Solidariteit Tydskrif Uitgawe 1 van 2017 by Solidariteit

IN BEWEGING HELPENDE HAND

REGERING GESTRIEM NÁ 100+ GESTREMDES STERF

SOLIDARITEIT MASSAVELDTOG TEEN SELEKTIEWE RASSISME

AFRIFORUM

ADV. GERRIE NEL PAK KORRUPTES MET NUWE EENHEID WIN!

Trip for two to Mauritius to the value of R50 000! page 15

BOUFONDS & REGSFONDS

SÓ HELP JOU RANDE OPLEIDING BEVORDER, REGSTELAKSIE BEVEG

MINIMUM WAGE:

UNEMPLOYMENT WILL RISE

Monumentaal BOU SAAM AAN LEWENDE MONUMENTE VIR DIE TOEKOMS!

NOMMER 1 VAN 2017 www.solidariteit.co.za R16,95 (BTW ingesluit) Gratis aan lede

I SSN 1683562 -X

9 771683 562000

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

IN BEWEGING

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

NOMMER 1

NUUSWAARDIG 10 11 12 12 13 14 15 16 18 18 20 20 21 21 22 24

Só bou ons kragtige monumente Akademia – ‘n monument vir Afrikaanse onderrig Boufonds en Regsfonds help ons bou aan toekoms Sentrum ‘n monument vir jongmense se toekoms Basta met selektiewe rassisme – vakbond Solidariteit skep hoop vir SAPD-lede Solidariteit-beurswenners: Hier is hulle! VN-aanbevelings deurbraak vir vakbond Diens onderskei ons van ander vakbonde Toekoms vol hoop gebou met lede se bydraes Vereniging van Regslui vir Afrikaans: Toeka tot nou S-Leer help jou ontwikkel vir daardie bevordering Gilde bring nuwe passie na gesondheidsbedryf New Head Council and National Council chosen Akademia: Studeer en floreer in Afrikaans Só woeker ons kantore in Rustenburg, Kathu en Bloem

inhoud VAN 2017

MONUMENTALE TOEKOMS

KOM LAAT ONS BOU!

spreekBuys

BEDRYFSNUUS 26 26 27 27 28 28 29 29 30 30 32 32 34 35 36 37 37

Steel industry might just do better in 2017 Rehabilitation commenced at Highveld Steel mill Economy’s weak growth is a serious concern Damaging policies responsible for high unemployment rate Beweging sluit ooreenkoms met TLU SA Solidariteit skik saak met LNR namens nege lede Solidarity brings court application to save MEIBC Lid nie bevorder oor ras; reuse-skikking Plaaslike mynbedryf: Produksie krimp steeds Union fights for members at Vantage Goldfield’s Barbrook Mine Mining fatalities still unacceptably high Harmony-sitstaking: Solidariteit na skag Gesondheid, veiligheid in mynbou: Só sê vakbond OHS performance, achievement of 2024 milestones Mynrampe onthou as deel van geskiedenis Kamer van Mynwese moet besin ná “kortsigtigheid” Rower skiet GPF-lid tydens patrollie dood

Sol-Tech is tien jaar gelede van niks af nie deur Solidariteit begin en is vandag nie net die enigste Afrikaanse kollege in die land nie, maar ook een van die grootstes. FLIP BUYS skryf oor die lesse van saamstaan en selfhelp wat, danksy ons lede, tot Sol-Tech se suksesverhaal bygedra het.

Dié fondse bou aan toekoms Die Solidariteit Boufonds en Regsfonds is danksy ons lede se bydraes in staat om ‘n enorme verskil te maak. Regsaksies word van stapel gestuur om onder meer regstelaksie hok te slaan en ons belê in instellings wat akademiese uitnemendheid vir ons mense verseker.

IN BEWEGING 40 40 42 44 46 48 49 50 52 53 54 55 56 58 59 62 63 64 66 67 68 69 70 72

Gerrie Nel na AfriForum om korruptes vas te vat AfriSake waarsku Malema oor grondgrypdreigement Dis jóú werk om taal en kultuur te bevorder Monumente van skryfbehoeftes, kosblikkies Gestremdes se dood simbool van staatsverval Begrafnisvoordeel: Solidariteit en sy vennote daar vir jou! Funeral benefit: Solidarity and partners there for you! Legkaartstukke wat die Solidariteit Beweging vorm Boufonds gee Sol-Tech stukrag Sol-Tech gereed vir volgende groeifase Jy & die Reg: “Ek word geteister, wat staan my te doen?” Minimum wage will increase unemployment Voortrekkermonument: Het jy geweet? Só word die koste van kapitaal bereken Is jou tiener kwesbaar vir kuberafknouery? Gehaltetyd saam soos gom vir gesinne Tips to kick off your first job search Buckets full of benefits for our members Afrikaans was nog nooit só reggebek nie Omskep elke talent in ‘n monument Koffie, kuier en kos so in jou Kraal Spioenvrou met murg in haar pype Solidariteit-kantore: Diens op jou voorstoep Kokoriba sit R1 miljoen terug in lede se sak

12 Nooit weer nie! Solidariteit Helpende Hand pak die staat nadat bykans 100 gestremde pasiënte dood is. Die meeste van die pasiënte se sterftes kan aan diarree, ontwatering en hartaanvalle toegeskryf word.

IN BEWEGING

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

Redakteursbrief Kom ons bou vanjaar saam aan lewende monumente

Foto’s: Reint Dykema & iStockphoto.com

ie Solidariteit Beweging glo daarin om nie net monumente vir die volgende geslag na te laat nie, maar om lewende monumente te bou waaraan selfs die volgende paar geslagte steeds kan help uitbou. Die lewende monumente waarvan ek praat, is instellings soos Sol-Tech, ŉ monument vir ambagte in Suid-Afrika waar jy die hoogste gehalte opleiding en praktiese ondervinding vir ŉ ambag kan bekom. Óf ŉ instelling soos Akademia, waar jy sonder onsekerheid kan studeer en leer terwyl jy werk, ŉ lewende monument wat jou ŉ kans vir loopbaansukses gee. Óf ŉ instelling soos Kraal Uitgewers wat homself daarvoor beywer om kleiner monumente in boekvorm te publiseer wat onder ander omstandighede dalk oor die hoof gesien sou word. Só kan ek selfs nog lewende monumente noem, soos die vakbond Solidariteit, AfriForum, Helpende Hand en Maroela Media wat elk in sy eie reg iets nalaat vir die volgende geslag waarop daar voortgebou kan word.

Solidariteit se uitdaging aan jou hierdie jaar is: “Bou saam!” Benewens dié uitdaging waaraan Solidariteit hom gaan toewy, is daar altyd nóg gebeure waarby ons betrokke is. In hierdie uitgawe sal jy meer kan lees oor die Stop Rassisme-veldtog wat in Februarie afgeskop is. ’n Massaklag teen selektiewe rassisme, wat by die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie aanhangig gemaak gaan word, maak deel uit van die groter Stop Rassisme-veldtog. Die omvattende massaklag kort wel duisende mense vanuit die publiek se steun, en deur die massaklag te onderteken, kan jy jou stem laat hoor. Besoek die webtuiste www.solidariteit.co.za vir meer inligting. Daar is nuus vanuit die verskeie bedrywe waar Solidariteit betrokke is, meer inligting oor S-Leer, ŉ sentrum vir voortgesette leer waar jy jou VPO-punte (oftewel CPD-punte) kan behaal, en ook oor die nuwe beroepsgilde vir Afrikaanse Gesondheidspraktisyns (AGP), om maar ŉ paar te noem. Só skop ons almal ook ŉ nuwe jaar af, net so propvol soos ons verlede jaar afgesluit het.

Bekommernis dru k ŉ mens neer; ŉ vriendelike wo ord vrolik hom op . ~ Spreuke 12:25 ~

ŉ Nuwe jaar hou vir baie mense die hoop van ŉ nuwe begin in, of dalk het die tyd hierdie jaar aangebreek om iets groots klaar te maak. Wat ook al vir jou voorlê hierdie jaar – geniet jou lewensreis en hou op bekommer, anders sal jy nooit ware lewensvreugde ervaar nie. Soos ds. Liesel Krause-Wiid gesê het: “Leef verantwoordelik, doen wat jy kan om stres te verminder en los dan die res in God se bekwame hande.” Geniet die lewe voluit, moenie dat jou lewensvreugde afhang van jou omstandighede nie. Bekommernis is soos ŉ skommelstoel: Dit gee jou iets om te doen, maar dit bring jou nêrens nie. As jy iets daadwerklik aan ŉ bekommernis oor die toekoms wil doen, help ons deur saam te bou.

Cilleste CILLESTE VAN DYK REDAKTEUR

Seepkis

Seepkis, Posbus 11760, Centurion 0046 tydskrif@solidariteit.co.za

Raakvatbrief aan Julius Malema Dr. Dirk Hermann het onlangs ’n toespraak in die vorm van ’n brief aan Julius Malema gerig in reaksie op Malema se blatante rassistiese uitsprake. Besoek www.solidariteit.co.za en soek die volledige brief met die soekwoorde “’n Brief aan Julius”. Hier is ’n handjievol van die honderde reaksies op Facebook: Alma Joubert: Of Malema kan lees of nie, iemand sal dit beslis aan hom verduidelik. Welgedaan, Dirk. Dit was nou lekker om die geskiedenis weer op te roep. Ek is trots op my taal en vir wie en wat ek is. Armand Prinsloo: Baie dankie vir die brief. Ek gee nie om of Julius dit lees nie, dit het my geïnspireer as ŉ Afrikaner. Hierdie is woorde van hoop en dit maak my sterk om aan te hou bou. Die Bybel praat van lankmoedigheid en ek weet dit is in ons are. Ons hou moed vir baie lank. Ek voel elke jong Afrikaner kan die brief lees, want dit gee hoop. Baie dankie vir die leierskap en inspirasie. Pieter van der Walt: Die pragtige brief herinner my waar ek en my voorouers vandaan kom en dat ons ’n volk en kinders van God is. Ronel van Deventer: Dankie, Dirk – jy het dit wat ek voel, in woorde gesit. Mag God ons wat só voel, die krag gee om aan te hou bou en ophef. Jo-Anne Deavall Herholdt: “Ek glo dat die wagwoord vir ’n toekoms hier wedersydse respek is...” Dit is so waar.

Tinuque Marsjane Marais: Perfek geskryf. Baie, baie dankie, dr. Hermann. Die Afrikaans is so mooi, so suiwer. Soveel gevoelens wat ek nóóit in woorde kon sit nie, soveel konsepte wat ek nie kon verduidelik nie, is so volmaak hier gesê. Baie, baie dankie! Rolene Olivier: Dankie Solidariteit en AfriForum vir wat julle doen. Weet dit word waardeer. Julle is my enigste hoop dat daar vir my kleinkinders ’n toekoms in hierdie land gaan wees. Mag julle almal ryklik geseën word vir die werk wat julle so onbaatsugtig verrig. Martin Stephanus Tribelhorn: Lekker om ŉ slag die waarheid te lees. Uitstekend, geen doekies omgedraai nie, selfs ons foute of tekortkomings uitgewys. Dirk, julle is tops. Duchal van Wyngaard: Dr. Hermann, ek bedank u vir die brief met soveel insig en die akkuraatheid van die geskiedenis wat jy oorvertel. “Ons praat nie net Afrikaans nie, ons is Afrikaans” is vir my sulke treffende woorde dat ek ’n belofte maak dat my nageslagte dit sal hoor.

Solidariteit Solidarity SOLIDARITEIT-HOOFKANTOOR SOLIDARITY HEAD OFFICE H.v. DF Malan- & Eendrachtstraat, Kloofsig Tel: 012 644 4300 0861 25 24 23 www.solidariteit.co.za REDAKTEUR | EDITOR Cilleste van Dyk WEBREDAKTEUR | ONLINE EDITOR Lindie de Beer ADVERTENSIES | ADVERTISEMENTS Denise Viljoen – Tel: 082 352 7147 E-posadres: denise@solidariteit.co.za ADVERTENSIE-ONTWERP | ADVERTISEMENT DESIGN Martie Maree, Dawid Brand INTEKENARE | SUBSCRIPTIONS Heleen Nortjé REKENINGE | ACCOUNTS Elna Botes MEDEWERKERS | CONTRIBUTORS Alana Bailey, Estella Boshoff, Wilmarie Brits, Flip Buys, Leandré Buys, Lindie de Beer, George de Bruin, Dirk Hermann, Nicolene Janse van Rensburg, Lise-Mari Labuschagne, Susan Lombaard, Paul Mardon, Philip Minnaar, Ilze Nieuwoudt, Appie Pienaar, Nikki Prinsloo, Alet Rademeyer, Francois Redelinghuys, Francois Smit, Herman Toerien, Juran van den Heever, Chantal van der Merwe, Cilleste van Dyk, Marlien van der Westhuizen, Suné van Heerden en Ernst Vorster UITLEG, ONTWERP, REDIGERING, REPRO | LAYOUT, DESIGN, EDITING, REPRODUCTION

MENINGSPEILING ONS HET JOU HULP NODIG! WIL JY SAAM MET SOLIDARITEIT BOU?

a Ja, vir seker! b Ek sal help bou as daar ŉ geleentheid opduik. c Nee, ek sien nie daarvoor kans nie.

Foto’s: iStockphoto.com

SMS “Tydskrif A”, “Tydskrif B” of “Tydskrif C” na 34802. Of stem by www.tydskrif.solidariteit.co.za

HELP ONS OM VRY, VEILIGE EN VOORSPOEDIGE TOEKOMS TE BOU! Sluit maklik by Solidariteit aan deur ’n SMS te stuur. Solidariteit se vriendelike dienssentrumagente sal jou terugskakel en jou vinnig help aansluit. Al wat jy hoef te doen, is om die woord “Lid” na 34802 te stuur. SMS’e kos R2. Ons beskerm nie net jou werk nie, maar maak ’n daadwerklike verskil sodat ons lede en hul geliefdes vry, veilig en voorspoedig kan wees – net hier aan die suidpunt van Afrika! Verander jou adres by diens@solidariteit.co.za.

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

Tel: 082 445 4513 | aksentmedia@vodamail.co.za DRUKWERK | PRINTING Paarl Media Gauteng VERSPREIDING | DISTRIBUTION Prosort

Solidariteit Beweging

Solidariteit Tydskrif is lid van die Ouditburo van Sirkulasie en word uitgegee deur die Solidariteit Beweging, Posbus 11760, Centurion, 0046. Geen deel van die inhoud mag sonder die toestemming van die redakteur elders gebruik word nie. Solidariteit of die tydskrif aanvaar geen verantwoordelikheid of aanspreeklikheid vir enige aansprake wat deur adverteerders gemaak word nie.

spreekBuys

10 lesse wat Sol-Tech my geleer het Solidariteit het tien jaar gelede ’n tegniese opleidingskollege van niks af nie begin. Sol-Tech is vandag nie net die enigste Afrikaanse kollege in die land nie, maar ook een van die grootstes. ’n Klein en beskeie begin ten spyt, het Sol-Tech nou sowat 1 200 studente in die opleidingspyplyn in gerieflike geboue in Kirkney, Pretoria, skryf FLIP BUYS.

S Foto’s: Reint Dykema & iStockphoto.com

olidariteit het uit duisende klein ledebydraes reeds sowat R65 miljoen aan toerusting en studiehulp bestee. Sol-Tech is by alle nodige instansies geakkrediteer en studente kry ’n amptelike kwalifikasie of “rooi seël”. Met sewe ambagte en ’n personeeltal van 57 kry ons studente gehalte-onderrig wat weerspieël word in die slaagsyfer van 96% van vakleerlinge wat hul vaktoetse skryf. Baie dankie aan Paul van Deventer, Philip Minnaar en hul hele span vir al die harde werk! Sol-Tech het nie net ons studente iets geleer nie – ek het ook belangrike lesse geleer in die jare waarin Sol-Tech opgebou is. Ons kan as ons wil Die “onmoontlike” is moontlik. Ons kan as ons wil en as ons net begin en aanhou en volhou!

Ons kán saamstaan Ons mense kán nog saamstaan. Ons sou niks op ons eie kon vermag nie. Sonder ons lede se steun was daar vandag nie hoop vir die sogenaamde “nie-aangewese” jongmense wat ambagte wou doen nie. Baie bietjies maak baie Danksy duisende lede se maandelikse R10-bydraes kon ons die miljoene bymekaar maak wat nodig was om toerusting te koop en broodnodige studiehulp te gee. Diskriminasie só oorkom Sol-Tech is die bewys dat gehalte-opleiding die beste waarborg teen werkloosheid en vír ’n goeie werk is – rassekwotas en al. Ons studente kry werk omdat daar ’n aanvraag na

flukse opgeleide ambagslui is. Dit is nie nodig om moedeloos te word nie; dinge is moeilik, maar moontlik. Selfhelp help regtig! Ons lees in die geskiedenisboeke hoe ons voorouers hulself opgehef en in die proses die gevorderdste ekonomie op die vasteland opgebou het. Mense het gedink dit “kan nie gedoen word nie” – dit is te duur en te moeilik en onmoontlik om dit self te doen. Sol-Tech is die bewys dat selfhelp régtig help. Dink wat ons nog alles met dieselfde resep kan opbou! Skep werklikhede Dit help nie om net oor rasseteikens te kla en te hoop dinge gaan vanself regkom nie. Ons het geen waarborg gehad Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

SPREEKBUYS

FLIP BUYS is voorsitter van die Solidariteit Beweging

Weens die RASSEWETTE kry ons jongmense feitlik glad nie meer opleidingsgeleenthede in ambagte nie, en ons droom is om hulle met GOEIE OPLEIDING te help om lewenslank selfstandig te wees. Terselfdertyd wil ons gemeenskap met tegniese opleiding ook SELFSTANDIG wees. Dit gebeur egter nie oornag nie, en behels ’n proses van groeiende selfstandigheid. dat ons wel deur die owerhede erken sou word en ons vakleerlinge amptelike kwalifikasies sou kon kry nie. Maar onsekerheid is nie ’n rede om niks te doen nie. Die dosente, studente en hul ouers het almal kliphard ingeklim om Sol-Tech op te bou tot ’n punt waar niemand ons erkenning kon weier nie. Die les: Erkenning behels die erkenning van ’n werklikheid wat reeds opgebou is. Ons bepaal ons eie plafon By Solidariteit glo ons nie aan staatsafhanklikheid nie. Ons toekoms is te belangrik om aan die regering oor te laat. Natuurlik glo ons aan goeie verhoudings met die owerhede, maar nie daaraan om afhanklik van hulle te wees nie. Weens die rassewette kry ons jongmense feitlik glad nie meer opleidingsgeleenthede in ambagte nie, en ons droom is om hulle met goeie opleiding te help om lewenslank selfstandig te wees. Terselfdertyd wil ons gemeenskap met tegniese opleiding ook selfstandig wees. Dit gebeur egter nie oornag nie, en behels ’n proses van groeiende selfstandigheid. Dit beteken dat die vlak van selfstandigheid bepaal word deur die grootte van Sol-Tech. Ons bepaal ons eie plafon! www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

Saamstaaninstellings nodig Daar is dinge wat ’n mens nie op jou eie kan doen nie, en waarvoor ons mekaar nodig het. Daarom skep mense saamstaaninstellings waardeur hulle gemeenskaplike doelwitte kan verwesenlik. Sonder Solidariteit sou Sol-Tech nie moontlik gewees het nie, en sonder Sol-Tech sou jongmense nie opgelei kon word nie. Daarom is ons besig om op alle belangrike gebiede sterk selfhelpinstellings op te rig waarmee ons ’n toekoms op eie bodem kan skep. Nie magtelose toeskouers nie Ons is nie magtelose toeskouers wat net sit en kyk hoe die toekoms verby ons storm nie. Almal kan help, al is dit met ’n maandelikse R10-bydrae – want alle hulp is nodig. Ons is baie dankbaar oor mense wat groter skenkings maak om meer studiehulp vir ons studente te gee, en sakelui wat help dat studente praktiese ervaring kan opdoen. Opleiding steeds beste belegging Tegniese opleiding is baie duur. Dit is dubbeld so duur om ’n ambagsman as ’n ingenieur op

te lei omdat meer masjinerie en toerusting, personeel, gebouspasie en opleidingsmateriaal benodig word. Ons lede het vir die oprigting van Sol-Tech betaal, maar die ouers bly steeds verantwoordelik vir die opleidingskostes. Sol-Tech is nie op wins ingestel nie, en die “opbrengs” wat ons daaruit wil kry, is ’n toekoms vir opgeleide jongmense. Solidariteit Helpende Hand het studente in 2016 met studiefondse van R6,7 miljoen gehelp en beoog om dieselfde in 2017 te doen, terwyl die Solidariteit Boufonds vanjaar nog R3 miljoen vir bykomende toerusting bewillig het. Ons werk aan planne om nog meer studiehulp vir studente te gee, want ons besef baie ouers en studente kry swaar. Opleiding bly inderdaad die beste belegging wat enigiemand kan maak. Die meeste SolTech-ambagslui wen hul totale studiekoste in die eerste werkjaar in die vorm van hul salarisse terug. Sol-Tech het bewys dat ons mense nog altyd kan – al is dit nie altyd maklik nie. Kom ons hoop dit help om ons gemeenskap die nodige kulturele selfvertroue te gee om nog al die groter projekte aan te pak wat in die toekoms nodig gaan wees. S

NUUSWAARDIG

Só bou ons kragtige

monumente

Deur Juran van den Heever

Foto: iStockphoto.com

angenhoven het gesê: “Die man na wie ek soek, is nie die man wat die minste foute maak nie, maar dié wat die meeste foute regmaak.” ’n Monument is ’n gedenkteken; iets waardevol en mooi waar daar gepoog word om iets te laat voortleef. Dit verg meer as net sement, stene en ’n troffel om só ’n monument te bou; dit verg ywer, geesdrif, wilskrag, geloof en moed om hierdie stene een vir een met sement en sorgsaamheid aanmekaar te pleister. Almal ken die meeste openbare monumente wat al ons paadjies op verskeie reistogte deur SuidAfrika gekruis het. Uitstappies na die Voortrekkerof die Vrouemonument, en ekskursies na die Afrikaanse Taalmonument, die Hugenotemonument en die 1820-Setlaarsmonument is aan die meeste van ons bekend. Hierdie monumente skep ’n gevoel van trots in ’n mens, terwyl die majestueuse en statige konstruksies ’n mens terselfdertyd nederig laat voel. Daar is ook ’n ander gevoel wat dit meebring waaroor nie almal praat nie: dit is die gevoel dat dit iets van die verlede is en dat ons sulke bouwerk nie meer vandag sien nie. Daar is ook die gevoel dat ons deesdae niks meer oor het om na op te kyk of oor trots te wees nie; dit is tog waaraan monumente ons herinner: iets wat wás. Dit het ook te doen met die feit dat ons mense te klein dink en min van onsself verwag. Dit is nie waar nie! Ons het monumente in ons midde wat uit die beste van verlede geneem is en daarop gebou het. Hierdie monumente was nie, maar is. Solidariteit sien homself as ’n ywerige bouer wat al vir 115 jaar saam met geesdriftige lede (bouers) besig is om trotse monumente te bou wat voor almal se oë in gedenktekens van hoop omskep word. Solidariteit het as vakbond homself sedert 1902 as ’n monument opgerig. Dié monument van beskerming staan in Kloofsig, Centurion. Solidariteit het die nood in die Afrikaanse tersiêre onderwyssektor opgemerk en reeds in 2009 besef dat daar uit eie geledere iets sal moet gebeur. Akademia is opgerig deur bouers uit die gemeenskap en dié monument van ywer staan vandag in Die Hoewes, Centurion. Toe die tegniese kolleges in Suid-Afrika in duie stort, het Solidariteit se bouers hard aan die werk gespring. Sol-Tech het in 2005 die lig gesien en dié monument van wilskrag staan groot en trots in Kirkney, Pretoria. Tydens afleggings, swaar tye en armoede het

mense begin moed verloor. Uit moedverloor se vlakte het nóg ’n monument in 1949 die lig gesien. Solidariteit Helpende Hand se monument van moed is vandag in Kloofsig, Centurion. Die bouers van hoop het verskeie ander instellings soos AfriForum (die monument van selfdoen), Maroela Media en Pretoria FM (die monumente van geesdrif) en die FAK (die monument van kultuur) gebou – steen vir steen, troffel vir troffel, rand vir rand. Flip Buys het die jaarlikse arbeidsverhoudingwerksessie met die laaste paragraaf uit Totius se gedig Besembos afgesluit (sien onderaan). Ons moet sélf die toekoms bou, want die enigste toekoms wat jy kan voorspel, is die een wat jyself bou. S

Solidariteit sien homself as ’n ywerige bouer wat al vir 115 jaar saam met geesdriftige lede (bouers) besig is om trotse monumente te bou wat voor almal se oë in gedenktekens van hoop omskep word.

Besembos – Totius Maar al slaan om my stam die woedende vlam wat knett’rende vonke saai; al kom al die winde, die kwalik gesinde, om my as uit die wêreld te waai; al kom ook die dier om sy eetlus te vier; al word ek gekap en gekloof; al word ek gestowe deur die son daarbowe wat my laaste sappe wil roof; nogtans sien ek my hoogte in die vreeslikste droogte met my altyd groenende top; en my wortels verduur én droogte én vuur, ja ek staan uit my as weer op. Laat dan mense en diere, droogte en viere, met al wat hul kwaad wil versin, maar kom om te kap, te brand en te trap – ek leef en sal lewe; my dood kry is min!

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

NUUSWAARDIG

Akademia – ’n Monument vir Afrikaanse onderrig

kademia het vanjaar, in sy sesde akademiese jaar, ’n rekordgetal van meer as 1 000 aansoeke ontvang. Dit is meer as dubbeld die aantal aansoeke wat in 2016

ontvang is. Marthinus Visser, besturende direkteur van Akademia, sê die verdubbeling in aansoeke is ’n aanduiding van die vraag na onderrig van gehalte in Afrikaans. “Akademia bied ’n hoëtegnologie-onderrigmodel van wêreldgehalte waarop bekostigbare Afrikaanse onderrig regstreeks en interaktief geskied. Boonop kan studente werk terwyl hulle studeer en so ’n inkomste verdien terwyl hulle werkervaring tydens hul studie opdoen.” ’n Klein begin in 2011 op die perseel van Solidariteit brei vanjaar uit na 11 studiesentrums landwyd in drie provinsies. Die uitbreiding

Deur Lize-Mari Labuschagne

van Akademia se studiesentrums beteken dat bekostigbare hoër onderwys nou makliker bekombaar is as ooit tevore. In die Wes-Kaap is daar studiesentrums in Bellville, Somerset-Wes, George, Stellenbosch en Paarl. In die noorde is daar vanjaar ses studiesentrums, naamlik Centurion, die Moot in Pretoria, Boksburg, Krugersdorp, en die nuutste studiesentrum by Hoërskool Menlopark in Pretoria-Oos. Akademia betree ook vir die eerste keer die Vrystaat met ŉ studiesentrum in Bloemfontein. Akademia bied tans vier grade aan: BCom Ondernemingsbestuur, BCom Bestuursrekeningkunde, BCom Ekonomie en Regte, en BCom Finansiële Beplanning. ’n Gevorderde diploma in Projekbestuur word aangebied, asook hoër sertifikate in Rekeningkunde en Kantooradministrasie, wat as oorbrugging gebruik word vir graadtoelating.

Akademia maak gebruik van ŉ hoëtegnologieonderrigmodel wat dosente en studente in studiesentrums landwyd in virtuele studieruimtes bymekaarbring. Klasse is daarom ten volle interaktief met interaksie tussen studiesentrums, dosente en ander studente landwyd. Die volgende kwalifikasies word tans ontwikkel: • 2017: BCom-graad in Rekeningkunde, en ŉ B-graad in Verpleging; • 2018: BA-grade in Taal en Literatuur; en in Politiek, Ekonomie en Filosofie (PPE); • 2019: BSc-grade in Rekenaar- en Wiskundige Wetenskappe; en • 2020: Nagraadse programme in Regte en in Ekonomie. Met die ondersteuning van die Solidariteit Beweging en die groter Afrikaanse gemeenskap gaan Akademia van krag tot krag. S

NUUSWAARDIG

Sentrum ’n monument vir jongmense se toekoms Deur Mariné Barnard

Boufonds en Regsfonds help ons bou aan toekoms

“B

Deur Wilmarie Brits

Foto: iStockphoto.com

y Solidariteit laat ons nie toe dat die toekoms met ons gebeur nie – ons skep ŉ toekoms,” sê Flip Buys. In die toekoms wat ons vir onsself en die publiek skep, glo ons daarin om ons eie demokratiese werklikhede met behulp van selfdoeninstellings te skep. Die Solidariteit Boufonds en Regsfonds skep selfstandige ruimtes waarin ons opleidingsinstansies kan bou en deurgaans die publiek teen die regering se beheptheid met ras en rasseverteenwoordiging kan beskerm. Lede wat ŉ bydrae maak tot die Boufonds, stel Solidariteit in staat om te veg vir die behoud van Afrikaanse opleiding by bestaande opleidingsinstellings. Verder gebruik Solidariteit die geld om nuwe opleidingsinisiatiewe te bou wat vir ons jongmense die geleentheid sal gee om die nodige vaardighede en kennis te bekom, om ŉ daadwerklike bydrae en verskil in ŉ meerderheid-samelewing te maak. Om te verseker dat lede van die publiek hulself in hul beroepslewe en alledaagse bestaan kan uitleef en bevorder, moet alle onregverdige, eensydige regstellende aksie uit die weg geruim word. Die Regsfonds, wat in 2014 op die been gebring is, pak onregmatige toepassing van regstellende aksie aan. Elke saak wat Solidariteit aanpak en wat deur die Regsfonds gefinansier word, pak ŉ ander aspek van regstellende aksie aan ten einde regstellende aksie hok te slaan. Beide die Solidariteit Boufonds en Regsfonds word deur die maandelikse bydraes van Solidariteit-lede en ondersteuningslede uit die publiek onderhou. Ondersteuningslede is lede wat die visie van die vakbond ondersteun en ŉ vrywillige maandelikse bydrae aan die Regsfonds of Boufonds maak. Ondersteuningslede geniet sekere voordele, maar dit sluit arbeidsregsadvies, kollektiewe bedinging, permanente ongeskiktheid, en bevallings- en sterftevoordele van Solidariteit-lidmaatskap uit.

Voordele wat ondersteuningslede geniet, sluit die volgende in: • 20%-afslag by die vakansieoorde Kokoriba, Aan de Vliet en Santana; • 20%-afslag vir studie aan Akademia; • ses gratis aanlyntydskrifte per jaar; • ’n gratis testament; • gratis advies oor medieseskemaopsies; en • gratis advies en produkte teen afslagpryse by Solidariteit Finansiële Dienste. Boufonds of Regsfonds? Jou bydrae tot die Boufonds help om opleidingsinstansies soos Akademia en SolTech te bou en sodoende monumente van akademiese uitnemendheid vir ons nageslag na te laat. Die Boufonds het reeds die volgende vermag: • R50 miljoen is reeds uitbetaal om Akademia te bou; • Sol-Tech is teen ’n koste van meer as R50 miljoen opgerig; en • In 2016 is R200 000 bygedra vir die oprig van ’n nuwe sentrum by Aros. Die Regsfonds se doel is om die regering se onregmatige toepassing van regstellende aksie teen te staan. Solidariteit beveg tans 34 regstellendeaksiesake regoor die land namens sy lede en die publiek, en wen 87% van alle regsgedinge. Die fonds word aangewend om te veg vir gelykheid, billikheid en waardigheid in die werkplek. Regsfondssake sluit die volgende in: • Gebrekkige dienslewering; • ondoeltreffende funksionering in die staatsdiens; • die uitsluiting van sommige rassegroepe wanneer poste geadverteer word; • die gebruik van rassekwotas by indiensneming; • die inagneming van streeksdemografie wanneer vakante poste gevul word; en • die beskerming van minderhede se reg op waardigheid en gelykheid. S

ie jeug wat deur Solidariteit Helpende Hand se Studiefondssentrum gehelp word, verteenwoordig ons toekoms – ’n monument waaraan daar deurentyd gebou moet word. Sedert 2009 is 4 000 jongmense reeds met ’n rentevrye studielening van Helpende Hand se Studiefondssentrum gehelp. Vanjaar alleen is 1 500 studente gehelp. Dit beteken dat fondse ten bedrae van R37 miljoen per jaar aan behoeftige studente uitbetaal word. Die Studiefondssentrum, voorheen bekend as die Afrikaanse Beursinstituut, is in 2003 gestig om die behoefte van Solidariteit-lede en hul kinders aan finansiële hulp vir tersiêre opleiding te help verlig. Verskeie veldtogte is ook al deur die Solidariteit Beweging en Solidariteit Helpende Hand aangepak om geld vir die Studiefondssentrum in te samel, byvoorbeeld Sente vir Studente, #FeesMustBeFound en die onlangse Steun ’n Student-veldtog. Helpende Hand se personeel dra maandeliks tot die Raasblaar-studiefonds by, wat reeds vele verdienstelike studente se studiekoste gedek het. Helpende Hand het ook R100 000 uit die Rampgebied-studiefonds aan boere se kinders bewillig. Hoewel 1 500 studente vanjaar gehelp is, is die ongelukkige werklikheid van die studiefonds dat daar bykans 5 000 studente is wat nie gehelp kon word nie. Vir hierdie studente, wat ook uit behoeftige omstandighede kom, is daar geen ander uitweg om studiehulp te bekom nie. “Ons weet dit sal nie moontlik wees om almal te help nie, maar elke een wat gehelp word, is nóg ’n baksteen wat aan ons monument vir die toekoms bou” is die Studiefondssentrum se standpunt. Die planne vir die toekoms is groot. Die doel is natuurlik om soveel studente moontlik met finansiering te help studeer. Die Studiefondssentrum hoop om teen 2020 altesame R100 miljoen te bewillig om Afrikaanse studente se toegang tot hoër onderwys te bevorder. Só bou Solidariteit voort aan ons monument vir Afrikaans se toekoms. S

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

NUUSWAARDIG

“Ons is moeg vir selektiewe rassisme en gaan nie meer stilbly nie. Ons gaan nie toelaat dat wit mense gedemoniseer word en as ’n minderheid blootgestel word nie.”

Basta met selektiewe rassisme – vakbond

Foto: iStockphoto.com

olidariteit het in Februarie ’n massaveldtog teen selektiewe rassisme en rasseboelies van stapel gestuur. ’n Massaklag wat teen dié verskynsel by die Menseregtekommissie (MRK) aanhangig gemaak gaan word, maak deel uit van dié veldtog. Die massaklag gaan ook die idee dat net wit mense rassisties is, die nek inslaan en die MRK gaan gevra word om hom daaroor uit te spreek. Die omvattende massaklag kort wel die steun van duisende mense vanuit die publiek en deur die massaklag te onderteken, kan jy jou stem laat hoor. Besoek die webtuiste www.solidariteit.co.za. Die klag gaan toon dat, wat rassisme betref, daar dubbele standaarde geld vir verskillende groepe en dat politici en staatsamptenare die grootste aanstokers van selektiewe rassisme is. Dit is mense in gesagsposisies wat die massa beïnvloed. Dit wat ons op sosiale media sien, is die gevolg van die elite wat onverskillig met ras omgaan. Die politieke elite moet aan ’n strenger maatstaf gemeet word. Ons mag nie hierdie wanbalans aanvaar nie, want dit is nie hoe ’n gesonde gemeenskap funksioneer nie. Solidariteit se kommentaar op die konsepwet oor haatspraak en haatmisdade vorm ook deel van die veldtog. In sy kommentaar op die wetsontwerp vra Solidariteit dat politici en staatsamptenare swaarder gestraf moet word as hulle aan haatspraak en die aanstigting van haatmisdade skuldig bevind word. www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

Deur Dr. Dirk Hermann

“If Whites don’t return the land peacefully I cannot guarantee what will happen to them,” is ’n uitspraak wat Julius Malema onlangs gemaak het. Malema kan nie aanhitsing tot haatmisdaad pleeg en skotvry daarvan afkom nie. Sy rooi oorpak moet vir ’n oranje oorpak verruil word. Malema is ’n nar, ’n gevaarlike een wat kinders sal seermaak. Hy is ’n rasseboef wat nie deur die gemeenskap aanvaar behoort te word nie. Ons is moeg vir die dubbele standaarde wat in Suid-Afrika geld wanneer dit by ras kom. Ter motivering van die konsepwet teen haatspraak en haatmisdade het John Jeffery, adjunkminister van justisie, voor die Verenigde Nasies se komitee vir die uitwissing van rassediskriminasie gesê dat dit meestal wit mense is wat lelike en onaanvaarbare dinge oor swart mense sê. Sonder om enige bewyse aan te voer, het hy ook beweer dat die meeste haatmisdade deur wit mense teen swart mense gepleeg word. As gevolg van hierdie selektiewe rassisme word disproporsionele dekking gegee aan vorms van rassisme van wit mense teenoor swart mense. Penny Sparrow, ’n gewone lid van die publiek wat nie in ’n gesagsposisie is nie, word oor en oor verguis oor onaanvaarbare opmerkings wat sy oor swart Suid-Afrikaners gemaak het. Levuyo Menziwa, ’n EFFstudenteleier se opmerkings dat hy “f**en whites” met ’n bazooka of ’n AK-47 wil doodskiet, is lank reeds vergete. Solidariteit het ’n soektog op sosiale media gedoen oor

rassistiese opmerkings wat teenoor wit mense gemaak word. Die omvang en gewelddadige aard daarvan het ons geskok. As die idee vertroetel word dat net wit mense rassiste is, sal dit bloot groter rassisme en woede van albei kante ontlok. ’n Gerekende ekonoom soos Chris Hart word deur Standard Bank geskors omdat hy gesê het dat slagoffers van apartheid 25 jaar later ’n gevoel van “entitlement” en haat teenoor minderhede koester. Pres. Jacob Zuma mag sê dat swart mense meer regte het omdat hulle die meerderheid is. Wit mense het minder regte, want hulle is die minderheid. Volgens Zuma is dít hoe ’n demokrasie werk. Geen openbare stemme het daarteen opgegaan nie. Hy mag ook sê dat alle probleme begin het toe Jan Van Riebeeck hier aangekom het. Terwyl Suid-Afrikaners tereg hul afkeer teen die Doodskis-2 uitspreek, hou die EFF ’n plakkaat omhoog wat lui: “Kill Whites”. Daaroor is daar egter stilte. Net ’n week voor dié voorval sê Malema wit mense moet geslag word, maar nog nie nou al nie. Volgens hom moet Afrikanermans hul plek ken. Koerante het daaroor berig, maar daar was geen openbare stemme wat daarteen opgegaan het nie. Dít is selektiewe rassisme. Ons is moeg vir selektiewe rassisme en gaan nie meer stilbly nie. Ons gaan nie toelaat dat wit mense gedemoniseer word en as ’n minderheid blootgestel word nie. • Dr. Dirk Hermann is bestuurshoof van Solidariteit. S

NUUSWAARDIG

Solidariteit skep hoop vir SAPD-lede

olidariteit speel ’n aktiewe rol in die Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD) om enige onbillike praktyke te verhoed. Ons veg aktief vir ons lede in die SAPD wie se loopbaan gekniehalter word deur selektiewe rassisme en regstellende aksie. Ons skep weer hoop vir hul toekoms. By Solidariteit geniet geen saak voorkeur nie. Ons neem nie sake aan omdat dit hoёprofielsake is nie. Ons glo dat elke saak uniek is en die potensiaal het om ’n hoëprofielsaak te word. As jy wil hê dat Solidariteit jou saak moet hanteer, moet jy die volgende vereistes nakom: • Jy moet ’n lid van Solidariteit wees. • Jy moet ’n interne grief registreer en die nodige stawende dokumentasie versamel. • Jy moet jou saak onder die aandag van jou naaste Solidariteit-dienskantoor bring sodat ’n merietebepaling gedoen kan word. • Jy moet ’n mandaatvorm aan Solidariteit voltooi. • Jy moet bereid wees om jou saak in die hof te stel. Om te verseker dat die werkomgewing verbeter, moet mense teen onbillike praktyke opstaan deur die sake aan te gee. Solidariteit kan slegs lede help wat na vore kom en die nodige inligting verskaf. Saam is ons sterker. SAPD- en DKD-welslae Januarie 2016 Die SAPD se EE-plan vir 2010-2014 word

Deur Wilmarie Brits

deur die arbeidshof ongeldig en ongrondwetlik verklaar. Hoewel dit akademies van aard was omdat die plan met die uitspraak reeds verval het, het dit tog ’n groot invloed op die litigasie van sake waar bevordering aan lede geweier was op grond van die riglyne wat in dié plan vervat is. Die SAPD het nie teen die uitspraak geappelleer nie en die uitspraak is dus bindend. April 2016 ’n Interdik is teen die SAPD bekom wat hom verhoed om tydens die 2015/16-bevorderingsfase op grond van ras of geslag onderskeid te tref. Die interdik was van krag tot die uitspraak van die saak in die Konstitusionele Hof teen die departement van korrektiewe dienste (DKD) afgehandel is. Solidariteit is tans met verskeie regsgedinge besig insake die bevorderingsproses wat nie in ooreenstemming met die interdik plaasgevind het nie. Julie 2016 Op 15 Julie het die Konstitusionele Hof beslis dat die sewe werknemers van die DKD wat ingevolge die DKD se regstellendeaksieplan vir bevordering oor die hoof gesien is, bevorder en terugwerkend vergoed moet word. Dié prominente hofsaak teen die DKD het reeds in 2012 begin toe die vakbond etlike sake oor die DKD se omstrede regstellendeaksieplan gekonsolideer het. Solidariteit het ook die uitgerekte hofsaak teen die DKD in die Konstitusionele Hof gewen. Die Hof het gelas dat streeksdemografie ook in ag geneem moet word

wanneer diensbillikheidsplanne opgestel word. Daar is in Julie ’n ooreenkoms tussen Solidariteit en die SAPD se topbestuur onderteken wat die vakbond in staat stel om insette op die SAPD se diensbillikheidsplan vir 2015-2019 te lewer. Dit is ’n groot stap in die regte rigting, aangesien die SAPD erken dat die huidige plan aangepas moet word om in lyn met wetgewing te wees. Solidariteit het ’n omvattende dokument opgestel en aan die SAPD oorhandig om ’n diensbillikheidsplan te implementeer wat aan die wetlike vereistes voldoen. Die ooreenkoms behels verder dat alle sake wat tans deur Solidariteit na die arbeidshof verwys is, met die oog op moontlike skikkingsooreenkomste met SAPD-bestuur bespreek moet word. November 2016 Die SAPD skik buite die hof met ’n werknemer wat ook ’n Solidariteit-lid was en tydens die verwysing van die saak na die arbeidshof uit die SAPD se diens bedank het – hy word geldelik vergoed. Solidariteit het in November ’n skikking bereik vir die onmiddellike bevordering van ’n SAPD-lid wat bevordering geweier is weens die SAPD se diensbillikheidsteikens vir 2010-2014. Januarie 2017 Solidariteit en die SAPD bereik ’n skikking buite die hof wat die terugwerkende vergoeding en bevordering van twee lede waarborg. S Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

NUUSWAARDIG

Solidariteit-beurswenners: Hier is hulle!

udolph Pieterse, Hennie Smith en Anzel Scheepers is die drie studente wat, te danke aan Solidariteit se beurskompetisie, vanjaar by ’n veilige tersiêre instelling kan studeer. Dié drie jongmense het vir hulself ’n studiebeurs ingepalm wat alle klasse by Akademia vir die voltooiing van hul gekose studierigting en alle studiegidse en handboeke wat deur die instansie verskaf word, insluit. Hulle elkeen ontvang ook ’n tabletrekenaar wat hulle toegang gee tot die e-studenteondersteuningstelsel, die aanlynbiblioteek en al hul toetse, werkopdragte en aanvullende studiemateriaal. Rudolph Pieterse, wat aan die Hoërskool Centurion gematrikuleer het, het ingeskryf vir ’n BCom-graad in Bestuursrekeningkunde. Rudolph droom klaar daarvan om sy studies verder te neem ná die voltooiing van sy graad, en sien uit

Deur Lize-Marie Labuschagne

daarna om in sy moedertaal te kan studeer. Hennie Smith het verlede jaar aan die Hoër Volkskool in Potchefstroom gematrikuleer en gaan sy graad in BCom Ondernemingsbestuur aanpak. Sy ouers en gemeenskap in sy tuisdorp, Parys, is sy grootste motivering. Ná sy studies

WIN a holiday for two people to the value of R50 000!*

wil hy graag sy eie besigheid in Parys begin, en daarom is ondernemingsbestuur vir hom die ideale studierigting. Anzel Scheepers het in 2013 aan die Hoërskool Pretoria-Noord gematrikuleer en gaan ook BCom Ondernemingsbestuur studeer. Anzel het ook ŉ diploma in menslikehulpbronbestuur en is opgewonde om die kennis wat sy al opgedoen het, te kombineer met haar voorgraadse studies. Hierdie drie studente vind dit ideaal dat hulle kan werk tydens hulle studies – Akademia se nauurse klasse maak dit vir studente moontlik om voltyds te werk terwyl hulle studeer. Rudulph, Hennie en Anzel het saam met die res van Akademia se eerstejaarstudente op 11 Februarie met oriëntering afgeskop. Dié inisiatief beklemtoon weer waarom Solidariteit soveel meer as ’n gewone vakbond is – ons beskerm ons lede se werk deur hulle reg op te lei! S

Solidariteit Solidarity Part of the Solidarity Movement

already a member?

Update your information and provide three referrals of colleagues or family members who also need protection in the workplace.

Visit the website opdaterings.solidariteit.co.za/en to update your information.

not yet a member?

Join Solidarity today! SMS MEMBER to 34802 (R2) and we’ll call you to finalise your membership.

After you have joined, go to opdaterings.solidariteit.co.za/en, update your information and provide three referrals.

Competition closes 31 May 2017. * Terms and conditions apply. For more information visit https://solidariteit.co.za/en/

NUUSWAARDIG

Links bo: Die VN-gebou in Genève, Switserland. Bo: Solidariteit-president Steve Scott voor die VN-kantoor. Links: Dr. Dirk Hermann tydens ‘n sitting van die komitee vir die uitwissing van alle vorme van rassediskriminasie. Hierdie foto: Volmaan in Genève.

VN-aanbevelings deurbraak vir vakbond

S Foto’s: iStockphoto.com en Verskaf

olidariteit het verlede jaar groot hoogtes bereik tydens die sitting van die Verenigde Nasies (VN) se komitee vir die uitwissing van alle vorme van rassediskriminasie (CERD – Committee on the Elimination of Racial Discrimination) en is slaggereed om die saak te hervat en later vanjaar weer sy stem op ’n internasionale platform te laat hoor. Suid-Afrika se beleid oor regstellende aksie is verlede jaar onder die loep geneem nadat Solidariteit persoonlik ’n klag by die CERD ingedien het. Daar was onder meer aangevoer dat die Suid-Afrikaanse regering die VN-konvensie minag wat alle vorme van rassediskriminasie verbied. Ten spyte van die teenkanting en beskuldigings van die SuidAfrikaanse regering, het Solidariteit steeds groot welslae behaal en het die vakbond in reaksie ’n saamgestelde verslag met aanbevelings van die VN-komitee ontvang. Op grond van dié verslag moet Suid-Afrika binne twee jaar

Deur Wilmarie Brits

skriftelik verslag doen oor hoe dié aanbevelings geïmplementeer is. Die verslag draai nie doekies om nie en versoek ’n verduideliking van die SuidAfrikaanse regering rakende die uitwerking wat regstellende aksie op indiensneming, opleiding en politieke en openbare sake het. Verder stipuleer die verslag dat die regering ’n meer omvattende benadering tot statistiek moet gebruik, en dat alle toepaslike statistieke in ag geneem moet word en nie net rasse-inligting nie. Indien die Suid-Afrikaanse regering nie aan die CERD se aanbevelings gehoor gee nie, is die komitee in die posisie om tydens die 2020-sitting aanbevelings te maak waarvolgens dit dan van die regering verwag kan word om ’n einde aan rasgebaseerde regstellende aksie in Suid Afrika te maak. Dr. Dirk Hermann, bestuurshoof van Solidariteit, beskryf die besoek aan die VN as ’n groot deurbraak. Die feit dat regstellende aksie

in Suid-Afrika nou vir die eerste keer formeel op die VN se agenda geplaas is, en dat die land ’n formele verduideliking vir dié beleid moet gee, skep hoё, maar positiewe verwagtinge. Solidariteit het vroeg in 2017 weggespring en met groot planne vir en verwagtinge op sukses die bal aan die rol gesit. Die VNverslag is saam met ’n formele versoek om die aanbevelings toe te pas op 15 Februarie by die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie (MRK) inhandig. In ’n nuwe massaveldtog wat in Februarie afgeskop het, sit Solidariteit sy voet teen selektiewe rassisme neer. Die vakbond gaan ’n massaklag by die MRK indien, waarby jy jou naam kan voeg en ’n bydrae kan maak. Ons fokusweek teen selektiewe rassisme in Mei gaan beslis vrugte dra wanneer die vakbond sy klag oor toepassing van regstellende aksie by die VN in Genève, Switserland, asook hul klag oor selektiewe rassisme by die CERD indien. • Lees ook die berig op bladsy 13. S Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

NUUSWAARDIG

Ledediens-evaluasiesyfers

Ledediensoudit per afdeling 87%

86%

87%

85%

86%

84%

84% 80%

80%

83%

83% 82% 81%

81% 80%

Re gs di en st e

Be dr yw e

BG V*

on B de ed rh ryw an e de – lin ge Ho of ka nt oo r

80% Di en sk an to re

Di en ss en tru m

90% 88% 86% 84% 82% 80% 78% 76% 74%

89%

*Sluit afdeling vir Beserings aan diens (BAD) in

79% 78% 77%

2010

2012

2014

2016

Diens onderskei ons van ander vakbonde Deur Nicolene Janse van Rensburg

odra ŉ persoon by Solidariteit aansluit, word ŉ verwagting geskep: dié van diens. Ook nie sommer enige diens nie, maar uitstekende diens. Dit impliseer dat die diens toeganklik moet wees, wat beteken Solidariteitpersoneel se kundigheid en professionaliteit moet tot lede se beskikking wees. Diens is die belangrikste aspek van Solidariteit-lidmaatskap wat ons onderskei van ander vakbonde, en waaraan ons deurlopend kan werk om ons lede lojaal te hou. Om tevredenheid oor ons diens te peil, is ŉ eksterne ledediensoudit onder Solidariteit se lede verlede jaar van stapel gestuur. Uit die resultate van die oudit kan afgelei word dat Solidariteit-lede baie tevrede is

met die diens wat hulle ontvang. Vir die konteks van die oudit is tevredenheid gedefinieer as lede se positiewe opinies en gevoelens ten opsigte van Solidariteit se dienslewering. Opinies is oor die volgende diensleweringsaspekte gepeil: • Hantering van sake/navrae • Betroubaarheid • Reaksie en terugvoering • Empatie • Entoesiasme. Solidariteit het oor die algemeen baie goed gevaar in die oudit en hoë vlakke van tevredenheid is onder lede gemeet. Uit die bostaande grafieke kan ŉ mens aflei dat Solidariteit-lede die diens wat hulle ontvang,

op ŉ gemiddeld van 85% beoordeel. Die personeel werk deurlopend baie hard om alle aspekte van ledediens te verbeter, want daar is altyd groeipotensiaal. Elke jaar word ’n tevredenheidsindeks gedoen om te bepaal hóé tevrede ons lede is met dit wat Solidariteit doen. As deel van die tevredenheidsbepaling word ook bepaal wat belangrik is vir ons lede sodat ons ons diensaanbod daarby kan aanpas. Dit is duidelik dat lede se tevredenheid met Solidariteit se ledediens sedert 2012 jaarliks verbeter. Die resultate van hierdie peilings dien as nóg ŉ bewys daarvan dat Solidariteit altyd sy lede se behoeftes eerste plaas. Vir enige navrae, skakel 0861 25 24 23, waar ŉ kundige span agente gereed is om uitmuntende diens te lewer. S

Foto’s: iStockphoto.com

Toekoms vol hoop gebou met lede se broodnodige bydraes

erkende mense betaal maandeliks duisende rande aan belasting vir die regering, sonder om genoeg waarde vir hul swaarverdiende geld te kry. Daarenteen is Solidariteit se ledegeld van net meer as R110 ŉ breukdeel hiervan, maar ons

wil vir lede waarde vir hulle geld bied. Vergelyk gerus wat Solidariteit met jou maandelikse R110 regkry, met die waarde wat jy vir jou belasting of vir enige ander produk of diens kry. Dit is vanjaar die tweede jaar van die Solidariteit Beweging se vyfjaar- “Helpmekaar

2020-plan”. Solidariteit is ŉ helpmekaar-organisasie waar lede mekaar help om as ‘t ware steen vir steen aan ŉ toekoms te bou. Daardeur wil ons hoop skep en hoopdraers wees in ŉ land waar almal bekommerd oor die toekoms is. S

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

NUUSWAARDIG

S-Leer help jou ontwikkel vir daardie bevordering

D Vereniging van Regslui vir Afrikaans: Van toeka tot nou

Foto: iStockphoto.com

olidariteit het in 2016 besluit om die gildekonsep te laat herleef en Afrikaanse regslui was die eerste beroepsrigting wat in ’n gilde saamgevat is. Daar word beplan om mettertyd ’n Afrikaanse gilde vir elke beroepsrigting te skep, waarna dié gildes saamgebind gaan word as deel van die Solidariteit Beroepsgildes. Die Vereniging van Regslui vir Afrikaans (VRA) is genader om deel te word van die eerste beroepsgilde wat op die been gebring het. VRA se oorsprong Die stigting van die VRA het sy oorsprong gehad in die druk wat sowel die owerheidsweë as die georganiseerde professies op Afrikaans as regstaal en spesifiek ook as hoftaal geplaas het. Twee ministers van justisie, Dullah Omar en Penuell Maduna, het aankondigings gemaak waarvolgens hulle beoog het om Afrikaans as hoftaal af te skaf. Verder het die Prokureursorde van die Noordelike Provinsies seminare slegs in Engels begin aanbied, al was dit as Afrikaanse seminare geadverteer. Soms het seminare in Afrikaans begin, maar sodra daar een of twee Engelssprekende persone was, moes die seminaar na Engels oorskakel. Die De Rebus, ’n joernaal vir prokureurs wat aanvanklik tweemaandeliks in Afrikaans verskyn het, het begin om die nuusgedeelte slegs in Engels weer te gee. In Maart 2002 het De Rebus egter aangekondig dat rubrieke voortaan slegs in Engels sal verskyn. In De Rebus van

September 1999 skryf die bekende prokureur en taalregte-aktivis Cerneels Lourens dat daar ’n noodsaak is om ’n vereniging daar te stel om kollektief op hierdie uitdaging en aanslae teen Afrikaans te reageer. Daarop het ’n positiewe reaksie landwyd gevolg en is gesprekvoering vir die daarstelling van só ’n vereniging begin. Hoe is die VRA gestig? Die stigtingsvergadering was by die Duitse Klub skuins oorkant die hoë hof en die kantore van die Prokureursorde van die Noordelike Provinsies, waar 14 mans die VRA gestig het. ’n Konsep-grondwet, wat deur Cerneels Lourens voorberei is, asook die doelstellings is op die stigtingsvergadering verfyn. Die grondwet het vir ’n basiese bestuur met ’n uitvoerende sekretaris met wye magte voorsiening gemaak. Prof. Koos Malan en Dawie de Villiers is onderskeidelik as voorsitter en ondervoorsitter gekies, en Cerneels Lourens as uitvoerende sekretaris. Waarvoor beywer die VRA hom? • Hy dring aan dat die personeelsamestelling van ’n gebied waar Afrikaanssprekendes genoegsaam is, uit Afrikaanssprekende landdroste en regters moet bestaan. • Dit is ’n landwye organisasie van die noorde tot die suide, en die weste tot die ooste van Suid-Afrika. Volgens die huidige beskikbare inligting het die VRA meer lede as die BAA en Nadel. • Die bestuur van die VRA bestaan uit vrywilligers uit die regsgemeenskap. S

ie Solidariteit Beweging droom daarvan dat hul lede die geleentheid gebied word om hul vermoëns en vaardighede tot só ’n mate te kan ontwikkel dat hulle ŉ goeie werk kan kry en behou om sodoende vry, veilig en voorspoedig te kan leef. S-Leer is ŉ gehalte- Afrikaanse opleidingsentrum van die Solidariteit Beweging. Ons bemagtig professionele persone met VPO-punte (voortgesette professionele ontwikkeling, of CPD) en persoonlike ontwikkeling wat jou in staat stel om jou loopbaandoelwitte te bereik. S-Leer help jou om jou roeping uit te leef en vir jouself ’n goeie werk te skep. Ons bou saam met jou aan ’n seker toekoms in ’n andersins onseker werksplek. Ons maak VPO-punte maklik. Tradisionele opleiding het met die invloed van tegnologie onherkenbaar verander. Akademia se opleidingsmodel is aan die voorpunt van verandering waar studente van oor die hele land heen deur middel van ’n digitale klaskamer met interaktiewe video-tegnologie deel van ’n opleidingsessie kan wees. Saam met nuwe slimtegnologie kan opleiding ook nou nader aan die student aangebied word, wat aan meer mense opleidingsgeleenthede bied. S-leer gebruik dieselfde model en tegnologie as Akademia, maar gebruik ook ander maniere om dit gepas vir elkeen se leerbehoeftes en omstandighede te ontwerp. Seminare en kursusse wat jy kan verwag by S-Leer: • Etiek en welstand • Hofpraktyke • Traumawerksessies • Woordvoerdersopleiding • Ontdek jou handelsmerk • Praktykadministrasie en -bestuur • Die regte van kinders in gesondheidsorg • Substansprobleme – meer as ’n mond vol. S

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

NUUSWAARDIG

Gilde bring nuwe passie na gesondheidsbedryf

ie splinternuwe Beroepsgilde vir Afrikaanse Gesondheidspraktisyns (AGP) is goeie nuus vir praktisyns wat wil voordeel trek daaruit om deel van ŉ netwerk te wees waardeur hulle mekaar onderling kan help om meer suksesvol in hul beroep te wees. Beroepsgildes is ’n eeue oue konsep, en te danke aan Solidariteit se nuwe fokus op sulke gildes sal kundiges uit verskeie dissiplines binnekort kan voordeel trek uit die netwerkgeleenthede wat dit bied.

Waaroor is die AGP passievol? Die AGP se droom is eenvoudig: om te help om Afrikaanse gesondheidspraktisyns in SuidAfrika suksesvol te maak. • Ons bou en belê in kennis deur voortgesette professionele opleiding (VPO) van gehalte in Afrikaans aan te bied en deur Afrikaanse opleidingsinstellings te versterk. • Ons bou ŉ helpmekaar-beroepsgemeenskap bestaande uit professionele mense. • Ons bou aan die toekoms van die gesondheidsbedryf deur die volgende geslag

Afrikaanse gesondheidspraktisyns te ondersteun om toegang tot opleiding te kry. Wat is die AGP nié? Die AGP is nie ŉ instelling waaraan gesondheidspraktisyns behoort vir dít wat hulle daaruit kry nie. Die AGP is ŉ instelling waaraan gesondheidspraktisyns behoort om ŉ blywende verskil in hul beroepsveld en gemeenskap te maak terwyl hulle ook in hul eie persoonlike ontwikkeling belê. Wie moet aansluit? Lidmaatskap is eksklusief. Afrikaanse praktisyns uit alle dissiplines in die gesondheidsbedryf word uitgenooi om lede van die AGP te word. Lede mag kollegas nomineer om ook deel te word van die AGP. Stuur ŉ e-pos na agp@solidariteit.co.za, of SMS “AGP” na 34802. Ons sal jou kontak en die aansluitingsproses telefonies hanteer. ’n SMS kos R2. Wat is ŉ gilde? ’n Gilde dien as netwerk, opleidingsplatform en hulpbron vir vordering in lede se professie.

Dis ook vir jongmense ’n toegangspunt tot die betrokke beroepsveld. Lede van ’n gilde is trotse mense wat streef na uitnemendheid en om meesters van hul vakgebied te wees. Hulle is ŉ helpmekaarberoepsgemeenskap. Solidariteit het besluit om die gildekonsep te laat herleef. Daar word beplan om mettertyd ’n Afrikaanse gilde vir elke beroepsrigting te skep. Die gildes gaan saamgebind word in die Solidariteit Beroepsgildes. ŉ Wêreldwye studie het getoon mense se grootste behoefte is om ŉ betekenisvolle werk te hê. Afrikaanse werknemers voel toenemend verstoot in hul werkplekke. Hul loopbaanvordering het weens onbillike regstellende aksie ’n plafon bereik, daar word nie meer in hulle belê met opleiding nie en Engels is dikwels die enigste voertaal vir werk. Solidariteit-gildes skep ŉ helpmekaarberoepsgemeenskap vir Afrikaanse professionele beroepslui waar hulle kan tuis voel in Afrikaans en waar hulle kan voel hulle dra betekenisvol by tot die behoud van hul beroepsrigting en hul eie loopbaanvordering. S

New Head Council and National Council chosen for Solidarity

Foto’s: iStockphoto.com

s a trade union, Solidarity’s main responsibility lies in taking care of its members. It is for this reason that the union has a Head Council, which consists of members, in order to ensure that Solidarity is managed effectively and in the interest of its members. Every five years a new Head Council as well as union representatives are chosen for this purpose. 2017 marks the beginning of a new five year cycle and consequently a new council was appointed. In total, the Head Council consists of five national council members for each industry within the trade

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

union. The newly elected Head Council also votes for a President and Vice-president for the union who will serve for one year. These terms are, however, renewable. The National Council, on the other hand, consists of members within each of the five industries of the trade union. Each industry appoints a Chairperson, Deputy Chairperson and one delegate for each 750 members of that industry to represent that industry on the National Council from whence the Head Council is chosen. We would like to congratulate the newly appointed council members and wish them the best for their

term. Herewith the council members: Head Council President: Steve Scott Vice-president: Blackie Swarts Other members of the council: Wally Kramer, Henk Kruger, Giel Odendaal, Stephan Olivier, Koos de Beer, Frik Cronje, Edwin Kingsley, Deon de Vries, Gawie Koch, Loraine Smit, Deon Jenkins, Ben Saayman, Morné Moore, Chris Kaempffer, Thelma Louw, Lorinda Gerber, Magda de Ruyter, Arthur Boon, Niclaas Roets, Brig. André van Dyk and Werner Human. S

NUUSWAARDIG

akademia

Akademia: Studeer en floreer in Afrikaans

G Foto: iStockphoto.com

oeie onderrig is een van die belangrikste boustene van ‘n beter toekoms. Boonop is die belangrikheid van moedertaalonderrig in akademiese prestasie

alombekend. Te midde van die huidige onstuimighede in die openbare universiteitswese, vul Akademia ’n leemte deur ’n tuiste aan Afrikaanse studente te bied. Die doel is om die beste uit die wêreld na die Afrikaanse gemeenskap te bring; en terselfdertyd die beste uit Afrikaans in die wêreld te laat hoor. Volgens Piet le Roux, akademiese hoof van Akademia, fokus Akademia op die onderrigervaring. Die instansie neem die beste uit ’n paar duisend jaar se universiteitstradisie en brei daarop uit. “Dit is die lekkerte van waarmee ons besig is: Ons kan die beste uit die Afrikaanse en Westerse universiteitstradisie van oor die eeue herhaal, en dit dan aanvul met nuwe tegnologie, nuwe stelsels en nuwe idees

om ’n selfs beter ervaring te skep.” Chris du Plessis, hoof van bemarking by Akademia, sê die verdubbeling in die aantal aansoeke wat Akademia in 2017 ontvang het, is aanduidend van die vraag na gehalte-onderrig in Afrikaans. “Akademia bied ’n wêreldgehalte hoëtegnologie-onderrigmodel waarop bekostigbare, Afrikaanse onderrig regstreeks en interaktief geskied. Boonop kan studente werk en studeer tegelyk en so sowel inkomste as werkervaring ten tye van hul studie opdoen.” Akademia brei vanjaar sy landwye voetspoor van studiesentrums uit, met sentrums in Bloemfontein, Boksburg, Centurion, George, Krugersdorp, Paarl, Pretoria, Somerset-Wes, Tygervallei en Vanderbijlpark. Elkeen van hierdie sentrums is met moderne videokonferensietegnologie toegerus en gratis internettoegang is by alle sentrums beskikbaar, waarmee studente toegang tot Akademia se unieke aanlyn ondersteuningstelsel kry. ’n Residensiële onderrigmodel word ook

tans ontwikkel as aanvulling tot die huidige hoëtegnologie verspreideleermodel. Die verwagting is dat etlike duisende studente deur middel van albei modelle by Akademia sal studeer. Akademia bou die toekoms deur ’n private hoëronderwysinstelling van die gemeenskap, vir die gemeenskap te wees. Akademia bou dit deur gehalte-onderrig te bied aan werkendes wat wil studeer. Akademia bou dit deur hoëtegnologiefasiliteite. Akademia bou dit deur kwalifikasies wat iets gaan beteken omdat dit praktiese toepassing met diepgaande kennis onderlê. Akademia bou dit deur Afrikaans, in verbondenheid aan die Westerse tradisie. Akademia bou dit op Christelike waardes. Akademia bou omdat die gemeenskap dit moontlik maak en omdat die wêreld wink. Akademia bou vir ’n vrye, veilige en voorspoedige toekoms vir sy gemeenskap, verbonde met die wêreld. Raak betrokke, skryf in, bou saam! S

“Dit is die lekkerte van waarmee ons besig is: Ons kan die beste uit die Afrikaanse en Westerse universiteitstradisie van oor die eeue herhaal, en dit dan aanvul met nuwe tegnologie, nuwe stelsels en nuwe idees om ’n selfs beter ervaring te skep.” ~ Piet le Roux

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

NUUSWAARDIG

Rustenburg-dienskantoor woeker en werf ’n barshou

Deur Estella Boshoff

ustenburg se sesmanskap sit beslis nie stil nie. Tommy Wedderspoon en Erik Schoeman, die twee organiseerders in die streek, het saam met hul span bykans R10 miljoen se skikkings in 2016 behaal. “Sonder Johan Nell en Lucindi van Zyl, ons litigante, en Jumarie Palm en Carisma Breet, die twee administratiewe beamptes, sou hierdie prestasies nie moontlik gewees het nie,” sê Erik. Die kantoor, wat in 2016 vergroot is, bedien buiten talle individuele lede ook kollektiewe lede by Sibanye, Lonmin, Northam Platinum, Murray and Roberts Cementation en Eskom. Johan en Lucindi was ook by die artikel 189-afleggings by die Noordwes Universiteit (NWU) betrokke. “Ons is trots daarop dat geen

Solidariteit-lede weens die artikel 189-proses hul werk verloor het nie,” sê Johan. Hy voeg by dat die proses bykans tien maande geduur het, waartydens Solidariteit se ledegetalle by die NWU beduidend verhoog het. “Wat doen mens as die enigste tyd om lede te werf om 5 uur in die oggend is? ’n Mens trek ’n warm jas aan en vat die pad myn toe,” skerts Carisma na aanleiding van hul werwingsveldtog in 2016. Die veldtog was ’n groot sukses en dit is volgens Tommy presies dié soort aksies wat hul kantoor na aan die hart lê. “Die beste manier om seker te maak dat jy na die beste van jou vermoë na jou lede omsien, is om met hulle te gesels en te hoor wat hul uitdagings in die werkplek is,” voeg hy by. S

Solidarity’s Kathu office reflects on positive 2016 By Wilmarie Brits

s the employees from Solidarity’s Kathu office prepare themselves to move forward into another year, they took some time to reflect on the year they are leaving behind. Adéle Rossouw, Northern Cape organiser, describes 2016 as a difficult year. “We will always remember 2016 as the year when thousands of people lost their jobs,” Adéle says. Kathu has always been the iron ore mecca of the African continent, but due to the decline in iron ore prices, there was no way to avoid the inevitable. Kumba Sishen was directly affected by the poor prices and 1 551 people were left without jobs. The knock Kumba Sishen took had a ripple effect on the economy of the small town of Kathu in the Northern Cape, and various businesses had to close down. However, the team from Solidarity’s Kathu office were ready to provide support to each and every member affected by the retrenchments. Luckily towards the end of 2016 the iron ore prices picked up again and stabilised, which led to Kumba Sishen recalling some of the retrenched employees to report back to work. Due to this somber event, the team from the Kathu office wanted to do something special for the community. They decided to

create hope again by pursuing one of the residents’ Christmas wish. “All I want for Christmas is a piece of KFC chicken,” wished an old lady. Originally the Kathu team only planned to surprise the 69 residents from the Olifantshoek Retirement Home with KFC for lunch and a care packet for Christmas. However, in a surprising twist, each chairman asked their representatives and members to be a part of this heart-warming initiative. The support was overwhelming and they were able to also spoil the 41 residents from Postmasburg Retirement Home each with an ice cream and chocolate sauce as well as a care packet. They were also able to give a care packet to each of the 35 residents of Kuruman Retirement Home. “With all the support we received from the representatives and members, we were able to end a very sad year in a very special way,” Adéle said. Going into 2017, the team is very excited about their plans. Even though it is going to be a year full of negotiations, their positive end to last year will remind them that they are always working with human beings. “We are only instruments in the hands of God, and therefore we will ask Him for his guidance in every conversation with a member,” says Adéle with a confident smile. S

Bobaas diens op jou voorstoep in Rosestad Deur Estella Boshoff

oon jy in Bloemfontein, en is jy ŉ Solidariteit-lid? Dan is Pieter Burger en Ingrid Papenfus (foto’s regs) die raakvatters wat jou met raad en daad sal bystaan. Pieter is Solidariteit se organiseerder in dié stad, terwyl Ingrid die administratiewe beampte is. Onderhandelings vir die jaar het reeds afgeskop, en Pieter is die hoofonderhandelaar in onderhandelings met die Graanbedingingsraad wat tot Maart sal voortduur. Onderhandelings met Alpha Pharm (Pty) Ltd. en Petra Diamonds se Koffiefontein-myn sal ook voortgesit word. Die Bloemfontein-kantoor het ŉ strategiese besluit geneem om in 2017 te fokus op kollektiewe verteenwoordiging en sigbaarheid in hul omgewing. “Daar sal baie klem gelê word op die sluit van ooreenkomste met soveel as moontlik maatskappye in die groter Bloemfonteinarea,” sê Pieter. Groter verteenwoordiging beteken natuurlik meer administrasie, maar Ingrid sê sien sy uit na die uitdagings wat dit meebring. “Sonder uitdagings stagneer ŉ mens, en daar is geen plek vir stagnasie in die Solidariteit Beweging nie,” meen Ingrid. Dit is voorwaar ŉ groot jaar vir die Solidariteit Beweging in die Rosestad. Behalwe vir die onlangse opening van Akademia se studiesentrum in Bloemfontein, vestig AfriForum ook vanjaar daar ŉ kantoor saam met Solidariteit en Helpende Hand se kantore wat reeds daar gevestig is. Dit sal die plek in die land wees waar al drie hierdie organisasies onder een dak gevind kan word – ŉ ware eenstopdienssentrum vir die Solidariteit Beweging. Helpende Hand se streekorganiseerder in Bloemfontein, Kobus Venter, en hul kliëntediensbeampte, Charlé Marais, sien saam met Pieter en Ingrid uit daarna om in 2017 uitnemende diens aan lede in Bloemfontein te lewer. S

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

Industry news

News about the industries the trade union Solidarity is active in as well as issues affecting you in the world of work.

tons of steel were imported in 2015

Steel industry might just do better in 2017

Photographs: iStockphoto.com

t the beginning of 2016 the crisis in the local steel industry became a practical reality for almost 2 200 employees of Evraz Highveld Steel near Witbank in Mpumalanga who were sent home without retrenchment packages. These retrenchments that shocked the country as a whole, were the inevitable result of a declining steel industry and the reluctance of government to act. Imports are the single biggest threat and are driven by the global overcapacity of the steel industry. The overcapacity amounts to nearly 300 million tons every year and are largely attributed to China, which produces nearly 50% of the world’s steel. Due to government subsidies, Chinese steel producers are able to export steel at prices below their own production cost. The effect of this can be seen in the sudden growth of South African steel imports; between 2009 and 2015. While about 500 000 tons of steel were imported in 2009, the number tripled by 2015 when almost 1 500 000 tons were imported. Despite the South African government’s decision to impose a 10% import tariff on some steel products in 2015, nearly 7 000 jobs were lost in the fourth quarter of the year. Job losses in the metal and engineering industry for the year totalled more than 11 000 while production levels fell nearly 11%. While

By Estella Boshoff

government maintained their position of being committed to South Africa’s local steel industry in the media, the new Kusile power plant was being built right next to Highveld with steel imported from China. In 2016, South African steel production fell by 4,2% despite the fact that no load shedding occurred in the second half of the year. Globally, a rise of 0,8% in production were recorded, with China’s production rising with 1,2%. Poor demand in South Africa was partly due to the government’s investment in steel-intensive railway corridors remaining plans rather than becoming projects. According to the 2016 budget, public sector infrastructure spending over the following three fiscal years would amount to R865,4 billion, of which R291,6 billion will be invested in the steel-intensive transport and logistics sector. This, together with the National Treasury’s decision that domestic steel as well as locally made steel products and components be used in public-sector construction projects, might just mean that things are finally taking a turn for the better in 2017. According to Marius Croucamp, deputy secretary of Solidarity’s Metal and Engineering Industry, this instruction is a positive step to boost the domestic steel industry again. He added that “the difference will not be visible immediately, but it will eventually become tangible.” S

Rehabilitation commenced at Highveld Steel mill After the conclusion of a supply and marketing deal with ArcelorMittal South Africa (AMSA) in December, rehabilitation work at Highveld Steel’s heavy structural mill has commenced. The facility is to be recommissioned and under the proposed agreement, AMSA will supply blooms and slabs to be processed into heavy structural products that are used in the construction and infrastructure industries. Products that will be manufactured at the mill, include rail sleepers and bars, beams and columns and bearing piles. The timing of the recommencement of production is dependent on the implementation of duties and the import cycles of buyers of structural steel, according to Johan Burger, Highveld’s CEO. He also says that it is premature to state for certain how many permanent jobs will be created from the reopening of the mill. Apart from uncertainties relating to volumes and protection, Highveld also needs to finalise its operating model, which will be key in determining the number of jobs that will be created. He confirms that former employees will be given preference.

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

INDUSTRY NEWS

Growth in Gross Fixed Capital Formation (GFCF) since 2011 Q1 GFCG in constant 2010 prices, % change y/y 15.0

Private business enterprises

Sources: Stats SA & Solidarity Research Institute

Public sector

Total GFCF

10.0

Damaging policies responsible for high unemployment rate

5.0 0.0

By Francois Redelinghuys

-5.0

11 20 Q1 11 20 Q2 11 20 Q3 11 20 Q4 12 20 Q1 12 20 Q2 12 20 Q3 12 20 Q4 13 20 Q1 13 20 Q2 13 20 Q3 13 20 Q4 14 20 Q1 14 20 Q2 14 20 Q3 14 20 Q4 15 20 Q1 15 20 Q2 15 20 Q3 15 20 Q4 16 20 Q1 16 20 Q2 16 Q 3

-10.0

Economy’s weak growth is a serious concern

Photograph: iStockphoto.com

By Francois Redelinghuys

ommenting on the release of the Gross Domestic Product (GDP) figures for the third quarter of 2016 which were released by Statistics South Africa (Stats SA) late last year, trade union Solidarity noted with serious concern the South African economy’s weak growth levels. According to Stats SA, the economy grew by merely 0,2% from the second quarter of 2016 to the third quarter of 2016 on seasonally-adjusted and annualised terms (0,7% from the third quarter of 2015 to the third quarter of 2016, year on year). According to Gerhard van Onselen, Economics Researcher at the Solidarity Research Institute (SRI), the poor growth in gross fixed capital formation by private business enterprises stood out as especially alarming in the GDP figures. “When the year-on-year growth rates in gross fixed capital formation (GFCF) – a measurement of fixed investment in the economy – are considered, we observe a total decline from an estimated R165,5 billion in the third quarter of 2015 to R155,4 billion in the third quarter of 2016 – a year-over-year decline of 6,1%. Furthermore, the capital formation in the private sector declined from an estimated R103,7 billion in the third quarter of 2015 to www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

R95,2 billion in the third quarter of 2016 – a year-on-year decline of 8,2%,” Van Onselen points out. “According to Stats SA’s GDP figures, the private sector’s fixed investment growth has slowed considerably since the beginning of 2014 and has turned decidedly negative after the third quarter of 2015. This is a problem, as fixed investment is an especially important category of investment – fixed investment by the private sector even more so,” Van Onselen explains. According to Van Onselen, it appears from the figures that the private sector is voting with their rands by not investing in fixed assets such as land, machinery and equipment at the higher rates of the past. “Investment is the lifeblood of any economy; declining private sector investment will detract from the future prospects of the economy,” he explains. “While not much can be done about the external economic conditions, it is now imperative to consider steps to strengthen and improve the dynamics of the private sector. Reforms towards freer markets, fewer regulations and less ‘red tape’, and doing away with harmful policies that deter investment, can go a long way to enhancing prospects for renewed investment by the private sector,” Van Onselen concludes. S

ccording to Solidarity, damaging policies that are at odds with the vitality of the economy greatly contribute to the high levels of unemployment in South Africa. Gerhard van Onselen, economics researcher at Solidarity, says the quarterly labour force statistics released by Stats SA paint a gloomy picture. “If 2015’s figures for the third quarter are compared to the third quarter figures for 2016, we see that the estimated number of working people have increased by a mere 5 000 – from 15,828 million in the third quarter of 2015 to 15,833 million in the third quarter of last year. In contrast, the number of unemployed in terms of the expanded definition have increased by 712 000 from 8,3 million to 9,02 million,” Van Onselen explained. Van Onselen added that it was concerning that, from 2008’s third quarter to 2016’s third quarter, the estimated number of employed people only increased by 1,3 million (from 14,5 million to 15,8 million). “Over the same period, the working age population grew by 4,9 million and the labour market increased by 4,2 million,” Van Onselen explained. According to him, damaging policies are depriving the local economy of its vitality and adaptability. “The proposed national minimum wage is an example of the increase in interventionist policies that are on the cards. In addition, the intensified implementation of black economic empowerment and affirmative action are cause for concern. Urgent consideration should be given to drastically reduce interventionist policies. If not, the economy would continue to perform much worse than its true potential,” he said. S

BEDRYFSNUUS

TLU SA se statistieke toon dat 56 aanvalle en 19 moorde reeds vanjaar op plase oor Suid-Afrika heen voorgekom het. In die eerste 3 weke van Februarie alleen was daar 30 aanvalle en 16 moorde op plase landwyd.

Beweging sluit ooreenkoms met TLU SA

ie Solidariteit Beweging het onlangs ’n samewerkingsooreenkoms met die Transvaalse Landbou-unie van Suid-Afrika (TLU SA) gesluit. Die Solidariteit Beweging is ’n sambreelliggaam wat bestaan uit verskeie burgerlike organisasies wat op ’n wye reeks terreine werksaam is. TLU SA is ’n burgerlike organisasie wat die landboubelang van die boerderygemeenskap én landelike veiligheid bevorder. Die ooreenkoms volg nadat dié twee organisasies besluit het om mekaar se arms deur gemeenskaplike optrede te sterk in sake wat albei organisasies se lede raak.

Deur Flip Buys

Die samewerkingsooreenkoms is veral van belang omrede daar oorvleueling is tussen die werksaamhede van TLU SA en organisasies soos AfriForum binne die Solidariteit Beweging, wat onder meer sake soos gemeenskapsveiligheid, eiendomsreg, omgewingsake en munisipale aangeleenthede insluit. Die ondertekening van hierdie ooreenkoms is ’n groot stap om kwessies soos gemeenskapveiligheid daadwerklik aan te pak. Dit is noodsaaklik dat AfriForum en TLU SA saamwerk om gemeenskappe te beveilig, omdat albei organisasies sterk veiligheidstrukture in plattelandse gebiede het. Die organisasies

se sienings oor nasionale vraagstukke soos eiendomsreg stem ook ooreen, terwyl omgewingsake en die agteruitgang van munisipale dienste in die meeste dorpe vir albei organisasies se lede lewensbelangrik is. Bennie van Zyl, hoofbestuurder van TLU SA, reken dat dit belangrik is dat die burgerlike samelewing moet saamstaan en mekaar versterk. “Daar is tans baie onsekerheid rakende veral beleide en beleidstelling in Suid-Afrika en hierdie tipe samewerkingsooreenkomste is van kardinale belang om vooruitgang te verseker,” sê Van Zyl. Die Solidariteit Beweging het reeds samewerkingsooreenkomste met verskeie ander organisasies gesluit, waaronder AgriSA. S

Solidariteit skik saak met LNR namens nege lede

Foto’s: iStockphoto.com

olidariteit het onlangs ’n reusesaak van R1,04 miljoen namens nege lede met die Landbounavorsingsraad (LNR) geskik. Volgens Anton van der Bijl, hoof van Solidariteit se Sentrum vir Billike Arbeidspraktyke, is die oorwinning ’n riem onder die hart en is Solidariteit verheug dat geregtigheid geskied het. “Solidariteit beveg hierdie saak al vir etlike jare namens sy lede en is ons dankbaar dat ons vergoeding vir hierdie lede kon kry nadat hulle onregmatig behandel is,” sê Van der Bijl.

Volgens Van der Bijl spruit die saak voort uit die hergradering van verskeie LNR-poste. “Die nege lede se poste is ook hergradeer en hulle moes op die nuwe struktuur verantwoording doen sonder dat hulle die nodige vergoeding daarvoor ontvang het,” verduidelik hy. “Solidariteit het gevolglik daarin geslaag om ’n skikking te beding waar die lede terugbetaling ontvang vir die jarelange werk wat hul sonder die gepaste vergoeding verrig het.” S

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

INDUSTRY NEWS

Solidarity brings court application to save MEIBC

By Francois Redelinhuys

he Metal and Engineering Industries Bargaining Council (MEIBC) is a statutory body created under the Labour Relations Act (LRA) to provide for the co-regulation of stable and productive employment relations in the metal and engineering industries, but lately “stable” is not a word the MEIBC is familiar with. In an ongoing process Solidarity served papers on all interested parties to have the MEIBC placed under provisional liquidation in a bid to save it from ruin. According to Solidarity Deputy General Secretary Marius Croucamp, the trade union had to intervene to save what can be saved. “The prolonged mismanagement of the MEIBC has been characterised by major financial irregularities, pillaging, corruption and internal politicking. All of this has brought the MEIBC to its knees and a point has been reached where the council cannot meet its basic responsibilities anymore,” he said. Solidarity is approaching the Labour Court to obtain an order to appoint a curator/trustee with full business rescue powers in a bid to turn the MEIBC around. According to Croucamp, this step is not just in the interest of Solidarity members, but in the interest of the industry as a whole. “Orderly collective bargaining and dispute resolution are key to the stability of the industry. Responsible players in the industry have to work together to protect the industry.” Croucamp explained that the MEIBC has outstanding debts it cannot redeem. “Due to outstanding fees of more than R2 million owed to Tokiso, dispute resolution in the industry has ground to a virtual halt. The disputes of ordinary people are simply not being heard and dealt with.” According to Croucamp, numerous requests directed to the Minister of Labour to intervene have fallen on deaf ears. “The Minister simply turned a blind eye to numerous letters expounding the dismal state of the council’s finances and the mismanagement of it,” Croucamp added. Solidarity hopes the curator or trustee who will be appointed would be able to get the council back on track and would be able to free it from the grip of paralysis it is in at the moment. “The curator will be given three months to turn matters around. If that does not happen, then the MEIBC could face final liquidation in 2017,” Croucamp explained. S

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

Lid nie bevorder oor ras; reuse-skikking Deur Francois Redelinhuys

olidariteit het ’n reuse-skikking namens een van sy lede in die SuidAfrikaanse Polisiediens (SAPD) bereik. Dit volg nadat die lid weens regstellende aksie telkens vir bevordering oor die hoof gesien is. Volgens Anton van der Bijl, hoof van Solidariteit se Sentrum vir Billike Arbeidspraktyke, is daar op grond van ras teen hierdie lid gediskrimineer en is die vakbond verheug dat geregtigheid kon geskied. “Ten spyte van die feit dat Louis van Heerden die beste en voorkeurkandidaat vir die geadverteerde pos was, is daar steeds teen hom gediskrimineer bloot oor sy ras, wat deur die Grondwet verbied word,” verduidelik Van der Bijl. “Die reservering van poste vir ’n sekere rassegroep word duidelik deur die Wet op Gelyke Indiensneming verbied. Dit is om hierdie rede dat ons die SAPD en sy regstellendeaksieplan namens die lid aangevat het: Die SAPD se weiering om hierdie kandidaat weens sy ras te bevorder, kom basies op die reservering van poste neer.” Die skikking is ’n bevel van die hof gemaak, wat beteken dat Van Heerden sedert die datum van die skikking met terugwerkende voordele die rang van luitenant-kolonel sal beklee. “Dit is verblydend dat die SAPD met ’n oop gemoed na hierdie aangeleentheid gekyk het. Sulke voorbeelde versterk die goeie verhoudinge tussen ons en die SAPD,” voeg Van der Bijl by. • Lees ook die artikel oor ander SAPD-suksesverhale op bladsy 14. S

BEDRYFSNUUS

Union fights for members at Vantage Goldfields’ Barbrook Mine By Francois Redelinhuys

Plaaslike mynbedryf: Produksie krimp steeds

Foto: iStockphoto.com

Deur Lize-Marie Labuschagne

oewel onlangse verwikkelings by die Internasionale Monetêre Fonds en die Wêreldbank ’n matige herstel in wêreldwye mynbougroei (wat in 2016 ’n postkrisislaagtepunt bereik het) voorspel, sleep die inkrimping in die Suid-Afrikaanse mynbouproduksie steeds voort met ’n 4,2% jaar-op-jaar-inkrimping vir November teenoor ’n 2,6% jaar-tot-jaar-inkrimping vir Oktober. Die breëgrondslagdaling kan veral aan ’n afname in die produksie van goud (’n jaar-totjaar-daling van 9,4%), ’n 8,7%-daling in ystererts, ’n 10,8%-afname in platinumgroepmetale en dalings vir chroomerts, steenkool en ander niemetaalminerale toegeskryf word. Die enigste mineraal wat ’n noemenswaardige positiewe bydrae tot die jaarlikse syfer gemaak het, is mangaanerts, waar produksie tot 26,9% en 1,5 persentasiepunte bygedra het, aldus die finansiëledienstemaatskappy Investec. Op ’n seisoenaangepaste grondslag het mynbouproduksie maand tot maand met 3,9% in November afgeneem, en kwartaal tot

kwartaal met 1,5% vir die drie maande tot November. Die belangrikste weerstand op die kwartaallikse syfer was die kategorie wat platinumgroepmetale met 1,6 persentasiepunte afgetrek het. Op ’n positiewe noot het die bankfirma Nedbank opgemerk dat mynbousyfers wisselvallig is en min invloed op monetêre beleidsbesluite op die kort termyn het. Die Reserwebank sal kyk na die rand en die uitwerking daarvan op inflasie en inflasieverwagtinge wanneer daar op pryse besluit moet word. Die opwaartse risiko’s vir inflasievooruitsigte het merkbaar verlig en die rand het sedert Januarie vanjaar redelik teen die meeste groot geldeenhede presteer. Nedbank is van mening dat hierdie ontwikkelings die kanse op verdere monetêre maatreëls vroeg in 2017 kan verminder, en dat rentekoerse waarskynlik ’n hoogtepunt bereik het. Die bankgroep verwag steeds dat die monetêrebeleidskomitee versigtig sal wees; dit hou pryse vir ‘n geruime tyd op die huidige vlakke. S

olidarity recently expressed its concern about the state of affairs at Vantage Goldfields’ Barbrook Mine and said it would continue to do all it can to protect its members. This follows after the Barbrook Mine was placed under business rescue at the end of 2016, shortly after its sister mine, Lily Mine, suffered the same fate. The union has however vowed that it would not allow Barbrook Mine to follow in the footsteps of Lily Mine. According to Connie Prinsloo, Solidarity’s Deputy General Secretary of the Mining Industry, the trade union earlier voiced its concerns regarding the state of affairs at the Lily Mine where employees were encouraged to accept voluntary severance packages in April 2016 but are still waiting for their salaries and payment of their severance packages. In light of this Solidarity had recently met with Barbrook’s business rescue practitioner (BRP) regarding Barbrook’s situation. At the meeting with the BRP, the trade union expressed its dismay over the way in which matters had been dealt with at Lily Mine last year. Solidarity also requested that the Barbrook BRP provide more clarity on procedures to be followed as part of the business rescue process at Barbrook, which had not been done in the case of Lily Mine. According to Prinsloo employees at the Barbrook Mine only received a portion of their salaries for November 2016 and they received no salaries for December 2016. “Solidarity is concerned about the financial and emotional well-being of employees as they are being profoundly affected by this process. The trade union therefore appealed to the employees’ creditors to show the necessary empathy and leniency given the situation.” According to Prinsloo the BRP is of the opinion that an investor for Barbrook would soon be found. “He indicated that a turnaround strategy for the mine would be included in the business rescue plan which would, among other things, outline how production could be increased at Barbrook,” Prinsloo said. S

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

INDUSTRY NEWS

Mining fatalities still unacceptably high

dvocate Paul Mardon, Solidarity’s Deputy General Secretary for Occupational Health and Safety and Sustainable Development, says in response to the Department of Mineral Resources’ (DMR’s) release of the annual mining statistics that the number of mining fatalities for 2016 does not show a significant decline compared with that of 2015. According to the statistics announced by the Minister of Mineral Resources, 73 miners had died in South African mines in 2016, compared to 77 who had died in 2015. The three missing people at the Lily Mine were not included in these statistics. Mardon says that 2016 was a disappointing year as far as health and safety in mines are concerned. “Although there has been a decrease of 15% in injuries in 2016 (from 3 138 cases in 2015 to 2 662 in 2016), the number of fatalities and injuries remains unacceptably high. This is not just about numbers: human lives, people with loved ones and dependents, are at stake,” he points out. Although statistics in respect of occupational diseases are currently not available, mining health statistics also provide reason for concern, according to Mardon. “Noise deafness cases increased from 1 424 in 2014 to 1 493 in 2015, and tuberculosis cases increased from 3 460 in 2014 to 3 773 in 2015,” Mardon says. Mardon furthermore indicates that landslides, transport and machinery, as well as general accidents including slip and fall cases, falls from heights and fires with the associated exposure to dust, gas and fumes are the main contributors when it comes to fatalities and injuries. “Statistics pertaining to fatalities that occur as part of illegal mining activities are not available, but offer further cause for concern as far as the safety of miners is concerned,” Mardon says. “The year 2016 was a challenging one for the mining industry due to the demands that

By Francois Redelinhuys

Illegal mining still thriving About 14 000 people are currently estimated to be involved in illegal mining. These miners enter mostly abandoned shafts, travelling as far as 4 km underground, where they live for several days at a time, risking their lives for an income, according to the Chamber of Mines of South Africa. the economy posed to sustainability in the industry and to mineworkers. The increase in retrenchments at mines resulted in a decrease in focus and concentration levels of miners. “There were, however, also other aspects such as tension between the mining companies and the DMR because of Section 54 stoppages and rivalry among trade unions, which led to a decrease in focus and concentration on safety and health in the workplace.

“Successful cooperation and reciprocal trust and respect are indispensable for health and safety at work, but the above-mentioned aspects contribute to the disintegration thereof.” According to Mardon, approximately 41% of the 73 mine deaths in 2016 occurred at gold mines, while 37% occurred at platinum mines. The remaining number of accidents occurred at coal and other mines. Mardon adds that coal mines recorded only four deaths in 2016 and therefore experienced a better year. “It appears that the mining industry is losing its focus and commitment as far as health and safety is concerned. Solidarity urges all role players in the industry to return to the basic principles of health and safety,” Mardon says. Mardon concludes that it is possible for work at mines to be safe and healthy as long as all interested parties take full responsibility for themselves and for each other in a mature spirit of interdependency. S

Photograph: iStockphoto.com

Harmony-sitstaking: Solidariteit na skag om lede se veiligheid te verseker

olidariteit het sy teenwoordigheid laat geld toe lede van ander vakbonde in Januarie ’n onwettige sitstaking by Harmony-goudmyn se Kusasalethu-skag gehou het en in die proses talle werknemers teen hul wil ondergronds gehou het. Coenie Rheeder, Solidariteit-organiseerder

in die mynboubedryf, het met die nuus van die sitstaking na dié skag gery om te verseker dat alle Solidariteit-lede veilig is, asook om namens Solidariteit met die mynbestuur te vergader. “Gelukkig was daar geen ernstige mediese noodgevalle wat as gevolg van die staking plaasgevind het nie. Sommige werknemers is

weens hitte-uitputting en ontwatering na die oppervlak gestuur,” het Rheeder verduidelik. Volgens hom het die formele eise wat tot die staking gelei het onder meer die betaling van ’n spesiale bonus ingesluit, asook die afdanking van die algemene bestuurder van die myn. Die staking is ná sowat een dag beëindig. S

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

Finansiële Dienste

REGSHULPVERSEKERING

IN BEWEGING

REGSHULPVERSEKERING

Kry die KRAGVAN van die DIE WET KRAG WET aan jou kant! KRY VANDAG NOG ’N PROKUREUR AAN JOU KANT!

Daarom bied Solidariteit Finansiële Dienste Solidariteit Finansiële Dienste bied regshulpversekering in samewerking met Legal X. regshulpversekering in samewerking met Kry vandag nog ’n prokureur in jou diens teen Legal X om jou te help om die krag van die wet slegs R112 per maand.* aan jou kant te kry. Kry vandag nog ’n prokureur in jou diens teen slegs R82 per maand.*

• Telefoniese regshulp – 24 uur per dag. • Regsverteenwoordiging ter waarde vanTelefoniese R45 000 per jaar. • Onbeperkte tot regsdokumentasie. regshulptoegang – • Afslagtariewe op eiendomsoordragte.

24 uur per dag

• Skakel 0861 765 734 of besoek www.legalx.co.za

aksent media

Regsverteenwoordiging ter waarde van R50 000 per jaar

0861 765 734

www.legalex.co.za

Solidariteit Beweging Solidariteit Beweging

Skakel ons vandag nog by Solidariteit Finansiële Dienste

0861 10 10 05

Solidariteit Finansiële Dienste is ’n gemagtigde verskaffer Solidariteit Finansiële Dienste is ’n gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 15556 van finansiële dienste • FSP-nommer: 15556.

Afslag op eiendomsoordragte

Onbeperkte toegang tot regsdokumentasie

* Bepalings en voorwaardes geld * Bepalings en voorwaardes geld

Legal X is ’n gemagtigde verskaffer van Legalex (Edms) Bpk, FSP-nommer: 5277, finansiële dienste • FSP-nommer: 5277 onderskryf deur Guardrisk Versekeringsmaatskappy Bpk, FSP-nommer: 26/10/75

BEDRYFSNUUS

Gesondheid, veiligheid in mynbou: Só sê vakbond

Foto: iStockphoto.com

dv. Paul Mardon, hoof van beroepsgesondheid en -veiligheid by Solidariteit, het gedurende die 2016 Mine Health and Safety Councils’ Tripartite Leadership Workshop hoëvlak insette gelewer. Solidariteit ag dit baie belangrik om by sulke werksessies bruikbare terugvoer te bied en om in die nodige taakspanne wat geïdentifiseer word, te dien, ten einde daadwerklik ’n verskil te maak. Gedurende November 2014 het die Mine Health and Safety Council (MHSC) ŉ kongres oor gesondheid en veiligheid in myne gehou, waartydens die drieledige (“tripartite”) belangegroepe by die MHSC (georganiseerde arbeid, werkgewers en die departement van minerale hulpbronne of DMR) ooreengekom het op beroepsgesondheids- en -veiligheidsmylpale. “Die doel van hierdie mylpale is die versnelling van die Suid-Afrikaanse mynboubedryf se pad na ‘zero harm’ waar verseker word dat elke mynwerker elke dag veilig en gesond kan

Deur Cilleste van Dyk

terugkeer huis toe,” sê Mardon. Op grond van die MHSC-belangegroepe se evaluering van die bedryf se prestasie gemeet aan die 2024 BGV-mylpale, en veral in die lig van die industrie se teleurstellende 2016 jaartot-datum veiligheidsprestasie, is ooreengekom dat die industrie diepe introspeksie moet hou. Die MHSC en sy drieledige belangegroepe het op 17 en 18 November verlede jaar die tweejaarlikse Gesondheid en Veiligheid in Mynbou-kongres aangebied, met die doel om die industrie se prestasie te meet teen die 2024-mylpale waarop die belangegroepe tydens die Kongres oor Gesondheid en Veiligheid in Myne in 2014 ooreengekom het. Teen bogenoemde agtergrond het die MHSC ŉ beroep op die leierskap van die drieledige belangegroepe gedoen om te vergader en ernstig te besin oor die huidige gesondheidsen veiligheidsprestasies in mynbou en die implikasies wat dit inhou vir die bereiking van die 2024-mylpale. Met dié doel voor oë is daar besluit om op 12 Oktober verlede jaar ŉ

eendagwerksessie te hou. Die fokus was: • Om die huidige status van gesondheidsen veiligheidsprestasies in mynbou gemeet aan die 2024-mylpale te bepaal; • om die kommerwekkende areas wat die huidige gesondheidsen veiligheidsprestasies beïnvloed, te identifiseer, en die impak wat dit het op die bereiking van die 2024-mylpale te probeer vasstel; • om ondersoek in te stel na die intervensies wat geneem is en te evalueer wat het gewerk en wat nie; en • om te bepaal wat die verskillende belangegroepe kollektief en individueel kan doen om ŉ drastiese verandering te bewerkstellig om die industrie se gesondheidsen veiligheidsprestasies te verbeter, sodat die 2024-mylpale bereik kan word. Daarbenewens is daar op 17 en 18 November verlede jaar tydens die MHSC se Gesondheidsen Veiligheidskongres ondersoek in gestel na nuwe maniere om gesondheidsen veiligheidsuitdagings in mynbou aan te pak. S Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

INDUSTRY NEWS

OHS performance, achievement of 2024 milestones

Foto: Reint Dykema

t the MHSC Occupational Health and Safety (OHS) conference Adv. Paul Mardon, Head of Occupational Health and Safety at the trade union Solidarity, highlighted step change initiatives that will assist the mining industry in achieving the OHS milestones. Mardon feels that perhaps the answer lies locked into the aim of achieving the milestones. “We want to achieve the 2024 health and safety milestones, so what does this mean or imply? Where should our focus be? Are we working from the right premise to focus on the milestones which aims at achieving a reduction in health and safety statistics?” According to Mardon it’s important to realise that there is no subject as “health and safety” per se. It’s an approach or an attitude to life and work, a way of looking at life and all facets of life including work. Health and safety is an all-encompassing aspect that must be totally infused into all activities at mines, including all management of all business processes, says Mardon. “Health and safety must also be infused right down the management ladder on all levels, albeit management and workers, as a consideration underlying all decision-making and activities. Production, work procedures, rest times, disaster management, etc. should all be implemented within the all-encompassing framework of health and safety considerations.” Health and safety must become part of the DNA of everybody at mines and Health and Safety considerations must be inherently part of all activities and functions at mines, he said. According to Mardon, the mistake often made is that the focus is put on the management of health and safety and the milestones set as a goal in itself. “We think that by improving on or achieving the targets, mines would automatically be healthy and safe,” he explained. “This is a fallacy. Even if the milestones have been achieved, it would not mean that our mines are inherently healthy and safe. For example: We want our children to be successful in life. Depending on your definition of success, we set milestones for them to achieve. Let us say, I motivate my son to be successful and set the milestone for his success as having attained a doctorate degree, be well known in scientific circles for his scientific www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

By Cilleste van Dyk

Adv. Paul Mardon publications, have had his face on the front page of Time magazine for scientific achievements and be nominated for a Nobel Prize for science, all of this by the age of 40. If my son should achieve this, he could definitely be regarded as successful, but would he necessarily be successful as a scientist or as a person? The answer is no. In the pursuit of these milestones, he may have sacrificed personal relationships, his health and even scientific objectiveness which, in the long run, would cause him to realise that he was a failure in spite of, and even maybe because of attaining the milestones that were set for him. However, if he did not focus so much on the milestones as such but focused on having balance and the right life focus as well as work integrity, whilst also attaining success in all other facets of life, the attaining of these milestones would probably have been a natural result,” Mardon explains. It is therefore important to realise that there is a fundamental principle underlying and preceding the health and safety milestones, which is that health and safety should be part of our total way of life and the fabric of our existence. How do we achieve that? According to Mardon one way is to change the way we focus on the milestones. “Achieving them should not be a goal unto itself. It is merely a measurement to test our progress in achieving healthy and safe mines. We should rather focus on changing the hearts and the minds of everybody in the mining industry to adopt

and embrace the principles of health and safety into their whole being and living it in all spheres of their lives, including at work and by being productive workers.” Mardon continues: “Unfortunately, while training our shop stewarts and during formal investigations, we often find that health and safety, although everybody is aware of it, is merely regarded as one of the factors and separate from all other considerations, to be held in mind during operations. Health and safety considerations are moved up and down the priority scale according to the situation, which means that considerations of production, the issuing and cost of PPE, achieving labour relations demands, compliance and even protecting your wickets in an inquiry, etc. are often prioritised above the principle of doing everything in a health and safety manner and ensuring health and safety at work.” Mardon expressly pointed out that he is not only pointing fingers at employers. “Everybody is guilty, from management on various levels to workers and trade unions,” he said. “Also, we often focus so much on ‘safety rules’ that we either forget about health or create new health hazards in the process.” Aspects that could assist in achieving health and safety milestones: 1. The Culture Transformation Framework An important tool which assist with reaching the milestones is the Culture Transformation Framework (CTF). The pillars of the CTF are excellent tools to assist in changing the hearts and minds of people towards health and safety, and more focus and emphasis should be placed on it – not as a goal in itself, but as a tool in achieving the total adoption of health and safety by all at the mines. 2. Training The increased and continuous training of all employees, as well as management on all safety related issues and protocols are extremely important. Focus should also be placed on practical occupational training incorporating health and safety, such as banksman, control room operator etc. The people giving this training must not only be conversant in the technical aspects of the work, but must also be capable of conducting effective training and to integrate health and safety aspects into the training. S

BEDRYFSNUUS

mynwerkers sterf op 21 Januarie 1960 by die Coalbrook-steenkoolmyn naby Sasolburg. Dit is die grootste enkele ramp in die SA mynbougeskiedenis.

Mynrampe onthou as deel van geskiedenis

Foto: iStockphoto.com

ie rampe in Suid-Afrika se geskiedenis, het vir altyd ŉ impak op die land se inwoners. Wie sal die tragiese gebeure van die Westdene-busramp op 27 Maart 1985 vergeet? 30 kinders het na veiligheid geswem, maar 42 kinders het verdrink toe ŉ geel dubbelvlakbus van die brug af gery en in die Westdene-dam beland het. In die SuidAfrikaanse mynbousektor was daar talle rampe. Suid-Afrika se mynbougeskiedenis het die grondslag gevorm waarop industrieë gebou is, maar ongelukkig het dié ekonomiese welvaart teen ŉ prys gekom. Tydens talle tragiese rampe het mynwerkers met hul lewe betaal.

Mees tragiese SA mynrampe • 57 mynwerkers sterf op 12 September 1944 by die Hlobane-steenkoolmyn naby Vryheid in KwaZulu-Natal. • Op 21 Januarie 1960 vind die grootste mynramp nog ooit in Suid-Afrika se geskiedenis plaas: 435 mynwerkers sterf by die Coalbrook-steenkoolmyn naby Sasolburg. • 64 sterftes vind plaas op 12 September 1983 by die Hlobane Colliery naby Vryheid in KwaZulu-Natal. • Die lewensverlies van ŉ mynramp by die

Deur Nikki Prinsloo

Kinross-goudmyn in Evander, Mpumalanga op 16 September 1986 is 177. • 53 mynwerkers sterf by die Middelburgsteenkoolmyn op 13 Mei 1993. • 104 sterftes vind plaas op 10 Mei 1995 by Vaal Reefs naby Orkney in Noordwes. Solidariteit steun seremonies Die Myngesondheids- en veiligheidsraad van SuidAfrika het ŉ komitee gestig wat verantwoordelik is daarvoor om jaarliks herdenkingseremonies te reël. Die doel van die herdenkingseremonies is om eer te betoon aan mynwerkers wat hul lewe in mynrampe verloor het. In samewerking met myneienaars, die Kamer van Mynwese en Mynkwalifikasieowerhede word daar ook gekyk daarna om die naasbestaandes van hierdie mynwerkers te vergoed. Die vergoedingsooreenkoms sluit gewoonlik ŉ eenmalige betaling in, terwyl daar ook geld beskikbaar gestel word vir ambagsopleiding, siende dat die mynwerker se dood gewoonlik ŉ geweldige finansiële terugslag vir familielede is. Solidariteit dien ook in hierdie komitee en was betrokke by die herdenking van die Kinross-mynramp, wat verlede jaar op 16 September herdenk is. Adv. Paul Mardon, adjunkhoofsekretaris: beroepsgesondheid

en -veiligheid en volhoubare ontwikkeling, het as gasspreker opgetree. Mardon het sy kommer uitgespreek oor die feit dat daar steeds vandag mynwerkers is wat met hul lewe moet boet as gevolg van onveilige toestande by Suid-Afrikaanse myne. Hy het ’n beroep op werkgewers in die mynbedryf gedoen om toe te sien dat werknemers se gesondheid en veiligheid voortdurend bly verbeter in hul strewe na “zero harm”. Coalbrook-mynramp Vanjaar is die 57ste herdenking van die Coalbrook-mynramp wat op 21 Januarie 1960 plaasgevind het. Hierdie was nie net die grootste mynramp in Suid-Afrika se geskiedenis nie, maar was ook tragies omdat die 435 mynwerkers wat in die mynramp oorlede is, in ŉ massagraf diep onder die aarde begrawe is toe die myn ineengestort het. Alle pogings om die mynwerkers te red, het gefaal. Die Myngesondheids- en veiligheidsraad gaan later vanjaar, langs die Werkersmuseum in Johannesburg, ŉ monument oprig wat opgedra sal word aan mynwerkers wat in SuidAfrikaanse mynrampe omgekom het. Laat ons terugdink aan die mynwerkers en aan hulle ‘n huldeblyk bring vir hul bydrae om Suid-Afrika te help bou. S Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

BEDRYFSNUUS

Kamer van Mynwese moet besin ná “kortsigtigheid”

ie Kamer van Mynwese en steenkoolmaatskappye het in reaksie op mynbouvakbonde se dispuutverklaring teenoor hulle aangedui dat hulle gaan herbesin oor hul besluit om, ná dekades van sentrale kollektiewe bedinging in die steenkoolsektor, dié praktyk vir ’n gedesentraliseerde model te verruil. Volgens Connie Prinsloo, Solidariteit se adjunkhoofsekretaris vir die mynbousektor, doen die vakbond ’n beroep op die Kamer en die betrokke steenkoolmaatskappye om te herbesin oor hul kwadertrouhandeling toe hulle, nadat hulle hulself onlangs opnuut tot sentrale kollektiewe bedinging verbind het, die besluit omgekeer het. “Dit is van kardinale belang dat beide hierdie

rolspelers se mandaatgewers moet herbesin rakende hul besluit – dié kortsigtigheid versteur arbeidsverhoudinge en kan ‘n staking in die steenkoolsektor tot gevolg hê,” het Prinsloo gesê. “Solidariteit is verbind tot ’n proses om ’n onderhandelingsprotokol daar te stel waarmee sentrale kollektiewe bedinging ordelik kan verloop en om alternatiewe te vind vir gebeurtenisse wat ongemak by werkgewers skep,” het hy bygevoeg. “Die huidige benadering van steenkoolwerkgewers, wat as kwader trou oorkom, is teleurstellend in ’n tyd waar gepoog word om arbeidsvrede en beleggersvertroue in die mynbousektor te herstel ná jare van spanning sedert die Marikana-insident,” aldus Prinsloo. S

Rower skiet GPF-lid tydens patrollie dood

ohnny Grobler (46), ’n lid van die Nigel Gemeenskapspolisiëringsforum (GPF), is onlangs doodgeskiet nadat hy saam met ander lede van die GPF tydens hul patrolliebeurt die slagoffers van ’n gewapende rooftog te hulp gesnel het. Volgens Alwyn van den Heever, hoof van die Nigel GPF, het een van die rowers in ’n boom probeer wegkruip. “Een van die GPF-lede het die man gevra of hy gewapen is. Nadat hy ons gewys het dat hy nie ’n wapen het nie, het die lid sy flitslig op hom geskyn om dit te bevestig. Die verdagte het toe skielik begin skiet en Johnny is in sy maag getref.” Johnny het kort daarna in die hospitaal aan sy wonde beswyk. Johnny was ook werkswinkelverteenwoordiger vir Solidariteit by Nigel Metal Industries. Solidariteit betuig hul medelye met sy vrou, Johanna, en sy twee dogters, Brenda en Belinda. Hy is ’n ware held vir die gemeenskap. S

Om ’n passiewe inkomste voort te bring, beteken dat jy ’n bate of bates opbou wat inkomste genereer wat nie aan jou asem gekoppel is nie. Indien enige lewensveranderende gebeurtenis jou te beurt sou val, sal dit dus nie jou kontantvloei beïnvloed nie.

Skep welvaart met ’n passiewe inkomste

Foto: iStockphoto.com

ierdie artikel is die derde in Solidariteit Finansiële Dienste se reeks oor finansiële welstand wat spesifiek handel oor die beginsels van finansiële beplanning. In die vorige uitgawe van Solidariteit Tydskrif het ons gekyk na die beginsel dat aktiewe inkomste wat aan ’n mens se asem gekoppel is, altyd tydelik en aan risiko gekoppel is, en hoe dit hanteer moet word. In hierdie artikel behandel ons die beginsel van die skep van ’n passiewe inkomste. Passiewe inkomste ’n Passiewe inkomste kan permanent wees as dit deur ’n beskermde kapitaalbron voortgebring word. Wat word hiermee bedoel? In die vorige artikel het ons die beginsel behandel dat jy as ’n mens ’n aktiewe inkomste voortbring, maar dat dit altyd tydelik en blootgestel is. Om ’n passiewe inkomste voort te bring, beteken dat jy ’n bate of bates opbou wat inkomste genereer wat nie aan jou asem gekoppel is nie. Indien enige lewensveranderende gebeurtenis jou te beurt sou val, sal dit dus nie jou kontantvloei beïnvloed nie. Beskermde kapitaal kom voort uit bates in byvoorbeeld pensioen-tipe produkte wat onderhewig is aan sekere wetgewing en sekere reëls binne die wetgewing. Dit kom verder voort uit bates wat in trust gehou word en

wat, indien dit reg beheer en bestuur word, oneindige kontantvloei kan voortbring. ’n Goeie voorbeeld is ’n beleggingseiendom. Die sleutel is die woord “bates” wat beteken dit is nie aan ’n mens se asem gekoppel nie, maar aan iets wat kontantvloei genereer, selfs al sou jy slaap. Die kern van die beginsel Die beste manier om die beginsel te verduidelik, is om oor aftrede te praat. Wanneer ’n mens finansieel aftree, beteken dit nie dat jy ’n sekere ouderdom bereik het nie; dit beteken dat jy genoeg geld in ’n beskermde bate (soos ’n annuïteitsfonds) het wat genoeg kontantvloei kan voortbring om jou maandelikse begroting te dek. Gestel jy is nou 35 jaar oud en beplan om op 65 af te tree. Jy wil aftree met ’n maandelikse inkomste gelykstaande aan die R20 000 wat jy tans verdien. Op ouderdom 65 sal dié R20 000 per maand bykans R115 000 per maand beloop en dít teen jaar-op-jaarinflasie van slegs 6% bereken. Indien jy vir 20 jaar lank tot op die ouderdom van 85 vir jouself wil sorg, moet jy op ouderdom 65 ’n bedrag van ongeveer R20 miljoen opgebou het. Dit klink verregaande, maar hou in gedagte dat daar ook inflasie ná aftrede is en dat dit nodig is om ook vir jouself ’n verhoging ná aftrede te kan toestaan. Die berekeninge hierbo is deurgaans op 6%-inflasie gedoen, ook ná aftrede. Die beginsel bly staan dat dit nie

saak maak wat die bedrag in die aftreefonds is nie, dit is daar tot jou voordeel en as jy te sterwe kom, is dit daar tot voordeel van jou naasbestaandes vir solank as wat die kapitaal reg bestuur word en ’n inkomste voortbring. Beleggingseiendom ’n Meer praktiese voorbeeld is dié van ’n beleggingseiendom. Wat kontantvloei betref, is die waarde van die eiendom nie soveel ter sprake nie, maar eerder die kontantvloei wat die bate voortbring. Gestel jy het vandag ’n eiendom wat R5 000 per maand se netto inkomste lewer. Om R20 000 per maand se passiewe inkomste te genereer, moet jy vier sulke eiendomme hê. Soos in die vorige geval word die inkomste gekoppel aan die eiendom en nie aan jou vermoë om te werk nie. Dieselfde vier eiendomme moet op ouderdom 65 vir jou ’n netto inkomste van R28 717 elk per maand lewer, en elke jaar moet dit met 6% kan verhoog om in jou behoeftes te voorsien. Die eiendomme kan in ’n trust geplaas word, en as jy te sterwe kom, het die trust nie gesterf nie en kan die inkomste wat die eiendomme voortbring, bly voortbestaan. Om bates op te bou om ’n passiewe inkomste te genereer, vereis dat ’n mens moet belê en moet voordeel trek uit die tydbeginsel wat gekoppel is aan beleggingsgeld. Dit is nooit te vroeg om te begin nie... S Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

Plaas jou KOSBARE RANDE

in die REGTE HANDE Solidariteit Finansiële Dienste sal antwoorde op al u vrae kan verskaf, ontledings doen, aanbevelings maak en dit rugsteun met die regte produkte wat u sak en profiel sal pas. Skakel ons vandag nog!

01 BELEGGINGS > aftrede > effektetrusts > buitelandse beleggings

MEDIESEFONDSADVIES EN -PRODUKTE > Professionele advies > Mediesefondsopsies > Gapingsdekking

MOTOR- & HUISINHOUDVERSEKERING > brand > diefstal > ongelukskade

PROFESSIONELE FINANSIËLE ADVIES > ontledings > oplossings > produkte

REGSHULPVERSEKERING > 24 uur telefoniese regsadvies > Toegang tot prokureur (limiete geld) > Borgdekking

aksent media

Solidariteit Finansiële Dienste ‘n Gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 15556

0861 10 10 05

www.solidariteit.co.za

in Beweging

Nuus oor al die organisasies wat deel van die Solidariteit Beweging vorm.

Kallie Kriel, Gerrie Nel en Monique Taute tydens die mediakonferensie ná Nel se aanstelling.

AfriSake waarsku Malema oor grondgrypdreigement Deur Alet Rademeyer

T Gerrie Nel na AfriForum om korruptes vas te vat

Deur Alet Rademeyer

dv. Gerrie Nel, prominente Suid-Afrikaanse aanklaer, se aansluiting by AfriForum om dié burgerregte-organisasie se private vervolgingseenheid op die been te bring, het nasionaal ’n opskudding veroorsaak. Nel het by die Nasionale Vervolgingsgesag (NVG) bedank en op 1 Februarie by AfriForum begin. AfriForum se besluit om ’n private vervolgingseenheid te begin en Nel hiervoor aan boord te kry, het oorwegend positiewe reaksie ontlok wat getoon het dat SuidAfrikaners keelvol vir korrupsie en misdaad is. Nel het dit uit die staanspoor duidelik gemaak dat hy geen politieke agenda het of ooit gehad het nie. “Ek glo in die oppergesag van die reg en dat niemand bo die wet verhewe is nie.” Volgens hom het hy besluit om die pos te aanvaar omdat hy bekommerd is oor die persepsie wat daar is oor die NVG se geneigdheid tot selektiewe vervolgings en dat almal skynbaar nie gelyk voor die reg is nie. “Ek glo in die oppergesag van die reg. AfriForum se pasgestigte private vervolgingseenheid bied aan my die geleentheid om vanuit die burgerlike samelewing te help verseker dat geregtigheid seëvier, ongeag die posisie van die persoon wat aan korrupsie skuldig is. Ek en AfriForum is nou in ’n posisie om korrupte persone wat nie deur die NVG vervolg word nie, self te vervolg.” Suid-Afrikaanse wetgewing maak private vervolging moontlik in gevalle waar die NVG besluit om iemand wat van ’n misdryf verdink word, nie te vervolg nie. Nel is sedert die tagtigs ’n aanklaer wat prominente aansien onder talle Suid-Afrikaners

gekry het. Hy het ook internasionaal aansien verwerf vir die suksesvolle vervolging van die paralimpiese atleet Oscar Pistorius. In 2011 is hy wyd geloof toe hy Jackie Selebi, voormalige president van Interpol en nasionale polisiekommissaris, weens korrupsie in die tronk laat beland het. Nel skop af met ’n ondersoek om te bepaal watter openbare amptenare teen wie daar ’n sterk saak is, nie vervolg word nie. “AfriForum se private vervolgingseenheid sal die lys van verdagtes wat geïdentifiseer word, saam met inligting oor korrupte persone wat van die publiek ontvang word, oorweeg om te bepaal wie vervolg gaan word. ’n Aankondiging hieroor sal volg sodra die proses afgehandel is,” het hy gesê. Kallie Kriel, uitvoerende hoof van AfriForum, het Nel se aanstelling as is ’n “enorme stap vorentoe in AfriForum se stryd teen korrupsie en die plundering van belastingbetalers se geld” bestempel. Volgens Kriel vertrou hy dat Nel se aanstelling ’n duidelike boodskap aan korrupte politici en amptenare op nasionale, provinsiale en plaaslike regeringsvlak sal stuur dat hulle nie langer danksy hul politieke kontakte van vervolging gevrywaar is nie. “Korrupte persone moet besef dat niemand bo die reg verhewe is nie, selfs nie die land se president nie.” Kriel het daarop gewys dat private vervolging nou nie meer ‘n onhaalbare droom is nie, hoewel dit baie duur is om privaat te vervolg. “Elke lid van die publiek kan ’n groot rol speel om die nuwe vervolgingseenheid sterker te maak deur tot die regskoste by te dra.” • Om AfriForum sterker te maak en R10 tot die regsfonds by te dra, SMS jou naam na 38312. S

erwyl Julius Malema, leier van die EFF, se dreigement om onbenutte grond op 6 April (voorheen Van Riebeeckdag) landwyd te beset, opslae maak, het AfriSake dié party gewaarsku dat enige optrede buite die reg beveg sal word. Stefan Pieterse, woordvoerder van AfriSake, het gesê die organisasie het verlede jaar daarin geslaag om onder meer deur middel van regstappe honderde EFF-ondersteuners, wat grond onwettig in Noordwes en Gauteng wou beset, te laat verwyder. “Die EFF maak beloftes aan armes wat nie deur die Grondwet gesteun word nie. Ons gun almal die reg op eiendom, maar private eiendomsreg moet gerespekteer word.” Dit is nie die eerste keer dat Malema opruiende en omstrede uitsprake maak wat aan haatspraak grens nie. Hy dreig wit mense gereeld en het onder meer verlede jaar gesê dat hy “hul vrede wil versteur” en “dat daar nie vir ’n slagting van wit mense gevra word nie, altans nie nou al nie”. Dít het die sakeregtewaghond genoop om strafregtelike klagtes van aanhitsing tot geweld teen Malema in te dien. Malema het verlede jaar in November in die landdroshof in Newcastle in KwaZuluNatal verskyn op ’n klagte van oortreding van die Wet op Oproerige Byeenkomste. Tydens dié saak het Malema versoek dat die saak vir ses maande uitgestel word omdat hy ’n aansoek by die hooggeregshof wil indien om dié wet ongrondwetlik te laat verklaar. Malema het ook einde verlede jaar in die landdroshof in Bloemfontein op ’n soortgelyke klagte verskyn nadat AfriForum hom in 2014 strafregtelik aangekla het omdat hy mense in dié jaar tydens ’n EFFkongres in Bloemfontein aangemoedig het om grond landwyd te beset. Die saak is tot 5 Junie vanjaar uitgestel. Pieterse het gesê AfriSake sal die hooggeregshof in Maart nader om ŉ interdik te bekom om Malema te verbied om sy ondersteuners en EFF-lede aan te moedig om grond te gryp. Intussen sal die organisasie voortgaan om, soos met die onlangse grondgrype in Modimolle, in te gryp waar nodig. S

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

SLIM

AFRIKAANSINK S F O VRIENDELIK DINK menings taalregte erfenis bewaring

Dis jóú werk om taal en kultuur te bevorder Deur Alana Bailey

I Foto’s: iStockphoto.com

n 2016 was taal-, kultuur- en onderwyskwessies voortdurend in die spervuur – juis die fokusareas van ons afdeling by AfriForum. Ons visie dat Afrikaners sinvol, vry, veilig en voorspoedig aan die suidpunt van Afrika moet kan voortbestaan, noodsaak dat ons taal en kultuur erken en gerespekteer word. Ons vra niks meer as wat ons ander gun nie, maar kan ook nie van ons identiteit en regte afstand doen net omdat identiteit nie vir ander Afrikaners of Suid-Afrikaners van waarde is nie. Kwessies wat ons verlede jaar aangepak het en waarop ons in 2017 gaan voortbou, sluit in:

Bevordering van Afrikaans, taalregte Verlede jaar het groot uitdagings ingehou met onder meer regsaksie teen die Universiteit van die Vrystaat (UV), Suid-Afrika (Unisa) en Pretoria (UP) nadat hierdie instellings Afrikaans as primêre onderrigtaal afgeskaf het. In die geval van die UV het ’n volbank hooggeregshofregters reeds beslis dat die nuwe taalbeleid ongrondwetlik is en tersyde gestel moet word, maar die UV appelleer teen dié uitspraak. Dié drie sake sal vanjaar voortgaan omdat Afrikaans as onderrigmedium in

openbare opvoeding beskerm moet word, veral terwyl privaat Afrikaanse onderrig, byvoorbeeld deur Akademia, nog ontwikkel word. Praktiese aksies is nodig om taal te bevorder. Só kweek AfriForum se SLIM-projek onder leiding van Carien Bloem bewustheid van die voordele van moedertaalonderrig. AfriForum se AfrikaansVriendelik-veldtog, waarvoor Sanderien van der Walt verantwoordelik is, verbreed die taal se voetspoor in die sakewêreld. Die webtuiste www.afrikaansvriendelik.co.za bied aan sakeeienaars gratis erkenning vir die Afrikaanse diens wat hulle lewer, terwyl die publiek kostelose toegang het tot ’n databasis van hierdie dienste – ondernemings en kliënte word op dié wyse in ons eie taal bemagtig. Al hierdie aksies dien ook om Afrikaanssprekendes van hul taalregte bewus te maak. Ons as taalgemeenskap moet op alle terreine vir ons taal werk, want niemand anders gaan dit vir ons doen nie. Bevordering van Afrikaanse onderrig AfriForum fokus voortdurend op wyses waarop Afrikaanse onderrig in die openbare

en privaat sektor bevorder kan word. Van ons aanbevelings is tydens die Solidariteit Beweging se onderwysberaad in Augustus verlede jaar aan die publiek bekend gestel en navrae in dié verband word deurentyd beantwoord. Waar skole weens hul etos geteiken word, help AfriForum met advies en regsbystand. Afrikaanse leiers van môre word ontwikkel deur projekte soos die nasionale Dink of Sinkdebatskompetisie wat AfriForum verlede jaar die eerste keer aangebied het. Aksies om ons erfenis te bewaar Saam met kundige instellings soos die Voortrekkermonument en Erfenisstigting dra AfriForum tot die bewaring van ons erfenis by. Ons staan ook pogings teen om ons erfenis te kriminaliseer, marginaliseer en daardeur gemeenskappe te polariseer. Instellings soos Unesco, die Internasionale Strafhof en die Boedapest Sentrum vir die Voorkoming van Massagruweldade beklemtoon dat die bewaring van en respek vir alle erfenisspore noodsaaklik is vir die bevordering van maatskaplike samehorigheid en stabiliteit. Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

OB posisioneer haar nader aan Zuma, sê AfriForum

boeke

Deur Lize-Marie Labuschagne

g navorsin

skakeling

Dat die 2015-veldtog teen die Rhodesstandbeeld by die Universiteit van Kaapstad in totale anargie op kampusse ontwikkel het in 2016, bewys waarom ons nie die skending van erfenis as onbenullig durf afmaak nie. Dit sluit ook aanslae teen ontasbare erfenis soos plekname in. AfriForum is verder trots om ’n vennoot van Kraal Uitgewers te wees wat vanjaar ŉ nuwe reeks, Kraal Histories, in samewerking met prof. Fransjohan Pretorius bekendgestel het. Dié reeks bestaan uit voorheen ongepubliseerde navorsing oor Afrikanergeskiedenis.

probleme in ons land nie, maar is noodsaaklik om kundigheid te verbreed en steun vir plaaslike aksies te werf – al geskied dit soms agter die skerms. Hoogtepunte met skakeling deur die loop van verlede jaar sluit in besoeke aan senior parlementsverteenwoordigers van die EU, asook die Belgiese Nasionale en Britse Parlement. Meer as 15 000 senior mediaverteenwoordigers, politici, sakelui, akademici en ander buitelandse meningsvormers word deurlopend oor aktuele plaaslike kwessies en AfriForum se selfdoenoplossings in dié verband ingelig.

Kontak met Suid-Afrikaners elders AfriForum se standpunt dat Suid-Afrikaners wat tydelik of permanent in die buiteland woon, ons nie-amptelike ambassadeurs in hierdie wêrelddele is, word onderskryf deur ons Wêreldwyd-inisiatief waarvoor Sue-Ann de Wet verantwoordelik is. Belangstelling groei daagliks en verlede jaar was dit die eerste keer moontlik om ’n funksie saam met die Suid-Afrikaanse gemeenskap in Engeland aan te bied. Wêreldwyd bied ’n platform om inligting uit te ruil en saam te kuier soos net Suid-Afrikaners kan – of dit nou in persoon is of deur nuusbriewe, die webwerf (www.wereldwyd.co.za), Facebookblad of Twitter!

Navorsingsinstituut AfriForum se veldtogte berus op deeglike navorsing; dus is ’n eie navorsingsinstelling, die AfriForum Navorsingsinstituut (ANI), in die lewe geroep met Johan Nortje en Lorraine Claassen aan die stuur. Hulle onderneem peilings, doen navorsing oor aktuele temas namens kollegas, kontrakteer soms onderwerpe na spesialiskenners uit en pak eie onafhanklike navorsingsprojekte aan. Deur selfdoenaksies kan ons en ons lede die toekoms van ons erfenis, taal en kultuur beskerm en ’n netwerk van eendersdenkende mense regoor die wêreld bou om steeds meer te bereik. Dié wete gee ons energie en entoesiasme om in 2017 verder aan hierdie inisiatiewe te bou, met ons oë na voor, maar veral na Bo gerig. S

Internasionale meningsvormers Buitelandse skakeling bied geen kitsoplossings vir www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

friForum sê in ’n verklaring oor die openbare beskermer (OB) Busisiwe Mkhwebane se eerste 100 dae op kantoor dat hulle bekommerd is oor die persepsie wat sy van haarself en die kantoor skep. Mkhwebane se eerste 100 dae is gekenmerk deur omstrede en opvallende aksies, sê dié organisasie. AfriForum verwys na haar kritiek voor die parlement op die voormalige openbare beskermer, Thuli Madonsela, se portefeuljekomitee oor justisie en korrektiewe dienste. Die organisasie verwys ook na die beweerde verandering van die TV-kanaal by haar kantore van eNCA na ANN7; die besluit om nóg Jacob Zuma, nóg Des van Rooyen se interdikaansoek teen die staatskapingverslag teen te staan; die saak wat sy by die polisie aanhangig gemaak het oor die lek van klankopnames van die staatskapingsonderhoud tussen Madonsela en Zuma; en ’n voorval met Madonsela se personeelhoof wat glo deur sekuriteitspersoneel uit haar kantoor vergesel is. “AfriForum is bekommerd oor die persepsie wat Mkhwebane van haarself en haar kantoor skep. Dit wil voorkom asof sy hard probeer om haarself van haar gewilde voorganger te distansieer. In die proses posisioneer sy haarself egter nader aan pres. Zuma en die bewerings van korrupsie wat hom omring,” sê Ernst Roets, adjunk uitvoerende hoof van AfriForum. Hoewel AfriForum bekommerd is oor die persepsie wat sy skep, is daar ook ’n paar positiewe dinge wat in ag geneem kan word. Dit sluit Mkhwebane se voorneme in om die groot agterstand van sake in te haal en die toeganklikheid van haar kantore te verbeter. Roets sê dat hulle angstig wag op die eerste verslag wat deur Mkhwebane of onder haar toesig gepubliseer word. Dit sal ware insig in haar bedoelings gee en kan die publiek se persepsie van haar vinnig verander in een van ’n ware openbare beskermer. AfriForum beplan om die kantoor van die openbare beskermer te moniteer om seker te maak dat die pligte wat in die Grondwet en nasionale wetgewing omskryf word, wel uitgevoer word. S

IN BEWEGING

Solid Help

Monumente van skryfbehoeftes, kosblikkies

Foto’s: iStockphoto.com en Verskaf

ir Solidariteit Helpende Hand is ons kinders die toekoms waarin ons ons hoop lê. Daarom word projekte soos die Skooltassieprojek en die Kosblikkieprojek aangepak om hulle in lewende monumente te omskep. Die waarde van die Skooltassieprojek het weereens na vore gekom toe Helpende Hand die gevolge van ŉ tekort aan skryfbehoeftes ondersoek het. Helpende Hand se Skooltassieprojek is sedert 2007 een van die organisasie se belangrikste projekte. Met dié projek is reeds meer as 30 000 skooltassies vol skryfbehoeftes uitgedeel om behoeftige graadeens te help om op gelyke voet met hulle klasmaats te begin. Die studie, waaraan onderwysers uit die 158 skole landwyd wat by dié projek baat, deelgeneem het, toon duidelik dat daar ’n verband is tussen armoede en swak akademiese prestasie. Een van die grootste hindernisse wat behoeftige leerders in die gesig staar, is die stres wat ondervind word as hulle nie die regte – of selfs geen – skryfbehoeftes het nie. Onderwysers het aangedui dat hierdie leerders nie in die klas kan fokus nie en dat hulle selfvertroue ook ’n groot knou kry. Wanneer ’n leerder stres ervaar, nie fokus nie en nie die nodige selfvertroue het nie, lei dit tot ’n

Deur Marlien van der Westhuizen

agterstand en veroorsaak dit dikwels dat die leerder akademies uitsak. Onderwysers meen dat leerders reeds van so vroeg as die grondslagfase bewus is van verskillende ekonomiese vlakke en dat dié wat uit behoeftige huise kom, deur medeleerders gespot word. Die tekort aan skryfbehoeftes het

gevolglik ’n negatiewe uitwerking op die sosiale, emosionele en kognitiewe ontwikkeling van die behoeftige leerder. Die situasie word vererger deurdat baie van die behoeftige leerders nie genoegsame ondersteuning tuis ontvang nie. Hierdie leerders kom ook baie keer uit gebroke huise en ontvang nie genoeg liefde nie. Die studie het verder aangedui dat, sou die leerder uitsak of agter raak met hul skoolloopbaan, hulle die agterstand baie moeilik inhaal. In baie gevalle is dit hierdie leerders wat nie tot matriek in die skool bly nie, maar iewers langs die pad die skool verlaat. Die baie eenvoudige daad om tasse vir behoeftige leerders te gee, het dus verreikende gevolge vir die leerders. Hulle het nou die nodige skryfbehoeftes en ervaar nie meer die stres en angstigheid wat hulle daarsonder sou gevoel het nie. Verder voel die leerders spesiaal en dit verbeter hulle selfvertroue. Die Skooltassieprojek is nou in sy tiende jaar en vanjaar is daar 4 600 skooltassies aan behoeftige kinders regoor die land uitgedeel. Jy kan die kinders in jou area ondersteun deur die woord “Tassie” te SMS na 38969 en so betrokke te raak by die projek. ’n SMS kos R10. • Vir meer inligting, kontak Margolé Riekert by 082 715 0508, of stuur e-pos na margole@helpendehand.co.za. S

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

IN BEWEGING

“Ons wil ’n stem aan hierdie 94 slagoffers gee. Hul sterftes het ’n simbool geword van ’n staat wat sy pligte versuim. Helpende Hand besef dat dié geding nie die lewens van die oorledenes kan terugbring nie, maar ons kan ook nie toelaat dat hul dood verswyg word nie.” ~ Dr. Dirk Hermann

Gestremdes se dood simbool van staatsverval

“D

Foto: iStockphoto.com

ie Here weet, Hy het hulle ook met ’n doel hier op aarde gesit. Hulle is nie diere nie. Hulle is mense. Vlees en bloed soos ons

almal, met emosies.” Dít is die woorde van Sandra de Villiers, die suster van wyle Jaco Stols, een van die gestremde pasiënte wie se dood aan die Life Esidimeni-tragedie gekoppel word. Sandra was een van die familielede wat tydens Solidariteit Helpende Hand se mediakonferensie op 8 Februarie 2017 haar ervaring met die dood van ’n geliefde met ander gedeel het. Die gestremde pasiënte was almal vantevore staatspasiënte en baie is sonder enige dokumentasie of mediese geskiedenis na nie-regeringsorganisasies se sorg oorgeplaas. Die pasiënte is ook sonder die toestemming of selfs medewete van hulle families of voogde geskuif. Die menslike tragedie was verskriklik en die wêreld staan steeds verstom oor die wyse waarop die staat en die departement van gesondheid hierdie kwessie hanteer het. Dit spreek boekdele van hoe die staat een van die kwesbaarste en weerloosste gemeenskappe met sy optrede blootgestel het. Wat skreiend is, is dat die meeste van hierdie pasiënte se sterftes aan ontwatering, diarree en hartaanvalle toegeskryf kan word en geensins met hul

Deur Ernst Vorster

SMS 94 na 38969 om R10 by te dra tot Helpende Hand se regskostes. psigiatriese toestande verband hou nie. Dit getuig van verwaarlosing en growwe nalatigheid binne-in ’n stelsel waarvan die ratte nie behoorlik draai nie. Helpende Hand het in Junie 2016 tot die stryd toegetree en was vir maande lank met die Gautengse departement van gesondheid in ’n hofgeding oor die versorging van gestremde pasiënte by die Cullinan Care and Rehabilitation Centre (CCRC) betrokke. Die Mpumalangastreek het ’n reuse-insamelingsprojek van stapel gestuur om die 73 verstandelik gestremdes – wat in haglike omstandige na die CCRC oorgeplaas is – met beddegoed, voedsel, skoonmaakmiddels, toilet- en sanitêre ware te ondersteun. Helpende Hand beoog nou ’n drieledige strategie om die onnodige sterftes van die minstens 100 gestremde psigiatriese pasiënte in Gauteng aan te pak. Die verwante dodetal kan nog hoër wees en nuwe sterftes word steeds aangemeld. Helpende Hand se regspan wil om ’n strukturele interdik aansoek doen om die departement te dwing om binne 90 dae

op ’n gestruktureerde basis onder hoftoesig planne aan die hof voor te lê om te verseker dat hierdie situasie nie weer plaasvind nie. Die voorgestelde interdik sal dan ook versoek dat die staat weer binne 90 dae ná die eerste verskyning weer aan die hof moet voorlê hoe dié planne geïmplementeer is. Daarna sal die hof ook versoek word om die saak te verwys na die klagtes wat by Direktoraat vir Openbare Vervolging (DOV) ingedien is. Hiermee saam oorweeg Helpende Hand ’n klasaksiegeding namens die families wat eis dat daar geregtigheid vir die oorledenes moet geskied. Weens die departement se growwe nalatigheid het die oorledenes onnodige pyn en lyding deurgemaak. Volgens dr. Dirk Hermann, voorsitter van die Solidariteit Helpende Hand-direksie en bestuurshoof van Solidariteit, is die verval van die staat aan die wortel van hierdie tragedie. “Ons wil ’n stem aan hierdie 94 slagoffers gee. Hul sterftes het ’n simbool geword van ’n staat wat sy pligte versuim. Helpende Hand besef dat dié geding nie die lewens van die oorledenes kan terugbring nie, maar ons kan ook nie toelaat dat hul dood verswyg word nie. Die departement van gesondheid se versuim om op die talle hulpkrete en waarskuwings te reageer, getuig van flagrante arrogansie. Hulle móét verantwoordelik gehou word.” S Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IS JOU MEDIESE UITGAWES EN BYBETALINGS ‘N

BITTER PIL? Mediese skemas raak al hoe duurder en ledegeldstygings hou eenvoudig nie tred met salarisverhogings nie. Boonop verminder jou voordele dikwels en laat dit jou met ‘n selfbetalingsgaping waarvoor jy dalk nie voorsiening gemaak het nie.

ONS SAL JOU BYSTAAN

• om alternatiewe voordele-opsies binne jou huidige mediese skema te oorweeg • deur ‘n alternatiewe mediese skema voor te stel wat by jou risikoprofiel pas • deur gapingsdekking te bied wat die tekort sal aanvul tussen wat jou skema betaal en wat diensverskaffers hef.

aksent media

Kry die SORG wat jy VERDIEN teen ‘n PRYS wat jou PAS – sonder die bekommernis van ‘n betalingsgaping! Skakel ons vandag nog!

0861 10 10 05 Solidariteit Finansiële Dienste

‘n Gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 15556

‘n Gemagtigde verskaffer van finansiële dienste FSP-nommer: 44680 • CMS-akkreditasie (ORG 4268)

Onderskryf deur Guardrisk Versekeringsmaatskappy Bpk. ‘n Gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 75

Solidariteit Solidarity Deel van die Solidariteit Beweging

Solidariteit en sy vennote daar vir jou! begrafnisvoordeel Solidariteit bied aan sy lede ’n keuse tussen twee begrafnisondernemers. Lede het die keuse om van Martin’s of Avbob se dienste gebruik te maak. Hiermee probeer Solidariteit verseker dat lede hul laaste eer kan betoon met die wete dat ’n basiese begrafnis namens hulle behartig word en die beste moontlik diens gelewer word.

Wat moet gedoen word by tye van afsterwe? SKAKEL: • • • •

jou huisdokter; jou predikant en/of familie of vriende om jou by te staan; die naaste Solidariteit-dienskantoor om die sterfte aan te meld (nie Solidariteit se hoofkantoor nie); en die begrafnisondernemer (Die naaste Martin’s- of Avbob-kantoor moet geskakel word om die oorledene se oorskot af te haal. Jy moet duidelik aan hulle noem dat dit ’n Solidariteit-lid se begrafnis is en verskaf die lid se lidmaatskapnommer.

Indien van ’n ander ondernemer se dienste gebruik gemaak word, sal Solidariteit slegs ’n bedrag van R500 uitbetaal vir begrafniskoste (bepalings en voorwaardes geld). Maak seker dat jy in besit is van ’n huweliksertifikaat voordat jy die afsterwe by die departement van binnelandse sake registreer.

Wat gebeur met die oorskot? • • •

Martin’s of Avbob sal die oorledene se oorskot na hul perseel neem. Die oorskot word by hul perseel versorg en geberg totdat die begrafnis plaasvind. Indien daar nie ’n Martin’s- of Avbobkantoor in die nabye omgewing is nie, geld die volgende reëling: Die naaste Martin’s- of Avbob-kantoor moet geskakel word om die oorskot af te haal en terug te bring vir die uitvoer van die begrafnis. Die familie is nie verantwoordelik vir die eerste 80 km se vervoerkoste nie, waarna ’n vervoerkoste gehef sal word.

0861 25 24 23 • www.solidariteit.co.za

Solidariteit Solidarity Part of the Solidarity Movement

Solidarity and partners there for you! funeral benefit Solidarity offers its members a choice between two funeral undertakers. The services of Martin’s and Avbob can be used. Solidarity hereby wants to ensure that members can pay their last respects, knowing that a basic funeral is taken care of and that the best possible service is provided. If the services of another undertaker are used, Solidarity will only pay out R500 in respect of funeral expenses (terms and conditions apply). Make sure you are in possession of a marriage certificate before the death is registered with the Department of Home Affairs.

What must be done in the event of a death? CONTACT: • • • •

your family doctor; your minister and/or family or friends to support you; the nearest Solidarity branch to report the death (not Solidarity’s Head Office); and the undertaker (The nearest Martin’s or Avbob branch must be contacted to collect the remains. Clearly state that it is the funeral of a Solidarity member and provide them with the member’s Solidarity membership number).

And collection of the remains? • • •

Martin’s or Avbob will transport the deceased’s remains to their premises. The remains will be tended to and kept at their premises until the funeral. In the absence of a Martin’s or Avbob branch in the immediate vicinity, the following arrangement will apply: The nearest Martin’s or Avbob branch must be contacted to transport the remains to and from the funeral. The next of kin will not be responsible for the travel expenses in respect of the first 80 km, after which a transport fee will be charged.

0861 25 24 23 • https://solidariteit.co.za/en/

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

IN BEWEGING

Legkaartstukke wat Solidariteit Beweging vorm

Foto: iStockphoto.com

as jy al ooit verward oor hoe instansies soos die Solidariteit-vakbond, AfriForum of Helpende Hand met mekaar verband hou? Is hulle ooit deel van dieselfde organisasie, en wat is die Solidariteit Beweging dan? Jy is nie die enigste persoon wat wonder nie. Die Solidariteit Beweging is ŉ sambreelorganisasie wat ŉ klomp verskillende instansies insluit. Die doel van die Beweging is dat jy, deur middel van die funksies wat die onderskeie instansies vervul, in alle fasette van jou lewe (werk, kultuur, burgerregte, maatskaplike ondersteuning, gebalanseerde inligting in die media, en so meer) bygestaan word. Die sinergie van die Solidariteit Beweging is in ons mense! Die instansies wat deel vorm van die Beweging, maar wat ook elkeen ‘n onafhanklike instansie is wat elkeen in sy eie rigting groei en sy eie plek losstaande van die ander instansies volstaan, is die volgende: • Die vakbond Solidariteit veg vir die beskerming van jou werk • AfriForum sien om na burgerregte • Solidariteit Helpende Hand sorg vir maatskaplike bystand

Deur Cilleste van Dyk

• Sol-Tech bied hoogstaande ambagsopleiding • Akademia is die Solidariteit Beweging se tersiêre opleidingsinstansie • Solidariteit Finansiële Dienste (SFD) bied finansiële advies en produkte • Maroela Media is ’n onafhanklike digitale mediamaatskappy • Kraal Uitgewers is ’n uitgewery wat boeke van historiese en aktuele belang publiseer • Die FAK is verantwoordelik vir kulturele beskerming en opheffing. Solidariteit Die Solidariteit Beweging is uit die vakbond Solidariteit gebore, en die vakbond is dus as ‘t ware die ouboet van die Beweging. Wanneer daar van “Solidariteit” gepraat word, is dit dus gewoonlik ‘n verwysing na die vakbond self. Solidariteit is gesetel in die Christelike tradisie van die vakbondwese en het dus ŉ unieke benadering tot vakbondwese wat verskil van Cosatu s’n. Die hooftaak van die vakbond Solidariteit is om werksekerheid te bied, om diensvoorwaardes te verbeter en om onreg in die werkplek uit te wis. Daarbenewens het die vakbond ŉ Boufonds wat die finansiering van instansies soos Akademia, die Kampus en Sol-Tech moontlik maak; dié instansies sorg

weer op hul beurt vir gehalte-opleiding sodat jy suksesvol kan wees in jou werkplek. Solidariteit het ook ŉ Regsfonds waarmee daar namens ons lede in regstellendeaksiesake in SuidAfrikaanse howe geveg word. www.solidariteit.co.za Solidariteit Helpende Hand Solidariteit Helpende Hand lewer diens aan die gemeenskap, maar met die spesifieke doel om mense uit armoede te lei en om te keer dat mense in armoede verval. Helpende Hand glo nie aan opheffing deur toelaes nie, maar aan opheffing deur opleiding. Die fokus van Helpende Hand is beurse, beroepsleiding en werkplasing. Helpende Hand het ook takstrukture landwyd. www.helpendehand.co.za AfriForum AfriForum is ŉ burgerregte-organisasie. Die hooftaak van AfriForum is om die burgerregte van sy lede en hul gemeenskappe te beskerm. Dit word gedoen deur regte op te eis en regte te beskerm. Dit word nie net in die howe gedoen nie, maar ook deur strukture in gemeenskappe te vestig. www.afriforum.co.za Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

Solidariteit Solidarity

Solidariteit Helpende Hand

akademia Sol-Tech Sol-Tech lei studente in ambagte op. Dié instelling is geregistreer as ŉ instelling vir verdere onderwys en opleiding en is by die tersaaklike Setas geregistreer. Sol-Tech fokus daarop om studente in skaars en kritieke vaardighede op te lei. www.sol-tech.co.za Akademia Akademia is ŉ privaat Afrikaanse afstandsonderwysinstelling wat hoëronderwyskwalifikasies van gehalte teen 30% tot 50% goedkoper as die res van die mark bied. By Akademia kan studente hulle nauurs bekwaam in skaars beroepsrigtings. www.akademia.ac.za

Solidariteit Finansiële Dienste

mar ela

Solidariteit Finansiële Dienste (SFD) Lede van Solidariteit kry deur Solidariteit Finansiële Dienste produkte en dienste teen spesiale pryse. Die hoofproduk van die maatskappy is korttermynversekering. ŉ Reeks ander finansiële produkte word ook aangebied. Die winste van die maatskappy word gebruik om ontwikkelingsprojekte van die Solidariteit Beweging te finansier. www.solidariteit.co.za/sfd/ Maroela Media Maroela Media is ŉ gratis Afrikaanse digitale mediamaatskappy. Maroela Media is tans die grootste Afrikaanse nuuswebwerf met sowat 1,3 miljoen maandelikse lesers. Maroela Media

media

vervaardig ook klankproduksies vir Afrikaanse gemeenskapsradiostasies. Verskeie projekte vir die bevordering van Afrikaans word ook jaarliks deur dié mediamaatskappy aangepak. www.maroelamedia.co.za Kraal Uitgewers Kraal Uitgewers is ŉ uitgewery wat boeke uitgee oor die Afrikanergeskiedenis en oor onderwerpe wat vir die Afrikaner aktueel is. Die uitgewery gee ook boeke uit wat waarskynlik nie deur ander uitgewerye uitgegee sal word nie, maar waarvan Kraal wel die waarde insien. Die doel van die uitgewery is om Afrikanergeskiedenis gebalanseerd aan te bied. www.kraaluitgewers.co.za

IN BEWEGING

se toerusting kon reeds danksy die Boufonds gekoop word.

Boufonds gee Sol-Tech stukrag

Foto’s: Reint Dykema en iStockphoto.com

ol-Tech het in 2006 met formele ambagsopleiding begin. Dit het intussen vir ’n groot aantal jongmense baie deure na die beroepswêreld oopgemaak. Danksy die Boufonds kon Sol-Tech sedert 2008 bykomende vakrigtings aanbied wat die deure na die beroepswêreld net nóg groter oopgemaak het. Sonder die ondersteuning van die Solidariteit Boufonds sou dit egter nie moontlik gewees het om ambagsopleiding voort te sit nie; trouens, Sol-Tech sou sy deure moes sluit omdat die broodnodige toerusting steeds nie doeltreffend uit eie inkomste aangekoop kon word nie. Die tegniese opleidingskollege het beskeie met een draaibank, een freesmasjien en vier sweismasjiene begin, en vloeroppervlakte netnet groot genoeg om omtrent 15 studente en een lektor te kon akkommodeer. Studente moes aanvanklik in skofte werk sodat almal ’n geleentheid vir praktiese opleiding op die toerusting kon kry. Tree vir tree het ons droom meer en meer tasbaar geword, en jaar ná jaar het die konstante finansiële ondersteuning deur die Boufonds die kollege in staat gestel om meer en

Deur Dr. Philip Minnaar

beter toerusting (ter waarde van R40 miljoen tot op hede) te kan bekostig. Vandag besoek ander opleidingsinstellings Sol-Tech om te kom kers opsteek. En steeds stel ledebydraes tot die Boufonds die kollege in staat om te groei tot daar waar ’n lig in die pad brand: om die voorkeurinstelling vir ambagsopleiding in Suid-Afrika te wees. Die studentegetalle het sedert 2006 tot vandag met meer as 1 000% toegeneem, en ongeveer 1 200 studente is op enige tyd besig om te studeer. Ongeveer 350 onafhanklike werkgewers neem jaarliks van Sol-Tech se goed opgeleide studente in diens. Sol-Tech se studente is reeds in aanvraag by verskeie industrieë, nie net vanweë hul bogemiddelde karakter, kennis en vaardighede nie, maar ook vanweë bykomende spesialiskennis met betrekking tot PLC- en CNC-programmering, om maar enkele spesialiskennis en vaardighede van Sol-Techstudente te noem. Hierdie spesialistoerusting kon nie aangekoop word sonder die hulp van die Boufonds nie. Dit alles bring mee dat bykans 95% van studente ’n vaste aanstelling ná die voltooiing van hul vaktoets kry, terwyl sommige

reeds as entrepreneurs hul eie ondernemings bedryf en self ook studente van Sol-Tech by hul eie ondernemings in diens neem. Sol-Tech se droom is egter veel groter as dít wat ons reeds bereik het. Te midde van al ons welslae, het ons nog nie daarin kon slaag om ons eie kampus op te rig nie. Aangesien ons tans tot die strukture beperk is wat ons huur, kan daar ook nie na bykomende kursusse gekyk word of meer studente per inname ingeskryf word nie. Ons kan ook nog nie akkommodasie aan studente verskaf nie. Teen die agtergrond van openbare instellings wat toenemend hul geloofwaardigheid ten opsigte van ambagsopleiding verloor, is dit nou die tyd om te bou en lewende monumente vir die nageslag na te laat. Sol-Tech staan aan die begin van talle moontlikhede wat nog in die toekoms lê en wag. Op ’n eie kampus kan opleiding sodanig uitgebrei word dat studente onder meer ingenieurskwalifikasies kan behaal. Hierdeur rus ons nie net studente vir hul beroepe toe nie, maar bou ons aan ’n nuwe generasie wat veerkrag besit, wat die ekonomie kan opbou en ’n toekoms vir hul kinders in Suid-Afrika kan skep. S Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

Sol-Tech gereed vir volgende groeifase Deur Cilleste van Dyk

á ’n baie suksesvolle eerste tien jaar waartydens Sol-Tech baie vinnig tot een van die topberoepsopleidingskolleges in Suid-Afrika gegroei het, is dit lekker om met trots na ons suksesverhaal tot nou toe terug te kyk. “Volgens Churchill en Lewis se The Five Stages of Small Business Growth staan Sol-Tech aan die einde van die suksesfase en gereed om die baie belangrike take-off-fase binne te gaan,” vertel Paul van Deventer, besturende direkteur van Sol-Tech. “Die grootste kritiese faktor om Sol-Tech na die volgende fase te neem, is bo redelike twyfel die bou van ’n groter kampus wat ook vir studenteverblyf voorsiening maak.” Sol-Tech se visie is om as die voorkeurinstansie in Suid-Afrika vir ambagslui

bekend te staan. Daarom word ’n daadwerklike strategie gevolg om gehalte-opleiding op alle vlakke na te streef. Volgens Van Deventer is die doel om die beste ambagslui op te lei, en daardeur die beste geleenthede vir studente te skep. Dié doelwitte dra reeds vrugte. Met die groot verval van staatsopleidingsinstellings is dit belangrik om hierop voort te bou en Sol-Tech verder uit te bou. Sol-Tech se studentegroei oor die afgelope tien jaar is merkwaardig, verduidelik Van Deventer. “In die afgelope tien jaar het die aantal studente van 64 in 2007 tot 429 in 2017 toegeneem.” Sol-Tech se reputasie en sukses is reeds wyd en syd oor Suid-Afrika bekend – veral onder werkgewers. Sol-Tech spog oor die afgelope tien jaar met ’n gemiddelde slaagsyfer van 96% vir studente

in die finale nasionale vaktoets met ’n eerste poging, en 100% met ’n daaropvolgende poging om uiteindelik die gesogte rooiseëlkwalifikasie te verwerf. Hierdie syfer het in 2016 tot 98,5% met ’n eerste poging gestyg. Die werkplasings van Sol-Tech-studente deur Ajani bly ’n unieke diens wat geen gelyke in Suid-Afrika het nie. In 2016 is ’n merkwaardige 389 studente by werkgewers geplaas. Ajani het ook nuwe werkgewers in 2016 gewerf wat nou vakleerlinge inneem. Dit bring Ajani se totale databasis van aktiewe werkgewers op 461 te staan. 2017 hou vir seker die beste van die beste vir Sol-Tech in, en jy kan óf as student óf as Boufonds-ondersteuner deel van hierdie lewende monument wees. Lees op bl. 12 meer oor die Boufonds. S

verseker jou toekoms Kwalifiseer jouself in ’n AMBAG by ’n instelling sonder gelyke Gereedskap- en setmaatmaker • Dieselwerktuigkundige Elektrisiën • Passer en draaier • Meulmaker • Sweiser

WOON ONS OPEDAE BY OP 3 JUNIE OF 9 SEPTEMBER 2017 Waar?

Sol-Tech-kampus, Kirkney Maliestraat 1662, Kirkney, 0182 25O 42’ 52” S • 28O 06’ 26” E

Hoe laat?

08:00 vir 08:30

Bring saam:

Gesertifiseerde afskrif van identiteitsdokument Gesertifiseerde afskrif van alle kwalifikasies

Bevestig asseblief of jy die dag gaan bywoon deur die aansoekvorm aanlyn te voltooi by www.sol-tech.co.za. Jy kan ook Sol-Tech se keuringstoets op die volgende dae aflê: 9 Junie en 6 Oktober om 08:00 vir 08:30. Daar sal op dié dae kortliks inligting en agtergrond oor die kollege se kursusse gegee word.

Solidariteit Beweging

0861 25 24 23 • www.sol-tech.co.za

jy & die Reg

Stuur jou regsvrae na: Jy & die reg, Posbus 11760, Centurion, 0046; stuur ‘n e-pos na diens@solidariteit.co.za; of faks na 012 664 1102.

Deur Chantal van der Merwe

“Ek word geteister, wat staan my te doen?”

Foto: iStockphoto.com

it gebeur dikwels dat ’n werkgewer van ’n werknemer “ontslae wil raak” en dan van taktiek gebruik maak wat uiters onaangenaam is of onaanvaarbare werkomstandighede skep in die hoop dat die werknemer self sal bedank. Sodra dit dan gebeur dat dié werknemer bedank, gebeur dit soms dat die werkgewer homself vererg omdat die werknemer kwansuis “ondankbaar” sou wees of die werkgewer vertel dat die werknemer hom “in die steek gelaat het”. Die werkgewer is dan daarop uit om voor die betrokke werknemer se laaste dag van diens wraak te neem. Teistering deur een werknemer teenoor ŉ ander kom ook dikwels voor. Teistering kan verskillende vorme aanneem: dit kan die verspreiding van kwaadwillige gerugte oor die werknemer wees; dit kan pogings wees om die werknemer te beledig of verneder of om die werknemer met werk te oorlaai; om voortdurend op hom of haar te pik; of om onaanvaarbare taal (vloek, vuiltaal en vulgêre of beledigende taal) teenoor die werknemer te gebruik. Watter vorm die teistering ook al mag aanneem, is die gedrag onaanvaarbaar en word dit as ’n skending van die werknemer se menseregte beskou aangesien die werknemer se regte geskend word om met waardigheid en respek behandel te word. Trouens, werkgewers het ’n plig om hul werknemers teen teistering te beskerm en moet toesien dat werknemers nie aan teistering onderwerp word nie. Die oplossing wat wel tot die beskikking van ’n geteisterde werknemer is, behels dat die werknemer ŉ versoek kan rig dat die teisteraar se gedrag onmiddellik moet staak. Indien daar nie aan dié versoek voldoen word nie, word die aangeleentheid na die Kommissie vir Versoening, Bemiddeling en Arbitrasie (KVBA) verwys. As dit misluk, sal die saak na die arbeidshof verwys word. Werknemers wat meen dat hulle geteiken word, moet alle voorvalle wat op teistering dui met ’n volledige beskrywing van die datum, tyd en aard van die voorval aanteken. Dit is ook baie belangrik om die name van enige getuies aan te teken omdat blote persoonlike

Watter vorm die teistering ook al mag aanneem, is die gedrag onaanvaarbaar en word dit as ’n skending van die werknemer se menseregte beskou. aantekeninge nie voldoende gaan wees om teistering te bewys nie – dit is slegs een persoon se weergawe. Die teisteraar moet dan deur middel van die werkplek se interne grieweprosedure gekonfronteer word. As deel van die grieweprosedure moet dit direk aan die teisteraar gestel word dat sy of haar gedrag onaanvaarbaar is en dat dit onmiddellik tot ’n einde moet kom. Doen navraag by die maatskappy se mensehulpbronafdeling oor enige formele griewebeleid wat reeds mag bestaan om sodanige teistering aan te pak. Indien die werkgewer nie ’n formele griewebeleid het nie, kan die werknemer steeds die grief skriftelik indien deur die maatskappy se bestuurshiërargie van onder af boontoe te nader. Hoewel korrespondensie wat aan bestuur gerig word gewoonlik nie die probleem oplos nie, sal die teisteraar bewus raak van die feit dat sy of haar gedrag onaanvaarbaar is. Dit is uiters belangrik dat die grieweprosedure

gevolg word om elke voorval van teistering op rekord te plaas en te hanteer, aangesien een of twee voorvalle nie noodwendig ’n saak daarstel nie. Voordat die aangeleentheid na ’n eksterne forum verwys kan word, moet die werknemer kan bewys dat die teistering aanvanklik intern hanteer is en dat geen sinvolle oplossings bereik kon word nie. In die meeste gevalle waar aangeleenthede ekstern verwys word, slaag dit gewoonlik nie omdat die werknemer nie genoegsame bewyse kan aanbied wat die ware toedrag van sake weerspieël nie en omdat daar staatgemaak word op getuienis van ander kollegas wat dan later onwillig is om te getuig uit vrees dat dit hul eie posisie in gedrang kan bring. Hoewel teistering ’n onbillike arbeidspraktyk is, is dit nie altyd maklik om dit te bewys nie. Daar rus ’n plig op werknemers wat geteiken word om vir hulself op te staan en seker te maak dat hulle alles in hul vermoë doen om sodanige teistering te openbaar en ’n einde daaraan te bring. S Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

The proposed national minimum wage per month.

Minimum wage will increase unemployment

Photographs: iStockphoto.com

n its response to the proposed minimum wage that was suggested at the end of last year, Solidarity says that the introduction of a higher minimum wage will seriously aggravate the conditions of the unemployed in South Africa. The number of unemployed people rose to 9 million people in the third quarter of 2016. Dr Eugene Brink, senior researcher at the Solidarity Research Institute (SRI), points out that although Solidarity strongly supports fair remuneration for workers, it should not happen at the expense of employment. “The implementation of the proposed minimum wage will increase labour costs as a whole, and businesses will consequently employ fewer people in future. In the end, the unemployed who cannot find jobs, as well as quite a number of working people who would eventually lose their jobs, will pay the price,” Brink says. According to Brink, the implementation of the minimum wage will further accelerate the process of mechanisation, which is gaining momentum as it is. “There comes a time when labour will simply not be affordable anymore www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

By Francois Redelinghuys

Minimum wage in a nutshell The proposed national minimum wage is R3 500 per month (for those who work 45 hours per week) or R20 per hour and is subject to an annual adjustment. The minimum wage is expected to take effect in May 2018. Domestic workers and agricultural workers are expected to be paid 75% and 90% respectively of the minimum wage. These sectors should increase their wages within two years to reach 100% of the minimum wage. Small, medium, micro businesses and start-ups are not automatically exempted from the implementation of the national minimum wage; however, they can apply for exemption under certain circumstances. and it will be cheaper to invest in machines. Pick n Pay is already experimenting with cashier-less tills. Those who stand to benefit from the minimum wage are the very ones whose jobs may be the first to be replaced by

technology,” Brink explains. Brink believes the proposed minimum wage is yet another form of increasing economic interventionism that will further cripple the formal private sector and deny people the right to make voluntary choices when it comes to remuneration, employment and appointments. “Smaller businesses will be hit especially hard, as well as those workers who simply want to get a foot in the door in the labour market and who are prepared to work for less than the minimum wage. At the same time, it will simply aggravate bureaucratic red tape in the labour market.” According to Brink, the issue of a minimum wage has now simply become a political football through which political parties and populist trade unions seek to attract voters with unrealistic promises that create expectations. “In these economic times, we should make every effort to improve job creation. A higher minimum wage will achieve the opposite. The best way to increase your income is to expand your skills and increase your productivity. This applies to the individual and the country as a whole,” Brink concludes. S

Voortrekkermonument: Het jy geweet?

Foto’s: iStockphoto.com; Erfenisstigting

andat die mens kon skryf of skets, het hy die geskiedenis vir die volgende geslag opgeteken. Geskiedenis gaan gepaard met herdenkings – net soos duisende handboeke (of e-boeke) die geskiedenis herdenk, is daar ook talle monumente vir dieselfde rede opgerig. Die rede hiervoor is egter nie net vir herdenking nie, maar om toekomstige geslagte te herinner aan dit wat bereik – of soms verloor of beloof – is. Met meer as 3 600 monumente en gedenktekens regoor Suid-Afrika is daar baie oor die geskiedenis van elk van hierdie landmerke te sê. Die fokus van hierdie artikel is egter op die Voortrekkermonument gerig; spesifiek op dinge wat jy dalk nie van dié monument nie geweet het. Sentrale Volksmonumentkomitee Op 4 April 1931 is daar ’n byeenkoms in Bloemfontein gehou wat van bepalende betekenis vir dié stukkie geskiedenis was. Dit was ’n kongres wat deur die Federasie van Afrikaanse Kultuurverenigings (FAK) in samewerking met belangstellende verenigings en komitees belê is om die moontlike oprigting van ’n nasionale Voortrekkermonument te bespreek. Die sameroepers was van mening dat dié beoogde monument tydens die honderdste herdenking van die Groot Trek in 1938 onthul moes word. Daarna is eenparig besluit dat ’n Sentrale Volksmonumentekomitee gestig moet word om dié proses te bestuur.

Deur Cilleste van Dyk

Ontwerp van die monument Die komitee het in 1936 besluit om twee ontwerpe saam te voeg: die monumentale ontwerp van Gerard Moerdijk en die simboliese walaer van E.C. Pienaar en A.C. Bouman. Die finale integreringsopdrag en titel as argitek tydens oprigting is uiteindelik aan Moerdijk opgedra. Aangesien die monument vir ’n millennium of langer aan groot dade moes herinner, moes dit ruim van opvatting wees en eer toeken aan dié wat eer waardig is, het Moerdijk se riglyne gelui. Moerdijk het telkens aan sy gesinslede vertel dat sy ontwerp deur die kenmerkende profiel van Kranskop digby Nylstroom beïnvloed is. Hy het van die stoep van sy plaashuis na Kranskop gekyk en gesê: “Dit is een van my vroegste herinneringe. Hieruit is die Voortrekkermonument gebore.” Só is die silhoeët van die monument op ’n bekende Suid-Afrikaanse landmerk gegrond. Finansiering van monument Een van die grootste uitdagings vir die Monumentkomitee was fondse. Al kon daar nie met sekerheid bereken word wat die monument sou kos nie, het die komitee in die vier destydse provinsies (die Kaapprovinsie, Transvaal, Natal en die Oranje-Vrystaat) asook in SuidwesAfrika (vandag Namibië) komitees gestig wat vir fondsinsameling verantwoordelik was. Ná die internasionale depressie destyds, wat swaar op Suid-Afrika gedruk het, was daar ’n algemene tekort aan geld. Die komitees is toegelaat om geld in te samel deur posseëls te verkoop.

Bouwerk en hoeksteenlegging Die formele sooispitplegtigheid het op 13 Julie 1937 plaasgevind. Die voorsitter van die Monumentkomitee, dr. E.G. Jansen, het op die plek waar die monument vandag staan en in die teenwoordigheid van ’n aantal gaste en joernaliste ’n sooi omgespit en só simbolies die bouwerk ’n aanvang laat neem. Dit was teen 1937 duidelik dat die monument nie op 16 Desember 1938, wanneer die Voortrekkereeufees sy hoogtepunt sou bereik, voltooi sou wees nie. Daar is toe besluit dat slegs die hoeksteenlegging toe sou plaasvind. Die feestelikhede op die Monumentterrein is deur ongeveer 100 000 mense bygewoon. Dit het vroegoggend begin met die afvuur van ’n eresaluut van kanonskote, gevolg deur optogte en godsdienstige verrigtinge. Ná die erediens is ’n aantal voorwerpe in die hoeksteen geplaas. Dit was ’n Bybel en die dagboek van Jan van Riebeeck, asook afskrifte van die Retief-Dingane-traktaat, die Gelofte van Bloedrivier en “Die Stem van SuidAfrika”, verseël in ’n waterdigte loodkoker. Die monumentinwyding Die inwyding van die Voortrekkermonument het op 16 Desember 1949 plaasgevind. Die fees het van 13 tot 16 Desember 1949 gestrek. Om twaalfuur die middag van 16 Desember het ses seuns en ses meisies in Voortrekkervolksdrag, as verteenwoordigers van die jeug, die groot voordeur oopgestoot en die monument betree. Die verrigtinge is na raming deur sowat 250 000 mense uit alle uithoeke van die land bygewoon. S Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING Bouwerk aan die Voortrekkermonument asook hoe diĂŠ indrukwekkende landmerk vandag lyk. Die monument word jaarliks deur meer as 150 000 mense besoek.

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

IN BEWEGING

Só word die koste van kapitaal bereken Deur Appie Pienaar

ie koste van kapitaal kom dikwels ter sprake wanneer mense oorweeg om geld in ŉ projek of bate te belê. Maar wat word bedoel met die konsep koste van kapitaal? Hoe word dit bereken, en waarom is dit belangrik om die koste van kapitaal in ag te neem wanneer beleggings oorweeg word? Konsep van koste van kapitaal Koste van kapitaal verwys na die geleentheidskoste verbonde aan ŉ spesifieke belegging, en word uitgedruk as ŉ jaarlikse koste in randterme of as ŉ jaarlikse persentasie. ŉ Eenvoudige voorbeeld is waar geld byvoorbeeld in ŉ eiendom belê word. Omdat die belegging in die bank rente kon verdien, word die rente wat verbeur word, beskou as ŉ geleentheidskoste en word dit deel van die “koste van kapitaal”-berekening. ŉ Bedrag van R1 miljoen wat in ŉ eiendom belê word, sou ook teen ŉ rentekoers van byvoorbeeld 7% per jaar in die bank belê kon word. Die jaarlikse rente van R70 000 wat verbeur word, is die belegging se koste van kapitaal. Die huur wat jaarliks uit die eiendom verdien word, moet dus minstens R70 000 per jaar beloop, maar verkieslik meer, omdat die verhuring van eiendom meer riskant is as om jou geld in die bank te belê. Die koste van kapitaal is dus die minimum opbrengs wat ‘n nuwe projek moet verdien om dit die moeite werd te maak.

Foto: iStockphoto.com

Bronne van kapitaal Daar is hoofsaaklik twee bronne van kapitaal: eie kapitaal (ekwiteit) en skuld. In die praktyk bestaan ook hibriede finansieringsinstrumente wat karaktereienskappe van albei bronne openbaar. Voorkeuraandele is só ŉ voorbeeld. Berekening van koste van kapitaal Die koste verbonde aan eie kapitaal of ekwiteit is die geleentheidskoste wat verbeur word indien die bedrag in ŉ soortgelyke belegging teen dieselfde risiko en opbrengs belê sou gewees het. Daar is verskeie modelle om die koste van ekwiteit te bereken, maar die gewildste is die sogenaamde kapitaalmarkprysmodel wat daarop geskoei is dat die belegger met inagneming van risiko dieselfde opbrengs moet verdien as wat hy of sy sou verdien het op die aandelebeurs. Die

MY GELD

Bron van kapitaal

Koste van kapitaal

Gewig

GGKK

Ekwiteit

15,0%

2 000 000

66,7%

10,0%

Skuld

7,2%

1 000 000

33,3%

2,4%

3 000 000

100%

12,4%

model neem die risikovrye rentekoers (wat min of meer dieselfde is as die bedrag waarteen ŉ mens geld in ŉ kommersiële bank kan belê) in ag, en tel dan ŉ premie by wat voorsiening maak vir die spesifieke risiko waaraan die belegging blootgestel is. Die koste verbonde aan skuld is gewoon die bank se uitleenkoers. Omdat die rente wat betaal word vir besigheidsdoeleindes belastingaftrekbaar is, word die nabelaste rentekoers beskou as die koste van skuld.

van sy eie geld, en leen nog R1 miljoen teen 10%. Die belastingkoers is 28%. Die nabelaste koste van die skuld is dus 7,2% [10% x (1 – 28%)]. Veronderstel die koste van ekwiteit soos bepaal deur die kapitaalmarkprysmodel is 15%. Die geweegde gemiddelde koste van kapitaal kan soos in die tabel bo bereken word. Die geweegde gemiddelde koste van kapitaal is 12,4%. Die projek sal dus ŉ minimum van R372 000 (12,4% x R3 miljoen) per jaar moet verdien om die moeite werd te wees.

Geweegde gemiddelde koste van kapitaal (GGKK) Waar meer as een bron van kapitaal gebruik word, is dit nodig om die koste van kapitaal te “weeg” ten einde ŉ geweegde gemiddelde koste van kapitaal te bepaal. Dit kan die beste deur ŉ eenvoudige voorbeeld geïllustreer word. Veronderstel ŉ maatskappy wil R3 miljoen in ŉ projek belê. Die maatskappy gebruik R2 miljoen

Belangrikheid van koste van kapitaal Die gebruik van kapitaal, selfs al is dit jou eie geld, is nooit gratis nie. Die berekening van die koste van kapitaal is nuttig omdat dit dien as die teikenopbrengs waarteen die opbrengs op ŉ projek of bate gemeet kan word. Die koste van kapitaal verwys dus na die opbrengs wat verdien kon word indien dieselfde geld teen dieselfde risiko in ŉ ander belegging gemaak is. S Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

WEBWYS

Is jou tiener kwesbaar vir kuberafknouery?

Foto: iStockphoto.com

’n

Nuwe sosialemediawebwerftendens, Qooh.me, is besig om tieners kwesbaar vir kuberafknouery te maak omdat anonieme gebruikers hierdeur in staat gestel word om ander gebuikers met anonieme vrae te bombardeer “sodat hulle jou beter kan leer ken”. Die anonimiteit wat dié webtuistes bied, het dit ongelukkig ’n broeiplek vir seksuele druk, afknouery en mishandeling gemaak. Dit is dus “maklik” om ander mense met seksueel eksplisiete boodskappe en eise te peper omdat jou naam nie daaraan gekoppel word nie. Dié webtuiste laat gebruikers toe om ’n profiel te registreer en met ’n naam en foto aan te teken. Ander gebruikers kan dan vrae op ’n totaal anonieme wyse vra – sommige van hierdie vrae is oop vir almal, terwyl ander vrae weer aan spesifieke profiele gerig word. Gebruikers kan wel kies watter vrae hulle www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

Deur Leandré Buys

wil beantwoord, met die opsie om ander se antwoorde te “like” en dit selfs op bekende plekke soos Facebook en Twitter met hul vriende te deel. Só beskryf Qooh.me homself: “Qooh. me is ’n sosiale webtuiste wat mense wat jou interessant vind, toelaat om jou anonieme vrae te vra sodat hulle jou beter kan leer ken. Jou antwoorde sal slegs op jou profiel verskyn indien jy die vrae wat aan jou gerig is, beantwoord. DIT IS VERSLAWEND!!” Qooh.me is in Mei 2011 deur Vincent Mabuza, ’n 23-jarige Suid-Afrikaner, begin. Hoewel die webstuiste reeds in 2011 van stapel gestuur is, maak dit nóú eers in sommige skole in Suid-Afrika opslae. Dit is juis hiér waar die probleem lê. Tieners is bewus van die feit dat vrae op ’n anonieme wyse aan ander gebruikers gerig kan word. Hierdie anonieme vrae word dikwels op afknouende wyse gevra en is soms heeltemal

onvanpas, selfs al staan daar in Qooh.me se bepalings en voorwaardes dat Qooh.me nie misbruik word mag om te boelie, te teister, ander gebruikers te dreig, ander se regte of name te skend, te laster of enigiemand na te boots of te intimideer nie. Vincent Mabuza, stigter van Qooh.me, sê: “Kuberboelies is ’n groot probleem op webtuistes soos Qooh.me. Ek het slapelose nagte omdat ek probeer om met oplossings vorendag te kom om dit te stop. Om die webtuiste af te haal en te sluit, sal nie help nie, want nuwes sal geskep word en die siklus sal net eenvoudig herhaal word.” Dit is alles goed en wel, maar daar is ook geen privaatheidstellingopsies nie en dus is daar regtig geen manier om hierdie soort gedrag of kuberafknouery hok te slaan nie. Met betrekking tot bloot die aanlynterugvoer oor Qooh.me behoort ouers eerder waaksaam te wees as dit by webtuistes soos dié kom. S

ADVERTORIAL

Making an impact protecting hearing The Protec Program – A customised, comprehensive solution to the battle against NIHL

oise-induced hearing loss (NIHL) has since been established as a major occupational and social concern for decades now. Efforts to reduce the incidence of NIHL in the workplace, particularly the mines, have been ineffective thus far – failing to completely eradicate the incidence of occupational NIHL cases. Currently statistics from the Department of Mineral Resources (DMR) indicate that, on average, 1 600 cases of new hearing loss cases are reported each year. In particular, NIHL in the mining sector appears to be most prominent. Suggestions are that this is a result of action plans that are perhaps not comprehensive, hence ineffective. There is therefore a need for far more comprehensive & integrated programs to establish successful efforts of combating NIHL – besides the generic fitment of custom hearing protection devices alone. Interesting to note is the role that social noise exposure plays in the whole battle against NIHL. While programs implemented in the workplace to combat incidence of occupational NIHL may be effective and thorough, these efforts are often fruitless as long as there is a chance of social noise exposure among employees. These included, but are not limited to, rock concerts, target shooting sports and hunting; loud music from car stereos and personal music players. It becomes a problem trying to separate NIHL from occupational or

social noise exposure as individuals are often exposed concurrently. As such, comprehensive hearing conservation programs must not only be aimed at occupational noise exposure, but should include efforts targeted at social noise exposure as well so the “risk” is addressed from all angles. Such efforts are often lacking in most hearing conservation programs as emphasis is mainly placed on the custom hearing protective devices, and not the social aspect. As long as efforts towards combating NIHL are centred on occupational noise exposure, but exclude social noise exposure, the battle against NIHL is one that may never be won. At Impact Noise Protection, our Protec program attempts to address the issue of NIHL from both the occupational and social perspective.

The protect program consists of five different aspects targeted at first identifying a possible risk – both occupationally and socially, then devising means to address and eliminate the risk.

How can Protec Program assist you?

Addressing of social risks of NIHL This aspect aims to address possible situations where employees may be exposed to hearing loss socially, so that their social behaviours do not counteract the employer’s efforts to ensure there is no incidence of NIHL in the workplace. This process will involve informative sessions, trainings, and distribution of brochures for all employees to raise awareness and promote better social behaviour. Each of the 5 aspects will be discussed in greater detail, allowing you, the employer, to have a more successful hearing conservation program for your employees.

Risk identification Risk for each employees will be identified through annual noise surveys and annual hearing screenings. Risk elimination Through careful selection, Impact Noise Protection will fit your employees with our Ukuthula custom hearing protective devices to attenuate the noise employees are exposed to a level that is not detrimental to their hearing. These devices are moulded on site, and made custom for each individual ear. The devices will be serviced annually.

FOR MORE INFORMATION, PLEASE CONTACT US ON: Tel: 012 348 9350 Fax: 012 348 9251 jane@noiseprotection.co.za

Photographs: iStockphoto.com

www.noiseprotection.co.za

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

MY GESIN

Gehaltetyd saam soos gom vir gesinne

Foto: iStockphoto.com

s ek aan ŉ gesin dink, sien ek in my geestesoog ŉ groot boom waar al die takke in verskillende rigtings groei, maar waar die wortelstelsel by mekaar bly om die boom te anker. Elke gesin bestaan uit individue met verskillende temperamente, behoeftes en ontwikkelingsfases. Dit is normaal, maar die sukses van ŉ gelukkige gesin lê in die vermoë om ŉ balans te vind tussen elke gesinslid as unieke wese en die gesin as ŉ ware, werkende eenheid. Begrip vir mekaar se persoonlikheidsverskille en om insig in elke gesinslid se lewensbehoeftes te hê, kan gesien word as die boustene van ŉ gesinsidentiteit. Kwaliteit-gesinstyd is die tyd waar gesinslede mekaar leer ken, en daarom is dit so belangrik om tyd te skep waar die gesin kan bymekaar kom en met mekaar vereenselwig. Die langer werkure en skoolaktiwiteite wat ŉ groot deel vorm van

Deur Wilmarie Brits

die besige leefwyse wat ons almal vandag ken, veroorsaak dikwels dat gesinstyd in die slag bly. Kwaliteit-gesinstyd bou bande tussen gesinslede, en help dat die gesin soos ŉ wortelstelsel saam groei en ontwikkel. Dit skep ook vertroue en ŉ gevoel van eiewaarde, waar elkeen spesiaal en gewaardeer voel. Dit is baie belangrik dat die gesin geanker is in hul waardestelsel. Sorg dat jul waardestelsel die kompas is waarvolgens julle leef, met ander woorde, gee gereeld aandag aan jul reëls, oortuigings en standpunte omdat dit selfstandigheid en geborgenheid onder die kinders kweek. Volgens Hameeda Bassa-Suleman, ’n kliniese sielkundige van Durban, stel kwaliteit-gesinstyd jou kinders in staat om jou as ouer dop te hou en te leer hoe om sosiaal te verkeer. Jou gedrag en waardes is dus ŉ voorbeeld waaruit hulle leer. Dit is nie altyd maklik om die gesin bymekaar te kry vir gehaltetyd nie en ongelukkig is daar

nie ŉ kitsmanier om gesinsbande te bou nie. Daarom is dit so belangrik om klem te plaas op die aktiewe betrokkenheid van al die gesinslede. Bassa-Suleman voer aan dat kinders waarde aan konsekwentheid heg, met ander woorde, die hoeveelheid tyd wat julle saam deurbring, is nie so belangrik soos die gehalte daarvan nie. Besluit dus op ŉ vasgestelde dag en tyd om by mekaar te kom en gehaltetyd saam te spandeer. In ons gejaagde lewe maak ons as ouers dikwels die fout om ons kinders uit te sluit. Jy voel dit is dalk makliker en vinniger om supermark toe te gaan terwyl jou kind in die skool is, maar wat jy nie besef nie, is dat inkopietyd ekstra tyd kan wees wat jy saam met jou kind spandeer. Hoewel dit moeilik kan wees om ŉ gleuf in jou besige skedule in te pas vir gesinstyd, is dit ŉ lewenslange belegging wat jy in jou gesin se geluk en welstand maak. S Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

MY WORK

Tips to kick off your first job search

Photographs: iStockphoto.com

ou are fresh from university and struggling with the idea of leaving behind your carefree life as a student and committing to a nine to five office job. Even though it is time to think of life after your studies, it doesn’t necessarily have to be a millstone around your neck. It can be a good experience with a lot of opportunities. It is one thing to find a job, but quite another to find the right job. If you want to be successful in your job search, you have to focus on finding the right job. Here are a few tips to kick off your job search on a solid foundation. Introspection Introspection is the foundation of your job search. To be able to promote yourself well, you have to make time to discover yourself. The better you know yourself, the better you will be able to maintain www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

By Wilmarie Brits

a balance between what you are looking for in a job and what the employer is looking for in you. You have to identify your skills, talents, abilities, interests, values, needs and goals when you do introspection, because these will help you to discover employment opportunities which will suit you best. Identify employers It will be easier for you to identify career options that will suit your skills, interests, values and personality after you’ve done thorough introspection. Promote yourself When looking for a job there are two very important instruments you will need in order to promote yourself properly: your curriculum vitae (CV) and your cover letter – the keys to your interview. Your CV has to be

comprehensive, yet short and sweet. Your cover letter can be the thing that distinguishes your CV from other applicants’ CV’s. It creates an opportunity for you to personalise your CV and to make a lasting impression on the employer. As soon as you are invited to an interview, you have to shift your focus. You now know that you are considered and therefore have to prepare yourself thoroughly. Your qualifications and experience on paper may have attracted them, but your personality and how you present yourself in person will have a direct impact on the employer’s decision. To search for a job is not easy and may take a lot of time and effort. You have to make sure that the employer is aware of who you are and what you are able to do. If you are disappointed because of an unsuccessful application, don’t let it discourage you from continuing your job search. S

Buckets full of benefits for our members This is a summary of the BENEFITS attached to Solidarity membership. The benefits are subject to the constitution and policies of the union as well as the rules contained in the rule book, and may be amended by the Executive Council of Solidarity without prior notice. New members who can provide proof that they belonged to another trade union in a collective company immediately prior to joining Solidarity will immediately be entitled to benefits, on the understanding that in instances where such members are, upon acceptance by Solidarity, engaged in litigation or a dispute, benefit limits may be imposed by the Executive Council at its discretion.

MEMBERSHIP CATEGORIES Collective members

Individual members

Supporting members

Collective members are employed by a company with which Solidarity has a recognition agreement, or at a workplace that is incorporated by Solidarity in the collective division. Most members belong to this category. Collective members qualify for all benefits, regardless of their age.

Individual members of Solidarity are members who are 50 years or younger at the date of joining and who are employed at a workplace where there is no recognition agreement and that is not considered by Solidarity to be collective. An individual member who turns 50 or older after joining remains an individual member of Solidarity. Individual members qualify for all Solidarity benefits.*

This membership category was introduced in response to requests from people who support Solidarityâ&#x20AC;&#x2122;s vision but who do not qualify for one of the other categories, i.e. individual members who are 50 years or older at the date of joining. Supporting members enjoy certain benefits, excluding benefits such as collective bargaining, permanent disability, maternity benefits and the death benefit.

Not yet a member? Call 0861 25 24 23 and get the protection you deserve in the workplace. Visit https://solidariteit.co.za/en/

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

SERVE & PROTECT

OTHER SERVICES

Labour matters Free legal aid with labour cases Members are advised by experts on all labour matters, e.g. disciplinary investigations, injuries on duty and labour problems. Free legal representation is provided for labour matters referred to the CCMA or the Labour Court.

Death benefit* Funeral benefit (Martin’s or Avbob) • •

A dignified funeral is provided for members who qualify and their spouses. This includes a coffin as well as the funeral services. For cremations, a coffin and the usual undertaking services are provided. Assistance with investigations • A funeral of the same standard as that of Assistance is provided in conadults is provided for a member’s depennection with investigations by dent children under the age of 21 years. the Medical Bureau for Occu• The spouse may apply to continue as pational Diseases and benefits a member after the death of the main enquiries of the Compensation Commember. Solidariteit Finansiële missioner and RandSolidariteit Mutual, as well as Dienste is ’n gemagtigde verskaffer Beweging The burden of funeral arrangements • van finansiële dienste work-related disability claims. All claims• FSP-nommer: 15556 is alleviated by the fact that Solidarity must be submitted within six months. and Martin’s or Avbob will make all the arrangements. Collective bargaining • A 10% rebate on headstones has been Competent and experienced negotiated with Martin’s and Avbob. Solidarity staff members un• The undertaking services are provided dertake collective bargaining solely by Martin’s or Avbob. If the serto negotiate better conditions vices of another undertaker are used, of employment and salaries for members. Solidarity will only pay out R500 in respect of funeral expenses (terms and conditions apply). Permanent medical disability* Members with 12 months’ uninterrupted membership, who Additional cash disbursements provide specialist reports and • At the death of a paid-up member, a proof from employers that they cash amount of R3 413 is paid to the are permanently unfit for work in the labour surviving spouse or dependent children. market, receive a once-off amount of R1 701. • At the death of the spouse of a paid-up Claims must be submitted within six months. member who pays full membership, an

Car and household insurance This group scheme offers members excellent premiums at Virseker. Virseker also contributes a part of member’s premiums to the Virseker Trust that invests in Afrikaans * Bepalings en voorwaardes geld education and training. • Phone 0860 101 005, SMS “Virseker” to 47552 or visit www.virseker.co.za

Skakel ons vandag nog by

0861 10 10 05

Maternity benefit*

•

A maternity benefit of R1 418 is paid for each confinement to female members with 12 months’ uninterrupted membership. Applications must be submitted within six months after the confinement.

•

Study benefit*

•

Members of Solidarity as well as their dependent children (up to the age of 21 years) receive 20% discount to study at Akademia. Visit www.solidarity.co.za for the full terms and conditions of this benefit.

Solidarity Magazine Members receive six copies of Solidarity Magazine per year in which topical issues from the workplace as well as the Solidarity Movement’s activities are published.

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

amount of R2 268 is paid to the member. Cash payments to full members at the death of children are: • Children aged between 15 and under 20 years – R1 701 • Children younger than 14 years – R1 134. Cash payments vary when both husband and wife are members of Solidarity. All claims must be submitted within six months.

Holiday benefit* Members of Solidarity (as well as members of Helping Hand and AfriForum) receive 20% discount on accommodation at Kokoriba Nature Reserve (Brits), Aan de Vliet (Hazyview) and Santana Beach Holiday Resort (Margate). Visit www.vakansievoordeel.co.za for terms and conditions of this benefit. * Terms and conditions apply. For more information, call 0861 25 24 23

LegalAid X is Package ’n gemagtigde verskaffer van Legal

finansiëleand dienste FSP-nommer: Members their • dependants can5277 enjoy full legal cover outside the labour context for an additional premium of R112 per month. This provides access to civil and criminal law advice; 24-hour legal advice over the telephone; legal representation to the value of R50 000 per year (limited to R25 000 per case); access to legal documentation; and discount on, among other things, the transfer of deeds. • Phone 0861 765 734 or visit the website www.legalex.co.za

Solidariteit Solidarity Financial Services Finansiële Dienste Independent Financial Advice

Solidariteit Solidarity Financial Services has an independent financial advice department who can Finansiële Dienste assist clients with various financial advice topics. This include basic budgeting and tax Solidariteit planning, risk and retirement planning as Finansiële Dienste well as investment planning in general. The department has trained professionals that will assist with all your needs. • Phone 0861 101 005 Medical gap cover Medical aid is expensive and you are often left with a self-payment gap. Tenda Health offers an Admed Gap Cover Policy underwritten by Guardrisk that will cover the financial gap between what medical aids are paying for services and what service providers actually charge. • Send e-mail to gapcover@solidarity.co.za

Wills, estate administration You are entitled to the free drawing up of a will. The administration of the member’s estate can be done at a market-related fee. • Phone 012 644 4300

IN BEWEGING

mar ela media

Afrikaans was nog nooit só reggebek nie Het jy al die lekkerste Afrikaanse kuierplek op die internet ontdek? Maroela Media is jou gratis Afrikaanse aanlyn tuiste wat alles bied van nuus tot musiek, sport, debatte en boeke. Dis soos om by ‘n familielid of vriend se huis aan te doen vir koffie en beskuit, biltong of melktert! Skop jou skoene uit, maak jou tuis en smul saam by maroelamedia.co.za!

Lugkasteel Deur Annelie Botes

nnelie Botes se boek, Sabbatsreis, wat die verhaal vertel van haar Sabbatsjaar in Engeland om te gaan ponde verdien, is goed bekend. Maar tot nou het niemand geweet dat sy skaars ses maande ná haar Sabbatsjaar weer vir ŉ paar maande Engeland toe is nie – hierdie keer om ŉ bende stoute adellike seuntjies te gaan oppas. Botes beskryf hierdie kleurryke hoofstuk in haar lewe in Lugkasteel (uitgegee deur Penguin Random House; R220) soos net sy kan. Dat sy hoegenaamd vir hierdie avontuur kans gesien het, gaan hierdie leser se verstand te bowe. Ek sou die eerste keer wat die stoute koninkies ŉ vloermoer gegooi het, reeds handdoek ingegooi het. Of minstens by die aanskoue van die koue, grillerige kasteelhuis. Botes se lugkasteel oor ŉ rustige, goedbetalende lewe as goewernante in Engeland, verander binne dae in ŉ nagmerrie, maar opgee is min en haar vertelstyl en sin vir humor sorg vir ŉ wonderlike leeservaring. Dis onverdunde, komplekse, maar ook skreeusnaakse Annelie Botes op haar beste. ~ Resensie: Ilse Salzwedel

Toets jou taalkennis

Foto’s: iStockphoto.com

Sondagskind

Betekenis: ŉ Gelukskind. Waar kom dit vandaan? Waarskynlik na aanleiding van die ou Engelse rympie oor die dae van die week waarop kinders gebore is: Sunday’s child is fair and wise, and good and gay. Dit is moontlik ook die verchristeliking van die vroeëre Germaanse, heidense Donnertagskind wat onder beskerming van die Skandinawiese god Thor staan en geeste kon sien.

PLAATKOEKIES BESTANDDELE 440 ml meelblom 10 ml bakpoeier knippie sout 25 ml suiker 410 g ingedampte melk 1 eier 12,5 ml olie METODE 1. Sif droë bestanddele saam. 2. Klits eiers en melk. 3. Voeg droë bestanddele by die eier-en-melkmengsel. Klits goed. 4. Laat staan vir 25 minute. 5. Skep met lepel op gesmeerde bakplaat wat redelik warm is. 6. Keer net een keer om, plaas plaatkoekies tussen ŉ gevoude doek op ŉ draadrakkie en laat daarin afkoel. 7. Smeer botter op. 8. Hou in ŉ bak met ŉ deksel op. 9. Die geheim lê in die afkoelproses. S Dié resep is oorspronklik in Knuppeldik aan koningskos gepubliseer.

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

Omskep elke talent in ’n monument

minder, ander meer – en dié gawes verskil van mekaar. Maar die talente van selfs diegene wat met min talente geseën is, verdien respek en om benut te word, al is dit met hulp. Nie almal het die middele om by ’n sopkombuis, of die krag om by ’n buurtwag betrokke te raak nie. In ’n land waar die Afrikaner se kultuurgoedere en toenemend ook sy lewensruimte onder skoot kom, duik daar al hoe meer geleenthede op om iewers ’n verskil te maak. Dit is egter baie moeilik om dit op eie houtjie te vermag, en daarom ontstaan daar onder meer kultuurverenigings. ’n Kenmerk van ’n grondwetlike demokrasie is dat dit naas ’n vrye pers ook sterk burgerlike instellings vorm wat met die gesamentlike talente van lede hofsake teen onder meer die regering

kan voer om mense se belange te beskerm. Wees trots op die gehalte van die bydrae wat ’n mens tot daardie instellings maak. Maak van elke talent ’n monument – iets wat steeds ’n positiewe verskil maak lank nadat jy die ondermaanse verlaat het, soos ’n bydrae tot ’n Solidariteit Helpende Hand-beursfonds. Vir my is dit baie belangrik dat elke skriftelike bydrae wat ek vir Maroela Media maak, die beste gehalte is wat dit kan wees. Daar waar dit in die kuberruim dryf, moet dit nie net my monument wees nie, maar ook Maroela s’n. En as dit daarin kon slaag om die Afrikaner se denke sonder skuldgevoelens oor ’n wyer spektrum te open, dan meen ek dat ek geslaag het. Dan het ek my Godgegewe talent – om deur my vingers te praat – ten beste benut. S

Foto’s: iStockphoto.com

ets wat ’n mens al hoe meer sien, moontlik weens die opkoms van sosiale media, is dat iemand verklaar dat sy grootste vrees in die lewe is dat hy die lewe betree en dit jare later verlaat sonder dat sy bestaan ooit iewers ’n verskil gemaak het. Baie mense het die geleentheid om die positiewe in hul kinders in te bou. Dit help byvoorbeeld nie om die grootste en bekendste regspraktyk op te bou, maar die kind aan wie jy dit nalaat is só bedorwe dat hy dit in ’n japtrap deurbring nie. Of om ruim voorsiening te maak vir ’n grafsteen wat aan ’n praalgraf herinner, maar kort voor lank begin die naastes se besoeke al minder raak en word dit deur die wind en weer verniel of sommer net gevandaliseer. Elkeen het talente ontvang – sommige

Deur Herman Toerien

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

IN BEWEGING

Koffie, kuier en kos so in jou Kraal Afrikaners weet mos maar net: wanneer die wêreld om ons te gejaag raak, is daar min dinge so lekker soos ’n koppie boeretroos, ma se Sondag-kookkos en ’n kuier saam met geliefdes. Kraal Uitgewers bied dít en nog baie meer op die spreekwoordelike skinkbord aan, skryf ILZE NIEUWOUDT. Kuier saam met Bosman

ie geliefde Oom Schalk Lourensstories van Herman Charles Bosman is nou in Afrikaans beskikbaar. Mafeking-pad is in kleurvolle Afrikaans vertaal, maar het die spitsvondige karakter van Bosman se oorspronklike Engelse weergawe behou. Mafeking-pad, met illustrasies deur die “Rembrandt van Suid-Afrikaanse spotprenttekenaars”, Fred Mouton, is teen slegs R110 (posgeld uitgesluit) beskikbaar.

Sit aan vir ete – Ma het gekook!

n Skottel en spens (R160) word lekker resepte, stories en verse oor kosmaak saamgesnoer. Die boek is vir almal wat van lekker, tradisionele Afrikaanse kos hou en meer daarvan wil weet. Dit bied boonop ook ’n interessante afdeling oor eg Suid-Afrikaanse meubels en ander gebruiksvoorwerpe wat deur die loop van die eeue saam met die resepte ontwikkel het. Wie weet nog hoeveel ’n knippie sout in Ouma se kookboek was en wat die verskil tussen ’n knippie en ’n grypie is? Waarvoor is ’n jammerlappie gebruik en waar kom dié naam vandaan? Hoe lyk ’n oblietjiepan en wie het al Jan-in-die-sak, galopsop of skuinskoek en stadige intrap geproe? Beleef saam hoe digters en liedjieskrywers die alledaagse van lekker kos ervaar en beskryf.

Foto’s: iStockphoto.com (ter illustrasie) en Verskaf

Nuut op Kraal Uitgewers se boekrak

raal Uitgewers se nuutste boek, Kultuurvryheid en selfbestuur: Keuses van klein groepe wêreldwyd met dr. Heinrich Matthee as redakteur, is ’n ope verkenning van gebiedsongebonde selfstandigheid vir klein kultuurgroepe. Die idees en praktyke in verskeie politieke ordes word ondersoek en plaas die fokus op die dimensies, uitdagings en moontlike voordele van gebiedsongebonde outonomie. Twaalf kundiges uit SuidAfrika, Zimbabwe, Nederland, Vlaandere, Duitsland en die VSA ontleed die wyse waarop groepe en regerings wêreldwyd gebiedsongebonde instellings beproef of nastreef.

Drink jou koffie soos ’n generaal

’n

Reis terug in tyd is dalk (nog) nie moontlik nie, maar jy kan wel nou saam met die trotse Boeregeneraals Koos de la Rey, Christiaan de Wet en Christiaan Beyers ’n koppie boeretroos geniet. Kraal Uitgewers se reeks geskiedenisprodukte is onlangs bekend gestel, en die eerste koffiebekers spog met die trotse gesigte van De la Rey, De Wet en Beyers. Sit terug en teug soos ’n generaal aan ’n koppie koffie – teen R60 per koppie (posgeld uitgesluit). S

Kraal se boekwinkel is geleë in die AfriForum-gebou op die hoek van D.F. Malan- en Unionlaan, Kloofsig in Centurion en is van Maandae tot Vrydae oop. Kom snuffel gerus Maandae tot Donderdae tussen 08:00 en 16:30, en Vrydag tot 15:00. Kontak die uitgewer by 012 644 4329 of doen gerieflik aanlyn jou boekinkopies by www.kraaluitgewers.co.za

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

Spioenvrou met murg in haar pype Deur Ilze Nieuwoudt

anksy Hollywood, James Bond-rolprente en ŉ magdom spanningsvolle spioenasieverhale waarmee ons daagliks gebombardeer word, is die begrip “spioen” ŉ mistieke en benydenswaardige gedagte. Tog is die realiteit van spioenasie dikwels nie so glansryk nie. Wie sou kon raai dat ŉ Boerevrou in haar vroeë 20’s en haar ma wat meer as 115 jaar gelede lede van ’n geheime diens was, vandag steeds as Suid-Afrika se bekendste spioene gereken sou word? Johanna van Warmelo (ná die oorlog bekend as Johanna Brandt) en haar weduwee-moeder, Maria, het gedurende die AngloBoereoorlog daarin geslaag om nie net basiese inligting oor die oorlog die wêreld in te stuur nie, maar om as volwaardige, aktiewe spioene op te tree en waardevolle besluite na onder meer Paul Kruger in Nederland te smokkel. Die ligging van hul woning op die kleinhoewe Harmonie in Sunnyside, Pretoria, was ideaal geplaas vir die insameling van lewensnoodsaaklike inligting wat die Boerekommando’s in hul stryd teen die Britte gehelp het. Prominente en selfs nietige stukkies inligting oor die oorlog en Johanna se betrokkenheid by die geheime diens het in haar omvangryke dagboeke, wat vandag nog in die argief van die Hervormde Kerk bewaar word, behoue gebly. Dit beslaan ŉ totaal van sowat ŉ duisend bladsye in sewe volumes. Haar aanvanklike inskrywings vertel van die uitbreek van die oorlog, die inname van Pretoria en die daaropvolgende parades op Kerkplein (wat sy self bygewoon het) asook haar ervaring as vrywillige verpleegster by die Irene-konsentrasiekamp buite die stad. Dinge het in die winter van 1901 egter ŉ wending geneem toe haar pad met dié van Willem Botha en kaptein J.J. Naudé gekruis het. Naudé is in Junie deur genl. Louis Botha as die hoof van die “speciale diensten” aangestel met die doel om inligting aan kommando’s te voorsien. Volgens dr. Jackie Grobler en Rita van

www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

gevaarliker stap. Skuldigbevinding aan spioenasie in oorlogstyd was immers met die dood strafbaar.” In die maande wat ná hul ontmoeting met Willem Botha gevolg het, het veral Johanna aktief inligting ingesamel en deurgegee. ŉ Uitsonderlik moeilike opdrag was om ŉ spoorwegtydtafel, met waardevolle inligting oor die Britte se militêre treine, te kry. Die skokkende nuus dat groot dele van die Pretoriase spioenasienetwerk later in 1901 deur medespioene oopgevlek is, het die Van Warmelo’s benoud gemaak. Hul betrokkenheid is egter nie onthul nie, waarna Johanna besluit het om ŉ nuwe netwerk bestaande uit vroue op die been te bring. Nuus is uit die buiteland versamel en aan die kommando’s deurgegee en skuiling is tydens besoeke deur die nou gesoekte spioen Naudé verleen. Kort voor die einde van die oorlog, Johanna van Warmelo nadat dit al byna onmoontlik geword (ná haar huwelik met het om inligting te bekom en te verds. Louis Brandt bekend sprei, het Johanna na Europa vertrek, as Johanna Brandt). waar haar verloofde, die predikant Louis Brandt, gewoon het. Tog was haar bydrae gedurende die oorlog van der Merwe van die Universiteit van Pretoria se onskatbare waarde. Sekere van haar briewe en Departement Geskiedenis en Kultuurgeskiedenis van haar dagboeke is op ŉ legendariese wyse in het dié groep van nie-vegtende mans en suurlemoensap geskryf met die inhoud daarvan vroue se diens in Pretoria gebruik gemaak. Dié onsigbaar totdat dit aan hitte (gewoonlik van ŉ Pretoriase groep het later as die “Geheime Diens strykyster) blootgestel was. Kommissie” bekendgestaan. Ná die oorlog, in 1911, het Johanna In Julie besoek Willem Botha die Van ŉ boek oor haar ervarings van die IreneWarmelo’s vir die eerste keer. Sy opdrag: om ŉ konsentrasiekamp, getiteld Het consentratiebelangrike boodskap aan Maria oor te dra. So kamp van Irene, geskryf. Later sou nog ŉ boek, ontvang hulle hul eerste opdrag om ŉ besluit van hierdie keer oor haar betrokkenheid by die die Boeregeneraals na Kruger en spesiale gesant spioenasienetwerk in Pretoria, die lig sien. Dit is dr. W.J. Leyds deur te smokkel. Die boodskap oorspronklik in Engels en Nederlands uitgegee was eenvoudig, maar kragtig. Die Boeregeneraals onder die titel The petticoat commando en Die het te velde besluit om “schouder aan schouder Kappiekommando. Teen 1958 is ŉ Afrikaanse te staan tot de onafhanklikheid herwonne zou weergawe uitgegee. Intussen het verskeie ander zijn”. Van der Merwe en Grobler se artikel boeke oor Johanna se aktiwiteite gedurende die oor die werk van Johanna Brandt wat in 1999 oorlog die lig gesien – waaronder The Anglo-Boer in die Literator-tydskrif verskyn het, stel die War Diary of Johanna van Warmelo (Brandt) met gevare van dié taak wat die moeder en dogter voetnotas deur Jackie Grobler. opgeneem het, duidelik: “Die Van Warmelo’s Jare het al sedert Johanna-hulle se opspraakwas nou in die gevaarlikste bedrywighede van die wekkende spioenasie verloop, maar die belangoorlog gedompel: waar dit met die onskuldige stelling in haar werk en die nou legendariese deursmokkel van oorlogsnuus begin het, het Kappiekommando duur voort. S hulle nou volwaardige spioene geword – ŉ nog

IN BEWEGING

Solidariteit-kantore: Diens op jou voorstoep BELLVILLE Raymond Holland-Chapman, Deon de Jager (junior litigant), Anton Gerretsen, Bennie Harmse en Ettienne Pio (litigant) • Administratiewe beamptes: Nicole Harmse en Yvette Erasmus • Tel: 021 946 4440/4418 • Faks: 021 949 4259 • E-pos: bellville@solidariteit.co.za • Adres: Du Toitstraat 18, Bellville

KLERKSDORP Coenie Rheeder, Danny Schutte • Administratiewe beampte: Leanne Meyer • Tel: 018 468 8533/9 of 018 468 8547 • Faks: 018 468 8563 • E-pos: klerksdorp@solidariteit.co.za • Adres: Buffelspark, Eenheid 2, Buffeldoornlaan 48, Flamwood, Klerksdorp • Posadres: Posbus 14550, Flamwood, 2572

BLOEMFONTEIN Pieter Burger • Administratiewe beampte: Ingrid Papenfus • Tel: 051 430 6152/3 • Faks: 051 430 6163 • E-pos: bloemfontein@solidariteit.co.za • Adres: Kellnerstraat 58C, Westdene, Bloemfontein

LYDENBURG Clifford Smith • Administratiewe beampte: Bianka Broodryk • Tel: 013 235 3698 of 013 235 4985 • Faks: 013 235 1814 • E-pos: lydenburg@solidariteit.co.za • Adres: Versekeringsforumgebou, H.v. Viljoen- en Maasdorpstraat, Lydenburg

BOKSBURG Herman de Jongh, Gibbs du Toit (litigant), Amanda Hattingh, Thinus Jacobs, Derek Mans, Francois van Heerden, Dana Viljoen (litigant), Fanie Vosloo en Hennie Vosloo • Administratiewe beamptes: Marlindie Booyens, Natasha van Heerden en Elize Pohlman • Tel: 011 913 0783/1101/1105 • Faks: 011 913 3850 • E-pos: boksburg@solidariteit.co.za • Adres: Rondebultweg 232, Libradene, Boksburg

NEWCASTLE • • • • •

Administratiewe beampte: Elize Bronkhorst Tel: 034 312 9711/9917 Faks: 034 312 5170 E-pos: newcastle@solidariteit.co.za Adres: Hardingstraat 79, Sanlampark, Blok B, Newcastle

CARLETONVILLE Coenie Rheeder • Administratiewe beampte: Petro Watson • Tel: 018 788 4861 of 018 786 2785 • Faks: 011 388 9854 of 018 788 5102 • E-pos: carlton@solidariteit.co.za • Adres: Van Zyl Smitstraat 74, Oberholzer, Carletonville

ELLISRAS Deon Viviers • Administratiewe beampte: Antonett Olckers • Tel: 014 763 1174 • Faks: 014 763 1264 • E-pos: ellisras@solidariteit.co.za • Adres: Winkel 4C, Marula Mile Winkelsentrum, Louis Bothaweg 35, Ellisras

KATHU Adele Rossouw • Administratiewe beampte: Jaatjé Sherman • Tel: 053 723 1604 • Faks: 053 723 1407 • E-pos: kathu@solidariteit.co.za • Adres: Winkel 1B, Prosperitasgebou, Rietbokstraat, Kathu

RICHARDSBAAI John Smith • Administratiewe beampte: Karin van der Watt • Tel: 035 753 1935 / 035 753 1936 • Faks: 035 753 1937 • E-pos: richardsbaai@solidariteit.co.za • Adres: Anglers Rodstraat 12, Meerensee, Richardsbaai

RUSTENBURG Johan Nell (litigant), Eric Schoeman, Lucindi van Zyl ( junior litigant) en Tommy Wedderspoon • Administratiewe beamptes: Carisma Breet en Jumarie Palm • Tel: 014 592 4336 • Faks: 014 592 4371 • E-pos: rustenburg@solidariteit.co.za • Adres: H.v. President Mbeki- en Heystekstraat, Total Garage, Kantoor 4, Rustenburg

SECUNDA Andy O’Toole • Administratiewe beampte: Sandra Scheepers • Tel: 017 634 5296 • Faks: 017 634 5297 • E-pos: secunda@solidariteit.co.za • Adres: Eerste vloer, h.v. Joe Slovo- en Moorstraat, Uitbreiding 22, Secunda

VAALDRIEHOEK

Solidariteit Solidarity www.solidariteit.co.za PORT ELIZABETH Ivan Smith • Administratiewe beampte: Yris du Plessis • Tel: 041 364 3219 / 2925 / 3225 • Faks: 041 364 2927 • E-pos: pe@solidariteit.co.za • Posadres: Posbus 63788, Greenacres, Port Elizabeth, 6057 • Adres: Sesdelaan 52, Newton Park, Port Elizabeth

PRETORIA (CENTURION) Renate Barnard, Helgard Cronje, Jahni de Villiers, Sta-Sia Engelbrecht, Sulize Esterhuizen, Rene Harmse, Inge Labuschagne, Linda Senekal, Lizette Snyman, Wynand Strydom en Willie Venter • Administratiewe beamptes: Christa Louw, Anke Cloete • Tel: 012 644 4442/8 • Faks: 012 335 9002 • E-pos: centurion@solidariteit.co.za • Adres: H.v. DF Malanrylaan en Eendrachtstraat, Kloofsig

Francois Calldo, Gerhard Cloete, Lee Coetzee, Nadia Coetzee, JJ Fernandes, Jaco van den Berg en Johan Venter • Administratiewe beamptes: Saretha Jacobs en Chanell van Gent • Tel: 016 931 3160 • Faks: 016 981 6718 • E-pos: vaaldriehoek@solidariteit.co.za • Adres: Rossini-boulevard 130, Vanderbijlpark

WELKOM Hennie Kommer • Administratiewe beampte: Sue Nel • Tel: 057 352 6839 • Faks: 057 357 2072 • E-pos: welkom@solidariteit.co.za • Adres: Winkel nr. 5, Eerste vloer, The Strip, Metro Village, Staatsweg 312, Welkom

WITBANK Cornelius van Leeuwen, Jan du Plessis • Administratiewe beamptes: Irma Oberholzer, Sonja Bekker • Tel: 013 656 3871 • Faks: 013 656 6846 • E-pos: witbank@solidariteit.co.za • Adres: Bureau de Paul 2B, Corridorsingel, Route N4 Business Park, Ben Fleur X11

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

akademia

Solidariteit Solidarity Deel van die Solidariteit Beweging

â&#x20AC;&#x2122;n GOEIE WERK binne jou bereik! Solidariteit-lede kry 20%-afslag om aan Akademia te studeer! Bepalings en voorwaardes geld

www.akademia.ac.za â&#x20AC;˘ www.solidariteit.co.za

PROMOSIE

Kokoriba sit R1 miljoen terug in lede se sak

mdat Solidariteit deeglik bewus is van die balans wat tussen jou werk en persoonlike lewe gehandhaaf moet word, kry jy as lid van Solidariteit, AfriForum of Solidariteit Helpende Hand 20%-korting op alle verblyf by die Kokoriba Wildreservaat. Benewens die vooruitsig dat jy vir goedkoper kan gaan vakansie hou, het Kokoriba met dié korting reeds meer as R1 miljoen in lede se sakke teruggegee. Kokoriba is 38 km buite Brits, 68 km vanaf Sun City en 58 km buite Rustenburg geleë. Wat behels dié voordeel? Alle volopbetaalde lede van Solidariteit, AfriForum en Helpende Hand kwalifiseer vir 20%-korting by Kokoriba – jou lidmaatskap sal nagegaan word voor dié korting toegestaan word. Lede moet self by Kokoriba wees in die tydperk waarvoor hulle die bespreking gemaak het, en moet hul lidmaatskapkaart of identiteitsdokument aan die oord se ontvangspersoneel toon. Die korting geld slegs vir een eenheid per gesin, en ten minste een lid van die gesin moet ’n lid van óf Solidariteit óf AfriForum óf Solidariteit Helpende Hand wees.

Meer oor Kokoriba Kokoriba is in die hartjie van die bosveld geleë. Dis ’n bekostigbare vakansiebestemming, ideaal vir mense wat van tradisionele gesinsvakansies, die natuur en buitelewe hou. Daar is ’n verskeidenheid netjies gemeubileerde en lugversorgde selfsorg-chalets beskikbaar, wat elk tussen twee en ses mense kan huisves. Die oord het ook ’n woonwapark met vyf toegeruste ablusieblokke. Die staanplekke is gedeeltelik met gras en hoofsaaklik met bosveldgruis bedek. Die staanplekke het wateren kragpunte, en draagbare braaiers kan by die oordkantoor bespreek word. Vir bekostigbare groepfunksies is daar die Makoro-basis, wat uit ’n gebou met twee- en driebedkamers en ander basiese geriewe bestaan. Dié eenheid het sy eie buitelapa en is vir 32 mense toegerus. Buite-ablusiegeriewe is beskikbaar. Die kamp is elektries omhein, wat besoekers gemoedsrus gee. Kokoriba bied ’n wye verskeidenheid ontspanningsaktiwiteite wat onder meer wildbesigtiging, staproetes, ’n verhitte onderdakswembad, verhitte buiteswembad, kouewaterswembad, tafeltennis, ’n springmat,

veerpyltjies en minigholfbaan insluit. ’n Grootskermtelevisie is onder die lapa beskikbaar. Die oord beskik oor ’n à la carte-restaurant en ’n winkel wat vakansiebenodigdhede aanhou. Daarby het die oord sy eie aanloopbaan wat verskillende tipes vliegtuie en mikrovliegtuie kan akkommodeer. Wild en ander diere wat in die reservaat te sien is, sluit in blesbokke, blouwildebeeste, duikers, swartwitpense, kameelperde, koedoes, nagapies, njalas, rooibokke, rooihartbeeste, steenbokke, vlakvarke, sebras en roofdiere. Die reservaat is ook ’n voëlparadys en meer as 300 voëlspesies is al in dié streek opgeteken. Die oord het drie skuilings waar voëls en wild besigtig kan word. Die reservaat maak ook vir dagbesoekers voorsiening wat met voorafbespreking die oord se geriewe mag gebruik.

Bespreek só jou plek by Kokoriba Besprekings kan direk by Kokoriba gedoen word. Besoek www.kokoriba.co.za of skakel 012 277 1204. Alle tariewe is op Kokoriba se webtuiste beskikbaar.

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

VAKANSIEVOORDEEL

IN BEWEGING

vir lede van Solidariteit, AfriForum en Solidariteit Helpende Hand Kokoriba Wildreservaat – Brits

Tel: 012 277 1204 • E-pos: reservations@kokoriba.co.za • www.kokoriba.co.za

Aan de Vliet – Hazyview

Tel: 087 802 1500 • E-pos: info@aandevliet.co.za • www.aandevliet.co.za

Santana Strand Vakansieoord – Margate

Tel: 039 312 2443 • E-pos: jannie@santana.co.za • www.santana.co.za

LEDE ONTVANG 20%-AFSLAG! Solidariteit Solidarity

Solidariteit ® Helpende Hand

Paasnaweek en 1 Desember tot 10 Januarie uitgesluit. Bepalings en voorwaardes geld. www.solidariteit.co.za | Issue 1 of 2017

www.vakan s ievo ord e e l . co . za

PROMOSIE

Mediese dekking allermins ’n onnodige uitgawe

Dimension Prime 1-netwerkopsie aansluit vir so min as R1 260 per maand, wat gelykstaande is aan Saterdagaand se vleisbraai-uitgawe. Hierdie opsie bied ’n bekostigbare oplossing vir gesonde mense wat die gemoedsrus van omvattende hospitaaldekking wil hê. Dimension Prime is tans een van die gewildste produkte en bied ook ruim versekerde voordele vir voorkomende sorg en swangerskap asook ’n klein gepoelde dag-tot-dag-voordeel vir daardie lastige verkoues. Indien jy skielik in ’n hospitaal opgeneem moet word, kan dit jou duisende rand uit die sak jaag. Die gemiddelde koste vir ’n algemene hospitaalopname van drie dae kan meer as R20 000 beloop. Beslis nie ’n bedrag wat jy sommer agter enige bos kan uitskop nie. En as dit tyd word vir tersiêre studies bied

Medihelp se Necesse-opsie ’n oplossing vir studente teen dieselfde prys as ’n tenk petrol! Dié opsie kos slegs R438 per maand met omvattende mediese dekking binne en buite die hospitaal by ’n netwerk van gehalteverskaffers. Hierdie is slegs twee van die opsies wat Medihelp beskikbaar het. Ander opsies sluit die nuwe gewilde Unify-spaaropsie in wat binne die eerste jaar ná sy bekendstelling reeds een van Medihelp se voorste verkopers geword het. Daar is 10 keuses met verskillende voordele en pryse in die Medihelp-produkreeks beskikbaar. Medihelp wil jou graag help om na jou welstand om te sien. • SMS “kontak” na 32291 en ’n adviseur sal jou kontak en help om ’n opsie te kies wat jou sak en gesondheidsbehoeftes netjies sal pas. Besoek www.medihelp.co.za vir meer inligting.

Foto: iStockphoto.com

anneer die ekonomie nie so goed vaar nie en alles van kos tot skooluitstappies jou beursie tot sy uiterste rek, begin almal kyk na maniere om te bespaar. Ons begin gewoonlik deur duur vakansies af te skaal en minder onnodige inkopies te doen. Soms oorweeg ’n mens dit selfs om sonder mediese dekking klaar te kom en jy sê vir jouself dis net vir ’n klein rukkie tot jou begroting weer klop. Jy smoor die bekommerde stem in jou agterkop met die argument dat jy en jou gesin in die afgelope jaar skaars die dokter nodig gehad het. Jy dink dalk jy kan tans nie mediese dekking bekostig nie, maar is dit werklik so duur? Om by Medihelp aan te sluit, kos minder as wat jy dink! Jy kan byvoorbeeld by Medihelp se

Sluit vandag nog aan by Medihelp! SMS “kontak” na 32291 en ’n adviseur sal jou skakel. 74

Uitgawe 1 van 2017 | www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING