CzsÁåAiÀÄ-3 ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®.
zÉñÀzÀ°ègÀĪÀ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀAvÉ C°è£À d£À¸ÀASÉå D zÉñÀzÀ D¹Û. GvÁàzÀ£Á eÁÕ£À, P˱À®å ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉÆA¢gÀĪÀ zÀÄrAiÀÄĪÀ d£ÀgÀ£ÀÄß ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® J£ÀÄߪÀgÀÄ. ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®PÉÌ GvÀÛªÀÄ ²PÀët,vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀå ¸ÀÄgÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¹zÀgÉ D d£ÀgÀÄ gÁµÀÖçzÀ DzÁAiÀÄzÀ ºÉZÀѼÀPÉÌ PÁgÀt gÁVvÁÛgÉ. DzÀÝjAzÀ EªÀgÉà zÉñÀzÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ. ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪ÁV d£ÀgÀÄ 1) «zÁåªÀAvÀ ºÁUÀÆ DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ zÀÄrAiÀÄĪÀ d£ÀgÉà zÉñÀzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ. 2) ¤¸ÀUÀð ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ ¨sËwPÀ §AqÀªÁ¼À vÀªÀÄUÀµÀÖPÉÌ vÁªÉà ¸ÀgÀPÀĸÉêÉUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀ¯ÁgÀªÀÅ. ªÀiÁ£ÀªÀ£À §Ä¢Þ ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀæªÀÄ EzÁÝUÀ ªÀiÁvÀæ GvÁàzÀ£É ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.
3) PÀȶ, PÉÊUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÁ ªÀ®AiÀÄzÀ ««zsÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À°è zÀÄrAiÀÄÄwÛgÀĪÀ d£ÀgÀ£ÀÄß ±ÀæªÀÄ ±ÀQÛ J£ÀÄßvÉÛêÉ.
4) ªÀiÁ£ÀªÀ §AqÀªÁ¼ÀªÀÅ ºÉaÑ£À ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É PÉÊUÉÆAqÀÄ,¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄPÉÌ ºÀaÑ£À ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À£ÀÄß GzÀV¹PÉÆqÀÄvÀÛzÉ. 5) ¸ÁPÀëgÀ ¸ÀASÉå ºÉZÁÑzÀAvÉ §qÀªÀgÀ ¸ÀASÉå PÀrªÉÄ AiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. 6) ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ²PÀët ºÉZÁÑzÀAvɺÀÄlÖªÀ ªÀÄPÀ̼À ¸ÀASÉå PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
7) PÀȶPÀ£À ²PÀët ºÉZÁÑzÀAvÉ PÀȶ GvÁàzÀ£É ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ. 8) ªÀåQÛAiÀÄ ²PÀëtªÀÄlÖ ºÉZÁÑzÀAvÉ CªÀ£ÀÄ UÀ½¸ÀĪÀ DzÁAiÀĪÀÇ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ. 9) ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß UÀªÀĤ¹ 1901 gÀ°è E°è£À d£À¸ÀASÉå 23.8 PÉÆÃn UÀ¼À¶×vÀÄÛ. 2001 gÀ°è CzÀÄ 102.7 PÉÆÃnUÀ½UÉ ºÉaÑzÉ. 2011 gÀ d£ÀUÀtwAiÀÄ°è 102.7 PÉÆÃnUÀ½UÉ ºÉZÀѼÀ ªÁVzÉ. 10) CAzÀgÉ ¥Àæwà ªÀµÀð £ÀªÀÄä zÉñÀzÀ°è MAzÀÄ D¸ÉÖçðAiÀÄRAqÀ ºÀÄlÄÖvÀÛzÉAzÀÄ ºÉýzÀgÉ D±ÀÑAiÀÄðªÉä®è.
¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀ ;- ±ÉÃPÀqÀ ªÁgÀÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ªÀåPÀÛ¥Àr¸À¯ÁzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ. ªÁ¶ðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀ ;- ¥Àæw ªÀµÀð ºÉZÀѼÀ ªÁUÀĪÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ±ÉÃPÀqÀªÁgÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ªÁ¶ðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀ J£ÀÄßvÉÛêÉ. d£À£À ¥ÀæªÀiÁt ºÉZÁÑVzÀÄÝ ªÀÄgÀt ¥ÀæªÀiÁtzÀgÀ PÀrªÉĬÄzÀÝgÉ ªÀiÁvÀæ d£À¸ÀASÉå ¨É¼ÀªÀtÂUÉzÀgÀ ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ. °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀ ;- ¥ÀÄgÀĵÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ªÀåvÁå¸À «zÀÝgÉ °AUÁ£ÀÄ¥ÁvÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ. 2011 gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¹ÛçÃAiÀÄgÀ ¸ÀASÉå 58.64 PÉÆÃnUÀ¼À¶ÖzÀÝgÉ ¥ÀÄgÀĵÀgÀ ¸ÀASÉå 62.37 PÉÆÃn UÀ¼À¶ÖvÀÄÛ. ¨sÀÆæt °AUÀ ¥ÀvÉÛºÀaÑ ºÉtÄÚ ¨sÀÆætUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðAiÀĪÁV ºÀvÉåªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
d£À¸ÁAzÀævÉ ;- MAzÀÄ ZÀzÀÄgÀ Q¯ÉÆëÄÃlgï£À°è ªÁ¹¸ÀÄwÛgÀĪÀ d£ÀgÀ ¸ÀgÁ¸Àj ¸ÀASÉåUÉ d£À¸ÁAzÀævÉ J£ÀÄߪÀgÀÄ. 2011 gÀ d£ÀUÀtw ¥ÀæPÁgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ d£À¸ÁAzÀævÉ 382 EvÀÄÛ. d£À¸ÀASÁå¥ÀjªÀvÀð£É ;- zÉñÀªÀÅ DyðPÀ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀAvÉ DzÉñÀzÀ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ PÀrªÉÄ AiÀiÁUÀÄvÁÛ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À°è ¥ÀjªÀvÀð£É AiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. CªÉAzÀgÉ 1) »AzÀĽzÀ ºÀAvÀ ;1) §qÀv£ À À ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ.
2) ²PÀët-DgÉÆÃUÀå ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ EgÀĪÀÅ¢®è. 3) d£ÀgÀÄ ªÀÄÆqsÀ £ÀA©PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ ±ÀgÀtgÀÆ DVgÀÄvÁÛgÉ. 2) ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀ ºÀAvÀ ;.1) ¸ÀPÁðgÀªÀÅ d£ÀjUÉ ²PÀët- DgÉÆÃUÀå ¸Ë®¨sÀå MzÀV¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÀÛzÉ. 2) ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀ UÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ d£À£ÀzÀgÀ ºÉZÁÑV ªÀÄgÀt zÀgÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. 3) ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀ ºÀAvÀ ;1) F zÉñÀzÀ d£ÀgÀÄ «zÁåªÀAvÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀåªÀAvÀgÀÆ DVgÀÄvÁÛgÉ. 2) d£À¸ÀASÁå ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀ PÀrªÉÄ EgÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄ DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ UÀÄtªÀÄlÖ 1) DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ zÉúÀzÀ°è DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ ªÀÄ£À¹ìgÀÄvÀÛzÉ. 2) MAzÀÄ fë vÀ£ÀßAvÀºÀzÉÝà ªÀÄvÉÆÛÃAzÀÄ fëUÉ d£Àä ¤ÃqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ. 3) ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀ gÁ¶æöÖÃAiÀÄ DgÉÆÃUÀå ¤ÃwAiÀÄÄ d£ÀgÀ DgÉÆÃUÀå ¸ÀÄgÀPÀëvÉ,PÀÄlÄA§ PÀ¯Áåt ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß GvÀÛªÀÄ ¥ÀqɸÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. 4) EzÀjAzÀ ¤jÃQëvÀ fëvÁªÀ¢ü zÀgÀ ºÉaÑzÉ.