Widok z mostu przy al. J. Piłsudskiego na rzekę Długą jesienią... Fot. Teresa Paciorek, 2000. 401
... zimÄ… ... Fot. Teresa Paciorek, 2001. 402
...wiosną. Fot. Teresa Paciorek, 2001.
Uczniowie ze SP nr 4 obejmują najwyższą i największą topolę w Markach – obwód 500 cm. Park Briggsów. 2001 (fotografie niepodpisane wykonane przez Autora). 403
Jeziorko „Kruczek”. Widok z lotu ptaka, 2002.
Jeziorko „Kruczek” w zimowej scenerii, 2001. 404
Rozległa piaszczysta wydma porośnięta sosnami i dębami tuż przy jeziorku „Kruczek”, 2001.
Zagajnik brzozowy nieopodal jeziorka „Kruczek”, 2001. 405
Najstarsze i największe drzewo w Markach – dąb „Gajosa” o obwodzie 637 cm, rośnie przy ul. Z. Krasińskiego w Markach – Pustelniku, 2002. 406
Jeden z pomników przyrody – dąb w Markach-Strudze przy al. J. Piłsudskiego. Obwód drzewa wynosił w 2003 roku 498 cm.
Widok z mostu przy ul. Spacerowej w Markach-Strudze na rzeczkę Czarną, 2003. 407
Około 200 m na zachód od zbiegu ulic Okólnej i Grunwaldzkiej znajduje się wydma, na której znaleziono ślady obozowiska ludzi sprzed 3500 lat (kultura trzciniecka).
Przęśliki i ciężarki tkackie ze stanowiska kultury wielbarskiej w Markach-Pustelniku. Fot. M. Czarnecki. 408
Toporki kamienne z Marek. Pochodzą zapewne z czasów schyłkowego neolitu i początku epoki brązu. Fot. M. Zalewski.
Naczynia ze stanowiska kultury wielbarskiej w Markach-Pustelniku. Fot. M. Czarnecki.
409
Folder reklamowy fabryki braci Briggsów w Markach z przełomu XIX i XX w. AUMM.
Komin fabryki Briggsów zbudowany na podstawie ośmiokąta, 2000. 410
Komin i zabudowania fabryczne w Bradford. Zdjęcia pochodzą z internetu.
411
Eugenia i Emil Wedel. Fot. „Polityka”, 16.07.1994 r.
Flora Briggs (z parasolką) w jednym z uzdrowisk w Europie. Fot. z początku XX w. AUMM. 412
Flora Briggs w otoczeniu rodziny. Początek XX w. AUMM.
Bracia Karol i Alfred Whitehead (stoją) oraz bracia Wedel przed marecką fabryką. Początek lat 30. XX w. AUMM. 413
Pałacyk Briggsów zbudowany w końcu lat 80. XIX w. wg projektu A. Beilla. Obecnie siedziba Zespołu Szkół nr 1, 2000.
Żeliwna, artystycznej roboty oranżeria usytuowana w lewym skrzydle pałacu Briggsów, 2002. 414
Pałacyk Briggsów z lotu ptaka, 2002.
Drewniany budynek z końca XIX w. zbudowany dla robotników-cudzoziemców zatrudnionych w fabryce Briggsów. Po II wojnie światowej aż do początku lat 90. XX w., znajdował się tu marecki Ośrodek Zdrowia, 1999. 415
Jeden z dom贸w osiedla fabrycznego w 2002 r.
Fragment osiedla fabrycznego w 2002 r. 416
Komin fabryczny z widocznym śladem po pocisku. Fot. C. Smarzewski, 1984 r.
Szkoła elementarna zbudowana w końcu XIX wieku. Fot. C. Smarzewski, 1984 r. 417
Budynek fabryczny z 1942 r. przy ulicy Fabrycznej 1. Fot. pochodzi z książki pod redakcją B. Dymka Warszawa Prawa Podmiejska. Warszawa 1972 r.
Widok z al. J. Piłsudskiego na piekarnię Wandlów i Szkołę elementarną (od 1984 r. siedziba MOK), 1976. AUMM. 418
Fragmenty „kamienic” – osiedla fabrycznego od strony al. J. Piłsudskiego w 1978 r. AUMM.
419
Fragment „kamienic” – osiedla fabrycznego od strony al. J. Piłsudskiego w 1978 r. AUMM.
Fragment zabudowań osiedla fabrycznego przy skrzyżowaniu al. J. Piłsudskiego i ul. Kościuszki w 1974 r. AUMM.
420
Pani Jadwiga Gela była pracownicą w fabryce Briggsów. Fot. pochodzą z lat 30. XX wieku. Zbiory J. Gela.
421
Zdjęcia lotnicze Marek wykonane 5 sierpnia 1931 r. z wysokości 850 m. Widoczna rzeka Długa, al. J. Piłsudskiego, zabudowania fabryki Briggsów, kościół, szkoła nad rzeką. AP m.st.W.
422
Doły powstałe po wykopaniu gliny nazywano gliniankami. Skrzyżowanie al. J. Piłsudskiego z ul. gen. Zajączka i ul. Stawową. AP m.st.W.
423
Kamienica z przełomu XIX i XX w. przy skrzyżowaniu ulicy Rejtana i al. J. Piłsudskiego. Tuż za nią mieściło się pierwsze kino w Markach, należące do rodziny Jędrzejewskich.
Mieszkaniec Marek Stanisław Motyczyński, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. Fot. ze zbiorów Zbigniewa Motyczyńskiego (syna Stanisława). 424
Wizyta prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego w Markach w 1930 r. AUMM
Przedstawiciele Cechu Rzemiosł Różnych z gminy Marki. Czwarty od lewej siedzi wójt gminy P. Jędrzejewski. Koniec lat 20. XX w. Fot. ze zbiorów F. Jędrzejewskiego. 425
Budynek apteki w Pustelniku II. 1978 r. AUMM.
426
„Dworek” w Markach-Strudze, gdzie znajduje się pracownia prof. Olgierda Truszyńskiego. Fot. pochodzi z książki L. Wilkowa, J. Wasilewska-Dobkowska „Olgierd Truszyński”, Orońsko, 1998 r., s. 38.
427
W jednej z mareckich cegielni w latach 20. XX w. Fot. ze zbiorów Państwa Sosnowskich.
Cegielnia w Pustelniku, 1941 r. AUMM.
428
W jednej z cegielni w okolicach Warszawy. Lata 20. XX w. Fot. pochodzi ze zbior贸w J. Stryjka.
W jednej z mareckich cegielni w 1983 r. Fot. C. Smarzewski. 429
Spis abonentów telefonicznych Okręgu Warszawskiego z 1942 r., wydany przez niemiecką pocztę wschodnią. AP m.st.W. 430
kpt. dr Sergiusz Hornowski „Adam”
mjr Henryk Okińczyc „Bil”
gen. Stefan Rowecki „Grot”
por. Alfred Whitehead „Dolina II” 431
Oddział Zakładowej Straży Pożarnej przy fabryce braci Balickich w Pustelniku, początek lat 40. XX w. Fot. AUMM.
432
433
434
Pisma okupacyjnych władz niemieckich o dostarczaniu dzwonów kościelnych oraz o zniesieniu niektórych świąt narodowych i kościelnych. APśw.I. 435
Widok na front karczmy od strony al. J. Piłsudskiego. Fot. zbiory PPKZ. 1958 r. 436
Widok na tory kolejki mareckiej i karczmę. Fot. zbiory PPKZ. 1958 r.
Historia karczmy skończyła się w 1959 r. Spłonęła wtedy doszczętnie. Fot. ze zbiorów Kazimierza Mańk. 437
Tory kolejki mareckiej w Strudze oraz wagony towarowe. Fotografia została zamieszczona na łamach „Tygodnika Ilustrowanego” z 1899 r.
W latach okupacji hitlerowskiej ludzi podwożono też wagonami towarowymi. 1942 r. AUMM. 438
Mieszkańcy Marek na tle „pędzącej ciuchci”, 1951. Fot. ze zbiorów I. Węsierskiej – druga od prawej.
Jerzy Mańk oraz Tadeusz Rafalski (w mundurze) na tle „ciuchci”, 1947. Fot. ze Marii Bernardy Mańk. 439
Parowóz kolejki z lat 60. XX w. Fot. ze zbiorów B. Pokropińskiego.
Procesja „Bożego Ciała”. Lata 60. XX w. AUMM 440
Stacja kolejki w Pustelniku II. Koniec lat 60. XX w. Fot. ze zbiorów Archiwum Szkoły Podstawowej nr 3 w Markach-Pustelniku.
Parowóz kolejki. Koniec lat 60. XX w. Fot. ze zbiorów B. Pokropińskiego. 441
Na stacji w Markach. Początek lat 70. XX w. AUMM.
Na stacji w Pustelniku II. Początki lat 70. XX w. AUMM. 442
Nieistniejący już budynek stacji kolejowej w Markach-Strudze, zbudowny najprawdopodobniej w latach 20. XX w.
Mieszkańcy Marek żegnają „ciuchcię”. 31.08.1974. AUMM. W prawym górnym rogu okolicznościowy znaczek przedstawiający Marecką Kolej Dojazdową. 443
Orkiestra dęta mareckiej OSP. Koniec lat 20. XX w. Fot. F. Jędrzejewskiego.
Defilada 1-majowa. Lata 70. XX w. Fot. ze zbiorów J. Dorobka. 444
Poczet sztandarowy mareckiej OSP brał udział w wielu uroczystościach patriotycznych na terenie Marek. Początek lat 70. XX w. AUMM.
Warta strażaków przy grobie żołnierzy na mareckim cmentarzu, połowa lat 70. XX w. AUMM. 445
Strażacy na jednym z festynów w Markach. Połowa lat 70. XX w. AUMM.
Sekcja młodzieżowa OSP. Połowa lat 70. XX w. AUMM. 446
Grupa młodzieżowa dziewcząt i orkiestra chłopięca OSP w Markach na początku lat 70. XX w. Fot. pochodzi ze zbiorów J. Dorobka.
Sekcja żeńska mareckiej OSP. Połowa lat 70. XX w. Fot. ze zbiorów Cz. Trzcińskiego. 447
Zarząd OSP w Markach 1974 r. Fot. ze zbiorów J. Dorobka.
Przed nowymi garażami. Początek lat 70. XX w. Fot. ze zbiorów Cz. Trzcińskiego.
448
Sztandar OSP w Markach. Przechowywany jest przez Jana Dorobka. 449
Klasa Ia SP nr 1, maj 1935 r. Fot. ze zbiorów Z. Motyczyńskiego.
Uczniowie ze SP nr 1 w budynku nad rzeką. W środku kierownik szkoły Józef Sieja. 1942 r. Fot. pochodzi ze zbiorów J. Przybysz (obecnie w tym miejscu znajduje się Przedszkole nr 1). 450
Nauczyciele i uczniowie SP nr 3. Fot. z lat 30. XX w. Archiwum SP nr 3.
Nauczyciele i uczniowie SP nr 1 w Markach. 451
Szkoła Podstawowa nr 2, 1942 r. W pierwszym rzędzie od lewej siedzą: Zelman, Hersz, Józef Dybus, ks. T. Jesionowski, Jadwiga Turska (kierownik szkoły), Władysława Wieczorek, Janina Kobylińska-Rzepecka, Wacław Rzepecki. Uczniowie od lewej (dziewczęta): Filomena Ryżyńska, Helena Paciorek, Wacława Andrusiewicz, Irena Zielińska, Maria Borkowska, Zofia Grabowska, Stanisława Mańk, Felicja Grabowska, Krystyna Zawisza, Irena Mańk, K. Dąbrowska, Irena Ambroziakówna. Chłopcy od lewej: Józef Fijałkowski, Władysław Maciołek, T. Żaboklicki, Marek Cholewa, Henryk Smoderek, Zbigniew Prokopiuk, Jerzy Motyczyński, K. Matusiak. Fot. ze zbiorów I. Węsierskiej.
Jedna z klas SP nr 2 w 1942 r. Zbiory J. Węsierskiej. 452
Budynek SP nr 3 z poczÄ…tku lat dwudziestych XX w. Fot. Archiwum SP nr 3.
Front budynku SP nr 3 w 2003 r. Fot. Archiwum SP nr 3. 453
Wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę nowego gmachu SP nr 1 przy ulicy Okólnej 14. 1966 r. Cegłę trzyma L. Garścia, kierownik szkoły. AUMM.
Szkoła Podstawowa nr 1 w Markach. Fot. z 1969 r. AUMM. 454
Grupa harcerzy ze SP nr 1. Koniec lat 60. XX w. Fot. Archiwum SP nr 1 w Markach.
Uroczystość nadania SP nr 2 imienia Związku Walki Młodych. Sztandar trzyma ówczesny dyrektor tej placówki Tadeusz Gmurczyk. 1974 r. AUMM. 455
SP nr 1 lata 70. XX w. AUMM.
SP nr 2 lata 70. XX w. AUMM. 456
SP nr 4 lata 70. XX w. AUMM.
Przedszkole nr 2 w Markach–Pustelniku, lata 70. XX w. AUMM. 457
SP nr 5 w Markach–Strudze, lata 70. XX w. AUMM
Przedszkole nr 1 w Markach, lata 70. XX w. AUMM. 458
SP nr 2 po rozbudowie, 2002 r.
Budynek Gimnazjum nr 2 w Markach-Strudze, 2002 r. 459
Sekcja piłkarska Marcovii z 1958 r. Stoją od lewej: Zygmunt Myśliwiec, Marian Kossacki, Jan Borkowski, Henryk Sobolewski, Jan Fabisiak. Siedzą od lewej: Grzegorz Filipowicz, Adam Skibiński, Stefan Wiśniewski, Jan Baniszewski, Waldemar Przybysz, Kazimierz Nowak. Fot. ze zbioru Waldemara Przybysza.
Sekcja piłkarska Marcovii z prezesem Ryszardem Przybyszem, w płaszczu. Koniec lat 50. XX w. Fot. ze zbiorów Jadwigi Przybysz. 460
Sztandar Marcovii. 1958 r. Fot. ze zbiorów Jadwigi Przybysz.
Sekcja piłkarska Marcovii w 1993 r. Stoją od lewej: Andrzej Wiśniewski (trener), Zbigniew Antolak, Sylwester Paciorek, Paweł Olczak, Tomasz Tankiewicz, Robert Sowiński, Grzegorz Machnacki, Roman Nowicki, Dariusz Rosa. Poniżej od lewej: Tomasz Roguski, Piotr Redel, Robert Gozdowski, Adam Stromecki, Arkadiusz Barzyc, Grzegorz Markowski i Robert Mocnek. W takim składzie drużyna wywalczyła awans do III ligi. AUMM. 461
Pochód 1-majowy. Marki lata 50. XX w. Fot. pochodzi ze zbiorów F. i T. Rzepniewskich.
Czyn społeczny. Lata 70. XX w. Pochody i czyny społeczne były częstym krajobrazem epoki PRL. AUMM. 462
Jeden z czynów partyjnych. Połowa lat 70. XX w. AUMM.
Budowa drogi w czynie społecznym w 1974 r. Ulica I. Paderewskiego. AUMM. 463
Porządkowanie stadionu Marcovii w czasie jednego z czynów partyjnych w 1972 r. AUMM.
„Aktyw robotniczy”. 1974 r. AUMM. 464
Porządkowanie Parku Briggsów, lata 70. XX w. AUMM.
Ulica Stawowa w Markach–Pustelniku w latach 70. AUMM. 465
Trybuna honorowa w czasie pochodów 1-majowych usytuowana była często przy budynku Urzędu Miasta... 1973 r. AUMM.
...albo przed budynkiem apteki – al. Piłsudskiego 43. 1969 r. AUMM.
466
Taks贸wkarze w pochodzie 1-majowym, 1970 r. AUMM.
Manifestacja 1-majowa w Markach w 1970 r. AUMM.
467
Na jednym z festyn贸w organizowanych z okazji Dnia Dziecka. Koniec lat 70. XX w. AUMM.
468
469
Na jednym z zebrań w sali kina „Zgoda”. Lata 70. XX w. AUMM.
Lata 80. XX w. Dziedziniec pałacyku Briggsów. Naczelnik miasta Marki M. Longosz udziela wywiadu dla prasy. AUMM. 470
Przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej w Markach J. Puścian wręcza medal płk. Szostakowi. Lata 80. XX w. AUMM.
Jedna z urzoczystości w Urzędzie Miasta. Od lewej I sekretarz KM PZPR w Markach Grzegorz Gozdek ściska dłoń Franciszkowi Kamińskiemu, obok Bolesław Kwiatkowski i dr płk Henryk Raczkowski. AUMM. 471
Do Marek wkracza budownictwo wielkopłytowe – „bloki”. Koniec lat 70. XX w. AUMM.
Naprawa chodnika przy al. J. Piłsudskiego, lata 70. XX w. AUMM. 472
Wysypisko koło Kruczka. Lata 60. XX w. AUMM.
Ciężarówki ze śmieciami w drodze na wysypisko przy ul. Lisa Kuli. Lata 60. XX w. AUMM. 473
Jedna z XIX-wiecznych chat krytych słomą, znajdowała się przy końcu ulicy Bandurskiego. 1974 r. AUMM.
Nie istniejący już sklep spożywczy „u Antosi” przy al. Piłsudskiego w Markach. 1967 r. W latach 70. XX w. na miejscu sklepu zbudowano dom należący do państwa Kołbuków. AUMM.
474
Stare, drewniane domy przy ulicy P. Skargi w końcu lat 60. XX w. AUMM.
Drewniany budynek z końca XIX w. przy ulicy Piotra Skargi w Markach. 1974 r. AUMM.
475
Skrzyżowanie ul. Świerczewskiego (Piłsudskiego) z ul. Szkolną, początek lat 70. XX w. AUMM.
Ul. Świerczewskiego (Piłsudskiego), widok na aptekę. AUMM. 476
Ulica Paderewskiego, lata 70. XX w. AUMM
Jedna z ulic w Markach–Pustelniku. Lata 70. XX w. AUMM.
477
Front restauracji „Zachęta” w 1974 r. W okresie międzywojennym mieściła się tu restauracja o nazwie „Ułanka”. „Zachęta” przetrwała do początku lat 90. XX w. AUMM. 478
Ul. Świerczewskiego – widok z mostu na rzece Długiej; po prawej stronie rogatka kolejowa przy ul. Przemysłowej (obecnie al. Piłsudskiego/Lisa Kuli). AUMM.
479
Osiedle domków jednorodzinnych. Ul. XX-lecia PRL, obecnie Jana Pawła II; poniżej ul. gen. J. Sowińskiego. Koniec lat 60. XX w. AUMM.
480
Budowa FOC Polmo, lata 70. XX w. AUMM.
Budynek biurowy FOC Polmo, lata 70. XX w. AUMM. 481
Pawilon handlowy w Markach-Pustelniku II. Lata 70. XX w. AUMM.
Kawiarnia „Ptyś” wybudowana w latach 60. XX w. przy al. J. Piłsudskiego i ul. Fabrycznej. Spłonęła w 2001 r. AUMM. 482
Pawilon Handlowy w Markach - Pustelniku I przy skrzyżowaniu al. J. Piłsdskiego i ul. Wspólnej. AUMM.
Pawilon Handlowy w Markach przy al. J. Piłsudskiego, lata 70. XX w. XX. AUMM. 483
Marki–Struga, skrzyżowanie al. Piłsudskiego z ul. Legionową, lata 70. XX w. AUMM.
Marki–Struga, al. Piłsudskiego, widok na kościół w Strudze, lata 70. XX w. AUMM. 484
Przed sklepikiem przy ul. Legionowej w Markach-Strudze. 1978 r. AUMM.
Jeden ze sklepik贸w w Markach-Strudze z lat 70. XX w. przy ulicy Legionowej. AUMM. 485
Kościół w Kobyłce w latach 60. XIX w. Ilustracja pochodzi z albumu Karola Guttmajera, Kobyłka. Perła baroku na Mazowszu, Kobyłka 1998, s. 19.
Kościół na Pradze. Ilustracja pochodzi z książki Juliana Bartoszewicza, Kościoły warszawskie rzymsko-katolickie opisane pod względem historycznym, Warszawa 1855, s. 360. 486
Remont kościoła św. Michała Archanioła w Grodzisku, 1954 r. Fot. APśw.I.
Kościółek w Grodzisku. Obok widoczna zabytkowa dzwonnica, 2002. 487
Sygnaturka na wieży grodziskiego kościółka Front kościółka w Grodzisku
Zabytkowy pobernardyński ołtarz z amboną, 2003. 488
Zabytkowy, pobernardyński chór grodziskiego kościółka, 2003.
Współczesne rzeźby na zewnątrz kościółka, 2003. 489
Rysunki pochodzą z „Przeglądu Technicznego” Tom 39, 1901. Artykuł J. Hinza „Kościół parafialny we wsi Markach pod Warszawą”.
490
Rachunek za dostarczoną na budowę kościoła cegłę, 1899/1900. APśw.I. 491
Budowniczy mareckiej świątyni ks. rektor J. Dąbrowski. Portret namalowany przez J. Bruna w 1902 r. Obecnie na plebanii kościoła.
Budowa wieży kościoła św. Izydora w Markach w 1901 r. Zdjęcie pochodzi z „Przeglądu Technicznego”. Tom 39 z 1901 r. Tab. XXI. Fotografię wykonano dzięki uprzejmości dyrekcji pracowników Centralnej Biblioteki Wojskowej w Warszawie, za co serdecznie dziękuję – autor. 492
Widok kościoła św. Izydora od strony zachodniej, 2002.
Najstarsza marecka świątynia z lotu ptaka, 2002. 493
Pamiątkowa tablica ufundowana przez ks. J. Dąbrowskiego – budowniczego świątyni, umieszczona od strony zachodniej kościoła, 2002.
Fundatorzy skarbca w kościele św. Izydora. Fot. B. Borkowski, 2003. 494
Napis na ołtarzu Matki Boskiej Częstochowskiej w kościele św. Izydora, 1998.
Pamiątkowa tablica poświęcona prezesowi budowy kościoła Maksymilianowi Małachowskiemu, 1995. 495
W ołtarzu MBCz zachował się mechanizm korbowy, służący do odsłaniania i zasłaniania obrazów – Wniebowzięcia Matki Bożej (powyżej) i Matki Boskiej Częstochowskiej (strona obok – fot. pochodzi z lat 70. XX w.). APśw.I.
Ołtarz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Lata 60. XX w. Fot. APśw.I. 498
Obraz przedstawiający męczeństwo św. Sebastiana pędzla A. Mayera z 1747 r., 2000.
Sztandar z 1906 r.
Sztandary z 1935 i 1952 r. 499
Po lewej witraż przedstawiający Romualda Traugutta, ostatniego dyktatora powstania styczniowego 1863 r. Po prawej ślubowanie króla Polski Jana Kazimierza w 1656 r. w klasztorze Ojców Paulinów na Jasnej Górze.
Matka Boska Kopalniana. Obraz wg A. Grottgera wyhaftowały siostry Sakramentki. Obraz ufundował jako „potrzebę serca” dr. S. Hornowski w 1997 r. 500
Fisharmonia – dar Flory Briggs dla mareckiego kościoła.
Organy w kościele św. Izydora.
501
Jeden z dzwonów zawieszonych na wieży kościoła w Markach, 2000.
„Serce” drugiego dzwonu, 2000. 502
Zabytkowa plebania kościoła św. Izydora. Widok od strony zachodniej. 2000r.
Zabytkowa plebania kościoła św. Izydora. Widok od strony północnej. 2000 r. 503
Grupa księży przy plebanii mareckiej parafii, zdjęcie wykonano w latach 30. XX w.
Przedstawicielki Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Żeńskiej z ks. proboszczem L. Szpądrowskim (proboszcz w Markach w latach 1921–1931) i ubrany w strój sokoła E. Brzozowski. Lata 20. XX w. Fot. ze zbiorów F. Jędrzejewskiego. 504
Przedstawiciele Rady Parafialnej parafii św. Izydora oraz władz gminy Marki. Z założonymi rękoma siedzi wójt gminy Marki P. Jędrzejewski, obok niego ks. proboszcz L. Szpądrowski oraz w stroju sokoła organista E. Brzozowski, za nim siedzi Karol Mańk, prezes OSP w Markach. Fot. ze zbiorów F. Jędrzejewskiego z lat 20. XX w.
505
Ks. proboszcz T. Jesionowski przy pracy w kancelarii parafialnej. Fot. z lat 30. XX w. Fot. APśw.I.
Ksiądz Teodor Jesionowski (1890–1951) proboszcz parafii św. Izydora w latach 1931–1947 Fot. APśw.I. 506
Rada Parafialna i członkowie KSM. Lata 30. XX w. W pierwszym rzędzie w środku organista E. Brzozowski, za nim w drugm rzędzie ks. T. Jesionowski, w tle kościół. Fot. ze zbiorów F. T. Rzepniewskich.
Przedstawiciele Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej z ks. Jesionowskim. Zdjęcie zrobione w 1936 r. na tle Domu Katolickiego. Fot. APśw.I. 507
Przedstawiciele Katolickiego Stowarzyszenia Męskiego na jednym ze spotkań. Lata 30. XX w. Zbiory APśw.I.
Przedstawiciele Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej na plebanii kościoła w Markach. 1935 r. Fot. APśw.I. 508
Członkowie Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej w 1936 r. W środku siedzi T. Rzepniewski. Fot. ze zbiorów F. i T. Rzepniewskich.
Członkowie Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Żeńskiej z księdzem Jesionowskim. Zdjęcie zrobione w latach 30. XX w. na schodach plebanii. Fot. ze zbiorów F. i T. Rzepniewskich. 509
Kursy kroju i szycia organizowane były m.in. w ramach działania Akcji Katolickiej. 1938 r. Fot. ze zbiorów APśw.I.
Ksiądz proboszcz Teodor Jesionowski organizował dla dzieci pierwszokomunijnych poczęstunek na plebanii. Lata 30. XX w. Zbiory APśw.I. 510
Członkowie Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej ze sztandarem swego patrona św. Stanisława Kostki. Lata 30. XX w. Zbiory APśw.I. 511
Drużyna siatkarska Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej. Fot. z początku lat 30. XX w. W środku siedzi trener P. Fabisiak. Fot. ze zbiorów państwa Sobolewskich.
Sekcja sportowa Katolickiego Stowarzyszenia Męskiego. W drugim rzędzie siedzi ks. T. Jesionowski, lata 30. XX w. Fot. ze zbiorów APśw.I. 512
Mieszkańcy Marek na tle figurki Pana Jezusa przy skrzyżowaniu al. J. Piłsudskiego z ul. ks. W. Bandurskiego, lata 30. XX w.. Fot. ze zbiorów T. Daniluk.
Pogrzeb. Początek lat 40. XX w. Kondukt prowadzi ks. T. Jesionowski i organista E. Brzozowski. Fot. APśw.I. 513
Jedno z przedstawień teatralnych, grane na scenie kina „Zgoda”. Koniec lat 40. XX w. Fot. pochodzi ze zbiorów F. i T. Rzepniewskich.
Jordan Stępniewicz – Lata 50. i 60. XX w. Fot. APśw.I.
Koło teatralne przy parafii św. Izydora początek lat 50. XX w.
514
Stoją od lewej: katechetka Helena Stec – s. Edwarda, ks. proboszcz Antoni Konieczny i jeden z księży wiakriuszów. APśw.I.
Procesja wokół kościoła. Lata 50. XX w. Fot. APśw.I. 515
Remont wieży kościelnej. Koniec lat 50. XX w. Fot. APśw.I. 516
Nabożeństwo w kościele św. Izydora, lata 60. XX w. Fot. APśw.I. 517
Komitet odbudowy wieży kościelnej z jego przewodniczącym T. Rzepniewskim. 1961 r. Fot. APśw.I.
Rada Parafialna kościoła św. Izydora. Połowa lat 60. XX w. Fot. APśw.I. 518
Ołtarz główny, początek lat 70 XX w. W górnym prawym rogu jubileuszowa fotografia z okazji 50-lecia parafii. APśw.I. 519
Wizyta duszpasterska ks. kardynała Stefana Wyszyńskiego w 1967 r. Fot. APśw.I.
520
521
Dom Katolicki parafii św. Izydora po rozbudowie, 2001 r.
Budynek sióstr „Honoratek”. Widok od strony ulicy ks. W. Bandurskiego. 522
Zakładanie szalunków pod fundamenty nowej kaplicy i plebanii przy ulicy Ząbkowskiej. Poniżej stan „surowy” zimą 2003 r.
523
Kościół pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli i Michała Archanioła w Markach-Strudze, 2000. AUMM.
Ołtarz główny. 524
Kościół pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli i Michała Archanioła w Markach-Strudze. Widok od strony wschodniej, 2002.
525
Figura sw. Michała Archanioła w strużańskim kościele, 2002.
Jeden z zabytkowych dębów na dziedzińcu Zgromadzenia Michalitów w Markach-Strudze, 2002. 526
Pamiątkowa tablica z kościoła w Markach-Strudze poświęcona ks. Antoniemu Poławskiemu, 2002.
Jeden z witraży w kościele, 2002. 527
Chłopcy przy pracy w zakładzie wychowawczym w Strudze. Fotografia pochodzi z tygodnika „Świat”. Kraków nr 16 z kwietnia 1913 roku, s. 10.
528
Zburzona na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku neobarokowa willa zbudowana w 1923 r. przy al. J. Piłsudskiego 158 (naprzeciwko kościoła w Markach-Strudze). Należała do Zgromadzenia Michalitów. Fot. zbiory Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Warszawie.
Kościół i zabudowania Zgromadzenia Michalitów w Markach-Strudze, 2002. 529
Kościół i parafia pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski w Markach-Pustelniku, 2003.
530
Ołtarz główny, 2003.
Wykuty w blasze wizerunek Matki Bożej znajduje się tuż nad wejściem do świątyni, 2003. 531
Pamiątkowe tablice w pustelnickim kościele, 2003.
Ks. kan. Jan Sapota, założyciel parafii w Pustelniku; tu z dziećmi pierwszokomunijnymi przy kościele w Markach Fot. z początku lat 70. XX w. APśw.I. 532
W tym budynku w Pustelniku, który też pełnił funkcję szpitala i sanatorium spędził ostatnie lata życia słynny malarz i kompozytor litewski Mikołaj Konstanty Ciurlionis, 2003.
Ulica Kasztanowa z zabytkowymi pomnikami przyrody – kasztanowcami – prowadzi do Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek w Markach-Pustelniku, 2003. 533
Pomnik ku czci poległych w wojnie z bolszewikami w 1920 r., cmentarz w Markach. Fot. wykonano w 1932 r. Zbiory Archiwum Dokumentacji Mechanicznej w Warszawie.
Uroczystość poświęcenia pomnika.
Starosta Warszawski Wardejn-Zagórski składa kwiaty na pomniku poświęconym poległym w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. spoczywającym na cmentarzu w Markach. Jesień 1932 r. Fot. Archiwum Dokumentacji Mechanicznej w Warszawie, sygn. I-V-3988(1). 535
Cmentarz marecki z lotu ptaka, 2002.
Cmentarz w Markach-Strudze, 2002. 536
Cmentarz w Markach, 1998.
Wejście główne na cmentarz w Markach w 1998 r. 537
Zabytkowe pomniki nagrobne na cmentarzu w Markach, 2000. 538
Fragment ocalałego nagrobka z dawnego cmentarza niemieckiego w Pustelniku. Widoczne nazwisko »Gesch«, 2002.
Grób rodzinny Wedlów i Whiteheadów na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie. Tu pochowany jest zmarły w 1993 r. pierwszy honorowy obywatel miasta Marek, Karol Whitehead, 2003. Na tym samym cmentarzu grób rodziny Briggsów, w którym jest pochowany najmłodszy z braci Briggsów – Alfred, 2003. 539
Pomnik pamięci dziesięciu Polaków powieszonych w 1942 r. przez Niemców, 1999. AUMM.
540
Pomnik zamordowanych na Kruczku. Autor z świadkami tych wydarzeń, od lewej W. Kostrzewa i S. Łukaszek. 2000.
Pomnik ku czci żołnierzy Armii Krajowej w Markach-Strudze, 2002. 541
Figurka Pana Jezusa przy skrzyżowaniu al. J. Piłsudskiego i ul. Bandurskiego. W tym miejscu od wieków ustawiano krzyże. Figurka pochodzi z lat 50. XX w., 1999.
Figurka Matki Bożej na tzw. Górce św. Antoniego na granicy Marek i Radzymina. 542
Krzyż – kapliczka przy al. J. Piłsudskiego w Markach-Pustelniku, nowy wygląd i uporządkowanie zawdzięcza rodzinie Pietruków, 2003.
Kapliczka ku czci Matki Bożej ufundowana przez mieszkańców Zieleńca w 1997 r., przy ul. Głównej, 2002. 543
Pochodząca z 1852 r. figurka Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus. Znajduje się ok. 400 m na południe od mareckiego cmentarza przy ulicy Chudoby (obecnie w granicach gminy Białołęka), 2000.
Metalowy krzyż z 1894 r. Znajduje się przy al. J. Piłsudskiego w Markach. Wg podań to tu planowano wzniesienie świątyni mareckiej, ale władze carskiej Rosji nie wydały na to zgody, 2000. 544
Krzyż z wieży kościelnej zburzonej w czasie działań wojennych w 1944 r., 2000.
Figurka Matki Bożej na skwerku przy ul. Spacerowej w Markach-Strudze, ufundowana w 1908 r. przez małżeństwo Żerańskich, 2003.
545
Nowe budownictwo w Markach–Pustelniku. 11-piętrowy blok przy ul. M. Małachowskiego oddany do użytku pod koniec lat 90. ubiegłego stulecia, 2003.
Osiedle przy ul. Mickiewicza i 11 Listopada w Markach, 2003. 546
Osiedla mieszkaniowe zbudowane pod koniec lat 90. XX w. w Markach i Markach-Pustelniku, 2002.
547
Zbudowane ponad 120 lat temu domy fabryczne w Markach wciąż tętnią życiem, 2002. 548
Osiedle Lisi Jar w Markach-Pustelniku, 2002.
Osiedle przy ul. Rejtana, 2002. 549
Fragment jednego z osiedli przy ul. 11 Listopada, których kilka powstało w Markach w ostatnich latach, 2000.
„Ślimak” i wiadukt w Markach-Strudze. Tu rozchodzą się drogi w kierunku Zegrza (na lewo) i Zielonki oraz Warszawy (na prawo), 2002. 550
W końcu lat 90. XX w. na granicy Marek, Ząbek i gminy Targówek powstało kilka supermarketów, 2002. 551
Herby Marek...
... stary ...
i nowy.
Radni miasta Marki w kadencji 1994–1998, AUMM. 552
Radni miasta Marki w kadencji 1998–2002.
Radni miasta Marki w kadencji 2002–2006. 553
554
Włodzimierz Szurmak burmistrz w latach 1990–1994
Robert Tankiewicz burmistrz w latach 1994–96
Janusz Werczyński burmistrz od 1996 r.
Maria Przybysz-Piwko przewodnicząca Rady Miasta Marki w kadencjach 1998–2002 i 2002–2006
Zbudowany w 1929 r. budynek Ratusza, 2000.
Radni powiatowi z Marek kadencji 2002–2006, od lewej: T. Paciorek, A. Kopczyński (przewodniczący Rady Powiatu Wołomińskiego w kadencjach 1998–2002 i 2002–2006), M. Marchewska, 2003. 555
Pierwszy „honorowy obywatel” naszego miasta Karol Whitehead.
„Honorowy obywatel” dr S. Hornowski na spotkaniu z uczniami SP nr 4. Fot. A. Tomczyk, 2001. 556
„Honorowy obywatel” Roman Grabowski .
Ojciec Święty Jan Paweł II przejeżdża przez Marki-Pustelnik w drodze z Radzymina do Warszawy. 13 czerwca 1999 r. Fot. J. Rogalski.
557
Mapa Marek z 1820 r. AGAD Na stronie obok plan Marek z naniesionymi historycznymi nazwami części miasta. 558
559
Tytuły lokalnej prasy. 560
Zbigniew Paciorek — ur. 1956 r., absolwent wydziału historycznego UW, kierunek archeologia Polski. Rodowity markowianin, pochodzi z rodziny, której udokumentowane źródła zamieszkiwania na terenie Marek pochodzą już z II połowy XVIII w. W latach 1984–1992 nauczyciel historii w SP nr 1 oraz dyrektor (1990–1992) tej placówki. Autor wielu artykułów zamieszczanych w prasie lokalnej (Gazeta Marecka, Wieści Podwarszawskie, Wiadomości Parafialne, Wiadomości z Ratusza, Rzeczpospolita Marecka) na temat historii Marek i jego środowiska naturalnego. Radny miasta Marki w kadencjach 1988–1990, 1990–1994 oraz 1998–2002. Z żoną Teresą mają troje dzieci: Annę, Andrzeja i Łukasza.