16 minute read
Onzichtbare beperkingen praten helpt
Beperkingen zijn er in alle mogelijke maten, gewichten en gradaties. Sommige vallen meteen op, andere zijn totaal onzichtbaar. Maar dat maakt ze niet eenvoudiger om mee om te gaan. “Iemand die verlamd is, vraag je toch ook niet om de trap op te lopen?”
Je zou het misschien niet denken, maar 15 à 20 procent van de wereldbevolking leeft met een beperking. Zo lijkt het alleszins niet als we ons op de werkvloer begeven, of op koopjesjacht gaan op de Meir. Mensen met een beperking zijn nog al te vaak onzichtbaar en daar zijn verklaringen voor. “Onze maatschappij is nu eenmaal niet inclusief. Het is voor mensen met een beperking erg moeilijk om gewoon deel te nemen aan het leven. En daarom zien we die mensen minder”, zegt orthopedagoog Beno Schraepen, onderzoeker verbonden aan de AP Hogeschool. “Anderzijds zijn sommige beperkingen gewoon onzichtbaar. Je zíét het niet, terwijl ook die beperkingen uiteraard een impact hebben op het leven.”
Dergelijke beperkingen zijn bij lange niet op één hand te tellen. Autisme, ADHD, dyslexie, chronischvermoeidheidssyndroom, spierziekten in een vroeg stadium, stofwisselingsziekten als de ziekte van Wilson, auto-immuunaandoeningen zoals de ziekte van Crohn… De lijst is eindeloos. En elk op hun manier bemoeilijken deze aandoeningen het bestaan van wie ermee door het leven moet. maar voor mij is dat een ramp”, zegt Elise Cordaro, een jonge vrouw met autisme en ADHD. Beperkingen die haar leven elke dag mee bepalen. Ze schreef die ervaringen neer in haar boek Anders gaat ook. “Ik moet op mijn vaste plek kunnen zitten. Op mijn bureau heb ik met tape aangeduid waar mijn schermen precies moeten staan. Want soms zet de poetsman die op de verkeerde plek terug en daar kan ik niet tegen. Of bijvoorbeeld in de supermarkt, als de komkommers plots op een andere plek liggen. Dan schiet ik in paniek en voel ik een mengeling van angst en irritatie.”
Die beperking op zich is al vervelend genoeg, maar de buitenstaanders maken het er niet makkelijker op. Net omdat Elises beperking volkomen onzichtbaar is, krijgt ze soms weinig begrip. “Mensen denken soms dat ik ‘gewoon beter mijn best moet doen’, dat er wel nog rek op zit. Ergens begrijp ik dat, maar het is ook frustrerend. Ik moet sowieso al honderd keer meer mijn best doen dan iemand anders. Iemand die verlamd is, vraag je ook niet om zijn best te doen om toch de trap op te lopen. Sommige grenzen kan ik niet overschrijden.”
Net die onzichtbaarheid maakt het probleem dus groter, omdat mensen de problematiek niet kennen, of er simpelweg niet op voorbereid zijn. “Als je iemand ziet die in een rolstoel zit, dan weet je al een aantal dingen. Of je denkt ze tenminste te weten”, knikt professor Geert Van Hove, orthopedagoog aan de Universiteit Gent. “Bij een onzichtbare beperking ontbreekt dat referentiekader. Dus komt ze voor buitenstaanders ook onverwacht.” Een lastige kwestie, waarvoor geen kanten-klare oplossing bestaat. Alleszins is het een gedeelde verantwoordelijkheid. “De overheid moet ervoor zorgen dat de maatschappij inclusiever wordt. De mensen met een beperking moeten ook durven praten. We moeten hen daarin ondersteunen, zodat ze kunnen nadenken over wat ze wel en niet willen vertellen”, stelt Van Hove. “Maar we kunnen ook een beroep doen op buren, collega’s, vrienden en kennissen. Ik ben geen voorstander van grote campagnes, want dat blijft vaak abstract. We bespreken dit best in kleine groepen: concrete projecten op de werkvloer, in de klas, op de voetbalclub… Zo kunnen we veel beter luisteren naar ieders noden.”
Zoals met veel dingen in het leven geldt ook voor onzichtbare beperkingen: praten helpt. Zo denkt ook Elise erover. “Eigenlijk moeten mensen niet veel doen om met mij om te gaan. Vragen stellen mag, en luisteren als iemand iets zegt. Je hoeft echt geen expert te zijn. Gewoon lief zijn, daar kom je al heel ver mee.”
Je hoeft echt geen expert te zijn om met mij om te gaan. Gewoon lief zijn, daar kom je al heel ver mee.
— Ervaringsdeskundige Elise Cordaro (autisme en ADHD)
Hoe Helpper en vzw OLO-Rotonde samen particuliere hulpvragen aanpakken: “Er moet een brug gelegd worden tussen formele zorg en informele hulp”
Mensen helpen mensen: dat klinkt mooi, maar hoe breng je het concreet in de praktijk?
Via Helpper bijvoorbeeld, een platform waarbij mensen met autonomieverlies in contact worden gebracht met buren die hen helpen met niet-zorggerelateerde taken. Nu blijkt dat Helpper ook een rol kan spelen in het structurele tekort aan zorgmedewerkers.
Helpper is een deeleconomieplatform dat vooral mensen die in hun mobiliteit beperkt zijn – zoals chronisch zieken, personen met een beperking of senioren – in contact brengt met hun nabije omgeving. Die zogenaamde ‘helppers’ zijn gemotiveerde buren die zich engageren voor niet-zorggerelateerde taken, zoals boodschappen doen, samen op stap gaan, kleine klusjes in het huishouden uitvoeren of zelfs gewoon gezelschap houden.
“Mensen met een hulpvraag kunnen die op een eenvoudige manier ingeven op ons platform – of dat laten doen via een organisatie, wanneer ze digitaal niet zo sterk staan – waarna die vraag automatisch en intelligent wordt gepushet naar relevante helppers in de buurt, tot er een match is”, vertelt CEO Leslie Vlerick. “Vandaag is Helpper goed voor 30.000 hulpvaardige buren en faciliteert het ongeveer 50.000 ‘hulpuren’ per maand.”. “Die zogenaamde ‘helppers’ zijn bijvoorbeeld studenten die een centje willen bijverdienen, maar dan liefst op een manier die maatschappelijk relevanter is dan pakweg een job in de horeca, of jong gepensioneerden die nog actief willen blijven en hun steentje bijdragen. Dat het niet noodzakelijk personen met een zorgachtergrond zijn, hoeft geen probleem te vormen: om een koffie met iemand te drinken en zo de eenzaamheid een stukje te verlichten, heb je écht geen zorgdiploma nodig. Corona heeft ons ook met de neus op de feiten gedrukt en getoond hoe afhankelijk we zijn van elkaar als het op helpen aankomt.”
Samen zoeken naar flexibele oplossing
Toch is het die link met de zorg die een perfecte match mogelijk maakt tussen Helpper enerzijds en vzw OLO-Rotonde anderzijds. Deze zorgorganisatie biedt ondersteuning aan meer dan 4000 kinderen, jongeren en volwassenen en hun netwerk. “Maar er is een pijnlijk grote nood op de arbeidsmarkt in de zorg”, legt Eric Avonts, adjunct algemeen directeur van vzw OLO-Rotonde uit. “Zorg is en blijft een aantrekkelijke sector, alleen komt die aantrekkelijkheid vandaag onder druk te staan door een structureel personeelstekort.” We moeten als organisaties durven inzetten op vormen van innovatieve arbeidsorganisatie waarbij we bruggen bouwen tussen sectoren. Sociale economie en deeleconomie zijn 2 sectoren die ons zeker kunnen versterken in de uitdagingen waar we in tewerkstelling voor staan. We zijn ervan overtuigd dat er veel mogelijkheden liggen in het opzetten van een duurzaam samenwerkingsverband tussen onze organisaties, die complementair zijn aan elkaar. Samen moeten we werken aan het invullen van de puzzel waarbij we zoveel mogelijk mensen een rol kunnen laten opnemen in de ondersteuning van kwetsbare personen in onze samenleving.
Co-creatie en innovatie drijft ons als sociaal ondernemers
“Het gaat daarbij niet alleen om een oplossing voor het beantwoorden van hulpvragen”, gaat hij verder. “Breder bekeken moeten we nieuwe manieren vinden om betrokkenheid te creëren en mensen naar een zorgfunctie te laten doorstromen. Er moet daarbij een brug gelegd worden tussen formele zorg, die wij met vzw OLO-Rotonde bieden, en de informele hulp van een platform als Helpper. Die beide vormen kunnen elkaar aanvullen. Als wij via Helpper studenten de zorgsector kunnen leren ontdekken en zij daarna doorstromen naar een job bij ons, of werknemers die uitstromen na pensionering kunnen engageren via Helpper, zou dat een fantastische win-win zijn voor ons beiden. Zo zijn we nu ook aan het exploreren of we in een samenwerkingsproject ‘zorgzame buurten’ de handen in elkaar kunnen slaan in het leggen van die brug tussen formele zorg en informele hulp voor bejaarden die nog thuis wonen en vereenzamen. Ook personen met een handicap die bij ons dagondersteuning krijgen willen we hier mee inschakelen om te helpen. Zulke projecten zijn voorbeelden in het leggen van innovatieve bruggen tussen sectoren. Het is vooral de uitdaging om er een en-en-verhaal van te maken.”
Collectieve verantwoordelijkheid
Vzw OLO-Rotonde zet trouwens al langer dan vandaag in op vrijwilligerswerk en deeleconomie. Eric Avonts: “Dat komt omdat wij ‘zorgen voor elkaar’ zien als een collectieve verantwoordelijkheid. Daarom is een platform als Helpper zo aanvullend voor ons, omdat het naadloos op die visie aansluit.”
“We merken dat ook bij onze helppers”, vult Leslie Vlerick aan. “Uiteraard willen ze iets bijverdienen, maar dan liefst op een manier die maatschappelijke meerwaarde genereert. Bij ons helpen ze mensen én hebben ze een kleine bijverdienste. Bovendien ontlasten ze de zorg aanzienlijk, door zorgverleners toe te laten zich op hun échte zorgtaken te focussen. Zo dragen zij een steentje bij om kwetsbare personen langer thuis te laten wonen én hun levenskwaliteit te verhogen”.
VERBETER UW WELZIJN DANKZIJ DE 5 PIJLERS VAN WELL-BEING
Studie: Patiënten hebben het moeilijk om de relatie met hun zorgverleners te onderhouden
Uit een recente1 studie blijkt dat bepaalde patiëntengroepen het sedert de start van de Covid-19pandemie moeilijk hadden om de relatie met hun zorgverleners te onderhouden. De studie gaat dieper in op de invloed die COVID-19 heeft op de levenskwaliteit en de toegang tot de gezondheidszorg van patiënten die lijden aan niet-overdraagbare ziekten (noncommunicable diseases, NCD’s)2 zoals stofwisselings-, ademhalings-, hart- en vaatziekten, geestelijke gezondheidsziekten of kanker, en wijst uit dat 1 op 5 patiënten die aan NCD’s lijden, meldden dat ze tijdens de pandemie een geestelijk gezondheidsprobleem ontwikkelden. De studie werd uitgevoerd in 2020 en gepubliceerd in 2021, toen het gezondheidszorgbedrijf Viatris samenwerkte met Carenity, een wereldwijde digitale gemeenschap die patiënten en zorgverleners ondersteunt, Eurocarers en La Compagnie des Aidants (twee belangengroepen die de zorgen van mantelzorgers verwoorden).
Mondiale aangelegenheid – oproep tot lokale oplossingen
Wereldwijd ondervond één op 2 NCD-patiënten tijdens de pandemie een verslechtering van hun chronische aandoening, en vond het moeilijker om contact te onderhouden met hun dokter om hun behandeling(en) te beheren en te onderhouden in deze periode. Omdat de lockdown, isolatie en beperkingen een grote invloed hadden zowel op doktersraadplegingen als op operaties, zei 23% van NCD-patiënten dat ze hun dokter minder vaak bezochten, terwijl 31% aangaf dat hun afspraken geannuleerd of uitgesteld werden. Bijna 2 op 10 patiënten meldde dat het moeilijker was geworden om in de apotheek toegang te krijgen tot hun behandeling. Dat kan verband houden met de reden waarom 1 op 5 patiënten die regelmatig/langdurig worden behandeld, de frequentie van hun geneesmiddelgebruik veranderde, terwijl bijna 1 op 6 hun behandeling volledig of gedeeltelijk stopzette.
Viatris BELUX werkte samen met de medebedenker van het WILD 5 Wellness-programma Dr. Jain om materiaal en hulpmiddelen te ontwikkelen voor patiënten over hoe slaap, depressie, beweging, voeding, mindfulness en ons sociaal leven ons welzijn beïnvloeden.
2022-04 -PUB nieuwblad 6755.indd 1 1.Pécout C, Pain E, Chekroun M, Champeix C, Kulak C, Prieto R, van Vugt J, Gilchrist K, Lainé-Pellet AF. Impact of the COVID-19 Pandemic on Patients Aff ected by Non-Communicable Diseases in Europe and in the USA. Int J Environ Res Public Health. 2021 Jun 22;18(13):6697. doi: 10.3390/ijerph18136697. PMID: 34206293; PMCID: PMC8297015. 2.Two waves were conducted both in Europe (France, Belgium, Spain, Germany, UK and Italy) and USA involving 4 831 patients in total. The fi rst wave was conducted during summer 2020 (June to August) and the second one at the end of 2020 (November to December). NON-2022-6755-N
27/04/2022 12:10
Sta mee aan de wieg van innovatieve tools rond mentale gezondheid Prof. Jacobs zoekt: panel rond mentaal welbevinden
De mentale gezondheidszorg staat voor een nieuw tijdperk. Technologie en klassieke hulpverlening vloeien in elkaar over. “Patiënten en gebruikers krijgen de kans om aan het stuur te zitten van hun eigen welbevinden.”
Prof. dr. Nele Jacobs is klinisch psycholoog en gedragstherapeut bij expertisecentrum Faresa, al meer dan een decennium een gevestigde waarde in de psychosociale dienstverlening. Sinds geruime tijd trekt Faresa ook voluit de kaart van de innovatieve zorg, legt professor Jacobs uit. ”Dat doen we via een vooruitstrevende combinatie van klassieke hulpverlening en innovatieve technologische oplossingen, zowel privé als op de werkvloer.”
“Technologie helpt ons om de zorgtijd te vrijwaren voor wie hem nodig heeft, op momenten dat we het nodig hebben”, verduidelijkt de klinisch psycholoog. “We willen de hulpverlener niet vervangen, maar wel versterken en ondersteunen door de ontwikkeling van innovatieve digitale tools, applicaties en wearables. Zulke ‘blended care’ oplossingen kunnen we alleen op punt stellen met de hulp van de gebruiker zelf. Daarom doen we vandaag ook een warme oproep naar mensen die deel willen uitmaken van ons Faresapanel. Zij krijgen de kans om aan het stuur te zitten van hun eigen welbevinden, en eigenlijk dat van ons allemaal.”
Stress, burn-out, somberheid, slaapproblemen, spanningsklachten of ruimere gezondheidsissues: de domeinen waarrond Faresa onderzoek verricht, zijn divers. “Voor ons panel zijn we vandaag op zoek naar mensen die ons feedback, informatie of advies kunnen verschaffen over één of meerdere van die thema’s. Iedereen die affiniteit heeft met mentale gezondheidszorg mag zich bij ons aanmelden: van patiënten met milde tot ernstige mentale welzijnsklachten, tot geïnteresseerden die zelfs helemaal geen klachten ervaren.”
De concrete input hangt af van het type project, legt prof. dr. Nele Jacobs uit. “Aan de leden van het panel zal bijvoorbeeld gevraagd worden om voor een bepaalde tijd een wearable te dragen, een specifieke tool of applicatie uit te testen, een behandelingssessie te volgen of een vragenlijst in te vullen. De invulling verschilt per project, het engagement of de tijdsinvestering ook.”
Er is alvast een mooie return voor de deelnemers, schetst de doctor in de psychologie. “Los van een projectafhankelijke beloning in natura of in euro’s, zullen onze panelleden kennismaken met de nieuwste onderzoeksgebieden en methodieken op vlak van mentaal welzijn. Ze zitten aan de wieg van nieuwe tools en high-end ontwikkelingen en krijgen intussen ook de kans om zich te laten begeleiden bij mogelijke klachten of vragen.”
Het eerstvolgende belangwekkende project is er een in samenwerking met technologiegigant Sony, vertelt professor Jacobs enthousiast. “Vanuit onze complementaire expertise werken we samen aan een wearable voor stressmeting. Over die tool en het aanvullende behandelingstraject willen we nu feedback verzamelen van een testpubliek. De winst is dubbel: deelnemers steken iets op over zichzelf, wij leren iets over onze toepassing en hoe we die nog kunnen verbeteren met het oog op een wellbeing van de toekomst.”
Wilt u de wetenschap een handje toesteken om de toekomst van onze mentale gezondheidszorg te verzekeren?
Stuur een mailtje naar panel@faresa.be. Ook als HR manager of bedrijfsleider kunt u bijdragen aan de gezondheid van uw medewerkers. Wenst u het Faresa-panel te ondersteunen als partner?
‘Mentale weerbaarheid bespreekbaar maken helpt net om onze doelstellingen te halen’ Mentale weerbaarheid bespreekbaar maken helpt net om onze doelstellingen te halen.
People First zijn meer dan loze woorden voor BD Benelux. Het medisch-technologiebedrijf zet het welzijn van zijn mensen voorop als prioritaire doelstelling.
Alexander Alonso General Manager
Elke seconde worden meer dan 20 BD producten gebruikt in België. Elke seconde! Denk aan spuiten of katheters voor de toediening van medicatie maar ook aan microbiologische diagnostiek zoals COVID-19 PCR testen. De impact van het bedrijf op onze zorgsector is dus immens. Er rust bijgevolg een belangrijke verantwoordelijkheid op de meer dan 1.300 medewerkers bij BD Benelux. Dat die verantwoordelijkheid evenwel geen eenrichtingsverkeer is, spreekt uit de aanpak van het management dat bij monde van de General Manager Alexander Alonso sterk inzet op welzijn van zijn medewerkers.
“De hele bedrijfscultuur is doordrongen van het bespreekbaar maken van
mentale weerbaarheid”,
zegt Alexander Alonso. Die aanpak ademt laagdrempeligheid en ondersteuning waar het kan.
De People First benadering focust op een geïntegreerde aanpak die uiteen waaiert in verscheidene domeinen met zowel aandacht voor fysieke, emotionele, sociale als financiële ondersteuning. ‘Mens sana in corpore sano’ is de verzinnebeelding van dat programma. “We zijn een bedrijf uit de healthcare, het zit in ons DNA”, zegt Wendy Rasschaert HR-director. “We willen die H uit HR dan ook centraal stellen.” Daartoe werd op HR vlak een employer relations manager aangesteld. Wie door een moeilijke periode gaat, niet goed in zijn of haar vel zit, of bijvoorbeeld nood heeft aan een luisterend oor, kan bij zijn leidinggevende terecht. De managers zijn alle getraind en worden nog steeds voortdurend opgeleid om de signalen te detecteren bij wie het even minder gaat. BD Benelux dringt niks op maar maakt mentale issues bespreekbaar, en wil daarbij drempelverlagend zijn. Met een externe partner als ICAS kunnen alle medewerkers 24/7 in alle vertrouwen het gesprek aangaan. BD Benelux wijst hen de weg, maar houdt zichzelf op de achtergrond, om alle privacy te garanderen. “We geven de werknemer de tools in handen, zorgen ervoor dat er geen taboesfeer op rust”, zegt Wendy Rasschaert. Die externe partner helpt werknemers met persoonlijke of werkgerelateerde problemen die van invloed kunnen zijn op hun werkprestaties, gezondheid en mentaal en emotioneel welzijn. “Mensen die worstelen met de work-life balans, of bijvoorbeeld door een moeilijke scheiding gaan, reiken we op die manier een helpende hand”, zegt Alexander Alonso. “Het moet persoonlijk zijn, omdat we weten dat het geen verhaal kan zijn van ‘one size fits all’, vooral niet in onze regio met zulke culturele verschillen. Bovendien hebben we een enorme diversiteit in ons bedrijf.”
Als werkgever gaat BD Benelux ver in die vrijblijvende ondersteuning en biedt het daardoor veel meer dan pure lippendienst. Om het communitygevoel te boosten kunnen werknemers gebruik maken van tal van sportfaciliteiten, yoga, een padelbaan, fietsen, start2run. “Samen sporten zorgt voor een groepsgevoel, waarbij verscheidene mensen die elkaar anders wellicht niet zouden ontmoeten via de sport vrienden worden”, zegt Alexander Alonso, zelf een verwoed fietser. Met een Belgisch start-upbedrijf loopt momenteel een testfase met een zestigtal mensen om via een doorgedreven set van data het energiepeil te meten. “Opdat we zo kunnen inspelen op de triggers die zorgen voor een energieverlies.” Maar naast het sportieve wordt ook de geest niet vergeten. Die cultuur van wellbeing is door de coronapandemie wel centraal op het podium komen te staan, geeft Alexander Alonso aan: “Het heeft veel van ons allemaal gevergd en zeker onze mentale weerbaarheid kreeg een deuk.” Kwam daarbij dat het BD Benelux noopte tot alle hens aan dek. Flexibiliteit komt van twee kanten, en bijgevolg is hybride werken stevig ingeburgerd, of zijn glijdende uren vanzelfsprekend. “Het doel van het bedrijf is uiteindelijk altijd die patiënt waarvoor we het doen”, zegt Alexander Alonso. “Dat is de purpose van ons bedrijf, en dat resoneert doorheen onze bedrijfscultuur.” Een cultuur die tevens heel inclusief wenst te zijn. Ook mensen met een beperking moeten een plaats kunnen krijgen bij BD Benelux dat met z’n programma Beyond Diversity volop werk wil maken van het toegankelijk maken van de diverse bedrijfssites.
“We kunnen niet alles meteen verwezenlijken waar we van dromen, maar we gaan alvast op pad richting die droom”, zegt Wendy Rasschaert, die maar wat blij is dat er steeds meer aandacht komt bij de werkgevers voor deze thematieken.
Wendy Rasschaert Regional HR Director
Dat BD Benelux onderdeel is van een beursgenoteerde multinational mag daarbij geen belemmering zijn. Binnen het geschetste kader gaat Alexander Alonso maar wat graag met zijn team op zoek naar de grenzen om dat lokale op een eigenwijze manier in te kleuren. “Door aandacht te hebben voor het mentale en fysieke welzijn van onze mensen slagen we er net in om de doelstellingen te behalen.”
