gbNkT{ xNBktK dh ejkDh j?. s[;hA t/y'r/ fe jo wjZstg{oB xNBk d/ fgZS/ r[o{ ;kfjp dh wB'ftfrnkfBe ;{M iK e'Jh v{Zxk |b;ck ezw eodk BIo nkT[Adk j? (pPos/ s[jkv/ e'b t/yD tkbh nZy j't)/ . r[o{ ;kfjp dh f|b;k|h, i'P d/ Bkb j'P s'A ezw b?D dh rZb eodh j?. fw;kb ti'A, r[o{ ;kfjp B/ nkgD/ ;zxoPwJh ihtB d/ nkozGe gVkn d"okB nkgD/^nkg ƒ, tkj brdh, gjkVh okfinK Bkb S'N/^w'N/ MrfVnK ftu T[bMD s'A pukJh oZfynk, feT[Afe T[j nfij/ MrfVnK ftu nkgDh ;?fBe Pesh ƒ ewI'o BjhA ;B eoBk ukj[zd/, pbfe e[M tfoQnk sZe tZv/ g?wkB/ *s/ w[rbK fto[ZX ;?fBe fsnkohnK eoBk ukj[zd/ ;B.;', tes dh BIkes ƒ fXnkB ftZu oZyfdnK, r[o{ ;kfjp nkgD/ gfotko s/ ;?fBeK ;fjs BkjB fonk;s d/ fJbke/ ftu ub/ rJ/ ns/ gkT[ANk ;kfjp ƒ nkgDhnK ;orowhnK dk e/Ado pDkfJnk. fJZE/ ofjzfdnK jh, ;zB 1688 JhH ftu GzrkDh dh izr bVh ns/ gjkVh okfinK ƒ Pe;s fdZsh. fJ; soQK i'P s/ j'P dk ;zs[bB ekfJw oZyfdnK, r[o{ ;kfjp B/ e/tb 22 tfonk dh T[wo ftu gjkVh okfinK ƒ bZe s'VthA jko fdZsh. GzrkDh dh fiZs s'A pknd r[o{ ;kfjp B/ w[V nkBzdg[o ;kfjp ƒ nkgDhnK ;orowhnK dk w[Zy e/Ado pDk fbnk ns/ w"e/ s'A bkG T[mkfJnk, nkBzdg[o ;kfjp *fi; dk BK T[d'A wky'tkb ;h) fty/ nkBzdrVQ, e/;rVQ, b'jrVQ, |fsjrVQ ns/ j'brVQ Bkwh gzi fefbQnK dh T[;koh eotkJh. r[o{ ;kfjp J/Bh shyD p[ZXh d/ wkbe ;B fe T[BQK B/ jZE nkJ/ fe;/ th nt;o ƒ ed/ nikJhA BjhA rtkfJnk. r[o{ ;kfjp B/ ihtB Go i'P d/ Bkb j'P s'A

BweI id`q isMG p`iqRkw

ezw b?D d/ |;;|/ *s/ vN e/ gfjok fdZsk ns/ PkBdko Bshi/ ;kjwD/ nkJ/. B'N eo'` nkgD/ ihtB ftu bVh nk\oh izr (w[es;o dh izr) s'A pknd r[o{ ;kfjp B/ j'P ƒ i'P T[Zs/ Gko{ oZyfdnK, f;Zy Pesh ƒ BPN j'D s'A pukn fbnk ns/ fJ;/ d"okB f;ZyK ƒ w[rbK Bkb NZeo b?D bJh wkBf;e s/ iE/pzde s"o s/ fsnko eod/ oj/. fco, f;Zy gzE dh ofjB[wkJh eoB bJh pV/ BkNeh Yzr Bkb pkpk pzdk f;zx pjkdo dh u'D ehsh ns/ w[}bK Bkb ;kjwfDUA NZeo b?D bJh gzikp tZb G/fink. ewkb dh rZb sK fJj fe r[o{ ;kfjp B/ pzdk pjkdo ƒ T[; ;w/A w?dkB ftu T[skfonk id'A ‘b'jk row* ;h ns/ pzdk pjkdo dh ‘fJe' ;ZN) B/ w[}b je{ws dhnK BhjK fjbk e/ oZy fdZshnk. fJ; ƒ r[o{ r'fpzd f;zx dh wB'ftfrnkfBe s/ izrh ;{M dk f;yo fejk ik ;edk j?. t?;,/ i/ rj[ Bkb t/fynk ikt/ sK r[o{ ;kfjp dh jo izrh ;orowh, T[BQK dh wB'ftfrnkfBe s/ izrh ;{M dh w{zj p'bdh s;tho g/P eodh j?. nkBzdg[o ;kfjp tor/ YZ[et/ ;EkB ƒ nkgDhnK w[y Z ;orowhnK dk e/Ado pDkT[Dk, T[BKQ dh izrh ;{M tZb ;zes / eodk j?. f|o nkBzdg[o ;kfjp dk febQk SZvD T[gozs, fgZSk eo ojh fNZvh db, w[}b c"i ƒ mZbQD bJh sZs^GVZs ftu T[Zuh EK *s/ ;fEs fJe eZuh jt/bh (uwe"o dh rVQh) ftu w'ou/ ;zGkb b?Dk ns/ d[PwD d/ GhV/ x/o/ ƒ uho e/ PgZ;N fBeb ikDk, T[BQK dh |"ih ;{M dh fJe pj[s jh PKBdko fw;kb g/ P eodk j?. fJ; s'A fJj th ;gZPN j' iKdk j? fe r[o{ ;kfjp wB;{pkpzdh eoB ftu ewkb dh w[jkos oZyd/ ;B. r[o{ r'fpzd f;zx v{zxh ;'u s'A pknd jh fe;/ ezw ƒ jZE gkT[Ad/ ;B ns/ T[BQK dk BIohnk fJedw ftfrnkBe ;h.T[BKQ dh ftfrnkBe$wB'ftfrnkBe ;{M ƒ do;kT[AdhnK eZ[M fJe fw;kbK s[jkvh BIo eo fojk jK. 13

jnvrI 2013


Gkos d/ fJfsjk; ftu r[o{ r'fpzd f;zx uVQdh ebk d/ ntsko wzB/ iKd/ jB. r[o{ ;kfjp B/ nkgD/ f;ZyK ƒ uVQdh ebk dk Bknok fdZsk ns/ ‘‘fB;u? eo nkgDh ihs eo'A]** dk ;pe ezm eotkfJnk, feT[Afe ‘‘;t? Go';/ Bkb jh e'Jh ezw B/go/ uVQdk j?.** (ftofib). ;' fbskVh s/ ;kj; r[nk u[Zeh Gkosh iBsk ƒ uVqdh ebk dk Bknok d/Dk ;w/A dh wzr ;h, feT[Afe Yfjzdh ebk *u ik ojh e"w s'A fe;/ m'; gqkgsh dh nk; BjhA ;h ehsh ik ;edh. d{ik, jkbks ns/ w"e/ nB[;ko r[o{ ;kfjp B/ f;Zy ;wki bJh e[ZM Bt/A f;XKs xVQ/ ns/ T[BQK s/ nwb eoBk th f;ykfJnk. fJBQK f;XKsK, i' pknd ftu otkfJsK dk o{g XkoB eo rJ/ , dh ;[d z o wkbk ftu ‘nodk;K ;'XD* dk ehwsh wDek ftP/P wjZst oZydk j?. (T[AM nekb g[oy nZr/ pzXBk eoB iK nodk; eoB dh ohs f;Zy irs ftu UBh jh g[okDh j? fizBk f;Zy Xow, go‘nodk;k ;'XD* dh gogzok fJ; Bkb'A |oe tkbh j? ns/ ;jh wknfBnK ftu r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ ;w/A j'Ad ftu nkJh). ‘nodk;K ;'XD* dh f;Zyh otkfJs, ftfrnkBe ;'u *s/ nkXkos j?. s[;hA g[ZS'r/, fet/A< fJ; sZE ƒ n;odko Yzr Bkb ;wMD bJh rZb ƒ E'VQk x[zwk e/ fbnkT[Dk gt/rk. d[fpXk s/ d[fuZsh ftu cf;nk ftnesh nkgDh wzfIb *s/ BjhA gj[zu ;edk, id'Afe |?;bk b? e/ fdqVsk Bkb nkgD/ fBPkB/ tZb tXD tkbk ftnesh ;fji/ jh ;|bsk gkqgs eo b?Adk j?. fJ; ;zpzX ftu r[opyP f;zx gqhsbVh d/ fJj Ppd fezB/ Gktg{oB jB^‘‘e'Jh w[fPeb J/vh w[fPeb BjhA j[d z h, i/vh d[fuZsh. xpokjN th ;koh d[fuZsh ftZu j[d z h j?.**. d[fush ftu gJ/ ftnesh dhnK ;wZf;nktK, c?;b/ y[D'A fiTA dhnK fsT[A gJhnK ofjzdhnK jB. ;', ‘‘tZvk d[yhnk T[j j?, ;' ;bkjh g? ikt/.** ekobkJhb. GrtkB feqPB dk fJj gqtuB^;z;/ ftu v[p Z / nkdwh dk ftBkP ntZP j[d z k j?.** ^gZEo *s/ beho fyZudk j'fJnk ;kvk wkor

BweI id`q isMG p`iqRkw

doPB eodk j?. r[o{ r'fpzd f;zx ƒ fJ; rZb dk frnkB ;h fe ‘‘vktKv'b wB e/tb Bhu ;zgsh j?.** (:{ohgvNhI). ;' r[o{ ;kfjp B/ d[fpXk s/ d[fuZsh ƒ \sw eoB bJh ‘nodk;K ;'XD* dh uwsekoh f;Zyh otkfJs gquZbs ehsh. nkU` fJ; otkfJs dh p[Zeb ftu ezw eo oj/ |b;|/ ƒ E'Vk j'o B/fVUA t/yD s/ ;wMD dh e'fPP eohJ/. rZb fJj fe r[o{ r'fpzd f;zx, n;zGt ƒ ;zGt pDkT[Dk ukj[d z / ;B, :kBh ;tk bZy Bkb fJe ƒ GVkT[Dk ukj[d z / ;B ns/ ‘‘fuVhU ;/ w?A pki s[VkUA[] sph r'fpzd f;zx Bkw ejkT[A]** ƒ nwbh ikwk gfjBkT[Dk ukj[zd/ ;B. fJ; ;G ek;/ bJh fe;/ uwsekoh bzx dh b'V ;h. nodk;K ;'XD dk f;XKs, e;tZNh *s/ yok T[sodk BIo nkfJnk. ;' r[o{ ;kfjp B/ fJ; f;XKs s/ nkgDh w'jo brk fdZsh, :kBh fJ; ƒ f;Zy ofjs wo:kdk dk fJe nzr pDk fdZsk ns/ ‘nodk;k ;'X e/* GZiD ƒ f;Zyh otkfJsK d/ fto[ZX eoko fdZsh. (s[jkƒ PkfJd gsk j't/rk fe wk;No skok f;zx tor/ wzB/^gqwzB/ f;Zy B/sk ƒ th fJ; ofjs wo:kdk dh T[bzxDk eoB pdb/ ;qh nekb s\s tZb'A sBykJhnk eoko fdZsk frnk ;h. rZb ƒ ;w/NfdnK, d[fpXk s/ d[fuZsh ;t?^ftPtk; dh xkN s'A T[gidh j?. ‘nodk;k ;'XD* dh gozgok, ;t?^ftPtk; s/ uVQdh ebK dk gqshe j?. rZb eh, fJ; dh gkbDk eoB Bkb d[fuZsh w[Ze iKdh j? ns/ |?;bk b? e/ fdVQsk Bkb wzfIb tZb tZXD Bkb ekw:kph g?o u[zwdh j?. fJ; soQK fJj uwsekoh otkfJs, gkbDk eoB tkb/ f;Zy ƒ d[fpXk s/ d[fuZsh dh dbdb *u' eZY e/, fdVQsk s/ f;defdbh Bkb fBPkB/ tZb tXD bJh gqf/ os eodh j?. fJfsjk; rtkj j? fe fJj ohs, f;ZyK bJh Pesh dk fJe ;'wk j' fBpVh. f;ZyK B/ fJ; s'A pb gqkgs eoe/ nB/eK ni'V s/ n;kthnK izrK bVhnK ns/ fiZsK gqkgs ehshnK. nekbh c{bk f;zx tZb'A 14

jnvrI 2013


nodk;k ;'X e/ izr bJh e{u eoB Tgozs, wjkokik oDihs f;zx tZb'A fBwosk ;fjs p/Bsh eoB *s/ th fgSKj Bk jNDk ns/ gmkDK fto[X Z fJe ni'V izr ftu fiZs gqkgs eoB dh pj[^uofus xNBk, fJfjsk; d/ gzfBnK *s/ ;[Bfjoh nZyoK ftu doI j?.\?o` r[o{ r'fpzd f;zx dh wB'ftfrnkBe ;{M ns/ d{onzdP / h ƒ do;kT[AdhnK eJh j'o fw;kbK fdZshnK ik ;edhnK jB, go fJZE/ EK dh E[VQ ekoB, fJBQK ;kohnK dk fIeo eoBk ;zGt BjhA j?. ;', b/ye B/ s[jkv/ Bkb fJe nfijh u'DthA fw;kb ;KMh eoB dk wB pDkfJnk j?, i' ‘jkEh dh g?V ftu ;kohnK g?VK nk ikD* dh j?;hns oZydh j?. fJfsjk; dZ;dk j? fe 1696^1699 JhH d"okB r[o{ ;kfjp ƒ Bk w[}bK ns/ Bk jh gjkVh okfinK s'A e'Jh \sok fojk. ;', fJ; no;/ d"okB T[BQK B/ nkgDh ;{Mp{M s/ Pesh ƒ g{oB o{g ftu nkgD/ ihtB d/ n;bh T[d/P dh g{osh tZb w'fVnk. r[o{ ;kfjp d/ ihtB dk wZ[y wB'oE fJj ;h fe b'eK ƒ I[bw ns/ pdh d/ fybk| w[ekpbk eoB d/ ;woZE pDkfJnk ikt/ ns/ ;wK nkT[D *s/ fJBebkp dk Mzvk p[bzd ehsk ikt/.r[o{ ;kfjp nkgD/ ihtB d/ T[d/P pko/ ‘pfusq BkNe* ftu fbyd/ jB^‘‘d[PN d'yhnfB gefo gSko'] :kjh eki Xok jw iBwz]** ;' , fJ; we;d dh g{osh bJh fJe nfijh f;obZE e"w dk fBowkD eoB dh b'V ;h, i' w[}b je{ws ƒ ;kjwfDU bbeko ;e/. go fJe PeshPkbh je{ws fto[ZX fJbebkp dk Mzvk p[bzd eoBk e'Jh nk;kB ezw BjhA ;h. ;', nfij/ n;zGt ekoi ƒ ;zGt pDkT[D bJh d{o^nzd/P ;B T[ZE/ fJe wjkB fuzse s/ wB'ftfrnkBh th ;B. r[o{ ;kfjp dh wB'ftfrnkBe ;{M B/ fJe v{x z h u[G Z h wkoh ns/ ‘fuVhnK ƒ pkIK d/ yzG B'uD* d/ ;woZE pDkT[D tkbh fJe uwsekoh ftXh Y{v z fbnKdh. fJj ftXh ;h^‘yzv/ dk gj[b* :kBh nzfwqs

BweI id`q isMG p`iqRkw

SekT[D dk f;XKs. fJ; f;XKs ƒ X[ok fwE e/, ;zB 1699 JhH ftu r[o{ ;kfjp B/ \kb;/ dh ;kiBk ehsh ns/ f|o ykb;/ ƒ T[; dh pko{dh Pesh dk nfj;k; eokT[Afdnk fejkL ‘‘fgnkohU fuVhU` j[D s[;ha T[j BjhA \kb;k w/o' o{g j? \k;] \kb;/ wfj jT[ eo' fBtk;] ikU, pkIK d/ yzG s'V'.** (;zs'y f;zx Xho) fJfsjk; rtkj j? fe ‘‘fuVhnK* B/ ‘pkIK* d/ yzG s'V. / fJj r[o{ ;kfjp dh w'BftfrnkBe ;{M dk jh feqPwk ;h fe id'A r[o{ dk ;kfink fBtkfInK \kb;k jZEK ftu PwPho b? e/ w?dkB ftu fBZsfonK sK s\sK s/ skiK B/ T[BKQ ƒ gqDkw ehsk. fco fJe ;wK nkfJnk id'A \kb;/ B/ ;dhnK dh }[bkwh s'A pknd w[}bK *s/ |sfj jk;b eoe/ }IBth, s?w{o s/ pkpo d/ \kBdkBK ftu'A nytkT[D tkfbnK dh nkB s/ PkB ƒ fwZNh ftu fwbk e/ oZy fdZsk. d{ik, \kb;/ dh ;EkgBk Bkb f;Zy ;wki ftu b'eszsoh sZsK (Democratic Elements) dk ;zukbD j'fJnk, feT[Afe ykb;/ ƒ r[o{ rqzE ;kfjp dh jI{oh ftu f;ZyK d/ ;ko/ |?;b/ eoB dk nfXeko d/ fdZsk frnk. j[D fJ; rZb ftu e'Jh PZe BjhA ofj iKdk fe fJBQK :[r Z gbNkT{ xNBktK d/ fgZS,/ j'o rZbK s'A fJbktk, r[o{ ;kfjp dh wB'ftfrnkB ;{M iK e'Jh v{zxk |b;|k ezw eo fojk j[zdk j?. i/ rj[ Bkb t/fynk ikt/ sK gzi fgnkfonK dh f;oiDK s'A b? e/ pkpk pzdk f;zx pjkdo dh u'D eoB t/b/ sZe r[o{ ;kfjp dh ftfrnkBe s/ wB'ftfrnkB ;{M jo EK T[Go e/ ;kjwD/ nkT[Adh j?. fJ; soQK r[o{ r'fpzd f;zx, fBo;zd/j, d[BhnK d/ wjkB wB'ftfrnkBhnK s/ fuzseK ftu frDsh ehsh ikDh ukjhdh j?. mo:92178-45812

15

jnvrI 2013


gurU goibMd isMG jI dy hmdrd muslmwn

lVIvwr

gurpur invwsI igAwnI Bgvwn isMG SwhAbwdI

o'vk ibkbh nBzdg[o d/ ftu fiE/ f;y ;zrsK d{oA' ^d{oA' r[o{ ih d/ doPBK ƒ nkT[AdhnK ;B. UE/ ws wsKsoK d/ ;kX{, gzvs, mkeoK s/ gho, ceho, w"bth, ekih nkfd th pj[s nkT[Ad/ ;B. i' nkg'^nkgD/ wB d/ Pze/ s/ Gow d{o eok e/ iKd/, eJh r[MhnK owiK ns/ nekPh T[vkohnK d/ ikD{z j[zd/. eJh fJekrosk, fbtbhBsk d/ okjh PKsh d/ Y{vkT{, gqG{ dh nG/dsk d/ nGbkyh wB dhnK w[okdK g{ohnK eoe/ r[D rkT[Ad/ iKd/ ;B. fJe t/oK fJe w[;bwkB ceho nkgD/ nkg ƒ g[fink j'fJnk ;wM jT[w/A ftu wZsk j'fJnk nBzdg[o nkfJnk. rbhnK ftu f;o'A Bzrk o'vk x'vk d'^uko fdB rbhnK ftu fcodk fojk. g'j ;[dh ;swh B/V/ jh ;h. fJe fdB fJj Pkjh pkr ftu frnk. ;?b eod/ ƒ e[o[s/ c[b t/y e/ fdb w'fjnk frnk. fJj c[b okJ/ g[o okDh ftu'A fJe nkJ/ i'V/ B/ e/;ok f;zx wkbh dh nkfrnk Bkb fsnko ehs/ ;B fJj i'Vk (w'jD s/ ;'jDk) fe;/ r[Mh u'N Bkb cZN/ j'J/ nkJ/ ;B. nkgD/ r[M/ cZNK dk fJbkI fJBQK e[o[s/ c[bK d/ t;hb/ Bkb eokT[Dk ukj[zd/ ;B. fJ; o'v/ ceho (fi;dk BkT[A ibkbh ;h) B/ jB/o ;w/A fi; t/b/ ;[ofyns ;kXB GzB s'V e/ c[b s'V fbnk e/ ebrhXo ih d/ g/P ehs/. ;fsr[o ih B/ g[fSnk. U ibkbh` gbkbh`` fJj c[b feT[A fbnkfJnk j?. U; nkfynk jI{o d/ doPBK ƒ nktK sK ykbh jZE fet/A nktK< cehoK gk; wkfJnk sK j? Bjh. ;fsr[oK B/ GkJh wBh f;zx ƒ fJPkok ehsk. GkJh ;kfjp B/ ibkbh dh N'gh T[skoh sK d'' nPochnK s/ d' o[g? ftu'A fvr gJ/. ibkbh Pofwzdk j' e/ r[o

BweI id`q isMG p`iqRkw

uoBK *u Yfj fgnk. nkfynk xN xN dh ikBD jko/ . w/oh G[b w[nkc eo'. jI{o B/ Iok fsy/ j' nkfynk U gbkbhnk. ekdo dh edo efonk eo. ekdo dh feos ƒ d[ykfJnk Bk eo. s/o/ ni d/ fJ; ezw Bkb d' nkswK s/ Bkb gqwkswK th d[yh j'fJnk p?mk j?. Iok ik e/ t/y fe jkb'A p/jkb j'J/ gJ/ jB. nk ubhJ/ . jI{o ekjbh Bkb T[m/, pkr tb/ rJ/, ;zrsK th fgS/ ^fgS/ rJhnK. ik e/ t/fynk. d't/A dwgsh p/j'P gJ/ jB ;fsr[o nkg sbhnK MZ;D bZr/ f;Zy th sbhnK MZ;D bZr/. o'vk ibkbh t/y gP/wkB j'fJnk. fJj th sbhnK MZ;D bZrk. e[M ;w/A fgS'A fJBQK ƒ j'P nkJh. ;fsr[oK j"A;bk s/ Xhoi fdsk. ibkbh dh ;[os ƒ ;'Mh nkJh uoBhA YZmk wk|h wzrh. nZrA' ƒ ;[X j'D d/ tkfjd/ ehs/. dksko ih B/ fszBK s/ fwjo dh BIo eoe/ fejk fBjkb` fBjkb`` fBjkb``` x[b{ Pkj ;ojzd ;{p/ d/ Btkp dk pDkfJnk j'fJnk pkr th gzikp d/ Pkjh pkrK ftu'A ‘‘fJPos edk** fJe Bw{B/ dk pkr ;h fJ; pkr dk wkbh x[b{ Pkj ;h. fJj ;{ch |ehoK dk w/bh r/bh ;h. fJ; d/ xo tkbh ‘wfjskp* gho p[X{ Pkj ;Y"o/ tkfbnK d/ fJe w[ohd dh bVeh ;h. fi; s/ gho ih dh ;'jps dk Gkoh n;o ;h. fJj i'Vk fBwkI, o'I/, Ieks d/ XkoBh j'D dk nkdh ;h. gho p[X{ Pkj ih, fJe t/oK ;ojzd c/oh s/ nkJ/. nkJ/ th fe;/ fBih ezw bJh ;h. ;' fJBQK ƒ oks ;ojzd ofjD dk ;wK fwb frnk. T[j oks gho ih fJ; x[b{ Pkj wkbh d/ xo jh oj/. oks x[b{ Pkj s/ 16

jnvrI 2013


wfjskp ƒ gqwkoE dhnK rZbK eoB dk ;wK fwbD s/ fJBQK B/ gho ih dk P[eohnK ndk ehsk. gho ih ƒ x[b{ B/ g[fSnk gho ih` oZp ƒ gkT[D dk sohek sK feogk eoe/ dZ;'. ns/ BIks fet/A gkJhdh j?. gho ih B/ dZf;nk. fe GkJh oZp dk gkT[Dk s/ BIks b?D dk Yzr i/ f;yDk j? sK E'Vh fjzws eohA s/o/ B/V/ jh nBzdg[o j?. UE/ BkBe tbh dh rZdh s/ r[o{ r'fpzd f;zx j?. T[j pVk ;fjbk Yzr dZ;Dr/. bU w?A s[jkƒ fJe r[o{ BkBe dh ebkw fby d/BK jK T[; ƒ fdB^oks jh gVQd/ ofjDk. gho ih B/ cko;h nZyoK ftu Ppd fby fdZskL doPB d/y ihtK r[o s/ok, g{oB eow j't? gqG w/ok] fJj fpBzsh ;[D gqG[ w/o/ d/j' Bkw eo ngD/ u/o/] ngDh PoB oky gqG dks/, r[o{ gq;kfd feB ftob/ iks] ;[B' fpB' gqG w/o/ whsk, uoB etb t;/ w/o/ uhsk] BkBe J/e ej/ nodk;, ft;o BjhA g{oB r[D sk;] fdB uVQ/ gho ih ;Y"o/ ƒ ukb/ gk rJ/. fJBQK d'jK ƒ j[D r[o fwbB dh u/Ne br rJh. nkJ/ r[o f;Zy dh ;/tk eoBh J/jBk nkgDk gfjbk coI pDk fbnk. pkr dh ;/tk eod/^eod/ T[gob/ Ppd dk gkm eod/. wfjskp c[ZbK d/ jko, rIo/ s/ r[b d;s/ nkfd pDk e/ Btkp d/ wfjbK ftu p/rwK ƒ d/D dk nt;o fwbdk jh ofjzdk ;h. fJBQK p/rwK ftu fJe dk Bkw i?Bk ;h. wfjskp dk i?Bk Bkb yk; fgnko g? u[ek ;h. fi; eoe/ i?Bk s/ wfjskp nkgD/ d[y^;[y ;KM/ eo b?AdhnK ;B. fJe d{i/ d/ r[M/ G/dK dh ;KM fJBQK ƒ j'o th fJe d{i/ d/ B/V/ b? nKdk ;h. i?BK B/ nkgDh ftfEnk fi; soQK Btkp B/ ipod;sh xo gkfJnk ;h ;koh ejkDh efj ;[DkJh ;h. ;"AeD ;dhnk sebhcK, Btkp dk Pokph ;[GkU ni/jhnK ;kohnK rZbK ;KMhnK j' u[ZehnK ;B. fJ; bJh fJe d{i/ s'A ;ze'u dh e'Jh

BweI id`q isMG p`iqRkw

r[zikfJP BjhA. fJe fdB i?B/ B/ wfjskp ƒ p[bkfJnk. wfjskp B/ g[fSnk` feT[A ;[y sK j?< i?Bk B/ nkfynk ;[y ekjdk j?. n"j t/y (nzdo b? ike/ fdykfJnk) fJe GkrK ;Vh w/o/ torh i{Vh B{Vh gJh j?. fJ; ftukoh dh ftfEnk fJ; soQK j?. fJe f;Zy bVeh ;i ftnkjh v'bh ftu ni/ nk jh ojh ;h. fe fJe ekIh B/ v'bk o'e fbnk s/ Btkp d/ jtkb/ eo J/E/ w/o/ xo G/i fdZsh. oks ƒ id Btkp ih nkJ/ sK T[BQK B/ nkgD/ epI/ ftu eoB bJh pE/o/ bkbu fdZs/ XwehnK s/ vokt/ fdZs/ go fJ; Gbh e[y B/ fJe Bk wzBh. id Btkp B/ fejk J/E/ s/ok e"D j?. w?A i' woIh j? eo ;edk jK sK T[;B/ fejk ‘w/ok r[o{ w/o/ Bkb j?. fJj efjD dh d/o ;h fe r'bhnK gk;'A g{oh e[NkJh rJh. Btkp BP/ u{o j' e/ wzi/ s/ ik b/N/. fJ; ƒ pzBQ B{V e/ fJ; nzdo ;[N rJhnK jB. wfjskp j[D s{z jh dZ; fe eh eoBk ukjhJ/. wfjskp B/ nkfynk fe p/rw ;kfjpk fJ; dhnK i{VhnK j'JhnK bZsK s/ pkjtK sK y'jbhJ/ fco ;'uKrhnK. fJj nky oZ;hnK dhnK rzYK y'jb fdZshnK. fco T[; phph ƒ T[; d/ xo gj[zukT[D dh ftT[As pD rJh. ;' wfjskp T[; phph ƒ Bkb b? ike/ nkgDh e'mVh ftu ofynk. ;t/o/ i?Bk B/ Btkp ƒ nkfynk fe T[j e[Vh wko dh wkoh pZXh j'Jh wo rJh ;h ;' w?A pkjo ;[Nk fdZsh. UXo x[b{ Pkj B/ ;koh rZb ;[De/ s/ f;Zy phph s'A ;kok xo nkfd dk gsk eoe/ T[BQK d/ xo ;koh ejkDh ik ;[DkJh s/ Pkw ƒ phph dh ;Z; ƒ p[oe/ nzdo fbnk e/ phph T[; d/ jtkb/ ehsh. d{ik p[oek phph ƒ gtk e/ x[b{ Pkj pkr'A pkjo SZv nkfJnk. nZr'A phph dk ;j[ok T[BQK ƒ xo b? frnk. s/ y[PhnK Bkb PhoDhnK tzvhnK. 17

jnvrI 2013


Bwg qIjw

lVIvwr mhW kwiv

kWf dUjw

cwr mUey qo ikAw BieAw s. myvw isMG sYNtrl AYksweIz qy kstm kimSnr (syvw mukq) 9855559193

kWf dUjw swihbzwdy zorwvr isMG qy &qih isMG dI ShIdI w'sh wfjo/ tb'A d[ZX b? e/ mzv/ p[oi gk; gj[ z u Dk

row d[ZX rbk;K d/ ftu gk e/,

b? e/ UN nekb dh ikJ/ N[fonk,

dkdh g'fsnK skJhA SekfJ fdZsk.

r[D r[o{ r'fpzd d/ rkT[Adk ;h.

rd^rd j'fJ T[mh wksk r[ioh,

Bk e' o'e s/ N'e Bk nkJh nZr/,

s/ok pZfunk iBw ;keko j'fJnk.

p|Ifb^JhIdh ;|o w[ekT[Adk ;h.

s/oh fwjo^J/^t|k d/ ;deV/ sz{,

ikfJ gj[zfunk p[oi d/ gk; w'sh,

Xo{ gdth dk jZedko j'fJnk.

;kok y'bQ jtkb ;[DkfJ fdZsk.

gb gb ;kfjp dk Bkw fXnkT[Adk ;h. gfjo/dko d' jkb th ikrd/ ;h,

dZ[X gh e/ nokw eoBk

nzdo ikD dh pDs pDkT[Adk ;h.

row d[ZX EhA d{o EekB j'Jh,

fJe d{i/ ƒ fszB/ jh ikDd/ ;h,

fszB/ iD/ nkokw |owkT[D bZr/.

w'sh fdb dh rZb ;[DkfJ fdZsh.

w'sh N'fonk bZy n;h; d/ e/,

eZY g'Nbh i/p *u' rfjfDnK dh,

fJe d{i/ dk wB goukT[D bZr/.

gfjo/dkoK d/ jZE cVkfJ fdZsh.

puD bJh eVke/ dh mzv gk;'A, tkfjr[o{` tkfjr[o{` p?m nbkT[D bZr/.

w'sh wfjo/ tb'A d[ZX fgnkT[Dk

eoB tk;s/ oks pshs bzwh,

geV g'Nbh d't/A jh ikfJ ;[Zs/,

nkg phshnK rZbK ;[BkT[D bZr/.

w'sh wbQeV/ p{jk yVekfJ fdZsk.

ed/ ;"A iKd/, ed/ ikr g?Ad/,

wksk r[ioh B/ p{jk y'fbQnk iK,

b? b? eotNK oks fpskJh iKd/.

uoBhA f;Zy B/ ;h; M[ekfJ fdZsk

eo eo :kd wksk, fgsk, thoBK ƒ

p{jk pzd eo e/ nzdo ikfJ p?mk,

S[g S[g nZyhUA nPe tjkJh iKd/.

BweI id`q isMG p`iqRkw

18

jnvrI 2013


;t/o j'D *s/ ;kfjpIkfdnK ƒ eufjoh ftu jkIo j'D bJh j[ew fwbDk ;[Zs/, ikrd/ oks pshs j'Jh, Pj/^wPfoe nkfJ I[j{o j'fJnk o[\;s j'J/ f;sko/ n;wkB ftu'A, uko/ gk;/ y[oPhd dk B{o j'fJnk. j"b/ j"b/ B;hw th j'Jh fBZxh, E'Vk mzY dk dpdpk d{o j'fJnk. G[Zy/ fgnk;/ Bk e'Jh th ;zrh ;kEh, e?;k \[dk ƒ y/v wBI{o j'fJnk. gj[zu/ nkD do'r/ Btkp tZb'A, wksk r[ioh skJhA |[owkT[D bZr/. G/i' ftu eufjoh d/ pZfunK ƒ, jZE i'Ve/ j[ew ;[BkT[D bZr/.

f;oK T[Zs/ d;sko ;ikfJ fdZsh, w[Zy u[zw e/ pj[s fgnko ehsk. \[Ph^\[Ph n;h; d/j N'o fdZs/, n?go BjhA j?:ks fJIjko ehsk. ikU w/o/ r'fpzd d/ d{fbU t/` d/y d[ZyK dh GhV xpoktDk Bk. bkI oZyDk tZv/ tv/fonK dh, nZr/ I[bw d/ ;h; M[ektDk Bk eufjoh d/ gk; gj[zuDk N[o/ d't/A |oIzd, p[bzd i/o/, BjhA fujfonK T[Zs/ wbkb e'Jh. pZu/ P/o d/ P/oK dh N'o N[od/, o'e N'e Bk eo/ Prkb e'Jh. uko/ gkf;UA x/fonk nfjb ekoK, fBo ikgd/, o{g nekb e'Jh. t/y t/y w{zj T[ArbK b'e gkT[Ad/, BjhA sZfenk n?;k iwkb e'Jh. gj[zu pkjo eufjoh d/ pZfunK B/, ;fs Pqh nekb` p[bkfJ fdZsk. GrdV wu*rh e/oK dopko nzdo Ikfbw ;{p/ dk s\s fjbkfJ fdZsk. eufjoh ftu b'eK ns/ nfjbekoK dh xpokjN ;[De/ n?vh bbeko gotkfBnK dh, nfjbekoK d/ ;kj ;h ;[Ze rJ/. nkJh ;wM e/ f;ZyK dh |"i e'Jh, eJh GZir/ s/ eJh b[e rJ/. ;wM d'jK ƒ oZp dk o{g e'Jh, eoB bJh dhdko pj[ o[e rJ/. t/y t/y e/ B?D Bk oZid/ ;h, jZE i'V e/ ndp EhA M[e rJ/. fe;/ d'jK dk ;h; M[ekT[D \kfso, e'Jh tZyok y/b oukfJ fdZsk. tZvk p{jk eufjoh dk pzd eoe/, pkoh y'bQ e/ p{jk pDkfJ fdZsk.

wksk r[ioh dk j?okB j'Dk ehsk j[ew iK n?v do'frnk B/, wksk r[ioh nfs j?okB j'Jh. feT[A eo ftu eufjoh d/ ;Zfdnk J/, ;'u ;'u e/ ;h go/PkB j'Jh. ehsk I[bw eh pkb fJzRkfDnK B/, }[Z;/ ftu ;h Gy e/ GkB j'Jh. sZsh tkU Bk fJBQK ƒ bZrD d/tK, dkdh g'fsnK T[Zs/ e[opkB j'Jh. jZE i'V do'r/ ;h noI eod/, n;K J/buh oki dopko d/ jK. j[ew wzBDk ;{p/ dk, Xow ;kvk, jZE i'V e/ noI r[Ikod/ jK. ;kfjpIkdk I'okto f;zx s/ |sfj f;zx dk eufjoh tZb ikDk t/y n?vh nXhBrh ukeoK dh, E'Vk dkdh B/ fdb T[dko ehsk. gZEo oZy eb/i/ *s/ pj[s tZvk, d'jK g'fsnK skJhA fsnko ehsk.

BweI id`q isMG p`iqRkw

19

jnvrI 2013


BweI id`q isMG p`iqRkw leI ivSyS

ivAMg cOky poR.jsvMq isMG kYlvI, iProzpur

soZ e h ikr/ oky/ ekƒB d/ P'o wZfunk,

SkbK wko soZeh gzikp ehsh

bj{ fbZpVh U; dh bkP b? rJ/.

SkbK wko eoIk t/y' :ko tfXnk.

ezw e?bth eo pjkdoh dk,

pIN g/P j'fJn tfXnk ftsh xkNk,

okPNogsh s'A w?vb, PkpkP` b? rJ/.

f;o ;GBK d/ j'o j? Gko tfXnk. ;kvh nkwdB d/ ;G ;'qs ;[Ze/

gs/ dh rZb

w{b ns/ ftnki ;oeko tfXnk.

Ekj pzd/ dh gkT[Dh j? pj[s n"yh,

f;js, f;fynk e?bth fwb/ wfjzrh,

n"yk Ppd fbyDk trd/ Bho T[Zs/,

w{b YKuk Bk fes/ o[Irko tfXnk.

fiD; Bkb j? nkdwh nZi ftedk

d[ZX dh okyh

wD^wD uVQh j? w?b Iwho T[Zs/, fbPe g[Pe e/ ftuodk ftu d[BhnK

ehsk c?;bk p?m e/ fpZbhnK B/,

sknB/ e';dk oZp, ceh T[Zs/,

okj fjz;k d/ n;K j[D iktDk BjhA.

s?ƒ e?bth gs/ dh rb dZ;KL

Gkt/A G[ZyhnK ofj e/ wo ikJhJ/

gkthA gZr Bk X' e/, eoho T[Zs/.

u{jk geVBk, wkoBk yktDk BjhA. fbnk rKXh ƒ r[o{ pDk nZi s'A,

yho$yz v

fdb fe;/ dk nk d[yktDk BjhA.

:'Xk pD, ;zrqkw bV fIdzrh dk

okyh d[ZX dh eoBh j? p?m fpZbh

eo fIdzrh tb Bk ezv whnK,

jZi eoB th e?bth iktBk BjhA.

U; y/s ftu phi Bk ed/ T[Zrdk, j' iKdk i' y/s eozv whnK,

nrtk

NkjoK wkfonk BjhA ftek; j[zdk,

fdB fdjkV/ nIkdh nrtk eoe/,

J/jd/ tk;s/ T[whdK czv whnK,

Bkb'A tkb'A cV x;hN pdwkP b? rJ/.

wzr fgzBQ e/ e?bth yho fozBQh,

fe;/ o'fenk Bk, fe;/ N'fenk Bk,

e"D gkT{ go, yho ftu yzv whnK<

u[Ze i[nkohJ/ skP b? rJ/.

9878381474

BweI id`q isMG p`iqRkw

20

jnvrI 2013


kwiv ikAwrI foPs/ Bk ns/ fcZe/ j'J/ Bkns/

Pjhd f;o fJBQK d/ nkT[D bZr/ nzfwqs SZe e/ rkso/ gkJ/ Gkt/A sK th, \'N/ eow ewkT[D bZr/. G{s^gq/s eZYd/ b'eK ftu'A f;Zy r[o{ d/ u"AehnK bkT[D bZr/. pkDh gVQe/ Xkr/ skthI eod/ w'pkfJb T[go jE"b/ gkT[D bZr/. e/; y'be/ w/bd/ ;Zg tKr{z Pjhd f;o fJBQK d/ nkT[D bZr/. wkBf;e o'rh fJBQK Y"ArhnK *s'A whAj wkfJnk dk to;kT[D bZr/. ‘‘prbh,, tkfbnk Bt/A ykb;/ fJj r[b Bt/A Bt/A fyVkT[D bZr/. jopz; f;zx ‘‘PkB,, prbh ebK w'pkH 98785^73068

fJzM bZrdk fit//A Xos d/ T[Zs' T[vkoh wko frnk J/ fgnko. foPs/ Bkns/ fcZe/ j'J/, fcZek j'fJnk ;G ;z;ko. fgnko d/ noE ;wMD tkb/, s[o rJ/ eZb/^eZb/ j'e/. GkJhuko/ ƒ oZyd/ ;h i', fgnko d/ Xkr/ ftu go'e/. ;kV/ dk P/o eo frnk, fgnko d/ fjoB dk fPeko. foPs/ Bkns/ fcZe/ j'J/HHHHHHHHHHH. fJe d{i/ ƒ xo d/ ihn, d/ye/ BjhAU ;ZuhA okIh. Bcos c?bkT[D tkb/ b'ehA, bZrdk fit/A wko rJ/ pkIh. T[go'A fijV/ fJe fwZe fd;d/ nzdo'A yKd/ t/y/ yko. foPs/ Bkns/ fcZe/ j'J/HHHHHHHHHHH. ;[nkoE Bkb r[nKY i[fVnk, fpB ;[nkoE d/ e'Jh Bk g[ZS/. fpBQK b'V s'A e"D wBkT[Adk, fijVk woIh Gkt/A o[Z;/. w?A fe;/ s'A eh j? b?Dk, pzdk Gfonk Bkb jzeko. foPs/ Bkns/ fcZe/ j'J/HHHHHHHHHHH. eh pD/rk ;wM BjhA nkT[Adh, ;'uhA gJ/ B/ ;G ftdtkB. n?vh tZvh frDsh ftu, fd;dk BjhUA e'Jh fJB;kB. ‘‘sbtzvh** dh ebw th skJhU, ofjzdh j? ;dk nktkIko.

BweI id`q isMG p`iqRkw

;w{j gkmeK bJh ;{uBk ;w ;w{{ j gkmeK bJh y[ ô ypoh j? fe d;z p o 2012 s'A GkJh fdZs f;zx gZfsqek wkf;e gzikph j[ D brksko j/ m fbyhnK d' ;kJhNK s/ gVQ h ik ;edh j? . gZfsq e k 1-1-10 s' A ô [ o { j' J h ;h, fJ; bJh 1-1-10 s' A ;ko/ wjhfBnK dhnK gZfsq e ktK ;w/ s frnkBh fdZs f;z x ;pz X h fbysK T[jBK d[nkok fbyhnK g[;seK s/ T[jBK dh ihtBh th gVQh ik ;edh j?. frnkBh fdZs f;zx ih ;pzXh jo soQK dhnK j' ojhnK ;o rowhnK dh th ikDekoh gVQh ik ;edh j?. ;orowhnK

www.bhaiditsinghpatrika.com www.mehatpurias.com

21

jnvrI 2013


.

T[zi sK ekek f;zx J/ g{okHHHHHHH (ftnzr) gurU kOx? ;ko/ w[zfvnK dh YkDh dk ekek ;kvk w'joh. hr koeI eyQy gurU khwvy, QW QW bYTy bwby[ r[ow[Zy f;zx sK ;kfonK Bkb'A go brd? j? N"joh. Awpo- Awpxw sOdw vycx, Awpo Awpxy Cwby[ wkVh ;zrs d/ ftZu c; frn? d;' fet/A jNkJhJ/. T[zi sK ekek f;zx J/ g{ok eh^eh f;|s ;[DkJhJ/< BolI- BwlI jnqw swfI, bwibAW ny hY vMfI, fJe fdB ik e/ Pfjo *u T[;B/ tXhnk bZfGnk BkJh. QW- QW auqy bx gey fyry, Awwpo AwpxI JMfI[ dkVQh^w[ZS ;G uNw eokfJnk, N'ND th orVkJh. ;kvh sK e'Jh rZb Bk ;[Ddk, pVk n;hA ;wMkJhJ/. “guru Aswfw bVw hI pUrw, klw klyS imtwvy, T[zi sK ekek f;zx J/ g{okHHHHHHHHHHH< myhr nzr dI ijs qy pY jwey, du`K nw nyVy Awvy[ i/p d/ ftu jw/Pk oZy/ w'o Skg dk Iodk. efjzdk fijVk o'I jh bkt/, ;" ;kb BjhA wodk. moh mwieAw dw moh nw r`Ky, A`gy ip`Cy mwieAw, sbhnK ftu'A w[Pe wkodk, (Gkt/A) fezB/ jZE XtkJhJ/ swfy Gr qW brkq Aw geI, crn auhnW ny pwieAw[ T[zi sK ekek f;zx J/ g{okHHHHHHHHHHH< fyry jw ky dyK qW rOxk, l`KW sMgq ip`Cy, ed/ BkrBh Sedk feXo/ G[Zeh x'b e/ ght/. jIhdy koloN mrzI sux lY, sMqW vwly ik`sy[ Pokp, r'bhnK, e?g;{b s/ NhfenK pkM Bk iht/. xo ftu u{j/ G[Zy/ wod/, d;' feE'A ykJhJ/< v`fy v`fy lIfr vI ny, crnI sIs invWdy, T[zi sK ekek f;zx J/ g{okHHHHHHHHHHH< AYvyN qW nhIN hr vwrI auh, coxW ij`qI jWdy[ u'oh dh th nkds g? rJh, BPK Bk g{ok j't/. g[fb; tkb/ pVh ;/tk eod/, ;kok NZpo o't/. v`fIAW v`fIAW g`fIAW dy iv`c, bwbw jI ny GuMmdy, go fJj GV{nk ioK Bk ;wM/ eh fJbkI pDkJhJ/ < klXu‘g iv‘c Avqwr DwirAw, pYr ny lokI cuMmdy[ T[zi sK ekek f;zx J/ g{okHHHHHHHHHHH< n;hA pV/ jh uktK Bkb ;h, r[ow[Zy f;zx Bk oZfynk. krn leI pRcwr Drm dw, iv`c ivdySIN jWdy, ikDk sK fJe gk;/ ofj frnk, r[odtkok Bk sZfenk. l`KW fwlr lok aunHW dy, crnW qy Dr jWdy[ efjzdk GkJh tZvk mr j?, b[Zgoh feT[A b[jkJhJ/. gRihsq dy iv`c nw bwby pYNdy, nwm dI cVHI KumwrI, T[zi sK ekek f;zx J/ g{okHHHHHHHHHHH< fJ; f;Zyh bJh ebrhXo B/ ;ZG e[M nkgDk tkfonk. igx nhIN huMdI A`j qk aunHW, ijMnI sMgq qwrI[ eh^eh dZ;K fejVk BjhA T[BQK B/ ePN ;jkfonk. c`l nI DIey,c`l nI BYxy, drSn auhdy krIey, feT[A J/B/ nfeqsxD pDe/, T[;ƒ G[bd/ ikJhJ/. pu`qW dIAW auh dwqW vMfy, kwhqoN du`KVy jrIey[ T[zi sK ekek f;zx J/ g{okHHHHHHHHHHH< wk;No ;[yd/t f;zx ‘ikue* “swfy Gr vI pqw nI BYxy, iPr geI pu`TI cwbI, w'pkH 94640^05685 muMfw vI koeI kMm nw krdw, ipau auhdw SrwbI[

BweI id`q isMG p`iqRkw

22

jnvrI 2013


poqy dw vI mUMh nhIN q`ikAw, QW QW n`k vI rgVy, lY jw fyry bwbw jI dy, mu`k jwvx sB JgVy[“

dk, tehb dk, i'sPh nkfd d/ ;ko/ frnkB nX{o/ j' ;ed/ jB feT[Afe T[j wB[ZyK dh y'IK w[skfpe jB, i' gqG{ dh ngozgkosk fpnkB BjhA eo ;ed/. T[; ftu G[Zb j' iKdh j? go Pqh r[o{ rzqE ;kfjp dh pkDh ;zg{oB nUMhW, DIAW, BYxW dy sMg, bIbI phuMcI fyry, j?, fJ; d/ frnkB Bkb n;hA nkgDk b'e ;[yh s/ gqbe ' subHw svyry jw phuMcdI, AwauNdI mUMh hnHyry[ ;[j/bk eo ;ed/ jK. Pqh r[o{ rzqE ;kfjp ftu T[Zu/ gZXo dk frnkB gihxW-g`tw, pYsw-Dylw, fyry jw cVHwieAw, j? fi; ƒ ;wMD s/ ewkT[D Bkb iBw^woB dk r/V Gr iv`c hor grIbI Aw geI, pr poqw Gr eZfNnk ik ;edk j?. AwieAw[ Pqh r[o{ rzqE ;kfjp dh pkDh ƒ jo gZXo dk wB[Zy ;wM e/ ngDk ;edk j?. fJ; ftu ;ob s'A BYxy ieh qW rUp sMq dw, poqw lgdw qyrw, ;ob pkDh ;"yh ;wM nkT[D tkbh j? ns/ efmB s'A nUMh dy mUMh qy l`gw qwlw, d`sx dw nw jyrw[ efmB v{zx/ frnkB dh pkDh th Pkwb j?. DI khy mYN fyry hI rihxW, vwips Gr nhIN Awauxw, (;ob pkDh dh T[dkjoD) iT[ ;[y eT[ ukj? ;dk ;ofB okw eh b/j] pqw nhIN swfI AMnHI SrDw, kI kI rMg ivKwauxw[ (nzr ñôò÷) (efmB pkDh dh T[dkjoD) myrIE BYxoN- ikhVI g`loN, QW QW BtkI jwE, j[efw oikJh ubDk BkBe fbfynk Bkfb] Sbd- gurU hY gurU Aswfw, ies qy mn itkwE[ (nzr ñ) gqG{ e/ f;wofB ewb fprkB] ikrq hY krnI, nwm hY jpxw, vMf AsW hY CkxW, (nzr òöó) s`cw su`cw Drm Aswfw, kwhqoN ikDry q`kxw[ fJ; pkDh dh ;G s'A tZvh wfjwk fJj j? fe i/eo fJ; ƒ ;wM ns/ gq/w Bkb gVQhJ/ sK jo Pze/ dk fBtkoB Ajy vI vylw sMBl jweIey, ‘dIS’ nw vkq guAweIey, j[zdk j?. gurU-gRMQ 'qy r`K Brosw, jIvn sPl bxweIey[ r[opkDh dk ;zd/P pkDh ƒ ;wM e/ GkT[ (gq/w) Bkb gVQBk Io{oh j?. e/ gurdIS kOr gryvwl tb s's/ oZNh pkDh Bkb e[M Z BjhA pDdk. ;uw[u Z nzdo'A 604-496-1323 (knyfw) fJj fJbkjh pkDh j? ns/ fJ; wB d/ Bkb w/ok gko 98728-60488 (ieMfIAw) T[skok j't/rk. ♦♦♦♦ fJj fdqV eohJ/ fe fisBk j' ;e/ nkg gkm eohJ/, r[o{ wkfBU rzqE] noE Gkt ;wMhJ/ s/ fJ; nBw'b \ikB/ ƒ ; ' ; z ko ftu r[o{ rzqE ;kfjp dk frnkB ;zg{oB j?L tzvhJ/. ;z;ko d/ d{;o/ ;ko/ frnkB nX{o/ jB. nkgD/ ftP/ d/ phph ;sBkw e"o, w[zpJh wkfjoK e'b'A th rbsh j' iKdh j?. w'H 098193^93357 f;nkD/ s'A f;nkD/ vkeNo dk, fJzihBhno

BweI id`q isMG p`iqRkw

23

jnvrI 2013


(15 nvMbr, do ieiqhwisk GtnwvW) hYN! kI ho irhw hY? rwjivMdr kOr Kwlsw pYNdy hn pr ieh BWfy rsoeI ivc hI Tihkdy sohxy l`gdy hn,glI-muh`ly ivc nhIN, "iPr ieh g`l,AwgU vIr ikauN Bu`l bYTy!kI kursI dI lwlsw ieMnI v`D geI ik,kursI c`uk ky hI isr ivc mwr id`qI,hux tu`tI kursI qy bYTx dw kI Pwiedw,pr ieh Pwiedw koeI qIsrw zrUr lY jwaU.Xwd r`iKE!jdoN ijMmv y wr ivAkqIAW dw ieh hwl hY qW Awm jnqw dw kI bxMU? hwlwq bhuq ivgVdy nzr Aw rhy hn[is`KI dy bUtynMU gurU nwnk pwqSwh qoN lYky sRI guru goibd isMG swihb Aqy auprMq hor isMGW,isMGxIAW,sUrbIrW bhwdr XoiDAW dIAW kurbwnIAW sdkw is`KI dw ieh bUtw v`D P`ul sikAw,keI hnyrIAW AweIAW,qUPwn Awey,Bucwl Awey pr ieh bUtw ihilAw q`k nhIN pr hux jd ies dI hor pRP`ulq hox dI iqAwrI krnI cwhIdI hY ieh ipAwrw,inAwrw Aqy qwkqvr bUtw if`ky-foly ikauN qy ikhVI hnyrI-qUPwn dy ieSwry qy auKwVx leI iqAwrbr-iqAwr hY zrw soco!ikauN Bu`l bYTy ny ies dy mwlI auhnW gurA U W dIAW kurbwnIAW nM,U swihbzwidAW dIAW ShwdqW nMU.16 qrIk dI rwq q`k jsivMdr isMG(XUQ AkwlI dl)isrsw Aqy blvMq isMG rwmUvwlIAw dy ibAwn hirAwxw inaUz ivc suxy[ iek dUsry qy ielzwm,bihs-bsweI pr Awi^r qy auhI SWqI bxweI r`Kx dI pRyrnw[sMgq qW Swied SWqI bxw lvygI,pr Dwrimk AwgUAW nMU ikhVI dvweI ipAwEgy SWqI bxweI r`Kx leI[ bhuq d`uK huMdw hY ik`Qy A`j qoN kuJ swl pihlW is`KW nMU lokweI dy drdI, srb`q dy Bly dy cwhvwn,DIAW BYxW dI ie`zq dy rwKy,sUrbIr XoDy Aqy infr Kwlsw dI pdvI nwl invwijAw jWdw irhw hY qy ikQy hux

15 nvMbr dI gl hY,mYN hirmMdr swihb jI dy drSn dIdwr krky Gr vwips Aw rhI sW ik mYnUM dubeI qoN vIr suirMdr isMGjI dw Pon Aw igAw jo kuJ idn pihlW hI myrw spoksmYn ivc l`gw AwrtIkl pVHky myry nwl Awm qOr qy gurmiq vIcwrW krdy rihMdy sn[auhnW ny mYnMU tI.vI. lgw ky ^brW suxn leI ikhw, mYN ikhw vIr jI "mYN Gr vwips prq rhI hW, Gry phuMc ky dyKdI hW[jd mYN Gr phuMcI tI.vI. lgw ky dyiKAw kuJ ` icr bwAd jo ^br ivc qsvIrW dyKIAW mn ro ipAw qy Srm nwl isr Juk igAw[^br dw muK hYifMg sI "gurduAwrw rkwb gMj id`lI ivKy do DiVAW ivc JVp", "gurduAwry ivc dMgy vrgw mwhOl"[donW gr`upW dy vIrW dy kys iKlry, lhU-luhwn,p`gW l`QIAW, h`QW ivc qlvwrW, fMfy, ie`tW roVy zubwn qy iBAwnk SbdW dy vwr Aqy llkwry iksy vI DrmIN drdI vIr dIAW DwhW k`Fx vwlw mwhOl ieh Sbd Awp muhwry mUMh ivcoN inkl AwauNdy ik "hy s`cy pwqSwh,gurU nwnk pwqSwh qyrw jnm idhwVw(gurpurb) Aw irhw hY is`K Drm qy imhr kr["ijnHW ijMmyvwr gru`pW ivc JVp hoeI, auh koeI mwmUlI ,glI-nu`kr dy nhIN sn auh qW nYSnl lYvl Aqy rwj p`DrI lYvl qy izMmv y wr hsqIAW dy gr`up sn,ijnWH koloN kdy vI ieho ijhI hrkq dI aumId vI nhIN kIqI jw skdI[iek gru`p dUjy gr`up leI "guMifAW", guMfw, A`qvwdI Awid lPz vrq irhw sI[ hy!gurU nwnk pwqSwh qyry b`icAW nMU kI ho igAw hY? iks dI nzr l`g geI hY? grIb-gaU dI r`iKAw krn vwly hux Awpo-Awpxy au`qy hI hiQAwr cu`k rhy hn[isAwxy kihMdy hn ik do BWfy AwiKr Tihk hI

BweI id`q isMG p`iqRkw

24

jnvrI 2013


SryAwm mIfIAw ivc pUrI dunIAW dy swhmxy,guf M y kihky pukwirAw jw irhw hY[is`K DrmIAW qy drdIAW leI ieh smW bhuq Asih hY[swry pwsy du`KdweI Aqy icMqwjnk mwhOl bixAw ipAw hY[ AwiKr swfy is`K Drm nMU hI ikauN inSwny qy r`iKAw jw irhw hY[Ajy 1984 dy zKm Bry nhI qy iehnW ny hor P`t mwrny SurU kr id`qy hn[AsIN mMndy hW is`KW ivc lohVy dI qwkq hY pr mzlUmW dI shwieqw krn leI nW ik AwpxI brbwdI krn leI[ijQy is`K AMqW dy qwkqvr hn auQy loV qoN v`D zzbwqI vI hn iesy leI zzbwq ivc Aw ky gurU Gr dI mirAwdw dI aulMGxw kr id`qI[ieh tI.vI.qy lweIv SoA dyKky Awm jnqw qW iehnW qoN BYA-BIq ho rhI hovygI[jo aus vyly auQoN dI sMgq dw hwl hovygw auh Awp sB ny ibAwnW rwhIN sux hI ilAw hovygw[ kihx nMU qW AsIN gurU nwnk pwqSwh jI dw mhwn gurpurb mnwaux dIAW iqAwrIAW ivc hW,pr ieh ikho ijhIAW swizSW dy iSkwr ho rhy hW[ijnHW ny ieh JVpW kIqIAW jW krvweIAW,ienwmdwrI nwl soicE kI auh gurpurb ivc Biv`K ivc vI Swiml hox dy lwiek hn[TIk hY, koeI au`nI-ie`kI ho geI aus nMU smwpq kro,iksy dI jwn ilAW jW lVweI JgVy kIiqAW kdy musIbqW dw h`l nhI hoieAw[mYN AwpxI eynI aumr ivc kdy Aijhw kWf nhI dyiKAw[pihlI vwr dyiKAw, s`c jwixau mYN qW Pu`t-Pu`t ro peI ik ieh kI ho irhw hY? dUsry pwsy mYN 16 nvMbr dI A^bwr ivc lgpg hr A^bwr ivc ieh ^br pVH leI ik 'so dr' dy pwT ivc hY`f gRMQI 'cOpeI' swihb jI dw pwT krnW hI Bu`l igAw[ieh kI ho irhw hY[prMqU swfy Dwrimk AsQwnW dI ies kdr mIfIAw ivc bdnwmI icMqw dw ivSw hY[kI iksy hor pwsy koeI glqI nhI huMdI? isrP is`K Drm ivc Awm glqI nMU vI mswlw ^br bxw ky ikauN pyS kIqw jWdw hY,ieh swijS nhI qW hor kI hY[

BweI id`q isMG p`iqRkw

guru nwnk pwqSwh jI dw jnm idhwVw nyVy Aw irhw hY pr swfI hwlq idn pRqI idn hor in`Gr rhI hY[AYqkIN styzW qy FwfI jiQAW v`loN ikhVw ivSw hykW lw ky gwieAw jwvygw,ikhVy KuSI vwly Sbd gwey jwxgy,ikhVIAW is`K Drm dI bhwdrI dIAW khwxIAW suxweIAW jwxgIAW,pihlIAW jW hux vwlIAW ikMnI mwVI g`l hY AsIN Awpxy-Awp nwl vI TIk FMg nwl iensw& nhI kr pw rhy[ mMinAw msly huMdy ny, keI msly bhuq gMBIr huMdy ny,pr hr msly dw h`l hY,ies pRkwr Awpw Ko ky rwkSSI pRivrqI vwly hoky msly inbyVWgy qW Drm dI aun`qI ikvyN krWgy[mIfIey dw kMm hY mIfIey ny hr jwxkwrI lokW q`k phuc M wauxI hY ieh lokW dI izMmv y wrI hY ik auhnW ies jwxkwrI dw shI mulWkx ikvyN krnw hY[ cwry pwsy bwby nwnk dy Gr dIAW sMgqW prySwn hn[Swied sMgqW ny kdy soicAw vI nhI hovygw ik AYqkIN gurpurb qy Dwrimk AwgU ieh qohPy dyxgy[hux swirAW nMU isAwsI rotIAW sykx dw mOkw iml igAw hY[ auh idn vI sn,jdoN sIR guru qyg bhwdr jI ny ( nO N vI pwqSwhI jI) id` l I ivKy , mzlU m W qy byshwrw(kSmIrI pMfqW) lokweI leI ShIdI id`qI[qy A`j ausy id`lI ivKy,ieh Gtnw ny ijQy duSmxW nMU gdgd kIqw auQy Akwl nMU vI iek vwrI socx leI mzbUr kIqw hovygw ik ieh auhI is`KI dw bUtw ijs nMU myrw dsvW nwnk (sRI guru goibMd isMG jI) Kwlsy dy hvwly krky AwieAw sI[Srm AwauxI cwhIdI hY AijhIAW koJIAW hrkqW krn l`igAW,pr pqw nhI ikauN iehnW ny qW……………….[ sRI gurU nwnk swihb jI ny iqMn aupdyS dyNidAW ikhw sI, "ikrq kro,nwm jpo qy vMf Cko "ieh nhI sI ikhw, "ivhly rho KrmsqI kro qy Koh ky Kwau[" HHHHHHHHHHH(pkeh ;ck 28 s/ ) 25

jnvrI 2013


sRI hirmMdr swihb AsQwn dI ieiqhwisk mh`qqw

pRo:AjIq isMG kwhloN

is`K Drm Aqy siBAqw ijs ie`ko-ie`k ibMdU qy kwiem Aqy kyNdirq hY auh hrI mMdr, hrI kIrqn,

iqsu ivic saudw eyku nwm gurmuiK lYin svwir] iehnW ivSvivAwpI guxW krky hI vIhvIN sdI dy mhwn dwrSink qy ieiqhwskwr Arnwlf twienbI nMU ausdy siBAqwvW dy qulnwqimk AiDAYn dOrwn

hrI AsQwn, ie`ko Akwl purK dw A`Ty pihr ismrn dw itkwxw,pRmwqmw dI pUjw dw sQwn,sRI drbwr swihb AMimRqsr ivKy rwmdws srovr iv`c suSoiBq hY[

ies gRMQ dy pYrokwr is`K m`q iv`c Universal Chuch and Universal State dy bIj nzr AwauNdy hn[ ies sRI hirmMdr swihb qoN hI is`K m`q ivAkqIgq,

BwvyN jOhn klwrk Awrcrjy eys nMU 'hryk dw mMdr'grdwinAw hY pr ieh iesqoN vI hor aucyrI ivSv-ivAwpI Aqy ivSv ihqwieSI pRiqBw vwlw AwpxI

srbjink, smwijk,AiDAwqmk,AwriQk Aqy rwjnIiqk kilAwx dI duAw mMgdw hY[Bwv smu`cw inAW eys sMswr dy hr Coty v`fy leI Aqy sMswr dy

iksm dw pihlw Dwrimk sQl hY ijsnMU nypry cwVHn leI v`Ko-v`K DrmW dy pYrokwrW ny Xogdwn id`qw[ieh jgwh mugl bwdSwh Akbr ny ByNt kIqI, mIr muhMmd

kilAwx leI ArzoeI iesdw kyNdrI mudw qy AwSw hYjgqu jlMdw riK lY AwpxI ikrpw Dwir](Awid gRMQ,pMnw831)

muAeInaul ieslwm sUPI ny ies dI nINh DrI Aqy pMjvyN gurU Arjn swihb jI ny eys dI auswrI mukMml krvweI[

Aqy ikrpw kirkY sunhu pRB sB j`g mwih vrsY myhu](pMnw 622) ivSv snyh dI suMdrqw Aqy Swn pRdwn krn vwly

sRI hirmMdr swihb iv`c 31 Agsq (1isqMbr) 1604 eI: nMU pRkwiSq 'poQI swihb', rwmsr ivKy, gurU Arjn dyv jI ny 1602 qoN 15 Agsq 1604 q`k BweI

sRI hirmMdr swihb dw ieiqhws Awpxy AMdr AnykW idlcsp Aqy KUn nwl l`Q p`Q G`lUGwry smoeI bYTw hY[ikauNik ies cwnx munwry Aqy Dury ny is`K jgq dy

gurdws jI kolNo ilKvw ky,AYsw Aduq ` I,Amr Aqy Am`l u w gRMQ iqAwr krvwieAw ijsnMU 1604 qoN pihlW 'poQI swihb'qy 104 swlW q`k 'Awid gRMQ' qy iPr dsvyN

ieiqhws ,ivcwDwrw, swihq, siBAwcwr Aqy rwjnIiqk ivrsy nMU hr Xug ` iv`c pRBwivq kIqw hY[pMnw 1362 qy pMjvyN pwqSwh dw kQn-

pwqSwh duAwrw nMdV y ivKy 1708 nMU gurU dI pdvI bKS ky 'gurU gRMQ swihb'dw ruqbw bKiSAw[ieh gurU swihb AwpxI srb ivAwpI ivdmwnqw krky Adu`qI ikRq

'ifTy s`By Qwn nhIN quD jyihAw' Awpxy ip`Cy ikqnI Tos BivSbwxI lukweI bYTw hY[Bwv ieh sQwn ihMdU Drm dy bnwrs,ieslwm dy

sI[AwdrSW nMU pRcwrn dy ivSyS AwSy nMU muK ` r`K ky sB DrmW dy lyKkW dIAW is`iKAvW dw suXg o imSrx,AMDivSvwsI sMswrIAW dy is`Dy qy su`cy jIvn jugq ih`q pyS

m`kw mdInw qy boDIAW dy bu`D gieAw Awid sB sQwnW qoN invyklw,auqSwh Aqy AnMd dw kyNdr bxygw[ pRq M U aupmw dy nwl guru swihb rmz vI fwFI mwr gey

kIqw igAw hY ijvyN AMg 1346 qy auqSwh id`qw hY ikhirmMdru hir kw hwtu hY riKAw sbid svwir]

BweI id`q isMG p`iqRkw

26

jnvrI 2013


jwpdy hn ik is`K m`q nMU Awpxy ies Dwrimk sony dI

jwgirq kIqw jw sky[A`j dy auc ` qknIkI Aqy vYSivk pdwrQvwdI smwj nMU ies Koj Aqy joiKm leI rwjnIiqk G`Vm`s dy huMidAW vkq k`Fxw idnoN idn muSikl huMdw jwvygw Aqy qkrIbn hux vI ho hI cu`kw hY[ ieiqhwskwr muhm M d lqIP,AwpxI pusqk 'ihstrI AwP dI pMjwb'dy pMnw 252 qy ies QW dw nw 'c`k rwmdws' ilKdw hY[ikauNik ies tukVy dI Skl gol sI[auh A`gy ilKdw hY ik rwmdws ny ie`k purwxy C`pV nMU cMgI qrHW punr sQwpq krky ausdw nwm "AMimRqsr Bwv Amrqv jW AivnwSqw dw qlwb" r`iKAw[ie`k bdySI lyKk stInbYk jo 1836 qoN 44 q`k is`K sYnw dw APsr irhw sI,ny AwpxI pusqk qy "is`KW dy dyviqAW iv`coN ie`k ivSnMU dyvqy dw mMdr iliKAw hY[ ies jgq dI Dwrimk pivqrqw bwry keI rvwieqW pRclq hn[purwxW iv`c AMikq Aqy rmwiex Xu`g q`k ipCy joVI geI ie`k ihMdU rvwieq Anuswr pUrv ieiqhwskwl iv`c eyQy ieko AMimRq kuMf sI jo cwry pwisauN jMgl nwl iGirAw ipAw sI[(kysr isMGbMswvlInwmw dsW pwqSwhIAW kw,1769)eyQy eYkWq Aqy Swq vwqwvrn iv`c dunIAWdwrI dy sqwey irSImunI qy jogI qp`isAw krdy sn[ sRI rwm cMdr dI kul dy ie`k rwjy ieKsvwk ny eyQy sPlqw pUrvk XojnwvW kIqIAW[ivSnMU jI ny KuS ho ky ies sQwn nMU qIrQ AsQwn hox dw vr bKiSAw Aqy eyQy rwjy dy nwm nwl ies sQwn nMU 'ieKsvwk sr'ikhw jwx l`gw[ AMimRqsr dy kol rwmqIrQ ivKy sIqw ny rwm cMdr jI duAwrw iqAwg dyx auprMq irSI bwlmIk pws idn ibqwey sn Aqy lv kuS pu`qrW ny rwm cMdr jI nMU Xu`D iv`c zKmI kIqw sI ijQy d`uK BMjnI byrI sI[jd sIqw ny rwm cMdr jI bwry pu`qrW nMU jwxMU krvwieAw qW anHW AMimRq ilAw ky ipqw nMU jIvwieAw Aqy bwkI AMimRq lwglI C`pVI ivc plt id`qw ij`Qy kwly kW hMs bxn

r`iKAw leI hr vwrI qy Biv`K iv`c v`D qoN v`D kurbwnIAW vI dyxIAW pYxgIAW[ies kyNdr dy sQwpk krqw qoN hI Drm qy AzwdI leI kurbwnIAW dI lVI AwrMB hoeI sI jdoN aunWH ny kudrq dw Bwxw im`Tw jwxdy hoey is`KW nMU hr kurbwnI h`sdy Aqy SWq ihrdy dw rwh idKwieAw Aqy kurbwnI dw irvwz pwieAw[brP dI gyNd vWg kurbwnIAW dw Awkwr vDdw hI igAw BwvyN 1675 iv`c cWdnI cOk hovy qy BwvyN 1704 dI srihMd ivKy mwsUmW dI kurbwnI qy iPr 1716 dw bMdw bhwdur qy swQIAW dw kql,id`lI iv`c hov,y BwvyN musilm qS`dd dw 1746 dw Cotw G`lUGwrw Aqy iPr ku`p-rhIVw iv`c AbdwlI dw 35 hzwr is`KW dI nslkuSI AkwlI moricAW dOrwn AkwlIAW dI mhMqW qy AMgryz srkwr qoN gWDIvwdI qrIky nwl gurduAwry mukq krvwx dI kurbwnI dI lMmI gwQw[qy iPr 1919 dw jilAWvwlw nrsMhwr qy iPr Azwd Bwrq iv`c swkw nIlw qwrw Aqy 84 dI dyS Br iv`c is`KW dI vYhSI qrIikAW nwl srkwr duAwrw inXojq nslkuSI,jo isvl srkwr duAwrw AwpxI inrdoS pRjw dy inrsMhwr dI AwpxI iksm dI pihlI imswl sdIAW q`k hukmrwnW nMU lwhnqW pWdI rhygI[ ies lyK iv`c sRI hirmMdr swihb dI siQqI vwly AsQwn dI cox Aqy mh`qqw bwry phylI nMU sulJwaux dw inmwxw Xqn jo is`K jgq Aqy hor Kojvwn ieiqhwskwrW qy bu`DIjIvI sucyq vrg nMU ies ivSy qy cwnxw pwaux vwsqy pR y i rAw jw sky q W jo vkq rihM d y is` K ieiqhws,Dwrimk swihq Aqy pRclq suxIAW suxweIAW rvwieqW bwry AwpxI Awaux vwLIAW nslW leI ivigAwnk lIhW qy s`cy qy imiQhws rihq,vYdWiqk AsrW qoN mukq Dwrimk p`Kpwq qoN rihq,inrol gurmiq isDWqW qy ADwirq swihq Aqy ieiqhws dI punr isrjnw krky ivsrdy jw rhy is`K ivrsy nMU punr

BweI id`q isMG p`iqRkw

27

jnvrI 2013


l`g pey sn[ goieMdvwl swihb gey qW gurU Amr dws jI ny vrqmwn mhwqmw bu`D ny vI iesy QW dI au`qmqw bwry ikhw srovr dI KudweI leI ikhw sI[so igAwnI igAwn sI ik "ieh sQwn iBkSUAW dI inrvwx pRwpqI leI isMG jo 'Amr srovr'jW 'Amrsr' byrIAW nwl iGry s`B qoN au`qm hY pr pRis`DI eys nMU hwlI dyr bwAd hoey toBy vwlI QW qy Sukrvwr 6nvMbr 1573 eI: nMU imlygI"[ipCoN boDIAW dI monwstrI vI eyQy kwiem Kudvwxw ArMB hoieAw[pRMqU mnmohn kOr 'grmiq rhI[('qwrIKy AMimRqsr dy cMd mwKwj',pMnw 34) pRkwS'dy pMnw 66 (sqMbr 2011)muqwibk ies srovr ieiqhwskwr hrI rwm gupqw Anuswr iskMdr dI KudweI 1577 eI: nMU SurU hoeI[ dy hmly smyN eys QW qy ie`k Cotw ijhw durg sI jo vrqoN bwkI Agly AMk ‘c iv`c nw hox krky KMfrwq dI Skl iv`c hOlI hOlI (;ck 25 dk pkeh) Alop huMdw igAw[ (dwn kIqw hoieAw Kwxw, gurU koloN qy jnqw koloN Kohky is`K irvwieqW muqwibk gurU nwnk dyv jI 1502 Kwx dy brwbr hY) KYr mYnMU ies nwl koeI vwsqw eI: iv`c AwpxIAW audwsIAW smyN ies sQwn qy ibrwjy nhI,is`K sMgqW nMU vI koeI ikMqU-pRMqU nhI ikauNik sn[BweI bu`Fw jI ny fMgr cwridAW ie`k vwrI gurU imhnq krn qy r`j ky Kwx………………! nwnk jI nMU iesy C`pVI coN ilAw ky jl nwl aunHW dI zrUrI nhI ik AsIN ikMqU-pRMqU krnW hI jwxdy ipAws buJweI sI[BweI lihxw jI nwl vI gurU nwnk hW,keI Aijhy is`K SrDwlU, mrjIvVy, prcwrk, jI eys jgwh qy Awey sn[ gRQ M I Aqy kOm dy sRps R q auNglIAW qy igxn jogy Aijhy ies AsQwn dI mShUrI ies krky vI vDI ikauNik vI hn ijMnW krky Aws dI ikrn b`JdI hY qy ivSvws M w hY ik Swied auhnW dy zrIey hI Drm dw byVw pwr gurU Amr dws jI nMU iesy C`pV dy kMiFEN ie`k bUtI hud imlI sI ijs nwl gurU AMgd dyv jI dw cmVI dw rog ho sky!ikauNik auhnW ny gurU nMU mu`K r`iKAw hY[BwvyN hitAw sI[bwAd iv`c p`tI dy krdwr dunIcMd dI auh igxqI ivc QoVy hI shI pr iek audwhrx hY puq ` rI rjnI dy ipMgly pqI dw aus C`pVI iv`c kwgoN hMs jMgl ivc ig`dV bhuq huMdy hn pr Syr igxqI dy hI huMdy q`k ky t`uBI lwxw qy kohV rihq ho jwx vwlI huMdy hn[ myry v`loN Aqy myry is`K pirvwrW v`loN auhnW gurU dy SyrW khwxI izAwdw pRclq ho geI sI[(kvI kMkn-'dws nMU(isMGW)………ipAwr BrI ASIS[ guru kQw'1707-1711 eI:) ijnW mrjI zor lw lYx,is`KI dw bUtw puitAw jwxw igAwnI igAwn isMG duAwrw 1880 eI: iv`c ilKI nhI] geI pusqk 'pMQ pRkwS'Anuswr BweI jyrw jI vI ijnW mrjI zor lw lYx,SyrW ny Gwh Kwxw nhI] m`isAw sMgrWd ies toBy qy ieSnwn krn jwieAw ij`q hoaUgI Kwlsy dI ies nMU hrwieAw jwxw nhI] krdy sn[so BweI mnI isMG Anuswr gurU Amr dws rcw lYx ijMnIAW mrjI swijSW,Kwlsw mukwieAw jwxw jI ny BweI jyrw jI nMU Aijhw qIrQ dyS iv`c bnwx nhI] leI ikhw 'jo qrlokI dy sBnw qIrQW dw Pl vwihgurU jI kw Kwlsw,vwihgurU jI kI Pqih] hovih['AwigAw Anuswr BweI jyrw jI ny ieh ngr rwjivMdr kOr -97798-24555. vswaux dw plwn 1573 eI: iv`c iqAwr kIqw Aqy DMnvwdI sMqoKsr dI KudweI ArMB kIqI[jdoN BweI jyrw jI smUh is`K pirvwr, smUh is`K kOm.

BweI id`q isMG p`iqRkw

28

jnvrI 2013


guru nwnk dyv jI dI jgn nwQ purI dI Xwqrw fw: swihb isMG ArSI AYm.ey.,pI.AYc.fI. audyS Dwrmk AsQwnW qy pu`j ky lokweI nMU ivArQ dy rIqI-irvwjW Aqy krm kWfW qoN mukq krnw sI[audwsI smyN mrdwnw rbwbI Awp dy nwl sI[gurU nwnk dyv jI ny lokweI nMU qwrn leI audwsIAW kIqIAW[BweI gurdws jI dy SbdW iv`c:bwbw dyKY iDAwn Dr jlqI sB ipRQmI ids AweI[ bwJhu gurUu gubwr hY, hY hY krdI suxI lukweI[ bwby ByK bxwieAw, audwsI dI rIq clweI[ ciVHAw soDn Drq lukweI](vwr 1 pauVI 24) purI pu`j ky gurU nwnk dyv jI mMidr qoN ku`J iv`Q qy jw ky bYT gey qy mrdwny nMU rbwb vjwaux leI ikhw[lok kIrqn sux ky mohy gey[lokW ny gurU jI qoN prmwqmw bwry pRSn pu`Cy[jdoN iqRkwlW pY geIAW bRwhmxW qy pujwrIAW ny ikhw, 'jgnnwQ dI AwrqI hox l`gI hY,qusIN vI Swml hov'o [gurU jI ny ikhw,'jgq dy nwQ (prmwqmw) dI AwrqI ivc AsIN zrUr Swiml hovWgy[mMidr pu`j ky gurU jI ny vyiKAw ik iek vfy swry sunihrI Qwl ivc hIry moqI Aqy lwl jVy hoey hn[ies ivc ie`k v`fw swrw chuM v`tIAW vwlw dIvw hY[dIvy dIAW cwry v`tIAW bl rhIAW hn[nwl hI Qwl ivc DUp Du`K rhI hY[iek pwsy cWdI dI QwlI ivc sMdl dw bUr ipAw hY[aus aupr musk kw&Ur dI flI r`KI hoeI hY ijs nMU A`g lweI hoeI hY[mUrqI nMU cOr ho irhw hY Aqy FolkIAW CYxy v`j rhy hn[Qwl nMU hyTW aupr gol c`kr iv`c GumwieAw jw irhw hY Aqy Bjn gwey jw rhy hn[gurU jI cu`p krky bwhr Aw gey[AwrqI Kqm hox qy

gurU nwnk dyv jI ny Awpxy jIvn kwl iv`c cwr audwsIAW kIqIAW[ienHW audwsIAW dw smW 1497 eI: qoN 1521 eI:q`k dw sI[ pihlI audwsI 1497 eI: iv`c sulqwnpur loDI qoN ArMB hoeI hY[ies ivc gurU jI ny ihMdU qIrQW dw rtn kIqw[ies bwry gurmiq dy mhwn ivdvwn BweI gurdws jI dw kQn ies pRkwr hY:bwbw AwXw qIrQI qIrQ-purb sBY iPr dyKy](vwr1p:24) pihlI audwsI iv`c gurU nwnk dyv jI pMjwb qoN c`l ky ibKVy pYNifAW iv`coN phwVW, dirAwvW, QlW, jMglW nMU cIrdy hoey Awswm ivcoN lMGdy nUry Swh dw insqwrw krdy klk`qy ivKy sMgq sQwpq krky,jgn nwQ purI (auVIsw) pu`jy[purwqn jnm swKI Anuswr-'pihlI audwsI smyN bwbw eyku bsqru AMboAw,eyku bsqru ictw,eyku pYr ju`qI,eyku pYru pauNs,gl KPxI,isr topI klMdrI,mwlw h`fW kI, mQw iqlk kysr kw lw ky rvwnw huMdw hY[' (purwqn jnm swKI,pM:24) ijs QW jw ky purI ivc Awp pu`jy aus sQwn nMU 'mMgmt' ikhw jWdw hY[purI dy jgMnwQ mMdr nMU rwjw Anq vrmw ny bxvwieAw jo 1076 eI: qoN 1147 eI: q`k gMgw Aqy godwvrI dy m`D rwj krdw sI[ies mMidr dw Ahwqw 665 Pu`t lMmw Aqy 644 Pu`t cOVw hY[mMidr dI aucweI kls q`k 192 Pu`t hY[isr pur ivSnMU dw icMnH c`kr ivrwjdw hY[hux mMidr vwilAW ny ku`J hor nwl l`gdI jgh vI lY leI hY[smuMdr dy iknwry v`sy purI dI ieiqhwsk mhwnqw hY[bMgwl Aqy keI hor dySW ivcoN SrDwlU ieQy p`ujdy hn[gurU nwnk dyv jI 1508 eI: ivc purI pu`jy[Awp dw BweI id`q isMG p`iqRkw

29

jnvrI 2013


sB ny Awp jI nMU pu`iCAw,'qusIN AwrqI ivc Swiml ikauN nhIN hoey?'gurU jI dw iniJjk auq`r sI,'mYN qW jgq dy mwlk prmwqmw dI s`cI AwrqI kr irhw sW'[ieh kihMidAW hI Awp ny BweI mrdwnw jI nMU rbwb vjwaux leI ikhw pMifqW Aqy hwizr lokW nMU Akwl purK dI AwrqI bwry d`isAw[rwg DnwsrI ivc aucwrI AwrqI ies prkwr hY:ggn mY Qwlu riv cMdu dIpk bny, qwirkw mMfl jnk moqI[ DUpu milAw nlo,pvxu cvro kry sgl bnrwie PUlMq joqI[(DnwsrI m: 1) ies prkwr AwrqI dw aucwrx krky Awp ny sB nMU d`isAw ik pRBU dI AwrqI ienHW QwlW nwl nhIN auqwrI jWdI qy nw hI koeI mnu`K jW aus dI mUrqI jgnnwQ (pRBU) ho skdI hY[swnMU s`cy mwlk dI bMdgI krnI cwhIdI hY[ies prkwr Awp ny sB nMU isiKAw id`qI[prMqU hwly vI mMidr qy bRwhmxW dw glbw hY jo Awpxy svwrQ ih`q lokW nMU gumrwh krdy hn[mMidr dy m`uK duAwr qy iliKAw hoieAw hY, 'kyvl ihMdU hI mMidr ivc pRvyS kr skdy hn'[ies qoN aunHW dI sMkIrxqw BlI BWq aujwgr huMdI hY[ purI ivc hI kbIr m`T qoN QoVHI ijhI dUrI qy bwaulI m`T swihb dw sQwn hY[ieQy gurU nwnk swihb dI ikrpw idRStI nwl im`Tw pwxI inkilAw jdoN ik Aws pws smMudr dw pwxI Kwrw hY[ies bwaulI dy sQwn nMU auQoN dy hI pWfy ny hI sMBwilAw hoieAw hY qy audwsIn dw fyrw hY[ieQy gurU nwnk dyv jI dy spu`qr bwbw SRI cMd jI kwPI smW rhy[hux ies QW qy gurU gRMQ swihb dw pRkwS hY[ies sQwn dI sWB sMBwl Aqy guris`KI mrXwdw Anuswr bnwaux leI sMgqW v`loN Xqn kIqy jw rhy hn[ purI dy blIAw pWfw sQwn qy gurU nwnk swihb dI Xwqrw nMU hmySW leI qwzw r`Kx leI bwbw SmSyr isMG id`lI vwilAW ny iqMn mMizlI iemwrq BweI id`q isMG p`iqRkw

dw gurduAwrw bxwieAw hY ijQy kIrqn prvwh c`ldw hY Aqy sMgqW dUr-dUr qoN Aw ky gurU nwnk swihb dIAW KuSIAW pRwpq krdIAW hn[ies gurduAwrw swihb dw nW vI 'gurduAwrw AwrqI swihb' r`iKAw hY gurduAwrw swihb dy iblkul swhmxy BweI ihMmq isMG nwl sMbMiDq 'BweI ihMmq isMG XwdgwrI pwrk' hY[BweI ihMmq isMG aunHW pMj ipAwirAW ivcoN sI ijs ny AwnMdpur swihb (pMjwb) pu`j ky gurU goibMd isMG jI pwsoN 1699 eI: dI ivswKI vwly idn 'KMfy dw pwhul' CikAw Aqy gurU vwlw bx ky AwnMdpur swihb rih ky hI syvw kIqI[ gurduAwrw AwrqI swihb dy iblkul swhmxy Aqy BweI ihMmq isMG XwdgwrI pwrk dy ipCvwVy smuMdr TwTW mwrdw hoieAw mnmohk nzwrw idMdw hY[ies dy nwl hI 'lweIt hwaUs' hY jo smuMdrI jhwzW nMU rsqy dI syD idMdw hY[BwvyN ie`Qy is`KW dI AwbwdI nW mwqr hI hY prMqU XwqrUAW dy Tihrn leI bhuq swry hotl Aqy gYst hwaUs bxy hoey hn[auh smW dUr nhIN jdoN nyVy Biv`K ivc gurU nwnk nwm lyvw ieQy Awpxw iTkwxw bxw ky gurU swihb dIAW KuSIAW pRwpq krngy[ mo: 094633-27557 i;gkb f;zx eztb

edoK^ehwsK

edh \ko th c[ZbK fijh eod/< u'GK wkod/ fdZb sVckT[D d/ bJh. bkT[Dk gq/w dk ikr J/ pVk n"yk, fiT[Ad/ ihn jh nkgk o[bkT[D d/ bJh. pzfdnK SZv pdhnK pdBkw j';hA, gZbk cV b? sz{ edoK ehwsK dk. eztb oj/Ark BjhA fe;/ xo^xkN i'rk, Ykok fwb{ Bk w{zj SgkT[D d/ bJh. 89689^68397 30

jnvrI 2013


bilhwrI kudrq visAw gq ' a jowdodtho B" ô f joth j/ wB w/o/ t/y wk;{w pZuk jZ; fojk. eh s{z pZu/ d/ jk;/

ykDk ÷o{oh j?. go n?;k ykDk BjhA Òfis ykX/ sB

dk itkp BjhA d/t/Ark< e Ò d/ jZ; t/ wBk, ed/ y/v t/

ghVhn? wfB wfj ubfj fteko aaaaaaaaa.Ó

wBk. fJ; iZr s Ó / BjhA nkT[Dk c/o t/ wBk.@

yKfdnK yKfdnK w[j[ xmk, g?BzfdnK ;G[ nzr,

i/ s{z p/u?B ojA/rk. T[dk; oj/Ark. s/ohnK ;'uK

BkBe[ fXqr fsBk dk ihftnkfiBQk ;u Bk

dk feBkok BjhA j't/rk-wB wzMko ftZu oj/rk. sBkU

br' ozr[.

ftZu oj/rk, wB fyV/rk BjhA. f;js Bo'Jh BjhA oj/rh.

j/ wB w/o/ fto;/ ù ;zGkb. fto;/ gk;'A N'j b?.

o'rh d/jh dk eh eo/Ark.

T[vkB Go. s/ok fgzvk nekô j't/. r[o{ ;kfjp efjzd/

J/ ;ohok w/fonk jfo s[w wfj i'fs oyh,

jB-ÒwB jkbh feo;kBh eoBh ;ow[ gkDh sB y/s

ik s{z ifj wfj nkfJnk

aaaaaaaaaÓ s{z nkgD/ sB d/ y/s ftZu ;Zu/ nZyoK d/ phi

jfo i'fs oyh s[X ftZu ik s{ ifr wfj

phi.

nkfJnk.

(;qh r[o{ nwodk; ih)

j/ wB w/o/, b/ye J/A s{z. fby b'eK d/ rhs.

j/ w/o/ wBk ;oho Bkb skbw/b pDk e/ oZy.

fJwkBdkoh Bkb fby, ;ukJh fby. d[ydh or pko/

;oho d/ nB/eK nzr jB. jo nzr dh nkgDh ;hwk j?-

fby. pBktN Bk p[D, jehes fpnkB eo. s/oh fbys

nkgD/ fB;fus ekoi jB. wB[Zyh uwVh nzdo fJZe

ftZu ;fsnw j't/. fBo/ ;Zu Bkb th rZb g{oh BjhA

ndG[Zs ;z;ko j?. e[dos dh ekor[÷koh dk ewkb.

j[zdh. ;[zdow j't/-;'ji j't/-ebk j't/.

;kfJz; bJh th ojZ; jh j? wB[Zyh ;oho-tfuZso bhbk

woB T[gozs s{z nkgDk ;kok ;oho dkB eo

fJ; d/jh dk e'Jh wzst j?.

fdZsk j?, ;koh T[wo s{z fe;kBK, w÷d{oK, dZp/ e[ub/

o?fD rtkJh ;'fJ e/ fdt; rtkfJnk ykfJ,

b'eK bJh fbydk fojk. woB T[gozs th s/o/ ;ko/

jho/ i?;k iBw j? eT[vh pdb/ ikfJ.

÷o{oh nzr b'Vtzd feosh ekwk woh÷ ôq?Dh d/ ezw nk

(;qh r[o{ BkBe d/t ih) j/ w/o/ wB e[dos dh fJ; nw[Zb d/D ftZu

;eD. J/j' s/ok c?;bk ;h. s/o/ r[od/, fdb, firo,

ftxB Bk pD. eo'VK nopK ;kbK fgZS'A fes/ wB[Zyh

dh fwZM, ftuekobk ezB, y{B dhnK BkVhnK- ijkB

iBw fwbdk j?-d Ò [obG d/j[ gkJh tvGkrh aaaaaaaaa@

d/yD bJh nZy g[sbhnK b'Vtzd ;XkoB woh÷K d/

tZv/ GkrK Bkb wB[Zyh d/jh fwbdh j?. fJ; gk;'A ;koEe

ezw nk ;eD. ;z;ko ftZu tZvh frDsh ftZu b'e

ezw b?. w Ò kB; iBw d[obG j? r[ow[fy gkfJnk aaaaaaaaaa@

B/sojhD jB. pj[s/ B/sojhD fJeZb/ Gkos ftZu jh

gzi sZs s/oh ;/tk ftZu jB- Xosh, gtD, gkDh,

jB. Gkos ftZu jo ;kb d' bZy B/sojhDK ù nZy-

jtk, nZr. fJjBK ihtdkBh sZsK ù s{z nkgD/ r[bkw

g[sbhnK e'oBhnk dh b'V j[zdh W. fJ; ;z;ko s'A ;dk

Bk pDk. f÷zdrh f;oc ykD bJh BjhA-fiT{D bJh

bJh s[o ikD s'A pknd s{z fe;/ j'o ;ZiD ;ZiDh okjhA

BweI id`q isMG p`iqRkw

fdb d/ tkbt, c/cV/, gkuB rqzEh, jZvhnK, jZvhnK

31

jnvrI 2013


fJj ;z;ko t/ydk oj/A. - n Ò yhA t/fy Bk oihnK pj[ ozr

dh X[zB- nkgD/ nzdo t;k. gjkVK dh ftôkbsk,

swk;/ aaaaaaaaa GkJh r[odk; ihÓ

tkdhnK dk ft;wkd, izrbK dh jfonktb tZb t/y.

j/ wB w/o/ sDkU s Ó / ekp{ gk. s[z fJZebk ofj

wB ù joh d/ fgnko Bkb i'V.

frnk J/A-M'ok ekjdk. T[dk;h feT[A. ô{ro s/oh gfjbK

wB gop'Xj[ jfo e/ BkfJ, dj fdf; Xkts

pj[s tZX W. nZyK dh b'n xNdh ik ojh W. r[ofdnK

nkt? mkfJ.

r[o{ noiB d/t ih

T[Zs/ n;o g? ;edk W. s{z ;ohodkB ehsk j'fJnk sK

wB nzdo yzvo th jB- Bt T[;kohnK th

eh s{z o'rh ;oho dkB ftZu d/t/Ark. nkgD/ ;oho ù

jB. nzdo S[fgnk wBw[Zy th W s/ r[ow[Zy th. ô?skB th s/ ôohc th. wB ftZu b[ehnK y{p;{oshnK ù pkjo fbnk. pkjo g;oh ekfJBks dh nBzssk ù fBjko aaaaaaaaaaaaaa p Ò fbjkoh e[dos tf;nk s/ok nzs Bk ikJh r[o{ BkBe d/t ih bfynkÓ. j/ wB w/o/ nkgDh j'Ad ù ;zrms oZy. nkgD/ g?oK j/mbh Xosh ;KG e/ oZy. T[ZuhnK-T[ZuhnK fJwkosK. eJh eJh wz÷b/ wkbK ftZu ikJ/Ark, G[b Bk ikthA, fJjBK dhnK BhjK Xosh ftZu jh jB. ;w[zdo'A gko ikt/Ark. poc d/ xoK ftZu pzd oj/Ark. nzdo d/ fBZx ù mzYk Bk j'D d/thA. Bhbk rrB BjhA fd;/rk go nkgD/ fdb d/ nzdo X[Zg dh ekso ù ekfJw oZyhA. Bk nkgDh Gkôk rtkJhA s/ Bk nkgDh gSkD ftZu fwbktN GohA. ozr pozr/ c[Zb u[Zr e/ b? nkthA. o[ZyK j/mK feo/ gZfsnK dk j/otk Bk ;[D. gZfsnK T[Zs'A dh j"bh-j"bh bzx. gZs/ ;zrhs g?dk eod/ jB-skb fdzd/ jB. j[D gZsMV j?, pjko e'Jh d{o BjhA. r[bkp dk c[Zb ezfvnK ftZu'A nkgDk okj eZY b?Adk j?. e'Jh ;Ve th f;ZXh BjhA-ftzr jB. e'Jh pzdk th gZXok BjhA-jo pzd/ ftZu N'J/ fNZp/ j[zd/ jB. ôwôkBxkN ù iKdh ;Ve ;G s'A thokB j[zdh j?. s{z pkrK, tkdhnK tZbQ iKdh ;Ve u[D. s/o/ ftjV/ ftZu fyV/ c[Zb s/o/ tZb t/y oj/ B/.

Bo'r oZy. bzwh ;?o eo. jtktK Bkb rZbK eo. gzShnK d/ rhs ;[D. T[jBK 20,000 gzikph w[zfvnK pko/ ;'u fijV/ jo ;kb ikfJ÷ BkikfJ÷ Yzr Bkb pkjob/ d/ôK tZb Gid/ B/. ;?AeV/ gzikph w[zv/ pkjob/ d/ôK dhnK i/bQK ftZu s;hj/ io oj/ jB. gzikp d/ ;ko/ tZv/ fônk;h Xkowe nkr{ f;oc nkgD/ w[zfvnK d/ GftZy pko/ ;'ud/ B/, rohp gfotkoK d/ ;XkoB p/o'÷rko w[zfvnK dk fe;/ nkr{ ù e'Jh dod BjhA. w Ò B w?b/ ;G feS[ w?bk, sfB X's/ wB jSk Bk j'fJÓ wB ù ;kXDk W- wKiDk W. fBykoBk W. wB nzdo tkX{ dh Gosh Bk j't/. j'oBK dhnk fBow{b fuzsktK dk Gko nkgD/ wB T[Zs/ Bk gk. fynkbh fceoK, ekbgfBe voK ftZu'A pkjo nkaÒ aaaa wB s{z i'fs ;o{g W, nkgDk w{b gSkDÓr[o{ nwodk; ih. s{z fgsk J/A, dkdk J/A, BkBk J/AnkgDhnK pkjK c?bk e/ oZy. nkiVh w[zv/ dk rhs ;[D- bzwh j/e nzpo S{j/. e[dos ù ebkt/ ftZu oZy. nkgD/ ;[zrV/ T[do/t/A ftZu e[dos dh ftôtkô dh s"jhB Bk eo. gjkVK ftZu MoB/, nkpôkoK Bkg. fdT[dkoK dh T[ukJh Bkb nkgDk ed Bkg, fuBkoK dh jfonktb wB nzdo t;k. i?;k wB s?;k sB- j/ wB w/o/ nkgD/ nkg ù y/V/ ftZu oZy. nzpK d/ p{o T[Zs/ p?mhnK wX{wZyhnK, fjoBhnK dhnK u[zrhnK, toQd/ whAj

BweI id`q isMG p`iqRkw

bwkI pMMnw 35 qy 32

jnvrI 2013


gyzvh pkfpnK fto[X ;oekoK dh ;kIPh u[Zg feT[A< ;[ w hs f;z x nBgVQsk s/ nfrnkBsk dk, nzX^ftPtk;K

n\pkoK dhnK ;[o\hnK pDd/ jB go fco e[ZM fdBK

ns/ tfjwK^GowK Bkb pjs f;ZXk s/ r{Vk ;pzX j? go

pknd whvhnk th fe;/ dpkn j/m nk e/ u[g Z eo iKdk

f;o| frnkB^ftj{D/ b'e jh BjhA, gVQ/^fby/ b'e th,

j?.

nfrnkBsk^t;, nzX^ftPtk;K ftu c; iKd/ jB.

fgSb/ fdBh fIbQk w'rk d/ fgzv fGzvo ebK dh

e'Jh ftnesh gfVQnk^fbfynk j't/ iK frnkB^jhD,

sKsfoe pDh ;ogzu tb'A, fgzv wBktK dh fJe 10

nwho j't/ iK }ohp, i/ T[j ngD/ ihtB ftu ftfrnkBe

;kbk bVeh i' T[; ;ogzu dh Gshih th ;h, ‘ftu'A’

BIohnk BjhA oZydk sK T[j fe;/ th soQK dh ;wZf;nk

ny"sh G{s^gq/s eZYD d/ pjkB/, b'eK ;kjwD/ row

d/ ekoBK ƒ ;wMD dh pikJ/, ;t?^ftPtk; dh xkN

fuwN/ wko^wko e/ T[; ƒ ikB'A wko fdZsk.T[j bVeh

ekoB gyzvh pkfpnK, sKsfoeK, f;nkFfDnK, i'sPhnK

tko^tko gkDh wzrD d/ Bkb^Bkb ‘w?ƒ SZv fdT[’d/

ns/ v/fonK d/ MK;/ ftZu pVh n;kBh Bkb c; iKdk j?.

sob/ gkT[Adh ojh go, Bk sK e'b yV/ b'eK B/ T[; ƒ

pVk n|;';Bke gfjb{ j? fiT[A^fiT[A n;hA

gkDh jh fgnkfJnk ns/ Bk jh T[; ƒ S[vkT[D dh

ftek; eoh ik oj/ jK, fst/A^fst/A n;hA j'o th fInkdk

e'fPP ehsh. b'eK tb'A u[Dh j'Jh T[j ‘sKsfoe ;ogzu’,

nzX^ftPtk;h s/ fe;wstkdh pDd/ ik oj/ jK. n;hA

nkgD/ u/fbnK dh wdd Bkb, T[; wk;{w ƒ T[d'A sZe

ftfrnkB dhnK y'ihnK ;[Zy^;j{bsK ƒ sK fdB^oks

row fuwfNnK Bkb e[Ndh ojh id se T[j p/j'P j'

wkDd/ jK go ftfrnkBe u/sBk ni/ th ;kvh wkBf;esk

e/ wo BjhA rJh. i/ T[E/ swkPphB pD/ b'eK tb'A

dk fjZ;k BjhA pD ;eh. gzikp d/ fe;/ ;fjo, e;p/ iK

f;nkDg, wB[Zysk s/ db/oh ftykJh j[zdh sK T[; wk;{w

fgzv ftZu e'Jh ;e{b, ekbI, bkfJpq/oh, j;gskb,

ƒ pukfJnk ik ;edk ;h go }ohp gfotko dh

f;js e/Ado ns/ tZvk eko\kBk Gkt/A j't/ Bk j't/ go

wip{o bVeh, w"id { k fGqPN YKu/ ns/ }?o^wB[y Z h ;wki

T[E/ fe;/ Y'Arh, ;kX, f;nkD/, sKsfoe, i'sPh s/ pkp/

dh x'o nDrfjbh dh G/AN uVQ rJh. gyzvh sKsfoe

dk v/ok iK d[ekB Io{o fwb ikt/rh fiE/ j|s/ d/ fe;/

;ogzu tb'A jo soQK dk sPZdd eoB d/ pkti{d T[;

ftP/P fdB u"Aeh brk e/, G'b^ / Gkb/ b'eK ƒ b[fZ Nnk iKdk

bVeh ‘ftu'A’ G{s^gq/s sK e'Jh Bk fBefbnk go T[;

j?. nfij/ gyzvh pkp/, ny"sh G{s^g/qs eZYD, fe;/

wk;{w s/ fBod'P bVeh dh ikB Io{o fBeb rJh ns/

;wf;nk dk T[gkn eoB iK e'Jh \kfjP s/ wzBs g{oh

fJ; fdb^ezpkT{ xNBk B/ jo u/sB ns/ ;zt/dBPhb

eoB d/ pjkB/, pbkseko s/ esb tor/ fxBkT[D/

ftnesh d/ Iwho ƒ Mzi'V e/ oZy fdsk j?.

I[ow th eo b?D, fJBQK ƒ o'eD s/ ;Ik fdtkT[D bJh

j'o th Pow dh rZb fJj j? fe nfijk

;oekoh J/iz;hnK B/ ed/ e'Jh m'; ekotkJh BjhA

}?o^wB[Zyh ngokX T[; n"os tb'A ehsk frnk j? fi;

ehsh. fJBQK gyzvhnK d/ nfij/ ekb/ ekoBkw/ e[M Z fdB

ƒ fgzv d/ b'eK B/ fJ; bJh u[fDnk ;h fe T[j fJbke/

BweI id`q isMG p`iqRkw

33

jnvrI 2013


dk ftek; eotkT[D d/ Bkb^Bkb, b'eK dh ikB s/ wkb

fi; Bkb b'eK ƒ nzX ftPtk;K ns/ gyzvh pkfpnK

dh okyh th :ehBh pDkJ/rh go T[j sK \[d fgSb/

fto[X ikro{e ehsk ik ;e/.

eJh ;kbK s'A r[Zr/ gho dh u"Aeh bk e/, g[ZSK d/D s/

p/Pe g[fb; tb'A eksb, sKsfoe ;ogzu ns/

wzBsk g{ohnK eoB dh nkV j/m M{m s/ gyzv Bkb, G'b/

T[; d/ jwkfJshnK ƒ f}qcsko eo e/, T[BQK fto[X

^Gkb/ b'eK dh b[N Z ^y;[N eo ojh ;h. nfij/ fxBkT[D/

esb dk e/; doi ehsk frnk j? go nfijhnK

eko/ bJh fIbQk g[fb; s/ f;tb gqPk;B th g{oh soQK

tfjPh xNBktK tkgoB d/ pkti{d, ‘oki BjhA ;/tk’

fizw/tko j? feT[Afe T[; B/ u"Aeh bk e/, g[ZSK d/D d/ fJ;

dk okr nbkgD tkbh gzikp ;oeko B/ gyzvh pkfpnK,

r?o^ekƒBh Xzd/ ƒ pzd eotkT[D bJh, sKsfoe ;ogzu

sKsfoeK, i'sPhnK ns/ u"Aeh bk e/ g[ZSK d/D tkb/

fto[ZX ed/ e'Jh ekƒBh ekotkJh BjhA ehsh ns/ T[j

efEs f;nkfDnK dhnK }?o^ekƒBh d[ekBK pzd

b'e th ekch jZd se e;{otko jB fijV/ bVeh ƒ

eotkT[D ns/ nfijh }?o^wB[y Z h xNBk w[V Bk tkgoB

row fuwN/ tid/ t/y e/ swkPphB pD/ yV/ oj/. ;tkb

d/D ;zpzXh e'Jh Bhshrs fpnkB d/D dh th b'V Bk

fJj j? fe i/ ;ogzu jh b'eK ƒ b[ZND^e[ZND ns/ ikB'A

;wMh.fJ; dk ;gPN wsbp fJj j? fe gzikp ;oeko,

wkoB tor/ rzGho ngokX eoB bZr g?Dr/ sK fco

b'eK dhnK p[fBnkdh ;wZf;nktK dk jZb eoB dh

gzikp ;oeko s'A fJe ;fGne ns/ ftef;s ;wkfie

ngDh B?fse s/ ;zftXkBe fIzwt / koh s'A GZi ojh j? ns/

YKu/ dh fezBh e[ nk; oZyh ik ;edh j?<

b'eK ƒ fJe ;kfIP sfjs gyzvh pkfpnK, b'N{ s/ eksb

pVh j?okBh j[d z h j? fe ftfrnkB s/ seBkb'ih

sKsfoeK ns/ ;kXK, i'sPhnK d/ ofjw'^eow T[s/

d/ fJ; :[r ftZu th nfij/ }?o^wB[Zyh tosko/, d/P d/

SZfvnk ik fojk j?. t?;/ th nfij/ gyzvh s/ |o/ph

e[ZM ;{fpnK d/ fgSV/ fJbkfenK ftZu ne;o tkgod/

pkfpnK ns/ v/fonK ƒ jkew iwksK ns/ f;nk;sdkBk

ofjzd/ jB fiE/ xZN ;wM iK noX u/sB fdwk}

dh f;nk;h ;ogq;sh jk;b j[d z h j? sK jh fJBQK gyzvhnK

tkbhnK n"osK ƒ ‘v?D’ ;wM e/ iK T[BQK ftu'A efEs

fto[X ;oeko tb'A e'Jh ekotkJh BjhA ehsh ik ojh.

G{s^gq/s s/ p[ohnK nkswktK eZYD d/ pjkB/, T[BQK ƒ

;kƒ fJj ;wMD dh b'V j? fe b'eK ftZu

eJh soQK d/ s;hj/ d/ e/ ikB'A wko fdsk iKdk j?. go

nzX^ftPtk;, tfjw^Gow, ;wkie p[okJhnK c?bD,

gzikp tor/ gVQ/^fby/ s/ ikro{e ;{p/ ftu nfijh

c?bkT[D ns/ gyzvh pkfpnK, i'sPhnK ns/ v/fonK d/

tfjPh xNBk tkgo ikt/ sK fJj gzikp ;oeko ns/

MK;/ ftu c;D fgS/ eJh soQK d/ nkofEe, ;wkfie,

;wki d/ wZE/ ’s/ tZvk ebze j?. fJ; s'A gfjbK th,

;ohoe, wkBf;e gotkfoe ns/ f;nk;h ekoB fIzw/

gzikp ftZu, nfijhnK eJh xNBktK tkgo u[ehnK

tko jB.

jB go ;oeko B/ fJBQK ƒ rzGhosk Bkb Bk b? e/ x'o

don;b, fgSb/ d' djkfenK s'A, e/Ado s/

}?o^fizw/tkoh dk ;p{s fdZsk j?. nfijhnK xNBktK

oki ;oekoK tb'A, e"wKsoh ftZsh ;z;EktK d/ dpkn

ƒ o'eD bJh, gzikp ;oeko B/ ni/ se nzX^ftPtk;

j/m ftPtheoB, T[dkoheoB ns/ fBiheoB dhnK

fto'Xh ekƒB pDkT[D dh g?otkJh jh BjhA ehsh. fJ;/

nfijhnK b'e^wko{ nkofEe BhshnK bkr{ ehshnK

soQK nkgDh iBsk ƒ ftfrnkBe ;'u d/ XkoBh pDkT[D

ik ojhnK jB fi; ekoB d/P dh nkpkdh d/ fJe tZv/

tb th ;oeko ƒ ed/ e'Jh gfjb edwh Bjha ehsh

}ohp tor ƒ }ohph, wfjzrkJh, p/oI [ rkoh, nBgVQsk,

BweI id`q isMG p`iqRkw

34

jnvrI 2013


pkb wId{oh, foPtsy'oh ns/ fGqPNkuko torhnK

jofizdogkb f;zx, bypho f;zx pbkbk j?. fJj wB w/fonk s{z ;dk ;u[ ;wkb/, J/j[ e[Nzp s{z fi d/ydk ub/ BkjhA s/o/ Bkb/(;qh r[o{ nwodk; ih) d/y rbh ftZu epkVh epkV yohdD bJh j'ek d/ fojk. t/u d/ nkgD/ wB nzdo d/ ;ko/ epkV. y'jb fdb d/ fetkV. pD nBzsh nkBzdh. t/y nfs rowh ftZu, ;[Ze/ o[Zy dh SK j/mK p?mk T[j g[okD/ skfbnK ù e[zihnK bk fojk. s{z jh y'jb d/ nkgD/ ezrkb/ skb/. Go nzpohA T[vkB. t/y o/jVh fyZuh ik fojk p[ZYk pkpk. fezBk Gko, u' fojk w[VQek. T[;dh ghV ù wfj;{; eo. s/oh ghV joB j' ikt/rh. gsh frnk gqd/;, o/s EbK ftZu johnK uokdK fgZS/. ;Zi ftnkjh dh bzwh T[vhe fÒ JZe tko w/b t/ oZpk fes/ ftSV/ jh Bk wo ikJhJ/.Ó sg/ c[ZNgkE T[Zs/ p?mh gqd/;D o?ri t/u ojh. T[;d/ nZX Bzr/ sB T[Zs/ wB dh jwdodh dk c?jk oZy. t/y, d'jK jZEK s'A jhDh . g?oK dhnK T[ArbK dk fJwfsjkBh gouk jZb eo ojh fJ; e[Vh dhnK nZyK ftZu o"ôB GftZy dh nk; irk. fgZm fgZS/ p;sk bNekJh ;e{b ik ojh fgnkoh pZuh. T[;d/ pBktNh bkb fopB d/ c[ZbK ftZu n;bh wfje Go. fe;/ j;gskb dh y[ZbQh tkov ftZu ik. d/y woh÷K dk eo[D fdqô. nkgD/ nzdo dod irk. j";bk oZy. s[o. nto i'fs s/oh gfBjkoh. fJ; Xosh wfj s/oh (;qh r[o{ noiB d/t ih) ;odkoh.

rzGho ;wZf;nktK dk ;kjwDk eoBk g? fojk j?. }ohp gfotkoK e'b Bk sK e'Jh o[Irko d/ ;kXB jB ns/ Bk jh T[BQK e'b e'Jh iZdh^g[Psh ikfJdkd j?. nkoEe szrh j'D eoe/ T[j, Bk sK fwnkoh ftfdne ndkfonK ftZu f;fynk jk;b eo ;ed/ jB ns/ Bk jh phwkoh dh jkbs ftZu tXhnk j;gskbK ftZu fJbki jh eotk ;ed/ jB. Bshi/ ti'A T[j, brksko ;ohoe s/ wkBf;e phwkohnK ftu'A nkgDhnK ;wZf;nktK d/ efEs jZb Z bJh, gyzvh sKsfoeK, pkfpnK ns/ i'sPhnK d/ uz[rb ftu c; e/ ngDh nkofEe, ;ohoe ns/ wkBf;e b[ZN^y;[ZN eotkT[ad/ jB. ftfrnkBe ;ukJh fJj j? fe ny"sh G{s^gq/ s, p[ohnK nkswktK, ;tor^Boe, d?th Pesh nkfd dh e'Jh j'Ad BjhA j? ns/ fJj f;o| fJe e'oh ebgBk j? go ;dhnK g[okD/ rzqEK ns/ nkb/^d[nkb/ o'IkBK j[zd/ }?o^ftfrnkBe gquko ekoB fJj nkw b'eK d/ noX u/sB wBK ftZu xo eo rJ/ jB. don;b, fe;/ th ny"sh ekb/ fJbw s/ ikd{ N{D/ Bkb fe;/ dk e'Jh |kfJdk iK B[e;kB BjhA ehsk ik ;edk. G{sK^gq/sK d/ fuzpVB ns/ wkBf;e e;oK d/ fInkdkso e/;, ne;o }ohp s/ gSV/ y/soK d/ b'eK Bkb jh ;pzXs j[zd/ jB feT[Afe fJj b'e ;koh T[wo jo soQK dhnK ;wZf;nktK Bkb i{Md/ ofjzd/ jB. w'pkJhbL 97792^30173 pMnw 32 dw bwkI nkgD/ wB nzdo c[Zb fyVB d/. o[e/ j'J/ ;kj pkjo

eZY. mzYh jtk nzdo nkT[D d/. y[ZbQ/ rrB tZb t/y. wB nzdo fJZe nzpo t;k. gjkVh dh pochbh u'Nh fust. nk;wkB ftZu T[Zvd/ gzShnK dh vko tZb t/y. f;oc nkgD/ pko/ jh Bk ;'u. eh j'fJnk T[j ub/ rJ/ ;w[zdo'A gko. s/o/ gk; eoB?b f;zx Xkbhtkb,

BweI id`q isMG p`iqRkw

eftsk GtB,wkShtkVk o'v, ;wokbk-141114 w'pkL 94638-08697

35

jnvrI 2013


bhu rMg dyiK BulwieAw ow/P f;zx iwP/dg[o wkfJnk th fenk uhI pDkJh j? gqG{ B/ fJ;ƒ

uwe pVh j?, Bk;wMh eoe/ fJ; uwe ƒ t/y wB

gqG{ dh goSkthA th fejk frnk j?. do\s dh goSkJhA s/ do\s, d't/A fd;d/ jB s/ iht goSkJhA ƒ SZv do\s Bkb fgnko gKdk j?, go gqG{ fd;d/ Bjha, e/tb

fyfunk iKdk j? (iht ;wMdk j? uhIK *u'A, b'eK e'b'A ;[y fwb/rk, go fJj uwe (fJj ;[y) E'VhQ d/o dh j[d z h j? s/ fJ; *u'A tZv^ / tZv/ d[y fBebd/ jB. pKdo S'fbnK

goSkJh (wkfJnk^fd;D tkbhnK uhiK d/ o{g ftZu) fd;dh j?. i' fd;dk BjhA T[;ƒ wB wzBD ƒ fsnko BjhA s/ i' fd;dk j? T[;ƒ ;Zu ;wMD d/ G[b/y/ eoe/,

dh bkbu (wkfJnk ;[y) ftu n?;k cf;nk fe ;koh fIzdrh xo^xo BuDk fgnkL jkEh ekw tk;Bk d/ nbg (wkfJnk) ;[y d/ G[b/y/ n?;k cf;nk fe wjkts

iht wkfJnk (pzfdnK Bkb, uhIK Bkb, EK Bkb) i[V e/ X'yk yk iKdk j? feT[Afe gqG{ ƒ Sv ;G e[M BkPtzd j? (fdqPNhwkB j? ;op fBpk;hHHH**,1204L** i' dh;? ;'

dh r[bkwh eoBh gJh ;koh T[wo, fJ;/ soQK fJB;kB th c; iKdk j? gfotko d/ w'j ikb ftu^‘‘d/fy e[Nzp[ b'fG w'fjU gqkDh wkfJnk eT[A bgNkBk] nfs ofuU[

;rb fpBk;? fiT[ pKdo eh Skjh**,1231) ofjD tkbk BjhA, ;kE BjhA ub/rk, Go';w / d z BjhA. gqG{ dh goSkJh j'D eoe/ wkfJnk pVh gktoc[b ikgdh j?, uwehbh

efo bhB' ng[Bk UfB S'fv ;okgo ikBk..** (671) GZ[b ikDk j? fe ;kfonK B/ ub/ ikDk j?, fJBQK *u'A e'Jh w/ok ;kE BjhA d/ ;edk. Bkw dh nDj'Ad ekoB iht

fd;dh j?, fJ;d/ pV/ o{g^ozr jB, ;[ fBZeh fijh n;ktXkBh ekoB, i/ fJe tko iht fJ; d/ ikb ftu c; frnk sK fBebDk w[Pfeb j' iKdk j?, eJh iBwK

G[b/fynK d/ ikb ftu c; e/ mZfrnk iKdk j? s/ jho/ i?;k iBw eT[vhnK bJh o[b iKdk j?. wkfJnk ikb ftu c;D ekoB iBw^woD dk r/V th ubdk ofjzdk

dk r/V g? iKdk j?. d{ih rZb, pr?o r[o{ (gqG{) dh wdd d/ e'Jh th fJ; wkfJnk ikb *u'A fBeb BjhA gKdk, fi; ftu gkfJnk th gqG{ B/ jh j?.

j?. Bkw B/ ;'Mh pyPDh ;h, ;jkok pDBk ;h, ;kEh pBDk ;h, guide eoBk ;h, skes d/Dh ;h, go wkfJnk dh uwe B/ n?;k G[b/yk gkfJnk fe iht B/ Bkw dh EK

;[ wkfJnk dh y/v ƒ ;wMDk nfs b'AVhdk j?, r[opkDh nzdo eJh PpdK okjhA fJ; y/v ƒ ;wMkfJnk frnk j?. r[o{ BkBe d/t ih B/ ngD/ Ppd (;{jh wjbk

d[BhnK dk bV cV fbnk s/ ;kok ihtB e{V Bkb Go frnk. ;funko pDB dk w"ek fwfbnk ;h, go wkfJnk ftu c; e/ j'o^j'o e[fVnko pD frnk. fJ; wkfJnk

1,751) ‘‘euk ozr[ e;[zG ek E'VfVnk fdB uko ihU[** ftu th fJ; y/v ƒ ft;sko Bkb df;nk j? s/ fJ; s'A puD dk T[gkn thA nkT[ ;fsr[oK dh feogk ;edk

d/ ozr ƒ p/ozr eoB dk sohek< r[o{ nkyd/ jB, i/ iht ;Zu Bkb ofsnk ikJ/ (Bkw d/ ozr ftu ozfrnk ikJ/, r[o{ ƒ wB t/u e/, r[o{ dh ;zrs eo^eo e/) sK

Ppd nzdob/ B[efsnK ƒ ;wMD dh e'fPP eod/ jK. (1)‘‘euk ozr e;[zG ek**L^ r[o{ ;kfjp nkyd/ jB, wkfJnk dh fcsos e;[zG/ c[b torh j?^d/yD ftu

ihtB ;cb j' ;edk j? s/ iBw^woD dkuZeo w[e ;edk j?. (2)‘‘fpB[ GkrK XB[ Bkfj ihT[**L^ d{ih rb,

BweI id`q isMG p`iqRkw

36

jnvrI 2013


wkfJnk d/ G[b/y/ nzdo iht d[fBnkth XB *u'A ;[y Gkbdk j?, XB fwb th ikJ/ sK th ;[y BjhA fwbdk. go fJ; XB ƒ iwQK eoB d/ uZeo ftu pV/ gkgV p/bD/ g?Ad/

T[;ƒ ngDk w{b (fe w?A sK gqG{ dh nzP jK s/ gqG{ ƒ fwbBk jh w/oh fidzrh dk we;d j?) BjhA gSkfDnk, ;' ihtB ftnoE ubk frnk. wkfJnk d/ (4)‘‘fBs fBs wzr/ ;[y ihU**L^ G[b/y/ ftu iht ƒ gqG{ dk f;;Nw BjhA ;wM nkT[Adk

jB, gkg ewKdk j?, ntr[DK Bkb Go iKdk j?, fJj XB fco th u'NK wko iKdk j?, fJ; *u'A d[y T[gidk j?. fJ; XB ƒ r[o{ ;kfjp eZuk XB nkyd/ jB, fJ; d/

s/ T[j [ jo t/b/ y[PhnK s/ ;[y (gdkoEe) jh b'Vdk j?. f;;Nw dh ;wM nkJ/ sK gsk br/ fe ngD/ ehs/

w[ekpb/, Bkw XB (r[DK dk XB) ƒ ;Zuk XB nkfynk j? fJj XB pkjo'A (Gkt/A e'Jh ;koh d[BhnK dk uZeo bk bt/) BjhA fwbdk. iht d/ Gkr uzr/ j'D, r[o{ Bkb w/b

eowK nB[;ko ihtB nzdo ;[y^d[y d'B'A nkT[Ad/ jB s/ d[jK t/b/ wB ƒ gqG{ Bkb i'V e/ oyDk j?. d[y t/b/ P[eokBk s/ ;[y t/b/ ;po eoBk j?. r[o{ ;kfjpnkyd/ ‘‘fBs T[fm rktj[ gqG eh jB, iht dk ezw j?, ‘‘

j' ikJ/ (r[o Ppd Bkb ;[os i[V ikJ/), wB r[o{ nr/ wo ikJ/(noEks, jo rZb, jo ezw r[o{ d/ nky/ br e/ j't/) sK r[o{ feqgk ;dek Bkw dh dks gqkgs j[zdh j?,

pkDh**(1340)L ‘‘fBs fBs d:[ ;wkbhn?] w{b B wBj[ ft;kohn?]** (132)L ‘‘fBs fBs ikroD[ eoj[

toBk wkfJnk ntr[DK d/ o{g ftu iht ƒ pzXBk ftu pzB b?Adh j?. fJ; soQK iht mfrnk iKdk j? T[;ƒ e'Jh fNekDk BjhA fwbdk, ‘‘;kes w[V wkfJnk e/ pfXe

;dk ;dk nkBzd ifg irdh w'ok]** (1201) go wkfJnk d/ G[by / / ftu fBs^fBs ;[y;kro ƒ u/s/ eoB dh EK fXnkB fBs^fBs d[fBnkth ;[y Z K tb ubk frnk.

ftu wkfJnk fcofj fcozd/]** (800) r[o{ PoB dh oytkbh jh T[;ƒ puk ;edh j? s/ fJj oytkbh b?D (PoDkrs j'D) dk sohek j? wB ƒ r[o Ppd Bkb

;' gqG{ ƒ G[bkD eoe/ (f;;Nw nB[;koh Bk j'D eoe/) ;[Zy bJh ehs/ T[dw ftu'A jh fBs^fBs d[y T[gI frnk. w[zvk wzfrnk, eg{s fBeb frnk, XB

i'VBk, ozrDk, Ppd Bkb fJefwe j' ikDk. ihU**L^ wkfJnk d/ G[b/y/ ftu (3)‘‘d{ ‘‘d{i? ftnkg? u'o ihU**L iht ngDh fizdrh ƒ uhIK (j'o^j'o uhiK) Bkb ;tko

wzfrnk, u'NK g? rJhnK, foPs/dkohnK fBGkJhnK, X'yk j' frnk, b'ebki ftu b'egukok ehsk. e[S th jE gZb/ Bk gfJnk, fJIs Bk puh b'eK ƒ y[P eoe/

e/ j'o^jo ;[yh j'Dk b'udk j?.go gqG{ ƒ G[bk e/ uhIK fJesq eo e/, Gkt/A pkjo'A fuZN/ eZgV/ (tXhnk^tXhnk ;{N) gKdk j?, tZvk pDk iKdk j?, go wB w?b Bkb Go

. r[o{ ;kfjp nkyd/ jB, ;[y^d[y fi; gqG{ d/ f;;Nw *u'A nkT[Ad/ j? T[;ƒ fjod/ ftu t;kT[D Bkb e'Jh G[y BjhA pudh (;[ e'Jh d[y BjhA brdk). 5 ‘‘pkeh tkbk sbphn? * *L

iKdk j?. wB nzdo dfJnk dh EK em'osk Go iKdh j?, wB *u'A Bkw Bjha T[gidk. gqG{ ƒ G[bk e/ (d{i/ GkT[ ftu) ehs/ eowK ƒ gqG{ dh efujoh ftu u'oK d/ ezwK

wkfJnkXkoh nzB/^p'b/ iht ƒ ;wMKfdnk r[o{ ;kfjp nkyd/ jB, jo iht ƒ ngD/ ehs/ eowK dk fj;kp

tKr d/fynk iKdk j?. ‘‘jo/e Bkw[ fifB wfB B nkokXk] u'o eh fBnkJh iwX[fo pkXk]**(240). ‘‘r'fpzd jw n?;/ ngokXh] fifB gqfG ihT[ fgzv[ Ek dhnK fs; eh

d/Dk g?Adk j? s/ gqG{ ƒ G[bk e/ ehs/ G?V/ eowK dk cb (d[ZyK dk ihtB) G'rDk g?Adk j?, ‘‘BkBe[ nky? o/ wBk ;[Dhn? f;y ;jh] b/yk op[ wzr/;hnk p?mk efY tjh]

GkT[ Grfs BjhA ;kXh]** (970) n?;/ iht dh T[gwk, r[o{ ;kfjp B/ gP{ Bkb, Y'o^rztko Bkb ehsh j? feT[Afe

BweI id`q isMG p`iqRkw

sbpk gU;fB nkehnk pkeh fiBk ojh] nirbhb[ 37

jnvrI 2013


gVdk d{o BjhA eo ;edk, ‘‘r[o fpB x'o nzXko[ r[o{ fpB ;wM Bk nkt?** (1399), ‘‘i/ ;T[ uzdk T[rtfj ;{oi uVfj jiko] J/ss ukBD j'fdnK r[o fpB[ x'o

co/;sk j';h nkfJ sJh] nktD[ ikD[ Bk ;[MJh GhVh rbh cjh]** (953) puD dk fJ'e sohek j?, gqG{ Bkb fbt i'VDh (r[owfs nB[;koh j'Dk) ngD/ r[BkjK dk gPukskg j't/ s/ nr/ s'A wkfJnk dk okj SZv

nzXko]** (462). fJ; soQK rcbs dh BhAd ftu ;[sk eJh iBw r[iko fdzdk j?. wkfJnk d/ G[b/y/ ekoB wB nzdo fyu'skD ubdh ofjzdh j?. r[o{ tb iktK :k

r[owfs wkor s/ ubD dk T[dw s/ nodk;,‘‘okfy b/ j[ jw s/ fproh] ;hb[ Xow[ ig[ Grfs B ehsBh jT[ nfGwkB N/Y groh]** (856) 6 ‘‘nB e' ehi? fwsVk**L^ wkfJnk d/ G[b/y/

d[BhnK d/ fgS/ ubK. fezBk e[ r[o{ tb, fezBk e[ d[BhnK tb. fJ; fyu'skD ftu e[S uzrk (r[o{ tb ubDk) s/ e[S wkVk (d[BhnK tb ikDk gqG{ ƒ G[bk e/) j[d z k ofjzdk

ftu iht gqG{ ƒ Sv d[BhnK ftu fwsq pDKdk j?, go fJj ezw BjhA nkT[Ad/ (X'yk j' iKdk j?) feT[Afe fe;/

j?. e[S PKsh e[S nPKsh T[gidh ofjzdh j? wB nzdo. nrbh rZb pVh wjZstg{oB j?, i' r[o{ ;kfjp ;wMKd/ jB, ‘‘id'A se iht r[o^Ppd d/ vo ftu

B/ fJE/ ofjDk BjhA, Bk fe;/ B/ ;kE d/Dk j?. d[BhnK dh d';sh ;[nkoE s/ nXkfos j[[zdh j? s/,‘‘fis[ fdfB T[BQ ek ;[nkT[ j'fJ B nkt? fss[ fdfB B/V? e' B

ofsnk BjhA iKdk, T[j iwK d/ ikb ftu cf;nk oj/rk (‘‘fpB Ppd/ G? ofsnk ;G i'jh iwekfb ihT[]**,751), ;[ r[o{ d/ j[ewK dk vo nfs b'AVhdk j?

Y[ek;k]** (860) go pj[ozrh wkfJnk d/ G[b/y/ ftu iht r[o{ dh f;fynk ƒ G[b iKdk j? s/ nkgDh neb s/ finkdk Go';k eo e/ ikb ftu c; iKdk j?. r[o{

i/ wkfJnk^ikb *u fBeb e/ gqG{ fwbB dk okj y'bdk j?. wkfJnk d/ (8)‘‘;' feT[ wBj[ ft;kohn?**L^

B/ fejk ;h,‘‘BkBe eufVnK f;T[ s'fV Y{fY ;iD ;zs gfenk] UfJ ihtzd/ ftS[Vfj T[fJ w[fJnk B ikjh S'fV]** (1102) t?;/ th, iht dk fBih nB[Gt th fJj'

G[b/y/ ekoD iht nzdo gqG{ s/ Go';k BjhA izwdk. ;[ r[o{ ;kfjp ;wMKd/ jB, j/ wBk` fi; gqG{ B/ fJj fPqPNh ouh j? T[j ;G ƒ nk;ok fdzdk j?,‘‘fwjotkB[

j[zdk j?,‘‘fwsq xB/o/ efo Eeh w/ok d[y[ ekN? e'fJ]** (37). i/ r[o{ d/ nky? br gqG{ Bkb d';sh eo/ sK d{ik gZy th nB[Gt eo e/ t/y ;edk j?,‘‘fwfb gqhsw d[y[

;kfjp fwjotkB[HHHH ihn ;rb eT[ d/fJ dkB] s{ ekj/ v'bfj gqkDhnk s[X[ oky/rk f;oiDjkoHHH fifB T[gkJh w/dBh ;'Jh eodk ;ko]** (724) p; Go';k

efJnk Ppfd efNk Ppfd fwbkDk j'fJ]** (37) r[o{ dh f;fynk wzB, i/ gQG{ feogk dk gkso pD ikJ/ sK gqG{ (feogk eoe/) T[;ƒ wkfJnk *u' S[vk e/ ngB/

oZy T[; s/ ns/ T[; d/ okj s/ ubdk ik r[o{ dk ;jkok b? e/, T[; B/ s/o/ bJh ;G e[S eo d/Dk j? s/ eo fojk j?. t?;/ th i' gqG{ ;dk ;dk d/Dk jh ikDdk j? (T[;

Bkb fwbk b?Ad/ jB. (7)‘‘r[o fpB[ frnkB B Gkfb ihU{**L^ wkfJnk iht dhnK nZyK nr/ jT[w? dk gVdk (nfrnkBsk) gk

tork dksk e'Jh j'o j' BjhA ;edk) T[;ƒ ;dk :kd eoBk, T[;dk ;dk XzBtkd eoBk coI pDdk j?, T[;ƒ e'Jh fet/A G[bk ;edk j?. gqG{ sK T[BQK ƒ th nk;ok d/

d/Adh j? fi; ekoD T[;ƒ e[S th ;[Mdk^p[Mdk BjhA s/ T[j m'eoK yKdk fcodk j?, ihtB ftnoE ubk iKdk j?, ‘‘pkto/ s/ frnkB phuko[ B gkfJnk fpoEk iBw[

Ad/ jB fi;ƒ e'Jh ;jkok d/D ƒ fsnko BjhA j[d z kL T[j sK fBwkfDnK d/ wkD, fBskfDnK d/ skD, fBUfNnK d/ ..........bwkI pMMnw 40 qy

rtkfJnk]** (793) r[o{ pr?o e'Jh th fJj jT[w? dk

BweI id`q isMG p`iqRkw

38

jnvrI 2013


c'e/ eoweKv s/ tfjwK^GowK Bkb ;pzXs

h`f bIqIAW.... kuJ ` j`g bIqIAW... fgqza B;hp f;zx ;/te bZr/.c/o T[BQK B/ ;'funk fe pZu/ fwjBsh jB fJBQK ƒ fe;/ y/v ftu gkfJnk ikt/. o'bo ;e/fNzr u[D e/ fsnkoh P[o{ eo fdZsh. Pkw ƒ ;?eNo 10 d/ foze ftu s/ ;t/o/ ykbh ;VeK s/ ;e/fNzr eoB bZr gJ/. ;t/o/ fszB ti/ gfjbK ;e{No s/ c/o eko s/ gfjbK T[BQK d/ xo w?A s/ w/ok p/Nk iKd/ ;h s/ nZr'A ;e/fNzr eoB tkbh EK s/ iKd/ ;h. ;kv/ xo s/ T[BQK d/ xo d/ o;s/ ftu fJe u"okjk nkT[Adk ;h. jcs/ ftu xN'^xZN d' tkoh T[; u"okj/ ftu N{Dk efonk j[zdk ;h. w?A ikD e/ T[; N{D/ d/ T[go'A ;e{No bzxk e/ b? iKdk ;h. p/N/ B/ gfjbK^gfjbK N'eD dh e'fPP ehsh. w?A T[;ƒ dZf;nk fe w/ok fJ; soQK eoBk s/o/ wB ftu fJj xo eoB dh fJZSk j? fe ni/j/ N{D/ ^NkwD ;G gkyzv jB, M{m dk g[bzdk jB. fJBK Bkb e[ZM BjhA j[zdk. fJe fdB w?A fJ; xNBk pko/ T[; nfXnkgek ƒ dZf;nk. T[j sK nkg ;kfJz; d/ ftP/ Bkb ;zpzXs ;h s/ w/oh rZb dh T[; B/ go'Vsk ehsh. nkgDh th ni/jh fJe xNBk dZ;h fe T[;d/ fgsk ih ni/j/ eow^ekvK d/ fybkc jB. fJE'A se fe T[j sK ni/j/ N{D/ s/ oZyhnK wku;K dhnK vZphnK xo b? nkT[Ad/ jB s/ bZv{ nkfd yK th b?Ad/ jB. f;oc fJj f;ZX eoB tk;s/ fe fJj ;G c'e/ eow^eKv jB.w?ƒ fdb'A pj[s y[Ph ;h fe ub' xZN'^xZN fJe gfotko sK nfijk fwfbnk i' r[opkDh d/ nB[;ko ;u/ fdb'A ubdk j?. T[; B/ w?ƒ j'o th dZf;nk fe T[BQK dk ;kok gfotko f;oc s/ f;oc r[opkDh ƒ wzBdk j? s/ T[;h nB[;ko jh ihtB fBotkj eodk j?.HHHHHHHHHHHHHHH

d[BhnK 21thA ;dh ftu'A dh bzx ojh j?.;kfJz; B/ pj[s soZeh eo bJh j?. b'e gVQ fby/ rJ/ jB go gsk BjhA feT[A ni/ th b'e nzX^ftPtkPK, c'e/ eow^ekvK, N{D/^NkwDk, wVh^w;kDK, i'sPhnK, sKsfoeK s/ tfjwK^Gowk d/ uZeoK *u'A pkjo BjhA nk ;e/. uzvhrVQ Pfjo ƒ tZX gfVQnk fbfynk s/ y{p;{os Pfjo wzfBnk frnk j?. t/yD ftZu nkfJnk j? fe fJE/ th b'e T[go'es do;kJ/ rJ/ uZeoK ftZu c;/ j'J/ jB. ni/jh jh fJe jZv phsh ;KMh eo fojk jK. 1996 dh rb j? fe w?A uzvhrVQ d/ B/V/ jh w[Zy nfXnkge d/ s"o s/ ezw eo fojk ;h. fJe ghH;hHn?;H dh gsBh th w/ o/ Bkb fw;No?; ;h. d'BA' gsh^gsBh pj[s jh fwjBsh s/ f;oVh ;B. ngD/ ftfdnkoEh ihtB s'A b? e/ gVQkJh ftu wZbK wkod/ oj/ ;B. yk; eoe/ gsh d/t. w?A th fwjBsh nfXnkek dh pj[s edo eodk ;h. rb eh T[; nfXnkgek d/ gsh Bkb fJe d' whfNzrK j'JhnK. w?A T[BKQ d/ ;bhe/, wkDwZs/ fgS'eV ns/ w"id { k ekor[ikoh s'A p/jZd gqGkfts j'fJnk. T[; ghH;hHn?;H nc;o dh gkoy{ nZy B/ w/o/ f;oVh ;[Gkn dh goy eo bJh. pZfunK d/ ;opgZyh ftek; ;pzXh w/ohnK ekotkJhnK B/ T[BQK dh T[;ko{ s/ fwjBsh ;'u ƒ j'o wIp{s eo fdZsk.fJe fdB w?A ukj s/ p[bkfJnk s/ efjD bZr/, ;/te ;kfjp feT[A Bk nkgK nkgD/ pZfunK ƒ GzrVk nkfd n?eNhftNh ftu gkfJnk ikt/.** w?A th jK eo fdZsh. Y'bh bG e/ fsnkoh eotkJh s/ ibdh uzvhrVQ ftu j[zd/ w[ekpfbnK ftu gfjbh g[IhPB b?D

BweI id`q isMG p`iqRkw

39

jnvrI 2013


pMMnw 38 dw bwkI

n?;Hn?;HghH j? s/ fe;/ c?eNoh dk iBob w?B/io j? T[j y[ZbQ/ w?dkB ftu ehVhnK d/ G"D s/ dkD/ ;[ZN fojk j?. T[; B/ w?ƒ t/fynk s/ e[M ;w/A pknd T[j th xo nk frnk. w?A g[fSnK, ‘‘nkU ih feE'A nkJ/ j'<** T[BkQ dk T[so ;h, ‘‘pkIko frnk ;h.** ;' w/oh fJ; jZv^phsh d/ fbyD dk Gkt fJj j? fe gVQ/^fby/ b'e th ;dhnK g[okDhnK fpgotkdh o;wK *u ni/ th ieV/ gJ/ jB fJBQK s'A fBiks gkT[D bJh ;kƒ e/tb s/ e/tb ;qh r[o{ rzqE ;kfjp ih s'A ;/X b?Dh gt/rh.

UN, p/;jkfonk d/ ;jko/, fBrZfsnK dh rfs, fBgfsnK dh gfs jB, T[; pr?o sK fe;/ dk r[Ikok BjhA** fJ; soQK r[o{ j[ewK s/ ub e/ i' wB gqG{^ozr ftu ozfrnk iKdk j? T[; s/ pjozrh wkfJnk dk ozr BjhA uVQdk (‘‘ozr/ ek fenk ozrhn? i' os/ ozr[ bkfJ ihT{**, 751) T[j wkfJnk d[nkok gkJ/ G[b/fynK d/ ikb ftu BjhA c;dk. fco sK n?;k ozr ukVB tkb/ gqG{ dh fBozso ;/tk eoBh jh pDdh j? s/ gqG{ (i' fBokeko s/ fJzdqhnK dh gj[zu s'A go/ j?) dh ;/tk eoB dk sohek j?. T[;ƒ (noEks T[;d/ j[ewK ƒ) ngB/ u/s/ ftu t;kJ/ oZyDk (r[o T[gd/P s/ nwb eo^eo e/) i?;k fe r[opkDh nkydh j?L

rcnwvW Byjx vyly iDAwn r`iKAw jwvy vyKx iv`c AwieAw jo rcnwvW ByjIAW jWdIAW hn, auhnW iv`c lgW, mwqrW smyq keI SbdW dIAW vI glqIAW huMdIAW hn[ so bynqI hY ik rcnw Byjx qoN pihlW cMgI qrHW glqIAW TIk kIqIAW jwx, Kws krky gurbwxI dy SbdW dw Kws iKAwl r`iKAw jwvy[ gurbwxI dy Sbd nwl ‘AMg’ jrUr iliKAw jwvy[ eI-myl rwhIN rcnw Byjx smyN Anmol ilpI jW AsIs PoNt dI vrqoN kIqI jwvy qy prUP rIifMg krky hI ByjI jwvy[ mhIny nwl sbMDq rcnwvW 15 qrIk q`k pu`j jwxIAW cwhIdIAW hn[

‘‘w/o/ wB J/e; f;U[ fufs bkfJ] J/e; fpB[ ;G XzX[ j? ;G fwfEnk w'j[ wkfJ]** (44) ‘‘jfo u/fs wB w/o/ s{ r[o{ ek Ppd[ ewkfJ] j[ew wzBfj sk jfo fwb? sk ftuj[ jT[w? ikfJ]** (560)

w' p kfJbL 096318^21636 ;ck 18 dk pkeh

ni/j/ c'e/ eow eKvk dh gotkj BK eod/ j'J/ ;kv/ d'BA' pZfunK B/ ;ys fwjBs ehsh s/ d'BA' nzso^okPNoh fyvkoh pD/. B?PBb u?ghnB pD/. T[BQK d/ p/N/ B/ J/PhnK ftu'A d{ik, shik ;EkB gqkgs ehsk s/ w/ok p/ Nk Gkosh Nhw dk egskB th fojk. fJj fbyD s'A w/ ok Gkt j? fe ;[Zuh feos s/ ;ys fwjBs ;G s'A T[Zsw j?. 10 ;kb fJj f;bf;bk ubdk fojk. 6^7 ;kb pknd w?A Pkw t/b/ T[BQK d/ xo tb ik fojk ;h s/ eh t/fynk fe w/ok fwZso ghH;hHn?;H dk Gok i' fe

BweI id`q isMG p`iqRkw

Bkjo f;z x Bkjo

f;yh d/ Gr"V/

f;yh d/ Gr"V/ d/j XkohnK d/ w'jo/ fJj pzd/ ;ko/ ;dkuko s'A fro/ ‘Bkjo* t/y jkEh ns/ P/o fpBQK g{S s'A fco/ ;dkukoh b'e oki, j? ;G dk fJbkI j? ;wki dh p[fBnkd fJe gjhnk b'j/ dk, d{ik bZeV dk fJe ukb fet/A cV/. 98882^15699 40

jnvrI 2013


srv sWJw iqEhwr lohVI oDihs f;zx gqhs b'jVh dk fsUjko fJfsjk;e, fwfEjk;e,

pjkdo ns/ rohpK^wIb{wK d/ fjs?Ph d[bk GZNh Bkb

;op ;KMk ns/ w";wh fsUjko j?. fJj g'j^wkx dh

th i'fVnk iKdk j?. i' b[e^S[g e/ fdB eNdk ;h.

dofwnkBh oks ƒ wBkfJnk iKdk j?. Gkt/A nZi fJ;

feT[Afe ;oekoh GkPk ftu T[j ysoBke vke{ ;h.

dk gfjbK tkbk ti{d BjhA fojk, go fco th fJ; dh

T[j nfjbekoK, nwhoK ƒ b[N Z dk^e[Ndk ;h, i' rohpK

;koEesk ƒ ni/ th M[mbkfJnk BjhA ik ;edk. T[AM

dk BghVB eoB tkb/ ;B . go fJ; soQK ehsh b[ZN

f;Zy r[o{ ;kfjpkB dhnK i' ;jh ;'uK iK w{b fbysK

ƒ rohpK^b'VtzdK ftu tzv fdzdk ;h. fJe tko eh

;B, T[BQK ftZu ;w/A^;w/A j'Jh S/V^SkV B/ :EkoE dk

j'fJnk fe nepo d/ oki ftu fJe gq'fjs dhnK d'

w[jKdok ftrkfVnk j?. w{osh g{ik, G{sK^gq/sK,

nfs ;[d z o bVehnK ;[d z oh ns/ wzd [ oh w[rb nfjbeko

eow^ekvK dk T[BQK ;ysh Bkb fto'X ehsk ;h. go

dh BIo uVQ rJhnK. T[; B/ gzvs s'A wzr eo fdZsh

j[D pj[s e[ZM T[; ;w/A Bkb'A pdb frnk j?. ukbpkI

go gzvs B/ fejk fe fJj sK wzrhnK j'JhnK jB.

b'e fJj t/fynk eod/ jB, fe b'eK dk o[MkB fe;

nfjbeko B/ bVe/ tkfbnK ƒ vok e/ fJj foPs/

gk;/ tZb finkdk j?, T[j b'e nkgDh ewkJh d/ i[rkV

s[Vtk fdZs/. gzvs id d[Zb/ GZNh e'b ik |fonkdh

bJh T[ZE/ jh szp{ bk pfjzd/ jB. b'jVh dk fsUjko th

j'fJnk, sK T[; B/ bVe/ tkfbnK d/ xo ik e/ T[BQK ƒ

fJ; wko s'A pu BjhA ;fenk j?.

wBkn fbnk ns/ pkjo tko izrb ftu fbIke/

wkxh fJPBkB th fJ; o[Zs ns/ fJ; w"e/ Bkb

eZy^ekBK Bkb nZr pkb e/ T[; d[nkb/ T[BQK d/ ftnkj

;pzXs BjhA j?, fit/A ;qh r[o{ BkBe d/t ih dk iBw

o;wK Bkb eo fdZs/. d[Zb/ e'b T[; ;w/A T[BQK ƒ d/D

ngqb ? dk j?, fJt/A jh wkxh d/ fdB dk th |oe j?. id'A

bJh f;o| PZeo ;h. fi; Bkb T[;B/ w{zj fwZmk eotk

fJj fdB wBkfJnk ikDk P[o{ j'fJnk, T[d'A w";wh

e/ PrB g{ok efonk. ;[zdoh^w[zdoh tkbh rb ;pzXh

jkbks ns/ gkDh dh pj[s ;wZf;nk ;h. wro'A fJj

b'jVh tkb/ fdB d[Zb/^GZNh ƒ nZi th :kd ehsk iKdk

fdB jh gZek j' frnk. b'jVh d/ fsUjko dk ;pzX th

j?L?

w{b o{g ftu w";w Bkb j?. Gkt/A fJ; Bkb eJh

‘;[zdoh w[zdoh j', s/ok e"D ftukok j', d[Zbk GZNh tkbk j', d[Zb/ B/ Xh ftnkjh j' ;/o PZeo gkJh j'**, PkfJd J/;/ eoe/ jh nZr pkbD^;/eD ns/ Bt/A ftnkjK tkb/, w[zvk iBw/ tkb/ xo r[V iK PZeo tzvD bZr/ j'D. go j[D nwhoK d/ u'M, foT[VhnK,

dzd^eEktK th i[V rJhnK jB. t?fde Xow nB[;ko fsbOo'Vh&fsb'Vh&b'jVh pfDnk j?. t?fde ekb ftu b'e d/tfsnK dh g{ik ;w/A fsb, r[V ns/ fxU nkfd uhIK dh tos'A Bkb jtB efonk eod/ ;B. b'jVh BkweoD ;pzXh T[g^GkPk b{oQh, d/th b'jBh nkfd ƒ th e[ZM b'e fJ; Bkb i'Vd/ jB. fJ; fsUjko dk ;pzX w[rb ekb ftu j'J/

BweI id`q isMG p`iqRkw

41

jnvrI 2013


w{zrcbhnK s'A th ekch nZr/ ik gj[zu/ jB. fJe ;wK

tkb/ gP{nK bJh 15 fdB pknd mzY xN ikt/rh). gfjb'A gfjb id npkdh pj[s xZN ;h ns/ pkjo izrbh \soBke ihtK bJh b[eD dh th xkN j' ikfJnk eodh ;h, sK T[j npkdh s/ nk jwbk efonk eod/ ;B. fJ; s'A pukn bJh ;KM/ s"o *s/ EK^EK X{DhnK gkJhnK iKdhnK ns/ ;/ehnK iKdhnK ;B. nZr s'A vod/ ns/ o"bk gk e/ fJe X{Dh s'A d{ih sZe ;zdP / d/ vo Bkb T[j iht jwbk BjhA ;B eo ;fenk eod/. b'eK dk fJj o"bk^r"bk jh PkfJd wro'A rhsK ftu pdb frnk. ewkd nkfd d[nkb/ th mzY s'A pukU bJh X{DhnK gkJhnK iKdhnK ;B. \?o, ekoD Gkt/A e'Jh th j't/, ns/ e[M th j't/, fJsjk;e^fwfEjk;e j't/, go b'jVh dk fsUjko ;kv/ ;ZfGnkuko dk nfByVtK nzr j?, fJj jo ;kb ;kƒ fBZxh oks okjhA ns/ w'j Bkb ofjD dk fBZxk ;zd/P tzv e/ bzx iKdk j? ns/ n;hA f|o T[vhe ftZu o[M iKd/ jK.

nfijk ;h id gzikp d/ fgzvK ftu gzikph w[fNnkoK g{ok fPzrko eoe/, f;oK *s/ N'eo/ oZy e/ gkEhnK fJeZmhnK efonk eodhnK ;B. go nZi bVehnK dh frDsh xND ns/ BfPnK dh db^db ftu c;/ w[zfvnK dhnK BIoK s'A pukn bJh nfijk BjhA j' fojk. f;oc S'N^ / S'N/ pZu/ jh rbhnK^w[jfZ bnK ftu'A p'ohnK x;hNd/ fJj efje/ gkEhnK fJeZmhnK eod/ fdykJh fdzd/ jBL ‘‘d/j Bh wkJh gkEh, s/ok g[Zs uV{rk jkEh, uko e[ dkD/ fyZbK d/, n;hA b'jVh b? e/ fjbKr/, n;hA fejV/ t/b/ d/ nkJ/, G[Zy/ ns/ fsjkJ/, ;kƒ s'o ;kvhJ/ wkJ/.** i/ fco th e'Jh xo gkEhnK BjhA gkT[Adk sK pZu/ fJj efje/ nZr/ s[o iKd/ jBL ‘‘ej' w[zfvU j[Zek, fJj xo Bzrk^G[Zyk** nZi b'jVh Pfjoh fIzdrh ftu'A nb'g j[d z h ik ojh j? . go fgz v K ftu pZ f unK tZ b ' A ‘ b' j Vh ftnkj[Dk**,‘e'm/ T[Zs/ eK, r[V d/t/ w[zv/ dh wK**,Jh;o nk, dfbZdo ikj, dfbZdo dh iVQ uZ[b/ gk**,‘fisD/ fimkDh fsb ;[N/;h, T[sB/ fdokDh g[Zs iD/;h**,d/j' ;kƒ b'jVh, E'vh iht/ p?bK dh i'Vh**,‘nk thok s{z ik thok, Gkp' ƒ fbnk thok, oZsk v'bk uhedk Gkp' ƒ T[vhedk**,tor/ bzwhnK j/eK tkb/ rhs ;od oks dh fjZe *s/ fBZx fbnk oj/ j[zd/ jB. fJBQK s'A fJbktK fJj w";wh fsUjko th j?, rzB,/ w{bhnK, y'gk m{mhnK tko e/ ykD/, G{s fgzB/ ykD, rzB/ d/ oj[ tkbh yho ykDh, g'j foZXh wkx ykXh, torhnK rZbK dk th b'jVh Bkb u'bh^dkwB tkbk ;pzX j?. fJ; fdB s'A 15 fdB wro'A pko/ fejk iKdk j? fe ‘gkbk frnk f;zrokbhJ/A, nZX/ iKd/ wkx** (f;zrK

BweI id`q isMG p`iqRkw

w'pkH 98157^07232

;oeko ;wMh frnk

B;hp f;zx

w?A sK d[PwDK ƒ jh nkgDk :ko ;wMh frnk fe;/ d/ wekoh u'ufbnK ƒ jh fgnko ;wMh frnk n"y/ j' e/ th d{fink d/ ezw eoB dh nkds ojh p/e{c fijk pD fJ;ƒ w?A nkgDk teko ;wMh frnk \[droIK ƒ th w?A nkgDk pDkJh oZfynk jw/Pk fIzdrh Go fJ;h ƒ nkuko^ftjko ;wMh frnk eh gsk ;h wsbp eZYe/ w{z{j c/o b?Dr/ ;ko/ iƒB d/ nky/ T[BQK ƒ nkgDh ;oeko ;wMh frnk T[BQK ƒ sK d';sh d/ wknB/ sZe BjhA nkT[Ad/ fiBQK ƒ w?A nZi sZe nkgDk fdbdko ;wMh frnk ‘B;hp* eh gsk ;h nkgD/ jh drak d/ ikDr/ nkyo fizBQK d/ jo fJe p'b ƒ wA? fJeoko ;wMh frnk. 94652^16530 42

jnvrI 2013


sihXorIAW dy p`qr f;Zy gzE dh ;/tk eodk oj/. pj[s jh XzBtkd ;fjs. wk;No ;[yd/t f;zx ‘ikue*

nkdoDh: tho ihU, r[o[ csfj. fJe ;ukJh fJj ;u j? fe w?A fJ; wjkB f;Zy ‘‘GkJh fdZs f;zx* pko/ gfjb/ BjhA ;[fDnk T[j ;uw[u pV/ ftdtkB ns/ pjkd[o ioB?b ;B. ;ko/ f;Zy irs ƒ wkB j'Dk ukjhdk j? n?;h d[obG j;sh s/` nkg ih dh gZfsqek nT[D s'A pknd w?ƒ fJBQK pko/ gsk bZrk. jkofde XzBtkd. nkg ih d[nkok ehsh ik ojh fJj fJe tZvh s/ wjZstg{oB oh;ou j?. ;dk uVQdh ebk j't/. XzBtkd ;fjs. ;fsBkw e" o , r[opkDh ebk;, w[zpJh

w' p kH 94640^05685 > gow g{iBhe

;/te ihU, tZb csfj gqtkB j? ih. nkg ih tZb'A G/fink o;kbk pkps wjhBk Oct 2012 fwb frnk j? XzBtkdh jK. s[;hA e"w dh ;/tk eo oj/ j'. \?o s[;hA gzE d/ wjK ftdtkBk ns/ nwo ftnesh dh :kd jo wjhB/ skIk^so eo oj/ j' s/ s[;hA fbfynk j? fe jo jkbs ftu fJj P[G ekoi B/go/ uVQdk oj/rk. pj[s y[;h j'Jh nkg ih tZb'A fJj e"w dh ;/tk ;qh ebrhXo ƒ wzBI{o j?. fJe u?Ze 500$^ o[g? jkIo j? gqtkB eoBk ih. jopz; f;zx e'Neg{ok, w'H 92565^60845

♦♦♦♦ ;fseko:'r GkJh ;kfjp GkJh B;hp f;zx ih ;ko/ jh ;fj:'rh r[ow[Zy tho ih^ tkfjr[o{ ih ek ykb;k, tkfjr[o{ ih eh csfj] T[whd j? fe nkg ih f;js gZy'A fpbe[b mhe j't'r/. dk; dh f;js th p; nfijh jh j? tkfjr[o{ ih feogk eoe/ nkg jh ;w/A^;w/A :'r ;/tk bJh ik fojk j?. nekb g[oy ih ns/ nkg ih tor/ r[ow[ZyK d/ nkPhotkd ;dek dk; nkg ih ƒ i' eosk g[oy B/ fwjo eoe/ fbytkfJnk e[M u"e/ SZe/ G/iD dh y[Ph b? fojk j?. T[whd j? fe nkg ih io{o gqtkB eo'r/ ns/ GkJh fdZs f;zx gZfsqek d[nkok dk; dh fJj s[ZS ;/tk gkmeK dh ;/tk ftu jkIo eo'r/. nr/ s'A nkg ih J/ ;/ soQK jh feogk pDkJh oZyDk fe tkfjr[o{ ih dk; ƒ nfijh ;[wZs pyPd/ ofjD fi; Bkb dk; fBozso fJ; gZfsqek okjhA j'o tXhnk^2 fbye/ f;Zyh, r[opkDh ns/

BweI id`q isMG p`iqRkw

♦♦♦♦

♦♦♦♦

;/tk fty/, ;zgkde GkJh fdZs f;zx gZfsqek, ftPkL r[o{ BkBe d/t ih Bkb ;zpzXs b/y. PqhwkB ih, w?A nkg ih ƒ ‘r[o{ BkBe d/t ih dh irBBkE g[oh dh :ksok b/y G/i fojk jK. dk; nkg g[oh dh :ksok eoe/ T[; ;EkB s/ frnk ;h. c'N' th G/i fojk jK. nk; j?, gqtkB eo'r/. fjZs{ vkH ;kfjp f;zx noPh) 43

jnvrI 2013


0172-2609388, 93161-33498

prmjIq mihqpurI (kMsltYNt) (AYl.AweI sI)

AYl AweI sI pyS krdI hY b`icAW leI bhuq hI

PwrAYvr ilivMg pRofkts WORLD LEADER IN ALOEVERA & BEE HIVE PRODUCTS EXTREMELY USEFUL IN:-

AwkrSk XojnwvW

1. DIABETES

1. jIvn ikSor - 102

2. ARTHRITIS

2. koml jIvn -159

4. BLOOD PRESSURE

3. jIvn CwieAw - 103

6 KIDNEY/LIVER AILMENTS

3. HEART DISEASES

5 DIGESTIVE DISORDER

4. cweIlf kYrIAr plYs-184 5. cweIlf iPaUcr plYn-125

7 CANCER 8 OBESITY 9 CRONIC FATIGUE 10 MIGRAINES 11. SKIN INFECTION ETC.

BweI id`q isMG p`iqRkw

44

jnvrI 2013


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.