Solidariteit Tydskrif 2013 Uitgawe 2 by Solidariteit

R12,3 MILJOEN

studiehulp aan

belowende jonges

HAATSPRAAK

AfriForum Jeug wen saak

NUUT! Skoksyfers & roerende verhale oor plaasaanvalle in Kraal se nuwe Treurgrond

02 â&#x20AC;˘ 2013

www.solidariteit.co.za

R16,95 (BTW ingesluit) Gratis aan lede I SSN 1683562 -X

9 771683

562000

Solidariteit Beweging

True colours of

WEN!

affirmative action Ja vir

BEE

gelykheid Nee vir onbillikheid

to the detriment of all

NUWE SENTRUM pak regstelaksie

VUURWA of

sleepwa bladsy 13

Solidariteit Finansiële Dienste Regshulpversekering

Kry die KRAG van die WET aan jou kant!

Daarom bied Solidariteit Finansiële Dienste regshulpversekering in samewerking met Legal X om jou te help om die krag van die wet aan jou kant te kry. Kry vandag nog ’n prokureur in jou diens teen slegs R82 per maand.* • • • •

Telefoniese regshulp – 24 uur per dag. Regsverteenwoordiging ter waarde van R45 000 per jaar. Onbeperkte toegang tot regsdokumentasie. Afslagtariewe op eiendomsoordragte.

aksent media • 082 445 4513

• Skakel 0861 765 734 of besoek www.legalx.co.za

* Bepalings en voorwaardes geld

Skakel ons vandag nog by

Solidariteit Beweging

0861 10 10 05 Solidariteit Finansiële Dienste is ’n gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 15556

Legal X is ’n gemagtigde verskaffer van finansiële dienste FSP-nommer: 5277

Solidariteit Solidarity

46 GEREELD 6

7 8 54 74

inhoud

Met die intrapslag Om “verkeerdstellende” aksie reg te stel Seepkis Ons lede sê hul sê SpreekBuys Vir gelykheid, maar veg téén onbillikheid Jy & die reg Dubbele eis vir diskriminasie, ontslag In retrospek Oor warm gloede en dies meer

NUUSWAARDIG 10 12

14 15 16 18 20 22 22 24

True colours of affirmative action Nuwe sentrum sê regstelaksie die stryd aan Fight for police members continues BEE is to the detriment of all South Africans Zimbabwe-grondgryp onder die loep geneem Só bemagtig AfriForum gemeenskappe by kongres Gee terug ons belastinggeld, vra vakbond Kathu branch Solidarity’s office of the year Port Elizabeth-kantoor so reg soos ’n roer Blink toekoms danksy moedertaalonderrig

BEDRYFSNUUS 26 27 28 30 31 32 33 34

Medupi: Power(less) to the masses? Krag hoort in verbruiker se hande State’s interference fuels Telkom crisis Kontrakwerk lê SA se verpleërs lam Beter voordele met Netcare beding Glass industry’s challenges clear LNR se R323 miljoen maar skraal oes This is how Solidarity fights for its members

02 2013

IN BEWEGING 36 38 40 41 43

44 45 46 48 49 50 51 51 56 57 58 60 61 62 64 64 65 65 66 70 71 72 73

Gelyke geleenthede bepleit vir gestremdes Sakke propvol voordele vir ons lede Bemagtig jouself só in die buiteland Aansoek om lidmaatskap AfriForum Jeug bereik skikking oor haatspraak Is jou brein fiks genoeg? Ons kan help! Skaduwerk: Eerste tree op toekomspad R12,3 miljoen om drome te bewaarheid Opleiding gewis waardige opheffingsmiddel Opleiding die sleutel tot ’n beter toekoms Sol-Tech: Groot Trek om die draai Sol-Tech-studente sê dankie dat vakbond hul opleidingsdrome bewaarheid Argus: Talle laat speke sing vir opleiding Vergoedingsfonds: Werknemers trek aan kortste ent Solidariteit-lid hét by werk siek geword, beslis hof Webtuiste @ die prys van 40 huise Empower yourself: Join a trade union today! Die staatmakers agter die sirenes, flitsende ligte Flink of faal met interpersoonlike vaardighede Vleis wat sy sout werd is! Op Maroela se boekrak Word deel van GrootTrek (op Facebook!) FAK-sangbundel Volume II: Storie, legende om te bewaar Neem goeie uit gister & wen vandag! Te perd in die Voortrekkers se waspore ‘As boer vermoor word, word plaas vermoor’ Solidariteit-dienskantore ‘Ons verlaat nou die vrugbare land van ons geboorte’

SOLIDARITEIT-HOOFKANTOOR SOLIDARITY HEAD OFFICE H.v. D.F. Malan- & Eendrachtstraat, Kloofsig

Tel: 012 644 4300 www.solidariteit.co.za 0861 25 24 23 REDAKTEUR

EDITOR

Johan Kruger

KOPIEREDAKTEUR

COPY EDITOR

NUUSREDAKTEUR

NEWS EDITOR

Moira-Marie Kloppers Cilleste van der Walt

WEBREDAKTEUR

WEB EDITOR

Daleen de Jager

ADVERTENSIES

ADVERTISEMENTS

Denise Viljoen – tel: 082 352 7147 Adrie van Dyk – tel: 082 850 6784 ADVERTENSIE-ONTWERP ■ ADVERTISEMENT DESIGN

Martie Maree

TAALVERSORGING ■ LANGUAGE EDITING

Aksent Media

INTEKENARE

SUBSCRIPTIONS

Heleen Robbertse

REKENINGE

ACCOUNTS

Elna Botes

MEDEWERKERS

CONTRIBUTORS

Flip Buys, Annette Taljaard, Ilze Nieuwoudt, Reint Dykema, Phil Davel, Daleen de Jager, Juanita du Preez, Nico Strydom, Francois Smit, Suné van Heerden, dr. Danie Brink, Marietha Malan, Inge Strydom, Alana Bailey, Esmarie Prinsloo, Karin Venter, Charl Oberholzer UITLEG, ONTWERP, REPRODUKSIE

Tel: 082 445 4513

media

aksentmedia@vodamail.co.za

DRUKWERK

PRINTING

Paarl Media Gauteng

VERSPREIDING

DISTRIBUTION

Prestige Bulk Mailers, Pretoria

Solidariteit Tydskrif is lid van die Ouditburo van Sirkulasie en word uitgegee deur die Solidariteit Beweging, Posbus 11760, Centurion 0046. Geen deel van die inhoud mag sonder die toestemming van die redakteur elders gebruik word nie. Solidariteit of die tydskrif aanvaar geen verantwoordelikheid of aanspreeklikheid vir enige aansprake wat deur adverteerders gemaak word nie.

met die intrapslag

Johan Kruger is hoof van kommunikasie, die Solidariteit Navorsingsinstituut asook Kraal Uitgewers.

Om “verkeerdstellende aksie” REG te stel

Foto’s: Reint Dykema; iStockphoto.com

en van my kollegas merk nou die dag in die verbygaan op dat regstellende aksie lankal nie meer is wat die woord sê nie – inteendeel, dit kan nou beter beskryf word as “verkeerdstellende aksie”. Want dit waarmee die regering en dikwels ook die privaat sektor besig is onder die vaandel van regstellende aksie, is ooglopend verkeerd. Net soos duisende van ons lede daagliks met ’n verkeerde en rasbehepte toepassing van regstellende aksie te doen het, het die stryd teen die verkeerde toepassing van regstellende aksie deel van Solidariteit se daaglikse bestaan geword. Solidariteit moet dit dalk ernstig oorweeg om die begrip “verkeerdstellende aksie” in die WAT te borg. Op hierdie manier kan die volgende geslag weet wat hierdie term eintlik beteken. Want van die afskaf van regstellende aksie is daar tans nie sprake nie. Inteendeel, die regering is vasbeslote om die skroewe stywer te draai. ‘n Definisie vir dié nuutskepping sal iets soos volg wees: “Verkeerdstellende aksie: Die toepassing van kwotas in die aanstellingsproses gegrond op die nasionale demografiese profiel van die ekonomies aktiewe bevolking onder die vaandel van regstellende aksie.” Dit beteken eintlik maar net nuwe en blatante rassediskriminasie deur die gebruik van rasseformules. Dit beteken dat poste vakant gelaat word terwyl Solidariteit-lede telkens aanbeveel word vir aanstelling in hierdie poste, omdat 79% van die werkskorps swart moet wees – want die bevolking lyk dan so. Dit beteken regstellende trane vir ons lede wat aanbeveel is vir aanstelling; swak dienslewering omdat geskikte swart kandidate nie gekry word nie en poste daarom maar leeg gelaat word; die aanstelling van onbevoegde persone in die najaag van die ideologie van verteenwoordiging. En, soos in die geval van hierdie mutasie van

“

regstellende aksie se tweelingbroer, Swart Ekonomiese Bemagtiging, is daar eintlik geen wenners nie. Ons fokus in hierdie uitgawe van die tydskrif op Solidariteit se stryd teen die verkeerde toepassing van regstellende aksie. Sedert ons vorige uitgawe was Solidariteit suksesvol met ’n dringende aansoek in die Arbeidshof om die bevordering van meer as 1 500 werkers van die Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD) te stuit hangende die beregting van Solidariteit se aansoek om die regstellendeaksieplan van die SAPD in die geheel as teen die Wet op Gelyke Indiensneming en die bepalings van die Grondwet te laat verklaar. Ons maak u saam met ons opgewonde oor Solidariteit se regstellendeaksiesaak teen die departement van korrektiewe dienste wat van 22 April tot 3 Mei vanjaar in die Kaapstadse Arbeidshof aangehoor word. Ons berig oor die bekendstelling van Solidariteit se regstellendeaksieveldtog en ons regstellendeaksiemanifes wat tydens Solidariteit se Kongres in April van stapel gestuur is. Ons nooi u uit om hierdie veldtog te steun sodat ons dít wat verkeerd is, kan regstel. Op die keper beskou, word ons almal deur hierdie toepassing geraak – miskien nie regstreeks nie, maar wel indirek deur familie, vriende of kennisse wat negatief geraak word. Daarom is hul werk ook jou werk. En jou werk is ons werk. Geniet hierdie lekkerleesuitgawe gepak met bedryfsnuus, wenke, kompetisies en stories oor hoe die Solidariteit Beweging ’n verskil maak.

JOHAN KRUGER REDAKTEUR

“Net soos duisende van ons lede daagliks met ’n verkeerde en rasbehepte toepassing van regstellende aksie te doen het, het die STRYD teen die verkeerde toepassing van regstellende aksie deel van Solidariteit se daaglikse bestaan geword.”

”

VERKEERDSTELLENDE AKSIE: Die toepassing van kwotas in die aanstellingsproses gegrond op die NASIONALE DEMOGRAFIESE PROFIEL van die ekonomies aktiewe bevolking onder die vaandel van REGSTELLENDE AKSIE.

02/2013 • www.solidariteit.co.za

Seepkis

Word deel van die gesprek by www.soldariteitblog.co.za of op een van die sosiale netwerke. Of skryf aan Seepkis, Posbus 11760, Centurion 0046; of stuur ’n e-pos na tydskrif@solidariteit.co.za

Is jy of ’n k ennis al de ur regstelaksie geraak?

b C

Nee

Ja, maar dit het geen verskil aan my gemaak nie.

Nie BEVORDER oor kleur Solidariteit Tydskrif wou hoor of ons ONDERSTEUNERS op Facebook of iemand na aan hulle al deur regstellende aksie geraak is. Elize Ceronio: Ja, my dogter en my man en nog vier van my familielede. Jacques Labuschagne: Ek het vir ’n groot en bekende maatskappy gewerk, aansoek gedoen om ’n bevorderingspos en het dit nie gekry nie weens regstellende aksie. Ek het vir ’n paar jaar reeds vir die maatskappy gewerk en die kliënte het my geken en net altyd met lof van my gepraat as topbestuur met hulle vergader het. Ek het uit my pad gegaan om die kliënte te help en het elke aand tot 18:00 gewerk, maar nooit

oortyd geëis nie, omdat my werk my trots was. Die vereistes was dat die persoon ondervinding moes hê in die gebied asook ’n SADC-lisensie. Die regstellendeaksie-kandidaat wat aangestel is, het geen ondervinding gehad in die veld nie en ook nie ’n lisensie nie. Die persoon het vir meer as ses maande in die kantoor gesit en kon nie die werk behartig nie. Die maatskappy het verwag dat ek die persoon moes oplei. Ek was nie goed genoeg om die werk te doen nie, maar was goed genoeg om die persoon op te lei.

Foto’s: iStockphoto.com

Geniet die WERKBESKERMING wat jy verdien Jy kan maklik by Solidariteit AANSLUIT deur ’n SMS te stuur. Solidariteit se vriendelike dienssentrumagente sal jou terugskakel en jou vinnig en maklik help aansluit. Al wat jy hoef te doen, is om die woord “Lid” na 34388 te stuur. SMS’e kos R2. Ons beskerm nie net jou werk nie, maar maak ’n DAADWERKLIKE VERSKIL in ons lede én ons land se toekoms!

• Om jou adres te verander, stuur ’n e-pos na diens@solidariteit.co.za

Sê jou sê deur “Tydskrif A”, “Tydskrif B” of “Tydskrif C” na 34388 te SMS. SMS’e kos R2. Of stem by www.solidariteittydskrif.co.za

Solidariteit maak ’n TASBARE verskil

Johan skryf: As lid van Solidariteit lees ek die artikels in die tydskrif sodra ek dit ontvang. In die laaste uitgawe van 2012 lees ek oor die welslae van 2012 en ook die mooi positiewe kommentaar van die lede. Daar is soveel ongelooflike goeie aksies wat plaasvind en soveel puik inisiatiewe wat geïmplementeer word. Een van die artikels wat my besonder getref het, is die artikel op bladsy 36 oor Samancor wat kunshande aan die oudwerknemer Jan van Zyl geskenk het. Wat dit so besonders maak, is dat Samancor nooit vir Jan enige verdere hulp, soos dié hande, sou gegee het as Solidariteit dit nie bepleit het nie. Jan se hele lewe, sy hele bestaan, is in ’n japtrap verander en ek wonder... waardeer ons as lede van Solidariteit hierdie mense, die werknemers van Solidariteit, wat al hierdie goeie werk en al die positiewe inisiatiewe implementeer? Waardeer ons hulle genoeg? Baie dankie vir julle puik diens! www.solidariteit.co.za • 02/2013

spreek Buys

Flip Buys is uitvoerende hoof van die Solidariteit Beweging.

Vir gelykheid, maar VEG téén onbillikheid Dit is ’n bekende feit dat daar soms ’n groot verskil tussen teorie en praktyk is. Die verskil tussen die teorie en praktyk van “GELYKHEID” is ’n baie goeie voorbeeld hiervan. In die teorie is alle Suid-Afrikaners volgens die Grondwet gelyk voor die reg. In die praktyk is die TEENOORGESTELDE egter gereeld AAN DIE ORDE VAN DIE DAG, skryf FLIP BUYS.

Foto’s: Reint Dykema; iStockphoto.com

D 8

ie kwessie van gelykheid het een van die grootste brandpunte in Suid-Afrika geword. Verskillende groepe het totaal botsende sienings van gelykheid en ongelykheid, en van wie nou eintlik aan die kortste ent trek. Die linkse siening is dat veral swart armes slegs in die teorie gelyk is, maar in die praktyk ongelyk, omdat die Grondwet se woorde in die praktyk niks vir hulle beteken nie. Daarom is hul siening dat hierdie armes met rassewetgewing bevoordeel moet word, sodat hulle gelyk met witmense kan kom. Dit beteken dat hulle dan ongelyke voorkeurbehandeling moet kry, waarvoor daar wel voorsiening in die Grondwet is. Dieselfde grondwetlike artikel wat gelykheid waarborg, maak dus vir ongelyke behandeling voorsiening! BOTSENDE SIENINGS Die rede vir hierdie botsing tussen die teorie en praktyk is dat daar twee botsende sienings

02/2013 • www.solidariteit.co.za

van gelykheid is. Die tradisioneel Westerse siening van gelykheid is gelyke geleenthede, wat beteken dat ’n wedloop net regverdig is as almal gelyk wegspring. Wie dan wen, maak nie saak nie, want almal het ’n gelyke kans gehad. Die tradisioneel linkse siening van gelykheid is net die teenoorgestelde. Vir diégene beteken ’n regverdige wedloop nie ’n gelyke wegspring nie, maar dat almal gelyk by die wenpaal moet uitkom – gelyke uitkomste, dus. As groepe se uitkomste nie gelyk is nie, is dit vir hulle genoegsame bewys dat die wedloop nie regverdig is nie. Die probleem is dat gelyke geleenthede en gelyke uitkomste totaal verskillende dinge is. Elkeen sien sy vertolking van gelykheid as logies en normaal. Westerlinge het gedink dat die gelykheid in die Grondwet gelyke geleenthede is, en voel dat hulle nou in die praktyk verontreg word. Hulle aanvaar dat ongelyke insette nodig is om die speelveld gelyk te maak, byna soos swart atlete wat nou spykerskoene en

ekstra afrigting kry om hul kanse in die wedloop te verbeter. In die praktyk ondersteun die meeste Westerlinge byvoorbeeld die siening dat die ongelykhede in die werkplek met bykomende hulp en geleenthede aan swartmense uitgewis moet word. Dit is hoekom die meeste witmense regstellende aksie in die eerste fase ná 1994 ondersteun het. Vir linkses is dit egter nie voldoende nie. Daarom het die ANC ná 1994 sy siening van gelyke uitkomste in wetgewing, beleid en staatspraktyk vasgelê en beskou hy teenstand daarteen maklik as rassisme of ’n poging om ongelykheid voort te sit. KWESSIE VAN VRAAG, AANBOD Die verskille hou egter nie hier op nie. Gelyke uitkomste word deur die regering vertolk as “verteenwoordigendheid”. Dit beteken dat hy glo gelykheid is eers bereik as die bevolkingsamestelling in die land weerspieël word in elke posvlak waar swart Suid-Afrikaners onderver-

nuuswaardig spreekBuys werknemers van die SAPD se bevordering is onlangs gestuit danksy ’n suksesvolle dringende aansoek in die ARBEIDSHOF deur die vakbond Solidariteit.

“

Westerlinge het gedink dat die gelykheid in die Grondwet gelyke geleenthede is, en voel dat hulle nou in die praktyk verontreg word. Hulle aanvaar dat ongelyke insette nodig is om die SPEELVELD gelyk te maak, byna soos swart atlete wat nou spykerskoene en ekstra afrigting kry om hul kanse in die WEDLOOP te verbeter. In die praktyk ondersteun Westerlinge byvoorbeeld die siening dat die ongelykhede in die werkplek met bykomende hulp, bystand en geleenthede aan swartmense uitgewis moet word.

teenwoordig is. Dit het nie met “regstelling” te doen nie, omdat dit net oor rasseteikens gaan, en kan beslis nie “regstellende aksie” genoem word nie. In die praktyk lei hierdie meganiese vertolking van gelykheid as gelyke uitkomste in die vorm van rassekwotas nie net tot rassistiese praktyke nie, maar ook tot die verval van staatsinstellings soos talle munisipaliteite. Die rede daarvoor is baie eenvoudig, en het niks met wit rassisme te doen soos wat dikwels beweer word nie. Dit gaan oor die verband tussen vraag en aanbod. Daar is natuurlik niks mee verkeerd as swart Suid-Afrikaners deur normale praktyke proporsioneel in posvlakke verteenwoordigend is nie. Maar die probleem kom wanneer die gevraagde rasseteikens die aanbod van die beskikbare swart Suid-Afrikaners heeltemal oorskry. As ’n stadsraad se teiken vir swart ingenieurs, byvoorbeeld, hoër is as die beskikbare

aantal, en so ’n stadsraad wil blindweg by die teikens bly, het hy nie ’n ander keuse nie as om ongekwalifiseerde mense aan te stel. Pleks daarvan om op die werklike bemagtiging van die arm inwoners van die dorp te fokus deur behoorlike dienste aan hulle te lewer, “bemagtig” hy in die praktyk eerder enkelinge met poste waarvoor hulle nie opgelei is nie. Die onvermydelike gevolg is dan die ontmagtiging van die groot massa inwoners van die dorp wat gereeld nie dienste kry nie en dan oor swak dienslewering in opstand kom. Daarmee word vanselfsprekend nie beweer dat swart Suid-Afrikaners onbekwaam is nie. Daar word bloot verwys na probleme wat ontstaan wanneer ongekwalifiseerde mense onder die vaandel van “regstelling” aangestel word net om rasseteikens te bereik. Hierdie blinde rassebenadering lei terselfdertyd tot groot en onbillike diskriminasie – nie net teen wit werknemers nie, maar ook teen bruinmense en Indiërs.

”

VEG TOT IN DIE HOOGSTE HOF Talle meningsleiers het al sterk standpunt ingeneem teen hierdie rasgedrewe benadering en gesê dit druis in teen die Grondwet se bepalings oor gelykheid. Hieronder tel oudpres. FW de Klerk en bekende grondwetlike regsgeleerdes soos prof. Koos Malan van die Universiteit van Pretoria, prof. Marinus Wiechers en verskeie ander kenners wat destyds by die opstel van die Grondwet betrokke was. Dit is die rede hoekom Solidariteit nie anders kan nie as om hierdie sake in die land se hoogste howe te gaan toets. Ons ondersteun gelykheid vir swart SuidAfrikaners en dat daar maatreëls in plek moet wees om gelykheid te bereik. Maar ons sal bly veg teen blatante rassisme wat onder die vaandel van regstelling gepleeg word, en ons sal ook internasionale forums gebruik as of wanneer die kanale in Suid-Afrika uitgeput is. S

www.solidariteit.co.za • 02/2013

newsworthy

TRUE COLOURS of affirmative

ACTION

One of the BIGGEST DILEMMAS that South Africa’s democracy has faced since its inception is redistribution and the enforcement of affirmative action that must inevitably be BALANCED with the constitutional imperative of nation building and the rights of every South African citizen. CILLESTE VAN DER WALT joins the heated debate.

Photographs: iStockphoto.com

ccording to Dr. Dirk Hermann, deputy general secretary of Solidarity, the heated debate that has been raging for the past decade between the supporters and opponents of the current affirmative action model is still mounting in intensity, as increasing emphasis is placed on race and ethnicity as a result of the political and socio-economic effects of the current model. “Affirmative action has succeeded in creating a small black middle class and elite who benefit from both affirmative action and black economic empowerment,” Hermann added. He says the largest part of the black community still lives in abject poverty and has not seen any of the benefits that affirmative action is supposed to deliver. Instead, affirmative action is fuelling racial tension and the polarisation and alienation of groups in South Africa – something the country can hardly afford, given its stormy history. “The current affirmative action model is in dire need of rethinking and remodelling if we as a society are to succeed in uplifting the majority of previously disadvantaged people living in South Africa today.” All things considered, the present enforcement of affirmative action according to the ANC’s ideology of representation has caused white people to feel increasingly alienated – almost as if they are second-class citizens in their own country. 02/2013 • www.solidariteit.co.za

“The harsh implementation of affirmative action along racial lines is leading to increasing polarisation, with white people on the one side and the beneficiaries of affirmative action on the other. Alienation causes a feeling of isolation, and as a result, affirmative action increases racial tension instead of promoting integration between groups. “The headlong enforcement of affirmative action has already dealt a staggering blow to the state’s ability to deliver effective services to the public. As provision was not made for the retention of skills during the transformation of the public service sector, the resulting skills shortage contributed and continues to contribute to the decline of public services. Ultimately, ordinary citizens – in most cases, ironically, black people – are disadvantaged by the impetuous and rigid enforcement of affirmative action,” Hermann said. On the economic front it is evident that in the years since the ANC came to power, a clear black middle class and black elite have come into existence, largely owing to affirmative action and black economic empowerment. Prof. Sipho Seepe, formerly of the South African Institute of Race Relations, argues as follows: “Affirmative action will not benefit the illiterate and poor people in the rural, remote areas. Formulated as it stands, affirmative action can only benefit those with the skill to take advantage of the opportunities offered by the

SOLIDARITY ON AFFIRMATIVE ACTION

• Special measures to address the inequalities in the South African society are needed, but these measures must strike a balance between nation building and equality as constitutional imperatives; • Central to these amendments stands the belief that the focus of equal employment opportunity should shift from being output focused (racial targets in accordance with the ideology of representation) to being input focused (skills development); • A responsible debate on a national level regarding affirmative action is of the utmost importance.

new dispensation.” At the centre of these challenges is the shortage of critical skills as well as population growth, especially among black people. According to Hermann the Solidarity Movement recognises that rectifying inequality is necessary in principle. The challenge lies in ensuring that the truly disadvantaged people are benefited by affirmative action and that new inequality is not created.

newsworthy

“

”

The harsh implementation of affirmative action along racial lines is leading to INCREASING POLARISATION, with white people on the one side and the beneficiaries of affirmative action on the other. Alienation causes a feeling of isolation, and as a result, affirmative action increases RACIAL TENSION instead of PROMOTING INTEGRATION between groups.XXXXX.

KORREKTIEWE AKSIE oor dié regstelplan nodig

ie departement van korrektiewe dienste (DKD) se buitensporige besteding aan konsultante spruit voort uit die departement se regstellendeaksieplan wat behep is met absolute rasseverteenwoordiging ten koste van doeltreffende dienslewering. Solidariteit het in ’n skrywe aan die minister van dié departement, Sibusiso Ndebele, gevra dat ’n moratorium op die toepassing van regstellende aksie in die departement geplaas word ten einde vakante poste te vul en

DENEL DYNAMICS

RENATE BARNARD

ABSOLUTE

SOUTH AFRICAN AIRWAYS TECHNICAL

“The main objective of the Solidarity Movement’s initiatives with regards to affirmative action is to have the current model of affirmative action revised drastically. Solidarity has drafted an amendment act setting out its proposals for the revision of affirmative action, which was submitted to Parliament. In the proposed amendment, a number of changes to standing legislation are recommended and thoroughly motivated. “South Africa is by no means unaffected by the global shortage of skills. The local major shortage of all types of artisans, accountants and other finance professionals, IT professionals, engineers, scientists, architects, draughtsmen, teachers, medical staff, forensic specialists, pilots and aviation technicians reflects the worldwide demand of skills in these fields. “With the exception of certain kinds of artisans, the mentioned categories all require tertiary qualifications for which mathematics and/or science are common prerequisites. This situation cannot be remedied by employment equity measures, since improvements should first be made in the primary and secondary education system. If more black learners excel in the required subjects, employment equity will come about without the need for external intervention. In other words, good education prevents the intergenerational transfer of poverty.” S

te keer dat kundigheid verlore gaan. In die skrywe aan die minister het Solidariteit se afdeling vir beroepsgesondheid en -veiligheid ook sy kommer oor die veiligheid van werknemers van die DKD uitgespreek. Dit volg op die onlangse voorvalle waar tronkbewaarders deur gevangenes aangeval is. Die verhoor van Solidariteit se saak teen die DKD se omstrede regstellendeaksieplan vind van 24 April tot 6 Mei 2013 in die arbeidshof in Kaapstad plaas. Solidariteit tree namens 10 van sy lede op en versoek dat die lede bevorder word, en dat die regstellendeaksieplan van die DKD in sy geheel ongeldig verklaar word.

REPRESENTIVITY

TSHWANEMUNISIPALITEIT

Besoek www.stopkwotas.co.za vir inligting oor die talle regstellendeaksiesake waarby Solidariteit betrokke is. www.solidariteit.co.za • 02/2013

nuuswaardig

NUWE SENTRUM sê regstelaksie die stryd aan

Foto: Reint Dykema

Solidariteit het die afgelope paar jaar ’n rits oorwinnings oor REGSTELLENDE AKSIE in die hof behaal. Vanjaar sit die vakbond die stryd voort, maar met selfs meer slaankrag in die vorm van die Sentrum vir Billike Arbeidspraktyke. NICO STRYDOM het met die man aan die stuur van dié sentrum gesels.

ie nuwe Sentrum vir Billike Arbeidspraktyke beywer hom vir die bekamping van alle rasgegronde arbeidspraktyke wat op numeriese uitsette gegrond is, en sal druk op die regering uitoefen om regstellende aksie te hersien sodat daar eerder ’n insetgedrewe benadering gevolg word. Solidariteit het in 2006 die eerste saak van onbillike diskriminasie namens vier lede in diens van die Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD) voor die hof gebring. Sedertdien het die aantal sake gegroei na altesaam 25 lopende lêers en 21 lopende hofgedinge wat namens 34 individuele lede gevoer word en waarvan een ’n kollektiewe saak is. Agt van die sake is reeds suksesvol afgehandel en nuwe gevalle word weekliks aangemeld. Dirk Groenewald, ’n ou bekende in Solidariteit se stryd teen regstellende aksie, staan aan die hoof van die nuwe sentrum. Volgens Groenewald is die staat vasbeslote dat regstellende aksie hier is om te bly, iets wat regeringslui reeds by meer as een geleentheid duidelik gestel het. Voorts dui die voorgestelde wysigings aan die Wet op Gelyke Indiensneming daarop dat die staat die bereiking van sy doelwit, naamlik ’n werkplek wat verteenwoordigend van die nasionale demografie is, met hernieude erns gaan nastreef. Volgens Groenewald het die sentrum ten doel om te verseker dat die beginsel van gelykheid en billike arbeidspraktyke op ’n rasionele wyse vertolk en gedefinieer word wat aan die letter en gees van die Grondwet voldoen. “Die sentrum ag enige ideologie of siening dat gelykheid aan verteenwoordiging en numeriese uitsette gekoppel kan word, as fataal, aangesien dit die onvermydelike gevolg van permanente rasseklassifikasie en ongelyke behandeling tot gevolg sal hê.” Groenewald sê die sentrum is enig in sy soort, aangesien dit net op die bekamping van onbillike diskriminasie en die vestiging van billike arbeidspraktyke toegespits sal wees. Volgens Groenewald word die doelwitte vir regstellende aksie, asook die implementeringsprosesse, jaar ná jaar deur die regering verskerp, terwyl die vertolking van die wet al hoe

02/2013 • www.solidariteit.co.za

meer konserwatief benader word. “Die kern van die konflik is daarin geleë dat die ANC gelykheid aan numeriese uitsette meet, en daarop aandring dat alle werkplekke die nasionale demografie moet weerspieël. Die Solidariteit Beweging meen dat gelykheid insetgedrewe moet wees. Die magsverhouding tussen die ANC en die Beweging is egter ongelyk, aangesien die ANC die uitvoerende gesag beheer en die meerderheid in die wetgewende gesag uitmaak. Die enigste ‘relatiewe’ gelyke speelveld is gesetel in die regsprekende gesag en dit is noodsaaklik dat dié konflik tussen idees dáár getoets word. Dit is voorts belangrik dat alle middele, onder meer hierdie sentrum, benut word om ’n rasionele en grondwetlike siening van gelykheid te bewerkstellig.” S

Die sentrum het ten doel om te verseker dat die beginsel van gelykheid en billike arbeidspraktyke op ’n RASIONELE WYSE vertolk en gedefinieer word wat aan die letter en gees van die Grondwet voldoen. Dirk Groenewald

newsworthy

Fight for POLICE MEMBERS continues In one of the most far-reaching affirmative action judgements to date, the Labour Court in Johannesburg granted an INTERDICT to put all promotions within the South African Police Service (SAPS) that are implemented according to a new ranking system on hold, writes NICO STRYDOM.

Photograph: iStockphoto.com

his interdict was granted to Solidarity after the trade union had argued that the plan amounted to racial quotas and that Solidarity was involved in court cases against the SAPS in which the court was being petitioned to declare invalid the affirmative action plan of the SAPS. Judge Anton Steenkamp ruled that the SAPS may not continue to promote police members according to the new ranking system before lawsuits dealing with this controversial ranking system and the police’s affirmative action plan, which Solidarity had earlier instituted, have not been heard. “This judgement is far-reaching. In the past, affirmative action judgements focused on individual cases. This judgement will result in at least 1 500 promotions being held in abeyance until Solidarity’s affirmative action case has been heard,” said Dirk Hermann, Solidarity’s Deputy General Secretary. According to Hermann, Solidarity already referred a case of unfair discrimination on the grounds of race to the Labour Court to force the SAPS to promote three of the trade union’s members in terms of the new ranking system. These three members, whose joint years of service total more than 80 years, were not considered for promotion because the available positions have been categorised to be allocated according to race and gender. Concurrent with this case, Solidarity is also involved in a case against the SAPS in which the court is petitioned to declare invalid the SAPS’s affirmative action plan in its totality. “The SAPS ignored this and proceeded with the second phase of promotions according to the new ranking system. This is yet another way 02/2013 • www.solidariteit.co.za

of the available positions for lieutenants and majors have been allocated to WHITE PEOPLE. This meant that as a result of the new ranking system white persons meeting the minimum requirements for promotion cannot be promoted because the number of positions allocated to whites has already been filled.

in which the SAPS is enforcing quotas in terms of its affirmative action plan based on national race demographics, thereby disregarding experience at the cost of service delivery,” he added. On 20 April 2010, the SAPS introduced a new ranking system in terms of which two new ranks – lieutenant and major – were introduced to create promotion opportunities for warrant officers and captains, Hermann explained. “Only 9% of the available positions for lieutenants and majors have been allocated to white people. This meant that as a result of the new ranking system white persons meeting the minimum requirements for promotion cannot be promoted because the number of positions allocated to whites has already been filled. This comes despite the fact that several employees of lower seniority from the designated group were promoted because more positions had

been allocated to their race group.” Solidarity and the SAPS earlier agreed to postpone all the affirmative action cases between the two parties until a final ruling has been issued in the Renate Barnard case. Solidarity was granted leave by the Supreme Court of Appeal in Bloemfontein to appeal against the Labour Appeal Court’s ruling in the Barnard case. Solidarity hereby aims to have the Labour Court’s finding that Capt. Barnard must be promoted in the South African Police Service (SAPS) and that she was discriminated against based on the colour of her skin, enforced. The trade union is hopeful that the case will be heard before the end of this year. According to Hermann, Solidarity is ready to fight the case to the Constitutional Court. The Barnard case is only one of Solidarity’s 16 affirmative action cases against the SAPS. S

By Nico Strydom

lack economic empowerment (BEE) is to the detriment of all, including the vast majority of black people. For this reason, Solidarity recommended that the BroadBased Black Economic Empowerment (BBBEE) Amendment Bill of 2012 be withdrawn. Solidarity earlier made a presentation to the Parliamentary Portfolio Committee on Trade and Industry on the Amendment Bill. Piet le Roux, senior economic researcher at the Solidarity Research Institute (SRI), says the purpose of the amendment bill is to enable government to enforce current BEE legislation more stringently. “The amendment bill will result in all South Africans being disadvantaged, including those who are supposed to benefit from BEE. The bill will lead to even more resources being made available to relatively less competent

entrepreneurs – black, coloured, Indian and white; those entrepreneurs who would not make the grade without government assistance.This means that fewer consumer goods will be available to all South Africans. The cost of this project will therefore ultimately be borne by ordinary consumers, who will now have to pay more for basic consumer goods,” Le Roux explained. According to Le Roux it is important to bear in mind that it is not just less competent black entrepreneurs who stand to benefit from artificial investments, but indeed also less competent white entrepreneurs. “White entrepreneurs who would not have made it in the market, but who somehow managed to get a black, coloured or Indian BEE partner, are being kept in business at the expense of consumers. “Consumers in the market reveal the most effective entrepreneurs through their spending

patterns. The most effective entrepreneurs are those who are able to offer consumers the greatest flow of goods and services in the cheapest way. Investors take note of these spending patterns and, based on these patterns, allocate resources to entrepreneurs. BEE replaces this consumer-driven allocation of resources with a politically driven process. When there is political interference, these resources tend to rather flow to the less effective entrepreneurs, and consumers have to be content with fewer and more expensive goods and services.The real entrepreneur does not depend on political allocation to achieve success. “The only material benefit of BEE goes to the so-called black elite and those white persons with the right connections at the expense of the vast majority of consumers in South Africa, including black, coloured and Indian persons.” S

newsworthy

BEE is to the DETRIMENT of all South Africans

nuuswaardig

Willie Spies

Zimbabwe-GRONDGRYP onder die loep geneem

Foto’s: iStockphoto.com; Reint Dykema

Die Grondwetlike Hof het op 28 Februarie uitspraak voorbehou in die Zimbabwiese regering se aansoek om verlof tot appèl teen ’n vroeëre BESLISSING van die Appèlhof in Bloemfontein. Dié beslissing was ten gunste van wyle Mike Campbell en 77 ander Zimbabwiese boere oor Robert Mugabe se onwettige en rassistiese grondhervormingsplan. CILLESTE VAN DER WALT het met Willie Spies hieroor gesels.

illie Spies, AfriForum se regsverteenwoordiger, is meer as tevrede met die uitspraak, juis omdat hierdie so ’n unieke saak is. “Hierdie saak is uniek in vier opsigte,” sê hy. “Eerstens het wit mense in Afrika vir die eerste keer in die geskiedenis ’n Afrika-menseregtetribunaal (die Suid-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap-tribunaal) genader om regshulp te kry teen ’n swart regering wat rassisties teenoor hulle optree.” Tweedens, verduidelik Spies, was daar vir die eerste keer in die geskiedenis swart regters van vyf verskillende Afrikalande wat ten gunste van wit mense beslis het teen wie daar in die naam van grondhervorming gediskrimineer is. Dis derdens ook die eerste keer dat die bevinding van ’n internasionale menseregtetribunaal in Suid-Afrika geregistreer en afgedwing is. “Indien ons in die Grondwetlike Hof slaag en ons voortgaan met die geregtelike verkoop van ’n Zimbabwe-eiendom in Salisburtweg 28, Kenilworth, Kaapstad, sal dit die eerste keer wees dat sivielregtelike stappe suksesvol teen ’n staat geneem word wat hom aan menseregtevergrype skuldig maak,” sê Spies. Die regsaksie het in 2008 begin toe ’n boer van Zimbabwe, Mike Campbell, geslaag het met ’n aksie teen die Zimbabwiese regering voor die

02/2013 • www.solidariteit.co.za

“Indien ons in die Grondwetlike Hof slaag, sal dit die eerste keer wees dat sivielregtelike stappe SUKSESVOL teen ’n staat geneem word wat hom aan menseregtevergrype skuldig maak.” SAOG-tribunaal in Windhoek. Die tribunaal, wat destyds saamgestel is uit vyf regters van verskillende Suider-Afrikaanse state, het in November 2008 beslis dat die Zimbabwiese grondhervormingsproses onwettig en rassisties is. Hulle het bevind dat Campbell en 77 ander boere wat by sy aksie betrokke geraak het, met rus gelaat moes word of vergoed moes word vir die ontneming van hul eiendomsreg. In die aanloop tot die verrigtinge voor die SAOG-tribunaal is die bejaarde Mike Campbell, sy vrou, Angela, en sy skoonseun, Ben Freeth, wreed deur oorlogsveterane aangerand en geïntimideer om hul aksie voor die tribunaal te staak. Die saak het egter voortgegaan en Campbell het geslaag, maar weens die erns van sy beserings tydens die wrede aanranding het

sy gesondheid vinnig agteruitgegaan en hy is in April 2011 oorlede. AfriForum het boere van Zimbabwe bygestaan met ’n regsproses wat in Februarie 2010 uitgeloop het op die registrasie van die tribunaal se bevinding in ’n Suid-Afrikaanse hof en beslaglegging op ’n eiendom van die Zimbabwiese regering in Kenilworth, Kaapstad, ter delging van ’n bestraffende kostebevel van die tribunaal. Volgens Spies is hulle positief en dankbaar oor die verloop van die verrigtinge in die Grondwetlike Hof. “Die uitspraak is nog nie gelewer nie, maar die tien regters van die Grondwetlike Hof wat die saak aangehoor het, wat hoofregter Mogoeng Mogoeng en adjunkhoofregter Dikgang Moseneke ingesluit het, het tydens die verhoor kritieke vrae aan die regsverteenwoordiger van Zimbabwe gestel. “Dit is veelseggend dat Robert Mugabe kort ná afloop van die verrigtinge in die Grondwetlike Hof aan die media gesê het hy sal nie bevele van Suid-Afrikaanse howe aan die Zimbabwiese regering eerbiedig nie. Hy is skynbaar nie optimisties oor sy kans op sukses nie,” sê Spies. “Die positiewe uiteinde al dan nie sal eers bepaal word wanneer dit duidelik word dat die Zimbabwiese regering ’n positiewe rigtingverandering maak. Intussen voer ons regstryde om die druk te verhoog en om aan mense weer hoop te gee – iets waarin ons sover slaag.” S

nuuswaardig

Só BEMAGTIG AfriForum gemeenskappe by KONGRES

Foto’s: Reint Dykema

AfriForum het in Maart vanjaar sy eerste NASIONALE KONGRES in Pretoria gehou – die eerste van sy soort – wat deur sowat 160 lede van AfriForum uit 106 verskillende takke landwyd bygewoon is. CILLESTE VAN DER WALT berig oor dié burgerregte-organisasie se planne en besluite.

ie eerste groot bekendstelling tydens sy eerste nasionale kongres was AfriForum se Gemeenskapsplan. Die Gemeenskapsplan is ’n praktiese riglyn wat aan takke raad en ondersteuning bied om hul plaaslike gemeenskappe te mobiliseer ten einde die beskerming van hul menseregte te verseker. Die Gemeenskapsplan is ook daarop gemik om gemeenskappe te bemagtig om diensleweringsuitdagings in hul dorpe en stede suksesvol aan te pak. “Elke tak wat by die kongres verteenwoordig was, het ’n praktiese handleiding ontvang wat aan besture wenke gee hoe om burgerregtevergrype, swak dienslewering, die vernietiging van die omgewing, misdaad en geweld asook hoë belastings en die agteruitgang van infrastruktuur op plaaslike vlak te hanteer,” het Cornelius Jansen van Rensburg, AfriForum se adjunk uitvoerende hoof gesê. “Deur middel van hierdie plan hoef gemeenskappe en minderhede nie langer op die regering te wag om aan hulle te gee wat hulle toekom nie. Hulle kan self daarvoor sorg.” Daarbenewens het die takke die geleentheid gehad om wenke en prakties uitvoerbare oplossings vir gemeenskapsprobleme uit te ruil. Die Oudtshoorn- en Vryburg-tak het onderskeidelik uitstekende inligting gedeel oor hoe om munisipale korrupsie kaf te draf en jou gemeenskap te beveilig deur huisbrake tot ’n minimum te beperk. “Die kongres se doel was om gemeenskappe bewus te maak dat minderhede hulself suksesvol kan mobiliseer om ’n selfdoenkultuur te skep en hulself te bemagtig. Afrikaners het ’n rol in die gemeenskap en deur hierdie ondersteuningsnetwerk kan hulle nou ook self veiligheid vir die gemeenskap verseker,” sê Jansen van Rensburg. Die tweede belangrike bekendstelling was dat daar eenparig ’n mosie aanvaar is deur verteenwoordigers by die kongres dat die skikking wat verlede jaar tussen AfriForum en die ANC bereik is, aangewend moet word om die voortdurende beledigings wat deur senior ANC-leiers teenoor Afrikaners en Christene gemaak word, met die leierskap van die ANC opgeneem moet word. Die skikking wat in 2012 in die “Skiet die Boer”-saak bereik is, sluit onder meer in dat die partye tot die skikking hulle toewy tot voort-

02/2013 • www.solidariteit.co.za

AfriForum_Gemeenskapsplan:Layout 1

1/31/13

4:16 PM

Page 1

AfriForum

Gemeenskapsplan Jou vastrapplek om ’n daadwerklike verskil in jou gemeenskap te maak!

Saamgestel deur Cornelius Jansen van Rensburg

gesette formele dialoog om wedersydse begrip vir hul kulturele erfenis en aspirasies te bevorder. Hierdie skikking is ’n bevel van die hoogste hof van appèl gemaak en het bindende gesag op al die partye wat by die saak betrokke was. S

Heel bo: Ernst Roets, adjunk uitvoerende hoof van AfriForum, spreek kongresgangers toe. Links bo: Cornelius Jansen van Rensburg verduidelik hoe die burgerregte-organisasie se Gemeenskapsplan gemeenskappe bemagtig.

nuuswaardig

Gee terug ons BELASTINGGELD, vra vakbond

Foto’s: Reint Dykema; iStockphoto.com

Ná afloop van die minister van finansies, Pravin Gordhan, se jaarlikse BEGROTINGSREDE het verskeie ekonome hul kommer uitgespreek oor die toekoms van ons land se ekonomie. Die algemene gevoel is dat daar beslis REDE TOT KOMMER is. Neem mens bloot die buiteland se heersende ekonomiese toestand in ag, is dit geen wonder dat die koue sweet selfs by Suid-Afrikaanse ekonome uitslaan nie. Dit begin boonop lyk asof ons al meer dieselfde paadjie as die buiteland begin stap, skryf INGE STRYDOM.

uid-Afrikaners raak al hoe moedeloser omdat dit vir hulle voel asof die regering hul hardverdiende belastinggeld wanbestee. Landsburgers meen boonop hulle ontvang nie genoeg waarde vir die miljarde rande wat hulle jaarliks aan die regering betaal nie. Dit is juis waarom Solidariteit in Februarie die “Gee dit terug”-veldtog vir ’n belastingkorting op veiligheidsuitgawes van stapel gestuur het. Die voorstel is geskoei op die bestaande praktyk ingevolge waarvan Suid-Afrikaanse belastingbetalers belastingkorting op hul mediese uitgawes ontvang. Kort nadat die veldtog van stapel gestuur is, het Jabulani Sikhakhane, die nasionale tesourie se hoofdirekteur van kommunikasie, ’n vergadering aangevra waartydens die vakbond sy voorstel aan die minister kon aanbied. Dit het gekom nadat die minister se kantoor honderde petisies ontvang het van mense wat die oproep om belastingkorting op veiligheidsdienste steun. Solidariteit het op 21 Februarie 2013 met afgevaardigdes van die tesourie oor dié veldtog vergader. Tydens die vergadering het die tesourie beloof om deur die loop van 2013 met Solidariteit oor die moontlikheid van so ’n belastingkorting te vergader en dat die voorstel beslis met die oog op 2014 se begrotingsrede ondersoek sal word. Hoewel Solidariteit tevrede is met die manier waarop die tesourie die situasie hanteer het, is Piet le Roux, senior navorser by die Solidariteit Navorsingsinstituut, steeds ontevrede met vanjaar se verligting op inkomstebelasting. “Dit is net ’n skynverligting, en ten spyte van die uitgebreide inkomstebelastingkerwe sal ’n persoon wat in die vorige belastingjaar R160 000 verdien het en wat vanjaar ’n skamele 6%-verhoging kry, vanjaar ’n groter persentasie aan inkomstebelasting afstaan as verlede jaar,” verduidelik Le Roux. Hy meen verder dat die belastingbetaler vanjaar sy hand steeds dieper in sy eie sak sal moet steek om homself te beveilig terwyl hy tevergeefs die regering duisende rande moet betaal om dit namens hom te doen.

02/2013 • www.solidariteit.co.za

Piet le Roux, senior navorser by die Solidariteit Navorsingsinstituut, en dr. Dirk Hermann, adjunkuitvoerende hoof van Solidariteit, spreek die media toe tydens die bekendstelling van die Gee-dit-terug-veldtog by ’n huis in Pretoria. Die eienaar van dié huis moet, soos die meeste Suid-Afrikaners, sy huis beveilig met sekuriteitskameras (soos links gesien kan word), diefwering, elektriese omheining en ’n alarmstelsel.

Dawie Roodt, hoofekonoom by Efficient Group, het in sy kommentaar op die begrotingsrede gevra waarom minister Gordhan nie inkomstebelasting verhoog het nie. “Ek vermoed hy het nie inkomstebelasting verhoog nie omdat hy weet hoe ‘uitgeput’ die belastingbetaler reeds is. “Daar is ’n ekonomiese teorie wat geskoei is

op die beginsel dat wanneer belastinggeld ’n sekere skeidslyn oortree het, daar in werklikheid minder belastinggeld ingevorder word. Met die reuse-prysstygings in brandstof, elektrisiteittariewe en ander benodigdhede, is die minister deeglik bewus daarvan dat die belastingbetaler ‘uitgeput’ is,” verduidelik hy.

nuuswaardig se persoonlike inkomstebelasting is in die 2012/2013-boekjaar ingevorder. Maatskappybelasting van R161,1 miljard en BTW ter waarde van R215,5 miljard is in dieselfde tydperk ingevorder.

SÓ LYK WERKLIKE INKOMSTEBELASTINGPRENTJIE Die werklike aantal belastingbetalers is veel minder is as wat die Suid-Afrikaanse Inkomstediens voorgee. Die werklike syfers lyk só: • Ten spyte daarvan dat 10,3 miljoen mense in die 2011/12-belastingjaar vir inkomstebelasting geregistreer was, moes slegs sowat 4,8 miljoen mense belastingopgawes indien. • Van die 4,8 miljoen kan 200 000 afgetrek word omdat hulle geen belasbare inkomste

gehad het nie. Voorts het ongeveer 1,3 miljoen mense slegs 1% van die totale inkomstebelasting vir die jaar bygedra. • Dan bly sowat 3,3 miljoen mense oor wat nagenoeg 99% van alle inkomstebelasting betaal het. • Die volgende miljoen belastingbetalers het slegs 5,9% van inkomstebelasting bygedra. • Wanneer hierdie miljoen mense van die

totaal afgetrek word, bly slegs 2,3 miljoen belastingbetalers oor wat vir sowat 93% van alle inkomstebelasting verantwoordelik was. • Wanneer hierdie 2,3 miljoen belastingbetalers ’n laaste keer verklein word deur diegene wat R150 000 tot R200 000 verdien het, uit te sluit, bly 1,5 miljoen mense oor wat vir nagenoeg 84% van alle inkomstebelasting verantwoordelik was. S

newsworthy

Kathu branch Solidarity’s OFFICE OF THE YEAR Solidarity has always been proud of the work of its respective branches all over South Africa. However, there is one branch Solidarity is particularly proud of – the KATHU branch, writes INGE STRYDOM.

n the course of the past year, the Kathu branch not only negotiated settlements to the tune of R1 million on behalf of its members but also increased its membership by a whopping 13%! Based on this remarkable performance, Solidarity named Kathu its office of the year. According to Adéle Liebenberg, organiser at the Kathu office, the office’s success can be ascribed to the competence of each of their team members. “Solidarity is privileged to have competent personnel in its service who will do everything in their power to keep members satisfied. The trade union would also not be able to function without the loyal support of the shop stewards at the various companies where it has collective members. We are very grateful for everyone’s contribution to our success,” she said.

Gert van Wyk en Adéle Liebenberg, organiseerders in die mynbou-, landbou-, mediese en sementbedryf, werk by die Kathu-dienskantoor en het al verskeie geskille suksesvol namens Solidariteit-lede behartig.

SÓ STAAN DIE KATHU-DIENSKANTOOR LEDE BY Die Kathu-dienskantoor is tans besig om die saak te hanteer van ’n lid wat onregmatig deur haar werkgewer afgedank is. Arlene Pouwels gee sedert Januarie 2012 wiskunde en natuurwetenskappe by Hoërskool Kakamas. Sy is einde 2012 deur die skoolhoof, wie se seun ook deur haar onderrig is, versoek om sy punte aan te pas sodat hy kon slaag. Sy het geweier aangesien dit oneerlik sou wees. Sy is op 10 Januarie 2013 per SMS ingelig dat haar dienste nie meer by die skool benodig

word nie. In daardie stadium was sy reeds 36 weke swanger. Sy ontvang tans geen vergoeding nie, en die departement van onderwys weier om haar finansieel by te staan. “Solidariteit het dadelik ingestem om my by te staan en met die departement van onderwys vergader, maar geen skikking is egter bereik nie. Die saak is na die Kommissie vir Versoening, Bemiddeling en Arbitrasie verwys en sal op 23 April hervat word,” vertel Pouwels dankbaar. S

Port Elizabeth-KANTOOR so reg soos ’n ROER

Photographs: Reint Dykema; Ivor Markman

olidariteit het op 26 November verlede jaar ’n nuwe kantoor in Port Elizabeth geopen om Solidariteit-lede in die OosKaap te verteenwoordig. Alle lede wat voorheen by die Despatch-kantoor diens ontvang het, sal voortaan ook deur dié nuwe kantoor bedien word. Die nuwe kantoor lewer ’n diens aan sowat 3 500 Solidariteit-lede, waarvan die meeste hoofsaaklik in die metaalen ingenieursbedryf werksaam is, maar daar is ook ’n groot aantal individuele lede wat in dié omgewing deur Solidariteit beskerm word. Die personeel van die Port Elizabeth-kantoor is Yvette Stroebel, administratiewe beampte; Piet Veldtman, organiseerder; Wynand Strydom, organiseerder; en Marlene Veldtman, Helpende Hand-streekorganiseerder. S

02/2013 • www.solidariteit.co.za

Wynand Strydom,Yvette Stroebel en Piet Veldtman buite Solidariteit se nuwe Oos-Kaapse tuiste.

BRIEFLY

Photographs: iStockphoto.com

HIGH-TECH FACTORY WILL BOOST EMPLOYMENT

The opening of a factory manufacturing high-tech gadgets could boost employment not only in the Western Cape but in South Africa as a whole, premier Helen Zille said in March at the official reopening of the Tellumat factory in Atlantis.The factory was equipped with new production machinery to manufacture various electronics, including televisions for brands like Sony, Mecer and HiSense. Zille said employment in South Africa could be boosted through the production of similar products. “Africa is a key export market in the technology field, and the Western Cape and South Africa are well-poised to take advantage of the active and growing 300 million-strong customer market in the SADC,” said Zille.

NEW WEBSITE ON WIND POWER LAUNCHED

South Africa dropped to 64th place out of 96 on the 20122013 Fraser Institute’s international policy potential index, which measures the attractiveness to investors of different mining countries. “If the draft Mineral and Petroleum Resources Development Bill of 2012 is made law, the country’s score is sure to tumble further,” says the South African Institute of Race Relations. “This Bill ignores economic reality, while giving the mining minister much more discretionary power.”

South Africa’s first online information resource on wind power, Powered by Wind, was recently launched by the department of energy in partnership with the Danish embassy in South Africa. www.poweredbywind.co.za forms the backbone of the South African Wind Energy Awareness Campaign and offers an easily accessible online information portal for all South African target groups, including government, business, local communities, primary school children – particularly Grades 5-7 – and NGOs. It features dedicated General, Learner and Educator portals, each with its own tailored information. Both the Learner and Educator portals offer quizzes, FAQs and various other interesting facts on wind power. S

“Trade Union Administration made simple”

Proud partner & sponsor of Solidarity for more than a decade in Union Administration With ongoing changes & innovations in technology, ProPay has become a frontrunner in the Trade Union Administration sector.

nuuswaardig Voorlopers! Die eerste studente van Akademia wat tydens ’n promosiegeleentheid in Centurion bekroon is, is agter van links: Tiana Fourie, Sonét Barberis en Karin Venter. Voor is Merese Roos, Alida Dunhin, Nikita Strauss en Zieg van Huyssteen. Jorese Pelser, Wessel Strydom en Suné Brown was afwesig.

Blink toekoms danksy MOEDERTAALONDERRIG

T Foto: Reint Dykema

’n Nuwe tydvak vir opleiding in Afrikaans is ingelui toe AKADEMIA, die Afrikaanse hoëronderwysinstelling van die Solidariteit Beweging, op 8 Maart aan van sy eerste studente hul kwalifikasies toegeken het. CHRIS DU PLESSIS het dié historiese geleentheid bygewoon.

ydens ’n promosieplegtigheid in Centurion is die sowat 11 studente van Akademia, wat gedurende 2012 een van drie hoër sertifikate in rekeningkunde, gemeenskapsontwikkeling en kantooradministrasie voltooi het, beloon met ’n geakkrediteerde kwalifikasie op NKR 5-vlak. Die meeste van hierdie studente is werknemers van verskillende maatskappye wat hulself nauurs verder bekwaam het. Volgens Marthinus Visser, besturende direkteur van Akademia, is lewenslange leer vir alle mense, en veral minderheidsgroepe in Suid-Afrika, die sleutel tot sukses in die moderne kennislandskap. Onlangse navorsing deur die Solidariteit Navorsingsinstituut ondersteun hierdie uitspraak. Bevindings soos dat ’n matriekkwalifikasie op sy eie glad nie meer voldoende is om werksekerheid te bepaal nie, of dat salarisverwagtings en realiteit eksponensieel verhoog namate naskoolse kwalifikasies

02/2013 • www.solidariteit.co.za

verbeter, is duidelike aanduidings van die moderne aanvraag. Hierdie stelling is ook einde verlede jaar bewaarheid toe een van Akademia se studente bevordering gekry nadat hy die eerste jaar van sy studies voltooi het. Akademia se unieke gemeenskapsmodel is in 2012 aan die publiek bekend gestel. Dit bied aan veral werkende mense die geleentheid om hulself verder te bekwaam deur ten volle geakkrediteerde universiteitsprogramme nauurs in Afrikaans te volg. Akademia, wat gestig is om ’n alternatiewe en toeganklike aanbod vir Afrikaanse universiteitsvlakopleiding daar te stel, poog om moedertaalhoëronderwys (universiteitswese) ’n werklikheid vir alle Afrikaanssprekendes te maak deur toeganklikheid ten opsigte van ligging, koste en tegnologie te verseker. Akademia bied benewens hoër sertifikate ook twee diplomaprogramme in kleinsakebestuur en entrepreneurskap, en bemarking aan. Hierdie rigtings, tesame met die eerste

BCom in ondernemingsbestuur wat vir 2014 beplan word, fokus vir eers op die uitbreiding van die handelswetenskapprogramgroep voor daar na ander dissiplines uitgebrei sal word. Die fokus vir hierdie jaar val sterk op die bekendstelling van Akademia binne die groter Solidariteit Beweging asook die gemeenskappe waar ons studiesentrums gevestig is. Die Akademia-tegnologie word ook aan die Beweging se instellings, private organisasies en maatskappye beskikbaar gestel om gelyktydig seminare op verskeie plekke in die land te kan aanbied, teen ’n fraksie van die koste. Sodoende leer mense die opwindende tegnologie ken, en raak hulle vertroud met die model. • Besoek Akademia se webtuiste by www.akademia.ac.za of gesels saam op Facebook by www.facebook.com/akademiakampus. Jy kan ook die woord “leer” na 34388 SMS of ’n e-pos stuur na navrae@akademia.ac.za S

akademia jou oop, afrikaanse leertuiste

www.akademia.ac.za

0861 222 888

Afrikaans

Waar werkendes in

studeer!

Akademia is die Solidariteit Beweging se privaat hoëronderwysinstelling wat geakkrediteerde kwalifikasies in Afrikaans aanbied. Al ons aktiwiteite is op ’n Christelike waardestelsel gegrond. Studente kan hoër sertifikate (een jaar), diplomas (drie jaar) en binnekort ook grade (drie jaar) in sekere handelsrigtings by Akademia verwerf. Akademia span videokonferensietegnologie in om mense regoor Suid-Afrika toe te rus om meer mededingend in die arbeidsmark te wees. Omdat klasse nauurs is, kan jy boonop werk terwyl jy studeer! Lees meer by www.akademia.ac.za Akademia MSW (Maatskappyregistrasienommer: 2005/024616/08) is voorwaardelik by die Departement van Hoër Onderwys en Opleiding tot 31 Desember 2015 as privaat hoëronderwysinstelling geregistreer ingevolge die Wet op Hoër Onderwys, 1997, Registrasienommer: 2011/HE08/005. Akademia is deel van die Solidariteit Beweging

Bedryfsnuus

Nuus oor al die bedrywe waarin die vakbond Solidariteit funksioneer asook kwessies wat jou in die wêreld van werk regstreeks raak.

MEDUPI: Power(less) to the masses?

E Photographs: iStockphoto.com

Eskom’s Medupi power station in Lephalale, Limpopo has been in the SPOTLIGHT over the past few months following violent wage protests at the plant, and concern is mounting that the power station’s first unit will not be ready to contribute to South Africa’s NATIONAL POWER SUPPLY GRID by the end of this year as expected. NICO STRYDOM reports.

skom still boasts unashamedly that Medupi – which means “rain that soaks parched lands, giving economic relief ” – will on completion be the biggest dry-cooled power station, the fourth-largest coal-fired and the 22nd-largest power plant in the world. Medupi will comprise six 800 MW units generating a total capacity of 4,800 MW. But all this doesn’t come cheap: Medupi’s budget has fluctuated dramatically over the past few years, and while initial estimates for the project ranged between R50-R70 billion, the price tag is now set to exceed R130 billion. According to Eskom, the total number of jobs created through the project is expected to peak at around 16,707 direct jobs and 20,000 indirect jobs. Deon Reyneke, head of Solidarity’s Metal, Engineering and Electrical Industry, says the 02/2013 • www.solidariteit.co.za

recent eight-week strike action at Medupi isn’t the only problem the project has experienced. “Solidarity is concerned about the impact that the delays will have on South Africa, its economy and the project itself. Even though Solidarity recognises employees’ right to strike, one can’t help but wonder about the effect of the spate of illegal strike actions on South Africa’s image abroad. Solidarity is however committed to fair and lawful processes.” According to Reyneke, Solidarity is also concerned that the country will experience rolling blackouts again if Medupi is unable to generate power by the end of this year. Eskom spokeswoman Hilary Joffe has been quoted as saying that the past months’ unrest posed a threat to Medupi’s scheduled delivery of first power by year-end. Failures by contractors involved in the construction of the power plant are also putting the

deadline under pressure. Carte Blanche reported in March on the discovery of defective welding in die boilers. Malusi Gigaba, minister of public enterprises, met with the key stakeholders in the construction of Medupi earlier and has stated in media reports that he is aware of the problems regarding failures by contractors but that he was monitoring the situation. Hitachi Power Africa, who was awarded the boiler contract for Medupi, has stated that only a small percentage of the welds are affected and that the problem is being rectified. Controversy has surrounded the awarding of the tender to Hitachi Power Africa, seeing that it is 25% owned by Chancellor House Holdings, a funding arm of the ruling ANC. According to reports, the total value of the contract awarded to Hitachi is worth R21 billion. S

bedryfsnuus

KRAG hoort in VERBRUIKER se hande

Foto: iStockphoto.com • Bykomende bron: www.homemakersonline.co.za

Suid-Afrika se elektrisiteitsverbruikers, met inbegrip van huishoudings en groot nywerhede, moet die REG hê om hulle tevredenheid of nie met ELEKTRISITEITSPRYSE te wys deur hul KOOPKRAG van een voorsiener na ’n ander te skuif. Eskom het egter in wese ’n gewettigde monopolie op elektrisiteitsopwekking en die transmissienetwerk, skryf NICO STRYDOM. ie Nasionale Energiereguleerder (Nersa) het in Maart ’n elektrisiteitstariefverhoging van 8% per jaar aan Eskom toegestaan. Die kragreus het vir ’n jaarlikse verhoging van 16% vir die volgende vyf jaar gevra. Paul Joubert, senior ekonomiese navorser by die Solidariteit Navorsingsinstituut (SNI), sê ongeag of Nersa ’n laer tarief vir Eskom goedgekeur het as wat oorspronklik aangevra is, bly dit ongelukkig steeds ’n aanbod wat Suid-Afrika nie kan weier nie. “Hierin, en nie soseer in die tarief wat goedgekeur is nie, lê die wesenlike probleem: Die monopolistiese struktuur van elektrisiteitsopwekking en -transmissie in ’n enkele entiteit. Die struktuur van die elektrisiteitsmark beteken dat dit onmoontlik is om te weet of die pryse waarop Eskom en Nersa besluit ‘reg’ is of nie, aangesien die mark se vermoë om die ‘regte’ prys te bepaal deur verbruikers ’n keuse te gee, heeltemal onderdruk word.” Gevolglik word berekeningsfoute wat Eskom of Nersa begaan, oplaas noodwendig op SuidAfrikaanse elektrisiteitsverbruikers afgedwing. Verbruikers het, buiten die opsie om hul eie krag op te wek, geen ander keuse as om elektrisiteit by Eskom of ’n tussenganger te koop nie. Joubert sê hoewel Nersa nou op ’n “gepaste” verhoging van elektrisiteitstariewe oor die volgende vyf jaar besluit het, is dit uiters moeilik, of selfs onmoontlik, om ’n menigte veranderlikes oor so ’n lang tydperk met enige mate van akkuraatheid te voorspel. “Indien ’n vergelyking getref word tussen voorspellings wat Eskom en Nersa in die verlede gemaak het en dít wat werklik gebeur het, blyk dit duidelik dat hulle nie baie goed is daarmee om akkurate voorspellings selfs oor ’n tydperk van twee of drie jaar te maak nie – om nie eers te praat van voorspellings wat oor vyf jaar of etlike dekades strek nie.” Volgens Joubert beteken dit nie noodwendig dat Eskom of Nersa buitengewoon swak is wanneer dit by die voorspelling van ekonomiese en finansiële veranderlikes kom nie – dit wys bloot hoe moeilik dit is om sulke voorspellings te maak. “Deur ander moontlike beleggers in die elektrisiteitsopwekkingsmark te verhinder om

BE A BRIGHT SPARK AND SAVE!

Your electricity bill is set to spike over the next few months, following an electricity price hike of 8% and with winter just around the corner. Try these ten tips to keep your consumption down: • Use your dishwasher! It’s true – your dishwasher is more efficient than you. In fact, a full dishwasher uses half the energy you do when washing dishes by hand and uses much less water too. • Use a kettle to boil water for cooking as it is quicker and uses less energy than a pot on the stove. Always match the size of the pan with the size of the stove’s plate. Even better: Use a microwave to cook as it is quicker and cheaper. One oven uses the same power as 18 microwaves. • Only fill your kettle with the amount of water that you need. • Cut food into smaller pieces before cooking to reduce the cooking time. • Always put a full load in the washing machine. • When the fridge door is open, the cold air inside warms up and it takes a lot of electricity to restore the temperature inside. So be quick when you get something from the fridge! • In most homes, lighting accounts for around 17–20% of the electricity bill. You can save a lot of money by replacing your conventional bulbs with energy efficient ones. hierdie voorspellings te klop, en moontlik vanweë beter vermoë voordeel te trek, tree Eskom, Nersa en die regering tot nadeel van Suid-Afrikaanse verbruikers op. “Derhalwe stel Solidariteit voor dat daar ruimte geskep moet word vir onafhanklike elektrisiteitsprodusente om regstreeks ooreenkomste met verbruikers of plaaslike elektrisiteitsverspreiders te sluit, en dat Eskom se rol in sulke transaksies beperk moet wees tot die versprei-

• Switch the television off when not in use. Leaving it on standby mode uses up to 50% of the power the TV would use if it was actually on. The same goes for computers. • Rather use a gas heater or a temperature-controlled oil heater for space heating and switch of all heaters when you leave the room. Curtains help to retain heat, so draw them early in the evening. • Take a shower instead of running a bath, as this uses much less water and therefore, less hot water and therefore less electricity. Also consider installing solar water heating panels and a heat pump. ding van elektrisiteit oor die transmissienetwerk teen ’n nominale fooi. “Dit kan gedoen word deur Eskom se opwekkingsafdeling en transmissieafdeling so gou as wat prakties moontlik is as afsonderlike entiteite te vestig. Só ’n skeiding van funksies sal ’n transmissiegesag tot stand bring wat meer onpartydig sal wees oor of die krag op die netwerk deur Eskom of deur ’n onafhanklike produsent opgewek word,” meen Joubert. S www.solidariteit.co.za • 02/2013

industrynews

State’s interference fuels TELKOM CRISIS

Photograph: iStockphoto.com

The financial problems of telecommunications giant,Telkom, are the direct result of government’s involvement and INTERFERENCE in the parastatal’s business. In March this year Telkom announced that its entire workforce of 21 000 employees can apply for voluntary severance and early retirement packages. According to Solidarity this offer amounts to emotional and financial extortion, writes NICO STRYDOM.

elkom employees have from 15 March until 31 August 2013 to apply for voluntary severance and early retirement packages. Telkom has however already confirmed that a formal retrenchment process is likely to follow, should the voluntary process not achieve the desired cost savings. According to Marius Croucamp, head of Solidarity’s Communication, Chemical and Professional Service Industry, it is unfair that Telkom’s employees should be punished for poor management caused by government interference. “Last year, cabinet put paid to Telkom’s planned multi billion rand deal with the South Korean KT Corporation, and Solidarity then warned that it could lead to Telkom having to cut costs due to a lack of capital.This, in turn, could lead to the retrenchment of thousands of employees.” Croucamp said Telkom’s offer of voluntary severance packages or early retirement packages amounts to emotional and financial extortion because the telecommunications giant is 02/2013 • www.solidariteit.co.za

“Not only is there a climate of uncertainty among Telkom’s employees because of the company’s FINANCIAL WOES – employees are now also being forced to take difficult decisions which will have an impact on their FUTURE.” making it patently clear that it would be the last time that “enhanced” packages will be offered to employees. “Telkom made it clear to employees that the longer they take to apply for a package, the less attractive it would become.They are placing employees in a position where they have to choose between applying for a package or running the risk of being retrenched at a later stage, possibly having to be content with

a significantly smaller package. Not only is there a climate of uncertainty among Telkom’s employees because of the company’s financial woes – employees are now also being forced to take difficult decisions which will have an impact on their future.” Meanwhile,Telkom’s extravagance has been widely reported and the telecommunications giant is believed to have granted a sponsorship of R12 million to the pro-government paper, The New Age, to host a series of business breakfasts. Communications minister Dina Pule has her work cut out dealing with alleged irregularities around a glamorous ICT indaba the department hosted in Cape Town.“It is outrageous that Telkom’s employees would now possibly have to pay the penalty because Telkom has become a political playball. Government, and Pule in particular, must be accountable for their uninformed interference and have to intervene to find alternatives for retrenchments at Telkom,” Croucamp said. • Moedig jou kollegas by die telekommunikasiereus aan om by die vakbond aan te sluit deur die woord “lid” na 34388 te SMS. S

bedryfsnuus

KONTRAKWERK lê SA se verpleërs lam

Met statistieke wat toon dat daar in sommige provinsies slegs een geregistreerde verpleër vir meer as 600 mense is en dat gesondheidsinstellings by voorkeur nie permanente werknemers aanstel nie, lyk die prentjie vir gesondheidsorg maar somber, skryf CILLESTE VAN DER WALT.

Foto: iStockphoto.com

ehalwe dat Suid-Afrikaanse gesondheidsinstellings verkies om kontrakwerkers as verpleërs aan te stel, word hierdie verpleërs boonop onderbetaal en ly al te dikwels aan uitbranding weens die lang ure wat hulle moet werk in ’n poging om meer geld te verdien. Gegewe die tekort aan verpleërs, is dit aanloklik vir die handjievol gekwalifiseerdes om te “moonlight” – met ander woorde om as kontrakwerkers by ’n gesondheidsinstelling anders as hul vaste werkgewer te werk. Hierdie praktyk het noodwendig uitbranding tot gevolg – ’n situasie wat vererger word omdat gesondheidsinstellings klaarblyklik voorstanders van kontrakwerk is aangesien dit, as ’n sakepraktyk, oorhoofse koste verlaag. Nogtans gryp verpleërs hierdie geleenthede aan in ’n desperate poging om hul inkomste aan te vul. Stasia Engelbrecht, senior organiseerder van Solidariteit, sê wat verpleërs nie besef nie, is dat deur agentskapswerk van hierdie aard te doen, geen bydrae tot ’n pensioen- of mediese fonds gelewer word nie. Op die lang termyn is die eindresultaat ook dat hulle hul ten gronde werk. Solidariteit Tydskrif het by die bestuur van onderskeie gesondheidsinstellings gaan uitvind waaraan hierdie situasie te wyte is.

Hoekom verkies gesondheidsinstellings om eerder kontrakwerkers aan te stel? Die algemene gevoel onder die bestuur van gesondheidsinstellings is dat dit kostedoeltreffend is om kontrakwerknemers aan te stel. By tye wanneer die hospitaal se besetting laag is, ly die 02/2013 • www.solidariteit.co.za

POPULATION PER QUALIFIED NURSE Province

Registered

Enrolled

Auxiliaries

North West

418:1

1269:1

714:1

Limpopo

Mpumalanga

536:1

638:1

Gauteng

382:1

KwaZulu-Natal

380:1

Free State

353:1

Northern Cape

511:1

Eastern Cape

449:1

Western Cape TOTAL

377:1 417:1

1060:1 1514:1 848:1

1393:1 489:1

2541:1 988:1

1486:1 882:1

hospitaal ’n verlies as personeel vir 100%besetting aangestel is. Uitgesonder die kostedoeltreffendheid daarvan, is die meeste instellings egter nie voorstanders van kontrakwerknemers nie omdat dit die gehalte van sorg verswak. Neem die aantal dissiplinêre aksies as gevolg van nalatigheid toe omdat meer geld verpleërs dryf om langer ure te werk? Volgens die onderskeie instellings se bestuur is daar beslis ’n toename in dissiplinêre verhore weens nalatigheid in groter hospitale, maar nie noodwendig in die kleiner private hospitale nie. Daarbenewens dra vakante poste ook toe tot nalatigheid omdat verpleërs langer werk vir meer geld en boonop twee mense se werk moet doen.

615:1 995:1 726:1 845:1 857:1 910:1 695:1

1021:1 785:1

Source: www.sanc.co.za

Total

226:1 218:1 309:1 193:1 211:1 171:1 290:1 196:1 258:1

208:1

Word permanente werkgeleenthede geblok deur kontrakwerkers aan te stel? ’n Knelpunt by die meeste van die bestuurders is dat sommige poste nie gevul word nie en dat agentskapwerkers dan vir die vakante pos gebruik word. By sekere instellings word die pos geskrap as dit nie binne drie maande gevul word nie en dan moet daar weer aansoek gedoen word om die pos te regverdig. Dit het tot gevolg dat werknemers langer deur agentskappe vir die hospitaal moet werk as wat werklik nodig is. Verpleërs gryp die geleentheid aan om beide ’n permanente werknemer en ’n kontrakwerknemer te wees, wat die pasiënt se lewe in gevaar kan stel. Daar is selfs verpleërs wat verlof aanvra en tydens hul verlof via ’n agentskap by ’n ander hospitaal gaan werk. S

Foto: iStockphoto.com

Deur Inge Strydom

olidariteit het op 28 Februarie 2013 ’n loonooreenkoms met die bestuur van Netcare bereik. Die partye het op ’n algehele loonverhoging van 7,1% asook ’n verbetering in ander byvoordele ooreengekom. Solidariteit het onder meer die volgende byvoordele vir sy lede beding: • ’n Verhoging in die erkenning vir aantal jare se diens gelewer. Die partye het ooreengekom dat werknemers wat tussen vyf en 25 jaar by die maatskappy werksaam is, ’n salarisverhoging van tussen 5,61% en 10,8% sal ontvang. • ’n Verhoging van 5% in lede se mediesefondstoelae is beding. • Die tariewe waarvolgens lede se reistoelae bereken word, sal ook verhoog. • Die werkgewer het verder ingestem dat ’n werkplekforum gestig kan word om die

diensvoorwaardes van Netcare-eenheidsbestuurders te bespreek. • Verskeie spesiale toelaes op grond van die aard van die verpleegkundiges se werk asook hul onderskeie kwalifikasies sal deur die werkgewer uitbetaal word. • Die ou uniformbaadjies word oor die volgende paar maande tot einde Oktober 2013 uitgefaseer. Solidariteit het met Netcare ooreengekom dat die koste van die nuwe uniformbaadjies by wyse van ’n salarisaftrekking oor ’n tydperk van vier maande afbetaal kan word. S

TAKING CARE OF YOU!

olidarity offers indemnity insurance to all our members who are employed as nurses, pharmacists, phlebotomists and laboratory personnel. For only R180 per year (in addition to your monthly Solidarity membership fee) you can enjoy the reassurance that you will be covered for up to R6 million against negligence or bodily injury and damages as a consequence of professional care. The Solidarity Service Centre handles all your telephonic enquiries, complaints and suggestions.The Service Centre’s office hours are Mondays to Thursdays from 08:00 to 16:30 and Fridays from 08:00 to 15:00. Members employed in the medical industry can contact their union organisers for assistance via e-mail, telephone or in person. • Visit www.accuprof.co.za for more information about the indemnity Solidarity offers. S

bedryfsnuus

Beter voordele met NETCARE beding

industrynews

Glass industry’s challenges CLEAR

O Photographs: iStockphoto.com

The Glass Industry Employers’Association (GIEA) recently held several BILATERAL DISCUSSIONS with the top leadership of organised labour concerning the creation of a PLATFORM for the parties to engage in open and constructive dialogue. Competitiveness, growth and the long-term sustainability of the industry, which would in turn lead to the protection and creation of jobs, were high on the agenda, reports CILLESTE VAN DER WALT.

ver the past decade, the glass industry has shed thousands of jobs, mainly as a result of business failures and increasing foreign and local competition. This has resulted in a destabilised industry that needs urgent attention. After the dumping of goods in South Africa by Brazil, South Africa correctly followed the antidumping procedures described by the Brics countries (Brazil, Russia, India, China and South Africa) to address the issue. However, the situation has since become even more complex. The glass industry urgently needs a broader focus, as it is competing in a global market. If collective bargaining does not become more effective, the industry cannot grow. The parties agreed to convene a formal sum-

02/2013 • www.solidariteit.co.za

mit to be attended both by stakeholders in the glass sector and representatives from appropriate government departments. The purpose of the summit was to create a platform where business leaders and labour representatives could engage in constructive dialogue about the state of the glass sector and what is needed to enhance its competitiveness. It would also identify the areas in which government could assist in achieving the sector’s objectives. At the summit, a task team comprising business and labour representatives was established to deliberate on identified issues. The task team commenced with its duties on 12 December 2012.

BREAKING POINTS

•

• • •

• Imports and exports: Exports of non-beneficial products and imports of beneficial products are reducing the demand for locally manufactured products. High energy costs: The high input costs and resultant margin squeeze are rendering businesses uncompetitive, causing business failures. The exchange rate. Skilled workforce: The limited technical skills available is a major handicap on productivity and competitiveness. Unit labour costs and productivity. S

bedryfsnuus

LNR se R323 miljoen maar SKRAAL OES Deur Cilleste van der Walt

olgens vanjaar se begrotingsrede word geld in die staatsbeursie steeds met groot omsigtigheid bestee en is die departement van landbou, bosbou en visserye se begroting vir die 2013/14-boekjaar nie beduidend verhoog nie. Die Landbounavorsingsraad (LNR) kry R323 miljoen uit vanjaar se begroting wat vir gewasproduksie, entstowwe, voorligtingsbeamptes en die instandhouding van die nasionale genebank aangewend sal word. Altesame R197 miljoen gaan aan landboukolleges vir navorsing, die verbetering van geriewe en toerusting en om meer studente in te neem. Hierdie bedrag word geensins gebruik vir die LNR se lopende uitgawes nie, wat volgens Schalk de Bruin, senior organiseerder by Solidariteit, sal beteken dat die kundige navorsers wat die hartklop van die LNR is, nie vanjaar na hoër lone kan uitsien nie. Daarbenewens lyk dit ook nie of daar veel kapitaal vir projekte gaan wees nie. “Geen land kan bekostig om sonder ’n onafhanklike landbounavorsingsinstituut te wees nie,” sê De Bruin.“Die LNR is veronderstel om ’n wêreldklasinstelling te wees wat relevante, toekomsgerigte navorsing sonder winsbejag doen. Die opgradering van toerusting en geboue sal hiertoe bydra, maar sonder bykomende finansiering vir vaardige personeel en kontantvloei vir projekte kan die LNR nie sy volle potensiaal bereik nie,” sê De Bruin.

Foto: iStockphoto.com

WHAT DOES THE ARC DO?

The Agricultural Research Council conducts research and development in order to: • Promote agriculture and industry; • Contribute to better quality of life; and • Facilitate and ensure natural resource conservation. This function is carried out through 11 research institutes whose activities are grouped under five divisions, namely Field Crops (Grain and Industrial Crops), Horticulture, Animal Production and Health, Natural Resources and Engineering, as well as Technology Transfer. The ARC is also responsible for maintaining national assets and undertaking programmes or rendering services that are required from time to time by the department and other stakeholders. S www.solidariteit.co.za • 02/2013

industrynews

This is how Solidarity FIGHTS for its members

CLINICALLY BETTER

By Inge Strydom

The third round of wage negotiations between the trade union and VISTA CLINIC in Centurion took place on 27 February 2013. Solidarity agreed with the clinic’s management on the following issues: • Members’ medical aid contribution will increase from R550 to R638. • The budget for members’ external training, enrichment and on-the-jobtraining will be aggregated in order to be optimised. • Members’ uniform allowance will increase from R250 to R275. • A bonus for scarce skills of 0.5% of members’ salaries is set to be implemented this year. • A monthly consultative forum will be established. • Contributions to members’ funeral policy, currently amounting to R30, will not be deducted from members’ salaries.The status quo will therefore be maintained and members will not forfeit the benefit of this policy. • At the time of going to press, Solidarity still had to negotiate members’ general increase with management.

NEGOTIATIONS VERGENOEG

Negotiations between Solidarity and the VERGENOEG MINING COMPANY in eMahlaleni (Witbank) have been concluded. The parties agreed on a salary increase of 8.25%, as well as on other employment benefits.

R25 000 Solidarity reached a SETTLEMENT of

R18 000 on behalf of a member at WOODLANDS DAIRY.

Another successful settlement on behalf of a member at CITROËN.

On 26 February 2013, Solidarity obtained a court order instructing DENEL and all its entities to comply with a settlement agreement signed on 14 October 2012. In terms of this agreement between inter alia Solidarity and Denel’s entities, Denel’s entities are obliged to negotiate individually with trade unions. All negotiations must take place in a meaningful way in order to find real solutions to problems.

On 28 February 2013, Solidarity reached an agreement with medical giant NETCARE on members’ wage increases for 2013.The parties agreed to a general wage increase of 7.1% as well as an improvement in other benefits (aslo see page 31).

NO FLYING COLOURS

Solidarity was recently informed that only 139 employees will be retained for the new contract for aircraft maintenance between the SOUTH AFRICAN AIR FORCE (SAAF) and DENEL AVIATION/AMG. This means that 384 employees will be without jobs by the end of March. Of the 139 employees who will be retained, 24 are members of the trade union. This means that 203 of Solidarity’s members have lost their jobs.

Photographs: iStockphoto.com

Solidarity was mandated by its members at GELITA SA in Krugersdorp to waive negotiations on wage increases with the management of this company. Members have jointly agreed not to receive an increase this year, owing to the company’s financial woes. 02/2013 • www.solidariteit.co.za

Wage negotiations between Solidarity and CAPE LIME at Vredendal and Langvlei have been concluded on 27 February 2013. The trade union succeeded to obtain a general wage increase of 8% for its members (job levels 5-8). In addition, members’ standby allowance will also increase by 8%. Members’ other conditions of service will, however, remain unchanged. The agreement is valid from 1 March 2013 to 28 February 2014.

COURT ORDER NOT NEGOTIABLE

FINANCIAL WOES FACED

ROCK SOLID INCREASE

in Beweging

Nuus oor al die organisasies wat deel van die Solidariteit Beweging vorm.

BLIND, MAAR BEMAGTIG! Johan Venter saam met sy gidshond, Ogzy, op die universiteitskampus.

Gelyke geleenthede bepleit vir GESTREMDES

V Foto:Theana Breugem, Foto24 – Beeld

Johan Venter (27) is ’n STUDENT aan die Tshwane Universiteit van Tegnologie (TUT) in Pretoria. Hy is MEDEDINGEND en neem deel aan swem, krieket en atletiek. Daar is net een ding wat hom anders maak: Hy is blind en afhanklik van sy gidshond, Ogzy. Venter se lewe word egter bemoeilik deur TUT se busdienste van én na die universiteit se hoofkampus in Pretoria, skryf ESMARIE PRINSLOO.

enter is blind, maar bemagtig. Hy is een van sowat 100 studente met gestremdhede wat danksy die gespesialiseerde tegnologie vir siggestremde studente by TUT afrigting- en beamptewetenskappe studeer. Volgens Venter is TUT se busdiens, of eerder die busdiens se gebrek aan begrip vir die behoeftes van mense met gestremdhede, ’n groot kopseer. Venter betaal ten duurste vir sy busvervoer, maar die busse het nie ’n spesiale sitplek vir blinde studente óf vir hul vierpotige vriende nie, en Venter is al verskeie kere, soms saans, in die Pretoriase middestad gelos omdat die bus vol was. “Toe ek eenkeer na die kampus wou terugkeer en gevra het vir die sitplek vir gestremde persone, het die busbestuurder vir my gesê die

02/2013 • www.solidariteit.co.za

AFRIFORUM WIL HELP

As jy ’n student is met ’n gestremdheid of ’n student ken met ’n gestremdheid wat deur omstandighede by tersiêre instellings teruggehou word, of as jy kan getuig van goeie praktyke wat die lewe vir jou vergemaklik, wil AfriForum graag van jou hoor. Stuur ’n e-pos na afriforum@afriforum.co.za of faks jou bydrae na 012 664 1281. bus is vol. Hy het my net daar gelos. Ek moes in die son staan. My hond is allergies vir bye en hy is juis daardie dag deur ’n by gesteek. Op ’n ander keer was daar straatsmouse in die TUTbus en een man het my gekonfronteer omdat ek ’n hond in die bus het. Ek is ’n betalende student en tog kan ek nie die busdienste

gebruik sonder om te baklei of te verduidelik nie,” sê Venter. AfriForum wil, as ’n burgerregte-organisasie, ’n vriendeliker omgewing help skep wat begrip toon vir mense met gestremdhede en afhanklike bejaardes en die wêreld vir hulle meer toeganklik maak. Stef Potgieter, ’n werknemer van AfriForum wat self in ’n rolstoel is, en AfriForum se regspan verleen tans bystand aan Venter. Indien dit nodig is, sal regstappe teen TUT oorweeg word. “Persone met gestremdhede word dikwels in die samelewing geïsoleer, en instellings soos TUT skiet dikwels tekort om gelyke geleenthede aan persone met gestremdhede te verskaf,” sê Werner Human van Hurter Spies Ing., AfriForum se regsverteenwoordigers. • Esmarie Prinsloo is hoof van mediaskakeling by AfriForum. S

inbeweging

Sakke propvol VOORDELE vir ons lede ’N TUISTE VIR ALMAL

Met drie lidmaatskapkategorieë bied die Solidariteit Beweging ’n tuiste vir almal!

Kollektiewe lede

Kollektiewe lede is lede in diens van ’n werkgewer met wie Solidariteit ’n erkenningsooreenkoms het, of van ’n werkplek wat deur Solidariteit by die kollektiewe afdeling ingedeel word. Die meeste lede val in hierdie kategorie. Kollektiewe lede, ongeag ouderdom, kwalifiseer vir alle voordele.

Individuele lede

Individuele lede is lede wat by aansluiting 50 jaar of jonger as 50 is en by ’n werkgewer werk waar daar nie ’n erkenningsooreenkoms bestaan nie en wat nie deur Solidariteit as kollektief beskou word nie. ’n Individuele lid wat ná aansluiting 50 jaar of ouer word, bly ’n individuele lid. Individuele lede kwalifiseer vir alle voordele. 38

02/2013 • www.solidariteit.co.za

Hierdie is ’n opsomming van die voordele wat aan lidmaatskap van Solidariteit verbonde is. Dit is onderhewig aan die grondwet en beleid van die vakbond, asook aan die reëls soos vervat in die Reëlboek, en kan sonder vooraf kennisgewing deur die Hoofraad van Solidariteit gewysig word. Nuwe lede, wat bewys kan lewer dat hulle lid was van ’n ander vakbond in ’n kollektiewe maatskappy direk voor aansluiting by Solidariteit, is dadelik op voordele geregtig, met dien verstande dat waar so ’n lid by aanvaarding reeds in litigasie of geskil betrokke is, die voordele van lidmaatskap deur die Hoofraad na goeddunke beperk kan word. Ondersteuningslede

Hierdie kategorie van lidmaatskap is ingestel op versoek van mense wat die visie van Solidariteit steun, maar nie kwalifiseer vir een van die ander kategorieë nie. Dit wil sê individuele

lede wat by aansluiting 50 jaar of ouer as 50 is. Ondersteuningslede kan sekere voordele benut, met die uitsondering van voordele soos kollektiewe bedinging, permanente ongeskiktheid, bevallingsvoordele en die sterftevoordeel.

inbeweging

BLADSY 68

AAN JOU KANT – ALTYD 69

Lees meer oor ons begrafnisvoordeel wat gelewer word deur DOVES. Ons beantwoord ook al jou vrae oor verassing.

ARBEIDSAKE

Gratis regshulp en hulp met arbeidsake Lede kry advies van deskundiges ten opsigte van alle arbeidsake soos dissiplinêre ondersoeke, werkongelukke en werkprobleme. Gratis regsverteenwoordiging word verskaf vir werkverwante arbeidsake wat na die Kommissie vir Versoening, Bemiddeling en Arbitrasie of die arbeidshof verwys word. • Besoek www.regsdienste.co.za Hulp met ondersoeke Hulp in verband met ondersoeke deur die Mediese Buro vir Bedryfsiektes en voordele van die Vergoedingskommissaris en Rand Mutual word verleen, asook hulp in verband met werkverwante ongeskiktheidseise. Kollektiewe bedinging Bekwame en ervare Solidariteit-personeel beding kollektief vir beter diensvoorwaardes en salarisse vir lede.

STERFTEVOORDELE (DOVES-KONTRAK)*

* Bepalings en voorwaardes geld – skakel 0861 25 24 23 • Foto: iStockphoto.com

Moenie wag, sluit vandag aan!

Skakel 0861 25 24 23; besoek die webtuiste www.solidariteit.co.za; SMS die woord LID en jou naam na 34388; of besoek een van ons dienskantore (sien bladsy 72). Lidmaatskap kos R90 per maand vir individuele lede en R88 per maand vir kollektiewe lede. BYKOMENDE DIENSTE

Motor- en huisinhoudversekering

Hierdie groepskema verskaf uitstekende premies by Auto & General aan lede. Vir ’n gratis, verpligtingvrye kwotasie, skakel 0860 34 62 53.

Solidariteit Regshulppakket

Vir ’n bykomende premie van slegs R82 per maand kan lede en hul afhanklikes omvattende regsdekking geniet, dit wil sê buite

Begrafnisplan • ’n Gehaltebegrafnis word aan elke lid en sy of haar huweliksmaat verskaf. Dit sluit ’n kis van hoë gehalte asook die begrafnisdiens in. • In die geval van ’n verassing word ’n kis en ondernemersdiens voorsien. • ’n Begrafnis vir die lid se afhanklike kinders tot ouderdom 21 jaar word voorsien en is van dieselfde gehalte as dié vir volwassenes. Die ondernemersdiens word slegs deur Doves-begrafnisdienste behartig. • Die gade kan aansoek doen om aan te bly as lid ná afsterwe van die hooflid. • Die las van begrafnisreëlings word baie verlig deurdat Solidariteit en Doves die reëlings tref. arbeidsverband. Die voordele behels dekking vir siviele en strafregsake (krimineel), telefoniese regshulp, toegang tot regsdokumente en afslag op onder meer oordragte. Geniet dekking ter waarde van R45 000 per jaar (beperk tot R15 000 per saak). • Skakel 0861 SOL REG (0861 765 734).

Solidariteit Aftreeplan

Solidariteit Finansiële Dienste hanteer die bemarking van die Solidariteit Aftreeplan. Dié

Uitbetalings bykomend tot begrafnisplan • ’n Kontantbedrag van R3 000 word by afsterwe van ’n opbetaalde lid aan die huweliksmaat of afhanklike kinders beskikbaar gestel. • ’n Bedrag van R2 000 word aan ’n lid wat volle ledegeld betaal, beskikbaar gestel as ’n huweliksmaat te sterwe kom. • Kontantuitbetalings aan ’n volle lid by die afsterwe van kinders behels die volgende: • Kinders tussen 14 en 21 jaar: R1 500 • Kinders jonger as 14 jaar: R1 000 • Kontantuitbetaling wissel as beide man en vrou lid van Solidariteit is. • Eise moet binne 6 maande ingedien word. Korting op grafstene ’n Korting van 10% op grafstene is met Doves beding.

PERMANENTE MEDIESE ONGESKIKTHEID*

Lede met 12 maande ononderbroke lidmaatskap van Solidariteit en wat spesialisverslae en bewyse van hul werkgewers voorlê dat hulle permanent ongeskik vir enige werk in die ope arbeidsmark is, ontvang ’n eenmalige bedrag van R1 500. Eise moet binne ses maande ingedien word.

BEVALLINGSVOORDEEL*

’n Bevallingsvoordeel van R1 250 word vir elke bevalling aan vroulike lede met 12 maande ononderbroke lidmaatskap van Solidariteit betaal. Aansoeke moet binne ses maande ná die bevalling ingedien word.

SOLIDARITEIT TYDSKRIF

Lede ontvang ses keer per jaar ’n eksemplaar van Solidariteit Tydskrif waarin aktuele kwessies in die wêreld van werk asook die Solidariteit Beweging se werksaamhede gedek word. produk is ontwikkel as ’n uitvloeisel van die feit dat so min Suid-Afrikaners onafhanklik kan aftree en word in samewerking met Allan Gray gebied. • Skakel 0861 101 005.

Testamente en boedelbereddering

Elke lid het toegang tot die gratis opstel van sy of haar testament. Boedelbereddering kan ook teen ’n markverwante heffing gedoen word. • Skakel 012 644 4300. S www.solidariteit.co.za • 02/2013

inbeweging

Hoorsêgetuienis, toerisme-ervarings en bemarkingsaksies gee baie selde DIE VOLLE PRENTJIE weer.

BEMAGTIG jouself só in die BUITELAND

D Foto: iStockphoto.com

In die 21ste eeu is dit maklik om tydelik in die BUITELAND te werk, studeer of woon. AfriForum se Kom Huis Toe-veldtog kry gereeld navrae van mense wat deur eie toedoen of weens ’n sameloop van omstandighede in HAGLIKE TOESTANDE in die buiteland beland. ALANA BAILEY berig.

it is belangrik om, wanneer verre lande roep, indringende vrae te beantwoord om te verseker dat die avontuur nie in ’n nagmerrie ontaard nie. • Deeglike navorsing oor die bestemmingsland is noodsaaklik. Hoorsêgetuienis, toerismeervarings en bemarkingsaksies gee baie selde die volle prentjie weer. Gaan kyk agter die skerms na hoe gewone mense daar leef, wat dit kos om jou stokperdjies daar te beoefen, wat vervoer jou uit die sak sal jaag, hoe mediese sorg vir inwoners in jou inkomstegroep lyk en wat die standaard van onderrig in skole is. • As ’n gesin met net een broodwinner oorsee wil gaan woon, watter planne het hulle om te oorleef as die broodwinner sy of haar inkomste sou verloor? • Hoe werk die land se immigrasiewette? Dit is noodsaaklik om te alle tye wettig in die land te wees, met die regte permit vir die aktiwiteite wat jy daar beoefen. As jy ’n

02/2013 • www.solidariteit.co.za

student is, mag jy heel waarskynlik nie deeltyds werk nie. Onthou dat ’n permit wat verstryk het, ’n wetsoortreding is. Sommige lande se wette bepaal dat jy onbepaald aangehou kan word vir dié misstap, of beboet mag word, lewenslank toegang tot die land verbied mag word en ook moeilik in die toekoms in ander lande toegelaat sal word. • Kragtens internasionale reg is ’n land onder geen verpligting om dienste aan sy burgers in die buiteland te lewer nie. Sou jy dus in die buiteland siek word, beroof word of gestrand raak, gaan die regering nie vir jou geld gee of leen om na Suid-Afrika terug te keer nie. Jou vriende en familie sal moet help, en as hulle nie kan nie, het die ander land die reg om jou aan te hou of te deporteer. Laasgenoemde is ’n baie vernederende proses, want jy word soos ’n misdadiger behandel. • Moet vir niemand pakkies buiteland toe saamneem nie. Nooit nie! • Min lande bied maatskaplike of arbeids-

regshulp aan buitelanders. Jou polisse en Suid-Afrikaanse vakbondlidmaatskap is ook nie noodwendig van nut in die buiteland nie. Maak seker watter beskerming daar vir jou is voor jy oorsee vertrek. • Veldtogte soos AfriForum se Kom Huis Toeveldtog adviseer mense oor die terugkeerproses na Suid-Afrika, maar dra nie by tot die koste nie. Finansiële instellings is ook nie bereid om geld daarvoor beskikbaar te stel nie – dit is jou eie verantwoordelikheid om te sorg dat jy finansieel in staat is om terug te keer huis toe. Ten spyte van al hierdie groot verantwoordelikhede wat op jou rus, kan ’n kort verblyf buite Suid-Afrika vir jou loopbaan en ontwikkeling as mens van groot waarde wees. Ons hoor graag by afriforum@afriforum.co.za van ons mense in die buiteland wat inligting van dié burgerregtegroep wil ontvang, of vrae oor migrasie het. • Alana Bailey is adjunk uitvoerende hoof van AfriForum. S

inbeweging

AfriForum Jeug bereik skikking oor HAATSPRAAK “My grandfather says,‘’n goeie boer is ’n dooie boer’”. Dít is wat Jason Mfusi, die leier van die South African Students Congress (SASCO) by die Noordwes-Universiteit (NWU), onlangs op Facebook gesê het. Talle studente het AfriForum Jeug genader en ’n klag van HAATSPRAAK is teen Mfusi by die universiteit se Menseregtekommissie (MRK) aanhangig gemaak. AfriForum Jeug het ’n skikking met SASCO bereik en Mfusi het die boeregemeenskap gevolglik skriftelik om verskoning gevra, skryf CHARL OBERHOLZER.

ie MRK het bevind dat Mfusi se uitsprake nie net rassisties van aard was nie, maar ook op haatspraak neerkom. Die MRK het sy uitspraak gegrond op die uitslag van die omstrede “Skiet die boer”-hofsaak in 2011 teen Julius Malema, voormalige ANC-jeugleier. Die Malema-hofsaak is gebruik om die term “boer” te ontleed en te bevind dat Mfusi se uitlatings duidelik teen ’n sekere gemeenskap gemik was. ’n Bemiddelingsproses van ses ure tussen AfriForum Jeug en SASCO het gevolg.Tydens die bemiddeling is SASCO versoek om sy lede op te lei in die fundamentele regte van minderhede, en dié jeugorganisasie is sterk op die brutaliteit van plaasmoorde in Suid-Afrika gewys. Volgens AfriForum Jeug verleen die skriftelike verskoning wat ná die bemiddelingsessie aangebied is, erkenning aan minderhede in Suid-Afrika en spesifiek die boeregemeenskap wat deur plaasaanvalle en -moorde geteister word. “Daar rus ’n verantwoordelikheid op die ANC en ook op organisasies soos SASCO, wat met die ANC geaffilieer is, om sy lede op te lei in wedersydse erkenning van en respek vir minderhede,” het Marcus Pawson, woordvoerder van AfriForum Jeug, gesê.“Sodoende word die jeug vanuit minderheidsgroepe asook jeugdiges in meerderheidsgroepe bemagtig om alle Suid-Afrikaners in die universiteitsomgewing, en uiteindelik in die wêreld daar buite, met respek te behandel en ’n Suid-Afrika te skep met ’n plek in die son vir almal.” Die NWU het ook met ’n dissiplinêre proses teen Mfusi begin en hy is, hangende sy dissiplinêre verhoor, uit sy koshuis geskors. Mfusi se uitlating is van Facebook verwyder. • Charl Oberholzer is die nasionale voorsitter van AfriForum Jeug. S

AfriForum Jeug

“Daar rus ’n VERANTWOORDELIKHEID op die ANC en ook op organisasies soos SASCO, wat met die ANC geaffilieer is, om sy lede op te lei in wedersydse erkenning van en respek vir minderhede.” www.solidariteit.co.za • 02/2013

inbeweging

Is jou BREIN FIKS genoeg? Ons kan HELP! Helpende Hand bied nou BREINPROFIEL-EVALUASIES om oud en jonk leiding te gee om suksesvol in hul studies en die werkplek te wees. Deur die breinprofiel-evaluering wil HELPENDE HAND kinders, en ook ouers, bemagtig met inligting om ’n sinvolle besluit oor die toekoms te neem, skryf JUANITA DU PREEZ.

DIS ’N feit!

Foto: iStockphoto.com

“M

et ’n breinprofielevaluering word getoets hoe breinfiks jy is – dit beteken hoe gemaklik jy tussen die linker- en regterdeel van jou brein beweeg om jou daaglikse take te verrig,” sê Annette Taljaard, Helpende Hand se psigometris. “Ons stel ook vas watter kant van jou brein dominant is en wat dit beteken.” Verder word bepaal hoe die brein op stres reageer. “Wanneer jy in ’n stressituasie is, skakel die niedominante kant van die brein af. Jou brein laat jou dus anders optree as wanneer jy kalm en rustig is. Ons toets ook wat jou natuurlike intelligensievoorkeure is, met ander woorde watter beroepsveld ’n natuurlike rigting sou wees vir jou om te volg. Daardie voorkeur kan, byvoorbeeld, musikaal, taalkundig, wiskundig of sensories wees.” Met dié evaluering word vasgestel hoe goed jou leervaardighede – geheue, lees, luister en konsentrasie – ontwikkel is. Jou houding en motivering ten opsigte van leer word ook bepaal, en jou studietegnieke word ondersoek. Die breinprofielpakket bied aan kinders en ouers ’n omvattende manier om leer beter aan te pak en beloop R940. Gaan luister gerus op Solidariteit Helpende Hand se webtuiste by www.helpendehand.co.za na die klankgreep oor breinprofiel-evaluering. Helpende Hand se beroepsvoorligtingprogram bied aan Afrikaanse jongmense bekostigbare psigometriese toetse, aanlegtoetse en breinprofiele. Annette kan die toetse in jou dorp aanbied, mits daar agt of meer jongmense is wat van die diens gebruik wil maak. • Skakel AnnetteTaljaard by 012 644 4390. S

02/2013 • www.solidariteit.co.za

van jou liggaamsmassa kan aan die BREIN toegedig word. Jou brein weeg sowat 1,4 kg.

Hoe’s jou BREIN getrain? ANALIS Logies Analities Feitlik Realisties

DOENER Taakgeoriënteerd Beplan Ongeduldig Beheers

STRATEEG Kreatief Prakties Eksperimenteel Toekomsgerig BERADER Mensgeoriënteerd Ondersteunend Sensitief Empaties

Deur Annette Taljaard

Foto: Reint Dykema

olidariteit Helpende Hand het sy eerste Skaduwerk-week vir die jaar in April gehou. Deur skaduwerk kan jongmense bepaal of ’n sekere beroep vir hulle bedoel is deur daardie beroep eerstehands in die werkplek te ervaar. Die 10 topberoepe wat in 2010 die meeste in aanvraag was, het in 2004 nie eens bestaan nie en daarom is skaduwerk ’n belangrike stap in enige jongmens se besluitneming oor die loopbaankoers wat hy of sy wil inslaan. SKADUWERK IN VYF STAPPE • Reël ’n afspraak met ’n maatskappy om skaduwerk te doen. Wees spesifiek oor die beroep wat jy oorweeg sodat jy in die regte afdeling skaduwerk kan doen.

• Doen navorsing oor die beroep sodat jy kan vrae vra terwyl jy daar is. • Fokus op die daaglikse verantwoordelikhede wat jy sal hê en neem kennis van die voor- en nadele van daardie beroep. Vra vrae en maak aantekeninge. • Betoon jou dank teenoor die maatskappy wat jou ingeneem het. Dit bou ’n verhouding en skep geleenthede vir die toekoms. • Dink na oor wat jy in die skaduwerkproses beleef het. Sien jy jouself in daardie beroep? Indien wel, moet jy verder navorsing doen en kyk wat en waar jy moet studeer. Indien nie, kan bykomende beroepsvoorligting jou help om ’n nuwe rigting in te slaan. • Snuffel gerus ook by www.loopbaan.co.za om meer oor skaduwerk te wete te kom. S

Annette Taljaard, psigometris by Solidariteit Helpende Hand.

inbeweging

Skaduwerk: Eerste tree op TOEKOMSPAD

inbeweging

R12,3 miljoen om DROME te bewaarheid

Die AFRIKAANSE BEURSINSTITUUT beleef vir die eerste keer in 2013 volledige beurskringlope: Studente wat deur ’n betrokke beursfonds gehelp is, is nou afgestudeer en besig om hul rentevrye studielenings terug te betaal. Boonop is R12,3 miljoen vanjaar beskikbaar om honderde jongmense se STUDIE- EN TOEKOMSDROME te bewaarheid, skryf JUANITA DU PREEZ. alle studente wat studiehulp van Solidariteit Helpende Hand se Afrikaanse Beursinstituut (ABI) ontvang het, is nou afgestudeer en dra op hul beurt weer by tot die betrokke beursfondse, sê Dinah Theron, hoof van die ABI. “Dit het tot gevolg dat ander studente weer die geleentheid kry om te gaan studeer.” Hierdie afgestudeerdes is opgewonde om hul verhale te deel:

Foto’s: iStockphoto.com; Verskaf

VASTRAPPLEK – ONDER WATER!

Braham Smit skryf: Hiermee wil ek Helpende Hand bedank vir die wonderlike geleentheid wat julle aan my bied om duikkursusse by te woon en sodoende myself te kwalifiseer om later werkskeppend te wees. My doel in die lewe is om ander jongmense wat nie geleenthede het nie, in te neem en op te lei. Ek was van jongs af baie lief vir die buitelewe, van visvang tot swem. Ek was gedurig in die water; water is lewe. Ek wou graag ’n marinebioloog word, maar weens verkeerde vakkeuses wat naskoolse studies onmoontlik sou maak, en ’n tekort aan geld, kon ek nie my wens vervul nie. Maar deur aan te hou probeer en harde werk het ek die geleentheid gekry om by ’n Suid-Afrikaanse maatskappy te begin met geen salaris nie. Ná twee maande het hulle my ’n kontrak aangebied. Nou, ná ’n jaar, het ek begin met my duikkursusse (oor naweke by ’n ander maatskappy) en gevorder tot op vlak twee. My mikpunt is om eendag ’n instrukteur te word. Ek gaan nou aanhou werk en deeltyds Dierkunde aan die Universiteit van Kaapstad studeer. Ek glo met die ondersteuning van my ouers en ander instellings sal hierdie droom ook ’n werklikheid word, al neem dit jare. Ek glo in God en dat ons na Sy skepping moet kyk. Dankie Solidariteit, sonder julle sou ek nie so gelukkig kon wees nie.

02/2013 • www.solidariteit.co.za

BEURSFONDSE word tans deur Helpende Hand se Beursinstituut bestuur. Meer as 3 000 studente het in 2013 om STUDIEHULP aansoek gedoen.

inbeweging

DIE BEGIN VAN MOOI TOEKOMS Jossica Minne het in 2012 ’n lening van R10 000 van die ABI ontvang. Sy het weer in 2013 aansoek gedoen, en sy ontvang vanjaar ’n lening van R12 500 om haar te help om haar drome te bewaarheid. Sy skryf: Ek het in 2011 vir my kursus ingeskryf, en ek is nie ’n dag spyt dat ek skoonheid as my loopbaanrigting gekies het nie. Dit was die afgelope vyf jaar my droom! ’n Mens leer so baie oor die skoonheidsbedryf, en die praktiese opleiding is vreeslik lekker. Ons speel met verskillende grimering, leer oor “mani’s” en “pedi’s” en teken patroontjies met verskillende kleure naellak op die naels. Ek wil baie dankie sê aan Helpende Hand omdat julle uitreik na mense wat baie graag iets van hul lewe wil maak. Aan die jongmense wat ook drome het om verder te gaan leer, wil ek sê: Daar is altyd ’n manier om jou droom te laat waar word. As jy iets wil gaan studeer om iets van jou lewe te maak, doen dit. S

Die Solidariteit Beweging het in 2012 die Opleidingstrust gestig wat R7,5 MILJOEN aan 505 studente beskikbaar gestel het.

DRA BY OF STIG ’N BEURS Indien jy wil bydra of jou eie beurs wil stig, skakel Dinah Theron by 012 644 4428, of stuur e-pos na dinah@helpendehand.co.za. Besoek gerus ook die webtuiste by www.helpendehand.co.za vir die aansoekvorms of kontak Melani Gerber by 012 644 4428 of melani@helpendehand.co.za

inbeweging

“O

OPLEIDING is gewis waardige OPHEFFINGSMIDDEL

Foto: iStockphoto.com

Deur Danie Brink

m hierdie mense te probeer help, is nutteloos. Hierdie vuil, onintelligente mense bring té veel kinders in die wêreld. Hulle wil nie werk nie. Hulle het geen dissipline nie. Hulle misbruik elke geleentheid wat hulle kry. Elke keer wanneer hulle ’n bietjie geld in die hande kry, word dit op drank of ander onbenullighede uitgegee. Al die hulp wat ons aan hulle bied, gee aan hulle net nóg ’n geleentheid om nóg meer kinders te maak” (Stan Bourkey in sy 1993boek People first:A guide to selfreliant participatory rural development, bladsy 59 – 60). Dié onsensitiewe aanhaling is in die 1880’s gemaak en verwys na die Noorweegse vissersbevolking. Dit is egter merkwaardig dat Noorweë in 1997 die vyfde plek en in 2009 die eerste plek in die Verenigde Nasies (VN) se Menslike Ontwikkelingsindeks beklee het. Dié indeks vergelyk lande se lewensverwagting, opvoedingspeil en reële inkomste. Die kernveranderlike wat in Noorweë se ommeswaai teenwoordig was? ’n Sterk fokus op opleiding. In Finland het slegs 8% van ’n spesifieke ouderdomsgroep in 1957 hoërskool suksesvol voltooi, en slegs 5% van hierdie 8% het vir tersiêre studies ingeskryf. Tans skryf meer as twee-derdes van alle suksesvolle skoolverlaters in vir tersiêre opleiding en tel Finland ten opsigte van hoërskoolonderwys in die algemeen onder die wêreld se drie beste lande. Hierdie omwenteling het binne een geslag in Finland plaasgevind en was die gevolg van ’n fokus op onderwys en opleiding. In Spanje het die Baske onderwys met groot welslae vanuit die gemeenskap gewysig om by hul behoeftes te pas en die Baske ekonomies en maatskaplik te bemagtig. Koöperatiewe skole en fabrieke wat op klein skaal in dorpies begin is, vorm vandag deel van die magtige Mondragon Koöperatiewe Korporasie wat op vyf kontinente werk aan 78 455 werknemers

02/2013 • www.solidariteit.co.za

Dit is merkwaardig dat NOORWEË in 1997 die vyfde plek en in 2009 die eerste plek in die Verenigde Nasies (VN) se Menslike Ontwikkelingsindeks beklee het. Dié indeks vergelyk lande se lewensverwagting, opvoedingspeil en reële inkomste. verskaf. Die opleiding van jongmense en die heropleiding van mense met uitgediende vaardighede is die sentrale fokus van die Mondragon Koöperatiewe Korporasie. China se globale mededingendheid hou regstreeks verband met verhoogde opleiding op alle formele en informele vlakke. Soortgelyke vooruitgang het onlangs ook in lande soos Bhutan, Ierland, Pakistan en Iran plaasgevind. Die VN se planne om armoede teen 2015 uit te wis, behels dat vaardigheidsopleiding altyd ’n element van opheffingsprogramme moet wees. In Suid-Afrika is Helpende Hand een van die leidende rolspelers wat fokus op die opleiding van ons jongmense as ’n middel om opheffing te

bewerkstellig. Ons bestaande Afrikaanse skole is steeds van wêreldgehalte – tiende beste in die wêreld met hoërskoolwiskunde – en die ondersteuning van hierdie skole en hul leerlinge is en bly een van Helpende Hand se belangrikste take. Wanneer ons kyk na die bogenoemde suksesverhale van Europese volke bloot omdat voorrang aan onderwys en opleiding verleen is, skep ons opnuut moed en weet ons dat die geld wat ons hiervoor bymekaarmaak en aan opleiding bestee – meer as R12 miljoen in 2013 net aan tersiêre beurse – ’n belegging in ons kinders én land se toekoms is. • Dr. Danie Brink is uitvoerende direkteur van Helpende Hand. S

Deur Cilleste van der Walt

ie stewige grondslag wat ons land en ons toekoms ’n positiewe uitkoms sal verseker, is dié van gehalteonderrig en -opleiding in jou moedertaal. Solidariteit Helpende Hand glo in moedertaalonderrig. Helpende Hand het Moedertaaldag op 21 Februarie gevier met die vertoning van ’n Afrikaanse jeugrolprent, Poppielariteit, en ’n boekoortrekmarathon van leesboeke by Laerskool Westerlig in Danville. Die doel van Moedertaaldag is om bewusmaking oor taal- en kultuurdiversiteit te skep en te vier. “Op dieselfde trant moedig Helpende Hand alle Suid-Afrikaners aan om een of meer van ons land se tale by te leer, maar nie ten koste van moedertaalonderrig nie,” sê dr. Danie Brink, uitvoerende direkteur van Helpende

Hand. “Wanneer verengelsing onnadenkend nagejaag word, boet ’n land baie in. Dit is tyd dat ons verskeidenheid weer as ’n bate begin raaksien en dit as sodanig koester,” sê Brink. Alana Baily, adjunk uitvoerende hoof van AfriForum, meen ’n kind wat so lank as moontlik onderrig in sy of haar moedertaal ontvang, het ’n onberekenbare voorsprong bo ’n kind wat in ’n tweede taal studeer. “Moedertaalonderrig is nie ’n luukse nie, maar ’n noodsaaklike grondslag vir die ontwikkeling van enige mens se linguistiese en wetenskaplike denke.” AfriForum gaan vanjaar op verskeie onderwysaspekte fokus om ’n beter toekoms vir ons jeug te verseker. Enkele hiervan is: • Leerlinggetalle: Minister Angie Motshekga het die skokkende uitspraak gemaak dat sy bereid is om wetgewing te verander sodat sy kan bepaal hoeveel leerders ’n skool moet aanvaar. Skole verkeer landwyd onder

druk om meer leerders in te neem omdat die onderwysdepartement nie sy plig nakom om voldoende skole te bou nie. Die aantal leerders per klas hou regstreeks verband met die welstand van die kinders en die gehalte van die onderrig wat hulle ontvang. AfriForum sal inmenging van die minister op hierdie terrein van skole en ouerbeheerliggame nie toelaat nie en sal enige poging om wetgewing te wysig, met alle moontlike regstappe teenstaan. • AfriForum sal nou saamwerk met bekwame onderwysinstellings soos die Federasie van Beheerliggame van Suid-Afrikaanse Skole (Fedsas), die Suid-Afrikaanse Onderwysersunie en die Afrikaanse Taalraad om die departement van basiese onderwys te dwing om gehalteonderwys te lewer en die publiek van die belang van moedertaalonderrig bewus te maak. S

Selfgedrewe

TUISONDERWYS!

Die meeste pryse is met 80% verlaag. Klop die resessie! Geskik vir TUISONDERWYS of AANVULLING vir skool. Handboeke, rekenaarprogramme, vakgidse met doelwitvelle, skriftelike eksamenvraestelle met memorandums en omvattende oueropleiding vir graad 1 tot 9. Naas ’n soliede kennisvlak ontwikkel selfgedrewe onderwys noodsaaklike vaardighede en gesindhede. Besoek ons aanlynwinkel vandag nog by www.kenweb.co.za

www.kenweb.co.za

G o e d k o p e r, v i n n i g e r, m a k l i k e r, b e t e r

inbeweging

Opleiding die SLEUTEL tot ’n beter TOEKOMS

inbeweging

MANNE MET DIE PLANNE! Paul van Deventer, besturende direkteur van Sol-Tech, en Philip Minnaar, hoof van dié kollege, hou ’n wakende oog oor die vordering met die bouwerk aan Sol-Tech se nuwe kampus in Pretoria-Wes.

SOL-TECH: Groot Trek om die draai

“D Foto’s: Reint Dykema; Wiandré van Deventer; iStockphoto.com

Die Solidariteit Beweging se tegniese kollege, Sol-Tech, is skaars ses jaar oud, maar sy kinderskoene word vanjaar, met ’n eie “Groot Trek” in Julie na ’n splinternuwe kampus in Pretoria-Wes, behoorlik vir GROOTMENSSKOENE verruil, berig MOIRA-MARIE KLOPPERS.

it is blote toeval dat Sol-Tech se Groot Trek presies 175 jaar ná die geskiedkundige Boeretrek plaasvind, maar vir ons is dit simbolies van ’n geskiedkundige opleidingsreis wat in 2007 begin het en vanjaar ’n nuwe hoogtepunt bereik,” sê Paul van Deventer, besturende direkteur van Sol-Tech.“Dit is egter allermins die einde van ons opleidingsreis. Dit is net nog ’n mylpaal in ’n reis wat maar nog in die beginstadium is,” sê Van Deventer. In 2007 was daar 64 elektriese studente en drie personeellede by Sol-Tech en in 2008 is daar uitgebrei na vier studierigtings met 296 studente. In 2009 was daar reeds 371 studente en nou, skaars vier jaar later, is daar 45 personeellede by Sol-Tech en meer as 1 000 gretige Afrikaanse studente wat in een van ses geakkrediteerde tegniese rigtings aan Sol-Tech studeer. Die nuwe Sol-Tech-kampus word tans in Booysens in Pretoria-Wes gebou en gaan die huidige Booysens- en Hermanstad-kampus vervang. “Al Sol-Tech se praktiese opleiding gaan dus onder een dak kan plaasvind. Die kollege se hulpbronne gaan dus nie net beter aangewend kan word nie, ons studente gaan ook makliker student kan wees op een groot kampus.” S

02/2013 • www.solidariteit.co.za

WAT IS VOLGENDE VIR SOL-TECH? Die volgende mylpaal waarna Sol-Tech uitsien, is die dag wanneer die kollege sy gedeelte van Die Kampus betrek. Die Kampus is die Solidariteit Beweging se multimiljoenrand-opleidingsinstelling wat in die volgende paar jaar teen ’n koste van minstens R150 miljoen in Centurion opgerig gaan word om die Beweging se opleidingsinstellings, Sol-Tech en Akademia, te huisves.

inbeweging

Sol-Tech-studente sê DANKIE dat vakbond hul opleidingsdrome bewaarheid

ol-Tech se studente het in Maart vanjaar vir Solidariteit dankie gesê vir die rol wat die vakbond in die voortbestaan van dié tegniese kollege speel. Volgens Philip Minnaar, hoof van Sol-Tech, wou die studente by dié geleentheid nie net dankie sê vir die vakbond as

instelling nie, maar ook vir elke lid van Solidariteit. “Elke lid het ’n aandeel in Sol-Tech se welslae en kan saam met ons trots wees op die kollege se prestasies. Van elke Solidariteit-lid se ledegeld word R11 maandeliks in die Solidariteit Groeifonds gestort. Dié kleingeld word groot

geld wat honderde studente se opleidingsdrome bewaarheid.” Sol-Tech se studente is slaggereed om ook hul deel by te dra wanneer hulle die werkplek betree en gaan ook trotse lede van Solidariteit word wat opleiding vir die volgende geslag Sol-Tech-studente moontlik gaan maak. S

Sol-Tech Wanneer: Waar: Koördinate: Tyd: Bring saam:

Antwoord by:

ARGUS: TALLE LAAT DIE SPEKE SING VIR OPLEIDING Paul van Deventer, Sol-Tech se besturende direkteur (tweede ry, links); Tjaart van der Westhuizen, besturende direkteur van die Solidariteit Beleggingsmaatskappy (regs bo); en Marius Croucamp, bedryfshoof by Solidariteit (voor links); was onder die 30 fietsryers wat in Sol-Tech- en Akademiauitrustings ten bate van opleiding getrap het tydens die Argus-fietsren in die Kaap.

1 Junie 2013 Booysens-kampus, Luderitzstraat 565, Booysens S25.42.931; E28.07.622 08:30 vir 09:00 Vier gewaarmerkte afskrifte van die voornemende student se ID-dokument en hoogste kwalifikasie yolandie@sol-tech.co.za

promosie Solidariteit Finansiële Dienste (SFD) was die afgelope tyd nou betrokke by Solidariteit-lede wat AFLEGGINGS, hetsy vrywillig of nie, in die gesig staar en om RAAD EN ADVIES kom aanklop oor die posisie waarin só ’n proses hulle kan plaas. Die gesprekke met die lede laat ’n mens wonder oor die sakebeginsels van sommige van die maatskappye wat met sulke prosesse begin, skryf FRANCOIS SMIT.

D Foto: iStockphoto.com

AFLEGGINGS: Werkgewer én werknemer verloor

ie skrywer Jim Collins gee in sy boek Good to Great baie aandag daaraan dat ’n maatskappy wat die beste wil wees in dit wat hy doen, en die beste daarin wil bly, se heil begin by die leierskap van die maatskappy. Dít, tesame met die leier se vermoë om die regte mense aan te stel (nie af te betaal nie), asook om die regte mense in die regte posisies te plaas, is die begin van die suksesresep. Hoe meer ons met Solidariteit se lede interaksie het oor die voorgestelde afleggingsprosesse wat aan die orde van die dag is, hoe duideliker word dit hoekom die maatskappye wat die prosesse aanpak, lankal nie meer ’n suksesverhaal is nie. Collins noem ook in sy boek dat ’n maatskappy wat nougeset in sy gesonde kultuur is, se “goeie” personeel met hul werk kan aangaan en nie oor hul posisies by die maatskappy bekommerd hoef te wees nie. Uit die gesprekke met die betrokke maatskappye se personeel, faal hierdie maatskappye egter skouspelagtig daarin om dié gemoedsrus te bied.

02/2013 • www.solidariteit.co.za

Ek gesels met ’n vrou wat reeds 34 jaar diens by een werkgewer het. Haar afdeling het slegs ’n derde van die personeel oor wat daar vyf jaar gelede was. Sy is halfses in die oggend reeds by die werk om die dag se beplanning te doen en te verseker dat niks skeefloop nie. Sy werk gereeld 11 ure per dag met geen oortydvergoeding nie. Sy is ’n opregte, harde werker, en ken die afdeling waarin sy werk soos die palm van haar hand. Hoekom moet sy onseker wees oor haar posisie, en uit moedeloosheid oorweeg om ’n pakket te neem wat saam met haar pensioenvoordeel slegs ’n derde van haar maandelikse inkomste gaan betaal? Collins noem ook in die boek dat die beste mense geplaas moet word waar die grootste geleenthede binne die maatskappy bestaan. Ek het uit die gesprekke met ons lede agtergekom dat die beste personeel na al die probleemareas verplaas word, en eindelik uitgebrand word. My vraag is: Waarop stuur hierdie maatskappye af? Hoewel SFD graag geld onder bestuur wil plaas, is dit ons verantwoordelikheid om vir elke

lid ons beste onafhanklike advies te gee. Dit doen ons eerstens deur vir die lid te wys wat die belastingimplikasies van die voorgestelde proses behels. Die aanvanklike enkelbedrae wat met afleggingsprosesse genoem word, klink dikwels indrukwekkend en laat mense net so dikwels emosionele en haastige besluite neem. Indien die belastingimplikasies asook die uitwerking van inflasie op dié geld oor die volgende 20 tot 25 jaar in ag geneem word, is die kontantvloeiprentjie glad nie meer so rooskleurig nie. Die uiteinde is dat SFD deur die hele proses slegs vir een lid, met 44 jaar diens by een werkgewer, die groen lig gegee het om met die proses voort te gaan, sou die lid dit wou oorweeg. Ek is van mening dat hierdie prosesse nie enige maatskappy in ’n beter sakeposisie gaan plaas nie. Eerstens kos die proses onnodige geld, en tweedens gaan waardevolle kritieke vaardighede verlore – iets wat die Suid-Afrikaanse ekonomie allermins kan bekostig. • Francois Smit is besturende direkteur van Solidariteit Finansiële Dienste.

Solidariteit Finansiële Dienste

Is jy afgelê of het jy bedank? HOE GEMAAK met my pensioen of aftreepakket?

Staar jy AFLEGGING in die gesig? Het jy BEDANK en van werkgewer verander? Neem jy ’n VROEË AFTREEPAKKET? Dan moet jy hierdie lees! By Solidariteit Finansiële Dienste is jou swaar verdiende neseier in veilige hande! HET JY ONDER MEER DIE VOLGENDE VRAE? • Moet ek uit die pensioenfonds onttrek of kan ek my geld na ’n soortgelyke fonds oorplaas? • Wat is die belastingimplikasies van my besluite? • Watter soort beleggings kan ek maak en wat is die risiko’s waaraan ek blootgestel is? • Wie kan ek werklik met my swaar verdiende geld vertrou? ONS HET DIE ANTWOORDE! Solidariteit Finansiële Dienste (SFD) is ’n geregistreerde finansiëledienstemaatskappy (FSP-nommer: 15556) wat hom beywer vir gehalte-advies, gerugsteun deur gehalteprodukte. SFD het geregistreerde finansiële beplanners wat professionele advies kan gee oor beleggings en risikoprodukte. SFD se benadering tot finansiële advies onderskei hom van die alledaagse en die maatskappy werk saam met bekende maatskappye of vennote in die finansiële bedryf, insluitend Allan Gray, Sanlam, Liberty Life, Momentum, Coronation en Investec.

Kontak ons vandag nog! Tel: 0861 10 10 05, Faks: 086 571 6739 E-pos: michelle@solidariteit.co.za

Solidariteit Beweging

0861 10 10 05 www.solidariteit.co.za

jy & die Reg

Stuur jou regsvrae na: Jy & die reg, Posbus 11760, Centurion 0046; stuur ’n e-pos na diens@solidariteit.co.za; of ’n faks na 012 664 1102.

deur Phil Davel

Dubbele eis vir DISKRIMINASIE, ONTSLAG

Foto’s: iStockphoto.com

Elke werknemer in Suid-Afrika het die REG dat daar nie ONREGVERDIG teen hom of haar GEDISKRIMINEER word nie en om nie ONBILLIK ONTSLAAN te word nie, skryf PHIL DAVEL.

erkgewers wat slegs op grond van ouderdom teen werknemers diskrimineer, oortree Artikel 6 van die Wet op Gelyke Indiensneming, 1998, tensy die werkgewer kan bewys dat die onderskeiding, uitsluiting of voorkeur met ’n inherente vereiste van die werk verband hou. Verder bepaal Artikel 187(1)(f) van die Wet op Arbeidsverhoudinge, 1995, dat ontslag outomaties onbillik is indien die rede vir die ontslag is dat die werkgewer onbillik gediskrimineer het teen ’n werknemer, regstreeks of onregstreeks, op enige arbitrêre grond soos genoem in die artikel, wat ouderdom insluit. Artikel 187(2) bevat egter ’n belangrike statutêre uitsondering en verweer, naamlik dat ’n werkgewer sy werknemers mag verplig om af te tree indien hulle die gewone of ooreengekome aftree-ouderdom vir persone wat in daardie hoedanigheid in diens is, bereik het. Wat bogenoemde in kort beteken, is die volgende: Sou ’n werkgewer ’n werknemer ontslaan slegs op grond van sy of haar ouderdom en die werkgewer kan nie aanvoer dat daar binne die maatskappy ’n normale of ooreengekome aftree-ouderdom vir werknemers in daardie bepaalde hoedanigheid is nie, sou die werknemer ’n vergoedings- of herindiensnemingseis ingevolge die Wet op Arbeidsverhoudinge, asóók ‘n moontlike skadevergoedingseis ingevolge die Wet op Gelyke Indiensneming kan instel. Dit is presies wat die arbeidshof in Hibbert v Arb Electrical Wholesalers (Pty) Ltd [2013] 2 BLLR 189 (LC) beslis het. Die applikant, mnr. ND Hibbert, was ’n eksterne verkoopsagent vir die respondent, Arb Electrical Wholesalers, voordat hy deur die respondent verplig is om af te tree toe hy 64-jarige ouderdom bereik. Mnr. Hibbert het aangevoer dat sy ontslag outomaties onbillik was omdat dit slegs op sy ouderdom gegrond was. Hiervoor het hy vergoeding geëis. Hy het verder ook aangevoer dat daar op grond van dieselfde rede onregverdig teen hom gediskrimineer is, waarvoor hy

02/2013 • www.solidariteit.co.za

skadevergoeding ingevolge die Wet op Gelyke Indiensneming geëis het. Aangaande die aanspraak dat sy ontslag outomaties onbillik was, moes die hof eerstens beslis of ontslag wel plaasgevind het. Indien ’n werknemer en ’n werkgewer vooraf kontraktueel ooreenkom op ’n bepaalde aftreeouderdom, sal die werkverhouding outomaties tot ’n einde kom sonder dat enige ontslag plaasvind wanneer die werknemer die ooreengekome ouderdom bereik – presies soos in die geval van ’n vastetermyn-dienskontrak. Regter Lagrange het in hierdie geval bevind dat die applikant nie vooraf met sy werkgewer ooreengekom het om op 64 af te tree nie, maar dat hy eensydig deur die respondent daartoe verplig is. Ontslag het dus wel plaasgevind. Nadat die hof beslis het dat ontslag wel plaasgevind het, moes daar verder bepaal word of die ontslag billik en regverdig was. Aangesien twee vorige werknemers van die respondent eers op die ouderdom van 71 jaar afgetree het en aangesien die applikant ook nie lid van enige voorsorgfonds met ’n bepaalde aftree-ouder-

dom was nie, kon die respondent nie bewys dat daar binne die maatskappy ‘n normale of ooreengekome aftree-ouderdom bestaan het nie. Die hof het op sterkte van Artikel 187(1)(f) beslis dat die ontslag outomaties onbillik was en het 12 maande se vergoeding ten bedrae van R420 000 asook koste toegeken. Wat die applikant se eis ingevolge die Wet op Gelyke Indiensneming betref, kon die applikant slegs moontlike skadevergoeding kragtens Artikel 50 eis. Dit is omdat die respondent nie onregverdig kan opdok vir ’n duplisering van vergoedingseise gegrond op dieselfde gronde van diskriminasie nie. (Sien Wallace v Du Toit [2006] 8 BLLR 757 (LC).) Die hof het beslis dat die ontslag van die applikant neergekom het op onbillike diskriminasie ingevolge Artikel 6 en dat die applikant sou kon slaag met ’n skadevergoedingseis mits die vereistes vir ’n skadevergoedingseis nagekom word. Aangesien die applikant in hierdie saak egter nie enige skade kon bewys nie, is sy eis vir skadevergoeding van die hand gewys. S

inbeweging

Vergoedingsfonds: WERKNEMERS trek aan kortste ent

Foto: iStockphoto.com

Die departement van arbeid se VERGOEDINGSFONDS het glo tot so ’n mate agteruitgegaan dat hospitaalgroepe en spesialiste in die private sektor WEIER om werknemers wat dekking by dié fonds geniet, te BEHANDEL.Werknemers byt die spit af as staatsinstansies wanbestuur word. NICO STRYDOM berig.

02/2013 • www.solidariteit.co.za

meer ongemagtigde uitgawes van R6,5 miljoen en verkwiste uitgawes van R12,09 miljoen, waarvan R1,5 miljoen aan rente op laat betalings bestee is en R10,2 miljoen verband hou met die implementering van die nuwe elektroniese stelsel. Soortgelyke probleme het ook in vorige ouditverslae aan die lig gekom, maar is steeds nie getakel en opgelos nie, wat op ’n uiters swak bestuurde fonds dui,” sê sy. Solidariteit het ’n dringende beroep op die

R549 000 000

R549 000 000 11 20

R772 000 000 20

R631 000 000 9 00

8 00 /2

07 20

R655 000 000

R800 000 000 R700 000 000 R600 000 000 R500 000 000 R400 000 000 R300 000 000 R200 000 000 R100 000 000

R652 000 000

BETALINGS DEUR DIE VERGOEDINGSFONDS

ie doel van die vergoedingsfonds is om werknemers wat by hul werkplek beseer is of siek geword het, by te staan. Hanlie van Vuuren, ’n litigant by Solidariteit se afdeling vir beroepsgesondheid en -veiligheid, sê een van die grootste probleme met die vergoedingsfonds hou verband met die registrasie van eise. “’n Groot agterstand word met die registrasie van eise ondervind. Die vergoedingskommissaris se jaarverslag van die afgelope boekjaar toon dat daar ’n daling van sowat 40 000 in die getal geregistreerde eise was. Die daling kan egter nie toegeskryf word aan veiliger werkomstandighede nie, maar aan die vergoedingsfonds se implementering van ’n nuwe elektroniese stelsel om die eise te registreer. Dié stelsel lei tot ernstige vertragings. “Die gebrekkige betalings aan diensverskaffers kan aan verskeie faktore toegeskryf word, waarvan een die versuim is om eise te registreer en oor aanspreeklikheid te besluit. Geen diensverskaffer kan betaal word alvorens ’n eis nie geregistreer en aanspreeklikheid daarvoor aanvaar is nie,” verduidelik sy. Van Vuuren sê dit gebeur ook dikwels dat werknemers nie uitbetalings vir mediese behandeling, verlies aan inkomste of blywende arbeidsongeskiktheid ontvang nie. Sy sê die vergoedingskommissaris se jaarverslae van die afgelope ses jaar is ’n duidelike aanduiding van die omvang van die probleem. “In 2006/07 is R655 miljoen aan werknemers betaal, maar in 2007/08 het die bedrag tot R652 miljoen gedaal. In 2008/09 het dit verder gedaal tot R631 miljoen, terwyl dit in 2009/10 weer drasties tot R772 miljoen gestyg het. In 2010/11 en in 2011/12 het dit weer drasties tot sowat R549 miljoen gedaal. Hierdie groot wisselvalligheid het niks met werklike veranderings in werkplekke se veiligheid te doen nie, maar slegs met die vergoedingsfonds se ondoeltreffende administrasie.” Volgens Van Vuuren is die gekwalifiseerde oudit wat die vergoedingsfonds van die ouditeur-generaal gekry het, ook tekenend van die swak bestuur van die fonds.“Die vergoedingskommissaris se jaarverslag toon onder

minister van arbeid gedoen om by die bestuur van die vergoedingsfonds in te gryp. Dit is duidelik dat die kommissaris nie oor die vermoë beskik om die probleme van die fonds behoorlik te takel nie. Die direkteur-generaal het tot dusver ook nie die fonds se probleme doeltreffend hanteer nie. Die bestuur van die fonds hoort in die hande van kundige belanghebbendes sodat werknemers, werkgewers en diensverskaffers goeie dienslewering kan ontvang. S

Deur Nico Strydom

yna ’n dekade nadat Nazeem Mallie, ’n Solidariteit-lid, hepatitis B by sy werkplek opgedoen het, het die hooggeregshof beslis dat Mallie deur die vergoedingskommissaris vergoed moet word. Mallie het in September 2004 hepatitis B opgedoen terwyl hy as ’n loodgieter by die Suid-Afrikaanse Vloot se skeepswerf in Simonstad gewerk het. Mallie se werkgewer het die saak vroeg in 2005 by die vergoedingskommissaris aangemeld, maar laasgenoemde het aangevoer dat hy nie oortuig is dat die lid se siekte uit sy werk voortgespruit het nie. Mallie het beswaar teen die beslissing aangeteken, maar tydens die aanhoor van die beswaar in November 2007 kon geen beslissing hieroor gemaak word nie. Volgens wet moes die voorsitter van die tribunaal wat die beswaar aangehoor het, die saak na die hof verwys vir ’n

beslissing. Die saak het gesloer en is uiteindelik, nadat Solidariteit heelwat druk uitgeoefen het, na die Wes-Kaapse hooggeregshof in Kaapstad verwys. Solidariteit het die hof versoek om gelyk te gee dat Mallie wel die siekte opgedoen het terwyl hy aan diens was. Advokaat Paul Mardon, hoof van Solidariteit se afdeling vir beroepsgesondheid en -veiligheid, sê die hof het Solidariteit in sy uitspraak gelyk gegee en Mallie se saak sal nou terugverwys word na die vergoedingskommissaris sodat die vergoeding waarop hy geregtig is, bereken kan word. “Dit is ’n waterskeidingsuitspraak, aangesien dit ook nuwe riglyne neerlê oor die proses wat gevolg moet word wanneer ’n saak na die hof verwys moet word wanneer die tribunaal nie tot ’n eensgesinde beslissing kon kom nie. So ’n beslissing kan slegs bereik word indien een van die assessore met die voorsitter

se beslissing saamstem. Kragtens die Wet op Vergoeding vir Beroepsbeserings en -siektes moet die voorsitter van die tribunaal wat ’n beswaar aanhoor, dit na die hof verwys indien daar nie ’n beslissing gemaak word nie. Die voorsittende beampte beskik nie oor die nodige hulpbronne hiervoor nie en dit het tot gevolg dat sake sloer. Regter A.J. Koen het in sy uitspraak gelas dat die direkteur-generaal van die departement van arbeid só ’n saak moet verwys.” Mardon sê die regter het verder bepaal dat ’n volledige rekord van die verhoor se verrigtinge, wat vir oorweging aan die hooggeregshof voorgelê word, ook ander inligting kan insluit. Mallie se gesondheid het drasties verswak sedert hy gediagnoseer is en die siekte het ook emosioneel sy tol geëis. Nou kan hy egter uiteindelik gerus voel, sê hy. “Solidariteit het werklik die ekstra myl vir my geloop.” S

inbeweging

Solidariteit-lid hét by werk SIEK geword, beslis hof

inbeweging

WEBTUISTE

die prys van 40 huise

Foto’s: iStockphoto.com

Die Vrystaatse provinsiale regering se nuwe webtuiste het in Maart 2013 in die kollig gekom nadat die ontwikkelingskoste van dié webtuiste op sowat R140 miljoen beraam is. Latere berigte het egter getoon dat die ontwikkeling nie R140 miljoen nie, maar R40 MILJOEN gekos het, skryf DALEEN GOUWS.

oewel die beplanning, uitleg en inhoudstrukturering van ’n webtuiste soos hierdie nie onderskat moet word nie en die projek wel deeglike beplanning moes verg, is dit nie naastenby ’n R40 miljoen-projek nie. Die webtuiste www.freestateonline.fs.gov.za is die internettuiste van 38 webbladsye van Vrystaatse munisipaliteite, departemente en die metro. Die maatskappy wat die ontwikkeling van die webtuiste gedoen het, Cherry Online Design, het nie eens sy eie webtuiste nie – slegs ’n Facebook-blad. Hierdie maatskappy is deel van ’n konsortium, Letlaka Group, wat die kontrak gekry het om al dié webtuistes vir drie jaar in stand te hou en te beheer. Premier Ace Magashule word nou deur die DA daarvan beskuldig dat hy miljoene rande deur hierdie konsortium kanaliseer.Twee van die maatskappye in die konsortium, Cherry Online Design en Ikamva, behoort aan die Bloemfonteinse sakeman Tumi Ntsele, eienaar van Letlaka Communications. Die maatskappy Jugganaut is die ander aandeelhouer in die konsortium. Die telefoonnommer op Cherry Online Design se Facebook-blad is die nommer van Ntsele se koerant The Weekly en Ikamva. Die konsortium het in die 2011/2012boekjaar R24 miljoen vir die webtuiste ontvang, en R23,8 miljoen in die 2012/2013-boekjaar. Maar die webtuiste is nog nie voltooi nie en die instandhoudingskoste, wat sowat R900 per uur beloop, moet ook nog bygevoeg word. Die webtuiste is op die oopbronkode-platform Wordpress gebou, wat vrylik beskikbaar is vir enigiemand wat graag ’n webtuiste wil ontwikkel. Die ironie is dat Wordpress, wat geskep is om mense wêreldwyd in staat te stel om hul eie blogs en webtuistes te publiseer, nou vir beweerde korrupsie aangewend word. Die webtuiste is gebou op die Wordpresstema London Live, wat teen sowat $40 gekoop kan word. Daar is nie veel van die oorspronklike tema afgewyk nie, en dus is daar nie werklik bykomende ontwerpe gedoen wat die koste kon opstoot nie. Die webtuiste is boonop op Wordpress-weergawe 3.4.1 gebou, terwyl Wordpress 3.5.1 reeds beskikbaar is. S

02/2013 • www.solidariteit.co.za

www.peperduur.fs.gov.za

SJOE VIR DIÉ

syfers!

’n Webtuisteprojek soos hierdie sou ongeveer 80 uur neem om te voltooi. Teen ’n gemiddelde webontwikkelingstarief van R350 per uur werk dit op R28 000 uit. Maar sou ’n mens die administrasie en uiteensetting en ’n paar ander uitgawes byvoeg, kon die ontwikkeling nie meer as R40 000 kos nie. Indien drie jaar se instandhouding van sowat 160 uur per maand teen R350 per uur bygereken word, sal instandhouding sowat R672 000 per jaar beloop. As ’n mens bykomende en onvoorsiene koste byvoeg, kan dit die totale projekkoste oor drie jaar op sowat R3 miljoen te staan laat kom.

inbeweging

EMPOWER yourself: Join a TRADE UNION today!

200

Why would I want to become a member of a TRADE UNION? That’s the usual reply when you ask a friend or a colleague who has not yet joined a union such as Solidarity to consider doing so. The truth is that once you know the IMPORTANCE of being part of a registered trade union, you cannot afford not to become a member, writes INGE STRYDOM. ccording to Paul Joubert, senior researcher at Solidarity’s Research Institute, a company’s employees who are collective members of a trade union immediately gain more power over their wages and other service conditions.“One can compare the collective members of a trade union to shareholders in a company: They each invest their individual share, but collectively they benefit more than they would have done on their own. A trade union works according to the same principle. Employees with a shared interest and goal stand together to achieve more than they would otherwise have done,” he explained. Gideon du Plessis, General Secretary of Labour Relations, says the turbulent economic climate and the increasing uncertainty in the South African labour market mean that no employee can afford not to have a trade union behind them.“Companies are currently under tremendous financial pressure and revert to unfair labour practices and making unilateral changes to their terms of employment. As a result, unfair dismissals and retrenchments are more common these days. In these uncertain times, a trade union such as Solidarity offers employees the peace of mind that there is someone who can look after their interests in the workplace.Trade

Photograph: iStockphoto.com

“Research has shown that employees who are members of a trade union receive BETTER WAGES than those who are not.”

02/2013 • www.solidariteit.co.za

unions are there to protect their members and to ensure that they are always informed about the matters that directly affect their jobs. Furthermore, research has shown that employees who are members of a trade union receive better wages than those who are not,” says Du Plessis. According to an article published on econ.economicshelp.org, being a member of a trade union has the following benefits: • Increased wages: Industries with trade unions generally pay higher wages than nonorganised industries. • Represent members: Trade unions can protect members from exploitation and can ensure that the necessary health and safety legislation is upheld in the workplace. • Help to increase productivity: Trade unions can propose and help implement new working practices which can improve productivity. Once the employer is more productive, it can afford increased wages for employees. • Important for service sector: Our modern economies have brought about a decline in manufacturing and an increase in service sector jobs. Since the latter are more likely to involve part-time or temporary jobs, trade unions increasingly need to protect workers in these positions.

The number of REGISTERED trade unions in South Africa. SOLIDARITY? FOR SURE! It has always been Solidarity’s mission to fulfil its members’ needs in the workplace, but the union has in recent years also extended its services to meet the needs of the entire community: • Work-related legal aid • Collective bargaining • Funeral benefits • Confinement benefits • Civil law advice • Permanent medical disability benefits • Last wills and testaments • Solidarity Magazine • Weekly newsletters • Recognition of previous membership.

GEARED FOR GROWTH

• At 111 years old in 2013, Solidarity is one of the oldest trade unions in South Africa. It was first known as the Transvaal Mineworkers Association and later changed its name to the Mineworkers’ Union (MWU) and later to MWU Solidarity. • Following the political changes in 1994, the MWU had no choice but to reinvent itself. In 2002, the MWU became known as the Solidarity that we know and love today, improving and growing rapidly. • Solidarity is now known as the Solidarity Movement and currently has a membership of 200 000 across South Africa. S

inbeweging Bobaasberoep: As jy op soek is na ’n loopbaan waarin jy jou passie én roeping kan uitleef, gaan snuffel by www.loopbaan.co.za

Die STAATMAKERS agter die sirenes, flitsende ligte

W Foto: Riana de Beer

Ons hoor dikwels die sirene of sien die flikkerende ligte, maar wie is die MENSE wat gewoonlik eerste by ’n ongelukstoneel opdaag en alles in hul VERMOË doen om pasiënte se lewe te red en by die hospitaal te kry? KARIN VENTER van Solidariteit Helpende Hand se beroepsleidingsdienste het gaan uitvind.

illie Lightfoot is ’n gevorderde lewensondersteuningsparamedikus en eienaar van Lifemedambulansdienste. Volgens hom is daar een woord wat die werk van ’n paramedikus kan opsom: Onvoorspelbaarheid. ’n Mens kan nooit voorsien watter noodoproepe volgende ontvang gaan word nie. Dikwels spring die span in die ambulans met net basiese inligting oor die toneel wat op hulle wag, wat verseker dat hierdie werk nie tekortskiet aan adrenalien nie. Die werk vereis ook baie goeie opleiding wat voltyds as ’n vierjarige BTech-graad in noodmediesesorg en -redding gedoen kan word. Deeltydse opleiding word deur die Raad vir Gesondheidsberoepe van Suid-Afrika by verskeie opleidingsentrums regoor die land aangebied. Die deeltydse opleiding begin met ’n basiese ambulansassistentkursus. Daarna moet die voornemende paramedikus 1 000 ure saam

met ’n opgeleide paramedikus deurbring om praktiese ervaring op te doen voordat hy of sy vir ’n intermediêre kursus oorweeg kan word. Hierna volg nog 1 000 ure prakties op die pad, gevolg deur die kritiekesorgkursus. Hoewel paramedici in ’n uiters stresvolle omgewing werk en baie trauma beleef, is die werk eweneens bevredigend wanneer jy weet jy kon iemand se lewe red of iemand in nood holisties bystaan, sê Willie. Dit gebeur gereeld dat die brandweer vóór die ambulans by ’n ongelukstoneel opdaag. Hulle help hoofsaaklik om die toneel te beveilig en verleen bystand aan die pasiënte terwyl daar vir die ambulans gewag word. Ander funksies wat die brandweer verrig, sluit in die ondersoek van brande, beveiliging van geboue, spesiale dienste (soos iemand wat vasgekeer is), humanitêre dienste (soos die kat uit die boom red) en brandbestryding. Johan Pieterse, skakelbeampte by die brandweer, verseker my dat brandweermanne nie

soos in die flieks sit en wag vir iets om te gebeur nie. “Ons taak is om lewens en eiendom te beskerm,” sê Pieterse vol passie. Brandweermanne werk hard. Hulle werk skofte van 12 ure elk waartydens voertuie nagegaan en voorberei moet word, voetgangers gehelp word en oproepe hanteer moet word. Vals oproepe word sommer vinnig uitgesnuffel, sê Johan.Tussenin moet die manne fiks bly en deur selfstudie hulself op die hoogte van verwikkelings in hul beroep hou. Volgens Pieterse word posisies in die brandweer geadverteer. Aansoekers gaan vir streng mediese keuring en daarna fisieke toetse. Indien hulle slaag, word hulle genooi vir ’n onderhoud. Daarna deurloop aansoekers opleiding by een van sewe geakkrediteerde opleidingsentrums regoor Suid-Afrika. “Hierdie is egter nie net ’n werk nie. Jy moet ’n passie hê en jou ingesteldheid moet 100% reg wees,” sê Pieterse. S www.solidariteit.co.za • 02/2013

inbeweging

90% van Suid-Afrika se SKOLE is disfunksioneel as gevolg van

swak dissipline ~ Fedsas ~

Flink of faal met interpersoonlike VAARDIGHEDE Goeie interpersoonlike vaardighede (oftewel ’n hoë emosionele intelligensie) is onomwonde een van die noodsaaklikste VAARDIGHEDE om in die werkplek te hê. Het jou kind egter ook hierdie eienskap nodig om op skool te presteer? Is dit jou plig as ouer om vir jou kind hierdie vaardigheid aan te leer? INGE STRYDOM het antwoorde op drie kwelvrae gaan soek. Presteer kinders met ’n lae emosionele intelligensie swakker op skool? Kristien Andrianatos, onderwyseres by Laerskool Pretoria-Oos, meen dat kinders met goeie interpersoonlike vaardighede beter met ander kinders oor die weg kom en dat hulle konflik beter hanteer. Laasgenoemde maak dat skool vir die kind aangenamer is en daarom het goeie mensekennis, oftewel ’n hoë emosionele intelligensie, ’n indirekte invloed op kinders se prestasievermoë. “Kinders met goeie interpersoonlike verhoudings is meer verdraagsaam teenoor ander en hulle verdra ook makliker ’n geterg en geboelie. ’n Kind met goeie interpersoonlike verhoudings is ook ’n oulike maatjie vir ander en dit gee hul selfvertroue ’n hupstoot. Daarbenewens moet kinders dikwels in groepe in die klas werk. Die kind met swak interpersoonlike vaardighede voel gewoonlik uitgelaat omdat niemand saam met hom of haar wil werk nie,” verduidelik sy.

interpersoonlike vaardighede kom, aangesien dit ’n baie belangrike deel van hul sosiale ontwikkeling is. Kinders is van nature baie egoïsties en selfgesentreerd. Daar moet dus ’n daadwerklike poging aangewend word om ’n kind bewus te maak van die behoeftes van ander rondom hom of haar en dat hulle ander mense in ag moet neem,” verduidelik sy.

Foto: iStockphoto.com • Bykomende bron: www.beeld.com

Wat is jou plig as ouer wanneer dit by jou kind se emosionele intelligensie kom? Andrianatos meen dat ouers nie die rol in hul kinders se vermoë om met ander oor die weg te kom, moet onderskat nie.“Ouers moet hul kinders bystaan wanneer dit by die aanleer van

02/2013 • www.solidariteit.co.za

Hoe gaan jy as ouer te werk om vir jou kind goeie interpersoonlike vaardighede te leer? Dr. Steven Richfield, ’n bekende Amerikaanse kindersielkundige en skrywer, gee in sy artikel Parenting help: teaching your child people skills wat op die webtuiste www.healthyplace.com gepubliseer is, die volgende raad: • Brei jou kind se bewustheid van sy of haar unieke persoonlikheid uit en van hoe dit van ander mense s’n verskil. • Help jou kinders om hul gevoelens oor sekere gebeurtenisse te identifiseer. • Laat jou kind verstaan wanneer en hoe hy of sy teenoor ander moet reageer. • Leer jou kinders dat daar drie belangrike dinge is wat hulle kan doen om suksesvol in die wêreld op te tree, naamlik gesprek voer, komplimenteer en omgee.

feitelik

• Die Federasie van Beheerliggame van Suid-Afrikaanse Skole (Fedsas) het in 2012 aangedui dat sowat 90% van ons skole disfunksioneel is, onder meer weens ’n gebrek aan dissipline, ’n onveilige fisieke en emosionele omgewing vir leerlinge en onderwysers, swak onderrig, en die afwesigheid van goeie interpersoonlike vaardighede onder leerlinge en personeel. • Volgens dr. Hanri de la Harpe, hoof van Equilibria School of Life in Potchefstroom, is lae emosionele intelligensie een van die grootste redes waarom studente hul studies staak. • Volgens prof. Amanda Lourens van die Noordwes-Universiteit, wat navorsing oor uitvalsyfers by 10 universiteite en technikons in Suid-Afrika gedoen het, val sowat 24% van studente wat vir ’n driejaarkwalifikasie inskryf, gedurende die eerste jaar van studie uit. Ongeveer 43% van studente wat vir ’n driejaarkwalifikasie inskryf, val in die derde jaar uit (en voltooi dus nie die kwalifikasie nie). S

inbeweging

VLEIS wat sy sout werd is! www.maroelamedia.co.za

In die warm Kaapse somers was dit altyd ’n probleem om voedsel, en veral vleis, TEEN BEDERF TE BESKERM. Deur vleis te sout, te pekel of te droog, het dit ’n bietjie langer gehou. Die Voortrekkervrouens het hierdie TEGNIEKE geken, en kon op dié maniere vleis vir ’n hele paar weke bewaar. Deur Suné van Heerden

OM BILTONG TE SOUT Vir ’n biltong wat 3 of 4 lbs. weeg, neem dan 1 lb. sout, 2 ons suiker, 1 ons salpeter, ½ theelepel soda. Meng dit alles eers goed, vrywe dan di biltong in, laat so 24 uur lê, hang dan op (sic). Klam weer laat biltong muf, sodat dit in sekere dele van Natal byna onmoontlik is om vleis op dié manier te bewaar. Vleis is egter ook gepekel. Dié resep en inligting is oorspronklik in Op Trek gepubliseer. Die redakteur is J. Celestine Pretorius, en Protea is die uitgewer. OpTrek is in boekwinkels teen R270 beskikbaar.

UIT OUMA SE UITSETKIS

Nico Moolman

it Ouma se uitsetkis, ’n Afrikaanse boek oor die Afrikaanse kultuurerfenis, is onlangs gepubliseer. Dié boek, geskryf en uitgegee deur Nico Moolman, word opgedra aan alle oumas en is propvol resepte, foto’s, staaltjies, ou advertensies, gedigte, boererate… te veel om op te noem. Dit is ’n reis deur ’n ouma se uitsetkis – al die herinnerings in die uitpak en sien van wat in sulke ou kiste is, maak ’n nuwe wêreld vir die leser oop. Die boek bevat ook ’n CD getiteld Grêmmiefoun Onthou. Liedjies op die CD sal die ouer geslag ver laat terugdink. Oom Jan Visser se Gala Polka en Stellenbosch onthou en selfs Misbank op die see laat die onthou herleef. Die boek word in ’n houer met ’n handvatsel verpak, sodat dit amper lyk of dit in sy eie kissie gebêre word. Uit Ouma se uitsetkis kos R350 (posgeld ingesluit) en kan by die skrywer bestel word by lingloi@telkomsa.net. Dit is ook beskikbaar by Radio Pretoria se Woord en Klank-winkel, Jasmyn in Hartbeespoortdam, Exclusive Books en Protea Boekehuis.

’n VOORSLAG wees BETEKENIS

Rats of bekwaam wees.

WAAR KOM DIT VANDAAN?

02/2013 • www.solidariteit.co.za

Foto’s: iStockphoto.com

Die voorslag van ’n sweep is dié deel wat die vinnigste deur die lug klief as daar met die sweep geklap word. Oordragtelik wek dit die indruk van rats of vinnig wees. S

Dit is 175 jaar later, maar die gebeurtenisse en avonture wat tydens die Groot Trek plaasgevind het, is vandag nog net so relevant. MAROELA MEDIA gee daagliks die (Facebook-)toon aan oor dié gebeure.

p daardie oomblik kom Pieta Tregardt aangestap en roep uit: “More tante Antjie! Kan ek help inspan?” Hy sien my nie eens raak nie. “Hulp sal baie welkom wees, Pieta,” antwoord my ma. “Ou Hannatjie daar kla juis dat sy haar handjie met die juk seergemaak het.” Toe sien hy my, met daardie blou oë... Só skryf die mooie Hanna Scheepers, ’n tiener wat die Trek meegemaak het. Sy het haar hart op Pieta, Louis Tregardt se seun, verloor. Hanna beter egter in haar spoor trap... Oom Louis hou ook haar Facebook-blad dop en lewer allerhande kommentaar oor dié tweetjies se bloeiende romanse! Sy is nie die enigste karakter wat nou regstreeks haar verhaal oorvertel nie. Louis Tre-

gardt, Anna Steenkamp, Hendrik Potgieter, Ferdinand van Gass, tant Lenie namens Piet Retief en selfs Dingaan se avonture word feitelik korrek gepubliseer. Die inligting word deur dr. Jackie Grobler, van die departement geskiedenis en erfenisstudies aan die Universiteit van Pretoria, uit die beskikbare dagboeke van die onderskeie karakters saamgestel en is feitelik korrek. Talle Maroela-lesers, oud en jonk, sit nou vasgenael en wag vir die volgende avontuur en heldedaad wat gedeel gaan word. Stof weer jou geskiedeniskennis af en kom neem deel aan die gesprek en boeiende reis! • Besoek www.maroelamedia.co.za en klik op “Groot Trek” om die skakels na die onderskeie Facebook-bladsye te bekom. S

FAK-sangbundel Volume II: Storie, legende om te bewaar

Deur Lindie van Zyl

ie FAK-sangbundel Volume II het op 5 Maart 2013 by die Stellenbosse wynplaas Neethlingshof gekuier. Die weer het saamgespeel, die omgewing was pragtig, die klankstelsel puik, die piekniekmandjies se happies heerlik en elke kunstenaar genotvol – alles onverbeterlik. Die kunstenaars wat by dié geleentheid opgetree het, het ingesluit Amanda Strydom, Richard van der Westhuizen, Jannie du Toit, Anna Davel, Brandon October, Les Javan, Jak de Priester en Nico Carstens. Ou treffers van legendes soos Lucas Maree, Louis van Rensburg, Christa Steyn, Johannes Kerkorrel en vele meer is gesing, alles liedjies wat in die nuwe FAK-sangbundel opgeneem is. Oud en jonk het die aand bygewoon en saamgesing soos nog nooit tevore nie. Nostalgie het die botoon gevoer, en die aand het almal laat besef hoe belangrik dit is om die Afrikaanse liedjieskat te bewaar, te bevorder en oor te vertel. • SMS die woord ‘FAK’ na 34388 om die nuwe Sangbundel te bestel. S www.solidariteit.co.za • 02/2013

inbeweging

Word deel van die Groot Trek (op FACEBOOK!)

inbeweging

Neem goeie uit gister & WEN vandag!

’n Trotse deel van Suid-Afrika se erfenis en GESKIEDENIS is hierdie jaar in die kollig met die 175ste herdenking van die Groot Trek. Afrikaners kan breëbors sê: “Híér het ek help bou!” Daarom is dit heel gepas dat die bekende woorde van oudpresident Paul Kruger,“neem die goeie uit die verlede en bou daarop voort”, vanjaar die TEMA is van die Solidariteit Tydskrif-KOMPETISIE.

Foto: iStockphoto.com

erlede jaar het honderde foto’s ingestroom vir die Solidariteit Tydskrif-fotokompetisie waar inskrywers kon spog met ons mooiste land Suid-Afrika deur hul trots Suid-Afrikaanse kiekies. Vanjaar moet die stof van die geskiedenisboeke geblaas word en lesers word uitgedaag om met foto’s, opstelle of gedigte uit te beeld hoe daar gebou word op die goeie van die verlede. Die drie kategorieë – foto’s, opstelle en gedigte – hoef natuurlik nie net dinge uit die verlede uit te beeld nie. Ons wil sien hoe daar voortgebou word op die verlede sodat ons met trots kan sê: “Neem uit die verlede en bou daarop”. HOE NEEM EK DEEL? Stuur jou inskrywing (foto met ’n enkelsinbyskrif, opstel of gedig) na wen@solidariteit.co.za en staan die kans om een van die fantastiese pryse op die spel te wen. ’n Wenner sal ná afloop van die kompetisie in elke kategorie aangewys word. Onthou om aan te dui in watter kategorie jy deelneem!

KATEGORIEË • Kategorie 1: Foto • Kategorie 2: Opstel • Kategorie 3: Gedig MEER OOR DIE KATEGORIEË • Fotokategorie: Die fotograaf wat die tema die beste deur sy foto uitbeeld, sal wen. Omdat die kategorie nie so streng op tegniek fokus nie, is selfoonfoto’s ook welkom. • Opstelkategorie: Die skrywer moet in staat wees om die tema lewendig te maak deur sy of haar storie in 5 000 woorde of minder te vertel. • Gedig: Die skrywer se digtersvermoë om die tema vas te vang, sal beoordeel word. SLUITINGSDATUM Die sluitingsdatum vir vanjaar se kompetisie is 1 Julie 2013. Lesers sal daarna die geleentheid kry om vir ’n lesersgunsteling te stem. Die wenner van die kompetisie sal in die vyfde uitgawe van Solidariteit Tydskrif (in September) bekend gemaak word.

Winternag (Eugène Marais) O koud is die windjie en skraal. En blink in die dof-lig en kaal, so wyd as die Heer se genade, lê die velde in sterlig en skade. En hoog in die rande, versprei in die brande, is die grassaad aan roere soos winkende hande. O treurig die wysie op die ooswind se maat, soos die lied van ’n meisie in haar liefde verlaat. In elk’ grashalm se vou blink ’n druppel van dou, en vinnig verbleek dit tot ryp in die kou! 66

02/2013 • www.solidariteit.co.za

Reëls

1. Die kompetisie is oop vir enigiemand en daar is nie ’n beperking op die aantal inskrywings wat ingestuur mag word nie. 2. Geen inskrywingsfooi word gehef nie. 3. Elke inskrywing moet die volgende bevat: • Jou foto, opstel of gedig; • ’n enkele sin wat jou foto beskryf (indien jy ’n foto inskryf); • jou persoonlike inligting (naam, van, volledige kontakbesonderhede); en • die kategorie waarvoor ingeskryf word. 4. Die beoordelaars se beslissings is finaal. 5. Enige teken van plagiaat is gronde vir diskwalifikasie. 6. Solidariteit Tydskrif behou die reg voor om enige van die inskrywings vir publikasie te gebruik. Erkenning sal wel aan die betrokke persoon gegee word. S

promosie

Alles oor jou BEGRAFNISVOORDEEL

Foto: iStockphoto.com

BEGRAFNISSE is een onderwerp wat die meeste mense probeer vermy. Tog is daar BELANGRIKE DINGE wat jy en jou gesin moet weet om die proses in daardie tyd van beproewing te vergemaklik.

WAT IS INGESLUIT?

WAT IS NIE INGESLUIT NIE?

EN BYKOMENDE KOSTE?

• Die verwydering van die oorledene van die plek van afsterwe (verwydering word enige dag en tyd gedoen). • Die berging en versorging van die oorledene. • Die verskaffing van ’n kis, volgens kontrak. • Die verskaffing van ’n naamplaat vir die kis. • Begrafnisreëlings met ’n Doves-reëlingsbeampte. • Die bespreking van die graf/krematorium by die betrokke munisipaliteit/eienaar. • Die verskaffing van 100 gewone begrafnispamflette (pamflette met foto’s word nie hierby ingesluit nie). • Die gebruik van ’n Doves-kapel (indien beskikbaar). • Die gebruik van ’n begrafnisondernemer en lykswa. • Die gebruik van ’n graftent, stoele, grastapyt en neerlaatmasjien by die graf. • Die registrasie van die dood by die departement van binnelandse sake (waar moontlik). • Die voltooiing en indiening van begrafniseisdokumente asook alle ander toepaslike administrasie. • Gratis dekking van vervoerkoste vir die eerste 80 km van die naaste Doves-kantoor. • Afslag van 10% op grafstene wat tydens bespreking van die begrafnis bestel word. • Alle plaaslike oproepe wat vir die betrokke begrafnis en ander toepaslike reëlings gemaak moet word. • Die gebruik van die besigtigingskamer. • BTW is op alle bogenoemde koste ingesluit.

• As die oorledene deur ’n ander begrafnisondernemer vervoer word en Doves dan die liggaam na ’n Doves-kantoor moet verskuif, moet die familie die koste van die ander begrafnisondernemer dek. • As ’n ander kis (as wat volgens die kontrak bepaal word) gekies word, is die familie verantwoordelik vir die verskil in koste. • ’n Houtkissie vir as (indien verkies). • Krematoriumkoste. • Munisipaliteitskoste – dus die koop en grawe van die graf. • Die plasing van die oorledene se as in ’n gedenkmuur. • Die verskaffing van bykomende gewone begrafnispamflette teen R2,00 per pamflet. (As die familie pamflette met foto’s in verkies, is die familie vir die balans verantwoordelik.) • Die huur van ’n kapel (as ’n Doves-kapel nie beskikbaar is nie en die familie verkies om ’n kapel te huur). • ’n Tent by die huis/kleedkamers/busse/familiemotors. • Doktersgeld, die heffing van die mediese skeidsregter in die geval van ’n verassing (wat die uiteindelike goedkeuring vir verassings gee) en die koste van ’n doodsertifikaat (waar van toepassing). • Bykomende kilometer wat gereis moet word. Die eerste 80 km vanaf die naaste Doveskantoor word gedek, daarna is die familie soos volg verantwoordelik vir die bykomende kilometer gereis: • Van 81 km tot 200 km word R4,77 per kilometer gehef (BTW uitgesluit). • Van 201 km tot 400 km word R4,39 per kilometer gehef (BTW uitgesluit). • Van 401 km en meer word R4,12 per kilometer gehef (BTW uitgesluit). • ’n Bykomende bedrag van R620 word gehef op begrafnisse en verassings wat nauurs, op Sondae of vakansiedae gehou word. • Blomme vir die kis en die kerk. • Die verwydering van longe (indien nodig). • Kerkkoste asook die vergoeding vir die predikant, orrelis en koster. • Die plasing van doodskennisgewings in koerante.

• Begrafnisondernemers: As die oorledene eers deur ’n ander begrafnisondernemer vervoer word en die liggaam dan deur Doves afgehaal word, kan die familie tot R3 420 vir die diens van die ander begrafnisonderneming betaal. • Kis: Word bepaal deur die keuse van ’n kis. • Askissie: Kan tussen R456 en R1 710 kos. • Krematorium:Tussen R1 026 en R2 022. • Munisipale grafkoste: R330 tot R3 846. • Die plasing van as: Die koste hiervan hang af van die perseel waar die as geplaas word. • Bykomende gewone programme: R2,00 per program. • Programme met foto’s: Dié programme kan tot R18,50 per program kos. • Huur van kapel: Die koste van ’n kapel word bepaal deur die keuse van ’n kapel. • Huur van tente en stoele: Dit word bepaal deur die grootte van die tent en die aantal stoele wat gehuur moet word. • Huur van busse en ander voertuie: Tussen R969 en R2 850 per bus/voertuig. • Doktersgeld:Tussen R399 en R1 800. • Bykomende reiskoste: Die bykomende koste word bepaal deur die aantal ekstra kilometer wat gereis word. • Begrafnisse wat nauurs, op Sondae of openbare vakansiedae gehou moet word: ’n Bykomende bedrag van R620 word hierop gehef. • Vars blomme: Die koste sal afhang van die familie se keuse van ruikers, maar kan tussen R285 en R1 140 beloop. • Verwydering van longe: Die koste hiervan beloop ’n minimum van R585, maar hang af van die dokter se heffing. • Kerkkoste: Dit wissel, maar die gemiddelde koste strek van R627 tot R1 311. • Doodskennisgewings: Die koste hiervan word deur die betrokke koerant bepaal.

02/2013 • www.solidariteit.co.za

Vir meer INLIGTING oor jou Solidariteit-begrafnisvoordeel of om die besonderhede van jou naaste Solidariteit-kantoor te kry, skakel 0861 25 24 23. Of skakel die Doves Careline by 0860 02 55 00.

1. MUST THERE BE A RELIGIOUS CEREMONY WITH CREMATION? No. You could choose a secular ceremony should you desire. However, should you wish to have a specific clergyman in mind, Doves will arrange for one to conduct a service.

Referee decline to authorise cremation, a private autopsy will be necessary if you still desire cremation.We can not over-emphasise that it is in the interest of all concerned that the legal formalities be completed prior to the funeral, whether it be at the crematorium or not.

For HELP when death occurs, advice on funeral arrangements, assistance with funeral insurance or with the handling of claims, kindly contact our 24-hour helpline on 0860 02 55 00.

2. MUST I HAVE THE FUNERAL SERVICE AT THE CREMATORIUM? No. Some request that a portion of the service be held at their local church, with a short committal service in the crematorium chapel, or that the whole service be conducted in the crematorium chapel.

6. IS IT TRUE THAT PACEMAKERS AND OTHER RADIOACTIVE IMPLANTS MUST BE REMOVED? Yes. These implants can explode at high temperatures, not only causing damage to crematories but also placing crematorium staff at risk.

before the cremator is used again, all remains are kept separate throughout the process. All crematoria have some means of uniquely identifying remains and a family can rest assured that the correct remains are ultimately handed over.

3. HOW IS CREMATION ARRANGED? As there are a number of legal formalities with which one must comply, it is wisest to let Doves arrange for the completion of the statutory forms for cremation. If you are the executor or the next of kin, or are authorised by either to do so, you will be required to sign the Statutory Application for Doves Cremation before a Commissioner of Oaths. Doves will help you with this. 4. DO I SIGN ANYTHING ELSE? Apart from the agreement with Doves which you should sign confirming your wishes for the funeral service, you will probably be asked about the remains. Our experience indicates that it is wise to make a decision regarding the disposition of the cremated remains as soon as possible. However, if you are undecided, Doves will arrange storage of remains for two months giving you time to make a decision. 5. WHO GIVES PERMISSION FOR A CREMATION? Permission may only be given by a Medical Referee appointed by the crematorium authority. No cremation may take place without his or her authority. Before giving his or her approval, the Medical Referee must satisfy himself or herself that the deceased has been identified; that the primary cause of death has been established beyond doubt, and that cremation is not contrary to the written wishes of the deceased. He normally relies on the Application for Cremation, together with a Medical Declaration from the doctor who attended the deceased in the final illness, as well as a Confirmatory Medical Declaration from a second doctor, who confirms the findings of the first doctor relating to the cause of death. Should the Medical

7. IS THE COFFIN CREMATED WITH THE BODY? Yes. The coffin as received is always cremated. 8. MUST A COFFIN BE USED FOR CREMATION? Every crematorium requires some form of outer shell, in the interest of the family, for reasons of hygiene and because of the design of modern crematories.The outer shell must be opaque and completely enclose the body, be strong enough to bear weight of the body without collapsing and be of combustible material. 9. IS MORE THAN ONE COFFIN CREMATED AT ONCE? No. By special arrangement, a parent and a child could be cremated together, but the design of modern crematories does not allow for two adults to be cremated together. 10. HOW LONG DOES THE CREMATION TAKE? Approximately 90 minutes. 11. WHAT HAPPENS WITH METALS? The temperature at which modern crematoria operate (between 800 and 1 000oC) is such that metals are fused with other material so that they are not recognisable. Any metallic material residue from a cremation is normally disposed of in accordance with the instructions of the relevant crematorium authority. It is therefore strongly recommended that any items of jewellery should be removed by the family after death and prior to cremation. 12. HOW DO I KNOW I WILL GET THE RIGHT REMAINS? As each cremator will only accept one adult coffin, and the remains must be withdrawn

promosie

Questions on CREMATION answered

13. WHAT HAPPENS TO THE REMAINS AFTER THEY ARE REMOVED FROM THE CREMATOR? When the cremation is completed, the remains are withdrawn from the cremator into a cooling tray. When cool, any ferrous material is removed by means of a magnetic field, and the remains are then placed into a machine, which reduces them to a granular form, consisting of bone ash.The quantity of remains depends on the size and age of the deceased and in the case of babies and very young children, there may be minimal remains recoverable. 14. WHAT OPTIONS DO I HAVE WITH THE REMAINS? Although some religious bodies prefer that remains be interred in consecrated ground, the final choice is normally that of the family. Remains may be scattered or buried at most local crematoria or within your church ground, or at some other place of your choice. Most crematoria provide some means of memorialisation, such as niches into which a permanent urn containing the remains can be placed and sealed with a suitable inscribed plaque. Some churches also provide this option. Some crematoria also offer miniature graves for the permanent retention of remains. Some families opt to bury remains in an existing family grave, or you may wish to have the remains in a memorial urn which you could keep at home. Doves will assist you in carrying out your wishes. 15. WHAT HAPPENS TO REMAINS STREWN ON THE GROUND? As the highest biochemical activity exists at the surface of the soil and the remains are in a small granular form, weather and biochemical action quickly break them down to form part of the earth and within a short time there is no visible trace of them. www.solidariteit.co.za â&#x20AC;˘ 02/2013

inbeweging Ruiterlik: Vier ruiters het aan die historiese perderit deelgeneem en die roete van Kerkenberg, via die graf van Marthinus Oosthuizen na die Bloukransmonument onderneem. Van links is Theunis van Staden, Jannie van Staden, Lindie van Zyl en Johan Kruger.

TE PERD in die Voortrekkers se WASPORE

D Foto’s: Ilze Nieuwoudt

In die nag en vroeë oggendure van 16 en 17 Februarie 1838 is sowat 500 VOORTREKKERS, insluitend 180 kinders, langs die Bloukransrivier vermoor. Ter herdenking van dié hartseer deel van die Groot Trekgeskiedenis het Kraal Uitgewers vanjaar in Februarie ’n drie dae lange HISTORIESE PERDERIT in die trekkers se waspore afgelê, skryf ILZE NIEUWOUDT.

ie roete het by Kerkenberg afgeskop en uiteindelik by die Bloukransmonument geëindig, waar Kraal Uitgewers se boek Trekkerkinders, ’n boek ter herdenking aan die kinders van die Groot Trek, bekend gestel is. Trekkerkinders, uit die pen van dr. Danie Langner, uitvoerende hoof van die FAK, bevat 14 heldeverhale van kinders uit die Groot Trek en meer as ’n dosyn gedigte met die Groot Trek as tema. Die boek ondersoek die lewe van kinders in die tyd van die Trek en herontdek ou Voortrekkerspeletjies, -gesegdes en selfs gunsteling Voortrekkerdisse. Die historiese perderit is deur verteenwoordigers van Kraal Uitgewers, die FAK en Solidariteit onderneem en het aangedoen by onder meer die Retief-klip in Kerkenberg, Marthinus Oosthuizen (ook bekend as die held van Rensburg-koppie) se graf in Winterton en die Bloukransmonument buite Colenso. Volgens Johan Kruger, hoof van Kraal Uitgewers, was die doel van die rit eerstens om die 175 jaar sedert die hoogtepunt van die Groot Trek in 1838 te vier en ook om in die spore van

02/2013 • www.solidariteit.co.za

PLAAS JOU BESTELLING SÓ

• Trekkerkinders kos R80 (R20-posgeld uitgesluit) • SMS die woord “TREK” na 34388 en ons skakel jou terug (’n SMS kos R2) • Faks: 086 714 1100 • Tel: 012 644 4329 • E-pos: kraal@solidariteit.co.za die Voortrekkers te loop.“Die rit het vir elkeen wat dit meegemaak het, ’n idee gegee van dít wat die Voortrekkers beleef het – die son, reën, en skoonheid, én ’n seer lyf ná ’n lang dag op jou geliefde perd se rug,” verduidelik Kruger. S

BROOD VIR MY BROER Sowat 120 Voortrekkers tussen die ouderdom van 6 en 18 jaar van die Polsslag-kommando in Centurion het op 4 Maart ’n rekordlengte stokbrood – oftewel ’n welbeloontjie soos dit destyds onder die Voortrekkers bekend gestaan het – gebak. Die 175ste herdenking van die GrootTrek word vanjaar gevier met tradisioneleVoortrekker-resepte soos dié wat in Trekkerkinders opgeteken is.

inbeweging

‘As ’n boer VERMOOR word, word plaas vermoor’ “As ’n boer vermoor word, word ’n plaas vermoor.” Met dié woorde vat dr. Dirk Hermann, een van die samestellers van Kraal Uitgewers se nuutste boek Treurgrond: Die realiteit van plaasaanvalle, 1990 tot 2012, die erns, hartseer en werklikheid van PLAASAANVALLE en -moorde in Suid-Afrika vas. ILZE NIEUWOUDT berig.

ie lang verwagte tweede uitgawe van Kraal Uitgewers se boek Treurgrond is beskikbaar en bestellings kan nou geplaas word. Treurgrond: Die realiteit van plaasaanvalle, 1990 tot 2012 volg op sy voorganger wat in 2011 uitgereik is. Meer as 3 300 plaasaanvalle – sowat 700 meer as in die vorige boek – is nou in Treurgrond opgeteken. Treurgrond: Die realiteit van plaasaanvalle, 1990 tot 2012 bevat onder meer die volgende: • Die grootste en betroubaarste databasis van plaasaanvalle in Suid-Afrika van 1990 tot 2012 met sowat 3 300 aanvalle en minstens 1 600 moorde wat gelys is. • Bygewerkte en verbeterde inligting oor aanvalle, met meer detail en feite oor die aanvalle self, die vervolging van aanvallers en die vonnisse wat aanvallers uiteindelik opgelê is. • Treffende persoonlike vertellings van slagoffers, familie en vriende van slagoffers oor die trauma, hartseer en verlies. • Navorsingsartikels deur vooraanstaande kenners op die gebied van plaasaanvalle wat onder meer ondersoek instel na die potensiële uitwerking van plaasaanvalle op die gemeenskap en die gebruik van oormatige geweld in plaasaanvalle. • ’n Voorgestelde model vir ’n gemeenskapsveiligheidsnetwerk soos opgestel deur ’n voormalige speurder en misdaadkenner. • Kunswerk deur die bekroonde Bloemfonteinse kunstenaar Pauline Gutter, met plaasaanvalle en die weerloosheid van die plattelandse gemeenskap as tema. • Agt roerende gedigte wat die hartseer,

3300

verlies, woede en bitterheid wat met plaasaanvalle gepaard gaan, verwoord. Twee kom uit die pen van ’n pa wat sy agtjarige seuntjie in ’n plaasaanval verloor het. • ’n Nuttige alfabetiese indeks met die vanne van alle slagoffers wat in die boek gelys is om die naslaan van die inligting van familie,

PLAASAANVALLE en meer as 1 600 moorde is in die nuwe Treurgrond ingesluit. vriende en kennisse te vergemaklik. • Treurgrond: Die realiteit van plaasaanvalle, 1990 tot 2012 is beskikbaar by Kraal Uitgewers teen R350 (R40 posgeld uitgesluit). Om die boek te bestel, SMS “treur” na 34388 of stuur ’n e-pos na kraal@solidariteit.co.za S

www.solidariteit.co.za • 02/2013

inbeweging

Solidariteit-kantore: DIENS op jou voorstoep Bellville

Ettienne Pio (litigant), Raymond Holland-Chapman, Anton Gerretsen, Bennie Harmse, Jan du Plessis Administratiewe beampte: Nicole Harmse Tel: 021 946 4440/4418 Faks: 021 949 4259 E-pos: bellville@solidariteit.co.za Straatadres: Du Toitstraat 18, Bellville

Bloemfontein Pieter Burger Administratiewe beampte: Ingrid Papenfus Tel: 051 430 6152/3 Faks: 051 430 6163 E-pos: bloemfontein@solidariteit.co.za Straatadres: Kellnerstraat 58C, Westdene, Bloemfontein

Boksburg Francois van Heerden, Zirk Gous, Hennie Vosloo, Amanda Hattingh, Fanie Vosloo, Derek Mans, Coenie Rheeder (litigant) • Administratiewe beamptes: Marlindie Booyens, Natasha van Heerden, Elize Pholman • Tel: 011 913 0783/1101 Faks: 011 913 3850 • E-pos: boksburg@solidariteit.co.za Adres: Rondebultweg 232, Libradene, Boksburg

Carletonville Dana Viljoen Administratiewe beampte: Petro Watson Tel: 018 788 4861/018 786 2785 Faks: 011 788 5102/011 388 9854 E-pos: carlton@solidariteit.co.za Straatadres: Van Zyl Smitstraat 74, Oberholzer, Carletonville

Ellisras Jan Pretorius, Deon Viviers Tel: 083 651 5760 (Jan) of 078 802 0343 (Deon) Faks: 014 763 9511 E-pos: ellisras@solidariteit.co.za

Klerksdorp Manie Lourens,Willie Marais Administratiewe beampte: Nicoline Crafford Tel: 018 468 8533 Faks: 018 468 8563 E-pos: klerksdorp@solidariteit.co.za Straatadres: Buffelspark, Kantoor 2, Buffeldoornlaan 48, Flamwood, Klerksdorp

02/2013 • www.solidariteit.co.za

Kathu

Gert van Wyk,Adéle Liebenberg Administratiewe beampte: Jaatjé Sherman Tel: 053 723 1604 Faks: 053 723 1407 E-pos: kathu@solidariteit.co.za Straatadres: Rietbokstraat, Theque Gebou,Winkel 7, Kathu

Lydenburg Quintus Sliep Administratiewe beampte: Mariëtt Barnard Tel: 013 235 3698 / 013 235 4985 Faks: 013 235 1814 E-pos: lydenburg@solidariteit.co.za Straatadres: Versekeringsforumgebou, h.v.Viljoen- en Maasdorpstraat, Lydenburg

Newcastle Johan Botha Administratiewe beampte: Bianka du Preez Tel: 034 312 9711/9917 Faks: 034 312 5170 E-pos: newcastle@solidariteit.co.za Straatadres: Hardingstraat 79, Sanlampark, Blok B, Newcastle

Pietersburg Eric Schoeman Administratiewe beampte: Arlene Lourens Tel: 015 297 0287 Faks: 015 297 1589 E-pos: polokwane@solidariteit.co.za Straatadres: Biccardstraat 79 (3A), Pietersburg

Port Elizabeth Piet Veldtman,Wynand Strydom Administratiewe beampte: Yvette Stroebel Tel: 041 364 3219/2925/3225 Faks: 041 364 2927 Straatadres: Sesdelaan 52, Newton Park, Port Elizabeth

Pretoria Jack Loggenberg, Chris Roodt, Schalk de Bruin,Willie Venter, Connie Badenhorst, Johan Botha, Jahni Cowley Administratiewe beamptes: Christa Louw,Anke Cloete Tel: 012 335 9051/2 • Faks: 012 335 9002 E-pos: pretoria@solidariteit.co.za Straatadres: H.v. Lambert Lee& Van Rensburgstraat, Mayville

Richardsbaai

John Smith Administratiewe beampte: Chantelle vd Merwe Tel: 035 753 1935 of 035 753 1936 Faks: 035 753 1937 E-pos: richardsbaai@solidariteit.co.za Straatadres: Anglers Rodstraat 12, Meerensee, Richardsbaai

Rustenburg Connie Prinsloo en Johan Nell (litigant) Administratiewe beamptes: Christelle Grobler, Carisma Breet Tel: 014 592 4336 • Faks: 014 592 4371 E-pos: rustenburg@solidariteit.co.za Straatadres: H.v. President Mbeki- en Heystekstraat, Total Garage, Kantoor 4, Rustenburg

Secunda Administratiewe beampte: Sandra Scheepers Tel: 017 634 5296 Faks: 017 634 5297 E-pos: secunda@solidariteit.co.za Straatadres: Eerste Vloer, h.v. Joe Slovo- en Moorestraat, Uitbreiding 22, Secunda

Vaaldriehoek Jaco van den Berg,JohanVenter,Francois Calldo,Gerhard Cloete,JJ Fernandes,Lee Coetzee,Le Roy Fritz (litigant) Administratiewe beamptes: Nadia Coetzee, Rika Cronje Tel: 016 931 3160/2/4 • Faks: 016 931 3171 E-pos: vaaldriehoek@solidariteit.co.za Straatadres: Rossini-boulevard 130

Welkom Hennie Kommer Administratiewe beamptes: Sue Nel Tel: 057 352 6839 Faks: 057 357 2072 E-pos: welkom@solidariteit.co.za Straatadres: Winkel nr. 5, Eerste vloer,The Strip, Metro Village, Stateway 312,Welkom

Witbank Cornelius van Leeuwen, Jo-Anne Coetzer, Christo Hattingh Administratiewe beamptes: Irma Oberholzer, Sonja Bekker Tel: 013 656 3871 • Faks: 013 656 6846 E-pos: witbank@solidariteit.co.za Straatadres: Bureau de Paul 2B, Corridorsingel, Route N4 Business Park, Ben Fleur X11

inbeweging

‘Ons verlaat nou die VRUGBARE LAND van ons geboorte’ Dit is ’n welbekende feit dat die wit boere se uitwyking uit die Kaapkolonie in die vroeë 1800’s nie een oorhoofs gekoördineerde poging was nie. Die mense wat later as die VOORTREKKERS bekend gestaan het, het in groepies, oftewel trekgeselskappe, koers noorde toe gekies, skryf ILZE NIEUWOUDT.

Foto: JMK, Wikimedia

ie behoefte aan ’n beter heenkome was die samebindende faktor en die Kommissie-trekke van 1834 het bevind dat die spreekwoordelike verste gras wel die groenste is. Buiten vir teleurstellende nuus oor droogte in die gebied waar Namibië vandag is, was die verslag van die trekke wat in die latere Natal en Transvaal ondersoek gaan instel het, positief. Daar is verslag gedoen oor oorvloedige waterbronne en wild, genoegsame weiding en bowenal onbewoonde gebiede. Dié nuus het die vuur aangeblaas wat uiteindelik gelei het tot die Groot Trek – ’n gebeurtenis wat oor etlike jare gestrek het, maar vanjaar 175 jaar gelede ’n hoogtepunt bereik het. Iets waaroor talle mense vandag nog wonder, is waarom daar besluit is om te trek.Waarom het gesinne – ma’s, pa’s, oumense en klein kinders – hul wortels in die Kaap uitgetrek en die vreemde, met sy talle gevare, ingetrek? In sy geskiedkundige manifes wat op 2 Februarie 1837 in The Graham’s Town Journal gepubliseer is, verduidelik die Voortrekkerleier Piet Retief wat die redes vir die trek is. Hier volg ’n kort opsomming van dié redes:

• Geen vooruitsigte van vrede: Volgens Retief was daar “geen vooruitsigte van vrede of geluk” vir hul kinders nie, aangesien die “oproerige” gedrag van leeglêers die boere laat moed opgee het. • Vrystelling van slawe: Die trekkers het aangevoer dat die vrylating van hul slawe grootskaalse verliese sou inhou. • Voortdurende aanvalle: Die voortdurende aanvalle deur veral die Xhosa op boere aan die oosgrens het die boerderygemeenskappe lamgelê. • Strewe na vryheid: Die trekkers het gestreef na vryheid, na ’n samelewing waar misdaad nie hoogty vier nie en waar ’n gesonde verhouding tussen werknemer en werkgewer sal heers. • Begeer rustigheid: In die manifes stel Retief dit duidelik dat die trekkers graag ’n rustiger lewe wou lei as wat in die Kaap die geval was. Hy beklemtoon ook dat hoewel hulle nie van plan is om ander te “molesteer” of leed aan te doen nie, hulle hul lewens en besittings teen aanvalle sal beskerm. • Wet en orde: Retief verklaar dat wette deur die trekkers opgestel en aan die kolonie gestuur sal word en dat ’n stelsel

Man met visie Die Piet Retief-standbeeld by die Voortrekkermuseumkompleks in Pietermaritzburg.

ingestel sal word om oortreders in eie geledere te straf. • Vreedsame verhoudings: Volgens Retief se manifes was die Voortrekkers voornemens om vreedsame verhoudings te kweek met die ander inwoners in die land waarheen hulle trek en waarin hulle hulself sal vestig. • Eie regering: Die trekkers wou hulle losmaak van die Britse regering en Retief voer in die manifes aan dat die Britse regering niks verder van die trekkers moet verwag nie en dat hulle graag voortaan hulself wil regeer. Ten slotte skryf Retief die volgende treffende woorde in sy manifes, wat nie net wys dat die trekkers bewus was van die gevare wat voorgelê het nie, maar ook dat hulle ’n vaste vertroue in God se beskerming gehad het: “Ons verlaat nou die vrugbare land van ons geboorte, waar ons groot verliese en voortdurende ergenis moes ly, en betree ’n wilde en gevaarlike gebied; maar ons gaan met ’n vaste vertroue op ’n alsiende, regverdige en barmhartige Wese, wie ons sal strewe om te vrees en nederig te gehoorsaam.” Dié byna profetiese woorde van Retief sou in die komende maande baie belangrik word vir die trekkers. S www.solidariteit.co.za • 02/2013

in Retrospek

Marietha Malan is ’n onderwyser by Alma-skool, ’n skool vir gestremdes, en is ’n ma van vyf.

Oor warm gloede en DIES meer Deur Marietha Malan

Foto’s: iStockphoto.com; Verskaf

Miskien het dit begin toe ’n dogtertjie in my klas een jaar ná die winter NUUSKIERIG die papperige, wit armvelletjie bevoel wat by my kort mou uitsteek. “Teacha, what is dies?” kom die onskuldige vragie. Inderdaad, what ís dies? My arm? Kan nie wees nie. My ouma het so ’n arm gehad met ’n papperige afhang-velletjie. En ek is nog lank nie OUD nie. Of is ek?

ie te lank daarna nie nooi Magdi my vir ’n rus-naweek by ’n gastehuis in die Wieg van die Mensdom. Lekker as ’n mens se kinders begin salaris verdien. Ons ry by die hek van ’n wildtuintjie daar naby in. Die onnosele natagter-die-ore hekwag loer by die venster in,

02/2013 • www.solidariteit.co.za

beskou Magdi so half watertand en ignoreer my totaal en al. “Is die dame langs jou ’n pensioenaris?” wil hy stroperig weet. Ek ruk my nek om. Tussen geklemde kake deur sis ek:“Néé!” nog voor Magdi kan reageer. Natuurlik lag sy haarself onkapabel. Ha-ha. Baie snaaks. In die daaropvolgende maande begin ek suurderig besef dat daar seker ’n rede moet wees waarom die petroljoggie by ons naaste garage aanhoudend vir my “gogo” sê. En toe begin ’n aardige verskynsel: Snags skrik ek van tyd tot tyd natgesweet wakker en gooi die komberse vervaard af. Hoekom is dit skielik so onmoontlik warm? In die klas begin die sweet my al voor pouse afrol. My hare raak natterig en begin kroeserig en punt in die wind lyk.“Ha-ha,” lag Boetie,“Ma kry warm gloede!”Warm gloede? Is dit nie iets wat net ouerige tannies kry nie? En ja. Ongelukkig kyk ’n ouerige tannie vir my terug as ek objektief in die spieël kyk. ’n Fikse ouerige tannie, ja. Gelukkig ’n gesonde ouerige tannie. Maar ’n ouerige tannie. Gryser wordende hare. Etlike kepe op die gesig. Lelle en velle waar daar vroeër net gladde vleisies was. Selluliet, littekens en spatare. ’n Bifokale bril en etlike gekroonde tande. ’n Lyf wat in alle opsigte goed gebruik is, en wat my getrou deur dik en dun gedien het. Veral deur die dun. Nagte langs die hospitaalbed van ’n kind. Ure in die motor agter kinders se aktiwiteite aan. Agter die rekenaar met kinders se take of my klas se rapporte wat getik moet word. Soms het ek my lyf te veel koffie gevoer om wakker te bly; soms het ek dit deur groot stres laat strompel. Ek het my brein laat rook met konsentrasie, maar nooit het hy ophou nood-

planne uitdink nie. Hoeveel keer het ek al verslaap, en nog nooit het my lyf gesê: “Los my uit, ou tannie, ek sal nie gou maak nie.” Soos ’n gewillige resiesperd dien my lyf my al meer as vyftig jaar, selluliet, littekens en al. Sê ’n bietjie vir my, watter masjien in die wêreld kan naastenby so iets byhou? ’n Mens kan maar net dankbaar saam met Dawid (in Psalm 139) sê: “Ek loof U omdat ek so vreeslik wonderbaar is; wonderbaar is u werke! En my siel weet dit alte goed.” Ja, ek weet maar alte goed dat ek regtig ondankbaar is as ek kla oor die tekens van die tyd wat my lyf wys. Hoe wonderlik het die Here my nie gemaak nie! Wat maak dit nou saak as ek nie op vyftig meer gladde vleisies het nie, maar lelle en bulte? My arms kan nog steeds ’n kleintjie optel en drukkies uitdeel. My bulterige middel is nog goed genoeg om deur my kinders vasgedruk te word as hulle my omhels. My oë kan nog die wonders van God in die natuur raaksien. My spataar-bene kan nie net flink loop nie, maar selfs hardloop. My hande sal miskien oor ’n klompie jare krommerige vingers hê of bewe, maar soos Ouma, sal ek hulle tot op die einde kan saamvou om te bid. En as ek dit nie meer kan doen nie, sal iemand hulle waarskynlik vir die laaste keer op my bors saamvou. En as ek dan weer tot myself kom, sal ek miskien verbaas afkyk en vra: “What is dies?” Ek sal ’n lyf hê wat nie meer moeg of honger of oud word nie. ’n Verheerlikte liggaam, wat nog wonderliker as my ou, gebruikte lyf is. Stres, pyn en rondjaag sal vir altyd ophou:“En God sal al die trane van hulle oë afvee, en daar sal geen dood meer wees nie, ook droefheid en geween en moeite sal daar nie meer wees nie, want die eerste dinge het verbygegaan” (Openbaring 21:4). En die warm gloede? Dié sal hopelik bestem wees vir die ouens soos die hekwag van die wildtuintjie wat oorkant sal wakker word. Want hy wou mos... S

Solidariteit Finansiële Dienste Solidariteit Beweging

Solidariteit Finansiële Dienste is ’n gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 15556

Motor- en huisinhoudversekering deur Solidariteit is ’n produk van Auto & General. Auto & General is ’n gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 16354