Solidariteit Tydskrif Uitgawe 6 van 2016 by Solidariteit

AFRIFORUM

STIG EENHEID OM KORRUPSIE TE PAK

S-LEER & BEROEPSGILDES

SKEP SPLINTERNUWE TUISTE VIR PROFESSIONELE WERKNEMERS

TRADE UNION

LABOUR RELATIONS TO BE DEALT WITH AT SHOP FLOOR LEVEL IN THE WORKPLACE REGSKLIEK Laai app af & wen wegbreek en sakgeld! bladsy 21

TIENPUNTPLAN

SÓ BOU BEWEGING TERWYL VLAMME OP SA KAMPUSSE WOED JY KAN HELP! SMS “BOU” NA 38040 EN SKENK R10

VAKANSIEWENKE • BEVEILIG JOU HUIS • VAKANSIEVERBLYF:

LIGLOOP VIR SKELMS • PADVEILIGHEID KRAAL UITGEWERS

PAK JOU TAS EN DIÉ LANGPADLEESSTOF

ONS KYK DANKBAAR TERUG OP

NOMMER 6 VAN 2016 www.solidariteit.co.za R16,95 (BTW ingesluit) Gratis aan lede

I SSN 1683562 -X

9 771683 562000

JAAR VOL WELSLAE WAAROM TROFFEL ALTYD VUURHOUTJIE SAL TROEF IssueFEESSEISOEN 6 of 2016 SEËNWENSE VIR DIE EN HOPE VOORSPOED VIR 2017! 1 www.solidariteit.co.za

NOMMER 6

inhoud VAN 2016

TERUGBLIK OP 2016:

JAAR VOL WELSLAE

NUUSWAARDIG 10 12 14 16 16 18 18 20 21 22 24

Solidariteit se grootste regswelslae van 2016 Tienpuntplan om universiteite by te staan Nuwe tuiste vir professionele werknemers Hoekom bou die Solidariteit Beweging? Bou ‘n eie universiteit saam met Solidariteit Só bou ‘n laerskool ‘n gemeenskap New Solidarity Head Council to be chosen UN committee rebukes SA government Regskliek – Dit is klik, klik, maklik Akademia: Jou veilige studietuiste SABC: “What just happened?”

spreekBuys Dit is idees wat die wêreld verander, wat die geskiedenis in beweging bring, wat geweldige kragte ten goede of kwade losmaak. Daarom is niks ook so hewig soos die stryd om idees nie. Vir my word die twee botsende idees in die land gesimboliseer deur die vuurhoutjie wat brande stig teenoor die troffel wat opbou, skryf FLIP BUYS.

BEDRYFSNUUS 26 28 29 30 32 32 34

Relations to be dealt with at shop floor level Talle lesse te leer uit Aurora-sage Solidarity withdraws members from unsafe UP Striking students choke on toxic political diet Hlaudi should be sacked immediately – Buys “Trek dié (Engelse) taalopdrag terug” – vakbond Gesondheid en veiligheid: Húlle staan jou by

IN BEWEGING 36 40 42 44 46 47 48 48 50 52 53 54 55 56 57 58 59 62 63 64 66 67 68 70 72 73

AfriForum pak korrupsie met eenheid “Terwyl ander breek en brand, bou ons” AfriForum keer onwettige oes van mingerhout Finansiële welstand is ‘n bewuste besluit Perspektiewe op Afrikaners se strewes Giving Solidarity’s offices a new face Dankbaarheid oor die gawe van gehoor Hardebaard swem, draf en trap vir skooltassies Sol-Tech: Kampus wat gewys het hy wérk Jy & die reg: Jou proeftydperk by ‘n nuwe werk Pretoria FM laat Afrikaans wêreldwyd opklink Maak padveiligheid dié vakansie prioriteit CVO-Orania bied nou tegniese vakke Vakansieverblyf: Loop lig vir skelms! Beveilig jou huis só teen inbrake Vyf maniere om jou bonus slim te spandeer Aanlyn inkopies bied magdom voordele Die wenresep vir ware gesinsgeluk Oorkom die vrese van ‘n nuwe werk Buckets full of benefits for our members Smul en lees lekker in Afrikaans @ Maroela Maroela Media: ‘n Groot jaar vol hart Pak jou tasse (én boeke) vir die reis! Solidariteit-kantore: Diens op jou voorstoep Antjie Somers: Waarheid of wolhaarstorie Woestynkind, woestynstof, dankie-stof

Tienpuntplan vir universiteite Die Solidariteit Beweging, wat Solidariteit, AfriForum, AfriForum Jeug en Solidariteit Helpende Hand insluit, verteenwoordig duisende studente, universiteitspersoneel en ouers wat hard werk om hul kinders op universiteit te hou. Daarom het die Beweging ‘n tienpuntplan uitgerol om universiteite by te staan.

12 Finansiële welstand Solank die generering van jou inkomste aan jou asem en aan jou vermoë gekoppel word, is die inkomste blootgestel. Dit beteken dat die volle finansiering van jou lewenstyl aan die boom gekoppel is wat vrugte moet dra. Daar kan egter op enige tydstip iets met dié boom gebeur.

Redakteursbrief Tyd vir werk en tyd vir rus

Foto’s: Reint Dykema & iStockphoto.com

ierdie tyd van die jaar voel vir my soos die gedeelte van ŉ lang reis waar jy amper by die huis is. Die spanning is minder en jy herken die omgewing, ŉ omgewing waar jy veilig is en ŉ bietjie kan rus ná die lang, uitmergelende pad huis toe. Ongelukkig moet jy steeds jou volle aandag op die pad hou, want jy is ámper by die huis, maar jy is nog nie dáár nie. Hoewel daar nog baie kan gebeur in hierdie laaste deeltjie van die jaar, skud die land sy vere reg vir ŉ blaaskans. Die son skyn helderder, en die take op jou lys van dinge om te doen word al minder. Soos alle ander jare het 2016 sy eie geluk, harde werk, verlies, welslae, teleurstelling, woede en opwinding ingehou en elkeen van ons se ervaring daarvan verskil. Dus help elkeen op ŉ unieke manier om sy gemeenskap by te staan. Daarom wil ek die tyd neem om vir jou baie dankie te sê vir jou besonderse bydrae om vanjaar te help bou, en dat jy ons toegelaat het om deel te wees van jou 2016-ervaring. Danksy jou verbeter Solidariteit maand tot maand sy groeirekord. Danksy jou hulp kon Akademia sy aantal studierigtingaanbiedings versnel. Danksy jou bars Sol-Tech, Solidariteit se Afrikaanse tegniese opleidingskollege, uit sy nate met

meer as 1 150 studente. Danksy jou dra die Solidariteit Boufonds by tot die groei van ons Afrikaanse tersiêre instellings met ŉ styging in bydraes van 89.5%, in ŉ tyd wat ander universiteite Afrikaans as onderrigtaal afskaal. En so kan ek nog baie voorbeelde noem – lees gerus op bladsy 16 verder waar jy gehelp het om ŉ verskil te maak. Solidariteit het ook hierdie jaar van krag tot krag gegaan met die unieke manier waarop hy sy gemeenskap bystaan. Ons het ons lede in die hof, by die werk, soms deur die gebruik van hul selfone (met die Regskliek-toepassing) en selfs tot by die Verenigde Nasies in Genève, Switserland bygestaan. Vir Solidariteit is daar nie ŉ saak te groot of te klein om aan te vat as dit binne die vermoë van die vakbond is nie. Die een belangrike ding wat ek hierdie jaar met al dié “bouwerk” opnuut besef het, is dat dit broodnodig is om ŉ gesonde balans met alles in jou lewe te handhaaf. Daar is ŉ tyd om te werk en ŉ tyd om te rus, want as jy nie uitgerus is nie, kan jy nie ten volle bou nie. Die kuns is om te weet wanneer jy moet hard werk en wanneer jy maar kan rus. ŉ Spreekwoord wat die balans tussen werk en rus goed opsom, is dié een: Rus roes!

Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

“Traveling. It leave s you speechles s and then turns yo u into a storytell er.”

Dit beteken as jy nie jou vaardigheid gereeld gebruik nie, verloor jy dit geleidelik. Die uitdrukking het sy oorsprong in yster wat roes wanneer dit nie gebruik word nie. Hoewel daar ŉ plek is vir rus, mag jy nie daarin verval nie. Maar rus is so belangrik dat die Here die Sabbat ingestel het vir die mens om te rus en dié rusdag verder as ŉ dag van nadenke te gebruik. Nadenke oor die Here, nadenke oor sy Woord. Maar nie net vir nadenke nie, ook vir herbelewing. ŉ Blaaskans oor die Kersseisoen dien dieselfde doel. Geniet die welverdiende blaaskans wat voorlê saam jou gesin, familie en vriende.

Cilleste CILLESTE VAN DYK REDAKTEUR

Seepkis

Seepkis, Posbus 11760, Centurion 0046 tydskrif@solidariteit.co.za

2016: Só sê julle oor jaar wat was As jy hierdie jaar in ses woorde moes beskryf, wat sou dit wees? Bestuurders in die Solidariteit Beweging asook van ons lede het hul ses woorde gedeel. FLIP BUYS, hoof van die Beweging, sê: “2016 was vir Solidariteit ’n wonderWERK!”

HENK ROBERTS: Baklei, baklei, baklei, baklei en baklei!

ANTON VAN DER BIJL, hoof van die Sentrum vir Billike Arbeidspraktyke sê: “Bou, seëning, SAUK, DKD, diskriminasie, sukses.”

DANIE BESTER: Baie swak jaar onder Zuma-regering.

ALANA BAILEY, adjunk uitvoerende hoof van AfriForum sê: “Uitdagend, onstuimig, droog, onseker, bedrywig, leersaam.” SUSAN LOMBAARD, uitvoerende hoof van Maroela Media sê: “Die jaar van onvoorspelbare nuus.” PAUL VAN DEVENTER, uitvoerende hoof van Sol-Tech, sê: “Uitdagend, deursettingsvermoë, stabiliteit, voorspoedig, geseënd en dankbaar.” KALLIE KRIEL, uitvoerende hoof van AfriForum, sê: “Groot uitdagings, maar nog groter suksesse.” DIRK HERMANN, bestuurshoof van Solidariteit, sê: “Ander het geplunder; Solidariteit het gebou.” KAREN KRUGER: Kom ons bid vir Suid-Afrika.

CHRISTIAAN LE ROUX: Dit het baie vinnig verby gegaan. QUENTIN VAN ROOYEN: Mag Jesus volgende jaar kom, asseblief! MARIANA VERMEULEN: Dankie, Vader, vir soveel genade ontvang. GERHARD VOSLOO: Ver te min bereik dié jaar. AMY BROWN: Korrupsie, steel, oneerlikheid, politieke onrus, degradering, junk-status! LESLIE GREEFF: Suid-Afrika besig om te brand! JOEY VAN HEERDEN: Met Godsgenade sal ons uitkom. YOLANDE BOSHOFF: God slaap nie, geregtigheid sal seëvier.

Solidariteit Solidarity SOLIDARITEIT-HOOFKANTOOR SOLIDARITY HEAD OFFICE H.v. DF Malan- & Eendrachtstraat, Kloofsig Tel: 012 644 4300 0861 25 24 23 www.solidariteit.co.za REDAKTEUR | EDITOR Cilleste van Dyk WEBREDAKTEUR | ONLINE EDITOR Lindie de Beer ADVERTENSIES | ADVERTISEMENTS Denise Viljoen – tel: 082 352 7147 denise@solidariteit.co.za ADVERTENSIE-ONTWERP | ADVERTISEMENT DESIGN Martie Maree, Dawid Brand INTEKENARE | SUBSCRIPTIONS Heleen Nortjé REKENINGE | ACCOUNTS Elna Botes MEDEWERKERS | CONTRIBUTORS Mariska Batt, Danie Brink, Eugene Brink, Wilmarie Brits, Flip Buys, Leandré Buys, Johan Böning, Lindie de Beer, Gideon du Plessis, Reint Dykema, Cornelius Jansen van Rensburg, Susan Lombaard, Marietha Malan, Ilze Nieuwoudt, Appie Pienaar, Alet Rademeyer, Francois Redelinghuys, Johan Roos, Francois Smit, Juran van den Heever, Cilleste van Dyk, Anton van der Bijl en Marlien van der Westhuizen UITLEG, ONTWERP, REDIGERING, REPRO | LAYOUT, DESIGN, EDITING, REPRODUCTION

MENINGSPEILING HOE SPANDEER JOU GESIN GEWOONLIK DIE DESEMBERVAKANSIE?

a Ons verkies om nie tuis te wees nie en gaan met ŉ lang vakansie. b Ons verkies om rustig by die huis te wees oor die feestydperk. c Ons gaan ŉ kort rukkie weg en is dan rustig tuis.

DRUKWERK | PRINTING Paarl Media Gauteng VERSPREIDING | DISTRIBUTION Prosort

Foto’s: iStockphoto.com

SMS “Tydskrif A”, “Tydskrif B” of “Tydskrif C” na 34802. Of stem by www.tydskrif.solidariteit.co.za

HELP ONS OM VRY, VEILIGE EN VOORSPOEDIGE TOEKOMS TE BOU! Sluit maklik by Solidariteit aan deur ’n SMS te stuur. Solidariteit se vriendelike dienssentrumagente sal jou terugskakel en jou vinnig help aansluit. Al wat jy hoef te doen, is om die woord “Lid” na 34802 te stuur. SMS’e kos R2. Ons beskerm nie net jou werk nie, maar maak ’n daadwerklike verskil sodat ons lede en hul geliefdes vry, veilig en voorspoedig kan wees – net hier aan die suidpunt van Afrika! Verander jou adres by diens@solidariteit.co.za.

Issue 6 of 2016

Tel: 082 445 4513 | aksentmedia@vodamail.co.za

www.solidariteit.co.za

Solidariteit Beweging

Solidariteit Tydskrif is lid van die Ouditburo van Sirkulasie en word uitgegee deur die Solidariteit Beweging, Posbus 11760, Centurion, 0046. Geen deel van die inhoud mag sonder die toestemming van die redakteur elders gebruik word nie. Solidariteit of die tydskrif aanvaar geen verantwoordelikheid of aanspreeklikheid vir enige aansprake wat deur adverteerders gemaak word nie.

spreekBuys

Bouers is

wonderWERKERS! Foto’s: Reint Dykema & iStockphoto.com

Die sterkste krag op aarde is nie ’n atoombom, ’n tsoenami of ’n vliegdekskip nie. Dis ’n idee waarvoor die tyd ryp geword het. Dit is idees wat die wêreld verander, wat die geskiedenis in beweging bring, wat geweldige kragte ten goede of kwade losmaak. Daarom is niks ook so hewig soos die stryd om idees nie. Vir my word die twee botsende idees in die land gesimboliseer deur die vuurhoutjie wat brande stig teenoor die troffel wat opbou, skryf FLIP BUYS.

uid-Afrika word geteister deur idees soos radikale transformasie wat al groot dele van die land laat verval het, of soos #feesmustfall wat besig is om universiteite te vernietig. Maar die vraag is, hoe kan die idee van vernietiging gestuit word? Die geskiedenis het duidelik die antwoord hierop gegee. ’n Idee kan net deur ’n beter idee gestuit word wat deur ’n sterk organisasie in werkbare oplossings omskep

word. Dit kan nie gekeer word deur tenks en vliegtuie, politieke mag of militêre krag nie. Val en verval In wese gaan die kern van die idee wat besig is om ons land te verniel oor “val” of afbreek. Universiteite moet val, alles moet val. Ons het oor die afgelope jare gesien hoe talle top instellings afgebreek is of geval het as gevolg van politieke idees. Dink net hoeveel eens Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

goed funksionerende dorpe vandag nie meer behoorlik werk nie, hoeveel skole nie meer kinders kan leer nie, hoeveel hospitale gevaarlik vir jou gesondheid is, hoeveel kolleges nie meer goed oplei nie, hoeveel polisiekantore nie meer burgers kan veilig hou nie, en hoe die land se leiers nie kan regeer nie. Hierdie verval in die land maak baie mense só negatief dat hulle nie meer ’n toekoms sien nie en die land wil verlaat. Hulle besef dat die idees wat

SPREEKBUYS

FLIP BUYS is voorsitter van die Solidariteit Beweging

hierdie verval dryf só sterk is dat dit nie maklik omgekeer kan word nie. Gemeenskapskrag Solidariteit het egter die afgelope jaar begin om ’n beter idee op die tafel te plaas, en dit is die idee van #bou. Ons het verlede jaar ’n Bouplan 2020 aangekondig, en het vanjaar die boustene in plek begin sit om ’n toekoms te bou. Ons uitgangspunt is dat politieke magloosheid nie magteloosheid beteken nie. Die geskiedenis leer ons dat gemeenskapskrag sterker is as staatsmag; dat mense wat saamstaan en saamwerk, meer uitrig as dié wat saam afbreek. Ons gryp hierdie idee nie uit die lug nie, dis deel van ons geskiedenis. Ons het dit net weer herontdek en begin gebruik. Prof. Wessel Visser, ’n historikus van Stellenbosch, het ’n paar jaar gelede ’n studie van die vakbond se geskiedenis oor meer as ’n eeu gemaak. Sy gevolgtrekking was die rede vir ons blywende sukses oor meer as 100 jaar was dat ons by historiese draaipunte nog altyd die noodsaaklike aanpassings kon maak. Hierdie vermoë om ons organisasie volgens beproefde waardes skeppend te vernuwe, was volgens hom die rede waarom die vakbond ’n

groot rol in die maak van die geskiedenis van die land kon speel. Ons was nie net toeskouers nie, ons was deelnemers. Ons voorouers het ’n onontwikkelde land op die onderste punt van ’n onderontwikkelde vasteland ontwikkel. Hulle was nie supermense nie, maar gewone mense, wat in ongewone omstandighede buitengewone prestasies behaal het. Natuurlik het hulle ook foute begaan, maar dit word verdwerg deur hul prestasie om aan die leiding te staan van die projek om die grootste ekonomie in Afrika op te bou. WonderWERK Mense het al gesê dit sal ’n wonderwerk verg om ’n oplossing vir ons probleme te bewerkstellig. Dit is beslis reg. Maar wonderwerke val nie uit die lug nie, mens spel dit wonderWERK! Wonderwerke word gebou, dit gebeur nie vanself nie. Ons het in 2016 gesien hoe duisende mense wat saamwerk wonderwerke kan verrig. Dink byvoorbeeld aan Sol-Tech wat ons ’n skrale tien jaar gelede begin het – net met tienrande! Maar dit was die tienrande van duisende lede wat gaandeweg miljoene rande geword het wat nodig was om Sol-Tech tot ’n top kollege uit te bou. Dieselfde met Solidariteit Helpende Hand se studiefonds: Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

Ons het tien jaar gelede met niks begin nie, maar kon met behulp van duisende lede se klein bydraes reeds 5 000 studente met hul studies help! Solidariteit se resep is om “grootgeld met kleingeld” te maak, en dit dan te gebruik om wonderwerke te bou. Sonder staatsgeld, sonder groot skenkings, slegs met die hulp van duisende “wonderwerkers”. WonderWERKERS Vir my is daar twee simbole wat die idees verteenwoordig wat teen mekaar staan. Die een is die vuurhoutjie, wat deur kriminele kinders gebruik word om in ’n oogwink af te brand wat reuse dekades gevat het om te bou. Daarteenoor staan die troffel as simbool van ons bou-idee, wat die duisende bakstene wat nodig is om ’n toekoms te bou een vir een op mekaar stapel. Daarom, laat die afbrekers maar met hul vuurhoutjies brand en breek, ons sal bly bou en beskerm. Nog geen groot prestasie in die wêreld is bereik deur afbreek nie, want wonderwerke word gebou. Ons het in 2016 die grondslag vir ons toekoms gelê. Kom laat ons in die nuwe jaar dan verder aan hierdie wonderwerke bou, want bouers is wonderwerkers! S

NUUSWAARDIG

Solidariteit se grootste regswelslae van 2016

Foto: iStockphoto.com

“Vandag is ons almal se harte oorstelp van vreugde. Dit is ŉ groot oorwinning vir demokrasie en die minderhede in Suid-Afrika,” het Christo February in ŉ gesamentlike verklaring namens die departement van korrektiewe dienste (DKD) se kandidate gesê nadat hulle en Solidariteit hul saak oor die DKD se toepassing van regstellende aksie in die konstitusionele hof gewen het. Dit is slegs een van die talle mooi getuienisse wat ontvang is na aanleiding van die welslae wat Solidariteit vanjaar in die howe behaal het, skryf JURAN VAN DEN HEEVER. Die DKD-hofuitspraak Op 15 Julie het die konstitusionele hof in Braamfontein beslis dat die sewe werknemers van die DKD, wat ingevolge die DKD se regstellendeaksieplan vir bevordering oor die hoof gesien is, bevorder en terugwerkend vergoed moet word. Die hof het voorts die arbeidshof en die arbeidsappèlhof se uitspraak bevestig en het beklemtoon dat ’n streek se rassedemografie ook in ag geneem moet word by die opstel en toepassing van regstelplanne. Volgens Anton van der Bijl, hoof van Solidariteit se Sentrum vir Billike Arbeidspraktyke, verander die hof se uitspraak die toepassing van regstellende aksie teenoor minderheidsgroepe vir altyd. “Die uitspraak is nie net ŉ reuse-oorwinning vir die spesifieke applikante nie, maar ook vir elke lid van ’n minderheidsgroep in Suid-Afrika. Die uitspraak is voorts ’n herbevestiging dat regstelplanne aan grondwetlike beginsels moet voldoen en dat sulke planne ŉ genuanseerde benadering moet volg.”

Die Sentrum vir Billike Arbeidspraktyke was elke stap van die pad daar om lede te ondersteun in die stryd om geregtigheid. Adv. Greta Engelbrecht, die DKD-kandidate se regsverteenwoordiger, en dr. Danny Titus, kommissaris van die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie, het ook die hofstryd gesteun en is dit eens dat hierdie saak weer geregtigheid aan die regte van individue laat geskied het. “Solidariteit het ons gewys wat dit beteken om demokraties te wees,” het Titus gesê. Dié prominente hofsaak teen die DKD het reeds in 2012 begin toe die vakbond etlike sake oor die DKD se omstrede regstellendeaksieplan gekonsolideer het. Volgens dié plan moes die nasionale rassedemografie op alle posvlakke weerspieël word ongeag die profiel van die provinsie of streek. Bruin Suid-Afrikaners maak sowat 51% van die ekonomies aktiewe bevolking van die Wes-Kaap uit, en in talle spesifieke streke selfs nog meer, terwyl hulle op nasionale vlak slegs sowat 8,8% van die totale bevolking uitmaak. Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

Die SAUK-4-hofuitspraak Op 26 Julie het die grootskaalse ondersteuning wat die geskorste SAUK-joernaliste ontvang het, hulle in hul stryd teen die SAUK deurgedra. Op hierdie dag het die arbeidshof bevind dat die SAUK se afdanking van die vier joernaliste, Foeta Krige, Suna Venter, Krivani Pillay en Jacques Steenkamp, onwettig is. Boonop moes die SAUK die joernaliste onmiddellik weer in hul poste aanstel. Die hof het voorts ŉ interdik teen enige verdere dissiplinêre aksie teen die SAUK-4 ingestel. Die persone wat verantwoordelik was vir die afdanking van die joernaliste moes voorts ook binne vyf dae aan die hof motiveer waarom hulle nie in hul persoonlike hoedanigheid vir die regskoste aanspreeklik gehou moes word nie. Die joernaliste het op 27 Julie vir werk opgedaag, maar die SAUK het geweier om hulle toegang tot hul werkplek te gee. Ná volgehoue druk deur Solidariteit toe die vakbond weer die hof genader het, het die staatsuitsaaier uiteindelik toegegee deur die vier afgedankte

NUUSWAARDIG

SAUK-joernaliste toe te laat om op 28 Julie weer aan te meld vir werk. Die SAUK het dit skriftelik bevestig en het ook hul voorneme om te appelleer skriftelik laat vaar. Dr. Dirk Hermann, bestuurshoof van Solidariteit, het daarna gesê dat Solidariteit en elke applikant saam met Suid-Afrika ontsettend verheug was oor die uitspraak. “Die beginsels wat geseëvier het, is vryheid van spraak, mediavryheid, die reg van die publiek om ingelig te wees en die beperking van die uitvoerende gesag. Ons het van die begin af geweet ons gaan wen, want ons saak was moreel en juridies geregverdig,” het Hermann toe gesê. Hermann het ook gesê dat die uitspraak ’n sterk boodskap uitstuur dat Suid-Afrika nie ’n magsdemokrasie is nie, maar ’n grondwetlike demokrasie. “In ’n grondwetlike demokrasie word mag beperk. Jou mag strek nie verder as grondwetlike beginsels nie. Die SAUK onder Motsoeneng het dit reggekry om Suid-Afrikaners

oor ’n breë spektrum rondom grondwetlike waardes te laat verenig. In die SAUK-sage lê hoop opgesluit,” het Hermann gesê. Die uitspraak oor taal aan die UV ’n Volbank regters van die Bloemfonteinse hooggeregshof het in Julie vanjaar beveel dat die Universiteit van die Vrystaat (UV) nie sy nuwe taalbeleid mag implementeer totdat die universiteit se appèl teen ’n vroeëre uitspraak ten gunste van Solidariteit en AfriForum afgehandel is nie. Die Bloemfonteinse hooggeregshof het op 21 Julie beslis dat die besluit van die universiteit se raad en senaat ten gunste van ’n taalbeleid wat Afrikaans as primêre onderrigmedium uitfaseer, tersyde gestel word. Volgens Alana Bailey, adjunk uitvoerende hoof van AfriForum, wou die UV nie ’n onderneming gee dat die nuwe taalbeleid nie toegepas sal word totdat die appèl nie afgehandel is nie.

“Ons het geen keuse gehad nie as om die hooggeregshof met ’n dringende aansoek te nader ten einde te verseker dat diegene wat van voorneme is om in 2017 in Afrikaanse te studeer, wel die reg daartoe sal hê.” Volgens Johan Kruger, adjunkhoof van Solidariteit, is dit duidelik dat, waar prakties haalbaar, die grondwetlike reg op moedertaalonderrig aktief beskerm en opgeëis sal moet word. “Afrikaans as onderrigmedium het ’n speelbal geword in ’n kwalik verbloemde politieke aanslag op Afrikaanse kampusse. Harde werk en vasberadenheid van Afrikaanssprekendes wat wil sien dat die taal op tersiêre vlak behoue bly, is nou nodiger as ooit tevore.” Hierdie welslae bewys Solidariteit se verbintenis tot die regte van sy lede in die werkplek, die uitoefening en handhawing van minderheidsregte en die uitbouing van demokratiese waardes. S

NUUSWAARDIG

Kampusse brand! Tienpuntplan om universiteite by te staan

Foto’s: iStockphoto.com; Rozier van Tonder

Deur Cilleste van Dyk

“

Dit is onaanvaarbaar dat ’n klein minderheid oproerige studente die groot meerderheid studente ontneem van hul reg om te studeer. Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

NUUSWAARDIG

uid-Afrika se universiteite is al ’n geruime tyd letterlik aan die brand oor die veldtog #feesmustfall. Universiteite word deesdae genoodsaak om te sluit om sodoende hul personeel en studente te beveilig en hierdie onbeplande sluitings het ŉ negatiewe rimpeleffek wat baie wyd uitkring. Die Solidariteit Beweging het daarop aangedring dat die universiteite so spoedig moontlik heropen word. Die Solidariteit Beweging, wat Solidariteit, AfriForum, AfriForum Jeug en Solidariteit Helpende Hand insluit, verteenwoordig duisende studente, universiteitspersoneel en ouers wat hard werk om hul kinders op universiteit te hou, en wil sien dat die akademiese program dringend hervat word. Volgens Flip Buys, voorsitter van die Solidariteit Beweging, is dit onaanvaarbaar dat ’n klein minderheid oproerige studente die groot meerderheid studente ontneem van hul reg om te studeer. Volgens dr. Danie Brink, uitvoerende hoof van Solidariteit Helpende Hand, is die arm studente wat met Helpende Hand-studiehulp studeer uiters verdraagsaam teenoor universiteitsowerhede. Hulle verstaan dat universiteitsopleiding van gehalte duur is en neem self inisiatief vir die finansiering van hul studies. “Namens 1 250 studente wat met meer as R31 miljoen se studiehulp studeer, dring ons by universiteitsowerhede aan om die akademiese jaar vlot te laat verloop en betogers vas te vat. Die studente wat met ons studiehulp studeer, het geen tweede kans op opleiding nie – moenie hierdie enigste kans van hulle wegneem nie,” sê Brink. Volgens Kallie Kriel, uitvoerende hoof van AfriForum, eis hulle dat die veiligheid van studente, personeel en die publiek deur die universiteite gewaarborg word, en dat daar streng opgetree word teen groepe wat studente of dosente intimideer of eiendom beskadig. “Ons sal alles in ons vermoë doen om te verseker dat pro-studiegroepe se stemme ook gehoor word,” sê Kriel.

Tienpunt-aksieplan

Skakeling Skakeling met die universiteite, die regering, politieke partye, studente-organisasies en die polisie om die situasie te normaliseer en ’n veilige akademiese omgewing te verseker. Die Solidariteit Beweging gaan ook met alumniverenigings, universiteitsrade en konvokasies skakel en hulle vra om druk op universiteitsbesture uit te oefen om kampusse

so gou moontlik te normaliseer. Solidariteit streef na goeie verhoudings met alle groepe, en glo dat formele of informele vennootskappe oor politieke grense heen nodig is om die toekoms van universiteite te verseker. Neem van regstappe Die Beweging ondersoek die moontlikheid van regstappe teen universiteite wat nie die reg van die meerderheid studente wat vreedsaam wil studeer, beskerm nie. Studenteraadverkiesings Dit is noodsaaklik om te verseker dat demokraties verkose verteenwoordigers van studente namens die studente praat, en nie selfaangestelde aktiviste wat net hul eie belange dien nie. AfriForum Jeug sal aan hierdie verkiesings deelneem om te verseker dat prostudiestudente se stemme ook gehoor word. Ondersteuning van personeel Dit is noodsaaklik dat universiteite so spoedig moontlik genormaliseer word sodat die werk van dosente en ander personeel nie verder ontwrig word nie. Solidariteit sal met universiteitsbesture vergader om te verseker dat sy lede wat by universiteite werk, se diensvoorwaardes en werkomstandighede nie verder deur die krisis benadeel word nie. Hulp met studiekoste AfriForum Jeug sal deurlopend deelneem aan gesprekke om oplossings vir die kostekrisis te vind, om te verseker dat verdienstelike behoeftige studente kan studeer. Hulle sal studente wat deur Helpende Hand met studiekoste bygestaan word, aanmoedig om die kans wat aan hulle gebied word, aan te gryp om hulself vir die toekoms voor te berei. Gratis universiteitstudies is ongelukkig nie moontlik nie, en die 80% disfunksionele gratis skole het reeds bewys dat studente by gratis instellings kry waarvoor hulle betaal. Vergroting van studiefonds Solidariteit Helpende Hand gaan sy studiefonds drasties uitbrei, en planne hiervoor sal binnekort bekend gemaak word. Solidariteit Helpende Hand se Studiefondssentrum het reeds meer as 5 000 studente met rentevrye lenings gehelp om te studeer, waarvan 1 250 in 2016 bygestaan is. Die Beweging doen ’n beroep op sakelui en die publiek om verdienstelike Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

studente wat wil studeer, by te staan deur ’n studiefonds te stig of te ondersteun. Helpende Hand kan vir meer besonderhede gekontak word. Die behoud van Afrikaans AfriForum en Solidariteit voer tans regsaksies teen die universiteite van Pretoria en die Vrystaat en Unisa oor studente se reg om in Afrikaans te studeer. Hierdie sake sal voortgesit word met die hulp van sommige van die land se voorste regslui, omdat ons glo dat universiteitsbesture se minagting van grondwetlike regte bydra tot die klimaat van die minagting van die pro-studiemeerderheid deur klein groepies aktivistiese studente. Die hooggeregshof in Bloemfontein het reeds bevind dat die aanbied van Afrikaanse onderrig die toegang vergroot en nie daarteen werk nie. Dit ontbloot dus die leuen van die protesteerders dat aksie teen Afrikaans daaroor gaan dat nie-Afrikaanse studente toegang ontsê word. ŉ Strewe na uitnemendheid Die Beweging glo dat universiteite internasionale instellings van uitnemendheid in Afrika moet wees, en is bekommerd oor die daling van verskeie Suid-Afrikaanse universiteite op wêreldranglyste. Solidariteit verwerp politieke projekte wat universiteite verder sal verswak onder die dekmantel van “dekolonisasie”, en sal waak oor akademiese standaarde wat bepalend vir die studente en die land se toekoms sal wees. Reël van pro-studiebyeenkomste AfriForum Jeug beplan om, waar nodig, vreedsame prostudiebyeenkomste van studente, ouers en universiteitspersoneel te organiseer as demonstrasie van hul solidariteit met universiteite. Hulle sal alle pro-studiegroepe uitnooi om saam met hulle vreedsaam vir die toekoms van universiteite te betoog. Die uitbou van Akademia Die Solidariteit Beweging verbind hom tot die bevordering van die openbare universiteite, maar glo dat privaat universiteite soos in ander lande deel van die oplossing is. In die lig van die toenemende verstaatliking van openbare universiteite glo hulle dat onafhanklike privaat universiteite in plaas van gratis openbare universiteite daadwerklik uitgebou moet word. Hulle doen ’n beroep op die steun van die publiek hiermee. S

NUUSWAARDIG

Flip Buys

Willie Spies

Sentrum vir voortgesette leer en beroepsgildes

Nuwe tuiste vir professionele werknemers

Foto’s: Reint Dykema

eroepsgildes is ŉ eeue-oue konsep wat ten doel gehad het om lede van ŉ professie onderling aan mekaar te bind sodat hulle mekaar kan help om in die professie suksesvol te wees. Die gilde het gedien as netwerk, as opleidingsplatform, as hulpmiddel sodat lede in hul professie kan vorder, en as toegangspunt vir jongmense wat die professie betree. Gildelede was trotse mense en jaloers op hul werk. Almal in die gilde het gestreef na uitnemendheid en om meesters in hul beroep te wees. Onderling het hulle vir mekaar gesê: “Ons help mekaar”. Solidariteit het besluit om die gilde-konsep te laat herleef. Daar word beplan om oor ŉ tydperk vir elke beroepsrigting ŉ Afrikaanse gilde te skep. Die gildes gaan saamgebind word in ŉ nuwe Solidariteit Federasie vir Afrikaanse Beroepsgildes. Volgens dr. Dirk Hermann, Solidariteit se bestuurshoof, het Solidariteit die inisiatief

Deur Cilleste van Dyk geneem om beroepsgildes in te stel om só ’n nuwe tuiste aan Afrikaanse werknemers buite die tradisionele werkopset te bied. “Weens verskeie faktore, wat onder meer regstellende aksie insluit, voel Afrikaanse werknemers dikwels vervreemd in die werkplek. Die beroepsgildes het ten doel om ’n professionele netwerk van praktisyns daar te stel wat aan professionele mense ondersteuning sal bied en wat as waghond vir die onderskeie professies sal optree,” het Hermann verduidelik. Afrikaanse Gesondheidspraktisyns (AGP) Solidariteit het reeds die eerste stap geneem deur ’n beroepsgilde vir gesondheidspraktisyns op die been te bring. Dié gilde staan bekend as die gilde van Afrikaanse Gesondheidspraktisyns (AGP). Volgens Hermann verkeer die SuidAfrikaanse gesondheidbedryf in ’n chroniese toestand van agteruitgang en is dit nie verbasend dat jong gesondheidspraktisyns Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

die land verlaat nie. Dit is juis daarom dat Solidariteit besluit het om ondersteuning in die vorm van ’n beroepsgilde aan gesondheidspraktisyns te bied. “Jongmense word deur volgehoue politieke inmenging, wat hul kanse op keuring vir studies belemmer, ’n loopbaan in die gesondheidsbedryf ontsê. Verder word die uitoefening van hul reg op vryheid van keuse van werk ingeperk deurdat beperkings gelê word op waar hulle mag werk, terwyl hulle aan geweldige trauma tydens lang skofte blootgestel word,” het Hermann gesê. “Solidariteit wil deur hierdie gilde ŉ omgewing skep waar jongmense ondersteun word sodat hulle in die land kan bly en kan help om nuwe lewe in ŉ siek gesondheidstelsel in te blaas,” het hy verduidelik. Sentrum vir voortgesette leer As deel van die nuwe era wat die vakbond Solidariteit betree, is die noodsaaklikheid vir voortgesette leer in verskeie beroepe

NUUSWAARDIG

geïdentifiseer as ŉ area waarin daar baie groeipotensiaal bestaan. Dus is S-leer, Solidariteit se nuwe sentrum vir voortgesette leer, amptelik geopen. S-Leer en die beroepsgildes se doel is om professionele mense te help om die volgende sport in hul loopbaan te bereik. Die beroepsgildes sal as beroepswaghond dien, maar ook geleenthede, studiehulp en internskappe aan Afrikaanse studente in daardie beroepe bied. S-leer sal op sy beurt weer opleiding vir voortgesette professionele opleidingspunte of VPO-punte (oftewel CPDpunte) bied vir personeel wat reeds in die betrokke beroepe staan. Volgens Leana Leonard, besturende direkteur van S-leer, is hulle opgewonde oor die nuwe sentrum wat voortgesette professionele opleiding in Afrikaans gaan bied. Die direksie het op 6 April, Stigtersdag, die besluit oor S-leer geneem en die nuwe instelling het op 2 September die lig gesien. “Benewens

seminare en kort kursusse wil ons in die toekoms ook aandag skenk aan ŉ e-leeraanbod, wat hierdie opleiding selfs nog verder sal vergemaklik, veral wanneer ŉ mens nie die luuksheid het om die kantoor vir ŉ aantal ure te verlaat nie,” sê Leonard. S-leer gaan daarop fokus om gerespekteerde kenners of spesialiste op hul gebied te nader om as sprekers by hierdie seminare op te tree, om sodoende ook waarde toe te voeg vir elke professionele persoon wat die seminare bywoon. Volgens Flip Buys, voorsitter van die Solidariteit Beweging, wil mense ŉ goeie werk hê. Lewenslange leer en ontwikkeling moet daarom ’n leefwyse word. Dít is waar S-leer ter sprake kom – voortgesette leer in professionele ontwikkeling. S-leer gaan help om mense op hul loopbaanpad te lei en om op die voorpunt van hul loopbane te kom en te bly. So kan hulle dan in die toekoms ander help en lei. • Besoek die webblad by http://s-leer.co.za/ S

VPO-punte in Afrikaans S-leer het in September amptelik sy akkreditasie ontvang om VPO-punte (punte vir voortgesette professionele opleiding) aan werkende mense toe te ken. Volgens Leonard bestaan daar regulatoriese vereistes in talle professionele beroepe wat vereis dat praktisyns ’n sekere getal punte per jaar moet akkumuleer. “Danksy S-leer se amptelike akkreditasie kan belangstellendes nou hul VPO-punte verwerf deur hoogs gespesialiseerde seminare en kursusse, wat in Afrikaans aangebied word, by te woon,” het Leonard gesê. “Dit is net nog ’n inisiatief om aan Solidariteit-lede die geleentheid te gee om hul vermoëns en vaardighede tot so ’n mate te ontwikkel dat hulle ŉ goeie werk kan kry en behou om sodoende vry, veilig en voorspoedig te kan leef,” het sy verduidelik.

NUUSWAARDIG

Bou ‘n eie universiteit saam met Solidariteit

alle ouers is bekommerd oor hul kinders se studies, baie personeellede verbonde aan universiteite weet nie wat volgende jaar inhou nie en baie studente twyfel oor hul toekoms in ons land. Dit is om dié rede waarom Solidariteit besig is om ’n private Afrikaanse universiteit te bou wat hoë gehalte onderrig in ’n veilige omgewing met tegnologies gevorderde sisteme bied. Akademia het in ’n paar maande sy aantal landwye studiesentrums tot 11 uitgebrei en sy aanbod van studierigtings vergroot. Solidariteit het aan homself ’n doelwit gestel om binne een maand R1 miljoen se R10’e in te samel om die uitbreiding van ons universiteit te versnel. Ons kan nie meer wag dat iemand anders ’n toekoms vir ons kinders bou nie. Ons moet dit self doen. Jy kan ons help! • SMS “BOU” na 38040 om R10 te skenk.

Hoekom bou die Solidariteit Beweging?

Foto: iStockphoto.com

ie Solidariteit Beweging is bekend vir die selfdoeninstellings wat deurgaans op die been gebring word. Dié instellings fokus elkeen daarop om ’n spesifieke leemte in die gemeenskap te vul, hetsy dit welsynswerk, burgerregte of arbeidsake is. Elk van hierdie instellings is unieke voorbeelde van ongelooflike potensiaal wat ontsluit word en behoeftes waaraan daar voldoen word. Die Solidariteit Beweging glo dat gehalteopleiding een van die belangrikste boustene in ’n persoon se lewe is. Deur gehalte-opleiding kan ’n gemeenskap en samelewing hulself onmisbaar in die werkplek maak, terwyl hulle ’n bydrae van onskatbare waarde kan lewer. Dit is om hierdie rede waarom die Solidariteit Beweging opleiding as die bousteen van ’n suksesvolle samelewing en ’n voorspoedige toekoms beskou. In onsekere tye word gehalte-opleiding nog meer belangrik. In Suid-Afrika sien ons op ’n daaglikse basis hoe die gebrek aan byvoorbeeld opgeleide ambagslui ons telkens kelder. Die gebrek aan gehalte- tegniese opleidingskolleges

verseker verder dat daar nie nog jong ambagslui opgelei kan word om in die behoeftes van die land te voorsien nie. Die Solidariteit Beweging sien dié probleem ook al lank raak en pak dit op sy unieke, selfdoenmanier aan. Met die vestiging van opleidingsinstellings soos Akademia en Sol-Tech het die Solidariteit Beweging reeds die eerste stappe geneem om opleiding van wêreldgehalte beskikbaar te stel. Die sukses van hierdie instellings spreek boekdele oor die behoefte aan opleiding. Opleiding is immers onomkeerbaar, maar dit verg egter volgehoue toewyding en deursettingsvermoë om hierdie instellings op die regte spoor te hou. Jou bydrae tot die Boufonds help ons om ons droom van opleiding en ontwikkeling van vaardighede vir talle mense in Suid-Afrika te verwesenlik. Ons bou aan beter opleiding. Ons bou aan ’n beter samelewing. Ons bou aan ’n beter toekoms en ons bedank jou dat jy ons daarmee help. • Jý kan die Solidariteit Beweging help bou aan die toekoms. SMS “ONSBOU” na 34802 (SMS’e kos R2). Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

Baie dankie! • Danksy jou verbeter Solidariteit maand tot maand sy groeirekord. • Danksy jou hulp kon Akademia sy studierigtingaanbiedings versnel. • Danksy jou bars Sol-Tech, Solidariteit se Afrikaanse tegniese opleidingskollege, uit sy nate met meer as 1 150 studente. • Danksy jou dra die Solidariteit Boufonds by tot die groei van ons Afrikaanse tersiêre instellings met sy styging in bydraes van 89,5% in ’n tyd waarin ander universiteite Afrikaans as onderrigtaal afskaal. • Danksy jou brei Solidariteit sy studiehulp aan Afrikaanse jongmense uit. • Danksy jou groei Solidariteit se Regsfondsskenkings met 10,75% en het ons in Augustus voor die Verenigde Nasies verskyn met ons klag teen die regering. Solidariteit wen ook sy sake teen die SAUK en die departement van korrektiewe dienste. • Klein bydraes word een groot bydrae en elke aansluiting by Solidariteit is nog ’n bousteen waarmee ons die toekoms bou. • Dankie dat jy saam met #OnsBou. S

NUUSWAARDIG

Só bou ŉ laerskool ŉ gemeenskap

olidariteit het in Junie vanjaar ŉ Bou my gemeenskapsplekkompetisie geloods om die mense wat ŉ daadwerklike verskil in hul gemeenskappe wil maak maar nie oor die nodige fondse beskik om dit aan te pak nie, die geleentheid te gee om hul drome te bewaarheid. Hierdie kompetisie bied aan iemand die geleentheid om sy of haar geliefkoosde gemeenskapsplek met die prysgeld van R20 000 te herbou of verbeter. Kompetisiedeelnemers het gemeenskapsplekke soos skole, nabygeleë ouetehuise, biblioteke, kinderhuise en selfs ’n parkie vir opgradering benoem. Die gelukkige wenner van die kompetisie was Mariana Dreyer. Sy is departementshoof van akademie (senior fase) by Laerskool Marietjie van Niekerk en het haar skool in Bethal vir die kompetisie ingeskryf. Solidariteit Tydskrif het met Mariana gaan gesels: Wat gaan julle met die prysgeld bou? En hoekom? “Die prysgeld was vir Laerskool Marietjie van Niekerk ’n geskenk van Bo. Ons sê baie keer dat dit ’n skool van wonderwerke is. Hier is 380 leerlinge en hulle en die handjie vol personeel versit berge. Die skool is nie in ‘n sterk sosioekonomiese gebied geleë nie, en baie van ons leerlinge kan ongelukkig nie skoolgeld betaal nie of ontvang korting. Dit is dus uiters moeilik om al die gate toe te stop. Vensterrame en geute lê baie laag op die herstel-lysie. Boonop het hulle ons skool se bussie gesteel. Dié bussie het elke dag Kriel toe gery. Ons adjunkhoof was in Johannesburg om ons trofees te laat graveer, waar iemand toe ons bussie gesteel het.”

Hoe was die gees met die kompetisie? “Dit was vir ons ’n groot voorreg om deel te neem. ’n Mens kyk bietjie anders na jou omgewing as jy dit deur die kamera se lens sien. Skielik besef ’n mens hoe groot die nood is. Dan is jy baie dankbaar dat daar geleenthede is om iets weer te kan regmaak wat jy nie eens meer raaksien nie. Ons het van die begin af presies geweet hoe om deel te neem omdat die vereistes baie duidelik gestel was. Dit was vir ons baie lekker om ons ouers betrokke te kry en deel te neem.” Dink julle dit was ‘n goeie inisiatief van Solidariteit? “Dit is ’n wonderlike inisiatief van Solidariteit. Dit het ons skooltjie op die kaart geplaas. Dis eintlik ongelooflik dat so ’n groot organisasie daaraan dink om na ons uit te reik.” Hoe beplan julle om voort te bou op suksesse in die gemeenskap? “Ons skool se leuses is ‘Bou voort’ en ‘Ons gee om’. Dit spreek vanself. Ons skool staan bekend as die ‘drukkieskool’. Ek sou graag ’n video wou maak as die skool in die oggend begin. As die leerlinge jou sien, sal hulle altyd help en ’n drukkie kom gee. Ons gee regtig om. Ons wil graag ons kinders ophef en vir hulle elke geleentheid gee om waardige volwassenes te wees wat hulle God ken en die pad loop wat Hy vir hulle aandui.” Solidariteit sal ná die opgradering ’n opvolgpromosievideo maak van die veranderings wat by Laerskool Marietjie van Niekerk aangebring is. Hierdie inisiatief beklemtoon weer waarom Solidariteit soveel meer as ’n gewone vakbond is en dat ongelooflike dinge kan gebeur as Solidariteit en die gemeenskap saamstaan. S

New Solidarity Head Council to be chosen

Foto: iStockphoto.com

s a trade union, Solidarity’s main responsibility lies in taking care of its members. It is for this reason that the union has a Head Council that comprises members to ensure that Solidarity is managed effectively and according to the interests of its members. A new Head Council as well as union representatives are chosen for this purpose every five years. 2016 marks the beginning of a new five year cycle and, consequently, a

new Council must be appointed. In total, the Head Council comprises five National Council members for each industry within the trade union. The newly-elected Head Council also elects a President and Vice-president for the union, who will serve for one year. These terms are renewable, however. On the other hand, the National Council comprises members of each of the five industries of the trade union. Each industry elects a Chairperson, Deputy Chairperson

Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

and one delegate for every 750 members of that industry to represent that industry on the National Council, from whom the Head Council is elected. It is because of these structures and the sole aim of serving its members, that Solidarity is going from strength to strength and growing bigger, better and stronger. We wish the soon-to-be-appointed Head Council all the best in their important task of managing the trade union. S

NEWSWORTHY

UN committee rebukes SA government

Photograph: iStockphoto.com

report, issued by the United Nations’ Committee on the Elimination of Racial Discrimination (CERD), takes government to task over its use of old apartheid classifications in its presentation of statistics. Moreover, the South African government has to give feedback to the committee about the impact of affirmative action in South Africa, and must report on whether it is complying with the requirements set out in the Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination. This criticism is contained in a report issued by CERD in response to government’s report which had served before the committee in August. Solidarity and AfriForum had submitted a shadow report to the committee, arguing that government’s policy of racial quotas is not in line with the Convention. The committee emphasised that a more holistic approach has to be followed when it comes to the use of statistics. According to the UN report, all relevant statistics need to be taken into consideration and not just racial information. The report also recommends that the South African government report in full on the impact affirmative action has on employment, training and on political and public matters. Should government not change its racial approach, a recommendation could be passed at CERD’s 2020 session in terms of which government would be expected to put an end to racially based affirmative action in South Africa. “The process that has now been embarked upon is a major breakthrough. For the first time

By Francois Redelinghuys affirmative action in South Africa is now formally on the UN’s agenda, and the country is required to give a formal explanation of its policy,” Solidarity chief executive dr Dirk Hermann said. In a press statement issued by the UN committee in response to South Africa’s report, the following is stated: “Experts took note of the rather rigid approach to the application of quotas, which seemed to favour a quantitative approach over a qualitative one, and urged South Africa to ensure that its affirmative action was aligned to the Convention and the committee’s general recommendation no 32 of 2009.” According to Hermann, the gist of Solidarity and AfriForum’s submission is that South Africa’s affirmative action system is nothing other than a racial census, which is not compliant with the requirements of affirmative action. Should government implement any process of racial classification it should, according to the committee, indicate why such is justified and why a process of self-identification is not used. The committee expects government to give feedback in terms of recommendation no 32 of 2009 of the Convention, which prescribes what special measures encompass and how such measures should be implemented. In effect, the recommendation means government will have to test affirmative action (including the Employment Equity Act and the Black Economic Empowerment Act) in terms of the UN Convention, and specifically in terms of recommendation no 32 of 2009. The key principles of the recommendation by which government will be tested include Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

whether preferential treatment is justified, serves a legitimate purpose, and whether it is proportionate to the achievement of the goal. Special measures must also be implemented on the basis of need, and must be fair and temporary in nature. It may not give rise to separate rights for separate race groups, and it may not lead to apartheid practices. “In the light of the above, the UN committee’s warning that government’s racial classification is based on former apartheid categories should be regarded as a serious reprimand. The South African government will have a hard time to convince the committee that its system of racial quotas complies with the principles embodied in recommendation no 32 of 2009,” Hermann said. As far as the way forward is concerned, Solidarity and AfriForum intend to: 1. Participate in the consultation process to be followed when the South African government’s next report is drafted; 2. Proceed with local litigation and international complaints regarding quotas in sport; 3. Host an international conference on international affirmative action practices involving speakers from various countries to deal with the topic; 4. Appeal to the principles embodied in the Convention in local litigation action; and 5. Act as a watchdog over government’s implementation of affirmative action and to report their findings to the next session of the UN committee. S

aksent media

NUUSWAARDIG

Regskliek – Dit is klik, klik, maklik!

Deur Leandré Buys

egskliek is ŉ unieke, Afrikaanse regstoepassing vir werkende mense in Suid-Afrika. Dié diens is gratis en bied jou die gerief van arbeidsregsadvies in die palm van jou hand. Hierdie uitsonderlike slimfoontoepassing, wat op arbeidsreg fokus, het reeds meer as 4 000 gebruikers en enige arbeidsregshulp word in Afrikaans aan die gebruikers gebied. Volgens Lindie de Beer, hoof van elektroniese kommunikasie by Solidariteit, is die vakbond oorstelp deur die sukses van hierdie regshulpmiddel. “Die doel van hierdie toepassing is om aan gebruikers die gerief te bied om regshulp in hul moedertaal in die palm van hul hand beskikbaar te hê. Die aantal gebruikers wat die toepassing reeds geïnstalleer het, dui daarop dat mense ’n behoefte daaraan het om in hierdie onsekere arbeidsomgewing regshulp te bekom,” het De Beer gesê. Sy sê Solidariteit het reeds baie positiewe terugvoer rakende die toepassing ontvang en die gebruikerstal styg steeds daagliks. “Omdat die toepassing gratis is, het almal toegang tot ’n wye verskeidenheid regskennis en reeds beantwoorde regsnavrae.” Terugvoer van gebruikers van dié toepassing is oorweldigend positief. Dr. John D. Taylor, een van die gebruikers, skryf hy is werklik gelukkig met die toepassing. “Ek het spoedig ŉ duidelike antwoord op my vraag gekry (en dit nog gratis ook!). Dit is lekker om te weet dat ’n mens iewers professionele raad kan kry, sonder dat jy eers jou beursie moet leegmaak. Ek raai almal aan om by julle aan te sluit. Puik diens, baie dankie!” het dr. Taylor gesê. Volgens nog ŉ gebruiker, Wallie Lourens, vind hy die Regskliektoepassing baie bevredigend. ŉ Ander gelukkige en tevrede gebruiker, Renier Zietsman, sê: “Ek kan nie vir jou sê hoe waardevol die toepassing is nie. Om terugvoer in so ŉ kort tyd van professionele persone te ontvang, is van onskatbare waarde. Ek is al vir ŉ tyd lank ŉ lid van Solidariteit en beveel dit ten sterkste aan. Baie dankie vir jul puik diens.” Om die Regskliek-toepassing af te laai en sélf te toets, besoek gerus www.solidariteit.co.za/regskliek-toepassing/. S

Laai app af, wen groot pryse!

WEN! WEN! WEN!

Laai Regskliek af en wen ’n unieke Bosveld-avontuur by die gewilde Kokoriba-wildreservaat. Om hierdie wegbreek ten volle te benut, sorg Solidariteit Tydskrif vir R2 000 sakgeld. Die sluitingsdatum vir die kompetisie is 5 Desember 2016 om 12:00 en enigiemand mag deelneem. Hoe skryf ŉ mens in? • Laai Solidariteit se nuwe opwindende toepassing, Regskliek, af. • Beantwoord vyf vrae op die webtuiste: https://solidariteit.co.za/ regskliek-vraelys/ (Antwoorde kan op die Regskliek-toepassing gevind word). • Vul jou kontakbesonderhede op die vorm in, dien dit in, en siedaar, jy is vir die kompetisie ingeskryf. S

Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

SERFONTEIN VILJOEN & SWART Aktevervaardigers • Notaris • Prokureurs EIENDOMSOORDRAG Koop en verkoop van eiendom landwyd! Wil u ‘n eiendom koop of verkoop? Ons spesialiseer in die oordrag en registrasie van eiendom landwyd! Ons kan u bystaan vanaf die aanbod om te koop tot en met die registrasie van die eiendom in u naam - enige plek in SA! Of dit ‘n gewone eiendomsoordrag is of uit ‘n boedel of egskeiding. SPESIALE AFSLAG VIR SOLIDARITEIT-LEDE OP KOOP- EN VERKOOPTRANSAKSIES ONS HANTEER OOK:

• Kontrakte • Strafreg • Litigasie • Insolvensies • Sakeredding (business rescue) • Skuldberading • Boedelfamiliereg (egskeidings en onderhoud) • Belastingreg

Kontak Annatjie du Plessis by tel: 012 362 2556 of stuur e-pos na convey@svslaw.co.za Vir berekening van koste, besoek dié webtuiste: https://costcalculator.korbitec.com/ 6B7F748B-D441-4337-8427-6EE81876CF66

NUUSWAARDIG

Akademia: Jou veilige studietuiste

Foto: iStockphoto.com

s ’n veilige omgewing met na-uurse kontaksessies en die opsie om te werk én studeer vir jou aanloklik? Stel jy belang in regte, ondernemingsbestuur, finansiële bestuur of finansiële beplanning as rigting? Dan is Akademia jou opsie vir 2017! Akademia neem ook kennis dat die voltooiing van die 2016-akademiese jaar by verskeie voorste openbare universiteite in die gedrang is. In die lig van ’n groot aantal navrae wil Akademia die versekering gee dat dit onverpoosd werk aan die daarstel van ’n omvattende privaat alternatief sonder winsoogmerk – boonop in Afrikaans.

“Die vooruitsig van ’n algehele afstel van klasse en toetse in 2016 deur die voorste universiteite in Suid-Afrika lei tot groot publieke kommer. Die jongste verwikkelings noop Akademia tot die verdere versnelling van ons planne. Ons verwelkom insette en is dankbaar vir die mildelike ondersteuning wat ons uit die gemeenskap ontvang,” sê Piet le Roux, akademiese hoof by Akademia. Só het Akademia ook op 12 Oktober sy eerste opedag aangebied. Akademia het voornemende studente die geleentheid gebied om op een van verskeie maniere met Akademia kontak te maak en vrae te vra oor die model, Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

studierigtings, klaskontaksessies en internskappe. Bywoning kon geskied deur een van Akademia se studiesentrums in Centurion, Bloemfontein, Somerset-Wes of George te besoek. Mense wat ver bly, kon van Skype of telefoonlyne gebruik maak! Daar was meer as 120 fisiese besoeke waar die besoekers in klein groepies ’n toer van Akademia ontvang het en vrae kon vra. • Besoek die webtuiste www.akademia.ac.za, kontak ons by 0861 222 888 of stuur e-pos na navrae@akademia.ac.za vir meer inligting oor Akademia en graadprogramme waarvoor studente vir 2017 kan inskryf. S

NEWSWORTHY

SABC: “What just happened?”

he hustle and bustle surrounding the SABC’s protest policy started on 26 May, with the public broadcaster’s announcement that its media will no longer be allowed to screen any images of violent protests in South Africa. As can be expected, this announcement was met with widespread condemnation from civil society and political parties across the spectrum. Its legality was almost immediately challenged. Despite this, the SABC was intent on preventing any internal or external debate about the protest policy. On 31 May this year, Foeta Krige and Krivani Pillay, employees of the SABC and members of Solidarity, were summoned by Hlaudi Motsoeneng, group executive of corporate affairs at the SABC, to a meeting to discuss a number of issues over which he was unhappy. These included the fact that on the previous two days, comments criticising the protest policy were made by independent analysts on SABC radio shows. The following facts were not disputed before the Labour Court: • During the meeting, it was made clear that the SABC wanted complete compliance with the protest policy and did not want any criticism of the protest policy aired, even if this was criticism by independent analysts. • Mr Motsoeneng stated: “If people do not adhere, get rid of them. We cannot have people who question management… This is the last time we have a meeting of this kind.” • Jimmy Matthews, former CEO of the SABC, added: “It is cold outside. If you do not like it you can go. You’ve got two choices: the door or the window.” Events escalated on 20 June 2016, when the Right2Know campaign protested against the adoption of the protest policy outside the SABC offices in Johannesburg, Cape Town and Durban. On that morning, a news room diary meeting was held to discuss which events would receive coverage that week. The following facts were not disputed: • Mr Simon Tebele (the acting GE: news) announced that the three protest marches were to be scrapped as stories and afforded no coverage at all by the SABC. • Foeta Krige and Suna Venter placed on record their disagreement with this decision not to cover the Right2Know protests. • Three days later, all three journalists were suspended and disciplinary proceedings were instituted against them. The SABC expressly admitted that these

By Anton van der Bijl disciplinary proceedings were due to the criticism of the protest policy, though it wrongly says that such criticism was made via the media. On 26 June 2016, Krivani Pillay and Jacques Steenkamp sent an internal letter to the senior managers at the SABC, recording their concern about what was occurring at the SABC, including the protest policy and the suspensions. The letter was then obtained by the media and published. Three days later, the SABC instituted disciplinary proceedings against all three employees. In respect of the disciplinary proceedings too, the SABC expressly admitted that these disciplinary proceedings were due to the criticism of the protest policy, though it wrongly says that such criticism was made by the journalists via the media. On 9 July, eight SABC journalists (who would later be called the “SABC 8”), including Foeta Krige, Suna Venter, Krivani Pillay and Jacques Steenkamp, received the Nat Nakasa award from SANEF. Two days later, notices in terms of schedule 8 of the LRA were issued against all eight journalists. On that same day, ICASA handed down its decision declaring that the protest policy was invalid. Motsoeneng announced that the SABC would not comply with the ruling as “no one is going to tell us what to do”. On 15 July, the SABC 8 launched urgent proceedings in the constitutional court challenging the protest policy and the disciplinary proceedings against them. On the same day the applicants launched an application for an interim interdict to the labour court. The applicants’ attorneys wrote to the SABC indicating that while they did not consider it appropriate to respond to the charges while these proceedings were pending, they denied the charges against them. On 18 July, the SABC purported to dismiss most of the applicants. It said that the reason for this dismissal is that the “employees were criticizing the ‘editorial decision’ [i.e. the protest policy], their suspension and SABC management”. Two days later, the SABC belatedly wrote to ICASA and indicated that it would abide by ICASA’s decision regarding the protest policy, namely that the protest policy was invalid with retrospective effect. It also belatedly consented to an order in the high court in the Helen Suzman Foundation case interdicting it from giving effect to the protest policy. Despite all of this, the SABC still refused to reverse the dismissal of the SABC 8. In the labour court on 22 July, Solidarity argued that there was no lawful or constitutionally permissible basis for this quite extraordinary and cynical stance. Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

Arguments On behalf of the applicants, Solidarity argued and asked in the labour court that: • Reinstatements should be ordered as the dismissals were unlawful and unconstitutional on two separate bases; • The disciplinary proceedings are inherently unlawful and in breach of the bill of rights; • The court should direct that the SABC is to pay the costs of this application on an attorneyclient scale; and • The court must order the SABC to identify which officials were involved in the dismissal decisions as they should proof why they are not be held personally liable for the costs. Court order On 26 July, the Court granted the aforementioned prayers of the applicants, and based the decision on inter alia the following critical factors: • The SABC is a public institution and the public has an interest in how it is run. It is also an institution bound by certain constitutional values. The public also had a right to know if the SABC is implementing important constitutional principles which apply to it. • Having regard to the role the SABC is expected to fulfil in terms of its mandate and licensing provisions, it is clear that that the dissent over the extraordinary censorship measure is a matter which concerns the core functions of the SABC as a public broadcaster. • One might have thought that the sincerity of the SABC in agreeing to accept the invalidity of the policy would have been followed up by an offer at least to allow the applicants to return to work in the interim, pending a final decision on that application. It cannot be reassuring for journalists who are currently working at the SABC to know that those who questioned an unlawful policy remain dismissed despite the SABC supposedly agreeing not to enforce that policy in the meantime. Effect of the order The ruling signals a strong message that South Africa is not a power based democracy but a constitutional democracy. Therefore, and specifically in reference to this matter, irrespective of the powers an individual ascribes himself, a democratic society’s interests will always prevail. The basic constitutional principles of freedom of expression, and the right of the public to uncensored information has prevailed through this judgement. S

Industry news

News about the industries the trade union Solidarity is active in as well as issues affecting you in the world of work.

Relations to be dealt with at shop floor level

Photograph: iStockphoto.com

It is worth noting that when burning labour relations issues are dealt with at a trade union federation level, business level or at government leadership level, most participants have not been involved in labour relations disputes of late, or they have not previously been involved in such disputes but they always claim that a masterly solution had been negotiated. As a result, an agreement is announced with great fanfare in the media, but the next day the labour relations battles rage on in the workplace because that is where labour relations primarily play out, writes GIDEON DU PLESSIS.

ith #FeesMustFall that is dominating the news, and the general trade union environment, Cosatu, and the ruling party all being in disarray, employers should seize the opportunity to stabilise labour relations at shop floor level in the workplace without fear of

high level interference. Also worth noting is that when it comes to labour disputes the local structures of populist trade unions want to act more independently and without interference from their headquarters. For example, Amcu members nowadays often show Amcu leadership the door at workplaces with the message that decisions would be taken at Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

branch level. A statement made by former US politician Tip O’Neill that “all politics is local,” rings true in the labour relations environment of today. As is the case with #FeesMustFall, labour relations are complicated and are characterised by hidden agendas. If employers want to restore the balance of power and labour peace at shop

INDUSTRY NEWS

floor level they will have to negotiate smarter, but they will also have to understand the deepseated dynamics behind labour relations. Wage negotiations constitute the customary labour relations process, but few employers and analysts realise what lurks behind a populist trade union’s wage demands – unrealistic wage demands are rarely the result of poor workers’ expectations for a better life, or the use of an obsolete “Chinese bargaining” model for negotiations; rather, they arise from the high expectations trade union officials create with their own agenda in mind. Among other things, populist trade unions negotiate wage increases to increase their income given that 1% of workers’ wages are paid to the union in the form of membership fees. This means the trade union’s revenue from membership fees increases according to the percentage by which union members’ wages increase – now that is rather capitalist, comrades! Otherwise, trade unions try to poach members from the opposition by coming up with a wage demand that is higher than that of the other trade union, which usually makes a huge impression on illiterate employees. It also happens that when a trade union’s leadership election is preceded by wage negotiations, trade union officials want to increase their chances for re-election by putting forward exorbitant wage demands. In response to unrealistic wage demands employers make the same mistake university managements and the Minister of Higher Education are now making with #FeesMustFall, and that is not to simply say “no” when a demand cannot be entertained. When an unrealistic claim is entertained it creates an expectation that the demand can indeed materialise, giving rise to goalposts being moved even further due to further demands that are being put on the table. What is also beyond understanding is that employers do not come with counterdemands during wage negotiations. Workplace absenteeism and low productivity are major challenges as far as employers are concerned, but employers usually do not link their wage offer to a counter-performance in the form of a production target or an attendance policy to address those problems. Employers should also be more daring by linking a wage increase offer to a moratorium on retrenchments or a job creation programme which, given the current high unemployment conditions, would strongly appeal to trade unions. Another mistake major employers make during wage negotiations is that their CEOs

become involved in disputes, with their HR negotiating team then losing its status and authority as a result. As a precedent has thus been created, trade unions then demand that wage dispute negotiations carry on with the executives. In this way, trade unions achieve key breakthroughs because although CEOs can negotiate complex commercial contracts they do not always grasp the dynamics of a wage dispute and they do not necessarily have the patience and intuition it takes to resolve it. During wage negotiations many employers also lose sight of the fact that trade union members are in fact their employees and that nothing prevents them from communicating directly with their employees to explain their position. During trade union mass meetings, workers are usually presented with a distorted picture of the negotiations, especially when union leaders are spoiling for a strike that will give them and the trade union good media coverage and, for those who are too young to have participated in the real freedom struggle that preceded 1994, it creates an opportunity to boost their struggle credentials. A further weakness of employers has to do with the way in which they deal with unprotected strikes and workplace violence, which have increased since Marikana. To the detriment of workers and moderate trade unions few employers have the guts to sue militant trade unions for damages and production losses and to dismiss employees guilty of gross misconduct – the balance of power is therefore not restored. The power struggle between trade unions that creates tension both in the negotiating process and on the outside can be defused if the undemocratic majoritarian principle that applies to trade union recognition is scrapped. To link certain privileges and benefits to a trade union’s representativeness, merely causes rivalry which not only creates tension in the workplace but also leads to loss of life. The time and energy employers waste to negotiate trade union recognition agreements could much rather be used to negotiate protocols for negotiations and peace accords. Finally, a lesson employers should take from the mistakes universities have made is to never stop dialogue with trade unions in a more relaxed atmosphere outside the formal negotiating phase when it comes to dealing with brewing issues or unfinished business, because that is how you prevent burning issues from flaring up all of a sudden or an outstanding issue becoming a matter of principle at a later stage. • Gideon du Plessis is Solidarity’s General Secretary. S Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

Kortliks NTMEA onderteken loonooreenkoms

ew Tyre Manufacturing Employers Association (NTMEA) het ’n driejaarloonooreenkoms met lede van Solidariteit en die National Union of Metalworkers of South Africa (NUMSA) onderteken. Die ooreenkoms het op 1 Julie in werking getree en sal tot 30 Junie 2019 geldig wees. Betaling van die verhoging sal terugwerkend verreken word. Die partye het ooreengekom dat alle werknemers se loonkomponent jaarliks met tussen 8% en 8,5% verhoog sal word. Die partye het voorts ooreengekom om die lewensvatbaarheid van ŉ mediese fonds vir die bedryf deeglik te ondersoek. Alle koste verbonde aan só ’n fonds sal in geneem word. Die saak sal by die eerste vergadering van die bedingingsraad in 2017 bespreek word. “Solidariteit is tevrede met die skikking wat voordelig is vir ons lede en bestendigheid vir die bedryf inhou,” sê Marius Croukamp, adjunkhoofsekretaris vir die staal- en ingenieurswesebedryf by Solidariteit.

Geen verhoging vir Eskom-baas

rian Molefe, uitvoerende hoof van Eskom wat in die afgelope boekjaar ’n totale vergoeding van R9,46 miljoen gekry het, gaan nie in die huidige boekjaar ’n salarisverhoging kry nie. Khulu Phasiwe, woordvoerder van Eskom, voer aan die salarisse word deur ’n vergoedingskomitee bepaal, waarna dit deur Lynne Brown, minister van openbare ondernemings, aanbeveel word. Geen uitvoerende hoof van Eskom gaan in aanmerking vir ŉ salarisverhoging kom nie. Sedert Molefe in April 2015 by Eskom aangestel is, het hy ŉ salaris van R6,97 miljoen verdien, asook ’n bonus van R2,46 miljoen in sy sak gesteek. Boonop is aandele ter waarde van R4,7 miljoen in April 2015 aan Molefe toegeken. Dit is aandele wat vir sy werkprestasie aan hom toegeken word en sal in Junie 2018 aan hom betaal word. Volgens Netwerk24 het die vergoedingsrekening vir direkteure in die boekjaar tot R75,3 miljoen beloop. Dit is 48% hoër as die R50,6 miljoen in die vorige boekjaar.

BEDRYFSNUUS

Talle lesse te leer uit Aurora-sage

Foto: iStockphoto.com

ie Aurora-sage het in September 2009 begin toe die Pamodzi Goldlikwidateurs die bestuur van Pamodzi se Grootvlei- en Orkney-myne in die hande van die polities verbonde sakelui Khulubuse Zuma, kleinneef van president Jacob Zuma, Zondwa Mandela, kleinseun van Nelson Mandela, en die omstrede Bhana-familie se Aurora Empowerment Systems geplaas het. Net ŉ jaar later was die resultate van dié stap skrikwekkend: R122 miljoen se goud is gesteel; R1,7 miljard se skade is gely as gevolg van mynbates wat gestroop is; diensverskaffers is nie betaal nie; duisende kiloliter onbehandelde suurmynwater is in die Oos-Rand se Blesbokspruit gestort; daar is aan geen voorskrif van die maatskappywet voldoen nie; alle relevante mynbouregulasies is geskend; werkers se pensioenen werkloosheidsversekeringbydraes is gesteel; en 5 300 werknemers het vir agt maande slegs tussen 10% en 20% van hul salarisse ontvang. Daar is ook bevind dat die boddokument waarop Aurora gesteun het om die Pamodzi-besigheid te kry, totaal en al vals was. En benewens hul korrupte dokument was Aurora reeds in ŉ staat van insolvensie ten tye van hul aanstelling. Al is Aurora reeds in Oktober 2011 gelikwideer en het vele regsaksies en kriminele ondersoeke hieruit voortgespruit, kon die Aurora-direkteure en betrokke familielede weens hul sterk politieke verbintenisse en regspanne wat hul onetiese waardes deel, regsprosesse verydel, bindende uitsprake ignoreer en sommige deurlopend onder eed lieg. ŉ Mate van geregtigheid het onlangs geskied toe ŉ R23 miljoen-skadevergoedingooreenkoms met Khulubuse Zuma bereik is en Solly en Fazel Bhana asook Yaseen Theba (nou by die Nelson Mandelastigting) gesekwestreer is. Twee ander Bhanafamilielede, asook Thulani Ngubani en Zondwa Mandela, wat ook uit die bedrogspul voordeel getrek het, sal binnekort gesekwestreer word. Te danke hieraan is daar uiteindelik vir die voormalige Aurora-werknemers hoop dat ŉ gedeelte van hul uitstaande salarisse terugbetaal sal word. Die Insolvensiewet beperk egter werknemerbetalings tot R28 000 en Zuma se R23 miljoen skikking skiet ver tekort om die werkers ten volle te vergoed. My inligting toon egter dat daar, met die sekwestrasie van die Aurora-betrokkenes, ŉ verdere R30 miljoen ingewin kan word uit die verkoop van hul bates en die moontlike uitbetaling van ŉ R5,5 miljoen-

Deur Gideon du Plessis

eis teen die Reclamation Group, die maatskappy wat namens die Aurora-direkteure van die bates gestroop het. Gelukkig maak die skikking met Zuma daarvoor voorsiening dat, indien hy uitgevang word dat hy nie al sy finansiële belange in sy vermoënstaat verklaar het nie, hy uiteindelik vir die volle R1,7 miljard skade verantwoordelik gehou kan word. Dit is ŉ sterk moontlikheid, aangesien hy tydens die onderhandelings baie omsigtig met die waarheid omgegaan het en armoede aangevoer het. (Ongelooflik dat ŉ “arm” man soos Zuma R5 miljoen as eerste paaiement kon betaal en daarna maandeliks R500 000 kan bekostig!) Die Aurora-likwidasie gaan nog jare neem om afgehandel te word. Geld moet ingewin word om ŉ gedeelte van die werkers se uitstaande salarisse te betaal, die sakebelange van diegene wat gesekwestreer word, moet ondersoek word en kriminele ondersoeke teen die Bhanas en kie moet nog plaasvind (terwyl die NVG reeds jare lank in besit van die dossiere is). Daar is egter etlike lesse wat reeds uit die Aurora-sage geleer kan word: • Artikel 38 van die Insolvensiewet wat werkers se diensbeëindiging tydens likwidasie reguleer, moet gewysig word. Werkers van ŉ gelikwideerde maatskappy se korttermynverligting is toegang tot werkloosheidsversekering en pensioengeld, maar die huidige wetsbepaling maak diensbeëindiging ŉ moeisame proses en weerhou werkers van spoedige finansiële uitkoms. • Dit is ook nie aanvaarbaar dat die SuidAfrikaanse Inkomstediens voorkeur bo ŉ werknemer geniet met betrekking tot die betaling van uitstaande gelde tydens ŉ Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

likwidasie nie. • Hofreëls kan nie toelaat dat uitsprake geïgnoreer word (met minimale gevolge) en dat regsprosesse op allerhande slinkse maniere vertraag word nie. • Aurora is aanvanklik deur die departement van minerale hulpbronne beskerm omdat die maatskappy as ŉ swart bemagtigingsgroep beskou is, maar die les hieruit is dat ŉ mynlisensie slegs aan ŉ maatskappy met ŉ bewese mynboubaanrekord en gekwalifiseerde mynboukenners toegeken moet word. • Die aanstelling van likwidateurs moet op meriete en spesialiskennis berus. Dit moes gewis makliker gewees het om ontslae te raak van ŉ omstrede Pamodzi-likwidateur soos Enver Motala (of Enver Dawood, wat sy werklike naam is) wie se Bhana-verbintenis ŉ groot aandeel in die Aurora-geskil gehad het. • Dis onaanvaarbaar dat ŉ persoon soos Enver Motala presidensiële kwytskelding kon kry van 92 skuldigbevindings van bedrog te midde van die Aurora-debakel, wat onbehoorlike politieke beïnvloeding in die kwytskeldingsproses uitwys – veral aangesien die aansoek deur Winnie Madikizela-Mandela ondersteun is. • Laastens moet die departement van arbeid se goedbedoelde maar prakties onuitvoerbare opleiding-/aflegging-skema se fokus verskuif na hulp aan werkers wat tydens likwidasie- en sakereddingsprosesse geraak word. Die werkers het ŉ duur prys vir die Aurorakorrupsie betaal; die pyn kan egter versag word as daar, benewens geregtelike gevolge vir die Aurora-skelms en salaristerugbetalings, werkervriendelike wets- en regulasiewysigings uit die sage kan voortvloei. S

INDUSTRY NEWS

Solidarity withdraws members from unsafe UP

olidarity views safety within the workplace as one of its primary concerns. It is for this reason that the trade union recently withdrew its members, who are working at the Hatfield campus of the University of Pretoria (UP), from their workplace as the trade union considered working conditions to be adverse and the workplace unsafe. This came in the wake of ongoing student unrests on the campus related to the #FeesMustFall protests. According to Dr Dirk Hermann, Solidarity Chief Executive, the campus was no longer safe for staff. Hermann stated at the time that incidents that were jeopardising the safety of staff yet again occurred on the campus after which the union decided to withdraw its members. “Although our members want to work and take pride in their work, working conditions have deteriorated to such an extent that it was no longer safe for them to be on campus. As a trade union we consider our members’ safety in the workplace as crucial

By Francois Redelinghuys

and we must therefore step in and take action when situations arise that could possibly be of risk for our members,” Hermann said. Hermann also said that the trade union’s members would not return to work until their safety can be ensured. “By law, campus

management has to act decisively to look after the interests and safety of our members in the workplace. Such obligation has been confirmed by the Supreme Court of Appeal in the case, Media24 Ltd and Another v Grobler (2005) 26 ILJ 1007 (SCA),” Hermann explained. S

INDUSTRY NEWS

The activists see riots as a possible shortcut to success and do not realise that the long road is the only and shortest road.

Striking students choke on toxic political diet

Photographs: iStockphoto.com

he best-known recipe of leftist politics has always been the promise that political power would lead to economic prosperity. The Ghanaian independence leader, Kwame Nkrumah, best summed this up with his distortion of the Bible: “Seek ye first the political kingdom and all else shall be added onto you.” Karl Marx first made this leftist recipe known world-wide: “First get political power through the ballot box and then use this power to get economic power by introducing socialism.” The ANC’s war cry over decades also came from that political recipe book: The shortest road to socialism is democracy. This gave rise to the infamous two-phase revolutionary strategy of the SACP and the ANC. During the first phase, the battle is for democracy, and thereafter the power obtained in this way is used to introduce socialism. That is why constitutional experts such as Professor Francois Venter say the ANC made concessions at Codesa in order to gain power, but now they are using that power to achieve their original objectives. This two-step recipe was highly popular because it promised that political power was a shortcut to economic prosperity, without the long and arduous road required by other political beliefs. To the masses it sounded better to vote every five years for a life instead of working hard every day to get it. Marx made his recipe even more attractive by adding some irresistible economic icing. This was his special whole-year birthday formula for remuneration: “Work according to your ability and earn according to you needs”. In practice this meant that you can in fact do anything you like and you will still receive enough to meet your needs. Poverty and suppression The consequences of this recipe were

predictable worldwide: poverty and suppression. The reason was that the Marxist formula discouraged production and encouraged consumption, with poverty as the unintended, but predictable, result. In an attempt to rescue the economies of these countries, the socialist states were compelled to begin suppressing their citizens. People were forced to work as the state deemed fit; the state decided who gets food and how much, and what remuneration and provisions; land was taken away from productive people and was redistributed, and entire countries became police states. All of this, of course, was justified in the name of “equality”. These harsh measures were necessary in order to attain the laudable ultimate object of equality. In this way an ideology that promised heaven on earth, ultimately created hell on earth. Open chequebook However, the ANC did not learn anything from the failed socialist experiments and also did not forget anything of the socialist politics. For decades they told their supporters their poverty and inequality were to be blamed on apartheid alone, while taking no notice of the numerous other reasons that had resulted in poverty all over the world. The economic benefits of political power were overrated totally, and the ANC’s simplification was that apartheid had made white people more affluent without their having worked for it. Their solution was equally simple: Get political power and then use this state power to ensure the good life for their supporters. “A good life for all,” the banners proclaimed. Promises such as “jobs, houses” and, yes, also “free education” were made to their voters. The ANC did not tell their supporters a constitutional democracy in fact is only a Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

procedural book of rules that determines how a country is going to work and how everything fits together. Their supporters did not expect a prescriptive book of rules but an open chequebook that voters after the election simply could “exchange” for houses, work, grants and free education. Lonely voices such as Dr Van Zyl Slabbert warning loudly that politics were creating expectations the economy could not meet, were ignored. After all, the constitution explicitly promised in provisions such as sections 26 and 27 “socio-economic rights” such as housing, medical services, food, welfare, grants and social security. The fine print did provide for the progressive realisation of these rights. However, after more than 20 years of ANC government, many of their supporters now feel that the ANC did not keep its promise of a good life. Who should now explain to them that even for an economic super power such as the USA it is not possible to care for all? Definitely not politicians who have the next elections at the back of their minds! The long road is the short road But how do the student riots fit into this picture? It is calculated that about 80% of black public schools are dysfunctional, which means that most of the children in those schools are not prepared adequately for university studies. In addition, the government has not established any big new universities since 1994, but they did force universities to admit twice as many students. At the same time, they have been underfunding the universities for many years. Billions have been spent on student loans but the scheme has been administered so poorly that virtually no study fees have been paid back. The consequences of all these conflicting

BEDRYFSNUUS

INDUSTRY NEWS

Gesonde verhoging by Mediclinic beding

Deur Inge Strydom

olidariteit het onlangs ná drie rondes onderhandelings by onderskeidelik Mediclinic Paarl en Mediclinic Emfuleni ’n loonoorpolicies were predictable: less than 50% of students ultimately graduate, eenkoms van tussen 7,1 en 7,5% while 70% of those enjoying state assistance never obtain their degrees. vir sy lede daar bereik. Solidariteit Consequently, the end result is a furious disappointment among verteenwoordig 122 lede by thousands of students who feel they do not have a chance in life Mediclinic Paarl en 116 lede by without a university qualification. Mediclinic Emfuleni. Die oorThe result is that they are targeting the universities as symbols of eenkoms, wat vroeg in Julie bereik their shattered hope for a good life and promised future. They are is, behels die volgende: angry over the “Western knowledge” and white people in general • ’n Gemiddelde verhoging van because they still believe they have been prejudiced and white students 7,5% vir verpleegpersoneel. are still passing because of continued preferential treatment. • ’n Gemiddelde verhoging van 7,1% vir administratiewe personeel. The activists refuse to believe that most white students’ parents are • ’n Verhoging van 9,4% vir die aankoop van uniforms. Die nuwe also struggling to keep them at university, that many white students also toelaag is R1 630 om sodoende ook vir die aankoop van skoene do not pass and that those who do pass have been working incredibly voorsiening te maak. hard for years to obtain their degrees. They see riots as a possible • Die werkgewer se mediesefondsbydrae het met 9% verhoog, wat shortcut to success and do not realise that the long road is the only and reeds geïmplementeer is. shortest road. • ’n Totaal van 12 studieverlofdae (18 skofte) sal toegestaan word aan werknemers wat deeltyds studeer om voor te berei vir Umpteenth disillusionment eksamens, take of projekte. Many striking black students therefore feel the “system” has dropped • Verskeie forums is gestig waar lede se besware en enige ander them and now they furiously take revenge on the university stone wall kwessies bespreek kan word. S that stopped their future dreams. They now want to overthrow the system that has destroyed their ideals, and they do not understand that they were never told how difficult it actually is to achieve lasting success ATNS eerste van at Werkplekforum school and university andby then in the workplace for thesoort rest of their working lives. ie bestuur van Air Travel and These students simply are the latest het disillusioned victims of a political Navigation Systems (ATNS) starvation diet that has resulted in so much and suffering in Eastern onlangs ingewillig om ’n werkplekpain Europe, South America, Asia and Russia. forum Africa, vir werknemers by die maatskappy te The leaders of the ANC and the EFF have from- all these political reality stig. Die doel vannot dielearned forum isanything om werkne series. their supporters mersConsequently, ’n stem in die werkplek te bied are en now repeating the same historic groterlessons. deursigtigheid rakende werkaangeThe worldenrenowned American political scientist from Harvard, leenthede werkkwessies te verseker. Professor Fukuyama, warned the country in way back in 1993: “The Volgens Derek Mans, organiseerder main to black modernization in the futureasmay well die obstacle lugvaartbedryf bysocial Solidariteit, is die forum anders normale bewerkgewerthe belief inen socialism on the part of the ANC and its communist vakbondkomitees.“Die doel van die forum is om allies. hastealways as a higher more in die Socialism werkgewer dwing presented om beleideitself en praktyke te and oorweeg progressive form social organization than capitalism. in the oorleg met die of forumlede, waarvan Solidariteit een is.But Waar contemporary has been revealed to bloot be andeur obstacle beleide, soosworld, dié oorsocialism diensbillikheid, in die verlede die tobestuur social and economic modernization – the hallmark of a certain van die maatskappy geïmplementeer is, mag Solidariteit kind backwardness needs overcome, nouofinsae daarin hê that voordat ditto in be werking tree.” just like illiteracy and superstition. The countries Eastern Europe are now moving Die forum, waaroor daar inofJunie 2014 ooreengekom is, sal rapidly backward intotakke the future, the legacy of word. forty years of nasionaal by al die van dieundoing maatskappy ingestel dictatorship socialist planning. hopewerknemers that South Africa, Solidariteitand verteenwoordig meerLet as us 1 000 by die as it makes the necessary transition to democracy, does not move forward maatskappy. S into the past.” S

FOTO’S: ISTOCKPHOTO.COM

Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za • ISSUE 4 OF 2014 31 www.solidariteit.co.za

INDUSTRY NEWS

Hlaudi should be sacked immediately – Buys

laudi Motsoeneng, Group Executive of Corporate Affairs at the SABC, has been the talk of the town for all the wrong reasons. In light of the trail of destruction that Motsoeneng left behind him in 2016, Flip Buys, Chairman of the Solidarity Movement, said Motsoeneng should be dismissed immediately for the sake of the national broadcaster. The controversial leader of the SABC has increasingly been using the national broadcaster as a personal mouthpiece to drive his own political agenda. According to Buys, the SABC led by Motsoeneng and the Minister of Communications, Faith Muthambi, had been reduced to an ANC-controlled state broadcaster and the dismissal of Motsoeneng would be the first step towards achieving its original purpose of public broadcaster. “It is clear that the ANC and Faith Muthambi, the Minister of Communications, view the SABC as state property and have been carrying out a hostile takeover of the public broadcaster for a long time. This can be seen in the Broadcasting Amendment Bill, which places the public broadcaster totally under the control of the President and the Minister,” Buys explained. According to Buys, mismanagement and corruption were rampant under the leadership of Muthambi and Motsoeneng. “In addition to the finding that Hlaudi Motsoeneng’s appointment was irregular and that he lied

about his qualifications, it was found that millions of rand are misspent every year and that the SABC has been technically bankrupt for more than a decade,” Buys said. According to Buys, the situation at the SABC had recently deteriorated drastically with the storms raging over the head of Motsoeneng with his autocratic style and policy of censure. Yet it was clear that the crisis extended deeper than just the activist head of the SABC. “The events are simply a reflection of

a fundamental view of the governing party that control over the public media is an inseparable part of the party’s control over the country. This view is firmly entrenched in legislation, policy and key appointments at the broadcaster,” Buys explained. Buys added that the state control of the public media was increasingly contributing to the independent community media still being an inseparable part of the media environment. • Also read the article on page 24. S

“Trek dié (Engelse) taalopdrag terug” – vakbond

Photograph: YouTube.com

olidariteit het onlangs in ’n skrywe aan lt. genl. Phahlane, die waarnemende nasionale polisiekommissaris, versoek om terugvoer te gee rakende die omstrede taalopdrag wat in die Noord-Kaap geld. Dit volg nadat die provinsiale kommissaris in die Noord-Kaap, lt. genl. R.P. Shivuri, opdrag gegee het dat alle verklarings in die provinsie voortaan slegs in Engels moet wees. Volgens Johan Kruger, adjunkbestuurshoof van Solidariteit, bestaan die Noord-Kaap uit sowat 53,8% Afrikaanssprekendes en 33% Setswana-sprekers, terwyl slegs sowat 3,3% van die Noord-Kaapse bevolking Engelssprekendes is.

Deur Francois Redelinghuys “Dit is kommerwekkend dat getraumatiseerde slagoffers, wat dikwels kinders is, nie verklarings in hul moedertaal sal kan aflê nie. Verder rus die onus op polisielede, wie se moedertaal ook nie Engels is nie, om vertaalwerk van verklarings te behartig. Indien die polisielid nie daarmee slaag nie, staar hy of sy gevolglik dissiplinêre aksie in die gesig, wat ’n negatiewe invloed op hul werk kan hê. Om boonop te dink dat iemand hieroor dissiplinêr vervolg sal word, is verregaande,” verduidelik Kruger. Volgens Kruger is die opdrag deur die Noord-Kaapse provinsiale kommissaris boonop teenstrydig met die Grondwet. “Hierdie opdrag

Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

is strydig met die voorskrifte wat in Artikel 9(3) van die Grondwet vervat is dat die staat nie op grond van taal of kultuur teen ’n individu mag diskrimineer nie,” sê Kruger. Voorts bepaal Artikel 30 van die Grondwet dat almal die reg het om in die taal van hul keuse te handel. “Hierdie opdrag strook egter duidelik nie met die Grondwet nie en Solidariteit sal alles in hul vermoë doen om die uitbouing van veeltaligheid te verseker en beskerm soos wat dit in die Grondwet uiteengesit word,” sê Kruger. Volgens Kruger sal die vakbond ’n hersieningsaansoek bring indien die opdrag nie met onmiddellike effek teruggetrek en hersien word nie. S

Finansiële Dienste

REGSHULPVERSEKERING

Kry die KRAGVAN van die DIE WET KRAG WET aan jou kant! KRY VANDAG NOG ’N PROKUREUR AAN JOU KANT!

Daarom bied Solidariteit Finansiële Dienste Solidariteit Finansiële Dienste bied regshulpversekering in samewerking met Legal X. regshulpversekering in samewerking met Kry vandag nog ’n prokureur in jou diens teen Legal X om jou te help om die krag van die wet slegs R105 per maand.* aan jou kant te kry. Kry vandag nog ’n prokureur in jou diens teen slegs R82 per maand.*

• Telefoniese regshulp – 24 uur per dag. • Regsverteenwoordiging ter waarde vanTelefoniese R45 000 per jaar. • Onbeperkte tot regsdokumentasie. regshulptoegang – • Afslagtariewe op eiendomsoordragte.

24 uur per dag

• Skakel 0861 765 734 of besoek www.legalx.co.za

aksent media

Regsverteenwoordiging ter waarde van R50 000 per jaar

0861 765 734

www.legalex.co.za

Solidariteit Beweging Solidariteit Beweging

Skakel ons vandag nog by Solidariteit Finansiële Dienste

0861 10 10 05

Solidariteit Finansiële Dienste is ’n gemagtigde verskaffer Solidariteit Finansiële Dienste is ’n gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 15556 van finansiële dienste • FSP-nommer: 15556.

Afslag op eiendomsoordragte

Onbeperkte toegang tot regsdokumentasie

* Bepalings en voorwaardes geld * Bepalings en voorwaardes geld

Legal X is ’n gemagtigde verskaffer van Legalex (Edms) Bpk, FSP-nommer: 5277, finansiële dienste • FSP-nommer: 5277 onderskryf deur Guardrisk Versekeringsmaatskappy Bpk, FSP-nommer: 26/10/75

Gesondheid en veiligheid: Húlle staan jou by

Wat dink jy is ŉ leemte in die meeste werkplekke wat BGV betref? Johan Böning: “Werkgewers is nie bewus van hul verpligtings in terme van veral die Wet op Beroepsgesondheid en -veiligheid en die Wet op Vergoeding vir Beroepsbeserings en -siektes nie. Werknemers is ook nie altyd bewus van hul regte in hierdie verband nie.” Rachelle de la Rey: “Die aanmelding

Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

Fanus Maritz

Wat het jou gemotiveer om by mense met BAD’s betrokke te raak? Elsje van der Mescht: “Ek wou graag die kennis wat ek opgebou het, aanwend om die mense te help wat die meeste van die tyd reeds in pyn is en in baie gevalle so beseer is dat hulle vir lank nie kan werk nie. Hierdie mense staan dikwels op die punt om hul vaste of ander bates te verloor. Dit laat

Rachelle de la Rey

my goed voel as ek iemand kan help of raad gee rakende die prosesse en stappe wat hy of sy kan volg om die lewe vir hom- of haarself beter te maak.” Christine Dreyer: “Ek het groot begrip vir die moeilike omstandighede waarin elkeen van ons lede en hul gesinne hulle bevind. My raad aan hulle is om hul oë gerig te hou op ons hemelse Vader – dit wat ons opreg in gebed vra, sal Hy vir ons gee, en dit sal weer beter gaan.”

Johan Böning

Elsje van der Mescht

Paul Mardon

Foto’s: iStockphoto.com & Reint Dykema

Chantel Nel, Elsje van der Mescht, Rachelle Roos en Christine Dreyer, en me. Anina de Beer. Hierdie dames hanteer die administrasie van die lede se eise by die verskillende forums, onder andere die Vergoedingskommissaris, Rand Mutual, die Mediese Buro vir Beroepsiektes en FEMA (Federated Employer’s Mutual Assurance). Solidariteit Tydskrif het met van die personeel uit hierdie afdeling gesels om te hoor hoe hulle jou bystaan in ŉ tyd van nood.

Christine Dreyer

eroepsgesondheid en -veiligheid (BGV) is ’n multidissiplinêre vakgebied gemoeid met die beskerming van die veiligheid, gesondheid en welsyn van werknemers en mense wat by die werkmag aansluit. Dit beskerm ook medewerknemers, familielede, werkgewers, kliënte, verskaffers, naby gemeenskappe en ander lede van die publiek wat deur die werkomgewing geraak word. Solidariteit se BGV-afdeling waarin spesialiswerk gedoen word op die gebied van beroepsgesondheid en -veiligheid en beroepsbeserings en -siektes staan onder die bekwame leiding van adv. Paul Mardon. Die litigasie in die afdeling word hanteer deur ŉ span regspraktisyns: dr. Johan Böning, adv. Fanus Maritz, adv. Hanlie van Vuuren en mnr. Nikki Prinsloo. Die beserings aan diens (BAD)-been van die afdeling word beman deur ses toegewyde dames: mevv. Sharon Riekert,

Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

ek het dan gehoor dat baie myne tans gedagvaar word? vra baie mense dan. Dit is wel so dat baie mynhuise tans gedagvaar word, maar dit is slegs toelaatbaar kragtens ŉ hofbevel van die Konstitusionele Hof wat gelewer is in terme van die Wet op Beroepsiektes in Myne en Bedrywe (wet 78 van 1973) en mag slegs ingestel word ten opsigte van dié longsiektes waarop hierdie wet betrekking het.” Nikki Prinsloo: “Daar is baie chemikalieë in my werkplek en ek is bang dat dit my siek sal maak. Kan ek iets daaraan doen? Die antwoord: Jou werkgewer is verplig om, ingevolge die Wet op Beroepsgesondheid en -veiligheid van 1993, ŉ risiko-ontleding van jou werkplek te doen wat die risiko’s en intensiteit daarvan moet uitwys. Hy is voorts verantwoordelik daarvoor om metodes in plek stel om daardie risiko’s uit te skakel of aan te pak en jou as werknemer oor die risiko’s in te lig en op te lei sodat jy nie blootgestel word nie.” S Sharon Riekert

Nikki Prinsloo

Anina de Beer

Chantel Nel

Wat sal die een BAD-wenk wees wat jy vir ŉ lid kan gee wat hulle kan toepas om die vergoedingsproses te verbeter? Chantel Nel: “Geduld is baie belangrik: Die vergoedingsproses is langdradig en nie alle eise is dieselfde nie.”

Watter navrae ontvang jy die meeste, en wat is gewoonlik jou antwoord daarop? Anina de Beer: “Kan my werkgewer my salaris stop omdat ek afgeboek is weens ŉ besering aan diens? Die antwoord: Nee, indien jy vir langer as drie dae afgeboek is, moet die werkgewer jou betaal vir die eerste drie maande wat jy afwesig is van diens weens die besering, hoewel die werkgewer jou slegs 75% van jou verdienste ten tyde van die ongeval hoef te betaal. Ná die drie maande-tydperk kan die werkgewer die betaling stop, maar die werknemer kan dan self ŉ eis vir ŉ verlies aan inkomste by die betrokke forum indien.” Hanlie van Vuuren: “Kan ek my werkgewer dagvaar? Die antwoord: Nee, die Wet op Vergoeding vir Beroepsbeserings en -siektes 130 van 1993 (in die omgangstaal bekend as COIDA) verbied werknemers en hul afhanklikes om die werkgewer van die beseerde werknemer te dagvaar. Maar Hanlie van Vuuren

van eise en alles gepaard daarmee. Van die werkgewers verstaan nie hoe die wetgewing werk nie. Die werkgewers besef nie die verpligting is op hulle om eise aan te meld nie. Ek glo ook dat die meeste werkgewers nie die nodige opleiding gehad het om die eise aan te meld nie. Sekere werkgewers versuim ook om hul volle samewerking te gee aangaande besering aan diens- en beroepsiekte-eise.” Fanus Maritz: “Ek het gesien watter uitwerking beroepsiektes en -beserings op lede en hul gesinne het en dit motiveer my om deel te wees van ŉ span wat ŉ werklike verskil wil maak in die lewens van hierdie lede.”

in Beweging

Nuus oor al die organisasies wat deel van die Solidariteit Beweging vorm.

Monique Taute en Kallie Kriel. Foto regs: Paul O’Sullivan.

AfriForum pak korrupsie met eenheid

“K

orrupsie is besig om Suid-Afrika te vergiftig en dit neem die kos uit die monde van die armstes in die land. Daarom wil ons die rol van die burgerlike samelewing in die stryd teen korrupsie verbreed en versterk.” Só meen Monique Taute, pas bevorderde hoof van AfriForum se nuutgestigte teenkorrupsie-eenheid, wat die burgerregteorganisasie in Oktober 2016 in samewerking met Paul O’Sullivan, forensiese speurder, bekendgestel het. “AfriForum het lankal tot die besef gekom dat sistemiese korrupsie ’n land op sy knieë kan dwing. Iets moet daaraan gedoen word en dit is waarvoor ons ons beywer.” Volgens Taute gaan AfriForum die stryd teen korrupsie saam met O’Sullivan aanpak deur op verdienstelike gevalle te fokus. Regsoptrede teen die staat gaan ingestel word ten einde die owerheid te dwing om sy verantwoordelikheid na te kom en kriminele agter tralies te plaas. Die stigting van AfriForum se teenkorrupsieeenheid is die eerste stap in die burgerregteorganisasie se stryd teen korrupsie. ’n Privaat

Deur Alet Rademeyer vervolgingseenheid word ook beoog om korrupte persone te vervolg wat om politieke redes deur die Nasionale Vervolgingsgesag (NVG) beskerm word. Taute en haar span sal onder meer ’n koördinerende rol speel om korrupsie deur hooggeplaastes te identifiseer, dit deur ervare ondersoekers te laat ondersoek, te verseker dat strafregtelike klagtes ingedien word, druk vir vervolging toe te pas deur korrupsie in die openbaar te ontbloot en openbare veldtogte teen korrupsie te voer. O’Sullivan het tydens die bekendstelling gesê dat die uitroei van korrupsie die enigste manier is om die land te verbeter. Hy meen dat instellings soos die prioriteitsmisdaadlitigasie-eenheid (PCLU) eerder ŉ korrupte, politieke eenheid is wat mense vervolg wat teen korrupsie veg. “Die PCLU is niks anders as politieke gereedskap vir pres. Jacob Zuma nie. Suid-Afrikaners moet besef dat die land se probleme nie opgelos kan word totdat dié eenheid sy deure toemaak nie.” AfriForum en O’Sullivan het tydens die bekendstelling bewyse voorsien van die Tsjeggiese voortvlugtige Rodavan Krejcir se Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

beweerde korrupte onderhandelings met onder andere lt. genl. Vinesh Moonoo, maj. genl. Joey Mabasa, landdros Stephan Holzen en lt. genl. Richard Mdluli. AfriForum en O’Sullivan beplan om hul kragte saam te snoer en druk op die NVG te plaas om dié individue te vervolg. Volgens Kallie Kriel, uitvoerende hoof van AfriForum, wil die burgerregte-organisasie deur dié eenheid die burgerlike samelewing teen korrupsie laat saamstaan. Kriel wys daarop dat die korrupsie in die land vererger word omdat die strafregstelsel, wat korrupsie moet beveg, sélf deur kriminele geïnfiltreer is. Boonop is die strafregstelsel ook gedienstig aan gulsige politici wat hulself wil verryk. “Terwyl korrupte politici en hooggeplaastes nie vervolg word nie, word staathulpbronne misbruik om kampvegters teen korrupsie soos O’Sullivan en Pravin Gordhan, minister van finansies, op bekookte aanklagte te vervolg,” meen Kriel. Hy sê ook dat AfriForum O’Sullivan sal bystaan en hom sal verdedig teen dié individue wat hom teister. Aan korrupte lede van die land se sakesektor, regeringslui en korrupte politici, sê Kriel: “Ons is op julle spoor; daar is nêrens plek vir julle om weg te kruip nie.” S

Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

PROMOSIEARTIKEL

Onverwagse mediese rekening?

Verskans jouself met gapingsdekking

Foto: iStockphoto.com

oes jy of een van jou geliefdes al ’n operasie of mediese prosedure ondergaan, of is deur ’n spesialis in die hospitaal behandel, net om uit te vind die mediese skema betaal nie die volle bedrag nie? Dit is niks vreemds nie en is ’n finansiële uitdaging wat toenemend voorkom. Die feit dat mediese skemas deesdae hul eie tariefskale het waarvolgens hulle werk en diensverskaffers soos dokters en spesialiste wat jou in beginsel mag vra wat hulle wil, laat verbruikers dikwels met ’n selfbetalingsgaping wat jou in troebel finansiële water kan laat beland. Wat is ’n gaping? Die gaping is die verskil tussen die spesialis of dokter se rekening vir behandeling in die hospitaal, en dít wat jou mediese skema bereid is om volgens hul eie skematarief te betaal, byvoorbeeld: ’n Bepaalde mediese prosedure kos R8 000, maar die mediese skema betaal slegs R5 000 volgens jou gekose voordeleopsie. Dit laat jou met ’n gaping van R3 000 wat jy self aan die diensverskaffer moet betaal. Talle skemas sluit ooreenkomste met dokters en spesialiste om deel van ’n netwerk te vorm. Indien jy dan een van dié

netwerkverskaffers gebruik, word bybetalings uit jou eie sak of gapings beperk. Jy het egter geen waarborg dat die spesialis of dokter waarvan jy dalk gebruik wil maak, deel van dié netwerk is nie. Dit kan gebeur dat die spesialis tot drie keer die skematarief vir sy of haar prosedures hef. Dit laat jou dan met ’n reuseselfbetalingsgaping waarvoor jy heel moontlik nie begroot of voorsiening gemaak het nie. Gemoedsrus Dat gapingsdekking belangriker word, word bevestig deur die feit dat al meer groot versekeringsmaatskappye nou gapingsdekkingsprodukte aanbied. Sommige mediese skemas het gapingsdekking op van hul duurste voordele-opsies, maar dit is dikwels steeds ontoereikend. Die waarde van gapingsdekking kan eenvoudig nie meer geïgnoreer of onderskat word

nie. Om jouself en jou geliefdes te beskerm teen ’n enorme mediese rekening wat jou mediese skema dalk nie ten volle gaan betaal nie, word gapingsdekking aanbeveel. Dit sal jou die gemoedsrus bied dat wanneer jy of jou gesin mediese hulp benodig, jy nie ’n tweede verband op jou eiendom hoef uit te neem of selfs ’n motor hoef te verkoop net om die mediese sorg te ontvang wat jy verdien nie! Solidariteit het net die regte medisyne! Die finansiële welstand van ons lede is vir Solidariteit ŉ prioriteit, en toepaslike professionele advies is ŉ sleutelbestanddeel om goeie finansiële welstand te verseker. Solidariteit Finansiële Dienste (SFD) het daarom hande gevat met Tendahealth, ŉ gemagtigde verskaffer van finansiële dienste en produkte. Tendahealth spesialiseer in die veld van mediese skemas en produkte wat mediese skemas aanvul, byvoorbeeld gapingsdekking. Tendahealth sal deur SFD se netwerk Solidariteit se lede kan kontak en hulle met professionele raad bystaan wat betref die keuse van mediese skema en verwante produkte. Tendahealth is by die Raad op Mediese Skemas geregistreer en het is ook by die Raad op Finansiële Dienste gelisensieer.

Vir navrae, skakel 0861 10 10 05 of stuur e-pos na gapingsdekking@solidariteit.co.za

Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

IS JOU MEDIESE UITGAWES EN BYBETALINGS ‘N

BITTER PIL? Mediese skemas raak al hoe duurder en ledegeldstygings hou eenvoudig nie tred met salarisverhogings nie. Boonop verminder jou voordele dikwels en laat dit jou met ‘n selfbetalingsgaping waarvoor jy dalk nie voorsiening gemaak het nie.

ONS SAL JOU BYSTAAN

• om alternatiewe voordele-opsies binne jou huidige mediese skema te oorweeg • deur ‘n alternatiewe mediese skema voor te stel wat by jou risikoprofiel pas • deur gapingsdekking te bied wat die tekort sal aanvul tussen wat jou skema betaal en wat diensverskaffers hef.

aksent media

Kry die SORG wat jy VERDIEN teen ‘n PRYS wat jou PAS – sonder die bekommernis van ‘n betalingsgaping! Skakel ons vandag nog!

0861 10 10 05 Solidariteit Finansiële Dienste

‘n Gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 15556

‘n Gemagtigde verskaffer van finansiële dienste FSP-nommer: 44680 • CMS-akkreditasie (ORG 4268)

Onderskryf deur Guardrisk Versekeringsmaatskappy Bpk. ‘n Gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 75

IN BEWEGING

Die Nylstroom-tak in aksie. Foto bo: AfriForum by Laerskool Tzaneen tydens die burgerregteorganisasie se Maand van Selfstandigheid.

“Terwyl ander breek en brand, bou ons”

n die meeste dorpe en stede in Suid-Afrika word gemeenskappe voortdurend met diensleweringsprobleme gekonfronteer. Weens wanadministrasie en swak munisipale bestuur sien ons hoe die ineenstoring van basiese dienste selfs krisisafmetings aanneem. Daar is gedurende AfriForum se nasionale takkongres in Augustus verlede jaar besluit dat gemeenskappe nie kan terugsit en kyk hoe hul dorpe en woonbuurtes verval nie. Die kongres het die mening uitgespreek

Deur Cornelius Jansen van Rensburg dat Afrikanergemeenskappe se lot nie aan disfunksionele plaaslike owerhede oorgelaat kan word nie. Gevolglik is die beginsel van selfstandigheid as ’n primêre dryfveer vir AfriForum-takke se plaaslike aksies aanvaar. Met selfstandigheid word bedoel dat Afrikaners in die algemeen, maar spesifiek AfriForum-takke, ’n eie vermoë moet ontwikkel. Plaaslik beteken dit dat AfriForum-takke genoegsame fondse, kennis en mensehulpbronne moet mobiliseer om onder meer diensleweringsprobleme en -krisisse op te los. Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

Een van die beste maniere om hierdie selfstandigheidsvermoë te ontwikkel en ten toon te stel, is by wyse van die AfriForum-takke se Maand van Selfstandigheid. Gedurende September en Oktober 2015 het AfriForum-takke kragte saamgesnoer en talle gemeenskapsprojekte met groot sukses aangepak. Duisende slaggate, paaie en straatligte is herstel, talle openbare ruimtes is skoongemaak en water- en rioolinfrastruktuur is op tientalle plekke herstel. Honderde woonbuurtes is veilig gehou deur nasionale

Kortliks

Deur Mariska Batt

Kimberley-tak rig terapiekamer in

Die Delmas-tak van AfriForum maak hul merk. patrollies wat primêr deur AfriForum-takke se buurtwagte gehou is. In Oktober vanjaar is daar besluit om gedurende die Maand van Selfstandigheid op een spesifieke kwessie te fokus, naamlik padveiligheid in dorpe en stede. Dié projek is in September voorafgegaan deur ’n nasionale padveiligheidsoudit wat op munisipale paaie gefokus het. Die oudit het bevind dat die meerderheid munisipale paaie nie aan die minimum vereistes voldoen wat in toepaslike wetgewing en regulasies vereis word nie. Padkruisings is onveilig, padstrepe het verdof, padtekens is gesteel en straatligte en verkeersligte is buite werking. Weens al die tekortkominge het AfriForum sy Maand van Selfstandigheid-veldtog op 1 Oktober afgeskop. AfriForum-takke het tydens hierdie projek sowat R2 miljoen aan munisipale padinfrastruktuur in dorpe spandeer waar daar aktiewe AfriForum-takke is. Dit het herstelwerk aan en opgradering van paaie ingesluit. Tydens die projek is ongeveer 1 000 stop-, 50 voetoorgang-, 50 toegee- en 50 spoedhobbeltekens by kruisings opgerig waar dié tekens gesteel of omgery is. Onveilige kruisings, spoedhobbels en voetoorgange is ook geverf en weerkaatsers by onveilige kruisings aangebring. AfriForum-gemeenskapsleiers, vrywilligers en kontrakteurs het in Oktober sowat 25 000 km afgelê en nuwe padstrepe van sowat 32 000 m geverf. In verskeie dorpe is AfriForum met vyandige munisipaliteite en munisipale amptenare begroet. In die Madibeng-munisipaliteit (Hartbeespoort) wou amptenare AfriForum sonder rede verbied om met die projek voort te gaan. Die AfriForumtak is selfs met regstappe en boetes gedreig. Die

tak het desondanks met die projek voortgegaan – en twee dae later het die munisipaliteit sélf ingespring en begin help om die dorp se paaie op standaard te bring. Daar is ook verskeie munisipaliteite wat hande met hul plaaslike AfriForumtak gevat en die projekte in samewerking met die plaaslike owerheid aangepak het. Naboomspruit, Nylstroom en Tzaneen is maar enkele voorbeelde hiervan. In Nylstroom en Naboomspruit het die burgemeester selfs die munisipaliteit se tegniese span vir twee dae beskikbaar gestel om AfriForum te help. Sy het ook kom help om padstrepe en kruisings te verf. Verskeie ondernemings en lede van die publiek het tot hierdie projek bygedra deur middel van skenkings en koeldrank en kos wat aangedra is. Die grootste steun het egter gekom uit die geledere van AfriForum-lede wat dit moontlik gemaak het vir AfriForum se takke om ŉ verandering in gemeenskappe te bewerkstellig. Waarskynlik lê die grootste sukses van hierdie en ander projekte in die onverwagse entoesiasme en energie wat dit in gemeenskappe ontsluit. Om as ’n gemeenskap sélf jou probleme selfstandig op te los, skep ’n vorm van gemeenskaplike selfversekerdheid. ’n Selfstandige gemeenskap hoef nie terug te sit en te wag vir ’n vallende staat om ons probleme op te los nie. ’n Selfversekerde gemeenskap is nie uitgelewer aan die transformasie-eise van radikale groepe nie. In ’n tyd van brand-en-breek is elke opbouaksie van ’n selfdoen-gemeenskap ’n daad van verset. • Cornelius Jansen van Rensburg is adjunk uitvoerende hoof van AfriForum. S Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

Die AfriForum-tak in Kimberley het ŉ volledige terapiekamer, wat speelgoed insluit, by Destiny Huis, ŉ nuwe plek van veiligheid vir kinders wat sy deure op 1 November oopgemaak het, ingerig. Die tak het verantwoordelikheid vir dié kamer geneem en sal verseker dat dit geskik en gemaklik is vir alle kinders wat daarheen geneem word. “Dit is ŉ voorreg om deel te wees van ’n projek wat ŉ verskil in kinders se lewens maak. AfriForum sal deurlopend by Destiny Huis betrokke wees,” sê Linja van Wyk, AfriForum se distrikskoördineerder vir die Noord-Kaap.

Witbank-vroue leer om self te verdedig AfriForum se Witbank-tak het in Oktober selfverdedigingsklasse vir 46 vroue in die dorp aangebied wat deur Riaan Coetzee van Fortis Proactive Defence Solutions behartig is. “Alle vroue moet oor die vermoë beskik om hulself te kan verdedig. ’n Mens kan op enige oomblik in ’n gevaarsituasie beland en daarom is dit vir ons as organisasie belangrik dat mense dié vaardigheid aanleer,” sê Hillel Coetzer, AfriForum se streekskoördineerder vir Mpumalanga-Wes. Volgens Michael Visagie, voorsitter van AfriForum se Witbank-tak, beplan die burgerregte-organisasie om soortgelyke opleiding in ander gemeenskappe aan te bied.

Vrae oor wetsontwerp oor haatspraak AfriForum gaan ’n regsmening inwin oor die grondwetlikheid van die Wetsontwerp op die Voorkoming van Haatmisdade en Haatspraak in die lig van die feit dat dit op die oog af lyk of dit ongrondwetlik is en teen vryheid van spraak indruis. Ernst Roets, adjunk uitvoerende hoof van AfriForum, sê dat die wetsontwerp bestudeer sal word, waarna die organisasie ’n volledige voorlegging sal indien. Voorlopige kritiek teen die wetsontwerp sluit in dat dit ’n onregverdige beperking op vryheid van spraak plaas en die definisie van haatspraak só wyd is dat dit bykans enige belediging of aanstootlike opmerking strafbaar maak. S

IN BEWEGING

Susan Van Der Merwe, Leon Enslin, Christo Strydom en Mari-Louise Coetzer in Standerton tydens boomplantmaand. Foto regs: Hennie Hancke, Leon Enslin, Mari-Louise Coetzer en Marise Schoonraad tydens boomplantmaand by Standerton Akademie.

AfriForum keer onwettige oes van mingerhout Deur Alet Rademeyer

ie burgerregte-organisasie AfriForum het tydens sy jaarlikse boomplantmaandveldtog sowat 2 000 bome landwyd geplant om ’n groener toekoms te verseker. Sowat 130 AfriForum-takke het landwyd aan dié projek deelgeneem en verskeie ondernemings, gemeenskappe en skole besoek om oor die belangrikheid van bome te praat, terwyl projekte ook van stapel gestuur is om uitheemse bome te verwyder. As deel van die boomplantmaandinisiatief het die AfriForum-tak in Tzaneen ook daarin geslaag om ’n strafregtelike klag by die polisie in te dien teen persone wat vermoedelik by die onwettige oes en handel van die beskermde mingerhout (Breonadia salicina) buite dié dorp betrokke is. Dít volg nadat lede van die Tzaneen-tak opgemerk het dat persone sonder permitte dié bome in ’n versteurde woud in die omgewing oes. Volgens Chris Boshoff, AfriForum se streekskoördineerder vir Limpopo, is die mingerhout, waarvan duursame meubels vervaardig word, ’n beskermde spesie ingevolge die Nasionale Wet op Bosse, 1998 (Wetno. 84 van 1998). “Hoewel die departement van landbou, bosbou en visserye dié boom as ’n beskermde boom gelys het, word dit steeds onwettig in en om Tzaneen geoes, waarna dit vermoedelik deur sindikate in die meubelhandel verhandel word.” Volgens Boshoff moet permitte van die departement bekom en natuurbewaring ook inspeksie doen vóórdat die mingerhoutbome afgekap, verwyder of verkoop mag word. ŉ Permit moet ook uitgereik word om dié boom se hout te vervoer. Hy sê voorts dat ’n kenner van die departement wat by dié ondersoek betrokke was, geskok was oor die openlike onwettige oes van en handel in dié spesifieke mingerhout omdat elkeen vermoedelik sowat 600 jaar oud is.

AfriForum se Dealesville-tak het bome by die Dealesville Primêre Skool geplant.

Feite oor mingerhout • • • • • • • •

Die mingerhout is ’n immergroen boom en die enigste spesie in die genus Breonadia. Dié boom kan tussen 30 en 40 m hoog groei. Sy blare is in kranse van drie tot vier gerangskik en is glansend en donkergroen. Mingerhout kom hoofsaaklik in tropiese en suidelike dele van Afrika voor, asook in die Arabiese Skiereiland en Madagaskar. In Suid-Afrika spesifiek word dit vanaf KwaZulu-Natal tot by die Zambezirivier aangetref. Daar is ook ’n afgesonderde kolonie mingerhoute langs die Limpoporivier. Die boom se bas word gebruik vir tradisionele Afrika-medisyne. Dit is ’n beskermde spesie in Suid-Afrika.

“Persone wat hulle daaraan skuldig maak om beskermde spesies onwettig te oes, kan groot boetes of tot 3 jaar tronkstraf opgelê word. Daar kan ook op die hout in onwettige besit beslag gelê word,” sê Boshoff. Izak van der Merwe, assistentdirekteur van bosbou, toesig en regulasies in die departement van landbou, bosbou en vissery, het AfriForum in ’n brief bedank vir hul waaksaamheid en spoedige optrede en gesê dat hulle staatmaak op organisasies soos AfriForum om die oë en ore van die departement te wees. Hy het gesê dat vier beëdigde verklarings reeds afgeneem en ’n Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

lasbrief uitgereik is. Daar is ook op ’n vragmotor met mingerhout daarop in Tzaneen beslag gelê. Marcus Pawson, AfriForum se hoof van omgewingsake, sê dat die burgerregteorganisasie dié boomplantprojek van stapel gestuur het omdat bome ’n erfenis is. “Bome is ’n belangrike deel van die ekostelsel en ’n natuurlike hulpbron waarsonder niemand in staat sal wees om te oorleef nie.” AfriForum het tydens vanjaar se boomplantmaand gewone wildevye, witbosse en knoppiesboontjiebome in dorpe landwyd geplant. S

IN BEWEGING

Solank die generering van jou inkomste aan jou ASEM en aan jou VERMOË gekoppel word, is die inkomste blootgestel. Dit beteken dat die volle finansiering van jou lewenstyl aan die boom gekoppel is wat vrugte moet dra. Daar kan egter op enige tydstip iets met dié boom gebeur.

Finansiële welstand is ’n bewuste besluit

H Foto: iStockphoto.com

ierdie is die tweede artikel in Solidariteit Finansiële Dienste se reeks oor finansiële welstand, en spesifiek oor die beginsels van finansiële beplanning. In die vorige uitgawe van Solidariteit Tydskrif het ons aandag geskenk aan die beginsel dat jou begroting jou leefstyl moet bepaal, en nie andersom nie. In hierdie artikel kyk ons na die beginsel en verskille tussen ’n aktiewe en ’n passiewe inkomste, en die risiko’s daaraan verbonde. Aktiewe inkomste is tydelik Wat bedoel ons hiermee? Sien jouself as ŉ vrugteboom wat vrugte dra. Dit kan gebeur dat daar ŉ swak seisoen is en die opbrengs van die vrugte nie na wense is nie. As die boom egter vrek, is daar glad nie meer vrugte nie. Het jy al ooit daaraan gedink dat jou grootste bate nie jou huis is nie, maar eerder

jou vermoë om ŉ inkomste te genereer? Gestel jy begin op ouderdom 23 werk, met ŉ inkomste van R10 000 per maand wat teen 6% per jaar eskaleer totdat jy op ouderdom 63 aftree. Die kumulatiewe waarde van dié verdienste oor die jare is R18 500 000. Dit is baie meer as wat die gemiddelde huishouding se woonhuis ooit werd sal wees! Solank die generering van jou inkomste aan jou asem en aan jou vermoë gekoppel word, is die inkomste blootgestel. Dit beteken dat die volle finansiering van jou lewenstyl aan die boom gekoppel is wat vrugte moet dra. Daar kan op enige tydstip iets met dié boom gebeur. Dit sluit aan by die verdere beginsels dat dit nodig is om welvaart te skep wat jou gaan help om jou inkomste in ŉ passiewe inkomste te kan omskep wat deur bates gegenereer word, en nie deur jou as persoon nie. Dit beteken dat, al sou jy nie meer kan werk nie of jy selfs sou wegval, Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

daar bates is wat inkomste genereer wat na jou en jou naasbestaandes kan omsien. Dit is nodig om te bepaal hoe groot die risiko is wat aan jou gekoppel word om ŉ inkomste te genereer. Dit verwys ons weer na die eerste en belangrikste beginsel, naamlik om ŉ begroting te hê, aangesien die begroting sal uitwys wat en hoe groot dié risiko is. Die risiko kan verskans word deur dit te verseker, maar terselfdertyd behoort jy ŉ welvaartplan te ontwikkel wat stadig maar seker sorg dat die risiko afneem deur bates te versamel wat passiewe inkomste kan lewer. Hierdie bates kan enigiets van ŉ pensioenfonds tot ŉ verhuringseiendom wees. Al sou ŉ mens jou hele lewe lank werk, is aktiewe inkomste altyd tydelik van aard totdat dit omgeskakel kan word in ’n passiewe inkomste wat die risiko van jou as persoon wegneem. S

Plaas jou KOSBARE RANDE

in die REGTE HANDE Solidariteit Finansiële Dienste sal antwoorde op al u vrae kan verskaf, ontledings doen, aanbevelings maak en dit rugsteun met die regte produkte wat u sak en profiel sal pas. Skakel ons vandag nog!

01 BELEGGINGS > aftrede > effektetrusts > buitelandse beleggings

MEDIESEFONDSADVIES EN -PRODUKTE > Professionele advies > Mediesefondsopsies > Gapingsdekking

MOTOR- & HUISINHOUDVERSEKERING > brand > diefstal > ongelukskade

PROFESSIONELE FINANSIËLE ADVIES > ontledings > oplossings > produkte

REGSHULPVERSEKERING > 24 uur telefoniese regsadvies > Toegang tot prokureur (limiete geld) > Borgdekking

aksent media

Solidariteit Finansiële Dienste ‘n Gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 15556

0861 10 10 05

www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

Solid Help

Besoek aan Suid-Tirool

Perspektiewe op Afrikaners se strewes DR. DANIE BRINK, uitvoerende hoof van Solidariteit Helpende Hand, en sy gesin het pas teruggekeer van ’n maandlange besoek aan Suid-Tirool, Italië se noordelikste provinsie. Hy vertel meer van hul besoek.

aar is drie amptelike tale in SuidTirool, naamlik Duits, Italiaans en Ladinies. In Bozen, die hoofstad van Suid-Tirool, kuier ons gesin een aand by Christoph en Verena von Ach en hul twee kinders, Anton en Christa. Christoph het ’n doktorsgraad in die regte en Verena het ’n doktorsgraad in toegepaste statistiek. Die hoogtepunt van die aand – gevul met Christoph se vertellings oor die SuidTirolers se strewe na groter onafhanklikheid – was toe hy my ’n klein, geraamde stukkie papier teen sy studeerkamermuur wys (sien foto’s hiernaas). Dié stukkie papier is die oorspronklike uitnodiging na ’n fondsinsamelingsdinee wat op 25 November 1902 in Europa vir krygsgevangenes van Anglo-Boereoorlog gehou is. Genl. De la Rey en sy vrou, Nonnie, was die eregaste by dié geleentheid. Agterop die uitnodiging is die handtekening van verskeie gaste – onder andere dié van Nonnie de la Rey. ’n Perspektief: die waarde wat Christoph aan hierdie stukkie Afrikanergeskiedenis heg, het my baie beïndruk en my weer laat besef dat Afrikaner-helde waardige helde is in ander se oë – hulle mag maar in ons oë ook helde bly. Suid-Tirool het ongeveer 500 000 inwoners, waarvan 350 000 Duits, 20 000 Ladinies en die res Italiaans praat. Die meeste van die Duitssprekende Suid-Tirolers sien hulself eerstens as Suid-Tirolers, tweedens moontlik as Duitsers en, indien enigsins, laastens as Italianers. Inwoners spot graag dat hulle Duitsers met Italiaanse paspoorte is. Baie van hulle sien Italië as die “besetter” van hul land, Suid-Tirool, en koester dus ’n groot stuk strewe na vryheid. Suid-Tirool het ’n groot mate van outonomie en Duits, asook die strewes van die SuidTirolers, floreer. Die Suid-Tirolers het egter ook hul eie bekommernisse en hulle staar ook ’n paar groot uitdagings in die gesig. Altesaam 75% van Bozen se 100 000 inwoners is Italianers met ’n strewe om een (Italiaanse) reënboognasie in SuidTirool te sien ontwikkel. Verder beleef SuidTirool die druk van vlugtelinge en immigrante uit Afrika – op ’n normale manier soos die res van Italië, maar ook op ’n abnormale hoë

manier weens Suid-Tirool se sterk ekonomie, lae werkloosheidsyfer en geografiese ligging op die hoofpad na Oostenryk en Duitsland. By ’n ander geleentheid in die klein dorpie Borghetto in die provinsie Veneto (Venesië) ontmoet ek ’n groep joviale Italianers by ’n politieke byeenkoms oor die komende referendum. Tydens die luidrugtigste aandete wat ek nóg beleef het, en terwyl 15 verskillende disse die een na die ander aan ons bedien word, praat hierdie Italianers met my oor hul eise vir groter federalisme en hul strewe om oor hul eie sake te besluit. Is hulle verregse ekstremiste wat deel is van ’n klein, onbelangrike splintergroepie? Nee, hulle is jong politici en hul vriende wat deel is van die politieke party wat die provinsie Veneto regeer. Hul president het daardie aand, saam met die legendariese oudpresident van Suid-Tirool, dr. Luis Durnwalder, ’n verwelkoming in die dorp ontvang wat ’n popgroep betaam. Nóg ’n perspektief: die strewes en wense van kultuurgroepe is oral in die wêreld legitiem, relevant en vars. Met redelikheid en verdraagsaamheid teenoor almal mag kultuur- en taalgroepe ten minste aandring op die beskerming van hul regte en móét hulle aanspraak maak op die ruimte om dit self te bevorder. Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

Vir die meeste Suid-Tirolers en baie Italianers in die noordelike provinsies is dít waarmee die Solidariteit Beweging besig is baie normaal. Dat ons Afrikaanse skole en universiteite wil behou en uitbou verstaan hulle goed, want in Bozen verkeer die Duitse skole onder baie druk om dubbelmediumskole te word. Nie net is 75% van die bevolking Italiaans nie, maar die Italianers voel dat hulle dalk beter Duits sal kan praat as hulle toegelaat word om saam met die Duitsers skool te gaan. Die Suid-Tirolers vind die aard en omvang van dít wat ons self moet bou egter vreemd en abnormaal. Hulle is telkemale geskok oor die vlakke van swaarkry onder Afrikaners en is beïndruk met projekte soos die Kosblikkieprojek, tot só ’n mate dat ’n paar vooraanstaande organisasies, onder meer die Boerevereniging en die grootste Duitse vakbond, asook gesiene individue ’n aansoek vir finansiële ondersteuning aan die Kosblikkieprojek by die Suid-Tiroolse parlement ingedien het. Afrikaners het dieselfde strewes as ander kultuurgroepe en dit is in pas met die modernste neigings in die wêreld. By die SuidTirolers en by die Italianers van Veneto kry ’n mens nuwe selfvertroue vir die geldigheid van hierdie strewes. S

IN BEWEGING

Before

After

Giving Solidarity’s offices a new face

By Wilmarie Brits

our workplace should be a happy place; it should create a warm and inviting environment. But most of all it should inspire you to be more positive and productive. I interviewed Lindie de Beer, who is currently busy with the revamping of Solidarity’s offices.

When, where and how did the revamp kick off? “We decided three years ago to give our offices a new face. We have already started with the revamp of the head office in Centurion and once done, we will move to the service offices.”

Photographs: Ansie van Niekerk

What was the main reason for the revamp? “Our main goal and idea behind the revamp was to give the offices a corporate identity that will promote a professional, yet a warm, innovative and comfortable environment. Furthermore, we wanted to inspire employees at head office and motivate them to be more productive. Regarding the service offices, we want to create a much friendlier and inviting environment for the members of Solidarity.” How do you plan to execute this plan? “Apart from redecorating, we plan on erecting kiosks at every office that will include a computer equipped with full internet access, skype and a camera. In other words, a self-help station for Solidarity members.” When can we expect the project to be completed? “We aim on completing head office and all the service offices across South Africa by 2020.” S Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

Dankbaarheid oor die gawe van gehoor

ehoor is ’n geskenk wat ’n mens maklik as vanselfsprekend aanvaar. Dis moeilik om te weet wat die verlies van jou gehoor aan jou lewensgehalte sal doen totdat jy in daardie situasie is. Vir baie mense beteken dit ’n verlies in inkomste en die verbrokkeling van verhoudings is selfs ’n groter verlies. ’n Mens besef dit wanneer jy met die ontvangers van hierdie jaar se Gehoorprojek gesels. Impact Hearing het in samewerking met Solidariteit Helpende Hand vir 75 bejaardes met 150 gehoorstukke gehelp. Helpende Hand het bejaardes landwyd gekeur wat nie self ’n gehoorstuk kon bekostig nie. Daarna is hulle deur Impact Hearing geassesseer en getoets. Hul gehoorstukke is vir hulle gereedgemaak en daarna moes die bejaardes inkom vir passing. Vir elkeen van hierdie bejaardes was dit ’n grootse dag. Yentel Voster van Impact Hearing het met deernis en geduld elke passing in Pretoria hanteer. Elke vraag is beantwoord. Verstellings is gedoen. En meer as een keer is daar in elkeen se oë trane oor die reaksie van iemand wat vir die eerste keer in jare weer kan hoor. Ná afloop van die projek is vele bedankings ontvang.

Deur Marlien van der Westhuizen Sophie Nel en Yentel Voster van Impact Hearing

“Vir my was dit ’n voorreg om deel van so ’n wonderlike projek te kon wees. Om te sien hoe iemand se lewe handomkeer verander en hulle weer hoop vir die toekoms het, is baie kosbaar. Die hartseer is dat daar ná afloop van die projek nog aansoekers was wat te laat van die projek te hore gekom het, en ons moes hulle ongelukkig teleurstel,” sê René du Preez, projekorganiseerder van Helpende Hand. “Hoekom is julle so goed vir my? Ek het dit nie verwag nie. Dis so wonderlik om te hoor en

nie vir mense te vra om hulself te herhaal nie,” het Sophie Nel, een van die ontvangers van gehoorstukke, gesê. Helpende Hand wil saam met die behoeftige bejaardes hul bedanking uitspreek teenoor Impact Hearing wat vir die tweede jaar hierdie projek aangepak het. Vanjaar is die projek op ’n groter skaal aangedurf, en mense regoor die land kon aansoek doen. Meer as 115 bejaardes se lewensgehalte en toekomsvooruitsigte is reeds deur dié projek verbeter. S

Hardebaard swem, draf en trap vir skooltassies

eyer le Roux van Buffelsfontein Baardolie gaan van 22 tot 27 November ŉ driekamp van 500 km tussen die Koppies- en Gariepdam in die Vrystaat aflê. Hierdie uitmergelende tog, oftewel Tastrap, word nie net aangepak omdat Meyer ŉ man in murg en been is nie, maar om geld vir Solidariteit Helpende Hand se Skooltassieprojek in te samel. Die Skooltassieprojek is ’n nasionale projek waardeur 27 000 tassies sedert die projek in 2007 van stapel gestuur is al aan behoeftige graadeens geskenk is. Die projek speel ŉ onmisbare rol in behoeftige graadeens se lewens, want danksy so ’n tassie kan hulle hul skoolloopbaan op gelyke voet met hul klasmaats begin. Le Roux het besluit om die Tastrap aan te durf nadat hy te hore gekom het van

Deur Marlien van der Westhuizen die Skooltassieprojek en die enorme aantal Afrikaanse kinders wat by die projek baat vind. Vir hierdie kinders is dit nie net ’n tassie vol skryfbehoeftes wat hulle kry nie. Dit is die eerste trappie op ŉ leer om uit die put van armoede en moedeloosheid te kan ontsnap. “Ek durf hierdie moeilike tog aan om my daaraan te herinner dat daar in hierdie land kinders is wat baie swaar kry,” verduidelik Le Roux. “Hulle kry elke minuut van hul lewe baie, baie swaarder as wat ek op die Tastrap gaan kry. Daar is niemand op wie hulle kan staatmaak nie. Al is hul grootste wens net ’n drukkie, is daar niemand om dit te gee nie. Hulle gaan slaap honger, koud en pynlik alleen. Ek gaan my fiets trap om geld in te samel vir ŉ tas vir só ’n kindjie.” Le Roux het reeds maande gelede begin oefen om vir meer as 500 km te kan draf,

Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

fietsry en swem. Die driekamp gaan hom vyf dae neem en baie sweet kos. Vir Le Roux is daar meer op die spel as net die fiksheidsuitdaging. Vir hom gaan dit oor vryheid en geregtigheid en hy put inspirasie uit die Anglo-Boereoorlog. Hy wil die kinders bevry van armoede, want dit is die regte ding om te doen. Meyer le Roux is die stigter van die Buffelsfontein Baardolie-reeks wat sedert 2015 Suid-Afrikaners gaande het. Hoewel die meeste van hul produkte op baardsorg en haarsorg fokus en onder meer ŉ kondisioneringsolie vir baarde insluit, maak klere, pette en koffiebekers ook deel uit van hul produkreeks. • Ondersteun Meyer gerus met sy Tastrap deur die woord “Tastrap” na 38969 te SMS en skenk só R10 aan die projek. S

IN BEWEGING

Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

Almur Marais

Marcus Maartens en David Nkosi

Sol-Tech: Kampus wat gewys het hy wérk Sol-Tech kan met trots sê hy was in 2016 ‘n kampus wat gewerk het. Iets waarop nie baie ander kampusse in Suid-Afrika kan roem nie. Daar was talle welslae, soos die feit dat Sol-Tech sy 10de bestaansjaar gevier het, skryf CILLESTE VAN DYK.

Foto: Morné Prinsloo & Reint Dykema

ie Sol-Tech-droom het tien jaar gelede gestalte gekry toe drie personeellede en 64 studente die eerste sooie vir gehalte-opleiding gespit het. In die eerste dekade het Sol-Tech gegroei tot ongeveer 50 personeel en 700 studente (1 200 is tans in die stelsel besig met opleiding) daagliks op die kampus. “Dit is opvallend hoe vinnig ŉ mens van die afgelope tien jaar se swoeg en sweet vergeet as jy die suksesvolle jongmense sien wat nou ŉ toekoms in Suid-Afrika het,” vertel Paul van Deventer, besturende direkteur van Sol-Tech. “Ons sien hoe suksesvol ons studente is en hoe dankbaar hulle is vir die geleentheid om in hul eie taal opgelei te word. Ek sal altyd die woorde van dr. Danie Brink onthou, so ’n paar jaar gelede toe hy die eerste keer die Sol-Techkampus besoek het: ‘Besef julle dat julle besig is om ŉ lewendige monument op te rig?’” vertel Van Deventer. “Ons het ná tien jaar steeds groot drome en het gevoel dat die tyd reg is om die beeld van Sol-Tech, deur ŉ nuwe handelsmerk, te vernuwe sodat dit by die nuwe hoofstuk kan inpas wat hierdie opleidingsinstelling nou begin – om nuwe horisonne te verken, maar veranker in die bestaande uitnemendheid en gehalteonderrig waarvoor die kollege bekend is. SolTech lewer uitnemende, afgeronde individue deur middel van gehalte-onderrig. Ons wou daarom ook hierdie kenmerke in ons nuwe handelsmerk laat deurskemer.”

Sol-Tech se nuwe logo Die diamant of diamantvorm in die nuwe handelsmerk is ’n sentrale element in al die bestaande handelsmerke van die Solidariteit Beweging. Die woord diamant, in sy oorspronklike vorm, beteken “onbreekbaar”, “onvernietigbaar”, “behoorlik”, “gepas” of “volledig”. Diamante in hul ruwe, oorspronklike vorm is nie so aanskoulik nie, maar deur dit met vernuf te slyp, sny en vorm, word dit in ’n hoogs verhandelbare kommoditeit omskep. Diamante se hardheid maak dit ideaal vir gebruik in industriële toerusting soos bore en slypmasjiene waarsonder die bedryf nie kan klaarkom nie. Die “S” van die nuwe handelsmerk word uit drie diamante gevorm en verteenwoordig die sterkte, sukses, skerpheid en stukrag waaruit Sol-Tech se selfwaarde stewig stam. Die seskantige sluitmoer simboliseer strukture en stelsels uit die staal- en elektriese industrie waar studente verder sal studeer en werk. Kennis Benewens die nuwe handelsmerk wat Sol-Tech aangeneem het, verduidelik Van Deventer dat “verskeie ander uitstaande kenmerke ook maak dat Sol-Tech baie goed funksioneer. Ons sukses lê in goeie toerusting, deeglik gekeurde en toegewyde studente en gehalte-opleiding. “’n Verdere uitstaande kenmerk is beslis ons span goed opgeleide en toegewyde personeel. Elkeen is onmisbaar, goed gekwalifiseerd en Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

met hope toewyding, ervaring en ŉ passie vir studente en tegniese opleiding. Die waarde van ‘n goeie kwalifikasie is weereens bevestig nadat Sol-Tech se hoof, Philip Minnaar, sy doktorsgraad aan die Universiteit van Johannesburg verwerf het. Minnaar se verwerwing van sy PhD is ŉ besonderse prestasie en ŉ baie goeie voorbeeld van die hoë hoogtes wat bereik kan word as jy ŉ ambag as loopbaan kies.” Kameraadskap Die verdere kombinering van belangrike elemente soos kameraadskap onder studente, die vooruitsig van ŉ seker toekoms ná voltooiing van studies, en die aanvraag vanuit verskeie industrieë, om maar net enkele voorbeelde te noem, dra verder by tot die sukses en langtermynvolhoubaarheid, verduidelik dr. Philip Minnaar, hoof van Sol-Tech. ŉ Onlangse voorbeeld van ŉ besonderse kameraadskap wat met deursettingsvermoë as gemene deler ontstaan het, is tussen twee studente wat gehoorgestremd is. Hierdie twee studente se paadjies het in 2001 vir die eerste keer gekruis toe Marcus Maartens en David Nkosi albei begin skoolgaan het by die Transoranje Skool vir Dowes in Pretoria. Hoewel hul paadjies ná skool vir ŉ jaar of wat geskei het, het hulle mekaar weer by Sol-Tech raakgeloop waar hulle albei tans die kollege se elektrisiënkursus volg. Hoewel SolTech nie werklik ingerig is vir studente met

IN BEWEGING

gehoorgestremd nie, het Marcus (wat kan liplees) en David (goed met gebaretaal) nie net hul studies saam voltooi nie, maar doen, ondanks hul gebrek, ook saam hul praktiese opleiding by ‘n werkgewer. Ajani Sol-Tech se “diens” aan die studente stop nie die dag wanneer hulle klaar gestudeer het nie. ’n Baie belangrike praktiese fase lê dan nog voor. Ajani, as onafhanklike maatskappy, maak seker dat studente by ŉ erkende instansie geplaas word om praktiese ervaring op te doen. 56,7% van die kollege se afgestudeerde studente kry ná voltooiing van hul vaktoets dadelik werk by dieselfde instansies waar hulle hul prakties gedoen het omdat hul kennis, vaardigheid en werketiek van beter gehalte is. ŉ Verdere 35,4% van afgestudeerde studente kry binne ses maande ’n vaste werk, wat ’n suksessyfer van 92,1% gee. Tydens ŉ opname onder Sol-Techstudente is daar bevind dat die grootste groep respondente, 83%, aangedui het dat Sol-Tech goeie waarde vir geld bied en dat hul opleiding ver bo dié van ander opleidingsinstellings uitstaan. Die gemeenskap Die praktiese fase vir studente kan ook nie gebeur sonder die gemeenskap se hulp nie. “Instansies soos Sol-Tech is net so doeltreffend soos wat gemeenskappe en industrieë se betrokkenheid is. Deur terug te ploeg in die gemeenskap, help ons mekaar om suksesvol te wees,” verduidelik Van Deventer. As voorbeeld van so ’n betrokkenheid het CNC Clear Cut verlede jaar ’n groot skenking aan Sol-Tech gemaak, naamlik ’n plasmasnymasjien ter waarde van R750 000. Groot en bekende maatskappye in Suid-Afrika stel al meer Sol-Tech-studente aan en wil ook graag ’n bydrae tot opleiding maak. So het die bekende ZZ2-boerdery

Personeel in syfers

• Gemiddelde ouderdom van personeel: 44 jaar • Persentasie vroue by instelling: 44% • Persentasie mans by instelling: 56% • Ambag-Rooiseëls: 28 • Meester-ambagsman: 1 • Onderwysdiploma/grade: 11 • N6 Ingenieursdiploma: 8 • Projekbestuurdiploma: 3 • Grade/diplomas:12 • Honeursgrade: 6 • Meestersgrade: 3 • Doktorsgrade: 1 • Gesamentlike jare in die arbeidsmark: 1 046 jaar • Gesamentlike jare by Sol-Tech: 176 jaar Sol-Tech-studente aangestel en sommer dadelik ook een van hul trekkers vir verdere opleiding geskenk. Pret by Sol-Tech Daar is ‘n tyd vir werk en ‘n tyd vir rus. “As ons by Sol-Tech werk, dan werk ons hard. En as ons speel, werk ons net so hard om soveel moontlik pret te hê!” sê Minnaar. Die jaarlikse sportdag wat Sol-Tech vir sy studente aanbied, het vanjaar nuwe hoogtes bereik met meer as 800 studente wat deelgeneem het en ’n baie gewilde kunstenaar wat vir hope vermaak op die dag gesorg het. Minnaar sê die grootste doel van die dag is om dit vir die studente lekker te maak. “Dis een van die jaar se hoogtepunte en ’n uitstekende geleentheid vir studente om lekker verantwoordelike studente pret te hê,” vertel Minnaar. Almur Marais, een van Sol-Tech se studente, het ook by die sportdag opgetree. Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

Almur was een van die finaliste in The Voice South Africa. Ander studente van Sol-Tech het ook gedurende die jaar uitsonderlike prestasies behaal. Quenn Els het by die Statebondjudokampioenskap uitstekend presteer deur ŉ bronsmedalje te verower in die 0/21, 81kgafdeling, waarmee hy sy Junior Protea-kleure verwerf het. Johan Potgieter is genooi na die SA Carp Master Classic by Hartbeespoortdam in Junie. Moedertaalonderrig Met vooruitgang, ŉ betrokke gemeenskap en ŉ gebalanseerde werk-speel-verhouding by SolTech bly moedertaalonderrig ŉ saak na aan die hart. Prof. Anne-Marie Beukes, voorsitter van die Afrikaanse Taalraad, is van mening dat ons in die onderwysdomein ŉ drasties veranderde landskap vir Afrikaans as medium van onderrig te wagte kan wees. “Afrikaans is ŉ baie sterk taal, ook as onderrigmedium en as ŉ wetenskapstaal.” Daar bestaan min twyfel by Beukes dat Afrikaans ’n toekoms in Suid-Afrika het – mits Afrikaanssprekendes bly veg vir hul taal. Prof. Theuns Eloff, voormalige visekanselier van die Noordwes-Universiteit (NWU), sê daar is ŉ regstreekse verband tussen moedertaalonderrig en akademiese prestasie. Hy noem ook dat ouers dikwels dink hul kinders is verseker van ŉ beter toekoms as hulle hul skoolopleiding in Engels ontvang of in Engels studeer. “Maar om ŉ kind van die platteland te vat en te verwag dat hy ewe skielik Engels moet verstaan, is gek,” sê prof. Eloff. “Ons sien eerstehands die voordeel wat studente ervaar as hulle in hul moedertaal (by ons is dit Afrikaans) onderrig word, daarom veg Solidariteit en Afriforum saam met ons hiervoor. Dit is eenvoudig logies dat die beste gehalte onderrig kan plaasvind in die taal wat jy die beste verstaan,” sê Van Deventer. S

jy & die Reg

Stuur jou regsvrae na: Jy & die reg, Posbus 11760, Centurion, 0046; stuur ‘n e-pos na diens@solidariteit.co.za; of faks na 012 664 1102.

Deur Johan Roos

Jou proeftydperk by ’n nuwe werk

Foto: iStockphoto.com

Vraag Hoe werk ’n proeftydperk wanneer jy by ’n nuwe maatskappy begin werk? Antwoord Kom ons kyk na die bepalings in bylaag 8 van die Wet op Arbeidsverhoudings. ’n Werkgewer kan van ’n nuut aangestelde werknemer vereis om ’n proeftydperk uit te dien voordat die aanstelling bekragtig word. Die doel van die proeftydperk is om die werkgewer ’n geleentheid te gee om die werknemer se prestasie te evalueer voordat hy die aanstelling bekragtig. ’n Proeftydperk mag nie vir doeleindes anders as dié wat in bylaag 8 genoem word, gebruik word om werknemers die status van permanente diens te ontsê nie. ’n Praktyk om werknemers wat hul proeftydperk voltooi het, te ontslaan en hulle met nuut aangestelde werknemers te vervang, is byvoorbeeld nie in ooreenstemming met die doel van ’n proeftydperk nie en sal op ’n onbillike arbeidspraktyk neerkom. Die proeftydperk moet vooruit bepaal word en moet van redelike duur wees. Die lengte van die proeftydperk moet bepaal word met inagneming van die aard van die werk en die tyd wat dit neem om die werknemer se geskiktheid vir voortgesette diens te bepaal. Tydens die proeftydperk moet die werknemer se prestasie beoordeel word. ’n Werkgewer moet aan ’n werknemer redelike evaluering, onderrig, opleiding, leiding of berading bied ten einde die werknemer in staat te stel om bevredigende diens te lewer. Indien die werkgewer bepaal dat die werknemer se prestasie nie aan die verlangde standaard voldoen nie, moet die werkgewer die werknemer in kennis stel van enige aspekte ten opsigte waarvan die werkgewer reken die werknemer nie aan die vereiste prestasiestandaarde voldoen nie. Indien die werkgewer van mening is dat die werknemer onbevoeg is, moet die werkgewer die werknemer in kennis stel van die aspekte waarin die werknemer nie bevoeg is nie. Die werkgewer kan die proeftydperk verleng of die werknemer ontslaan. Die proeftydperk mag verleng word slegs om ’n rede wat met die doel van die proeftydperk verband hou. Die tydperk

van verlenging mag nie buite verhouding wees met die billike doel wat die werkgewer poog om te bereik nie. ’n Werkgewer kan besluit om ’n werknemer te ontslaan of om die proeftydperk te verleng slegs nadat die werkgewer die werknemer genooi het om vertoë te rig en die vertoë wat gerig is, oorweeg het. ’n Vakbondverteenwoordiger of medewerknemer kan die vertoë namens die werknemer rig. Indien die werkgewer besluit om die werknemer te ontslaan of om die proeftydperk te verleng, moet die werkgewer Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

die werknemer inlig oor sy of haar regte om die aangeleentheid na ’n raad wat oor die nodige jurisdiksie beskik of na die Kommissie vir Versoening, Bemiddeling en Arbitrasie (KVBA) te verwys. Enige persoon wat ’n besluit neem oor die billikheid van die ontslag van ’n werknemer vir swak werkprestasie gedurende die proeftydperk of by verstryking van die proeftydperk, moet redes aanvaar vir ontslag wat moontlik minder dwingend kan wees as wat die geval sou wees by ontslag ná voltooiing van die proeftydperk. S

IN BEWEGING

Pretoria FM laat Afrikaans wêreldwyd opklink

Foto’s: iStockphoto.com

oewel Radio Pretoria 23 jaar gelede reeds sy plek in die radiobedryf ingeneem het, het dié trotse Afrikaanse radiostasie in Julie verlede jaar ’n nuwe baadjie aangetrek as Pretoria FM – ’n radiostasie vir ‘n ieder en elk wat homself met die Afrikaanse taal en kultuur vereenselwig. Die nuwe Pretoria FMhandelsmerk het groot opslae gemaak en talle suksesse bereik sedert sy bekendstelling. Een van die grootste deurbrake vir Pretoria FM was die amptelike verkryging van sy lisensies vanaf die Onafhanklike Kommunikasie-owerheid van Suid-Afrika (Okosa) in April verlede jaar. Dié lisensies het dit moontlik gemaak om die uitsaaigebied van die stasie te verbreed. Volgens Wilbrie Fourie, bedryfsbestuurder van Pretoria FM, het die stasiebestuurder, Hennie Koortzen, wat in Junie verlede jaar aangestel is, nuwe lewe in Pretoria FM kom blaas. Hennie het jare lange ervaring in die radiobedryf en is ŉ bekende naam in dié kringe. “Ons het nou ‘n leier wat radio ken en verstaan en seker kan maak dat ons op die regte spoor bly,” sê hy. Pretoria FM staan bekend vir sy verskeidenheid nuus- en aktualiteitsprogramme wat hulle daagliks onder die vaandel Klankkoerant uitsaai. Klankkoerant het gedurende die jaar geweldig uitgebrei en word as die vlagskip van die radiostasie beskou. Baie gemeenskapsradiostasies wat nie tradisioneel deel van Pretoria FM se netwerk was nie, skakel nou in om dié program op hul eie senders uit te saai. Dié Christelike gemeenskapsradiostasie het ook daarin geslaag om hul skoene wêreldwyd vol te staan. Die sluit van sleutelvennootskappe met ander instansies in die bedryf het die stasie in staat gestel om sy klanke regoor Suid-Afrika te laat hoor. Die vennootskappe en ooreenkomste met ander sleutelrolspelers in die media- en vermaakbedryf het hulle ook gehelp om met vrymoedigheid op dié platform mee te ding. Maroela Media, Landbou Radio en Beeld maak onder meer deel van dié sleutelvennootskappe uit. Met die hulp van tegnologie kon die stasie sy vlerke ook sprei in Sydney, London, New York, Dubai en verskeie ander wêreldbestemmings. Om nuwe projekte aan te pak ten einde groter suksesse te bereik, vorm deel van dié inspirerende radiostasie se visie om die voorste gemeenskapradiostasie vir Afrikaanssprekendes te wees. Die stasie se dinamiese span is tans besig om die RDS-netwerk, die funksie wat seker maak dat jou voertuig outomaties oorskakel na die sterkste sein beskikbaar, uit te brei. S

Deur Wilmarie Brits

Het jy geweet? • Pretoria FM het in 1992 vir die eerste keer uitgesaai as Radio Pretoria. • Vandag staan dit bekend as Pretoria FM. • Die stasie saai 24 uur per dag uit. • Hulle is beskikbaar op DSTV kanaal 887 asook wêreldwyd op die internet. • Die vyf toplande wat na Pretoria FM luister, buiten Suid-Afrika: 1. Engeland 2. Kanada 3. Duitsland 4. VSA 5. Nederland. Volgens ŉ onafhanklike Twitter-meningspeiling is Pretoria FM een van die gewildste radiostasies.

Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

• Pretoria FM se jongste personeellid is 19 jaar oud en die oudste is 77! • Daar is meer as 20 000 CD’s in sy diskoteek. • Pretoria FM het bykans 23 000 internet luisteraars. • Die stasie het ŉ slimfoontoepassing waarop jy enige plek na Pretoria FM kan luister. • Baie van sy personeellede het al hul eie albums uitgereik: Pienaar Lochner, Jan Swanepoel, Tertius Pretorius en MD Greyling. • Pretoria FM het in 2013 en 2015 die MTN-toekenning ontvang vir die stasie met die mees lojale luisteraars. • Benewens ŉ uitsaai-ateljee spog Pretoria FM ook met vier opname-ateljees.

IN BEWEGING

Maak padveiligheid dié vakansie prioriteit

Foto: iStockphoto.com

olgens die Stigting vir Padveiligheid word daar elke tien minute ŉ kind beseer of gedood op SuidAfrikaanse paaie. Dis een van die dae weer vakansietyd en baie mense gaan die lang paaie van Suid-Afrika aandurf. Mense is geneig om ŉ valse sin van veiligheid in hul motors te ervaar, veral wanneer ’n langafstandreis afgelê word. Soms raak ons te mak agter die stuur van ons motors, veral, byvoorbeeld, as ŉ gewilde liedjie in die motor speel en dit ons emosies prikkel. Behalwe vir vakansie, is ons almal ook daagliks baie afhanklik van ons vervoermiddels vir ons lewenswyse en bestaan, terwyl ons nie die risiko’s en gevare daaraan verbonde kan ontsnap nie. Motorongelukke is ŉ onaangename realiteit en sal altyd met ons wees. Dit beteken egter nie dat ons ons veiligheid moet afskeep wanneer ons agter die stuur van ons motors is nie. Padveiligheid behoort ons almal se prioriteit te wees en ons moet op ons paaie na mekaar omsien en mekaar aanmoedig om na veilige paaie te strewe. Hoewel dit belangrik is om basiese en logiese padveiligheidsriglyne te volg, soos om nie alkohol te gebruik voor of terwyl jy bestuur nie, om jou emosies in toom te hou en padwoede te voorkom en om nie jou motor te oorlaai nie, het Solidariteit Tydskrif spesifiek gekyk na die veiligheid van jou motor op die langpad.

• Maak seker jou motor is ten alle tye padwaardig en meganies in ŉ goeie toestand, sodat die risiko dat dit langs die pad kan gaan staan, kleiner is. Indien jy jou voertuig nie in ŉ goeie toestand hou nie, het dit ook ŉ negatiewe effek op jou motorversekeringsdekking. Die verskering sal byvoorbeeld baie moeiliker uitbetaal indien die voertuig in ŉ ongeluk betrokke is terwyl die bande van die voertuig glad is. • Behoorlike instandhouding en dienste is nodig vir ŉ motor wat baie gebruik word. As ŉ motor is nie behoorlik in stand gehou word nie, kan dinge op die mees ongeleë tyd verkeerd gaan. • Een van die belangrikste aspekte is om te verseker dat die motor genoeg van die regte soort olie in het en dat die olie en oliefilters gereeld vervang word, soos voorgeskryf deur die vervaardiger van die motor. Gebruik altyd olie van hoë gehalte. Olievervanging kan self gedoen word, maar wees daarop bedag dat dit die waarborg van die enjin mag beïnvloed indien jy dit self doen. • Oorverhitting kan ’n motor ruïneer. Dit is baie belangrik om te verseker dat daar altyd die korrekte hoeveelheid water en koelmiddel in die motor se verkoeler is. Spoel ook die verkoeler van die motor gereeld, ten minste een maal per jaar, uit om al die ou koelmiddel en moontlike roes en Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

ander afsaksels uit te was. • Maak seker die vonkprop en brandstoffilter van die voertuig word gereeld vervang en dat die regte tipe vonkprop en brandstoffilter ingesit word. • Kontroleer jou motor se battery – maak seker die suur is vol genoeg, die batterypole is skoon en vas en die battery self is behoorlik vasgemaak. • Gaan die spanning van alle waaierbande gereeld na en maak seker dit word op die regte spanning gehou. • Wanneer julle die lang, warm paaie aandurf, is dit raadsaam om ekstra waaierbande en waterpype van die regte tipe saam te neem, sodat dit langs die pad of op klein plattelandse plekkies vervang kan word indien dit breek of erg afslyt. Neem ook altyd ten minste twee liter ekstra water saam om byderhand te hê indien die motor oorverhit. • Maak altyd seker die ruitveërs is in ’n goeie werkende toestand, veral aan die begin van die reënseisoen. Was die voorruit voor julle vertrek en kyk dat jou uitsig nie versper word deur merke of krake op die voorruit nie. • Verseker dat daar altyd genoeg brandstof in die motor se brandstoftenk is, veral wanneer lang paaie aangedurf word. Maak liewer vol voordat julle die pad na ʼn volgende dorp aanpak. S

IN BEWEGING

CVO-Orania bied nou tegniese vakke

Deur Juran van den Heever

ie CVO-skool in Orania het in Oktober sy nuwe tegniese vleuel by die skool geopen. Dit maak van hierdie privaat skool die eerste van die Onafhanklike Eksamenraad (IEB) se skole om ook volledige tegniese kurrikulums by sy aanbod te voeg. Die aanbod sluit meganiese, siviele, elektriese tegnologie asook ingenieursgrafika en -ontwerp in. Die nuwe, moderne gebou, wat ’n oppervlakte van 1 400 vierkante meter beslaan, is teen R8 miljoen opgerig. Om só ’n groot projek in ’n Karoodorp te onderneem en te laat slaag, was hulp uit alle oorde van kardinale belang. Ouers het met masjinerie opgedaag, diesel is geskenk en vrywillige hande uit die gemeenskap het dié Karoojuweel, die Bo-Karoo Opleidingsentrum, saam gebou. Daar is van die dienste van bouers, vakmanne, verskaffers en kundiges uit die gemeenskap gebruik gemaak. Solidariteit Helpende Hand het die projek gedeeltelik gefinansier. Dr. Danie Brink, uitvoerende hoof van Helpende Hand, en dr. Dirk Hermann, bestuurshoof van Solidariteit, het die gebou amptelik op 28 Oktober geopen. Die Bo-Karoo Opleidingsentrum sal nie net onderrig bied aan die CVO-skool se leerders nie, maar ook opleiding aan persone van buite af aanbied. Die sentrum sal naskoolse lede van die gemeenskap ophef deur opleiding in elektriese werk, enige siviele werk, soos messel- en bouwerk, en ook ander tegniese kwalifikasies aan te bied. Omdat Orania so vinnig uitbrei en verskeie projekte tans onderneem word waar behuisingseenhede in die dorp gebou word, sal hierdie opleiding ten doel hê om die projekte van die beste ambagslui en bouers te voorsien. Daar word ook met Akademia onderhandel om sy graadkursusse in die toekoms plaaslik aan te bied deur lesings na die nuwe ouditorium in die sentrum uit te saai. Die CVO-skool in Orania sien hierdie mylpaal as ’n begin. Hulle poog om die res van die terrein wat voorberei is, te gebruik om netbalbane en ’n nuwe rugbyveld aan te lê en om koshuise te bou. Hul vyfjaarplan is om 500 leerders te kan akkommodeer en ook om die breër gemeenskap te dien. ’n Projek soos dié, wat deur die gemeenskap vir die gemeenskap gebou word, dien nie net ’n klein groepie mense nie, maar dien die hele gemeenskap en kan mense in die gemeenskap werklik ophef sodat hulle ook met trots hul werk kan verrig en vir hul gesinne kan sorg. S

Van Solidariteit se personeellede het die CVO-skool in Orania besoek.

Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

Vakansieverblyf: Loop lig vir skelms!

Foto: iStockphoto.com • Bykomende bron: National Letting

ratis aanlyn advertensiewebwerwe kom dikwels nuttig te pas vir eerlike mense wat goed wil verkoop, maar ongelukkig lok dit ook swendelaars wat daarop uit is om goedgelowiges uit hul swaarverdiende geld te verneuk. Die internet het die wyse waarop ons sake doen, verander. Aanlyn inkopies het die norm geword en die meeste van ons klik salig voort sonder om te dink. Daar is natuurlik baie webwerwe op die internet wat nie ŉ probleem is nie, maar daar is gevalle wanneer dit wys sou wees om meer as net ŉ bietjie versigtig te wees. Baie mense begin nou om na vakansieopsies te kyk. Ongelukkig het hierdie mark, soos baie ander, ook begin om geweteloses aan te trek. Dit verbaas my elke keer hoe liggelowig sommige mense is as dit by geldsake kom. In ons vinnig bewegende verbruikersomgewing waar sosiale media responstye korter gemaak het, is mense nou meer vatbaar as ooit tevore

Deur dr. Eugene Brink vir skelmstreke, en een van die nuutstes word deur swendelhuuragente bedryf. Die Suid-Afrikaanse kuslyn is ŉ groot speelveld vir hierdie onetiese besighede wat ongelooflike vakansie-akkommodasie belowe, maar nie lewer nie. Aan die begin van die jaar het die media berig oor mense wat akkommodasie vir hul jaareindvakansie gehuur het, net om by hul aankoms te vind dat ander mense reeds die akkommodasie beset wat hulle “gehuur” het, of dat die eiendom nie was wat hulle beloof is toe hulle die deposito betaal het nie. Hierdie transaksies word meestal aangebied deur agente wat jy nooit ontmoet nie, wie se kantore jy nie besoek het nie en wie se enigste doel is om jou ŉ deposito te laat betaal op ŉ eiendom waarop hulle nie ŉ mandaat het nie. Dit sal ook die laaste wees wat jy van hulle hoor. Hierdie agente werk hoofsaaklik deur huureiendomme, gewoonlik nuwe ontwikkelings, valslik op die internet te adverteer. Die swendelaars plaas dikwels druk Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

op kliënte om ŉ deposito te betaal deur te sê dat die eiendom in aanvraag is, maar dit is die laaste wat die kliënte van die geld en die eiendom sal sien. Gevaartekens dat jy met ’n swendelaar te doen het • ŉ Transaksie wat te goed klink om waar te wees, is dikwels ŉ swendelary. • Wees versigtig as die advertensie net die persoon se naam en selfoonnommer gee. Alle vooraanstaande maatskappye het webwerwe met landlynnommers. • Die huurooreenkoms en dokumentasie word op skryfbehoeftes sonder handelsmerk aangebied en die bankrekening waarin die deposito betaal moet word, stem nie met die maatskappy se naam ooreen nie. • As die huuragent druk uitoefen vir die betaling van ŉ deposito want “daar is ŉ waglys en ander huurders wil die plek hê,” behoort daar ŉ rooi liggie aan te gaan. S

IN BEWEGING

Foto: iStockphoto.com • Bykomende bron: KingPrice Insurance

Beveilig jou huis só teen inbrake

ie meeste inbrekers is opportunistiese misdadigers wat huise teiken wat nie baie sekuriteit het nie of waarvan die eienaars geneig is om minder versigtig as ander te wees. Om jou te help verseker dat jy nie ’n inbraakslagoffer word nie, is hier ’n paar maklike sekuriteitstappe wat jy kan volg:

Deur dr. Eugene Brink minder elektrisiteit en skakel net aan as hulle beweging bespeur. Boonop sal hulle waarskynlik potensiële diewe laat skrik en dadelik die hasepad laat kies.

Bêre waardevolle items veilig Moenie die noodlot (en skelms!) tart deur waardevolle items soos ’n fiets of ’n nuwe braaier buite te los nie.

Moenie spaarsleutel buite los Dink jy dat jy die enigste een is wat ’n spaarsleutel onder die matjie of in ’n blombak los? Jy is nie! Dit is van die eerste plekke waar misdadigers sal loer as hulle by jou huis wil inbreek. Moet nóóit ’n ekstra sleutel buite los nie – maak nie saak hóé goed jy dink jy dit weggesteek het nie.

Bring bewegingsensorligte aan Die donker is elke misdadiger se beste vriend en diewe is vanselfsprekend geneig om huise met minimale buitebeligting te teiken. Installeer bewegingsensorligte. Hierdie ligte gebruik baie

Kweek verhoudings met bure Dit is belangrik dat elkeen ’n ogie hou oor mekaar. Ons kan misdaad wen as ons saamwerk. As jou bure aan jou kant is, verhoog jy onmiddellik jou veiligheid. Hulle sal jou kan

kontak as hulle iets verdag in die omgewing opmerk en, as jy ooit deur ’n misdadiger geteiken word, het jy ’n plek om heen te gaan vir hulp. Dit is ook ’n goeie verskoning om ’n buurtbraai of straatpartytjie te hou sodat jy al jou bure kan ontmoet. Installeer sekuriteitstoerusting Die belangrikheid van moderne sekuriteitstoerusting kan nie oorbeklemtoon word nie. ’n Alarmstelsel en funksionele elektriese omheining is die twee allernodigste items wat sal help om jou teen misdaad te beskerm. As jy egter een stappie verder wil gaan en diewe heeltemal daarvan wil weerhou om jou huis te teiken, is geslotekringtelevisiekameras die perfekte oplossing. Dié bykomende veiligheidsmaatreëls kan ook help om jou huisversekeringspremie aansienlik te verlaag. S

IN BEWEGING

Vyf maniere om jou bonus slim te spandeer

Deur Appie Pienaar

ie uurglas van nog ’n jaar van harde werk, verrassings, teleurstellings en uitdagings is bykans leeg. Hopelik is jy een van die gelukkiges vir wie daar in Desember so ’n ekstra verrassing saam met jou maandelikse salaris in die bank betaal word – ’n jaarlikse bonus as die seël op ’n jaar van sukses en harde werk. Hoe kan ons hierdie bonus verstandig spandeer?

ekstra betaling op ‘n verband van R1 miljoen sal ‘n besparing van R138 000 meebring.

1. Bederf jouself Bederf jouself, maar stel ’n perk op die bedrag – ons sou voorstel 10%-15% van die totale bonus. Hoewel ’n mens in elk geval die hele jaar vir groot “bederf”-uitgawes soos ’n vakansie behoort te spaar, kan ’n mens beslis ’n paar rand op jouself spandeer sonder om skuldig te voel. Miskien vir ’n wegbreeknaweek saam met jou gesin, of dalk iets nuuts vir jou klerekas. Jy het immers hard gewerk vir hierdie geld!

Foto: iStockphoto.com

2. Betaal jou uitgawes vooruit In rekeningkundige taal word ’n uitgawe wat vooruit betaal word, as ’n bate geklassifiseer. Gebruik ’n gedeelte van jou bonus om noodsaaklike uitgawes vooruit te betaal en verlig op dié wyse die druk op jou maandelikse begroting. Mense met kinders kan byvoorbeeld volgende jaar se skoolfonds vooruitbetaal. Dit kan boonop ’n besparing meebring omdat daar dikwels korting toegestaan word vir vroeë betalings. Ander moontlikhede is om ’n vooruitbetaling van jou water en ligte of huur te doen. ’n Mens kan selfs niebederfbare produkte aankoop soos langlewemelk, skoonmaakmiddels, toiletpapier of enige ander produk wat in elk geval weer deur die loop van die jaar aangevul moet word, veral as daar ’n spesiale aanbieding is. 3. Belê in jou huisverband ’n Vooruitbetaling op jou huisverband bly een van die beste langtermynbeleggings wat ’n mens kan maak: Nêrens in die mark sal jy nog ’n belegging kan maak wat ’n opbrengs rondom die prima-uitleenkoers bied, onbelasbaar is en boonop risikovry is nie. Indien jy byvoorbeeld ’n bedrag van slegs R20 000 teen ’n huisverband van R1 miljoen inbetaal en jy hou aan om die oorspronklike paaiement af te betaal, kan jy die verband sowat 14 maande vinniger afbetaal – ’n besparing van sowat R138 000 oor die leeftyd van die verband!

MY GELD

4. Los korttermynskuld af Ons het al voorheen gewaarsku teen korttermynskuld – dit is skuld wat gewoonlik op luukshede soos klere, meubels en toestelle aangegaan word. Kredietkaartskuld kan hierby ingereken word. Korttermynskuld behoort so gou moontlik afgelos te word en moet verkieslik nie aangegaan word nie. 5. Belê in langtermynbates ’n Beduidende gedeelte van die bonus Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

behoort in iets blywend belê te word. Dink maar aan huisverbeterings soos nuwe teëls, ’n boorgat of ’n lapa. Alternatiewelik kan ’n mens beleggingsbates aankoop. Gesels met jou finansiële adviseur oor die moontlikheid om ’n bedrag op die aandelebeurs of in ’n ander vorm van belegging te belê. Vra jouself of jy oor ’n jaar nog iets vir hierdie geld sal kan “wys”. As dit die geval is, het jou bates gegroei en is jy finansieel sterker as voorheen. S

IN BEWEGING

WEBWYS

Aanlyn inkopies bied magdom voordele

Foto: iStockphoto.com

andag se lewe is ŉ gejaag van een plek na die volgende. Alles word volgens ŉ skedule gedoen en roetes word beplan tussen jou kinders se rugby, drama en dansklasse. Waar moet ŉ mens nog kans kry om tyd in te ruim vir kruideniersware, skoene, kinderpartytjiegeskenke en ŉ nommertjie vir die aandgeleentheid wat die naweek voorlê? Probleem opgelos! Aanlyn inkopies raak al gewilder en stel jou in staat om binne ŉ paar minute alles te koop wat jy benodig, en die beste van alles – hulle sal betyds aflewer. Hier is ŉ paar webbladsye wat jy altyd byderhand moet hou in ŉ tydkrisis. • Spree: www.spree.co.za – Dit is ŉ aanlyn webblad wat alles aanhou wat jy sal nodig hê om jou klerekas met nuwe, sprankelende uitrustings aan

Deur Lindie de Beer te vul. Daar is ŉ wye verskeidenheid klere, skoene, bykomstighede en grimering vir vroue en mans. Bonus – hulle verkoop kinderklere ook. Die voordeel van Spree is dat hulle altyd binne 3-5 werkdae by jou gekose adres aflewer. Hulle het verskillende kaarte beskikbaar wat jou presies wys hoe jy jouself moet meet en weeg om die regte grootte te kies. Jy hoef nie eens meer bekommerd te wees dat dit nie gaan pas nie. As jy dit wel moet terugstuur, kom haal hulle dit weer en betaal jou geld terug. • Pick n Pay: http://shop.pnp.co.za/ – Dié supermarkgroep het geen bekendstelling nodig nie; sy webblad vir aanlyn inkopies is uitstekend. Jy kan selfs jou kruidenierswarelysie vooraf inlees en as jy dan moet koop, klik en betaal jy Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

net. Nie net is dit ŉ vinnige manier om jou inkopies te doen nie, maar kenners meen dat jy ook geld so spaar. Jy weet wat jy wil hê en koop dit sonder om deur die rakke te loop en in die versoeking te kom om alles te koop wat nuut is. Pick n Pay lewer by jou huis af. Jy moet net die sakkies uitpak. • Takealot.com: www.takealot.com – Op soek na ŉ geskenk vir jou man, vrou of kind? Takealot bied iets van alles vir enige tipe partytjie beskikbaar, van elektroniese toebehore tot dekor vir jou huis. Hier is die goeie nuus: Hulle bied altyd afslag op hul produkte. Hierdie is slegs ŉ paar voorbeelde van nuttige inkopie-webtuistes. Aanlyn inkopies het betroubaar, vinnig en gerieflik geraak. Begin klein en probeer dit gerus. S

ADVERTORIAL

Making an impact protecting hearing The Protec Program – A customised, comprehensive solution to the battle against NIHL

oise-induced hearing loss (NIHL) has since been established as a major occupational and social concern for decades now. Efforts to reduce the incidence of NIHL in the workplace, particularly the mines, have been ineffective thus far – failing to completely eradicate the incidence of occupational NIHL cases. Currently statistics from the Department of Mineral Resources (DMR) indicate that, on average, 1 600 cases of new hearing loss cases are reported each year. In particular, NIHL in the mining sector appears to be most prominent. Suggestions are that this is a result of action plans that are perhaps not comprehensive, hence ineffective. There is therefore a need for far more comprehensive & integrated programs to establish successful efforts of combating NIHL – besides the generic fitment of custom hearing protection devices alone. Interesting to note is the role that social noise exposure plays in the whole battle against NIHL. While programs implemented in the workplace to combat incidence of occupational NIHL may be effective and thorough, these efforts are often fruitless as long as there is a chance of social noise exposure among employees. These included, but are not limited to, rock concerts, target shooting sports and hunting; loud music from car stereos and personal music players. It becomes a problem trying to separate NIHL from occupational or

social noise exposure as individuals are often exposed concurrently. As such, comprehensive hearing conservation programs must not only be aimed at occupational noise exposure, but should include efforts targeted at social noise exposure as well so the “risk” is addressed from all angles. Such efforts are often lacking in most hearing conservation programs as emphasis is mainly placed on the custom hearing protective devices, and not the social aspect. As long as efforts towards combating NIHL are centred on occupational noise exposure, but exclude social noise exposure, the battle against NIHL is one that may never be won. At Impact Noise Protection, our Protec program attempts to address the issue of NIHL from both the occupational and social perspective.

The protect program consists of five different aspects targeted at first identifying a possible risk – both occupationally and socially, then devising means to address and eliminate the risk.

How can Protec Program assist you?

Addressing of social risks of NIHL This aspect aims to address possible situations where employees may be exposed to hearing loss socially, so that their social behaviours do not counteract the employer’s efforts to ensure there is no incidence of NIHL in the workplace. This process will involve informative sessions, trainings, and distribution of brochures for all employees to raise awareness and promote better social behaviour. Each of the 5 aspects will be discussed in greater detail, allowing you, the employer, to have a more successful hearing conservation program for your employees.

Risk identification Risk for each employees will be identified through annual noise surveys and annual hearing screenings. Risk elimination Through careful selection, Impact Noise Protection will fit your employees with our Ukuthula custom hearing protective devices to attenuate the noise employees are exposed to a level that is not detrimental to their hearing. These devices are moulded on site, and made custom for each individual ear. The devices will be serviced annually.

FOR MORE INFORMATION, PLEASE CONTACT US ON: Tel: 012 348 9350 Fax: 012 348 9251 jane@noiseprotection.co.za

Photographs: iStockphoto.com

www.noiseprotection.co.za

Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

MY GESIN

Die wenresep vir ware gesinsgeluk

ussen die gejaag van dag-tot-dagtake, die hantering van tienerbuie en bakleierige kinders raak dit soms moeilik om elke lid van die gesin te laat voel dat hulle verstaan, gewaardeer en gerespekteer word. ’n Mens verloor soms perspektief oor wat jou gesin eintlik vir jou beteken en waar jy moet gaan delf om weer waarlik gelukkig te wees. Volg gerus dié eenvoudige, onfeilbare resep vir gesinsgeluk.

Foto: iStockphoto.com

Bestanddele • Onfeilbare verhouding met God • Ondersteuning aan mekaar • Respek en dissipline • Duidelike en gereelde kommunikasie Metode In Lukas 11:28 sê Jesus dat elkeen gelukkig is wat die woord van God hoor en dit bewaar. God wil hê dat jou gesinslewe gelukkig moet wees. Die geheime bestanddeel is dat die gesinslede hul rol in ooreenstemming met God se raadsplan moet vervul. Die Bybel

Deur Wilmarie Brits bevat riglyne, oftewel ’n onfeilbare metode, vir gesinsgeluk. In Markus 10:14-16 is Jesus voorwaar ’n voorbeeld as dit by liefde vir kinders kom, en elke ouer moet streef om só tyd vir hul kinders te maak. Dit is ’n direkte opdrag van God dat ouers hul kinders moet leer om ’n onfeilbare verhouding met God te hê. Deur saam met jou gesin te bid en kerk toe te gaan, bou jy nie net sterker gesinsbande nie, maar leer ook elke gesinslid om ondersteunend vir mekaar se bekommernisse te wees. In ’n gesin het almal verskillende drome en doelwitte, en om ’n gelukkige gesin te verseker, is dit belangrik dat julle mekaar ondersteun of te wel onderdanig aan mekaar is. In Efesiërs 5:21 sê die Here: “Wees uit eerbied vir Christus aan mekaar onderdanig.” Om onderdanig aan mekaar te wees, beteken dat julle mekaar respekteer en waardeer, mekaar hoër ag as jouself en bereid is om mekaar te dien en te ondersteun. So – maak nie saak hóé moeilik dit vir jou is om ’n dag langs die viswaters of rugbyveld te verwyl nie, ’n mens móét die Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

nodige opofferings maak om te verseker dat die resep nie tot ’n mislukking lei nie. Respek en dissipline is een van die pilare vir ŉ gelukkige gesinslewe, maar ongelukkig word daardie geluk op die proef gestel sodra ŉ mens die tienerjare nader. Dit is vir jongmense soms moeilik om hul ouers te gehoorsaam, maar in Eksodus 20:12 vereis God van elke kind om sy pa en ma te eer. In vandag se besige, holderstebolder lewe is meer en meer gesinne geneig om uit mekaar te dryf omdat hul aktiwiteite verskil, hulle laat moet werk en dit soms moeilik raak om aandag aan gesonde gesinsbande te gee. Daarom is dit so belangrik dat ’n mens gereelde en duidelike kommunikasie het. Dit is ’n uitstekende plan om saam Bybelstudie te doen. Mattheus 18:20 sê vir ons dat waar daar twee of drie mense in sy naam vergader, is God in hul midde. Praat met mekaar en luister na mekaar. Die Here Jesus Christus is ons Middelaar. Hy is ons tussenganger en die Bybel is die handboek. Meng alles bymekaar vir ŉ gelukkige gesinslewe. S

IN BEWEGING

Oorkom die vrese van ŉ nuwe werk Dit maak nie saak waar jy jouself in jou loopbaan bevind nie, om by ŉ nuwe werk te begin bly ŉ angswekkende beproewing. Volgens The Business Insider is dit baie belangrik dat jy al die negatiewe en spanningsvolle energie wat jy op jou eerste dag ervaar, reg kanaliseer en jou nuwe werk op die regte voet afskop, skryf WILMARIE BRITS.

R Foto: iStockphoto.com • Bykomende bronne: https://www.livecareer.com/quintessential/first-days-working; http://www.businessinsider.com/what-to-do-your-first-day-of-work-2014-12

andall S. Hansen, stigter van Quintessential Careers, het ŉ paar wenke om die senuwees wat knaag in toom te hou en die gemengde gevoelens onder beheer te kry.

MY WERK

Herinner jouself aan hoekom jy dié geleentheid aangegryp het ŉ Mens raak soms so vasvang in die vrese vir die onbekende dat jy maklik fokus kan verloor oor waarom jy in die eerste plek van werk verander het. Onthou dat die werkgewer jou vir ŉ rede aangestel het. Word dus stil, haal diep asem en fokus op die doel voor oё. Lees jou posbeskrywing noukeurig deur om sekerheid te kry oor wat van jou verwag kan word. Dit sal ook vir jou die nodige gerusstelling gee. Moenie verwag om op die eerste dag alles te weet nie Die feit dat jy in die posisie aangestel is, beteken dat jy wel ondervinding in daardie veld het en geskik is vir die posisie, maar hou ook in gedagte dat stelsels van plek tot plek verskil. Dit is vanselfsprekend dat jy nie op jou eerste dag alles gaan weet nie, en daarom moet jy nie bang wees om vrae te vra as jy onseker is nie. Moenie bekommerd wees as jy ŉ foutjie maak nie – dit is deel van die leerproses. Onthou net altyd om rekenskap te aanvaar as jy ŉ fout gemaak het. Dit is dalk makliker om dit reg te stel as wat jy gedink het. Skryf alles neer Die kans is goed dat jy op jou eerste dag gebombardeer gaan word met inligting, en tussendeur al die opwinding en pogings om al jou kollegas se name te onthou, kan dit moeilik raak om by te hou. Daarom is dit altyd beter om te sorg dat jy ’n notaboekie en ’n pen het om notas te maak. Dit maak nie saak of dit algemene instruksies is of lang prosedures is nie, notas sal jou help om tydens jou induksieperiode op hoogte te bly.

Wees net jouself Eerste indrukke is blywende indrukke. Maak dus seker dat jy met ŉ positiewe uitkyk by jou nuwe werkplek instap. Wees beleefd teenoor jou kollegas en gewillig om te help. Dit is baie Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

belangrik om die atmosfeer waarin jy graag sal wil werk, op die eerste dag te skep. Om die nuwe persoon by ŉ organisasie te wees, is tegelyk uitdagend én opwindend. Kort voor lank sal jy in jou nuwe omgewing gevestig wees. Onthou net om altyd die beste van alle situasies te maak. S

Buckets full of benefits for our members This is a summary of the BENEFITS attached to Solidarity membership. The benefits are subject to the constitution and policies of the union as well as the rules as contained in the rule book, and may be amended by the Executive Council of Solidarity without prior notice. New members who can provide proof that they belonged to another trade union in a collective company immediately prior to joining Solidarity will immediately be entitled to benefits, on the understanding that in instances where such members are, upon acceptance by Solidarity, engaged in litigation or a dispute, benefit limits may be imposed by the Executive Council at its discretion.

Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

R105 per

R50 amount of R3 250 is paid to the surviving

amount of R2 160 is paid to the member

R1 620. All claims must be submitted within

20 years â&#x20AC;&#x201C; R1 620

15 and under R1 080

R1 350 is paid for each

Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

Independent Financial Advice Solidarity Financial Services has an independent financial advice department who can assist clients with various financial advice topics. This include basic budgeting and tax planning, risk and retirement planning as well as investment planning in general. The department has trained professionals that will assist with all your needs. â&#x20AC;˘ Phone 0861 101 005

IN BEWEGING

mar ela media

Smul en lees lekker in Afrikaans @ Maroela Het jy al die lekkerste Afrikaanse kuierplek op die internet ontdek? By Maroela Media kan jy (gratis) nuus lees, op die hoogte bly met wat in die musiekwêreld gebeur en selfs jou gunsteling rugbyspan ondersteun. Daar is resepte, debatte en nuus oor Afrikaanse boeke. Skop jou skoene uit en smul saam by maroelamedia.co.za!

Een nag en ŉ bietjie Hester Kruger

aar was die dag vóór die gebeure, en die dag daarná. En dan was daar die nag tydens. Nooit weer sal Margaretha se lewe dieselfde wees nie. Een gewone weeksaand is sy en haar man in hul plaaswoning tussen Middelburg en Groblersdal aangeval en beroof. En wonder bo wonder het hulle albei die nag oorleef. Een nag en ’n bietjie deur Hester Kruger en uitgegee deur Human & Rousseau (R200), herinner ons aan wat dit is om mens in hierdie land te wees. Dit is ’n hartverskeurende boek, en aangrypend. En bowenal leesstof wat jou laat jubel omdat jy hier woon, in hierdie verraderlike, verrassende en onvoorspelbare land. Hester Kruger is gebore en getoë op ’n plaas in die Krugersdorp-distrik. Sy was lank werksaam in die biblioteke van die destydse Potchefstroomse Universiteit (nou die NWU) en Unisa, en later by die RGN. Sy is getroud met ’n regsgeleerde en hulle het drie kinders en vier kleinkinders. Sy en haar man woon sedert 2007 op ’n plaas by die Loskopdam in Mpumalanga.

Toets jou taalkennis

Foto: iStockphoto.com

Koppie

Betekenis: Drinkbakkie, gewoonlik met ’n oor. Waar kom dit vandaan? Ons koppie kom waarskynlik van die Duits Kopf wat “hoof” (soos in op jou nek) beteken het. Dié het hulle waarskynlik geleen uit die Latynse woord cuppa, om daarmee “koppie” te bedoel, maar met die bygedagte van die boonste deel van jou kop. Die Germane en die Kelte het die boonste deel van die skedels van hul vyande gebruik om uit te drink.

Uitgawe 6 van 2016

Lani Snyman, uitvoerende beampte verantwoordelik vir kliëntediens by Ciro, het dié resep ontwikkel.

MA BETTIE SE KOFFIEKOEKIES BESTANDDELE 5 koppies meel ½ koppie stroop 1 koppie suiker 4 skeute (shots) espresso 5 ml vanieljegeursel 250 g botter 10 ml koeksoda VULSEL 6 eetlepels botter 1 skeut (shot) espresso Versiersuiker METODE 1. Verhit die oond tot 180 °C. 2. Meng die botter en suiker en klop tot romerig. 3. Voeg die ander bestanddele by. 4. Voeg genoeg meel by totdat die mengsel styf genoeg is vir die koekiemeule. 5. Druk die deeg deur die koekiemeul en plaas op ’n gesmeerde bakplaat. 6. Sny in eweredige lengtes van ongeveer 10 cm en bak in die oond vir ongeveer 10 minute of tot goudbruin. 7. Laat afkoel. Smeer die koekies met vulsel en plak dit op mekaar. Bedien saam met koffie. S

www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

Maroela Media: ’n Groot jaar vol hart 2016 is ’n jaar wat in Maroela Media se geskiedenis as ‘n gróót jaar opgeteken sal staan: Groot rekords, groot stories, groot nuus en groot eerstes. Dit is die jaar waarin Maroela Media as ’t ware grootgeword én groot geword het, skryf SUSAN LOMBAARD, uitvoerende hoof.

mediahuis aanpak. Die jaarlikse Buitebioskoop wat in die Botaniese Tuin in Pretoria aangebied word, is vanjaar deur sowat 1 500 mense bygewoon en drie Afrikaanse rolprente is in die buitelug vertoon. Toekennings is aan Sallas de Jager en Regardt van den Berg oorhandig vir hul bydrae tot die Afrikaanse filmbedryf. Met Maroela Media en ander instansies se Afrikaans op Wikipedia-projek wil Maroela onder die Afrikaanse publiek bewusmaking skep van die belangrikheid daarvan dat elke Afrikaanssprekende eienaarskap neem daarvan om Afrikaanse inhoud op Wikipedia te publiseer. Maroela neem self ook verantwoordelikheid om ’n groot hoeveelheid artikels en inligting wat verwant aan die skoolkurrikulum is, te skryf en te publiseer. Sedert die afskop van dié projek was daar ’n beduidende toename in die aantal Afrikaanse artikels op Wikipedia – iets waarvoor nie net Maroela nie, maar talle ander Afrikaanse instansies wat die belangrikheid van Afrikaans op Wikipedia ter harte neem, die eer moet kry. Maroela Media het in 2016 reeds ’n netwerk van 45 gemeenskapsradiostasies wat programinhoud en ander ondersteuning van Maroela ontvang. Aan die begin van die jaar kon Maroela met die ondersteuning van ’n borg weer vir dié radiostasies ’n 13 wekeradiovervolgverhaal gee om gratis uit te saai. Daar is ook twee gemeenskapsradioseminare gehou om gratis opleiding aan die bestuur en personeel van dié stasies te gee, en sowat 100 verteenwoordigers van stasies landwyd het die opleidings- en netwerkgeleentheid bygewoon. Maroela Media het die jaar met ’n hartroerende veldtog genaamd “Oorsee? Kom huis toe met Cell C” afgesluit. Met dié veldtog is Maroela se lesers en luisteraars van Maroela se netwerkradiostasies genooi om iemand in die vreemde te nomineer om vir Kersfees huis toe te kom. Die vliegtuigkaartjies en ander uitgawes is deur ’n borgskap van Cell C gedek. Die projek het honderde inskrywings gegenereer en baie hartsnare geraak. Ná ’n uiters suksesvolle jaar is ons dankbaar teenoor elke Afrikaanssprekende wat Maroela lees, ons stories deel, ons op sosiale media volg, vir ons nuuswenke aanstuur en, veral, in Maroela se integriteit as nuusplatform glo. S

aroela Media is teen die einde van 2016 die grootste gratis Afrikaanse nuus- en inligtingswebwerf, en kyk terug op ’n jaar vol hoogtepunte. In Junie vanjaar bereik Maroela sommer ’n rits mylpale: Die nuusplatform steek die 1 miljoen-kerf in unieke lesers verby met 1,1 miljoen mense wat deur die loop van die maand hul nuus en ander Afrikaanse stories op Maroela kom lees. Maroela skuif ook op tot by die negende posisie van Suid-Afrikaanse nuuswebwerwe in alle tale – een van slegs twee Afrikaanse webwerwe op dié top 10-lys. Op sosiale media het Maroela Media meer as 160 000 volgelinge op Facebook, en ’n uiters suksesvolle Instagram-profiel wat deur talle bekendes en sowat 12 000 Instagram-gebruikers gevolg word. ’n Daaglikse WhatsApp-diens stuur die nuus van die dag gratis uit aan byna 5 000 intekenaars. Gesaghebbende meningsvormers soos Flip Buys, Leopold Scholtz, Rhoda Kadalie en Ernst Roets laat gereeld hul stem op Maroela se meningsplatform Nóú pra’ jy hoor, en ’n weeklikse spotprent deur die bekende spotprentkunstenaar Jerm lewer sosiale kommentaar op gebeure van die dag. ’n Paar groot nuusstories – soos Oktober se gyselaarsdrama in ’n veiligheidskompleks waartydens vier mense doodgeskiet is – asook diepteberiggewing oor “baasspeurder” Piet Byleveld wat na bewering betaling van talle kliënte aanvaar het sonder om enige dienste aan hulle te lewer, is uitstekend deur Maroela Media se nuusspan gedek. Navrae van verskeie ander media-instansies oor Maroela se inligting en bronne is oor hierdie twee stories ontvang. Maroela slaag daarin om ’n goeie balans tussen slegte en goeie nuus te handhaaf: Talle goeienuusstories kry groot aftrek onder ons lesers, waaronder ’n berig oor ’n NWU-student wat op kampus vir enige student wat verbystap, drukkies uitgedeel het om die boodskap van versoening oor te dra. Dié storie en video is sowat 60 000 keer op Maroela gekyk. Maroela spog ook met ’n e-winkel (Die Koöperasie) waar verskeie unieke produkte te koop is. Maroela werk steeds hard daaraan om Afrikaans te bevorder deur die projekte wat dié Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

Pak jou tasse (én boeke) vir die reis!

Foto: iStockphoto.com

Met nog ’n jaar so te sê op sy kop gekeer, is die tyd ryp vir ontspan, lees en ja, nogmaals lees. Klop aan by Kraal Uitgewers vir dié opwindende spesiale aanbiedinge en maak jou somer selfs nog meer jolig, skryf ILZE NIEUWOUDT.

Koos én Nonnie – nou in een pakket Koos de la Rey, die Leeu van die Wes-Transvaal, en sy eggenote, Nonnie de la Rey, het albei uitsonderlike lewensverhale. Koos as Boeregeneraal wat veral gedurende die Anglo-Boereoorlog as dapper leier na vore getree het, en Nonnie as pioniersvrou en moeder wat vir agtien maande lank gedurende die einste oorlog met haar kinders in die veld geswerf het. Albei se biografieë is teen ’n spesiale prys as ’n pakket beskikbaar. De la Rey: ’n Stryd vir vryheid (die derde boek in Kraal se gewilde Erwe van ons vaad’re-reeks) en Nonnie de la Rey: Pionier van die Wes-Transvaal, 1856-1923 is teen R500 beskikbaar (posgeld uitgesluit).

Kry dié topverkoper vir jou boekrak Kruispaaie: Afrikanerkeuses in die 19de en 20ste eeu (R230, posgeld uitgesluit) deur dr. Leopold Scholtz, die bekende joernalis en historikus, is vroeër vanjaar by Kraal Uitgewers bekendgestel en is tans in sy tweede druk. Dié gewilde publikasie stel ondersoek in na die grootste keuses wat die Afrikaner in die afgelope sowat 150 jaar geneem het – soos die keuse om enduit te veg in die Anglo-Boereoorlog, om Afrikaans as moedertaal te vestig en selfs die instelling en uiteindelike afskaffing van apartheid. Die redes vir dié besluite asook die gevolge daarvan word in hierdie boek onder die loep geneem. Maak dít jou volgende stop Die volgende stop-bordspel is die afdraaipad na pret vir die hele gesin. Met dié gewilde

Afrikaanse bordspel sal die hele gesin vir ure kan saamspeel, hul kennis van Suid-Afrika, ons taal, mense en plekke toets en selfs spotlike stomstreke speel. Vul die die pret aan met ’n tweede stel speelkaarte en siedaar! – ure se pret! Die bordspel en ’n ekstra stel speelkaarte is nou teen R400 beskikbaar (posgeld uitgesluit). Raak ingelig op ’n luilekker manier Die geskiedenis van die soetste taal Afrikaans en die mense wat dié taal praat, is nou op ’n dubbel-DVD beskikbaar (R190, posgeld uitgesluit). Verskeie taalkenners, skrywers en joernaliste praat oor die ontstaan en prestasies van dié taal. Daar word gefokus op die eerste Afrikaanse publikasies, radiostasies en selfs die eerste briewe wat in Afrikaans geskryf is. Met teks deur prof. Jaap Steyn en prof. Herman Giliomee as eindredakteur is dié DVDstel, Die wonder van ’n nuwe taal in Afrika, ’n indrukwekkende minireeks. S

Aanbiedings is geldig van 15 November tot 15 Desember 2016 terwyl voorraad hou. Besoek www.kraaluitgewers.co.za of skakel 012 644 4329 vir inligting of om jou bestelling te plaas.

Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

IN BEWEGING

Solidariteit-kantore: Diens op jou voorstoep BELLVILLE Ettienne Pio (litigant), Deon de Jager (junior litigant), Anton Gerretsen, Raymond Holland-Chapman, Bennie Harmse • Administratiewe beampte: Nicole Harmse • Tel: 021 946 4440/4418 • Faks: 021 949 4259 • E-pos: bellville@solidariteit.co.za • Adres: Du Toitstraat 18, Bellville

KATHU Adele Rossouw • Administratiewe beampte: Jaatjé Sherman • Tel: 053 723 1604 • Faks: 053 723 1407 • E-pos: kathu@solidariteit.co.za • Adres: Winkel 1B, Prosperitasgebou, Rietbokstraat, Kathu

BLOEMFONTEIN Pieter Burger • Administratiewe beampte: Ingrid Papenfus • Tel: 051 430 6152/3 • Faks: 051 430 6163 • E-pos: bloemfontein@solidariteit.co.za • Adres: Kellnerstraat 58C, Westdene, Bloemfontein

LYDENBURG Clifford Smith • Administratiewe beampte: Bianka Broodryk • Tel: 013 235 3698 / 013 235 4985 • Faks: 013 235 1814 • E-pos: lydenburg@solidariteit.co.za • Adres: Versekeringsforumgebou, H.v. Viljoen- en Maasdorpstraat, Lydenburg

BOKSBURG Francois van Heerden, Hennie Vosloo, Amanda Hattingh, Fanie Vosloo, Derek Mans, Herman de Jongh, Thinus Jacobs, Dana Viljoen (litigant), Gibbs du Toit (litigant) • Administratiewe beamptes: Marlindie Booyens, Natasha van Heerden en Elize Pohlman • Tel: 011 913 0783/1101/1105 • Faks: 011 913 3850 • E-pos: boksburg@solidariteit.co.za • Adres: Rondebultweg 232, Libradene, Boksburg

NEWCASTLE • • • • •

Administratiewe beampte: Elize Bronkhorst Tel: 034 312 9711/9917 Faks: 034 312 5170 E-pos: newcastle@solidariteit.co.za Adres: Hardingstraat 79, Sanlampark, Blok B, Newcastle

CARLETONVILLE Coenie Rheeder • Administratiewe beampte: Petro Watson • Tel: 018 788 4861/018 786 2785 • Faks: 011 388 9854/018 788 5102 • E-pos: carlton@solidariteit.co.za • Adres: Van Zyl Smitstraat 74, Oberholzer, Carletonville

ELLISRAS Deon Viviers • Administratiewe beampte: Mariaan Pretorius • Tel: 014 763 1174 • Faks: 014 763 1264 • E-pos: ellisras@solidariteit.co.za • Adres: Winkel 4C, Marula Mile Winkelsentrum, Louis Bothaweg 35, Ellisras

KLERKSDORP Coenie Rheeder, Danny Schutte • Administratiewe beampte: Leanne Meyer • Tel: 018 468 8533/9 • Faks: 018 468 8563 • E-pos: klerksdorp@solidariteit.co.za • Adres: Buffelspark, Eenheid 2, Buffeldoornlaan 48, Flamwood, Klerksdorp • Posadres: Posbus 14550, Flamwood, 2572

RICHARDSBAAI John Smith • Administratiewe beampte: Karin van der Watt • Tel: 035 753 1935 / 035 753 1936 • Faks: 035 753 1937 • E-pos: richardsbaai@solidariteit.co.za • Adres: Anglers Rodstraat 12, Meerensee, Richardsbaai

RUSTENBURG Eric Schoeman, Tommy Wedderspoon, Johan Nell (litigant), Lucindi van Zyl ( junior litigant) • Administratiewe beampte: Carisma Breet, Jumarie Palm • Tel: 014 592 4336 • Faks: 014 592 4371 • E-pos: rustenburg@solidariteit.co.za • Adres: H.v. President Mbeki- en Heystekstraat, Total Garage, Kantoor 4, Rustenburg

SECUNDA Andy O’Toole • Administratiewe beampte: Sandra Scheepers • Tel: 017 634 5296 • Faks: 017 634 5297 • E-pos: secunda@solidariteit.co.za • Adres: Eerste vloer, h.v. Joe Slovo- en Moorstraat, Uitbreiding 22, Secunda

VAALDRIEHOEK

Solidariteit Solidarity www.solidariteit.co.za PORT ELIZABETH Ivan Smith • Administratiewe beampte: Yvette Stroebel • Tel: 041 364 3219 / 2925 / 3225 • Faks: 041 364 2927 • E-pos: pe@solidariteit.co.za • Posadres: Posbus 63788, Greenacres, Port Elizabeth, 6057 • Adres: Sesdelaan 52, Newton Park, Port Elizabeth

PRETORIA (CENTURION) Willie Venter, Jahni Cowley, Helgard Cronje, Linda Senekal, Inge Labuschagne, Sta-Sia Engelbrecht, Lizette Snyman, Sulize Esterhuizen, Rene Harmse, Wynand Strydom • Administratiewe beamptes: Christa Louw, Anke Cloete • Tel: 012 644 4442/8 • Faks: 012 349 8880 • E-pos: pretoria@solidariteit.co.za • Adres: H.v. DF Malanrylaan en Eendrachtstraat, Kloofsig

Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

Jaco van den Berg, Johan Venter, Francois Calldo, Gerhard Cloete, JJ Fernandes, Lee Coetzee, Nadia Coetzee • Administratiewe beamptes: Saretha Jacobs en Chanell van Gent • Tel: 016 931 3160 • Faks: 016 981 6718 • E-pos: vaaldriehoek@solidariteit.co.za • Adres: Rossini-boulevard 130, Vanderbijlpark

WELKOM Hennie Kommer • Administratiewe beampte: Sue Nel • Tel: 057 352 6839 • Faks: 057 357 2072 • E-pos: welkom@solidariteit.co.za • Adres: Winkel nr. 5, Eerste vloer, The Strip, Metro Village, Staatsweg 312, Welkom

WITBANK Cornelius van Leeuwen, Jan du Plessis • Administratiewe beamptes: Irma Oberholzer, Sonja Bekker • Tel: 013 656 3871 • Faks: 013 656 6846 • E-pos: witbank@solidariteit.co.za • Adres: Bureau de Paul 2B, Corridorsingel, Route N4 Business Park, Ben Fleur X11

IN BEWEGING

Antjie Somers: Waarheid of wolhaarstorie? Die legende van Antjie Somers word al vir generasies lank as bangmaakstorie vertel. Die verhaal van die man wat soos ŉ vrou aangetrek is en kinders gaan vang wat nie wil gaan slaap nie of wat stout is, word vandag nog gebruik om kleingoed in toom te hou. Maar waar kom dié verhaal vandaan, en steek daar waarheid in dié karakter, of is dit net ŉ wolhaarstorie? ILZE NIEUWOUDT het gaan uitvind.

ntjie Somers staan sy (of haar) plek in die Suid-Afrikaanse geskiedenis vol en sedert daar in Augustus 1866 vir die eerste keer amptelik van dié dief melding gemaak is, duik hy keer op keer weer in die literatuur en volksmond op. Die eerste vermelding van dié karakter was volgens die Woordeboek van die Afrikaanse Taal (WAT) in die Bloemfonteinse koerant The Friend. Hiervolgens was Antjie Somers ŉ struikrower aan die Kaap wat inwoners saans geteister, aangerand en beroof het – dit alles vermom as ŉ vrou. Sekere skrywers is dit eens dat Somers sy skrikbewind aan die Kaap tydens die era van lord Charles Somerset (dus in die vroeë 1800’s) gevoer het. Mettertyd het die verhaal van die berugte rower stertjies gekry totdat dit uiteindelik omvorm is en kinders tot gehoorsaamheid aangepor het – anders sou Antjie hulle vang. Die karakter is later so vreesaanjaend uitgebeeld in ŉ poging om kinders selfs meer die skrik op die lyf te jaag. Anton F. Prinsloo skryf in sy boek Bygelowe en waar hulle vandaankom soos volg oor dié karakter: “Die nuwe persona het ŉ vreesaanjaende gesig met ŉ haaslip en tande soos ŉ bobbejaan gehad. Dit kon hoog spring en vlieg, selfs met een kind in die hand.” Volgens Prinsloo hou die verhaal van Somers ook op ŉ manier verband met die legende van ŉ laksman wat homself aan die bopunt van Tuinstraat (tans Victoriastraat) in Kaapstad, opgehang het. Die laksman was volgens oorlewering uitermatig wreed en onder meer ook verantwoordelik vir die marteling van misdadigers. Somers het die toets van tyd deurstaan, en in sy 1968-verhaal oor Antjie Somers skryf die bekende kinderverhaalskrywer Pieter W. Grobbelaar oor ŉ man, oorspronklik bekend as Andries Somers, wat die beste visserman aan die Kaap was. Volgens dié verhaal was Andries ŉ goeie man wat deur ander jaloerse vissermanne oorval is. “Hulle kantel voor sy (Andries) vuiste,” skryf Grobbelaar, “Maar een bly te lank lê waar sy kop ŉ klip gevang het. Andries moet vlug.”

Andries vermom homself, trek ŉ sisrok aan en bind ŉ doek om sy kop en vlug na ŉ plaas waar hy gaan werk. Tog kan die skindertonge hom nie uitlos nie en die mense vra vrae oor hom, die rok en kopdoek in sy huis. Hulle noem hom Antjie Somers en later raak dié gekoggel een te veel en kies hy weer die hasepad – maar hierdie keer loop sy spore dood en niemand hoor weer van hom nie. Net die stories bly oor en kinders vertel stories van ŉ ou vrou wat hulle verjaag. Die beeld van ŉ vrou met ŉ kopdoek, sisrok, mes en streepsak oor die skouer kom keer op keer in die stories op en die volwassenes begin saampraat. Grobbelaar sluit sy verhaal oor Somers op ŉ byna tragiese noot af en beklemtoon Uitgawe 6 van 2016

www.solidariteit.co.za

hiermee dat die waarheid dikwels vir legendes moet plekmaak: “Andries Somers raak vergete: dapper Andries, flukse Andries, Andries wat altyd kon voorvat. Maar een storie word al luider en geslagte herhaal: ‘Antjie Somers! Antjie Somers! Antjie Somers gaan jou vang!’” Of Andries Somers (as visserman of struikrower aan die Kaap) werklik bestaan het en of die legende bloot die maaksel van die verbeelding uit die 19de eeu was, sal dalk nooit onthul word nie. Intussen leef die verhaal in die volksmond en gediggies voort, soos dié versreëls deur die bekende digter Antjie Krog toon: “Ek is Antjie Somers / Is ek man of vrou? / Dit sal ek nooit verklap nie / Weet net as jou ma my sien / Word sy dadelik flou.” S

in Retrospek

MARIETHA MALAN is ’n onderwyser by Alma-skool, ’n skool vir gestremdes, en is ‘n ma van vyf.

“Here, U is my lewe, U sorg vir my … en vir hom. Wat ek ontvang … wat hy ontvang, kom alles van U af. ’n Pragtige deel is vir my afgemeet, ja, wat ek, wat my kind ontvang het, is vir my mooi …”

Woestynkind, woestynstof, dankie-stof

Foto: iStockphoto.com

“M

a, ek gáán. Dis my woestyntyd.” My arms hang slap langs my sye. Ek weet dat ek hom moet gee waarvoor hy vra, maar my hele wese as ma rebelleer. Hy is net een-en-twintig. Pure kind, eintlik. As stadskind grootgeword. Nou wil hy stokalleen op ’n plaas gaan woon. Vir homself sorg. Sonder enige werkers. Sonder ’n kar. Woestyntyd! Ek maak my mond oop om vir hom te sê dat hy nie Johannes die Doper is nie, dat hy nie van sprinkane en wilde heuning sal kan leef as my sakgeld as enkelma tekort skiet nie. Maar ek hoor myself sê: “Wanneer wil jy gaan, my kind?” ’n Week later kyk ek deur die oop agterdeur hoe William, ons tuinhulp, my woestynkind help om die gehuurde sleepwa te laai. Daar was nie tyd of geld om meubels te koop nie. Ons moet vir hom ’n plaashuis leefbaar maak met ’n riempiesbank en twee stoele wat ek uit die huis uit kon afstaan, ’n ou bed, ’n geleende hangkas (daar is nie ingeboude kaste nie), en ’n klompie bokse gevul met basiese kombuisware (haastig by Pep gekoop) en, natuurlik, boeke. ’n Besem en mop is in die hoek van die sleepwa staangemaak. Of hy al ooit een van dié twee dinge in sy lewe gehanteer het, kan ek nie met sekerheid sê nie. Nou sal hy sy eie huis daarmee moet skoonhou.

Ons val in die pad soos Abraham van ouds wat nie eers geweet het hoe sy bestemming lyk nie. Daar was nie eers tyd om te gaan kyk hoe die huis lyk nie. Toe ons meer as twee ure later by Potchefstroom uitry, bekyk ek die bouvallige plaashuise langs die pad. Dis goed dat ek vir William saamgebring het. As Thinus se huis enigsins soos een van hierdie lyk, sal daar seker deure wees wat uit skarniere val en dergelike dinge. Eindelik bereik ons die bordjie “Krugerskraal”, waar ons moet indraai. Krugerskraal was Totius se plasie. Dit is in dié huis waar hy die Bybel gesit en vertaal het. In dié huis is sy dogter Wilhelmina voor die venster deur ’n weerligstraal doodgeslaan. Thinus moet oor Krugerskraal se huis toesig hou en alles netjies hou. Ons volg die grondpaadjie stadig en versigtig met die swaar sleepwa. Om die laaste draai kom die huisie in sig. Ons albei se monde val oop. Dis die pragtigste plekkie. ’n Ouwêreldse huisie met wit mure en ’n bloedrooi dak wag vir my woestynkind. Toe ons deur die donkerbruin houtdeur stap, kraak plankvloere onder ons voete. Donkerbruin hout omraam die vensters. In die kombuis staan ’n koolstoof in die hoek. Darem ’n elektriese stoof ook. Die wye, vredige stilte buite word net deur die klank van voëltjies verbreek. Ek weet skielik dat hierdie plek goed gaan wees vir my kind. Ek kan die Skepper se asem voel in die windjie; Sy hand om my skouers Issue 6 of 2016

www.solidariteit.co.za

wanneer ek teen die groot boom voor die huis leun. Psalm 16 weerklink in my gemoed: “Here, U is my lewe, U sorg vir my … en vir hom. Wat ek ontvang … wat hy ontvang, kom alles van U af. ’n Pragtige deel is vir my afgemeet, ja, wat ek, wat my kind ontvang het, is vir my mooi …” Die Here sorg. Hy is ’n Vader wat omgee. Hy gee wat jy nodig het presies wanneer jy dit nodig het. Wanneer almal rondom jou as vals ontmasker word, wanneer jy voel of jy nie ’n skuilplek het nie, wanneer die hele land se strukture wankel, wanneer universiteite brand en mense haat na mekaar uitslinger … dan is Hy steeds nie weg nie. Hy is in beheer. Hy sien jou persoonlike nood. Sy hand is om jou skouer. Jy sal dit wéét as jy net wil rustig raak en jou oë onder ’n groot boom toemaak, as jy net sy asem in die windjie wil voel en jou nood voor sy voete wil lê. ’n Maand of twee later gaan kuier ek vir my plaasjaap. Sy skouers het merkbaar breër geword van die tuinwerk. Ek kon darem intussen met my belastinggeld vir hom ’n motorfietsie koop. Trots wag hy my in op sy skoon stoep. Hy wys my sy haashokke. Wanneer ek by die voordeur instap, is dit duidelik dat hy intussen uitgevind het hoe ’n mop en ’n besem werk. “Maak toe die deur, Ma,” maan hy. “Die stof waai in.” Woestynstof? Nee, stof tot dankbaarheid. Dankie, Vader, dat U sorg … S

PROMOSIEARTIKEL

Waarde vir geld, uitstekende voordele

Foto: iStockphoto.com

ie kommerwekkende toename in medieseskema-eise was die afgelope tyd gereeld in die nuus. Voordele-uitgawes wat begrotings vir 2016 ver oorskry, het die meeste mediese skemas onder finansiële druk geplaas. Die uitwerking daarvan reflekteer in die onlangse ledegeldaanpassings wat mediese skemas vir 2017 aangekondig het. Dubbelsyferaanpassings met ’n vermindering in voordele en spaarkomponente is aan die orde van die dag. Daardeur poog mediese skemas om eispatrone in toom te kry en sodoende ledegeldverhogings te absorbeer. Hoewel Medihelp ook deur die onverwagte toename in eise geraak is, het dié skema besluit om nie die totale las van hierdie onvoorsiene uitgawes na lede te verplaas deur onrealistiese ledegeldaanpassings en voordeleverminderings te implementeer nie. Medihelp het dus ’n eenvormige, verantwoordelik berekende aanpassing van 10,9% vir alle opsies aangekondig en het sy voordelestrukture vir 2017 onveranderd gelaat. Medihelp sal in die komende jaar hande vat met verskaffers van mediese dienste om meganismes in plek te stel vir die doeltreffende bestuur van koste en gebruik. Terselfdertyd sal Medihelp ook uitreik na

lede en makelaars en sal sy unieke aanlyn gesondheidsorgondersteuningsprogram, HealthPrint, aanwend om lede en makelaars van kostedrywers bewus te maak. HealthPrint sal geïndividualiseerde elektroniese nuusbriewe gebaseer op die profiel en gedragspatrone van lede en makelaars gebruik om hulle te ondersteun en te bemagtig met toepaslike inligting. Sodoende kan ons saam aktiewe deelnemers in die bestuur van gesondheidsorguitgawes word, tot voordeel van almal. Wat Medihelp se markaanbieding vir 2017 betref, bied die skema steeds ’n keuse van 10 voordele-opsies met ’n nienetwerk- en netwerkalternatief wat vir sekere opsies beskikbaar is – ’n lid kan tot 22% in ledegeld spaar deur ’n netwerkopsie te kies. Meer as 60% van alle nuwe lede wat tans by Medihelp aansluit, kies ’n netwerkopsie weens die opsies se kwaliteit netwerk en voordele. Die medieseskemabedryf het die afgelope paar jaar ook ’n toename in die gewildheid van hospitaalplanne en ’n afname in lidmaatskap van meer omvattende planne beleef. Ekonomiese druk is waarskynlik die hoofrede vir hierdie skuif. Medihelp se Dimension Prime 1-opsie word alom beskou as een van die mees mededingende hospitaalplanopsies wat tans beskikbaar is. Die opsie bestaan uit ’n netwerk-

en nienetwerkalternatief. Dimension Prime 1 se omvattende voordele vir voorkomende sorg, asook dag-tot-dag-voordele wat vir 2017 uitgebrei is om ’n verskeidenheid dissiplines in te sluit, onderskei hierdie opsie van sy konkurrente. Dimension Prime 3 word beskou as Medihelp se vlagskip-opsie en bied omvattende gesinsvoordele met ’n netwerk- en nienetwerkalternatief (teen ’n 20% laer tarief). In teenstelling met soortgelyke opsies in die mark toon hierdie opsie steeds positiewe groei, wat getuig van die goeie voordele wat dit bied. Medihelp se inkomstegebaseerde opsie, Necesse, beskik oor ’n uiters gewilde inkomsteskaal spesifiek vir studente. Meer as 50% van die opsie se groei in die afgelope jaar was in die studentemark. Unify, Medihelp se nuwe spaaropsie met ’n 25%-spaarkomponent, het binne sy eerste jaar een van Medihelp se gewildste opsies geword en markvergelykings dui daarop dat hierdie opsie waarskynlik in 2017 sy sukses sal voortsit. Medihelp het vertroue in die waarde, bestendigheid en mededingendheid van die skema se reeks voordele-opsies en glo dat die risiko’s waarmee die bedryf gekonfronteer word, met die samewerking van alle rolspelers ook in die komende jaar doeltreffend bestuur kan word.

Sluit vandag nog aan by Medihelp! SMS “kontak” na 32291 en ’n adviseur sal jou skakel.

Uitgawe 6 van 2016