15 minute read
Interview: Johan Albrecht
As we speak wordt bekendgemaakt dat de gasprijzen als gevolg van de Russische inval in Oekraïne met 60 procent stijgen. Maar wat de situatie zal zijn op het moment van publicatie, is koffiedik kijken. Zo onzeker is de energiemarkt vandaag. Wat betekent dat voor de consument? Kan het nieuwe Energieakkoord soelaas bieden? We vragen het aan energiespecialist Johan Albrecht.
Door Hannes Dedeurwaerder Beeld Itinera Institute Johan Albrecht is naast professor milieueconomie aan de Universiteit Gent en stichtend lid van denktank Itinera (zie kader, red.) ook een veelgevraagde autoriteit als het gaat over energie(beleid). En laat dat vandaag, met de oorlog die tussen Oekraïne en Rusland woedt, actueler zijn dan ooit. Het toont ook pijnlijk duidelijk aan hoe afhankelijk we van Rusland zijn als het op energiebevoorrading aankomt.
“Eigenlijk is dit niet nieuw, want we weten al 150 jaar dat België geen aardolie en aardgas heeft. Dus als we die willen gebruiken, moeten we die importeren. Wat wel nieuw is, is dat Europa vandaag veel energie importeert uit een land dat zich nu als agressor opstelt en energie als wapen gebruikt. Gelukkig zijn er alternatieven en kunnen we ook aardgas halen uit Noorwegen en andere aanbieders waar we dat soort risico’s minder lopen. De hoge gasprijzen zijn overigens niet alleen aan de invasie toe te schrijven. Begin december 2021 waren de gasprijzen zelfs hoger dan in de eerste dagen van de oorlog. In een vrije markt hebben ook verwachtingen, bijvoorbeeld over een nakend conflict, een impact op de prijs.”
Een op de vijf gezinnen is vandaag afhankelijk van het sociaal tarief.
Kunt u dan zeggen wat er met de prijzen zal gebeuren en in welke richting ze evolueren? “Daar kan geen mens momenteel iets zinnigs over zeggen, omdat we geen idee hebben wanneer en hoe dit conflict zal eindigen. Bovendien weten we ook niet wat daarna zal gebeuren. De situatie tussen Rusland en Oekraïne is al tien jaar lang zeer gespannen. Een vredesakkoord neemt deze spanning niet van dag op dag weg. Ook na de oorlog blijft er lang grote argwaan en kan de markt snel overreageren. Het is dus niet omdat Rusland en Oekraïne in het allerbeste geval binnen afzienbare tijd tot een akkoord komen, dat de prijzen spectaculair
Delen doet goed nu meer dan ooit Neem Broederlijk Delen op in je testament en help ons verder werken aan een
duurzame wereld voor iedereen.
Wie zijn hele leven aandacht heeft gehad voor het werk van Broederlijk Delen, vindt het normaal dat ook na zijn dood nog verder geholpen kan worden. Dat kan best met een testament waarbij Broederlijk Delen als begunstigde of een van de begunstigden wordt opgenomen. We moeten de mond niet vol hebben over broederlijkheid als we effectief onze broeders en zusters in het Zuiden niet bijstaan.” - Luk L.
www.broederlijkdelen.be/legaten
zullen zakken. Vergeet ook niet dat er momenteel wereldwijd een krap aanbod van gas is, zodat Europa de gasinvoer uit Rusland niet zomaar kan vervangen via het LNG-alternatief. Om het cru te stellen: alles wat kan tegenzitten, zit momenteel tegen. Dus dat we in 2022 nog een uitweg vinden is extreem onwaarschijnlijk.”
Is de consument het grootste slachtoffer van dit alles? “Ongeveer 30 procent van de Belgische gezinnen heeft geen of een zeer beperkte financiële buffer. Maar als de energieprijzen lang op het huidige niveau blijven, dreigt ook een deel van de gezinnen met een financiële buffer van drie maanden levensonderhoud in de problemen te komen. Als de maandelijkse voorschotfactuur stijgt van 200 naar 550 euro moet je ergens 4000 euro weten te vinden. Maar we kennen in ons land het sociaal tarief, een heel belangrijke en tijdelijke correctie waar momenteel maar liefst 1 miljoen gezinnen afhankelijk van zijn – dat is een op de vijf, oftewel een heel belangrijk aandeel van onze bevolking. Als de huidige spanningen aanslepen, zal dat tarief ook verlengd worden. Bovendien heb je de inkomensafhankelijke energiesteun van de OCMW’s en zal de federale regering die btw-verlaging op energie wellicht met spoed invoeren. Btw-verlagingen zijn zeer duur en weinig efficiënt omdat ook de hoge inkomens deze korting krijgen maar niet nodig hebben. Ik vind het zinvoller om schaarse middelen te concentreren voor de laagste inkomens. En we praten ook al een tijd over het ontvetten van de elektriciteitsfactuur door bepaalde kosten te verschuiven naar de algemene begroting.”
Maar dan… “… krijg je inderdaad het gegeven dat de belastingbetaler die kosten terug op zijn bord krijgt. Btw-kortingen, kosten die in de begroting worden gestoken en andere tegemoetkomingen worden altijd door iemand betaald. De factuur verdwijnt niet, maar wordt verschoven. Het is wel zo dat, als de belastingbetaler daarvoor opdraait, dit een socialere oplossing is dan wanneer gezinnen met beperkte inkomsten dat moeten doen. Wat mij in het huidige debat wat stoort, is de grote focus op ‘energiearmoede’ terwijl de laagste inkomens al lang problemen hebben om de huur, gezondheidskosten of schoolrekeningen te betalen. In een periode beseffen maar al te goed dat hun leven er niet makkelijker op wordt en dit brengt ons bij het verhaal van de Gilets Jaunes.”
met uitzonderlijke inflatie hebben de laagste inkomens meer nodig dan een btw-verlaging.”
Bijkomend probleem lijkt dat mensen en bedrijven door de huidige instabiliteit de moed missen om te investeren in duurzame energie. “Hierbij moeten we een onderscheid maken tussen eenvoudige investeringen zoals energiebesparende maatregelen of de aanschaf van een zonneboiler, naast grootschalige investeringen in nieuwe componenten van het energiesysteem. Denk hierbij aan grootschalige opslagcapaciteit, nieuwe gascentrales, koolstofopvang, waterstofnetwerken, enzovoort. De hoge prijzen en inflatie kunnen de eenvoudige investeringen versnellen, maar ze bemoeilijken net de investeringen in systeemcomponenten. De risicoanalyses van vorig jaar zijn vandaag niet meer relevant. Het is dus een illusie te denken dat deze crisis een accelerator voor duurzame transformatie zal zijn. Extreme onzekerheid zet een rem op risicovolle investeringen, dat is een economische wetmatigheid. Om toekomstige risico’s te beperken, koppelen we ons best zo snel mogelijk los van het fossiele systeem. Maar dat weten we al lang en Europa heeft zich geëngageerd om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. Dit wordt een grote uitdaging, want vandaag primeert niet de reductie van CO2 maar de vermindering van onze fossiele energiefactuur.”
Bovendien moeten we de bevolking in die energietransitie meekrijgen, terwijl de realiteit vandaag is dat alleen vermogende mensen zich duurzame maatregelen kunnen permitteren. “Er dreigt een duaal energielandschap waarin de hogere inkomens in 2050 genieten van een hoge levenskwaliteit in hyperefficiënte klimaatneutrale woningen met een zeer lage gebruikskost terwijl de lagere inkomens blijven wonen in energieverspillende oude woningen met een zeer hoge energiefactuur. Er is bovendien een aanzienlijke oversterfte voor wie lang woont in slechte woningen met bijvoorbeeld ernstige vochtproblemen. Het woon- en renovatiebeleid moet absoluut inclusief zijn om dit duale landschap te vermijden. Intussen stijgen de vastgoedprijzen en de huurprijzen. De lagere inkomens
De prioriteit ligt vandaag niet op reductie van CO2, maar op de reductie van onze fossieleenergiefactuur.
Bent u dan eigenlijk optimistisch? “Dat moet wel. Europa is een heel rijk continent, we hebben veel talent en technologische knowhow, en genoeg wind en zon om ons energetisch te organiseren. Een deel van het bedrijfsleven wacht niet meer op de overheid en investeert vandaag al in klimaatneutraliteit. Vandaag bouwen we vooral aan een kritische massa die het mogelijk moet maken om de energietransitie op termijn te versnellen.”
Smart Fact.
Waar haalt u zelf energie uit? “Uit het verbruiken van energie. En daar bedoel ik natuurlijk in de eerste plaats sporten en bewegen mee. Ons lichaam is een zeer gesofisticeerde en duurzame machine die niet is ontwikkeld om de hele week in een zetel te liggen bingewatchen. Hoe minder energie je lichaam gebruikt, hoe lager je energiepeil. Wie lang amper of niet beweegt, voelt zich futloos en dreigt in een vicieuze cirkel terecht te komen: door het gebrek aan energie ontbreekt net de goesting om te bewegen of te sporten. Energie verbruiken om energie te krijgen dus, en bij deze meteen ook een mooie link met het interview zelf (lacht).” Wat is Itinera? Itinera is een in 2006 opgerichte, onafhankelijke denktank waarbinnen erkende experten uit binnen- en buitenland grote maatschappelijke vraagstukken onderzoeken. De resultaten daarvan zijn rapporten, aanbevelingen of visienota’s die (kunnen) worden ingezet in de media, bij publieke debatten en evenementen. De publicaties leiden echter ook tot concrete aanbevelingen voor het Belgische federale, regionale of lokale beleid. Om die reden noemt Itinera zichzelf graag ook een doe-tank.
Wat houdt het nieuwe Energieakkoord in? Op 1 februari 2022 kwam de federale regering tot een nieuw Energieakkoord. Dé grote ambitie daarvan is om de steeds harder voelbare impact van de energiecrisis op de gezinnen te verminderen. Het akkoord bestaat uit drie heel concrete maatregelen: een (tijdelijke?) btw-verlaging, een verwarmingspremie en de verlenging van het sociaal tarief voor mensen met een laag inkomen. In totaal trok de regering voor de uitvoering van dit Energieakkoord 1,1 miljard euro uit.
Neem Welzijnszorg op in je testament en geef extra betekenis aan jouw nalatenschap.
Waarom een advocaat zijn plaats heeft in een echtscheidingszaak
Een echtscheiding komt nooit gelegen. Vaak willen de betrokkenen de zaak dan zo snel mogelijk afhandelen, liefst in der minne. Toch is het belangrijk om ook niet té overhaast te werk te gaan. Er staat vaak heel wat op het spel, zeker als er sprake is van grote of complexe vermogens. Een advocaat kan de partijen behoeden voor misstappen en te allen tijde zorgen dat hun rechten optimaal gevrijwaard blijven.
Julie Borms, partner bij Keyser advocaten in Antwerpen, ziet het vaak gebeuren: mensen willen hun echtscheiding snel afhandelen en aan een volgend hoofdstuk beginnen. Na een tijdje begint het bij een van de partijen soms te knagen, omdat er akkoord werd gegaan met regelingen waar meer in had gezeten. “De aanvankelijke opluchting maakt dan plaats voor gemengde gevoelens”, zegt ze. “Sommigen komen jaren na hun echtscheiding nog aankloppen om te kijken of er iets gedaan kan worden, meestal na discussies over onderhoudsgeld. Soms kan dat, maar je moet natuurlijk ook op de goodwill van de familierechter rekenen. Soms kunnen we ook, met objectieve cijfers in de hand, de tegenpartij overtuigen om opnieuw te overleggen.”
Voorkomen blijft beter dan genezen. Een advocaat inzetten, is daarbij een onmiskenbaar voordeel. Hij of zij is de geknipte man of vrouw om voor en tijdens de onderhandelingen de balans in evenwicht te houden. “Uiteraard heeft bemiddeling zijn plaats, maar je mag er ook niet helemaal op vertrouwen”, zegt Julie Borms. “Een bemiddelaar moet proberen alle partijen tevreden te stellen. Natuurlijk komen dan niet alle opties even uitgebreid aan bod en worden individuele belangen soms opzijgezet. De rol van de eigen raadsman mag niet worden onderschat, zeker bij grote of complexe vermogens. Hij zorgt vaak voor evenwichtigere oplossingen en kan het verschil maken met voorstellen waar niemand aan dacht.”
Van dat laatste heeft Julie Borms een treffend voorbeeld. “Laatst had ik een cliënt die een topfunctie uitoefende in de financiële wereld. De man was gescheiden en bijna fin de carrière, maar werd toch nog ontslagen, uiteraard met een riante opzegvergoeding. We zijn meteen een onderhandeling gestart met zijn ex-vrouw om een kapitalisatie van het onderhoudsgeld mogelijk te maken, dus een uitbetaling in één keer, omdat dit fiscaal gezien een enorm verschil maakte voor mijn cliënt. Het zijn dergelijke zaken waarin de kennis en kunde van een advocaat zeer gesmaakt worden.”
Bij alle zaken draait het om maatwerk, onderstreept Julie Borms. Geen twee dossiers zijn hetzelfde. “Hoe zit het vermogen van de partijen in mekaar? Zijn er schenkingen geweest? In het geval van ondernemers of industriëlen: hoe loopt de cashflow van hun bedrijf? Is een vervroegd pensioen nog mogelijk als we overeenkomst X, Y of Z bereiken? Meestal werken onze advocaten nauw samen met een vertrouwenspersoon van onze cliënt, bijvoorbeeld een notaris, een private banker of een fiscalist. Vaak doen we onze job ook compleet achter de schermen, zonder dat de tegenpartij enig vermoeden heeft van onze inbreng.”
Borms waarschuwt ook dat een stelsel als scheiding van goederen niet de rol van de advocaat kan overnemen. “Daar bestaan veel misverstanden over. Wie een gemeenschappelijk goed financierde, is bijvoorbeeld ondergeschikt aan wie de eigendomstitel heeft. Bij gebrek aan een duidelijke eigendomstitel duiken dan ook vaak problemen op. Ook alimentatiekwesties kunnen onzekerheid met zich meebrengen.”
Net daarom pleit Julie Borms voor een systeem van voorhuwelijkse afspraken over onderhoudsaanspraken. In ons land zijn alimentatieakkoorden gesloten tussen echtgenoten bij de aanvang van of tijdens het huwelijk in principe ongeldig, althans buiten een echtscheidingsprocedure. “In Duitsland is dat wel al toegestaan. In België kunnen echtgenoten bij aanvang van hun huwelijk vaak verregaande afspraken maken over hun vermogen en huwelijksvoorwaarden, maar niet over eventueel onderhoudsgeld. Eigenlijk klopt dat niet.”
Julie Borms
Partner
Keyser advocaten is een advocatenkantoor gespecialiseerd in het begeleiden van vermogende particulieren, ondernemers, topsporters en artsen. Keyser advocaten begeleidt haar cliënten in de meest cruciale fasen van het leven, zoals voorafgaand aan een huwelijk, bij een scheiding of een overlijden. Het kantoor behandelt eveneens complexe afstammingszaken. De jarenlange expertise van de juristen laat toe om creatieve oplossingen aan te reiken. Zijn onderhandelingen niet mogelijk, staat het kantoor haar cliënten ook bij tijdens een procedure. Het kantoor werkt uitsluitend op maat van de cliënten en ontzorgt hen waar mogelijk. Expertise, vertrouwen en discretie staan daarbij voorop.
Laat sterven erven niet bederven, dus begin tijdig met vermogensplanning
’t Is al om geld en goed, dat strijden en twisten: een uitspraak van ruim 500 jaar oud die nog altijd brandend actueel is – zeker wanneer de verdeling van het vermogen niet goed geregeld is. Hoe kunt u erfeniskwesties vermijden?
Het is heel belangrijk om tijdig het eigen vermogen te structureren, maar wellicht omdat dit topic vaak in de media komt ziet Mark Delboo, CEO van DELBOO Advocaten, een merkwaardige evolutie. “Mensen beginnen nu zelfs te vroeg met schenkingen, omdat ze redeneren vanuit kostenbesparing: als we vroeg genoeg ons vermogen verdelen, moeten we op termijn die 27 procent successierechten niet betalen. Maar zo gaan ze voorbij aan het rendement dat ze nog op dat vermogen kunnen halen. Die redenering is mede het gevolg van de banken, die op die verdeling aansturen om net de aandacht van dat rendement af te leiden. Het klinkt dus misschien wat gek, maar je kunt effectief te vroeg aan vermogensplanning doen.”
Tussen 60 en 80 schenken
Vooral tot 2008 schonken mensen massaal, omdat het rendement op hun vermogen toen nog volstond om van te leven. Maar toen kwam de bankencrisis en namen intresten en dividenden een duik: van 5 à 6 procent naar 0 en zelfs daaronder. “Dan kreeg je gênante situaties waarin ouders hun vermogen terugvroegen aan hun kinderen”, aldus Delboo. “Wat dan wél een ideaal moment is? Dat hangt er wat van af. De regel is in elk geval: hoe meer je hebt, hoe vlugger. In termen van leeftijd situeer ik het goede moment tussen de 60 en 80 jaar, en hoe dichter bij het eerste, hoe beter. Mensen boven de 80 schenken namelijk bijna nooit, omdat ze schrik hebben voor verandering.”
Puur psychologisch
Wat Mark Delboo bij schenkingen vooral aanraadt, is om eerst het niet-liquide vermogen weg te geven: zaken die niet gemakkelijk te gelde kunnen worden gemaakt en waar je dus niet gemakkelijk van kunt leven. “Cash geld op een rekening: altijd zo lang mogelijk mee wachten”, licht hij toe. “Begin met de vakantiewoning, als je niet van plan bent die te verkopen. Het maakt voor het gebruik ervan immers niet uit of die nu in jouw bezit is of in die van je kinderen, dat is puur psychologisch.”
Ondanks de vele media-aandacht rond vermogensplanning zijn er nog altijd mensen die het te laat of zelfs niet in handen nemen, met alle successierechten en familiale conflicten van dien. Vaak is dat omdat ze niet weten hoe ze daarmee moeten beginnen. “Een goede start is altijd in kaart brengen wat je aan middelen hebt. En je vervolgens deze vraag stellen: als ik nú zou overlijden, wat wil ik dat er dan met mijn vermogen gebeurt? Vervolgens kunnen wij adviseren wat juridisch mogelijk en fiscaal verstandig is. Sowieso raden we aan om die planning om de vijf jaar te herzien in het licht van de nieuwe samenstelling van het vermogen.”
Belang van huwelijkscontract
Voor mensen met kinderen is die denkoefening doorgaans niet zo lastig: hun kinderen krijgen sowieso minstens de helft. Maar hoe gaat het bij mensen die geen nageslacht hebben, of kinderen uit verschillende huwelijken? “Vaak weten zij wat ze níét willen, in plaats van wat ze wél willen”, stelt Delboo vast. “Weggeven: ja, maar aan wie als je geen kinderen hebt en de belastingtarieven voor neven en nichten 55 procent bedragen?”
Maar zelfs mét kinderen gaat het soms mis, omdat er te weinig vertrouwen is. Zo gaan ouders er vaak van uit dat hun kinderen totaal niet weten wat ze allemaal bezitten omdat ze er niet mee bezig zijn. “Dat is fout, want ze weten het doorgaans net heel goed”, stelt Delboo vast. “Het gevolg is echter dat die ouders ingewikkelde constructies beginnen op te zetten zodat het ene kind niet zou weten wat het andere ontvangt. Dat gebrek aan openheid en vertrouwen is, samen met te vroeg schenken, het grootste probleem.”
In die optiek raadt Mark Delboo bij wijze van laatste tip aan om meer aandacht te besteden aan het huwelijkscontract, zeker nu het aantal echtscheidingen sinds corona spectaculair is gestegen. “Het is wellicht het belangrijkste document dat je van je leven zal tekenen, en toch lijkt niemand daar ooit bij stil te staan. Met alle ellende rond vermogensplanning van dien, bijvoorbeeld als je een nieuw samengesteld gezin hebt.”
Mark Delboo
CEO
DELBOO Advocaten is een onafhankelijk advocatenkantoor gespecialiseerd in de begeleiding van vermogende particulieren. Dat gaat onder meer over de planning van het privévermogen, fiscaal advies, bemiddeling en onderhandeling, procedures als erfenissen en echtscheidingen, de structurering van onroerend goed en het beheer van het kunstpatrimonium. Omwille van de onafhankelijke positie kan en zal DELBOO nooit adviseren over specifieke beleggingsproducten. DELBOO heeft kantoren in Brussel, Waregem, Sint-Martens-Latem en Zandhoven.
