VersoDirect nr. 4 / oktober - november 2019 / jaargang 21 V.U. Ingrid Lieten, Kolonel Bourgstraat 122 bus 4, 1140 Brussel
VersoDirect is de nieuwsbrief van de Vereniging voor Social Profit Ondernemingen vzw, de intersectorale werkgeversorganisatie voor de Vlaamse socialprofitsector. Verso verenigt ondernemers uit de gezondheidszorg, de welzijnssector, de socioculturele sector, de sector van de aangepaste tewerkstelling en de mutualiteiten.
Duurzame Ontwikkeling
INHOUD OVERLEG EN ADVISERING Sociale partners hebben huiswerk klaar in strijd tegen krapte op de arbeidsmarkt 2 DOSSIERS SDG’S Waarom sociale ondernemers de SDG’s kunnen dragen SDG’s binnen De Winning groep
4 6
SECTORNIEUWS Wat mogen sociale ondernemers verwachten van Jambon I? Wanneer het allemaal wat te veel wordt “De krapte is nog niet krap genoeg�
7 8 8
AANKONDIGINGEN
10
“ Sociaal ondernemen en SDG’s: een verhaal dat klopt!�
Lees ons SDG-dossier op p. 4.
EDITO
OVERLEG EN ADVISERING
Sociale ondernemingen zijn dé partner om de SDG’s uit te dragen
Sociale partners hebben huiswerk klaar in strijd tegen krapte op de arbeidsmarkt
In deze VersoDirect vindt u, naast een eerste blik op het kersvers Vlaams regeerakkoord, een uitgebreid dossier over de Sustainable Development Goals van de VN. Deze internationale afspraak wil onze wereld duurzamer, socialer en eerlijker maken tegen 2030. In Noord én Zuid. Als sociale ondernemers voelen wij ons natuurlijk geroepen om onze schouders onder deze initiatieven te zetten. Een groot deel van de 17 VN-doelstellingen staan centraal in de werking van de talloze sociale ondernemingen die op verschillende terreinen actief zijn. De SDG’s laten ons toe om niet alleen kritisch naar onszelf te kijken en alle facetten van onze werking te verduurzamen en in lijn te brengen met deze ambitieuze doelstellingen, ze zijn ook een uitstekend instrument om de maatschappelijke impact van sociale ondernemingen zichtbaar te maken. We hebben hiermee een gedeelde taal in handen om het gesprek aan te gaan met andere sociale ondernemers, met bedrijven, met burgers én natuurlijk met de overheid. Want we hebben iedereen nodig om deze doelstellingen te bereiken. Ook de Vlaamse regering heeft zich ingeschreven in deze agenda. Met het ‘Vizier 2030’ heeft ze nog voor de zomer een ambitieus en meetbaar plan in gang gezet. De nieuwe Vlaamse regering heeft in haar regeerakkoord alvast de wens uitgedrukt om een partnerschap aan te gaan met het rijke veld aan sociale ondernemingen en samen de vele maatschappelijke uitdagingen aan te gaan. We nemen deze handschoen graag op en kijken ernaar uit om snel aan de slag te gaan met de verschillende ministers die dit ambitieus plan zullen dragen. In de tussentijd willen we u alvast warm maken voor ons groot congres op 4 december, waar we de SDG’s op de kaart zullen zetten bij sociale ondernemers.
Ingrid Lieten, directeur Verso
2
Vandaag staan er 73.000 vacatures open: een record! De krapte op de arbeidsmarkt is dus meer dan ooit actueel. Daarom heeft Verso samen met de andere sociale partners in de Serv onder de noemer “Iedereen aan boord” een reeks voorstellen uitgewerkt voor de volgende Vlaamse regering.
Met een werkzaamheidsgraad van 75% doet Vlaanderen het zeker niet slecht, maar het kan nog beter. Nederland, Duitsland en de Scandinavische landen halen scores van 80 procent. Een stijging van 5 procentpunten betekent heel wat meer mensen om de vele jobs in te vullen, ook in de sociale onder nemingen. Tegelijkertijd biedt de krapte ook kansen voor mensen die moeilijker aan de bak raken. Ook zij moeten aan boord geraken en blijven. De nieuwe Vlaamse regering krijgt van de sociale partners direct een twintigtal maatregelen in handen die op korte termijn voor een kentering kunnen zorgen. Daarbij hebben de Vlaamse sociale partners niet alleen aandacht voor de verhoging van de werkzaamheidsgraad. Een oplossing voor de krapte op de arbeidsmarkt komt er enkel als we op meerdere terreinen tegelijk inzetten. Zo moeten we er zeker ook voor zorgen dat wie vandaag al aan de slag is, dit duurzaam moet kunnen blijven doen. We moeten iedereen ook blijven stimuleren om bij te leren en zichtzelf te ontwikkelen. Tot slot moeten we iedereen de kans geven volwaardig deel uit te maken van de digitale samenleving.
Activering Zo willen de Vlaamse sociale partners in de eerste plaats het activeringsbeleid verbreden en versterken. Dat betekent onder andere dat er meer inspanningen moeten gebeuren om personen met een migratieachtergrond, maar ook 55-plussers, kortgeschoolden en personen met een arbeidshandicap, te begeleiden naar werk. Verso heeft expliciet benadrukt dat de sociale economie hierin een belangrijke rol moet spelen. Een groeipad voor de sociale economie is hiervoor in de volgende beleidsperiode cruciaal. Daarnaast ligt de uitdaging in het activeren van een
“Een oplossing voor de krapte op de arbeidsmarkt komt er enkel als we op meerdere terreinen tegelijk inzetten” grote groep personen die momenteel niet aan het werk is en geen werk zoekt. Vandaag telt die groep ruim 350.000 mensen. Bijvoorbeeld vrouwen met een migratie-achtergrond zijn een interessante doelgroep voor de social profit. Werken moet ook meer lonen. Daarom willen de sociale partners onderzoeken
of en onder welke voorwaarden een Vlaamse jobstimulans voor lagere inkomens een antwoord kan zijn. Ook de uitbreiding van het groeipakket voor éénoudergezinnen of gezinnen met een laag inkomen uit arbeid moet op tafel komen. Daarnaast moet betaalbare en flexibele kinderopvang ervoor zorgen dat het hebben van een gezin werken alvast niet in de weg staat. Op vlak van retentie focust het akkoord op duurzame loopbanen voor 55- en 60-plussers. Om levenslang leren in de praktijk te brengen, is een verhoging van het budget voor het
Vlaams opleidingsverlof tijdens de volgende legislatuur onontbeerlijk. De voorstellen van de sociale partners bieden een duidelijke beleidsagenda aan de nieuwe Vlaamse regering. De Vlaamse werkgevers- en werknemersorganisaties tonen hiermee dat ze klaar zijn om mee het voortouw nemen in de komende legislatuur en samen met de minister van Werk de broodnodige veranderingen op de arbeidsmarkt te versnellen en in goede banen te leiden. U vindt de voorstellen van de Serv-partners op www.serv.be.
3
DOSSIER SDG’S
Waarom sociale ondernemers de SDG’s kunnen dragen Peter Wollaert directeur CIFAL Flanders
Op woensdag 4 december organiseert Verso een event rond de betekenis van de Sustainable Development Goals voor sociale ondernemingen. Een van de sprekers is Peter Wollaert, directeur van CIFAL Flanders: één van de 17 opleidingscentra wereldwijd die in opdracht van de VN de duurzame ontwikkelingsagenda ondersteunen. We hadden een gesprek met hem over de SDG’s, greenwashing en wat duurzame ontwikkeling betekent in de context van een sociale onderneming.
Veel mensen kennen MVO al: maatschappelijk verantwoord ondernemen. In hoeverre verschillen de SDG’s van MVO? Peter Wollaert: Er is inderdaad al heel wat gezegd en geschreven over de maatschappelijke verantwoordelijkheid van organisaties. Toen de Verenigde Naties in 2015 de Sustainable Development Goals of SDG’s lanceerden als opvolger van de Millenniumdoelen, was het ook meteen duidelijk dat we organisaties, bedrijven en het middenveld meer bij deze ontwikkelingsdoelen moeten betrekken. Maar tegelijkertijd betekende deze nieuwe agenda wel een belangrijke stap vooruit ten opzichte van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Sinds 2015 beschikken we over een duidelijk doelstellingskader met als horizon 2030 waar ondernemingen zich aan
4
kunnen spiegelen. Het is dus niet meer voldoende om intern te bepalen waar je als onderneming op wilt inzetten op vlak van milieu, energie, gender, diversiteit, … Wil je echt je maatschappelijke rol opnemen en het verschil maken als individuele ondernemer, dan kun je je voortaan baseren op 169 concrete doelstellingen binnen 17 domeinen.
“We moeten nog een stevig tandje bijsteken” Ondernemingen kunnen hier dus op afgerekend worden? Dat klopt! Voor de eerste keer kunnen we nu ook een benchmark maken van wat er lokaal gebeurt om die mondiale agenda te verwezenlijken. En dat is
best ontnuchterend. Want wat zien we? Zelfs bij de best-in-classbedrijven is er nog een stevige kloof tussen wat er vandaag gebeurt en wat er zou moeten gebeuren. Voor zo goed als alle thema’s moeten we nog een stevig tandje bijsteken als we onze ontwikkeling willen realiseren binnen de begrensde mogelijkheden van onze planeet. Dit is voor mij dan ook slechts het begin van het verhaal. Met de SDG’s heb je een becijferde en internationaal gevalideerde routekaart in handen om bijkomende acties te ondernemen en ambitieuze strategische keuzes te maken. Hoe vermijd je dan dat organisaties en bedrijven enkel hun schouders onder de SDG’s zetten als een vorm van ‘greenwashing’? Enkel en alleen om het imago naar de buitenwereld toe op te poetsen? Greenwashing is inderdaad een probleem, maar ik durf te stellen dat wie enkel daarin geïnteresseerd is, snel het deksel op de neus krijgt. Want dat komt al snel als een boemerang terug in de vorm van kritische krantenartikels. Soms is dat ook best sneu. Dan zie je mensen met goede bedoelingen een ambitieus
“ Een duurzaamheidstraject is altijd een holistische oefening” plan voorstellen dat toch onderuit gehaald wordt. Logisch ook, want als je de lat ethisch hoger legt, dan is de kans groter dat de buitenwacht gaat kijken of je wel je zelf opgelegde doelstellingen haalt. Vaak komen dat soort ontgoochelingen echter voort uit een gebrek aan theoretische bagage binnen de onderneming. Je moet echt goed weten wat duurzame ontwikkeling is, hoe dat inhaakt op alle facetten van de bedrijfsvoering en waar de risico’s zitten vooraleer je een goed onderbouwde strategie kunt voorstellen. Is de drempel dan niet te groot voor veel ondernemingen om er aan te beginnen? Het is natuurlijk veel veiliger om gewoon niks te doen. Daarom willen we het gemakkelijker maken voor ondernemingen om hiermee te starten door een duidelijk stappenplan voor te stellen. De eerste stap is om in kaart te brengen waar voor jouw organisatie de grootste potentiële impact op de samenleving ligt, zowel in positieve als in negatieve zin. Vervolgens gaan we kijken welke van de 17 SDG’s het meest relevant zijn voor jouw organisatie en waar je staat op die thema’s. Tot slot buigen we ons over de vraag hoe je de kloof kunt dichten met waar je zou moeten staan. Dan ben je pas bezig met transitiedenken en niet gewoon proberen je negatieve maatschappelijke impact zo veel mogelijk te beperken.
eender welke onderneming naast de lat van de 2030-agenda legt, dat je dan overal nog blinde vlekken tegenkomt. Daarom is het belangrijk om te benadrukken dat een duurzaamheidstraject altijd een holistische oefening is. Het geeft geen pas om absoluut CO²-neutraal te willen zijn maar ondertussen je personeel uit te buiten. Dat maakt het ook zo uitdagend. Kijk bijvoorbeeld naar zonnepanelen: een zegen voor de planeet, maar een van de grote uitdagingen van de nabije toekomst wordt de recyclage van die dingen. Daarom is het net belangrijk om de SDG’s als een geheel te bezien en niet enkel die doelstellingen eruit te pikken die voor jou voor de hand liggen. Maar die holistische kijk hoeft ook niet altijd problematisch te zijn. Even vaak zie je dat je net verder springt als je een probleem vanuit meerder invalshoeken bekijkt, zeker in een sociale context. Ik herinner me een project in Haïti
waar dokters merkten dat het moeilijk was om patiënten met chronische ziekten op regelmatige basis naar hun praktijk te krijgen. Tegelijkertijd was er in de streek ook een groot afvalprobleem. Een ngo zag daarin een mooie opportuniteit om twee vliegen in een klap te slaan. Ze hadden het lumineus idee om een inzamelingspost voor pmd-afval in te richten naast het gezondheidscentrum. Bewoners die hun pmd-afval daar inleverden, kregen een kleine financiële beloning en zo was de stap ook meteen kleiner om een bezoek te brengen aan het gezondheidscentrum. Wil je meer leren over wat de SDG’s in de praktijk kunnen betekenen voor sociale ondernemers? Hou dan alvast 4 december vrij voor ons Versoevent rond SDG’s, dat zal doorgaan in SQUARE-BRUSSELS MEETING CENTRE, vlakbij het centraal station.
Wat betekent dit voor sociale ondernemingen? Je zou kunnen denken dat zij door hun maatschappelijke doelstelling vlotjes de doelstellingen binnen de SDG’s halen? Voor een stuk is dit zo. Maar we merken ook dat als je de bedrijfsvoering van
5
DOSSIER SDG’S
Een sociale ondernemer aan het woord
“ We willen al onze stakeholders inspireren én engageren voor een duurzamere toekomst” De Winning groep, een sociaalinclusieve onderneming met bijna 400 medewerkers, is een van de pioniers uit de sociale economie op vlak van maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaamheids verslaggeving. Sinds 2016 legt de onderneming met vestigingen in Limburg en Vlaams-Brabant ook de link naar de SDG’s. “In 2012 hebben we voor het eerst een MVO-paspoort opgemaakt van onze onderneming”, vertelt communicatie verantwoordelijke Cindy Vanvelthoven. “Het volgend jaar hebben we ook ons eerste duurzaamheidsverslag voorgesteld en in 2016 hebben we de link met de SDG’s gelegd, die toen pas gelanceerd waren. We stellen 5 SDG’s centraal in onze werking: eerlijk werk en economische groei, ongelijkheid verminderen, verantwoorde consumptie en productie, leven op het land en partnerschap.” Het management van De Winning toetst alle activiteiten en operationele beslissingen dus al aan de duurzaamheids doelstellingen van de Verenigde Naties, maar wil nog verder gaan.
6
Cindy Vanvelthoven: “We willen onze maatschappelijke impact nog breder in kaart brengen. Vorig jaar zijn we daarom aan de slag gegaan met onze stakeholders met de SDG’s als basis. Uit gesprekken met onze medewerkers, klanten en leveranciers bleek namelijk dat onze duurzame doelstellingen en de link met de SDG’s nog onvoldoende gekend zijn. Daarom zijn we het gesprek met hen aangegaan met de SDG’s als kapstok voor de maatschappelijke uitdagingen waarop wij als sociale onderneming een antwoord proberen te bieden.”
“De link met de SDG’s is nog onvoldoende gekend” Samen groeien en ondernemen De missie van De Winning is ‘Samen groeien en ondernemen’. Dat houdt in dat de sociaal-inclusieve onderneming ook verder kijkt dan enkel de eigen bedrijfsvoering. De SDG’s kunnen hiervoor een nuttig instrument zijn. “We willen een beleid met visie en daadkracht tonen om onze medewerkers, partners en alle andere stakeholders te inspireren
én te engageren voor een duurzamere toekomst”, verwoordt Cindy het. “Vandaar dat we naast de interne uitdagingen ook kijken waar we met De Winning impact kunnen hebben op een betere en duurzamere wereld. We gebruiken de SDG’s hiervoor als leidraad.” Op basis van de consultatieronde bij stakeholders is de organisatie momenteel bezig haar operationele doelen bij te stellen. Deze worden ook nog in KPI’s gegoten om de maatschappelijke impact te kunnen meten. De SDG’s zijn zo een krachtig hulpmiddel geworden om niet alleen de missie van de organisatie uit te dragen, maar ook de processen en strategische keuzes op scherp te zetten. Het resultaat hiervan ziet Cindy in alle lagen van de organisatie terugkomen: van medewerkers die met passie en verbondenheid werken tot betere financiële prestaties. Download de laatste versie van het duurzaamheidsverslag op www.dewinning.be of contacteer Cindy Vanvelthoven op Cindy.Vanvelthoven@dewinning.be.
SECTORNIEUWS
Wat mogen sociale ondernemers verwachten van Jambon I? De nieuwe Vlaamse regering wil tijdens haar beleidsperiode 120.000 extra mensen aan het werk krijgen. Ze plant ook enkele pittige investeringen en hervormingen in het beleidsdomein Welzijn en verruimt het investeringsbeleid voor innovatie zodat ook sociale ondernemingen meer ruimte krijgen om te innoveren. Dat zijn in een notendop de lessen die Verso trekt uit de beleids verklaring van minister-president Jambon. Maar het venijn zit ‘m in de staart: de regeringspartijen voorzien ook besparingsoefeningen, die zeker niet in het minst door de sociale ondernemingen gevoeld zullen worden.
Jobs, jobs, jobs Ook op het Vlaamse niveau trekken de Zweedse coalitiepartners ten strijde met de leuze ‘jobs, jobs, jobs’. Er komt onder andere een jobbonus voor lage lonen en de aanklampende aanpak van de VDAB wordt verdergezet. Verso vindt het positief dat de Vlaamse regering verder inzet op het matchen van de openstaande vacatures met het beschikbare arbeidspotentieel. Zeker de sociale ondernemingen staan te springen om personeel aan te werven en deze roep zal de komende jaren enkel maar luider klinken. Ook de nieuwe focus op inactieven, bijvoorbeeld vrouwen met een migratieachtergrond, is een veelbelovende piste. Er wordt echter ook bespaard in het beleidsdomein. Zo zullen de doel groepkortingen aangepast worden. De RSZ-korting voor oudere werknemers wordt hoogstwaarschijnlijk opgetrokken van 55 naar 58 jaar en de doelgroep van middengeschoolden wordt geschrapt.
voldoende ondersteuning biedt en dat er wordt gewaakt over de coherentie ten opzichte van andere arbeids marktmaatregelen. Wij blijven er ook op hameren dat er geen enkele reden is om sociale ondernemers uit te sluiten van algemene tewerkstellingsmaatregelen, zoals vandaag jammer genoeg het geval is voor de doelgroepkorting voor oudere werknemers. Verso zal ook nauw opvolgen op welke wijze de RSZ-korting voor de sociale inschakelingseconomie (SINE) zal worden hervormd.
Welzijn: geven en nemen Binnen het beleidsdomein Welzijn voorziet de Vlaamse regering budgetten voor extra investeringen, maar wordt er ook stevig bespaard. Qua hervormingen zijn we benieuwd naar de voorstellen rond het wegwerken van de schotten tussen verschillende sectoren en de volgende stappen rond
de vermaatschappelijking van de zorg. Positief is ook dat er gesproken wordt van een ‘regelluw’ kader om meer sociaal ondernemerschap mogelijk te maken, wat vele sociale ondernemers als muziek in de oren zal klinken. Verso en haar federaties kloppen ook al langer op deze nagel. Wij kijken ernaar uit om in gesprek te gaan met de minister om te kijken waar er alvast quick wins kunnen worden behaald.
Ruimte voor maatschappelijk relevante innovatie? De passages in het regeerakkoord over het welzijnsbeleid zijn niet de enige plaatsen waar Verso verwijzingen terugvindt naar sociaal ondernemerschap. We zijn verheugd dat er in het budget voor innovatie en ondernemerschap meer ruimte wordt voorzien voor ondernemerschap in functie van maatschappelijke uitdagingen. Wij zijn ervan overtuigd dat sociale ondernemers hier de eerste bondgenoot blijven van de regering om deze ambities waar te maken. We rekenen erop dat het ondersteuningsinstrumentarium van de Vlaamse regering op dit vlak tot een betere toegang voor sociale ondernemingen kan leiden. Ook hier gaan we graag het gesprek aan met de bevoegde minister, Hilde Crevits.
Daar staat tegenover dat andere moeilijke doelgroepen op de arbeidsmarkt een extra ‘rugzakje’ krijgen en er ook meer personen met een afstand tot de arbeidsmarkt in aanmerking zouden komen voor een RSZ-korting. Het is nog niet duidelijk hoe een en ander technisch uitgewerkt zal worden. Verso pleit er alvast voor dat dit begeleidingsrugzakje
7
SOCIALE ONDERNEMERS AAN HET WOORD OVER DE KRAPTE
“ De krapte is nog niet krap genoeg” Wanneer het allemaal wat te veel wordt … Hoewel een job in een sociale onderneming vaak erg tof is, kan het soms ook stressvol zijn. Niet alleen druk, maar ook emotioneel zwaar. Omdat je soms niet alles kunt doen wat je wil. Omdat je soms het gevoel hebt mensen teleur te stellen. Om werkgevers uit de social profit wegwijs te maken in deze problematiek, organiseerde Verso samen met Zorgnet-Icuro en Howest op 6 september de inspiratiedag ‘Van morele stress naar morele veerkracht’. Want zoals Margot Cloet, gedelegeerd bestuurder van Zorgnet-Icuro zei in haar introductie: “Het fenomeen morele stress, en de reacties die het teweeg brengt, stemt paradoxaal genoeg hoopvol omdat we hiermee weten en vaststellen dat hulpverleners het zich blijven aantrekken. Ze willen hun engagement tot goede en kwaliteitsvolle hulpverlening niet lossen. En dat is de kern van de bezieling in de zorg. Maar bij het uiten van morele stress alleen, mag het natuurlijk niet blijven. Vandaar dat we vandaag een stapje verder willen zetten. Hoe kunnen we vanuit die morele stress komen tot morele veerkracht?” Meer dan 150 sociale ondernemers gingen dan ook zelf aan de slag met het thema in verdiepende workshops over hoe je in de praktijk kan werken aan morele veerkracht op de werkvloer. Wil je zelf ook het verschil maken in je onderneming? Zorgnet-Icuro zette het thema stevig op de kaart met haar ethisch advies rond ‘Morele Stress in de Zorg’. En ook Howest inspireert ondernemers, onder andere met Re•Mo•Ve, een interactief instrument om morele stress op een methodische, procesmatige en continue wijze aan te pakken en morele veerkracht te verankeren. Alle inspiratie voor werkbare jobs en morele veerkracht vindt u op www.hrwijs.be/presentaties-inspiratiedag-van-morelestress-naar-morele-veerkracht.
Dat de krapte op de arbeidsmarkt stijds nijpender wordt, weten we allemaal. In de sociale ondernemingen voelen we dit al vele jaren. Ook Verso trekt al vele jaren aan de alarmbel en werkt mee aan oplossingen. Maar er is meer nodig. In deze reeks gaat VersoDirect bij sociale ondernemers op zoek naar hun visie op creatieve pistes die kunnen helpen om de noden te lenigen. Tim Vannieuwenhuyse, algemeen directeur van maatwerkbedrijf WAAK en voorzitter van Verso, bijt de spits af. En hij komt tot een opvallende conclusie: de krapte is nog niet krap genoeg.
Hetzelfde DNA Hoe krapper de arbeidsmarkt, hoe inventiever we gaan (moeten) worden. En ‘we’, dat zijn zowel de maatwerkbedrijven als de reguliere bedrijven. Neem nu de zorgsector. Een sector met een DNA dat nauw aansluit bij dat van de maatwerkbedrijven én een sector met een gigantische personeelsnood. Toch werken we vandaag nog bitter weinig samen. Terwijl meer samenwerking goed kan zijn voor ons als ondernemingen (extra werk),
“Hoe nijpender de situatie op de arbeidsmarkt, hoe inventiever we zullen worden” voor onze medewerkers (meer diversiteit in het werk) én voor de zorginstellingen (kostenbesparing). Vandaag worden patiënten bijvoorbeeld nog gewassen door twee verpleegkundigen. Waarom niet één van de twee vervangen door een maatwerker? Dat is goedkoper voor de instelling, voor de overheid én voor de maatschappij. Maar om daar te geraken moeten zowel overheid, werkgevers als
vakbonden loskomen van de geldende kaders en regelgeving. Hoe nijpender de situatie op de arbeidsmarkt zal worden, hoe inventiever zowel wij als zij zullen worden.
Tegen elke economische wetmatigheid Dan is er de doorstroming van onze mensen naar reguliere bedrijven, een piste waar de vorige baas van de VDAB, Fons Leroy, sterk in gelooft. Persoonlijk geloof ik hier niet in. En al helemaal niet als mogelijke oplossing voor de krapte. Uiteraard gaan we 100% voor doorstroom als iemand dit echt wil en als die persoon de competenties heeft om dit te doen. Maar de grote meerderheid van onze mensen gaat ondersteuning blijven nodig hebben. In die zin gaat doorstroming tegen elke economische wetmatigheid in. Bedrijven besteden vandaag alles uit wat niet tot hun kerntaak behoort: boekhouding, groenonderhoud en zelfs delen van de productie waar mogelijk. Waarom zouden ze dan de tewerkstelling van kansengroepen, iets wat een heel specifieke expertise vereist, gaan insourcen? Bij WAAK hebben we recent onze klanten met de grootste enclaves bevraagd. Eén van onze vragen was of ze overwegen om een maatwerkafdeling op te richten om op die manier een deel van onze mensen binnen te halen. Hun antwoord was klaar en duidelijk: we denken er nog niet aan want wij hebben niet de expertise op dat domein die jullie wel hebben.
bovendien een beroep doen op extra gemotiveerde werkkrachten om pieken op te vangen. Maatwerkers zijn trots dat ze extern, in een ‘gewoon’ bedrijf kunnen werken en zien dat als een promotie. En ook de maatschappij heeft er, in het kader van het hele inclusieverhaal, baat bij.
“We beperken ons tot het ‘laaghangend fruit’” Toch benutten we als sector vandaag nog niet het volle potentieel van inhouse werk. We beperken ons nog te veel tot wat ik het ‘laaghangend fruit’ noem. Als we alles wat we vandaag binnen het maatwerkbedrijf kunnen aan werkpostaanpassingen en ondersteuning - technologische of andere - zouden extrapoleren naar de enclavewerking, dan zou het potentieel nog veel groter zijn. Nu zoeken we in enclave nog te veel het eenvoudige handjeswerk en sturen we enkel de sterkere maatwerkers naar de enclaves.
Maar als we al onze tools en expertise ook op de werkvloer bij bedrijven zouden gaan inzetten, zouden we veel meer soorten werk aankunnen en zou de vijver van potentiële partners veel groter worden.
Nog niet krap genoeg Ook al is de krapte vandaag al enorm, toch doen we er relatief weinig aan: zowel maatwerkbedrijven als gewone bedrijven. We zoeken die witte raaf en we hebben ons er passief bij neergelegd dat we er langer dan vroeger naar moeten blijven zoeken. Intussen zitten in overheids- en zorgstructuren nog veel hooggeschoolde mensen die werk doen dat weinig toegevoegde waarde biedt en ondertussen laten we potentiële groei en business liggen. De krapte is dus blijkbaar nog niet krap genoeg om ons inventief te maken.
Deze bijdrage verscheen eerder in Werkvormen, het tijdschrift van Groep Maatwerk.
Enclavewerking: onbenut potentieel Via enclavewerking kunnen we bedrijven vandaag al wél de helpende hand bieden. Enclavewerking, waarbij een groep medewerkers van het maatwerkbedrijf onder begeleiding van een monitor aan de slag gaat op de werkvloer van het reguliere bedrijf, is een ‘win-win-win-win-verhaal’. Voor onze klant is er minder logistieke rompslomp aangezien we onze diensten op hun eigen werkvloer kunnen aanbieden. Reguliere bedrijven kunnen
Tim Vannieuwenhuyse directeur WAAK 9
AANKONDIGINGEN
Laat van je horen op #zorgwerkt! Zoals elk jaar zet Dag van de Zorg onze sectoren positief in de kijker. Dit jaar is het thema ‘Werken in de Zorg’. Dé opendeurdag voor zorg, welzijn en witte economie is in 2020 voorzien voor zondag 15 maart maar de campagne van Dag van de Zorg 2020 start al op donderdag 21 november met de denkdag #zorgwerkt. Verso is partner van dit brainstormevent waar in kleine werkgroepen gewerkt wordt rond een aantal uitdagingen binnen dat thema: opleiding en instroom, arbeidsorganisatie, employer branding, communicatie, innovatie, diversiteit, … Met als belangrijkste doelstelling antwoorden te vinden op twee sleutelvragen: • •
Hoe maken we werken in zorg en welzijn nog aantrekkelijker? Hoe zetten we een tekort aan personeel om in opportuniteiten?
Europa streng voor staatssteun: hoe zat het ook alweer? In de Europese ééngemaakte markt is staatssteun in principe verboden. Steun kan immers marktverstorend werken doordat bepaalde bedrijven voordelen kregen ten opzichte van andere en dat verstoort de Europese interne markt. Het begrip staatssteun dient daarbij breed te worden opgevat. De vorm, de reden en het doel van de toegekende steun zijn niet van primair belang; de uitwerking daarvan op de concurrentie is vaak bepalend. Het gaat in de eerste plaats uiteraard om subsidies aan ondernemingen, maar ook om garanties en leningen of éénmalige subsidies zoals binnen het Europees Sociaal Fonds (ESF). Ook voor sociale ondernemingen spelen de staatsteunregels. 10
Door deel te nemen aan het brainstorm-event, zul je niet alleen leren van collega-ondernemers en experts, je neemt ook ideeën mee naar je eigen organisatie! Waar De Zebrastraat Zebrastraat 32, 9000 Gent Wanneer donderdag 21 november 2019 (9.30u – 16.30u)
Maar hoe zit dat ook alweer in elkaar? Vier criteria waaraan je staatssteun kan herkennen: • Er is sprake van staatsinterventie of gebruik van staatsmiddelen. • De ontvanger van de staatsmiddelen krijgt via materiële steun of interventie een voordeel. • Door dit voordeel raakt de markt verstoord, en dat brengt de competitie in het gedrang. Ook gaat dit criteria over de uitwerking. Zelf als de marktverstoring onbedoeld is of er louter een mogelijkheid tot verstoring is, is er sprake van staatssteun. • Waarschijnlijk wordt door de interventie of de staatsmiddelen de handel tussen lidstaten aangetast. Als deze vier criteria allemaal afgevinkt kunnen worden, is er dus sprake van
Voor wie partners van DvdZ, organisaties die deelnemen aan DvdZ, leerlingen, studenten en docenten, HR- en communicatiespecialisten, innovatoren, ervaringsdeskundigen, mensen uit de praktijk en vanop de werkvloer … Deelnameprijs 75 euro (incl. btw) Studenten/docenten: 45 euro (incl. btw) www.dagvandezorg.be
staatssteun. Wel vallen rechtstreekse subsidies van de EU nooit onder staatssteun. Fondsen die door de lidstaten beheerd worden, zoals ESF, EFRO en het cohesiefonds, vallen wel onder die regels. Maar… in bepaalde situaties aanvaardt de Europese Commissie wel staatssteun! Voor de social profit zijn volgende uitzonderingen belangrijk:
1. ( Sociale) Diensten van Algemeen Economisch Belang - (S)DAEB Hierin zitten alle economische activiteiten die de markt niet adequaat kan aanbieden zonder staatssteun. Enkele voorbeelden van (S)DAEB: • Hulp voor mensen met schuldproblemen, werkloosheid, verslaving, gezinsbreuk.
Een versnelling hoger richting goed bestuur Een sociale onderneming die zich wil voorbereiden op de maatschappelijke uitdagingen van morgen, doet er goed aan om ook haar bestuurlijke slagkracht tegen het licht te houden. Wil je de principes van goed bestuur vertalen in je werking? Ben je op zoek naar de juiste ondersteuning hiertoe of zoek je een klankbord om de juiste vragen te stellen? Dan is ons acceleratie-event bestuurlijke vernieuwing dé kans om snel wat stappen vooruit te zetten.
Twaalf gespecialiseerde ondersteuners op het vlak van goed bestuur stellen hun werking voor. Aansluitend heb je de kans om te speeddaten met deze experten, vragen te stellen over hun aanpak of al reacties te sprokkelen op de vragen waarmee je zit.
De Winkelhaak Lange Winkelhaakstraat 26 2060 Antwerpen 21 oktober - 18.00u tot 21.00u
3. De-minimisbepalingen
Eerst krijg je een gedetailleerd kader over staatssteun. Daarna gaan we dieper in op de context van de sociale ondernemer. Dat doen we met experts uit de departementen WSE en WVG.
Schrijf je nu in op www.verso-net.be/goed-bestuur
Dit event, georganiseerd i.s.m. de Koning Boudewijnstichting en de leden van Verso, volgt het voorbeeld van een infomarkt.
• Activiteiten gericht op integratie in de samenleving en de arbeidsmarkt. • Hulp voor personen met een beperking of een medische conditie. • Sociale huisvesting.
2. Algemene Vrijstellings verordening - AGVV Bepaalde categorieën van steun en subsidiemogelijkheden worden wel toegelaten. Ze vallen onder de Algemene Vrijstellingsverordening. Enkele voorbeelden: • Regionale steun. • Steun voor kmo’s. • Financiering voor onderzoek en ontwikkeling. • Middelen voor opleiding. • Steun voor kwetsbare werknemers met een beperking. • Sociale vervoerssteun.
Wanneer de steun die jouw onderneming krijgt niet onder de twee bovenstaande uitzonderings categorieeën hoort, is er nog een laatste mogelijkheid. Maar dan mag je niet meer dan 200.000 euro aan steun ontvangen hebben in de afgelopen 3 jaar. Bij DAEB wordt er zelfs 500.000 euro gerekend. Die steun is namelijk te beperkt om van marktverstoring te spreken. Deze korte introductie duidt slechts de algemene principes. Wil je meer weten? Verso organiseert in samenwerking met VLEVA (VlaamsEuropees Verbindingsagentschap) een infosessie over staatssteun, specifiek gericht op de socialprofit. Het event vindt plaats op 19 november 2019 (voormiddag). Noteer deze dag dus zeker in je agenda!
Heb jij specifieke vragen of een specifiek probleem. Wij leggen het graag voor je voor aan de experts. Maar vergeet niet om al je vragen, situatieschetsen of specifieke cases nu reeds door te sturen naar de liaison officer bij VLEVA: maarten.libeer@vleva.eu.
11
Let’s get digital Digitalisering kan enorme kansen creëren. Maar hoe zit het met de uitdagingen die er bij komen kijken? Hoe weerbaar, slagkrachtig en wendbaar moet je als socialprofitorganisatie en als werknemer zijn? Welke evoluties zijn er al in onze sector op vlak van digitalisering, informatisering en robotisering? Wat is de invloed daarvan op onze jobs, de manier van samenwerken, de gevraagde competenties en de loopbanen van onze mensen? Daarover kom je op 14 november in Antwerpen alles te weten. Een studiedag van VIVO: www.vivosocialprofit.org.
Save-the-date: Werkbaar Werkt! Werkbaar werkt! wordt hét event over werkbaar werk dat je niet mag missen. Kom te weten hoe anderen werkbaar werk aanpakken en doe inspiratie op voor jezelf en je organisatie. Het wordt een dag met interactieve workshops, boeiende sprekers, goede voorbeelden en nieuwe inzichten waarmee je meteen aan de slag kan. Reserveer 5 december dus nu al in je agenda! Werkbaar werkt! is een event van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen en het Departement WSE en ESF Vlaanderen. Het vindt plaats in Bluepoint in Berchem (Antwerpen). www.serv.be/stichting/evenement/werkbaar-werkt
Krapte in de zorg & welzijnssector Op 22 november kun je in Brussel innovatieve oplossingen ontdekken om de krapte op de arbeidsmarkt aan te pakken. Het Departement WSE, Verso en VIVO organiseren dan het praktijkevent ‘Krapte in de zorg & welzijnssector’. Je ontdekt er de mogelijkheden van inclusief tewerkstellen en de sociale economie via praktijkcases en interactieve sessies. Maar je kunt er ook nieuwe kansen op samenwerking ontdekken dankzij verschillende netwerkopportuniteiten. Reserveer alvast 22 november van 09u tot 17u. Inschrijven kan weldra via www.socialeeconomie.be.
Kom speeddaten met een HR-expert! Als verantwoordelijke voor het medewerkers beleid van je organisatie heb je ondertussen al heel wat ervaring opgebouwd. Je schoolt jezelf regelmatig bij en ook op de HRwijswebsite heb je al heel wat nuttige tips and tricks gevonden. Maar toch heb je soms het gevoel dat je er wat alleen voor staat. Je zou wel eens wat situaties waar je tegenaan loopt willen toetsen bij een klankbord. Herken je jezelf in deze schets? Dan hebben wij dé afspraak voor jou! Want op dinsdag 22 oktober roept Verso’s HRwijs-team al haar externe HR-experts samen in Gent. Jij kan ervan profiteren om eindelijk die vraag te stellen waar je al een tijdje mee zit!
Hoe werkt het? HRwijs heeft 12 HR-experten uitgenodigd met uiteenlopende expertises. Zij stellen zich eerst via een korte pitch aan iedereen voor. Daarna krijg je de kans om te speeddaten met vier van deze experten. Je hebt 20 minuten de tijd om elke expert vragen te stellen over hun aanpak en reacties te sprokkelen op de vragen waarmee je zit. Meer informatie vind je op www.hrwijs.be, waar je uiteraard ook het inschrijvings formulier zult tegenkomen.
Vereniging voor Social Profit Ondernemingen vzw - www.verso-net.be Kolonel Bourgstraat 122 bus 4 - 1140 Brussel - T 02 739 10 71 - F 02 736 75 06 - info@verso-net.be