Solidariteit Tydskrif Uitgawe 1 2013 by Solidariteit

SPESIALE VERSLAG Waarheid oor WIT bedelaars

AFRIKAANS

MOEDERTAAL tot in Den Haag bepleit

Opwindende kompetisie

Belasting:

Gee terug ons GELD; beveilig ons sal

sélf

01 • 2013

www.solidariteit.co.za

R16,95 (BTW ingesluit) Gratis aan lede I SSN 1683562 -X

9 771683

562000

Solidariteit Beweging

gerat

WEN met jou KIEKIE of PEN!

Só bou ons hoopvolle TOEKOMS ondanks onstuimige ekonomie, politiek & arbeidsmark in 2013

om nog

groter geleenthede vir ons mense te ontgin

Inbelsentrum: Maandae tot Vrydae – 8:00-17:00 & Saterdae – 8:00-13:00

Solidariteit Finansiële Dienste Solidariteit Beweging

Solidariteit Finansiële Dienste is ’n gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 15556

Motor- en huisinhoudversekering deur Solidariteit is ’n produk van Auto & General. Auto & General is ’n gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 16354

inhoud 01 2013

GEREELD 6

7 8 54 73

Met die intrapslag Kom óns laat dinge in 2013 gebeur Seepkis Ons lede sê hul sê SpreekBuys Stakers sal moet aanpas of uitsterf Jy & die reg Vastetermynkontrak: Eise ná vroeë diensbeëindiging? In retrospek President met die Bybel op ’n rooi fiets

NUUSWAARDIG 10 12 14 16 18 20 21 22 24

Solidariteit Bewegingsplan 2013 Larger, better & stronger – Trust us! Só verander jou kleingeld in R7 miljoen Swaar dra, al aan die een (belasting)kant Gee ons belastinggeld terug Monde swyg oor myne by Mangaung Belastingpraktisyns só gereguleer Studente vol lof vir Akademia Aka(epi)demie van moedertaalonderrig

BEDRYFSNUUS 26 28 28 29 30 31 32 33 34

Matrics: Labour market demands so much more Gewysigde wet sal indiensneming ondermyn Sterk rand nie noodwendig sleg – Arbeidsmarkrapport Jetworx sale buys employees more (1)time Kenners sê oor arbeid, politiek, ekonomie Gesoek: Vaardige syfermense Vier uit vier vir Frik se kroos Dié Denel-werknemers se toekoms nog onseker Só onderhandel, beskerm ons

IN BEWEGING 36 37 40 42 44

45 46 46 47 48 50 51 51 54 56 57 58 60 60 60 61 64 64 65 66 68 70 72

AfriForum wys tande oor ‘fracking’ WAT? AfriForum koop ‘taalregte’ Plaasmoorde raak ons almal Waarheen met onderwys in 2013 Internasionale bewustheid vir Afrikaans geskep Só maak Helpende Hand ’n daadwerklike verskil Moedertaalonderrig: Helpende Hand sê steun toe Snuffel werk uit in jou hartstaal 3 700 skooltassies kry tuiste Wit bedelaars: Waarheid vs. persepsie Sol-Tech: Sakpas, in pas, nommerpas! Gereedskapmakers: Alles behalwe tange en spanners Ontmoet Sol-Tech se nuwe hoof Fulfilment of human rights has declined since 2010 Winkelwaentjie: Maak aanlyn vol! Leer jou kind vroeg spaar Gesoute vakbondman, gesinsman vat voor Groot, groter, Groot Trek FAK vat feesleisels FAK Sangbundel Volume II weerklink tot in Nederland Kom trek saam met die dapper kinders Luister, kan jy luister? Daar’s drama op (die) Draadloos Op Maroela se boekrak Neem goeie uit gister & wen vandag! 5 feite oor Retief-moorde wat jy nie geweet het nie Buckets full of benefits for our members Solidariteit-dienskantore: Diens op jou voorstoep

Solidariteit Solidarity

SOLIDARITEIT-HOOFKANTOOR SOLIDARITY HEAD OFFICE H.v. D.F. Malan- & Eendrachtstraat, Kloofsig

Tel: 012 644 4300 www.solidariteit.co.za 0861 25 24 23 REDAKTEUR

EDITOR

Johan Kruger

KOPIEREDAKTEUR

COPY EDITOR

NUUSREDAKTEUR

NEWS EDITOR

Moira-Marie Kloppers Cilleste van der Walt

WEBREDAKTEUR

WEB EDITOR

Daleen de Jager

ADVERTENSIES

ADVERTISEMENTS

Denise Viljoen, tel: 082 352 7147 Adrie van Dyk, tel: 082 850 6784

ADVERTENSIE-ONTWERP ■ ADVERTISEMENT DESIGN

Martie Maree

TAALVERSORGING ■ LANGUAGE EDITING

Aksent Media

INTEKENARE

SUBSCRIPTIONS

Heleen Robbertse

REKENINGE

ACCOUNTS

Elna Botes

MEDEWERKERS

CONTRIBUTORS

Flip Buys, Ernst Roets, Ilze Nieuwoudt, Reint Dykema, Johan Roos, Daleen de Jager, Juanita du Preez, Nico Strydom, Francois Smit, Suné van Heerden, dr. Danie Brink, Marietha Malan, Inge Strydom, Susan Lombaard, Alana Bailey, Surika Behrens, Roelyn Cornwall, Eugene Brink, Esmarie Prinsloo UITLEG, ONTWERP, REPRODUKSIE

Tel: 082 445 4513

media

aksentmedia@vodamail.co.za

DRUKWERK

PRINTING

Paarl Media Gauteng

VERSPREIDING

DISTRIBUTION

Prestige Bulk Mailers, Pretoria

Solidariteit Tydskrif is lid van die Ouditburo van Sirkulasie en word uitgegee deur die Solidariteit Beweging, Posbus 11760, Centurion 0046. Geen deel van die inhoud mag sonder die toestemming van die redakteur elders gebruik word nie. Solidariteit of die tydskrif aanvaar geen verantwoordelikheid of aanspreeklikheid vir enige aansprake wat deur adverteerders gemaak word nie.

met die intrapslag

Johan Kruger is hoof van kommunikasie, die Solidariteit Navorsingsinstituut asook Kraal Uitgewers.

Kom ÓNS laat DINGE in 2013 gebeur

Foto’s: Reint Dykema; iStockphoto.com

ebeur dinge met my of laat ek dinge gebeur? Natuurlik is daar dinge wat met ons elkeen gebeur waaroor ons geen beheer het nie. Ons lewe in Suid-Afrika getuig hiervan. Die allergruwelikste misdaad gebeur, gewelddadige arbeidsonrus gebeur, afleggings gebeur, padsterftes gebeur, korrupsie gebeur, diskriminasie gebeur, en so kan ek aangaan. Hierdie dinge takel af, maak hartseer, maak moeg, maak moedeloos en maak kwaad. Ons kan wel kies hoe ons op die dinge wat met ons gebeur gaan reageer. En ons kan dinge láát gebeur. Ons geskiedenis in Suid-Afrika spreek oor die geslagte heen van vasberadenheid om te oorleef en te floreer te midde van groot uitdagings. Ons geskiedenis spreek van opstaan en aangaan en weer begin. Ons geskiedenis spreek van selfdoen en selfdink en selfgeld. Dit is weer sulke tyd: Om dinge te laat gebeur en te verseker dat ons suksesvol kan wees in hierdie land tot wie se toekoms ons onlosmaaklik verbind is. Vir ons hier by Solidariteit is die dringendheid om dinge te laat gebeur byna tasbaar. Dit is tyd vir gewone mense om buitengewone dinge te begin doen. Van stille protes is daar lank nie meer sprake nie. Die jaar 2013 moet ’n jaar van aktivisme wees waarin ons uitgesproke doeners word. In 2012 is ’n stewige grondslag hiervoor gelê: Met die ondersteuning van ons lede en die publiek kon ons met ’n reeks veldtogte belangrike kwessies en probleme aktief beveg. Ons moet hierop voortbou en kwessies wat ons raak, kaalvuis takel. Die eerste uitgawe van 2013 het ’n spesifieke fokus op die nuwe dinge wat in die jaar vir ons voorlê: die ekonomie, belasting, die begroting, die arbeidsmark, omstrede wetgewing en die politieke klimaat in ons land. Hierdie kwessies is vir ons belangrik, juis omdat dit ons lede is wat dag in en dag uit getrou gaan werk om die ekonomie aan die gang te hou,

“

terwyl die regering van die dag met sy onwerkbare ekonomiese beleid en ondeurdagte wetgewing oënskynlik daarop uit is om die ekonomie te knou. Ons opposisie teen onwerkbare ideologieë soos nasionalisering, grondhervorming, groter inmenging van die staat in die ekonomie en die welsynstaat moet verskerp word. Die regering se roekelose omgaan met belastingbetalers se swaarverdiende geld verdien ’n verskerpte fokus. Dit is lankal nie meer aanvaarbaar dat belasting deur ’n onbeholpe regering wanbestee, onderbestee of glad nie bestee word nie. Die regering se traagheid om korrupsie in die staat te probeer hokslaan, is onaanvaarbaar. Die boodskap dat dit onaanvaarbaar is om as tweederangse burgers hanteer te word, behalwe as dit kom by opdok en belastingtyd, moet hard en duidelik aan die regering oorgedra word. In hierdie uitgawe berig ons oor Solidariteit se belastingveldtog wat in Februarie van stapel gestuur is. Ons doel daarmee is om dinge te laat gebeur. Die veldtog fokus in ’n neutedop op die koste wat Jan Alleman moet aangaan om homself so bes moontlik teen misdaad te beskerm in omstandighede waar die staat dit nie kan doen nie. Soos in die geval van mediese premies en private aftreevoorsiening, eis ons met hierdie veldtog dat die staat belastingkortings aan individue toestaan vir jaarlikse uitgawes aan sekerheidsmaatskappye, voertuigopsporingstelsels en huisinhoudversekering. Die boodskap is duidelik: Gee terug aan die belastingbetaler sodat ons self kan doen. Kom óns laat dinge in 2013 gebeur!

JOHAN KRUGER REDAKTEUR

“Vir ons hier by Solidariteit is die dringendheid om dinge te laat gebeur byna tasbaar. Dit is tyd vir gewone mense om buitengewone dinge te begin DOEN.Van stille protes is daar lank nie meer sprake nie. Die jaar 2013 moet ’n jaar van AKTIVISME wees waarin ons UITGESPROKE DOENERS word”.

”

Die regering se roekelose omgaan met belastingbetalers se SWAARVERDIENDE GELD verdien ’n verskerpte fokus. Dit is lankal nie meer aanvaarbaar dat BELASTING deur ’n onbeholpe regering wanbestee, onderbestee of glad nie bestee word nie.

01/2013 • www.solidariteit.co.za

Seepkis keer

Word deel van die gesprek by www.soldariteitblog.co.za of op een van die sosiale netwerke. Of skryf aan Seepkis, Posbus 11760, Centurion 0046; of stuur ’n e-pos na tydskrif@solidariteit.co.za

jou JAARLIKSE SALARIS behoort op 67-jarige ouderdom in jou aftree-spaarvarkie te wees. Suid-Afrika se nasionale spaarkoers van 16% van die bruto binnelandse produk (BBP) is aansienlik laer as lande soos Rusland (28%), China (53%) en Indië (34%). Klop gerus by Solidariteit Finansiële Dienste (0861 10 10 05) aan as jy op soek is na hulp met aftreebeplanning of ’n veilige beleggingsbestemming vir jou geld.

Elke rand ’n BOUSTEEN vir volgende geslag

Jy kan maklik by Solidariteit AANSLUIT deur ’n SMS te stuur. Solidariteit se vriendelike dienssentrumagente sal jou terugskakel en jou vinnig en maklik help aansluit. Al wat jy hoef te doen, is om die woord “Lid” na 34388 te stuur. SMS’e kos R2. Het jy geweet dat R11 van jou maandelikse ledegeldbydrae in die Solidariteit Groeifonds en R4 in die Solidariteit Opleidingsfonds gestort word? Elke lid is dus ’n aktiewe bouer aan ’n BLINK EN BETER TOEKOMS vir die volgende geslag. Sluit dus vandag nog aan en help ons om ’n VERSKIL aan môre te maak!

• Om jou adres te verander, stuur ’n e-pos na diens@solidariteit.co.za

Wat wil jy VANJAAR in jou BEROEP bereik? Met die koms van elke nuwe jaar stel die meeste van ons ’n lysie met Nuwejaarsvoornemens op. Ons spartel en spook om daarby te hou, maar vind gewoonlik dat ons volgende jaar maar weer dieselfde lysie DOELWITTE opstel wat ons wil bereik. Solidariteit Tydskrif was nuuskierig om te hoor wat ons ONDERSTEUNERS op Facebook vanjaar in hul BEROEPE wil bereik en wat hul Nuwejaarsvoornemens vir hul beroepe is. Hier is wat ’n paar mense te sê gehad het: EMILE KLEYNHANS: Ek wil nog ’n kursus of twee hierdie jaar voltooi.

Foto’s: iStockphoto.com

GENE PUTTER CLAASSEN: Ek wil my graag as ’n selfstandige teksredigeerder en vertaler vestig.

ROLINE BRITS: Myne is om voluit te leef en om alles by die werk en die huis in te sit. Ek wil volgende jaar terugkyk en sê ek was suksesvol omdat God aan die stuur van my lewe was.

HENRIETTE VISSER: Ek wil graag vanjaar hard werk sodat my tydelike pos in ’n permanente pos omskep sal word.

CHRIS LOTTER: Ek gaan alles in my vermoë doen om weer in ’n permanente pos aangestel te word.

WILLEM EN MARLIZE VAN TONDER: Ek het meer doelwitte in my persoonlike lewe aangesien ek baie gelukkig in my werk is. S

Hou jy by ’n b elke maand?

egroting

Ja, ek hou tot op die sent by my MAANDELIKSE BEGROTING.

Ek BEGROOT vir elke maand se UITGAWES, maar hou selde daarby.

Ek stel glad nie ’n begroting op nie.

Sê jou sê deur “Tydskrif A”, “Tydskrif B” of “Tydskrif C” na 34388 te SMS. SMS’e kos R2. Of stem by www.solidariteittydskrif.co.za www.solidariteit.co.za • 01/2013

spreek Buys

Flip Buys is uitvoerende hoof van die Solidariteit Beweging.

Stakers sal moet AANPAS of uitsterf Suid-Afrika word die afgelope maande gekenmerk deur grootskaalse ARBEIDSONRUS by myne en op plase. Hierdie stakings is nie net gewone geskille oor beter salarisse en diensvoorwaardes nie. Dit lyk meer soos OPSTANDE as ONDERHANDELING. Dit is dikwels GEWELDDADIG,VANDALISTIES,WANORDELIK EN ONWETTIG, met meer politiek as arbeidsverhoudinge. Hier word nie verwys na normale kollektiewe bedinging en beskermde stakings nie, maar na geweld wat in die naam daarvan plaasvind, skryf FLIP BUYS.

Foto’s: Reint Dykema; iStockphoto.com

D 8

ie aanvoorders van hierdie onrus is gewoonlik nie erkende vakbonde en ervare vakbondleiers nie, maar kitsleiers en kitsunies wat die gebeure uitbuit en verder aanblaas. Dié mense het meestal weinig kennis van arbeidsreg en arbeidsverhoudinge en aanvaar nie verantwoordelikheid vir die gevolge van hul dade nie. Hulle is meer radikaal as wat Cosatu ooit was, en is by verskeie geleenthede skerp deur die Nasionale Unie van Mynwerkers gekritiseer. Al wat hulle ná die tyd kan wys, is werklose en verarmde lede, vernielde werkplekke en wanhopige honger gesinne. Die krisis word vererger deur politici wat steun probeer aas met raas en blaas, onuitvoerbare beloftes en leë dreigemente. Die meeste van die stakers het geen of baie min onderwys en opleiding, en gaan uiteindelik die grootste slagoffers word van die krisis wat hulself help skep het. Hulle word uitgebuit en mislei deur aktiviste met hul eie agenda, wat nie werklik vir hierdie mense omgee of begryp hoe ’n moderne ekonomie werk nie.

01/2013 • www.solidariteit.co.za

“Die meeste van die STAKERS het geen of baie min onderwys en opleiding, en gaan uiteindelik die grootste SLAGOFFERS word van die KRISIS wat hulself help skep het.”

MEER MASJIENE, MINDER WERKERS Die belangrikste gevolge van hierdie gebeure gaan groter werkloosheid, groter armoede, groter ongelykheid en groter ellende wees. Die rede hiervoor is baie eenvoudig: Werkgewers oor die spektrum heen begin arbeid as hul grootste risiko sien. Die gevolg hiervan is voor die hand liggend: Meer masjiene en minder werkers. Selfs net ’n vinnige kykie na die sakeblaaie van koerante maak dit duidelik dat maatskappye meer gaan outomatiseer, hul werkmagte gaan afskaal, en dat al minder nuwe poste in die toekoms geskep gaan word. Daarom gaan daar in die toekoms net twee klasse mense wees, naamlik ’n betreklik klein groep van 30% opgeleide en produktiewe werkers, en ’n massa van 70% onopgeleide werkloses. Die politieke leiers wat dink hulle kan die krisis omkeer deur hierdie stakers te probeer ondersteun en die maatskappye te dreig met nog wette of die intrek van hul mynboulisensies,

181

nuuswaardig spreekBuys

“

Jy kan vir so min as R3 per dag Solidariteit se werkbeskerming geniet. Die vakbond het in 2012 meer as R200 miljoen se TOEKENNINGS in regsake namens sy lede beding – ’n sprekende voorbeeld van ons onverskrokke verbintenis om onbillike arbeidspraktyke te stuit.

”

mense is die afgelope 13 JAAR in stakingsgeweld in Suid-Afrika dood, aldus die Suid-Afrikaanse Instituut vir Rasseverhoudinge. Die grootste aantal STERFTES was in 1999, 2006 en 2012 – met 30, 69 en 60 sterftes onderskeidelik. Sowat 313 mense is tussen Januarie 1999 en Oktober 2012 in stakings BESEER en meer as 3 058 mense is IN HEGTENIS geneem.

~ Gideon du Plessis, hoofsekretaris van arbeidsverhoudinge by Solidariteit ~

doen die armes en die werkloses nie ’n guns nie. Elkeen van hierdie uitsprake gaan uiteindelik tot nog groter werkloosheid en minder poste lei, want in die regte wêreld vloei beleggingsgeld weg van risiko’s, dreigemente en politieke inmenging. BEELD VAN WERKERS, VAKBONDE Die probleme is egter nie net tot die betrokke werkgewers, werkers en kitsunies in die mynbou en landbou beperk nie. Die beelde van onrus, geweld, oproerige skares en vandalisme wat nou reeds maande lank op televisie te sien is, kring landwyd uit na ander bedrywe, werkers en vakbonde. So kan hierdie gebeure selfs tot werkloosheid en armoede lei in bedrywe en onder werkers wat niks met hierdie vlaag van onrus te doen het nie. Dit is ongelukkig so dat hierdie klein minderheid roekelose mense die groot meerderheid produktiewe werkers en verantwoordelike vakbonde se beeld beswadder en benadeel.

OPHEFFING DEUR OPLEIDING Dit is gebiedend noodsaaklik dat daar werk gemaak word van Suid-Afrika se probleme soos armoede, werkloosheid en ongelykheid. Maar gewelddadige stakings gaan hierdie probleme veel eerder vererger as verbeter. Die harde werklikheid is dat goeie opleiding en die gevolglike verhoogde produktiwiteit die enigste manier is om mense se indiensneembaarheid en salarisse te verbeter. Vakbonde kan net betekenisvolle verhogings beding as mense opgelei en met vaardighede toegerus is. ’n Oproerige staking van ongeskoolde mense gaan op die medium en lang termyn maar net tot groter werkloosheid lei. Daar is nie kitsoplossings vir armoede en werkloosheid nie. Die beproefde resep is goeie onderwys, gehalte opleiding, groter produktiwiteit, ekonomiese groei en verantwoordelike vakbonde wat deur slim onderhandeling sorg dat hul vaardige lede ’n groter deel van die groeiende koek kry. S

R105

Die nuwe minimumloon vir plaaswerkers, wat op 1 Maart in werking getree het, is

per dag, of R525 per week. Dit is R11,66 per uur of R2 274,82 per maand.

“Wetgewing wat industriewye minimumlone afdwing, druis teen die belange van werknemers en werksoekers in. Vakbonde behoort dit teen te staan. Na wat verneem word, is 17 000 poste in die tekstielbedryf, wat in die afleggingskadu van ’n minimumloonvasstelling staan, tans in die WEEGSKAAL.” ~ Piet le Roux, senior navorser by die Solidariteit Navorsingsinstituut ~

www.solidariteit.co.za • 01/2013

nuuswaardig

Solidariteit Bewegingsplan

2013

Die Solidariteit Beweging is, soos die naam tereg sê, allermins ’n statiese groepering van instellings, maar ’n GROEIENDE GEMEENSKAP VAN SELFDOENMENSE wat aktief bou aan ’n blywende nalatenskap. Vanjaar gaan die Solidariteit Beweging nóg meer bou en nóg meer doen. Kyk ’n mens na al die instellings se planne, klop jou hart van TROTS en wil ’n mens onbeskaamd saam eggo: Wat kan ek doen om te help? skryf INGE STRYDOM.

VAKBOND OLIE DIE RATTE VAN DOELTREFFENDHEID LEDETEVREDENHEID Die vakbond Solidariteit gaan hom vanjaar, soos in vorige jare, weer toespits op ledetevredenheid en gaan alles in die stryd werp om sy lede te BESKERM. Om dit te verseker, het die vakbond ’n paar interne skuiwe gemaak om meer doeltreffend te wees en sy dienslewering tot nuwe HOOGTES te neem (lees meer hieroor op bladsy 12). Die vakbond het onder meer sy regs- asook arbeidsverhoudinge-afdeling in een groter en versterkte afdeling genaamd arbeidsdienste saamgevoeg. Sodoende sal lede SOOMLOSE DIENS ontvang, wat beteken dat hulle op een plek om hulp kan aanklop. Buiten hierdie veranderings gaan Solidariteit ook vanjaar begin om ’n sogenaamde “alternatiewe ledediensmodel” te gebruik. Dit sal meebring dat Solidariteit toenemend van die INTERNET EN SOSIALE MEDIA sal gebruik maak om diens aan sy lede te lewer.

AFRIFORUM DRAAI DIE KRANE OOP IN PLAASLIKE GEMEENSKAPPE LANDWYD Die sterk groei wat AfriForum se ledetal tans beleef, maak dit vir dié burgerregtewaghond moontlik om sy VELDTOGTE teen die onregte wat in die land plaasvind in die komende jaar verder uit te brei. Om seker te maak dat wanbestuur deur munisipaliteite en ander onregte op plaaslike vlak ook bekamp word, werk AfriForum reeds volstoom daaraan om die organisasie se PLAASLIKE TAKSTRUKTURE gedurende 2013 verder uit te brei en te versterk. Misdaad, swak munisipale dienslewering en omgewingskwessies is maar enkele van die fokusareas van die plaaslike takke. AfriForum gaan vanjaar ook sy veldtog om kwessies soos geweldsmisdaad, plaasmoorde en die miskenning van minderheidsregte in SuidAfrika te globaliseer, aansienlik uitbrei. Die optimale benutting van die Verenigde Nasies se strukture en skakeling met buitelandse regerings, media, politieke partye, burgerlike organisasies en dies meer vorm deel van AfriForum se beplanning. AfriForum gaan ook vanjaar groot regsaksies op ’n hele aantal terreine aanpak. 10

01/2013 • www.solidariteit.co.za

SOL-TECH is die Beweging se tegniese opleidingskollege wat reeds sedert 2006 gehalteopleiding in TEGNIESE RIGTINGS aan voornemende ambagslui bied. Sowat 800 vakleerlinge ontvang tans jaarliks opleiding in die volgende ambagte: elektrisiën, meulmaker, passer en draaier, dieselwerktuigkundige, en gereedskapen setmaatmaker. KRAAL UITGEWERS PUT GOEIE UIT DIE VERLEDE EN BOU DAAROP VOORT Kraal Uitgewers, die uitgewershuis van die Solidariteit Beweging, sal in 2013 sy strewe voortsit om die geskiedenis van die Afrikaner te laat herleef, en om in die woorde van Paul Kruger die goeie uit die verlede te haal en daarop voort te bou. Een van die hoogtepunte vir Kraal is die 175ste herdenking van die Groot Trek. Dié geleentheid word met die bekendstelling van dr. Danie Langner se boek Trekkerkinders gevier. Ander boeke waarna Kraal-lesers in die loop van 2013 kan uitsien, is die lang verwagte nuwe uitgawe van Treurgrond (wat ondersoek instel na plaasaanvalle van 1990 tot 2012 en in Maart vanjaar bekendgestel sal word), asook ’n boek uit die pen van prof. Jaap Steyn wat die geskiedenis van Afrikaans ondersoek, ’n nuwe publikasie oor REGSTELLENDE AKSIE deur dr. Dirk Hermann en die volgende boek in die gewilde Erwe van ons vaad’re-reeks wat vanjaar op die Anglo-Boereoorlog, spesifiek die WES-TRANSVAAL, gaan fokus.

nuuswaardig HELPENDE HAND VERSKERP FOKUS OP OPLEIDING

Solidariteit Helpende Hand droom in 2013 selfs groter as ooit tevore met die jaarlikse nasionale projekte soos die Kosblikkie- en Skooltassieprojek. Die doelwit is steeds om die armoedesirkel met OPHEFFINGSPROJEKTE te verbreek deur OPLEIDING te bevorder. Die organisasie wil vanjaar daarop fokus om aan skoliere voldoende leiding te verskaf om verantwoordelike besluite oor hul toekoms te neem. Met psigometriese en aanlegtoetse, asook breinprofieltoetse en gereedskap soos die Loopbaangids, Bobaasberoepe en die webtuiste www.loopbaan.co.za is ’n BELOWENDE TOEKOMS binne leerlinge se bereik. Helpende Hand gaan vanjaar ook die finansiële hulp aan Afrikaanse studente verhoog deur die Afrikaanse Beursinstituut nog verder uit te brei. Met die webtuiste Werknet (www.werknet.co.za) dra Helpende Hand by om werkloosheid te verlig deur Afrikaanse werkgewers en werknemers bymekaar uit te bring.

Foto’s: iStockphoto.com

AKADEMIA BLY OP DIE VOORPUNT VAN OPLEIDING

Die vraag na AFRIKAANSE NAUURSE ONDERRIG groei flink. Een van Akademia se groot planne vir 2013 behels die uitbou van die Akademiahandelsmerk as die eerste keuse vir werkendes om nauurs in Afrikaans te kan studeer. Akademia doen dit deur sy programaanbieding nog beter te verpak en uit te bou in spesialiseenhede, sy TEGNOLOGIE verder uit te brei en aan die voorpunt van ontwikkeling te bly, en aan sy studente die GELEENTHEID van ’n leeftyd te gee om hulle naskools op universiteitsvlak in Afrikaans verder te bekwaam. Projekte om voor uit te kyk, sluit in ’n nasionale sakeplankompetisie asook ’n entrepreneurskapkonferensie.

AFRIKAANSE KLANKE KRY AL MEER WOEMA DANKSY MAROELA MEDIA

Maroela Media vier vanjaar die 175e herdenking van die Groot Trek in Afrikaans! Maroela-ondersteuners kan Afrikaanse e-poskaarte met ’n tong-in-die-kies-boodskap en ’n Groot Trek-tema vir vriende aanstuur, met ’n persoonlike boodskap daarby. Maroela Media se radioproduksiehuis, DRAADLOOS, skop 2013 af met splinternuwe ateljees waar die daaglikse tydskrifprogram, Allegaartjie, vervaardig sal word. Dié program word aan ’n verskeidenheid gemeenskapsradiostasies landwyd verskaf met ’n totale LUISTERAARSTAL van sowat 300 000. Radiodramas soos dié van ouds word vir Draadloos vervaardig deur Bettie Kemp, en ook aan talle gemeenskapsradiostasies verskaf. Maroela sal sy lesers vanjaar steeds op die hoogte hou van die JONGSTE NUUS, NUUSKOMMENTAAR, DEBATTE en alles wat in die wêreld van Afrikaans gebeur – maar selfs beter as voorheen.

Die Solidariteit Navorsingsinstituut (SNI) onderneem gesaghebbende navorsing oor ekonomiese, sosiale, politieke en regskwessies. Lees meer by www.navorsing.co.za S www.solidariteit.co.za • 01/2013

newsworthy

LARGER, better

stronger – TRUST us!

Solidarity has always been determined to, with the help of capable employees in the field of labour law and labour relations, offer the BEST POSSIBLE SERVICE to its members. However, Solidarity believes there is always ROOM FOR IMPROVEMENT. For this reason, Solidarity has identified a series of projects which focus on giving membership satisfaction a boost, writes INGE STRYDOM.

Photographs: Reint Dykema

ccording to Dr Dirk Hermann, Deputy General Secretary of Solidarity, the Solidarity Movement is preparing itself for a new phase of growth. “This year, the Movement will focus on growth in the sense that we want to improve our ability to protect our people and to make life in South Africa sustainable for them,” he explained. According to Hermann, one of the biggest changes in Solidarity this year will be the registration of the Solidarity Movement Trust. “With the trade union’s 110th birthday last year, we informally introduced the Solidarity Movement. This year, we will do so officially by formalising the Solidarity Movement Trust,” Hermann continued. He elaborated that the goal of the Trust is mainly to align the respective institutions of the Solidarity Movement more effectively in order to increase cooperation between them. This will ensure that the direction and strategy of the movement will be aligned to ensure that all institutions work together as one organism to reach their mutual goals. Flip Buys, in his capacity as General Secretary of Solidarity, will also be the Chairperson of the Trust while Hermann, given his other duties within the Movement, will take on the role of Executive Officer. “The power of the Solidarity Movement lies in the different institutions which strengthen one another. The new structure means that the Solidarity Movement is ready for the next 110 years,” Hermann said. In addition to the changes above, there is another big change with the specific aim of taking service delivery to a new, improved level to enhance the trade union’s effectiveness and membership satisfaction. According to Gideon du Plessis, General Secretary of Labour Relations at Solidarity, the trade union has decided to merge its legal and labour relations depart-

01/2013 • www.solidariteit.co.za

NIC ARNOLD

GIDEON DU PLESSIS

“The intention with the move is to provide our members with SEAMLESS, in other words improved, SERVICE. The main function of the change is, basically, to establish an INCLUSIVE and first-world service in the greater Solidarity Movement. Except for looming labour unrest, the trade union looks forward to a year of excitement, growth and increased member satisfaction.” ~ Gideon du Plessis, General Secretary of Labour Relations ~

ments into one department: Labour Services. “The intention with the move is to provide our members with seamless, in other words improved, service,” Du Plessis explained. Du Plessis further explained that the ideal is for members to no longer be treated as collective or individual members, but that members who prefer not to use the service centre will be able to contact a service office for help instead. “It will get rid of unnecessary red tape which will allow members to be helped faster and with more ease, instead of being referred to an industry specialist first,” he explained. The team of 40 litigants in the legal department can now provide a labour legal service across industries. Du Plessis will focus more on the external environment while Nic Arnold, the previous Head of Legal Services who was promoted to Deputy General Secretary of Labour Relations, will focus on internal matters. Arnold

will mainly be responsible for the internal management of the new labour services department and the promotion of employee satisfaction and performance. In conjunction with the above changes, Solidarity will also start using a so-called “additional member service model” or cyber trade union this year. The result of using this model will be that Solidarity will increasingly make use of the internet, virtual methods and social media to deliver services to its members. “The main function of the change is, basically, to establish an inclusive and first-world service in the greater Solidarity Movement. Except for looming labour unrest, the trade union looks forward to a year of excitement, growth and increased member satisfaction. With the knowledge and experience of 110 years of existence, we want to offer excellent service to our members,” Du Plessis said. S

nuuswaardig

Só verander jou kleingeld in R7 MILJOEN

Hoe verander ‘n SKAMELE R4 in R7 miljoen wat elke jaar vir honderde studente OPLEIDINGSDEURE OPEN – deure wat voorheen waarskynlik dig gesluit sou bly? Die GEHEIM is nie die een of ander slim beleggingsfoefie nie, maar lê in ’n eenvoudige optelsom, het MOIRA-MARIE KLOPPERS uitgevind. uisende vier rande, (vir baie waardelose kleingeld) wat deel uitmaak van Solidariteitlede se lidmaatskapbydrae van tussen R88 en R90 per maand, word in die Solidariteit Opleidingsfonds gestort. Dié kleingeld wat bymekaar getel word, maak uiteindelik groot geld wat groot drome ontsluit in die vorm van rentevrye studielenings aan studente wat graag hul opleidingsdrome wil verwesenlik. “Dit is aanvanklik moeilik om in te sien watter verskil ’n skamele R4 kan maak. Tog kry die droom gestalte as ’n mens na die groot prentjie kyk,” sê Dirk Hermann, adjunk uitvoerende hoof van Solidariteit. “In 2012 kon ons aan 505 studente elk ’n gemiddeld van R15 000 in rentevrye lenings toestaan sodat hulle met hul opleidingsloopbaan kan begin. Waarom rentevrye lenings? Studente wat finansiering uit die Solidariteit Opleidingsfonds ontvang, word deur die rentevrye lenings in staat gestel om nóg iemand se opleidingsdrome te bewaarheid wanneer hulle die leningsbedrag ná hul studies vereffen. “Hierdie model verseker boonop eksponensiële groei vir die fonds en binnekort hoop ons dat vanjaar se R7 miljoen soos kleingeld sal lyk!” sê Hermann.

505 studente is in 2012 met gemiddeld R15 000 elk in rentevrye studielenings gehelp om met hul OPLEIDINGSLOOPBAAN te begin.

SOLIDARITY MEMBERSHIP FEE TO INCREASE WITH ONLY R5!

Foto’s: iStockphoto.com

“Hope doesn’t come by itself. You have to create your own hope.”

This sentiment, expressed by Flip Buys in an interview with Rapport, lies at the heart of the service that Solidarity offers its members. The question that inevitably arises is: How is this hope created? The answer is that, thanks to thousands of monthly contributions of Solidarity members and supporters, small change becomes large sums. In this way, valuable contributions can be made towards creating hope and a future. For most people, R5 is not a lot, but when thousands of five rands are pooled, something that would otherwise have remained a dream can become a reality. Small change becomes large sums, and at Solidarity this approach makes an important contribution to realising the dream of, among other things, access to training. Solidarity’s membership fees will go up by R5 on 1 March 2013. Individual members’ membership fee will go up from R85 to R90 per month and collective members’ membership fee will increase from R83 to R88 per month. Of each monthly contribution paid by a Solidarity member, R11 and R4 go towards the Solidarity Growth Fund and the Solidarity Education Fund respectively. S 01/2013 • www.solidariteit.co.za

nuuswaardig

Swaar dra, al aan die een (BELASTING)KANT

Op ’n byna daaglikse grondslag basuin die koerantopskrifte dit uit: “Belastingbetalers moet OPDOK vir demokrasie”, “BELASTINGBETALERS moet opdok vir ANC-eeufees”, “E-tol: Belastingbetalers sal ook opdok”, “Belastingbetalers hoes vir Simelane” en “Ál groter las op belastingbetalers.” Maar wie is hierdie “belastingbetalers”? NICO STRYDOM berig.

n 2012 het persoonlike inkomstebelasting 33,8% van die staat se belastinginkomste uitgemaak. Maatskappybelasting was 20,6% en belasting op toegevoegde waarde (BTW) was vir 25,7% van belastinginkomste verantwoordelik. Dit laat sowat 19,9% wat van belastings soos die brandstofheffing en invoertariewe afkomstig was. Dit is egter belangrik om daarop te let dat die mense wat die meeste inkomstebelasting betaal, ook grotendeels die meeste van al die ander soorte belasting betaal. Eenvoudig gestel – mense met ’n hoë inkomste het ook hoë uitgawes en betaal dus meer BTW en hulle besit ook aandele in maatskappye en betaal dus indirek ook maatskappybelasting. Suid-Afrika het ’n bevolking van nagenoeg 52 miljoen mense en sowat 33 miljoen hiervan is van werkende ouderdom (15 tot 64 jaar oud). Slegs sowat 13,7 miljoen mense in dié groep het egter ’n werk. Die Suid-Afrikaanse Inkomstediens voer in sy jongste inkomstebelastingstatistiek aan dat daar 13,7 miljoen mense vir belasting geregistreer is, toevallig net soveel as die aantal mense wat werk, hoewel dit nie noodwendig dieselfde individue is nie. In 1994 het die getal op 1,7 miljoen gestaan en teen 2010/2011 was dit sowat 6 miljoen. In 2011 was daar ’n beleidsverandering en moes alle werkende persone vir belasting registreer. In die media en algemene gesprekke is daar vroeër dikwels sommer losweg gepraat van “5 miljoen aktiewe belastingbetalers” en is dit intussen aangepas na “7 miljoen aktiewe belastingbetalers”. Paul Joubert, senior ekonomiese navorser by die Solidariteit Navorsingsinstituut (SNI), sê hierdie syfer gee egter nie werklik die aantal mense wat belasting betaal weer nie. “Net omdat iemand vir inkomstebelasting geregistreer is, beteken nie dat hy of sy noodwendig belasting in ’n spesifieke belastingjaar betaal het nie. “Die 2010/11-belastingjaar kan as voorbeeld gebruik word. In dié tydperk was daar slegs sowat 4,7 miljoen mense wat belastingopgawes moes indien, hoewel daar sowat 5,9 miljoen geregistreerde belastingbetalers was.

01/2013 • www.solidariteit.co.za

Waarvoor is jou belastinggeld in 2012 aangewend?

nuuswaardig

“Van die 4,7 miljoen mense wat opgawes moes indien, kan onmiddellik 0,27 miljoen (5,7% van die 4,7 miljoen) afgetrek word, omdat hulle geen belasbare inkomste in die betrokke tydperk gehad het nie. Daar bly dan 4,4 miljoen oor. Van hierdie 4,4 miljoen was daar ongeveer 1,2 miljoen wat ’n inkomste van R1 tot R90 000 in die belastingjaar verdien het. Hierdie kwart van die belastingbetalers het slegs 1,1% van die totale inkomstebelasting vir die jaar bygedra – gemiddeld slegs 3,1% van hulle belasbare inkomste. “Dié 1,2 miljoen mense kan dus kwalik belastingbetalers in die ware sin van die woord genoem word. As hulle almal van inkomstebelasting vrygestel was, sou die uitwerking op die fiskus skaars merkbaar gewees het. “Daar bly dan sowat 3,2 miljoen mense oor wat nagenoeg 99% van alle inkomstebelasting betaal het.” Joubert sê hierdie 3,2 miljoen mense sluit ’n

92%

2,1 miljoen belastingbetalers was verantwoordelik vir

van alle INKOMSTEBELASTING wat in 2010/11 ingevorder is.

groep van ongeveer 1,1 miljoen mense in wat ’n inkomste van R90 000 tot R150 000 per jaar verdien het en gesamentlik ’n addisionele 7,2% van inkomstebelasting bygedra het. “Hulle het gemiddeld byna 10% van hul inkomste aan inkomstebelasting afgestaan. Dit sou ietwat onakkuraat en ondankbaar wees om hierdie miljoen mense nie as ‘belastingbetalers’ te ag nie – 10% van iemand se inkomste is nie onbeduidend nie. Vir die doel van die artikel is dit egter tog insiggewend om hierdie miljoen mense uit die totaal te verwyder. “Daar bly dan 2,1 miljoen belastingbetalers oor wat verantwoordelik was vir byna 92% van alle inkomstebelasting wat in 2010/11 ingevorder is. Hierdie 2,1 miljoen kan nog ’n laaste keer verklein word deur diegene wat R150 000 tot R200 000 verdien het, uit te sluit. Daar bly dan sowat 1,4 miljoen mense oor wat verantwoordelik was vir nagenoeg 82% van alle inkomstebelasting wat ingevorder is.” S

PROMOSIEARTIKEL

Solidariteit se CMAC-vennootskap

Foto’s: Reint Dykema & iStockphoto.com

olidariteit stel deur middel van vennootskappe en projekte die belange van sy lede eerste. Die CMAC-vennootskap getuig van die waarde wat die regte vennoot kan toevoeg. As eksklusiewe gesondheidsorgkonsultante en kundiges op die gebied van mediese skemas en verwante produkte, bedien CMAC reeds sedert 2009 ons lede met raad oor die ingewikkelde onderwerp van gesondheidsorg. CMAC is ’n geregistreerde verskaffer van finansiële dienste en het die grootste nasionale netwerk van konsultante in die land. Solidariteit-lede kan nou landwyd hierdie diens benut, mits hulle aan CMAC gekoppel word.

CMAC is ’n gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 17112 Raad op Mediese Skemas-akkreditasienommer: ORG 35

www.cmac.co.za

blakend gesond Solidariteit-verteenwoordigers kan met dié koppelingsprojek help. Die organiseerders, saam met Monica Poolman en Ronell Kruger van CMAC, sal die projek met die voltydse verteenwoordigers bespreek en uitrol. CMAC se dienste is gratis, maar bied die waardevoordeel van kundige raad oor ’n besluit wat die gesondheid van elke Solidariteitlid regstreeks raak. Gesels met jou Solidariteit-verteenwoordiger vir meer inligting.

MONICA POOLMAN

083 419 7598

RONELL KRUGER

082 414 4688

nuuswaardig

Gee BELASTINGGELD terug VEILIGHEID EN SEKURITEIT kos Suid-Afrika elke jaar miljarde rande en die geld kom uit die belastingbetaler se sak. Ten spyte hiervan is die SuidAfrikaanse Polisiediens (SAPD) nie in staat om misdaad doeltreffend te bestry of te voorkom nie en is die reeds VUISVOOS SUID-AFRIKANERS gevolglik genoodsaak om bo en behalwe hul belastingbydrae nóg duisende rande vir eie beveiliging op te dok, skryf CILLESTE VAN DER WALT.

Foto: iStockphoto.com

olgens Johan Nortjé, navorser by die Solidariteit Navorsinginstituut (SNI), was die aantal ernstige misdade in 2010/11 sowat 2,6% hoër as in 1994/95, terwyl staatsuitgawes aan openbare orde en veiligheid in dieselfde tydperk met ’n skrikwekkende 508,8% gestyg het. Johan Kruger, hoof van die SNI, sê die belastingbetaler bevind hom in ’n benarde posisie. “’n Groot deel van Suid-Afrikaners se belastinggeld is veronderstel om vir beveiliging aangewend te word, maar weens die staat se onvermoë om dié diens te lewer, oftewel aan Suid-Afrikaners se reg tot veiligheid te voldoen, word Suid-Afrikaners nou dubbeld belas aangesien hulle self vir bykomende veiligheidsmaatreëls moet betaal.” Luidens die SNI se jongste verslag oor die koste van misdaad word die geld wat vir 01/2013 • www.solidariteit.co.za

Ons sal onssélf BEVEILIG

veiligheid en sekuriteit uit die nasionale begroting bewillig is, boonop nie doeltreffend bestee nie. Daar is min tot geen inligtingstelselbestuur nie. Lizette Lancaster, bestuurder van die Crime and Justice Hub, Crime and Criminal Justice Programme, verduidelik waarom inligtingbestuur so ’n groot probleem is. Volgens Lancaster veroorsaak die Suid-Afrikaanse strafregtelike stelsel se onvermoë om geïntegreerde inligtingbestuurstelsels te implementeer, dat misdaadstatistiek steeds onafhanklik ingesamel word en inligting nooit met mekaar vergelyk word nie. Daar is dus geen beginpunt vanwaar oplossings vir hierdie probleme gevind kan word nie. Daarbenewens is daar nie genoeg kennis of ervaring van hoe om belastingbetalers se geld behoorlik te bestee om hul veiligheid en sekuriteit te verseker nie. Die koste van staatsbeveiliging word elke jaar meer, maar sekuriteits-

prosesse is vaag, met geen beduidende afname in misdaad nie. Die onus rus dus op die belastingbetaler om ekstra onkoste aan te gaan vir genoegsame beveiliging. Solidariteit het in Februarie vanjaar met ’n veldtog afgeskop wat eis dat Suid-Afrikaners belastingkortings moet ontvang vir jaarlikse bydraes tot privaat sekuriteit, voertuigopspoordienste en huisinhoudversekering. “Een van die hooffunksies en verantwoordelikhede van die staat is die fisieke beskerming van sy burgers en as die staat dit nie kan bied nie, moet die publiek bemagtig word om hulself te beskerm. Daarom eis Solidariteit dat die belastingbetaler se geld aan hom teruggegee word sodat Suid-Afrikaners hulself beter kan beveilig sonder om dubbeld te betaal,” sê Kruger. • Hou www.solidariteit.co.za dop vir meer oor die veldtog en hoe jy betrokke kan raak. S

nuuswaardig

Monde swyg oor myne by MANGAUNG Die afgelope ANC-verkiesingskonferensie in Mangaung het wyd aandag in die media geniet en was een van dié onderwerpe wat vroeg in Desember die meeste bespreek is. CILLESTE VAN DER WALT het met Eugene Brink, senior navorser van die Solidariteit Navorsingsinstituut (SNI), oor Mangaung gesels om uit te vind wat gebeur het.Was dit net ’n verkiesing van ANC-ampsdraers? Wat is die gevolge van die besluite wat daar geneem is? En hoe raak dit ons?

Foto: iStockphoto.com

olidariteit het voor die aanvang van die Mangaung-konferensie benadruk dat die ANC tydens dié konferensie versigtig en omsigtig met die kwessies van staatsinmenging in die mynbedryf, die onafhanklikheid van die regbank en die proses van grondhervorming moet omgaan. Dié drie kwessies, wat op die agenda van die konferensie was, het die afgelope jaar tot groot omstredenheid en kommer gelei. Brink verduidelik wat by die verkiesingskonferensie gebeur het en wat die uitwerking daarvan kan wees. “Ek dink op baie vlakke het die onsekerheid van die laaste paar jaar by Mangaung verdamp. Waar die vorige leierskonferensie in 2007 seismiese veranderings teweeg gebring het, het die status quo grootliks geseëvier met Jacob Zuma wat oorweldigend tot leier van die regerende party herkies is. Gewone Suid-Afrikaners en veral minderhede kan voorlopig versigtig tevrede voel met die konferensie se uitkomste en besluite,” sê Brink. Polities is die ANC meer bestendig met die swerende faksiegevegte wat vir eers bygelê is. Die onsekerheid oor of die ekonomie na links gaan swaai, is ook grootliks uit die weg geruim met die nasionalisering van die myne wat van die agenda verwyder is. Sakelui en buitelandse beleggers is ook gepaai

01/2013 • www.solidariteit.co.za

Die onsekerheid oor of die ekonomie na links gaan swaai, is ook grootliks uit die weg geruim met die NASIONALISERING VAN DIE MYNE wat van die agenda verwyder is. met die aanvaarding van die sentristiese Nasionale Ontwikkelingsplan (NOP), wat tans tot ’n groot mate reeds in die regering se bestaande beleide beslag vind en dus nie veel nuwe idees opgelewer het nie. Volgens Brink het Zuma die laaste paar jaar gewys hy kan doeltreffend met enige ANC-vyand afreken deur middel van sy patronaatnetwerke binne die party self. “Dink maar aan Thabo Mbeki en Julius Malema. Dit is hoekom Zuma se enigste ernstige mededinger vir die partyleierskap by Mangaung, Kgalema Motlanthe, geen kans gestaan het nie. Waar Zuma altyd as die linkses se gunsteling gesien is, het hy Motlanthe se pro-sakesieninge by Mangaung gekoöpteer en die onderskeid tussen hulle kwansuis opgehef. “Die nasionalisering van die myne geniet

buitendien nie veel steun in die ANC of sy linkse vennote nie en Zuma kon dit bekostig om iets so omstrede en skadelik (en wat immers deur die ongewilde Malema aangehang is) by Mangaung te skrap,” verduidelik Brink. “Mangaung is gekenmerk deur min wedywerende politiek, ’n gees van versoening (en Zuma se teenstanders se verknegting) en die vasstel en verkondiging van ’n breë ekonomiese beleid. Spesifieke kwessies wat minderhede raak, soos regstellende aksie en grondhervorming, is nie by Mangaung aangeraak nie omdat Zuma nie net vrede binne sy party en met sy partylede wou maak nie, maar ook met die res van Suid-Afrika.” Brink meen hierdie kwessies sal wel deur die loop van die jaar weer op die agenda beland, met Zuma wat baie politieke kapitaal het om sy ondersteuners te beloon. S

Die regering het onlangs aangekondig dat hy van plan is om vanjaar wetgewing van krag te maak om belastingpraktisyns te REGULEER. Daar word berig dat belastingpraktisyns tot en met Julie vanjaar kans het om hulself by ’n reguleerder te registreer, skryf INGE STRYDOM.

olgens Stiaan Klue, uitvoerende hoof van die Suid-Afrikaanse Instituut vir Belastingpraktisyns (SAIT), is die doel van hierdie wetgewing om te verseker dat belastingpraktisyns verantwoordelik gehou word indien hulle nie bekwaam is om aan belastingpligtiges die nodige en korrekte bystand te bied nie. “Nog ’n rede is omdat belastingpraktisyns se reputasie as belastingbetalers nie na wense is nie. In die begrotingsrede van verlede jaar het Pravin Gordhan, die minster van finansies, aangedui dat belastingpraktisyns in hul persoonlike hoedanigheid meer as R280 miljoen aan die SAID skuld, oftewel 18 000 opgawes uitstaande het,” verduidelik hy. Volgens hom is daar ook belastingpraktisyns wat aggressiewe belastingskemas (om minder belasting te betaal) aan die publiek bemark en dan sodoende die belastingpligtige aan hewige boetes blootstel.

Daar was voorheen glo geen wetgewing wat die regulering van belastingpraktisyns vervat het nie. Belastingpraktisyns moes voorheen bloot by die SAID geregistreer wees sodat dié diens kan bepaal wie die belastingopgawe ingevul het. “Die Wet op Belastingadministrasie van 2011 (soos gewysig in Desember 2012) stipuleer dat belastingpraktisyns wat enige dokumente aan die SAID stuur óf wat teen betaling aan die publiek advies oor belastingopgawes gee, voor 1 Julie 2013 by ‘n beherende professionele liggaam geregistreer moet wees.” Klue meen die wetgewing is broodnodig om te verseker dat belastingbetalers nie alleen aanspreeklik gehou word wanneer hulle, met die hulp van ’n belastingpraktisyn, hulself aan belastingoortredings skuldig maak nie. “Die publiek sal voortaan die opsie hê om die belastingpraktisyn by ’n beherende professionele liggaam te verkla indien die praktisyn nalatig, oneerlik of onprofessioneel is.” S

nuuswaardig

Belastingpraktisyns só gereguleer

nuuswaardig

Studente VOL LOF vir Akademia, studie in AFRIKAANS Met die aanvang van die nuwe akademiese jaar is die bestuur van AKADEMIA trots om aan te kondig dat die aantal studente wat vanjaar by die Solidariteit Beweging se eie privaat hoëronderwysinstelling aangesluit het, in vergelyking met verlede jaar se aansluitings, verdriedubbel het. Dit is beslis ’n bewys dat al meer mense bewus word van die KRITIEKE ROL wat Akademia op die gebied van tersiêre opleiding in Suid-Afrika speel. INGE STRYDOM het met twee voormalige studente gesels om meer oor hul studie-ervaring by dié opleidingsinstelling te hoor.

Foto’s: Inge Strydom

“Ek werk baie met kliënte en die opleiding wat ek by Akademia gekry het, het beslis daartoe bygedra dat my mensekennis en -vaardighede VERBETER het.”

JORESE PELSER het verlede jaar ’n hoër sertifikaat in kantooradministrasie verwerf. Jorese sê sy het haar kursus by Akademia baie geniet en het gevind dat die klasse baie insiggewend was. “Die dosente is baie professioneel, behulpsaam en bekwaam. Dit maak dit vir ’n mens soveel makliker. Dit het ook baie gehelp dat ons nie elke week klas gehad het nie. Dus het ons die nodige begeleiding ontvang, maar ook die geleentheid vir selfstudie gehad.” Sy het veral groot waardering vir die feit dat Akademia op Christelike waardes gegrondves is. “Dit is lekker om by ’n instelling te studeer wat se waardes met jou eie waardes ooreenstem. Dit was boonop hemels om in my eie taal te kon studeer.” Jorese beleef reeds ’n verbetering in haar vaardighede en sê dat sy nou meer georganiseerd is en makliker met kliënte en haar kollegas kommunikeer. “My ervaring by Akademia was beslis waardevol en verrykend. Ek kan beslis enige voornemende student aanraai om sy of haar studies by Akademia aan te pak,” het sy gesê. S 01/2013 • www.solidariteit.co.za

ALIDA DUNHIN het deeltyds by Akademia studeer en het in 2012 ’n hoër sertifikaat in rekeningkunde verwerf. Alida is vol lof oor haar ervaring by Akademia en het ’n rits voordele opgenoem wat studente hier kan geniet. Sy het veral daarvan gehou dat Akademia, afstandsonderrig ten spyt, steeds vir ’n mens ’n studentegevoel geskep het en dat sy saam met ander mense kon studeer. Sy het groot waardering vir die feit dat sy die geleentheid gehad het om nuwe vriende te maak terwyl sy by Akademia studeer het. Alida het ook gevind dat Akademia se studiemetodes en die dienste wat aan studente gebied word, baie doeltreffend is. Sy het dit veral geniet dat sy gratis toegang tot die internet in die studiesentrum gehad het. “Dit was baie gerieflik en lekker om in die klas op my tabletrekenaar internettoegang te hê,” het sy gesê. Alida beskryf haar algehele ervaring by Akademia as lekker en aangenaam. “Die dosente is baie behulpsaam en dit was vir my sowaar ’n voorreg om in my eie taal te kon studeer. Ek kan werklik enigeen aanraai om by Akademia te studeer. Hoewel Alida haar studies eers verlede jaar voltooi het, kan sy reeds ’n verbetering in haar werk waarneem. “Ek werk baie met kliënte en die opleiding wat ons by Akademia gekry het, het beslis daartoe bygedra dat my mensekennis en -vaardighede verbeter het,” het sy gesê.

akademia jou oop, afrikaanse leertuiste

www.akademia.ac.za

0861 222 888

Afrikaans

Waar werkendes in

studeer!

Akademia is die Solidariteit Beweging se privaat hoëronderwysinstelling wat geakkrediteerde kwalifikasies in Afrikaans aanbied. Al ons aktiwiteite is op ’n Christelike waardestelsel gegrond. Studente kan hoër sertifikate (een jaar), diplomas (drie jaar) en binnekort ook grade (drie jaar) in sekere handelsrigtings by Akademia verwerf. Akademia span videokonferensietegnologie in om mense regoor Suid-Afrika toe te rus om meer mededingend in die arbeidsmark te wees. Omdat klasse nauurs is, kan jy boonop werk terwyl jy studeer! Lees meer by www.akademia.ac.za Akademia MSW (Maatskappyregistrasienommer: 2005/024616/08) is voorwaardelik by die Departement van Hoër Onderwys en Opleiding tot 31 Desember 2015 as privaat hoëronderwysinstelling geregistreer ingevolge die Wet op Hoër Onderwys, 1997, Registrasienommer: 2011/HE08/005. Akademia is deel van die Solidariteit Beweging

nuuswaardig

AKA(epi)DEMIE van moedertaalonderrig

Die Solidariteit Beweging se telematiese hoëronderwysinstelling,Akademia, het die afgelope ruk onder skoot gekom omdat dit luidens berigte nie die belange van ’n verenigde Suid-Afrika bevorder nie deur glo nieAfrikaanssprekendes uit te sluit. NICO STRYDOM neem MOEDERTAALONDERRIG onder die loep.

arthinus Visser, uitvoerende hoof van Akademia, sê eerstens beteken die feit dat Akademia onderrig in Afrikaans verskaf, dat hoër onderwys ook vir Afrikaanssprekendes in hul moedertaal beskikbaar is. “Indien Suid-Afrika net hoëronderwysinstellings (universiteite) sou hê wat onderrig slegs in Engels aanbied, word ons tersiêre landskap armer en meer eksklusief. Die grondwetlike beginsel van veeltaligheid maak voorsiening vir die bestaan van Afrikataalinstellings (soos Afrikaans). Akademia is juis ’n moedige begin in die toepassing van dié beginsel. Tweedens neem die unieke Akademiamodel hoër onderwys na gemeenskappe wat nie toegang hiertoe het nie.” Visser sê Akademia maak gebruik van die nuutste hoëkwaliteit-videotegnologie en vestig leersentrums dwarsoor Suid-Afrika. “Dit beteken dat ’n arm gemeenskap van Afrikaanssprekendes op die platteland, byvoorbeeld in die Noord-Kaap, moontlik ’n leersentrum naby hulle kan kry wat aan hulle toegang tot naskoolse hoër onderwys bied wat hulle nie andersins sou gehad het nie.” Derdens, sê hy, kan Akademia, as gevolg van die videotegnologiemodel, sy onderrig bekostigbaar maak. Akademia het ook goeie studiehulpskemas in plek wat studie vir arm studente meer toeganklik maak. “Die Akademia-model is so suksesvol dat ons daarvan oortuig is dat dié model gebruik kan word om hoër onderwys in enige Afrikataal toeganklik te maak.” Volgens dr. Michael le Cordeur, voorsitter van die Afrikaanse Taalraad en ’n dosent aan die Universiteit van Stellenbosch, is daar jare nadat die taalbeleid amptelik in die land se nuwe grondwet beslag gekry het, nog geen noemenswaardige vordering gemaak om inheemse tale as medium van onderrig en leer te vestig nie. Le Cordeur sê Unesco definieer moedertaalonderrig as: “Education which uses as its medium of instruction a person’s mother tongue, that is, the language which a person has acquired in early years and which normally has become his natural instrument of thought and communication.” Volgens Le Cordeur behels

01/2013 • www.solidariteit.co.za

moedertaalonderrig dus dat leerders die fundamentele begrippe van ’n onderwerp in hulle moedertaal geleer word. “Sodra hulle hierdie begrippe begryp, kan hulle dit toepas tydens die aanleer van ’n tweede taal,” het hy gesê. “Kinders verstaan begrippe makliker in ’n taal wat aan hulle bekend is, maar in ’n tweede taal word dit dooie woorde wat gememoriseer word, maar nie geïnternaliseer word nie. Die probleem is dat baie min leerders moedertaalonderrig ontvang – wat ’n reuse uitwerking het op hul vermoë om die kurrikulum baas te raak. Prestasiepatrone dui byvoorbeeld daarop dat leerlinge swak vaar in gesyferdheid omdat hulle nie uitdrukkings soos verdubbel en halveer verstaan nie. Daar is oorweldigende bewyse nasionaal en internasionaal dat leer deur die moedertaal vir minstens die eerste ses jaar van ’n kind se lewe help om leer te bevorder.” Ons benodig ’n doelgerigte bemarkingsveldtog om Suid-Afrikaners bewus te maak van die voordele verbonde aan moedertaalonderrig, het hy bygevoeg. “Dit moet begin by die president en sy kabinet. Ons benodig liggame wat die gebruik daarvan aanmoedig, kurrikulummateriaal moet ontwikkel word, onderwysers moet opgelei word, en navorsers moet aangemoedig word om Afrikatale te bestudeer.” Le Cordeur sê daar is wanopvattings wat tot gevolg het dat talle Afrikaanssprekende ouers meen dat Engels die enigste keuse is. “Een van die wanopvattings is dat dit tot ’n kind se voordeel sal wees om in Engels onderrig te word. ’n Sesjarige kind het al ’n woordeskat van sowat 2 500 woorde in sy huistaal, maar slegs ’n geringe woordeskat in Engels waarmee hy verdere kennis moet verwerf. In ’n Engelse skool sal hy dus met ’n agterstand begin. Daar is ook die wanopvatting dat Engels die wêreldtaal is. Dit is gewis so, maar in lande soos Nederland, Duitsland, Frankryk, Japan, China en Indië kry kinders onderrig in hul moedertaal en dié lande beskik tans oor die grootste ekonomieë in die wêreld.” Volgens Le Cordeur benodig Suid-Afrika ’n duidelike onderneming dat die regering die

MARTHINUS VISSER

“Indien Suid-Afrika net hoëronderwysinstellings (universiteite) sou hê wat onderrig slegs in Engels aanbied, word ons tersiêre landskap armer en meer eksklusief. Die grondwetlike beginsel van VEELTALIGHEID maak voorsiening vir die bestaan van Afrikataal-instellings (soos AFRIKAANS). Akademia is juis ’n moedige begin in die toepassing van dié beginsel.” stadige dood van ons inheemse tale sal stopsit. “Onderwys vervul ’n uiters belangrike rol in die ontwikkeling en sukses van ’n land. Daarom is sterk leierskap nodig om die kwessie van moedertaalonderrig as ’n saak van openbare belang aanhangig te maak.” • Vir meer inligting oor Akademia, besoek www.akademia.ac.za. Lees ook AfriForum se siening oor die onderwys op bladsy 42, asook waarom Helpende Hand moedertaalonderrig ondersteun (bladsy 46). S

Bedryf snuus

Nuus oor die bedrywe waarin die vakbond Solidariteit funksioneer asook kwessies wat jou in die wêreld van werk regstreeks raak.

INDIENSNEMING: Matrics: LABOUR Lonmin unrest: MARKET The perfect storm

demands so much MORE

By Gideon du Plessis

Photograph: Felix Dlangamandla

26 28

t is the first time since Nelson Mandela’s release in February 1990 that media debates in South Africa are being dominated by a single occurrence such as the Lonmin Marikana unrest. So-called experts are still putting forward the battle for members between the National Union of Mineworkers (NUM) and the relaSolidarity Institute’s tively new tradeheunion in theResearch mining sector, the (SRI) report on job prospects for Association of Mining and Construction Union revealed (Amcu), as the matriculants reason for the unrest.that It is the also labour market was still unfriendly alleged that NUM’s shaky relationship with towardsinyoung people, sector, even if a some of its members the platinum they could produce a matric certificate. The consequence of a leadership battle which led trade union therefore recommends that the to Frans Baleni’s appointment as general secrematric group of 2012 undergoes training. tary of the NUM, is now catchingfurther up on Baleni. Paul Joubert, senior economics researcher at the SRI, said themajority high unemployment Undemocratic principle rate in Africa notundemocratic really surprising againstprincithe ItSouth is a fact thatisthe majority background a modern knowledge-based ple restricts aofminority trade union’s organisaeconomy fewer than 12%due of the adult tional rightssince in especially mining to the population have completed tertiary training. principle of winner takes all, and a smaller trade “The matriculants whohas want to something enter the union entering the sector to do labour to market in 2013 will probably it diffispecial become the majority trade find union. cult towill findit atherefore job – specifically well-paid jobs. What require to challenge the According to the report, only in 50% of people NUM’s domination at Lonmin particular? The with a matric as highest answer: A tradecertificate union such as Amcuqualification with aghave a job. Thiswhere is a scant on the grieved leaders the improvement founder and president 30%dismissed of peoplebywho In contrast, was the have NUMnoin training. 2001, and its Lonabout 80% ofdismissed people with some or other min organiser by the company in 2011. tertiary qualification have jobs. The best option remains to undergo further training.” Violence According to Joubert, was abundantly clear Amcu’s entry into Lonminit comes against the that the income of a working person is markedly background of the recent closing of Aquarius influencedEverest by training. of Platinum’s Mine“Only after about Amcu’s10% debilipeopleslow whostrike left school duringdemand high school and tating and a wage of 112%, obtained no further which eventually led qualifications to the laying earn off ofmore almost 400 per month. contrast, 30% 2than 000R6 employees in June In2012. Afternearly this Amcu of peopleinto with a matricKwezi certificate stepped Aquarius’ Mineasintheir Kroondal highest qualification moreinthan 400ofper and a labour disputeearn resulted the R6 death month andIn13% more Amcu than R12 800 six miners. the earn meantime took upper the month. Of the group that obtained further battle against NUM at the Impala Platinum training the to form of a certificate or diploma, Mine andindue labour violence another six more than paid half earn than R6 400 per employees withmore their lives. month, 30%challenge more than R12 800was per to month and Amcu’s at Lonmin recruit 9,1% more than R25 600 per month. In general, members in a closed collective bargaining pethis data exactly what is to2011 be expected: riod aftershows the NUM in October entered The amore time wage (and money) someone spends into two-year agreement with the em-

01/2013 •• www.solidariteit.co.za www.solidariteit.co.za 05/2012

VOORUITSIGTE VIR 2013

Deur Cilleste van der Walt

uid-Afrika se vooruitsigte vir indiensneUnfortunately, a matric ming in die eerste kwartaal van 2013 certificate is not really the lyk nie juis belowend nie. Die jongste Manpower-opname vergelyk indiensnemingsbest preparation to enter the vooruitsigte in die Suid-Afrikaanse arbeidsmodern work environment. mark volgens provinsie en ook internasionaal. Hoewel die algemene vooruitsigte vir indiensThe modern economy neming nie rooskleurig lyk nie, is werkgewers in die vervoer-, bergings- en kommunikasiedemands so much more: bedryf baie positief oor indiensneming in die MORE KNOWLEDGE and eerste kwartaal. Lyndy van den Barselaar, besturende direkteur van Manpower SA, sê the ability to apply Gideon du Plessis, General Secretary of Solidarity, and Gerrit Viljoendie andonlangse Hannes Robbertse, twovertroue full-time representastakings het in die sakein team thethat negotiated tives of Solidarity atthat Lonmin,knowledge were part of the task the peace agreement at Lonmin.geknou The agreeen belegging sektor in Suid-Afrika en ment was signed by Solidarity, the NUM, Uasa and Lonmin’s management. Amcu did not sign agreement, strem die ekonomie, watthereeds sukkel.although Die WORKPLACE , committed it was involved in the negotiations. However, the other parties themselves to peace and stakings sal na verwagting ooknegotiations. ekonomiese writes NICO STRYDOM. herstel in 2013 vertraag.

12%

ployer. To recruit members, Amcu had to create tension and expectations in the workplace and rock drill operators with a generally low literacy level paved the way for Amcu to enter FEWERAmcu in this way played the the workplace. sameTHAN card at Lonmin with promises of an interim increase in salaries. The result was that ADULT have nearlyof3 the 000 of the 4 259 population rock drill operators at Lonmin revolted “spontaneously” and decompleted tertiary training. manded better remuneration. To prevent the Impala loss of life, Lonmin met with the miners and created expectations of an improved reon training, the higherafter the areward. muneration package R750 ”scarcity bosaid that part of NUM the reason nus Joubert was offered. Amcu and werewhy cir- so many people with matric certificates struggle to cum vented and Solidarity’s warning to managefind work, or earn if they do find work, ment regarding thelittle company’s conduct and is that theyconsequences do not have the subjects possible fell right on deaf ears.or achieve in thebeen right asubjects. Up tothe thisrequired point it marks had clearly labour “A very small number matriculants dispute, especially after theofsame group ofachieve almeaningful in key subjects.once In 2011, most 3 000 results rock drill operators againonly ap15 771 matrics achieved 60% oron more for 10 Acproached Lonmin management Friday, countancy, only 577time achieved or more August 2012 and24this with a60% demand for a for Mathematics and only 21difference 840 achieved 60% basic salary of R12 500. The however or more for Physical Sciences. Moreover, thisrock with this action was that the almost 3 000 group was typically alsoatthose matrics who do drill operators arrived the workplace armed not enter the labourweapons. market immediately after with custom-made Amcu denied any school and prefer studyprotest further.action. Despite freinvolvement in theto illegal quent jubilations about the improved pass rate, such pitiful statistics remain the output of the Murders school system year after year, ” Joubert said. and S No formal salary demands were submitted

the group went on a murder rampage that was preceded by the serious assault of a large numINDIENSNEMINGSVOORUITSIGTE ber of non-striking employees, which included Provisie Persentasie three Solidarity members. Eventually seven perOos-Kaap -3% offisons, being two security guards, two police Vrystaat -1% cers and three employees, were savagely murdered by the strikers. The police officers Gauteng 0% were bludgeoned to death with pangas+2% a few KwaZulu-Natal minutes after an agreement was reached with Wes-Kaap +2% the strikers that they would move to the infamous hillock (“Wonderkop”) and there lay Sektor down their weapons. In the skirmishPersentasie three of the Landbou, jag, and killed by the police, which strikers were shot brought the en number 10. bosbou visseryof people killed to +3% The illegal strikers (with alleged murderers Konstruksie -10% in their midst) occupied the hillock and the Elektroniese, gasservices of a sangoma was procured at R500 waterbedryf -4% the per en person to perform a ritual to protect Finansiële sektor, individuals against the police’s bullets. In the meantime Amcu,eiendomswho had initially denied that versekering, theybedryf had any connection now en sakediens to the strikers, -1% acted as representatives of the strikers, who Vervaardigingsbedryf -3% heartily welcomed them. The Amcu leadership, Myn- en steengroefbedryf +2% however, never distanced themselves from the Publieke en sosiale sektoreor asked +4% strikers’ bloodthirsty murders the Restauranten the hotelbedryf strikers to identify murderers. After-1% four days’Vervoer-, efforts toward negotiations between Lonbergingsen minkommunikasiebedryf and the police with Amcu and its+5% followers miscarried, Lonmin threw their hands in the air Groot- en kleinhandel 0% and declared that the anarchy in the workplace

bedryfsnuus

Gewysigde wet sal INDIENSNEMING ondermyn

Die gesamentlike uitwerking van die voorgestelde arbeidswetgewing sal indiensneming ondermyn. Die voorgestelde wetgewing sal ’n verdere ADMINISTRATIEWE LAS op werkgewers en werknemers plaas, wat KOSTE sal verhoog sonder om waarde toe te voeg. In plaas daarvan om werknemers te beskerm, sal dié wetgewing hulle BENADEEL, skryf CILLESTE VAN DER WALT. ierdie standpunt is vervat in die vakbond se kommentaar op die voorgestelde wysigings aan die Wet op Gelyke Indiensneming en die voorgestelde Wet op Indiensnemingsdienste, wat teen die Desember 2012-spertyd ingedien is. Solidariteit het verlede jaar tydens die voortsetting van die arbeidsportefeuljekomitee se openbare verhore oor wysigingswetsontwerpe op die Wet op Arbeidsverhoudinge en die Wet op Basiese Diensvoorwaardes gevra vir ’n impakstudie waar die wysigings aan die arbeidswetgewingbestel se totale uitwerking op die arbeidsmark geëvalueer moet word. Johan Kruger, hoof van die Solidariteit

Navorsingsinstituut (SNI), sê: “Dit lyk of die regering dink hy kan die werklikheid ignoreer deur te probeer om deur middel van strenger wetgewing onsinnige uitkomste af te dwing. Deur die voorgestelde Wet op Indiensnemingsdienste wil die regering mense dwing om van sy swak indiensnemingsdienste gebruik te maak, eerder as om dit aan vrye keuse tussen werkgewers en werknemers oor te laat.” DIE WET TANS Die huidige wet bepaal dat ’n aantal faktore in ag geneem moet word wanneer ’n werkgewer se voldoening aan die wet bepaal word. Dit sluit in: • Die beskikbare poel van mense met geskikte kwalifikasies;

• • • •

Ekonomiese en finansiële faktore; Die sektor waarin die werkgewer sake doen; Die beskikbaarheid van vakante poste; en Die personeelomset.

VOORGESTELDE WYSIGINGS Waar dit voorheen verpligtend was om al die faktore in ag te neem ten einde te bepaal of ’n werkgewer aan die wet voldoen, skrap die nuwe wysigingswet hierdie bepalings. Die faktore wat nie geskrap is nie, se status is verlaag en dit dien slegs as riglyne. Volgens Kruger sal die skrap van hierdie bepalings die deur open vir ’n drastiese verskerping in die afdwing van rasgegronde indiensnemingsformules. S

STERK RAND nie noodwendig sleg – Arbeidsmarkrapport

Deur Inge Strydom

ie Solidariteit Navorsingsinstituut (SNI) het in Januarie die vierde uitgawe van sy kwartaallikse Arbeidsmarkrapport gepubliseer. In dié uitgawe ontleed Piet le Roux en Paul Joubert, senior navorsers van die SNI, weer van die belangrikste gebeurtenisse wat in die laaste kwartaal van 2012 ’n beduidende uitwerking op die Suid-Afrikaanse arbeidsmark gehad het. Van die onderwerpe wat bespreek word, is Mangaung, die De Doorns-onrus en wat 2012 se matrieks van die huidige arbeidsmark kan verwag. Nog ’n aktuele kwessie wat in die Januarie 2013-uitgawe bespreek word, is die wêreldwye finansiële krisis en die uitwerking wat dit op Suid-Afrikaners het. Volgens Le Roux is onnatuurlike buitelandse beleggingsvloeie een van die aspekte van die finansiële krisis wat Suid-Afrikaners negatief kan beïnvloed. Te midde van riskante maatskaplike en politieke verwikkelings soos die Marikana-krisis, grondhervormingspraatjies en die De Doorns-

01/2013 • www.solidariteit.co.za

onrus, het beleggers in die vierde kwartaal voortgegaan om sowat R18 miljard in SuidAfrikaanse finansiële markte te belê. Suid-Afrikaanse finansiële markte is relatief aantreklik teenoor die markte van sommige van die wêreld se grootste ekonomieë, reken Le Roux. In verskeie ontwikkelde ekonomieë is sentrale banke besig om groot volumes geld te druk om te verhinder dat hul ekonomieë in duie stort. Dit gaan gepaard met lae rentekoerse in daardie lande. Omdat beleggers dan baie lae rentekoerse in buitelandse lande verdien vergeleke met plekke soos Suid-Afrika, kies buitelandse beleggers om baie van die slegte nuus te ignoreer en aan te hou om hul geld in Suid-Afrika te belê. Hierdie stroom buitelandse geld versterk die rand, wat beteken dat Suid-Afrikaners meer koopkrag het – wat ’n goeie ding is. Die Reserwebank is egter nie hiervoor te vinde nie en dink dat ’n sterker rand Suid-Afrika se mededinging in die internasionale mark sal kniehalter en buitelandse invoere meer

mededingend in die plaaslike ekonomie sal maak. Die Reserwebank glo dat dit weer ’n verlies aan indiensneming meebring. Volgens Le Roux is dit glad nie so vanselfsprekend dat ’n sterk rand sleg vir Suid-Afrikaners is nie. Le Roux voorsien dat, tensy die rand verswak in die lig van die politieke en maatskaplike probleme wat die laaste tyd kop uitsteek, die Reserwebank rentekoerse verder sal verlaag in ’n poging om SuidAfrikaanse rentekoerse minder aantreklik vir buitelandse beleggers te maak. Solank die vernaamste sentrale banke van die VSA, die Verenigde Koningkryk en Europa hul sleutelrentekoerse naby aan 0% hou, sal buitelandse beleggers steeds belê in lande waar die rentekoers hoër is, verduidelik Le Roux. “Vanweë hierdie tans onnatuurlike rentekoersverskille tussen ontwikkelde en ontwikkelende lande, kan daar dus sprake van ’n borrel in die finansiële markte van ’n aantal ontwikkelende ekonomieë wees – en op die lang duur bars borrels altyd.” S

While the SALE OF JETWORX ensured a further six months’ employment for the company’s approximately 200 employees, the future of 1time’s former employees still hangs in the balance, writes NICO STRYDOM. arius Croucamp, spokesperson of Solidarity, said that 79% of the creditors of Jetworx, a former industry affiliate and maintenance wing of 1time Holdings, were in favour of selling the company to an affiliate of the American Industrial Acquisition Corporation (AIAC). “We hope that Jetworx will now receive more business, be able to retain its employees after this period, and that no further retrenchments or restructuring will take place.” Before Jetworx commenced with its business rescue plan in August 2012, it had already retrenched about 200 of its nearly 400 employees. No more lay-offs were then enforced, but after 1time was placed under preliminary

liquidation, Jetworx was obliged to consider further retrenchments. The future of 1time’s previous employees, however, still hangs in the balance. At the time of going to press, no decision had been made about whether 1time could be sold to FastJet. Croucamp said that 1time had submitted an application to the Air Services Licensing Council (ASLC) to be exempted from subsection 16(4)(c)(ii) of the Air Services Licensing Act of 1990 so that FastJet could become the majority shareholder of 1time. Last year, FastJet signed an option agreement to buy 1time Airline after it was placed under preliminary liquidation. 1time

submitted an application to the ASLC, a division of the department of transport, to include FastJet in its shareholding. “In terms of legislation introduced by the previous government, the shareholding of a local airline must be structured in such a way that South African residents retain 75% of the voting rights. “The minister of transport can, by law, instruct the ASLC to make an exception and award a licence even if the airline’s shareholders are not South African residents.” Croucamp said Solidarity is concerned that the minister may decide against such a concession, which would put a spoke in the wheels of the transaction, since government’s behaviour in the airline industry has thus far been marked by strong opposition against competition. S

industrynews

JETWORX SALE buys employees more (1)time

bedryfsnuus

KENNERS sê oor arbeid, politiek, ekonomie

Foto: Reint Dykema

Solidariteit het op 24 en 25 Januarie ’n kongres vir die mynwese, landbousektor en mediese bedryf gehou. Politieke gebeure asook die ekonomie en arbeidsektor is uit talle hoeke bekyk. EUGENE BRINK, senior politieke navorser by die Solidariteit Navorsingsinstituut, het dié insiggewende kongres in Carletonville bygewoon. lip Buys, uitvoerende hoof van die Solidariteit Beweging, het gesê welslae is ’n doelbewuste keuse. “Dit gebeur nie toevallig nie. Dit geld nie net enkele persone nie, maar ook volkere, organisasies en sakeondernemings. “Ons hoef net na ons eie vasteland te kyk om te sien hoe mense en regerings die verkeerde keuses gemaak het. Sommige swig voor die uitdagings wat hulle in die gesig staar en maak verskonings, terwyl ander besluit om hul uitdagings te bowe te kom.” Buys hou vol die enigste toekoms wat jy kan voorspel, is die een wat jy self skep. Gideon du Plessis, hoofsekretaris van Solidariteit, het op sy beurt ’n boeiende blik op die oorsake, aard en gevolge van die Marikana-gebeure gelewer en gesê die vakbond het homself goed tydens die gebeure geposisioneer. “Die onderliggende redes vir die onrus dui daarop dat dit beslis nie slegs ’n arbeidsaangeleentheid was nie. Die tydsberekening dui op ’n duidelike politieke motief (aangesien die ANC se beleidskonferensie asook leierskongres verlede jaar plaasgevind het). Dit is ook duidelik dat Suid-Afrika steeds ’n struggle-kultuur het en dat die politiek verwagtings geskep het waaraan die ekonomie nie kan voldoen nie.” Volgens Du Plessis het die ANC en Cosatu hul ondersteuners en kiesers begin vervreem.“Die National Union of Mineworkers (NUM) is uit voeling met hul lede en het tydens die Marikana-slagting beheer oor hul lede verloor. “Die protes het ook ontaard in ’n algehele onrus oor dienslewering. Die tekens van ’n verswakkende staat het begin wys, met die polisie wat nie die onluste doeltreffend kon beheer nie. Nietemin het die onrus negatiewe asook positiewe gevolge gehad,” het hy gesê. “Aan die negatiewe kant het dit ’n slegte finansiële uitwerking op alle werkers gehad. Nie-stakers word oor dieselfde kam as stakendes geskeer, heelwat werkers het hul werk verloor en dit het die meganiseringsproses

01/2013 • www.solidariteit.co.za

versnel. Die omvang en aard van die Marikanagebeure het ook moeilike eise aan vakbonde gestel om in 2013 beter resultate vir hul lede te lewer.” Een van die positiewe gevolge daarvan was dat die meerderheidsbeginsel, wat Cosatu se dominasie verskans, onder hersiening begin kom het, het hy gesê. “Dit het ook gewys vakbonde moet wyer as net aan werknemerbelange begin dink. Solidariteit het boonop ’n konstruktiewe DR. PIET CROUCAMP rol in die krisis gespeel.” Volgens dr. Piet Croucamp, politieke ontleder verbonde aan die Universiteit van Johannesburg, is ’n paar van die ANC se tradisionele steungroepe besig om van die party se bevrydingspolitiek vervreemd te raak. “Die onrus in De Doorns en Sasolburg is ’n groot aanduiding daarvan. Die swart middelklas het ook reeds vir ander partye begin stem.Verskeie groepe is gegrief oor swak dienslewering, wanregering en korrupsie. “Vir hierdie mense het die betekenis van bevryding van politiek na ekonomie verander. En die ANC sukkel om hulle ekonomies te bevry. Dit het egter nog nie vir die meerderheid kiesers ‘normaal’ geword om vir ander partye te stem nie, hoewel hulle in groot getalle wegbly en net nie stem nie.” In haar bespreking oor die Suid-Afrikaanse en wêreldekonomie, het die ekonoom Lulu Krugel gesê mynbou, landbou en vervaardiging is spesifieke sektore wat vanjaar gaan swaarkry. “Suid-Afrika is besig om homself deur sy arbeidskoste uit die wêreldmark te prys. Europa, wat steeds Suid-Afrika se grootste uitvoermark is, sukkel ook met sy skuldvlakke en ekonomiese herstelproses en kan daarom nie baie van ons produkte koop nie.” Sy het ongelyke inkomste, veroudering en stadiger groei as die kenmerke van die wêreldekonomie geïdentifiseer. “Veral in Europa word die gevolge van meer ouer mense en minder werkende jongmense akuut gevoel.” S

Foto: iStockphoto.com

Daar is ’n groot tekort aan werknemers wat vaardig is in REKENINGKUNDE en FINANSIES. Die finansiële afdeling van ’n maatskappy bestaan gewoonlik uit klerke (debiteure, krediteure en kasboekklerke), boekhouers, rekenmeesters en finansiële bestuurders. KARINVENTER van Helpende Hand se Beroepsleidingsdienste vertel meer.

inansiële klerke benodig ’n hoër sertifikaat in rekeningkunde of ’n soortgelyke kwalifikasie. ’n Boekhouer het gewoonlik ’n diploma of ’n graad in rekeningkunde. Om as rekenmeester te werk, vereis ’n gepaste graad en die afhandeling van ’n internskap van drie jaar. Rekenmeesters is verantwoordelik om die finansiële prestasie van ’n maatskappy weer te gee. Die voorgraadse kursusse vir rekenmeesters en geoktrooieerde rekenmeesters (GR) verskil, asook die toelatingsvereistes. Maak dus seker by die universiteit waar jy wil aansoek doen wat die toelatingspunt moet wees en watter punt jy in wiskunde moet behaal vir toelating. Om as ’n GR te kwalifiseer, gebeur nie oornag nie. Belangstellendes moet besef dat dit harde werk en deursettingsvermoë verg, maar dat die uiteinde die moeite werd is. Eerstens moet ’n graad in BCom Rekeningkundige Wetenskappe verkry word, waarna studente ’n honneursgraad asook ’n

Sertifikaat in die Teorie van Rekeningwetenskappe (STR) moet slaag. Verdere vereistes behels ’n internskap van drie jaar, of “articles” soos dit algemeen bekend staan, asook twee verdere eksamens. Forensiese rekenmeesters/ondersoekers/ouditeurs word opgelei om uitnemende ondersoekers van handelsmisdaad te word en staan ook bekend as bloedhonde omdat hulle bedrog en korrupsie uitsnuffel. ’n Beroep as forensiese rekenmeester is ideaal vir iemand wat sy of haar aanleg in rekeningkunde wil kombineer met ondersoekende vaardighede, die vermoë om finansiële bewyse te ontleed en ’n passie vir geregtigheid. Daar is verskeie werkgeleenthede by groot ondernemings se interne forensiese afdelings, staatsliggame, forensiese afdelings van ouditeursfirmas en by private praktyke. Belangstellendes kan inskryf vir ’n driejaargraad in BCom Forensiese Rekenmeesterskap – wiskunde en rekeningkunde as skoolvakke word vereis. S

bedryfsnuus

GESOEK: Vaardige syfermense

bedryfsnuus

VIER UIT VIER vir Frik se kroos FRIK SE VIER is van links Tanja, Sonja, Corné en Anja Cronjé.

rik Cronjé, hoofraadslid van Solidariteit en werknemer van ArcelorMittal, en sy vrou, Petro, was nog altyd besonder trots op hul vierling. Vanjaar bars hulle egter van trots en hulle het beslis genoeg rede. Die Cronjéegpaar se vierling, Corné, Anja,Tanja en Sonja, is vanjaar al vier tot die Hoërskool Ferrum in Newcastle, KwaZulu-Natal, se leerlingraad verkies. Cronjé verduidelik dat sy kinders nog altyd uitblinkers was, veral op die gebied van sport.“Tanja en Anja is lede van die eerste netbalspan en Sonja van die tweede span. Corné is tot die eerste seunshokkiespan verkies. Hulle neem al vier aan atletiek deel en Tanja speel krieket vir die eerste meisieskrieketspan. Sy is boonop al vyf jaar by die KZN Inland- onder 19meisiespan betrokke. Sy is in 2012 as Krieketspeler van die Jaar vereer en het nou al twee jaar ná mekaar die trofee vir die veelsydigste meisie in sport gewen.Tanja is ook vir KwaZulu-Natal se A-skoletennisspan gekies.” Corné is ook ‘n kranige fietsryer en het al vier Argus- en

Momentum 94.7-fietswedrenne op sy kerfstok. Hulle is boonop ambisieuse jongmense met groot planne vir hul toekoms en presteer ook goed in akademie. “Corné wil graag ’n meganiese rigting inslaan, terwyl Tanja graag verder in sport wil studeer en haar dalk as biokinetikus wil bekwaam. Sy droom ook daarvan om eendag groen en goud vir ons land se nasionale netbalen krieketspan te dra. Anja wil graag ’n personeelbestuurder word en beoog om volgende jaar by die Noordwes-Universiteit se Potchefstroomkampus te studeer. Sonja stel weer baie in die onderwys belang. Presies hoe het hulle dit reggekry om vier sulke uitblinkers groot te maak? Frik glimlag skamerig.“Ons as ouers is baie trots op hulle en weet dit wat hulle bereik het en nog gaan bereik, is alles tot eer van ons Hemelse Vader. Dis Hy wat hulle met die talente en gawes geseën het.” Op die vraag of so ’n bedrywige vierling nie harde werk nie is nie, antwoord Frik: “Hulle hou ons aan die gang met al hul aktiwiteite en ons kan ons nie ’n lewe sonder hulle voorstel nie.” S

Foto’s: iStockphoto.com; Verskaf

Wie was ’n STER IN JOU GEMEENSKAP?

Nominasies vir die Solidariteit “Sterre in die Gemeenskap”-toekennings vir 2013 word nou ingewag. Ken jy iemand wat die afgelope jaar ’n besondere bydrae in sy of haar gemeenskap gelewer het? Nomineer dan daardie persoon deur sy of haar naam en ’n motivering vir jou nominasie per e-pos na daleen@solidariteit.co.za te stuur. 32

01/2013 • www.solidariteit.co.za

bedryfsnuus

Dié Denel-werknemers se TOEKOMS nog onseker

Die 538 werknemers, waaronder talle vliegtuigspesialiste wat hul werk verloor het ná die Suid-Afrikaanse Lugmag (SALM) sy kontrak vir instandhouding met Denel Aviation/AMG beëindig het, se toekoms is steeds onseker. NICO STRYDOM doen verslag.

ie afleggingskonsultasieproses is vroeër in Februarie afgehandel ten einde die diensbeëindigsdatum van 31 Maart na te kom. Geen van die werknemers sal Denel Aviation/AMG voor dan kan verlaat nie, aangesien die maatskappy sy kontraktuele verpligtinge met die lugmag tot 31 Maart moet nakom. Jack Loggenberg, organiseerder by Solidariteit, sê die SALM het vroeër bevestig dat hy geen van die 538 werknemers by Denel Aviation/AMG gaan oorneem nie. Loggenberg sê hoewel die SALM formeel bevestig het dat hy geen van die vliegtuispesialiste gaan oorneem nie, bestaan die moontlikheid dat hy gaan probeer om van die werknemers individueel te werf. “Ons vermoed dat die SALM nie in formele konsultasie met die vakbonde betrokke wil raak nie. Die lugmag wil waarskynlik ontslae raak van die kontrak met Denel omdat dit baie duur is. Indien die lugmag van die dienskontrakte sou oorneem, sou ’n artikel 197kennisgewing ook uitgereik moes word vir die oordrag van die kontrakte. Ingevolge artikel 197 van die Wet op Arbeidsverhoudinge moet werknemers se diensvoorwaardes en vergoeding op dieselfde vlak gehou word wanneer hulle dienskontrakte oorgedra word. “Ons vermoed dus dat die lugmag, om geld te bespaar, gaan wag totdat al die werknemers afgelê is sodat hy waarskynlik sommige van hulle teen ’n laer salaris kan aanstel om dieselfde werk te verrig.” Loggenberg sê die vakbond probeer om deur middel van konsultasies die werknemers binne Denel of ander maatskappye te herontplooi. Solidariteit het die SALM tydens die konsultasieproses daarvan beskuldig dat hy agter ’n verslag van die ouditeur-generaal wegkruip en die werklike rede vir die beëindiging van die kontrak verswyg. “Die ouditeur-generaal se verslag is reeds vroeër bekendgemaak terwyl die SALM nog tot in November verlede jaar met Denel onderhandel het oor die moontlikheid om die kontrak te hernieu. Indien die SALM se besluit om die kontrak te beëindig slegs op die ouditeur-generaal se verslag berus het, sou hulle nie verder oor moontlike oplossings onderhandel het nie.” Luidens berigte het die ouditeur-generaal se verslag bevind dat die kontrak, wat sedert 1986 in werking is, nie aan die Wet op Openbare Finansiële Bestuur (PFMA) en nasionale tesourie-regulasies voldoen nie. Solidariteit verteenwoordig 242 van die 538 werknemers. Hierdie werknemers is landwyd by verskillende eskaders, waaronder Hoedspruit, Lephalale (Ellisras), Louis Trichardt, Bredasdorp,Ysterplaat en Langebaan, gestasioneer. Nagenoeg 40% van die vliegtuigspesialiste is in Pretoria gestasioneer. S www.solidariteit.co.za • 01/2013

bedryfsnuus

Só onderhandel, BESKERM ons Deur Inge Strydom

HOOFKANTOOR • Solidariteit se jaarlikse loononderhandelings met Telkom sal eersdaags ’n aanvang neem. Die loonveranderings sal op 1 April 2013 in werking tree. • Solidariteit het op 12 Februarie met loononderhandelings by die Zuid-Afrikaanse Hospitaal begin. Die mandateringsproses is reeds aan die gang. Rustenburg

RUSTENBURG

• Aquarius Platinum is van plan om weens operasionele vereistes agt van sy werknemers by sy Kroondal-myn af te lê. Dit volg ná intensiewe onderhandelings met die werkgewer sedert Solidariteit in Julie 2012 ’n artikel 189(3)-kennisgewing van die myn ontvang het. Laasgenoemde is in Desember 2012 opgeskort weens die heersende toestande in die platinumbedryf.

VAALDRIEHOEK • Daar is nog geen ooreenkoms tussen Sasol en die ander vakbonde bereik ten opsigte van die MSPvergoedingsbeginsels nie. Ná afloop van die mandaatproses met betrekking tot die MSP-vergoedingsbeginsels was dit duidelik dat die meerderheid van Solidariteit se lede teen MSP-vergoedingsbeginsels, veral “capping”, gekant is. Dit blyk of ander vakbonde ook druk van hul lede ervaar om nie tot die vergoedingsbeginsels in te stem nie.

NOORD-KAAP

Foto: iStockphoto.com

Noord-Kaap • Nege werknemers by Idwala Lime, ’n kalkprodusent in Daniëlskuil in die Noord-Kaap, is vroeg in Januarie in kennis gestel dat hul poste in die maatskappy oortollig is. Dit volg nadat Idwala Industrial Holdings besluit het om sy finansiële afdeling in een groter afdeling te omskep wat verskeie van sy takke sal dien. Idwala Lime ontgin hoëgraad kalksteen wat in die produksie van kalk en gebrande kalk gemeul en gebrand word.

WITBANK

Witbank • Die artikel 189-afleggingsproses wat einde verlede jaar by COAL of Africa (CoAL) se Mooiplaats-steenkoolmyn in Ermelo ’n aanvang geneem het, is steeds nie 34

01/2013 • www.solidariteit.co.za

afgehandel nie. Dié proses kan tot gevolg hê dat tussen 60 en 90 van die 368 werknemers wat by die myn werk, afgelê kan word. Nagenoeg 13 Solidariteit-lede word deur die afleggings geraak. Die maatskappy het die onstuimige ekonomiese klimaat en die uitgerekte staking van ses weke deur NUM-lede as die rede vir die afleggings aangevoer. Solidariteit sal eersdaags weer met die werkgewer konsulteer ten einde die afleggings te finaliseer. • Solidariteit is in kennis gestel dat Evraz Highveld Steel in Witbank van plan is om sy opleidingsentrum te sluit. Twee Solidariteit-lede word deur die afleggings geraak. Solidariteit sal eersdaags met die werkgewer vergader om die uitwerking van die afleggings te probeer verminder. • Solidariteit is tans nog in loononderhandelings met die bestuur van die Vergenoeg-mynmaatskappy gewikkel. Solidariteit eis ’n loonverhoging van 9% terwyl die werkgewer ’n verhoging van 8,25% aanbied. Die proses is egter vertraag weens die geskil wat die NUM by die Kommissie vir Versoening, Bemiddeling en Arbitrasie (KVBA) verklaar het.

BOKSBURG

Boksburg • Die ingenieursfirma Compaction Technology in Nigel het Solidariteit in November verlede jaar ingelig dat hy sewe van sy werknemers weens finansiële redes moet aflê. Een van die werknemers wat deur die afleggings geraak word, is ’n lid van Solidariteit. Die maatskappy het ongeveer 47 werknemers. • PSV Mitech ControlValve in Elandsfontein het Solidariteit op 11 Januarie ingelig dat hy nege van sy werknemers moet aflê, waarvan sewe lede van Solidariteit is. Die maatskappy het die swak ekonomiese toestande en ’n verlies aan inkomste as rede vir die afleggings aangevoer. Solidariteit sal eersdaags weer met die werkgewer vergader om die afleggings af te weer of om die uitwerking op sy lede te verminder. S

promosie

Die tradisioneel Switserse maatskappy, Bernina, is besig om sy topklas-segment uit te brei deur die bekendstelling van ’n splinternuwe reeks naaldwerkmasjiene en is terselfdertyd besig om sy nuutste INNOVASIE, die Bernina “9 hook”, te bemark.

...........................................

Op VOORPUNT van naaldwerktegnologie B710

Foto’s: iStockphoto.com; Verskaf

B780

ie nuwe “9 hook” word amptelik saam met die nuwe Bernina 7 reeks-naaldwerkmasjiene bekendgestel. Bernina se naaldwerkmasjiene is wêreldwyd bekend vir hul tegnologiese innovasie en moderne ontwerp. Die drie masjiene wat deel van die nuwe 7-reeks vorm, doen beslis hierdie reputasie gestand. Die masjiene spog nie net met ’n knap ontwerp nie, maar het ook nuwe en nuttige funksies. Een so ’n funksie is die verlengde vryarmfunksie wat vir groter naaldwerk- en/of borduurprojekte voorsiening maak. Daarbenewens verseker die masjiene se nuwe hoeksisteem presiese steke met ’n breedte van tot 9 mm – selfs tydens ’n hoëspoedverstelling. Bernina se 7-reeks naaldwerkmasjiene het ook ’n uiters nuttige en innoverende funksie, “dual feed”, wat verseker dat die materiaal gelyktydig aan die bo- en onderkant deur die masjien gevoer word. Die 7-reeks bestaan uit die Bernina 710, die Bernina 750 Kwilter-model en die Bernina 780. Hoewel die 710 die basismodel is, beïndruk die masjien met sy tegniese gevorderdheid en veelsydigheid. Die masjien bied aan die naaldwerker ’n verskeidenheid funksies en opsies om naaldwerk voorwaar ’n plesier te maak. Die meer gespesialiseerde Bernina 750

Kwilter-model is spesiaal vir kwilt- en borduurwerk ontwerp. Die masjien het onder meer ’n moderne skerm waarop borduurpatrone vergroot, verklein en rondgeskuif kan word. Die masjien bevat reeds sowat 70 ontwerpe waaruit jy kan kies. Die B 750 QE-model is boonop geskik vir DesignWorks-sagteware wat die gebruiker se moontlikhede om sy of haar ontwerpe op materiaal te sit, vergroot. Die mees gevorderde masjien van al drie in die reeks, die Bernina 780, bied aan die naaldwerker die opsie om materiaal ook aan weerskante te stik; dus kan die masjien in 360 rigtings stik. Die masjien is spesiaal ontwerp om in selfs die kleinste en mees gespesialiseerde behoeftes van die naaldwerker te voldoen en hom of haar in staat te stel om naaldwerk op ’n professionele wyse te doen. Met die nuwe “9 hook”-tegnologie en die verskeidenheid wat die 7-reeks naaldwerkmasjiene bied, het naaldwerkers oor die wêreld heen dus toegang tot die tegnologies mees gevorderde naaldwerkmasjinerie op die mark. Besoek gerus vandag u naaste Bernina-tak en word deel van ’n nuwe, gevorderde groep naaldwerkers wat die beste naaldwerktegnologie tot hul beskikking het. • Besoek www.bernina.co.za of skakel Bernina se hoofkantoor by 011 726 1800. www.solidariteit.co.za • 01/2013

in Beweging

Nuus oor al die organisasies wat deel van die Solidariteit Beweging vorm.

AfriForum WYS TANDE oor ‘fracking’ AfriForum het ’n alliansie met die Treasure the Karoo Action Group (TKAG) aangegaan om ‘fracking’ vir skaliegas in die KAROO teen te staan. Julius Kleynhans, hoof van omgewingsake by AFRIFORUM, sê die alliansie met die TKAG behels onder meer dat AfriForum ’n applikant sal wees indien die saak uiteindelik in die hof draai. “Ons sal saam met die TKAG alles in die stryd werp om te keer dat ‘fracking’ in die Karoo plaasvind.” NICO STRYDOM berig.

Foto’s: iStockphoto.com

olgens Kleynhans gaan AfriForum saam met die TKAG ’n inligtingsveldtog rakende ‘fracking’ in die Karoo van stapel stuur. “Daar is wêreldwyd bewyse van die negatiewe uitwerking wat ‘fracking’ op die omgewing het. Die uitwerking wat dit in die Karoo gaan hê indien daar wanbestuur plaasvind, sal katastrofies wees. As ’n mens kyk na die huidige bestuur van mynbedrywighede, kan ’n mens nie met oortuiging sê dat die regering volhoubare bestuur sal toepas nie. Wetgewing is ook nie streng genoeg om so ’n soort ontwikkeling te akkommodeer nie en word in elk geval nie reg toegepas nie.” Kleynhans sê AfriForum en ander omgewingsgroepe se teenkanting teen ‘fracking’ is nie net weens die reuse-uitwerking wat dit op die omgewing sal hê nie, maar omdat die departement van minerale hulpbronne dit wil afdwing. “Suid-Afrika het nie eintlik genoeg inligting oor ‘fracking’ en die gevolge daarvan tot sy beskikking nie, en dit maak dit moeilik vir die publiek om aan die proses deel te neem. AfriForum en die TKAG sal aanhou om ‘fracking’ teen te staan totdat wetenskaplike en ekonomiese bewyse toon dat dit ’n verstandige, veilige en volhoubare keuse vir Suid-Afrika is.” ‘Fracking’ is sedert Desember 2010 op almal se lippe nadat die internasionale oliereus Shell

01/2013 • www.solidariteit.co.za

‘FRACKING’ KAN...

• Suid-Afrika se grondwater besoedel; • tot ernstige lugbesoedeling lei; • ’n negatiewe uitwerking op toerisme en boerdery hê; • groot skade aan paaie aanrig; en • ’n onvervangbare landskap en erfenis soos die Karoo onomkeerbaar beskadig. bekendgemaak het dat hy skaliegas in die Karoo wil ontgin en aansoek gedoen het by die Petroleumagentskap van Suid-Afrika (Pasa) om eksplorasieregte vir aardgas in die suidwestelike Karoo te bekom. Die departement van minerale hulpbronne het vroeg in 2011 ’n moratorium op nuwe en huidige aansoeke om skaliegaseksplorasie

geplaas en ’n taakspan saamgestel om die gevolge van ‘fracking’ te ondersoek. Die moratorium is in September 2012 opgehef nadat die taakspan se ondersoek bevind het dat hidrouliese breking in die VSA geen besoedeling veroorsaak het nie. • Om R10 vir AfriForum se veldtog teen ‘fracking’ te skenk, SMS “KAROO” na 38655. S

R Foto: iStockphoto.com

Deur Esmarie Prinsloo

100. Dít is al wat dit kos om ’n woord in die Woordeboek van die AfrikaanseTaal (WAT) te borg vir dié woordeboek se fondsinsamelingsprojek, “Borg ’n Woord”. Taalregte is vir AfriForum egter van soveel belang dat dié burgerregteorganisasie die woord “taalregte” vir R5 000 gekoop het. “AfriForum koop die woord ‘taalregte’ omdat Suid-Afrikaners, insluitend Afrikaanssprekendes, nog gans te onbewus van hul taalregte is. Hulle eis dit nie op nie, en in plaas daarvan om moedertaalonderrig aan te dring op of hul eie taal in die sakewêreld, regswêreld en media te handhaaf, word die knie toenemend voor Engels gebuig,” het Alana Bailey, adjunk uitvoerende hoof van

AfriForum, gesê. Bailey meen Suid-Afrika word ’n eentalige Engelse gemeenskap waarin groepe se unieke taal en kultuur verlore gaan. Om dié rede wil AfriForum “taalregte” teruggee aan alle SuidAfrikaners, met die hoop dat 2013 die jaar gaan wees waarin almal hul taalregte gaan begin bevorder en werklik die Suid-Afrikaanse taal- en kultuurdiversiteit gaan leer respekteer en vier. Die WAT, die kroonjuweel van Afrikaanse woordeboeke, dokumenteer die Afrikaanse woordeskat in sy wydste omvang en is die grootste projek ooit rondom Afrikaans. Dit benodig geld om hierdie groot taak voort te sit en AfriForum ondersteun dit graag op hierdie wyse. • Borg of koop ’n woord by www.wat.co.za S

inbeweging

WAT? AfriForum KOOP “taalregte”!

promosie

DO NOT BE FOOLED BY SWINDLERS!

Vir meer inligting oor die MIBFA-surplusverdeling, skakel die navraaglyn by 0861 50 44 55 of besoek die webtuiste www.mibfa.co.za.

MIBFA urges the public not to fall for sly tricks of swindlers trying to make a quick buck out of the MIBFA pay-outs.Therefore it is important to remember the following: • There is NO registration fee to contact MIBFA. • DO NOT pay any third party who wants to assist you in replying to one of the funds. • If you are uncertain about your rights and responsibilities, contact MIBFA on 0861 50 44 55.

Geduld sal BELOON word – MIBFA

Foto: iStockphoto.com

As jy een van die meer as 400 000 voormalige lede van die metaal- en ingenieursbedryf se aftreefondse (Ingenieursindustrieë Pensioenfonds en die Metaalindustrieë Voorsorgfonds, oftewel die EIPF en die MIPF) is, dan is geduld vir die UITBETALING van jou geld nou noodsaaklik. Met meer as 90 000 lede se uitbetalings wat reeds afgehandel is, vorder die proses goed, maar vir dié wat steeds op ’n uitbetaling wag, mag dit moontlik voel of sake net nie vinnig genoeg afgehandel word nie. Volgens die Metal Industries Benefit Funds Adminitrators (MIBFA) sal lede se geduld wel beloon word en met sowat R35 MILJARD wat wag om uitbetaal te word, lê die einde van die reënboog met sy pot goud nie meer té ver nie.

WIE KAN VOORDEEL TREK? • Voormalige lede wat van 1 Mei 1991 tot 31 Maart 2008 lede van die MIPF was. • Voormalige lede wat van 1 Januarie 1980 tot 31 Maart 2008 lede van die EIPF was. • Persone wat aktiewe lede op 31 Maart 2008 was. • Pensioenarisse wat op 31 Maart 2008 lede van die EIPF was. • Lede wat op 31 Maart 2008 nog voordele in die fonds gehad het wat nog nie uitbetaal is nie. Ongelukkig kan geen voormalige lede of pensioenarisse wat voor of op 31 Maart 2008 oorlede is, of lede wat eers ná 1 April 2008 by een van die fondse aangesluit het, voordeel uit die surplusverdeling trek nie. 01/2013 • www.solidariteit.co.za

EK DINK EK MOET ’N UITBETALING ONTVANG As jy wonder of jy wel voordeel uit hierdie surplusverdeling kan trek, moet jy die MIBFAnavraaglyn by 0861 50 44 55 skakel. Sodra dit bevestig is dat jy wel vir die uitbetaling in aanmerking kom, moet jy registreer. WATTER INLIGTING HET EK NODIG OM TE REGISTREER? • ID-dokument • Pos- en woonadres • Kontaknommers • Voordeleverklaring • Lidmaatskapkaart of salarisstrokie • Besonderhede van vorige werkgewers en werktermyne.

WHO CAN BENEFIT?

• Former members who were members of the MIPF from 1 May 1991 to 31 March 2008. • Former members who were members of the EIPF from 1 January 1980 to 31 March 2008. • Those persons who were active members on 31 March 2008. • Pensioners who were EIPF members on 31 March 2008. • Members who had benefits in the fund on 31 March 2008 and who have not yet been paid out.

Surplus Apportionment & DataVerification Exercise Due to amendments to the Pension Funds Act in 2007, you may be eligible for a payment. MIBFA would like anyone who is a member, a pensioner or a former member of the funds (or their predecessor funds) to contact them to ensure that they have on record the correct contact details of all members. MIBFA is also taking this opportunity to find and pay any former members who did not take their benefits which were entitled to them upon leaving the industry.

HAVE YOU WORKED IN THE METAL INDUSTRIES? ARE YOU OR WERE YOU A MEMBER OF THE: • Metal Industries Provident Fund (MIPF) • Engineering Industries Pension Fund (EIPF)

Then you need to contact MIBFA! Have the following on hand when contacting MIBFA: • Identity number (new and old); • Postal and home address; • Contact telephone number and/or cellphone number; and • Documents such as a benefit statement, a membership card or a salary slip.

0861 50 44 55 www.mibfasurplus.co.za

There is no registration fee to contact MIBFA.You are advised not to pay any third parties to assist you in replying to the funds. The entire process is expected to take at least 18 months to complete. Membership or former membership of one of these funds does not necessarily mean you will be entitled to benefit from the funds.

inbeweging

PLAASMOORDE raak ons almal MOEG VIR BLOED! Bekendes soos Steve Hofmeyr en Chris Chameleon het as deel van die Stop die Moorde-veldtog saam met duisende ander teen plaasmoorde en -aanvalle betoog.

“K Foto’s: Esmarie Prinsloo

AfriForum het onlangs boodskappe van 100 slagoffers van plaasmoorde aan ’n verteenwoordiger van die minister van polisie oorhandig as deel van dié burgerregteorganisasie en die Solidariteit Beweging se STOP DIE MOORDE-VELDTOG. Dié veldtog, wat vanjaar nog verder uitgebrei gaan word, het ten doel om plaasmoorde tot PRIORITEITSMISDAAD te verklaar en ’n gefokusde TEENSTRATEGIE op plaasaanvalle te ontwikkel, skryf ERNST ROETS, adjunk uitvoerende hoof van AfriForum.

yk my in die oë as ek hierdie vir jou gee,” sê Belinda van Noord, wie se pa en broer in Desember 2012 op hul plaas buite Brits vermoor is. In haar hande is ’n rooi lêer wat die briewe van eenhonderd slagoffers van plaasaanvalle bevat, asook ’n DVD wat ’n video-brief van nog ongeveer 20 slagoffers bevat.“Ek gee dit nie vir jou omdat ek wit is nie. Ek gee dit vir jou omdat ek ’n Suid-Afrikaner is. Hierdie is ’n krisis wat ons almal raak, wit en swart. Julle taak is om SuidAfrikaners te beskerm en ons vra julle nou om in te gryp.” Dít was Van Noord se woorde toe sy hierdie 100 slagoffers van plaasmoorde se boodskappe aan ’n verteenwoordiger van die minister van polisie oorhandig het. Zweli Mnisi, die minister se woordvoerder, het vroeër in die media gesê die meerderheid boere is wit en dat hy nie bereid is om misdaad uit ’n rasse-oogpunt te benader nie. Ná die moord op ’n bejaarde egpaar in Parys in die Vrystaat op 14 Januarie vanjaar het AfriForum die minister daarvan beskuldig dat sy stilswye oor plaasmoorde aan aandadigheid begin grens. Ernst van Rooyen (75) se liggaam is op die

01/2013 • www.solidariteit.co.za

Boere woon in AFGELEË GEBIEDE waar die reaksietyd van die polisie nie met dié van hul stedelike eweknieë vergelyk kan word nie. AfriForum voer aan dat die uniekheid van die PLAASMOORDVERSKYNSEL op sigself ’n gefokusde teenstrategie van die regering verg, ongeag die hoë frekwensie en brutaliteit daarvan.

vloer van die egpaar se plaaswinkel gevind. Sy vrou, Annetjie (74), se liggaam is in die winkel se vrieskas gevind. Die video is vervaardig tydens AfriForum se protesoptog teen plaasmoorde wat op 1 Desember verlede jaar plaasgevind het. Die optog is gehou ter nagedagtenis aan die moorde op Attie,Wilna en klein Willemien Potgieter, wat op 1 Desember 2010 op hul plaas naby Lindley vermoor is. Een van die slagoffers wat in die video verskyn, is Susan Nortje, suster van Wilna en tannie van klein Willemien. Die minister het hierdie aksie in ’n mediaverklaring as ’n publisiteitsfoefie afgemaak en gesê dat hy wel teen plaasmoorde stry, aangesien sy departement teen misdaad gekant is en plaasmoorde ’n vorm van misdaad is. AfriForum het in sy memorandum vir ’n gefokusde strategie teen plaasmoorde gevra. Die minister het geweier om die slagoffers se memorandum te ontvang. Ten spyte van ’n dringende verklarende hofbevel dat die optog aan al die vereistes van die wet voldoen, het die minister voortgegaan om die optog as ’n onwettige byeenkoms te hanteer. Die memorandum is ook by die bundel ingesluit. • Die video-brief kan op AfriForum se Facebookblad besigtig word. S

inbeweging

Waarheen met ONDERWYS in 2013?

Aan die begin van 2013 hang donker wolke bo die onderwysterrein. Die matriekuitslae van 2012 het wel ’n slaagsyfer van 73,9% getoon teenoor die 70,2% van 2011, maar vrae word gevra oor die STANDAARD van die MATRIEKKWALIFIKASIES, skryf ALANA BAILEY, adjunk uitvoerende hoof van AfriForum. ntleders vergeet dikwels dat minder as die helfte van die leerders wat in 2001 die eerste keer in graad 1 was, in 2012 matriek geslaag het. Wat het van die ander bykans halfmiljoen jongmense geword? Is hulle steeds in die onderwyssisteem, of het hulle skool verlaat en dryf nou werkloos en uitsigloos met minimale geletterdheid rond? Hierdie indringende vrae moet beantwoord word alvorens die minister van onderwys, Angie Motshekga, haarself op die skouer kan klop oor haar departement se “vordering”. Die donker wolke het ’n silwer rand – daar is baie wat gedoen kan word om die departement se foute te oorbrug. AfriForum gaan vanjaar op verskeie onderwysaspekte fokus om ’n beter toekoms vir ons jeug te verseker.

WAT KAN OUERS DOEN?

Foto’s: Roelyn Cornwall; iStockphoto.com

• Dring aan op moedertaalonderrig – dit bevoordeel jou kind se begrip en vordering op taalkundige, wetenskaplike en wiskundige gebied. • Wees betrokke by jou kind se onderrig en skool. • Moedig werketiek en selfstandige denke by jou kind aan. • Leer jou kind om te lees – kinders wat lees, is kinders wat presteer. • Moedig jou kind aan om deel te neem aan strategiespele soos skaak. • Ondersteun instellings wat gehalteonderwys aanmoedig, soos Die Federasie van Beheerliggame van Suid-Afrikaanse Skole (Fedsas) en die Suid-Afrikaanse Onderwysersunie (SAOU).

BRANDPUNTE

LEERLINGGETALLE Minister Angie Motshekga het die skokkende uitspraak gemaak dat sy bereid is om wetgewing te verander sodat sy kan bepaal hoeveel leerders ’n skool moet aanvaar. Skole verkeer landwyd onder druk om meer leerders in te neem omdat die onderwysdepartement nie sy plig nakom om voldoende skole te bou nie. Daar is ’n regstreekse verband tussen die aantal leerders in ’n klas, die welstand van die kinders en die gehalte van die onderrig wat hulle ontvang. AfriForum sal nie inmenging van die minister op hierdie terrein van skole en ouerbeheerliggame toelaat nie en sal enige poging om wetgewing te wysig, met alle moontlike regstappe teenstaan. AFLEWERING VAN HANDBOEKE Op 10 Januarie 2013 het die minister trots verklaar dat 98% van alle handboeke vir 2013

01/2013 • www.solidariteit.co.za

reeds afgelewer is. Dit blyk dat sy oordryf het en dat daar steeds probleme hiermee is. AfriForum versoek alle ouers en skole wat weet van probleme met die aflewering van handboeke om die inligting tot hul beskikking te stuur aan skool@afriforum.co.za. Aan die hand hiervan sal AfriForum besluit of die afleweringsproses vanjaar inderdaad glad verloop, en of daar steeds ’n probleem is wat optrede teen die onderwysdepartement vereis. GEHALTE-ONDERWYS EN MOEDERTAALONDERRIG AfriForum sal nou saamwerk met bekwame onderwysinstellings soos Fedsas, die SAOU en die Afrikaanse Taalraad om die departement van basiese onderwys te dwing om gehalte-onderwys te lewer en die publiek van die belangrikheid van moedertaalonderrig bewus te maak. S

Solidariteit Finansiële Dienste Regshulpversekering

Kry die KRAG van die WET aan jou kant!

Daarom bied Solidariteit Finansiële Dienste regshulpversekering in samewerking met Legal X om jou te help om die krag van die wet aan jou kant te kry. Kry vandag nog ’n prokureur in jou diens teen slegs R77 per maand.* • • • •

Telefoniese regshulp – 24 uur per dag. Regsverteenwoordiging ter waarde van R40 000 per jaar. Onbeperkte toegang tot regsdokumentasie. Afslagtariewe op eiendomsoordragte.

aksent media • 082 445 4513

• Skakel 0861 765 734 of besoek www.legalx.co.za

* Bepalings en voorwaardes geld

Skakel ons vandag nog by

Solidariteit Beweging

0861 10 10 05 Solidariteit Finansiële Dienste is ’n gemagtigde verskaffer van finansiële dienste • FSP-nommer: 15556

Legal X is ’n gemagtigde verskaffer van finansiële dienste FSP-nommer: 5277

inbeweging

INTERNASIONALE BEWUSTHEID vir Afrikaans geskep

Foto: Alana Bailey

In die sewe jaar van AFRIFORUM se bestaan, is heelwat gedoen om buitelandse bewustheid oor gebeure in Suid-Afrika te skep. Op 4 Desember 2012 het dié burgerregteorganisasie ’n KONFERENSIE in Den Haag aangebied, met sprekers en verteenwoordigers uit Suid-Afrika en Europa. Die tema was: “Die stand van kulturele minderheidsregte, veral die Afrikaanssprekende minderheid, in Suid-Afrika”. ALANA BAILEY, adjunk uitvoerende hoof van AfriForum, was daar.

erk-Jan Eppink, lid van die Europese parlement, het ter inleiding die begrip van kulturele vryheid ondersoek. Hy het beklemtoon dat hoewel beide die Suid-Afrikaanse regering en Europese Unie (EU) verklaar dat hulle trots op hul eenheid in diversiteit is, te min gedoen word om kulturele diversiteit te bevorder. Kulturele vryheid hou deurslaggewende kulturele en ekonomiese voordele vir alle betrokkenes in, het hy gesê. Jan Diedrichsen, direkteur van die Federale Unie van Europese Nasionaliteite (FUEN), het vervolgens genoem dat die beskerming van taalkundige diversiteit ’n doelstelling van die EU is.Tog is die steun wat minderheidstale ontvang gering. Die EU het 23 amptelike tale, maar daarnaas word 60 streeks- en minderheidstale deur sowat 40 miljoen mense gepraat. Dit onderstreep die belang van die bevordering van tale – ’n taak wat die FUEN uitvoer. Sy slagspreuk lui: “Dit is nooit te laat nie… eentaligheid kan maklik genees word!” Aansluitend by Diedrichsen, het prof. Karen Margrethe Pedersen van die Universiteit van Suid-Denemarke bepleit dat ’n veelheid van identiteite erken moet word – al is ’n mens lid van ’n bepaalde taal- of kulturele minderheid, mag jou nasionale lojaliteit nie bevraagteken word nie. Sprekers van meerderheidstale hoef dus nie die bevordering van minderheidstale te vrees nie. Prof. Reinier Salverda, direkteur van die Fryske Akademy (die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns se eweknie in Friesland), het ten slotte meer oor dié instelling se werksaamhede uitgebrei. Aan die Suid-Afrikaanse kant het Kallie Kriel, uitvoerende hoof van AfriForum, die teenwoordiges ingelig oor probleme wat minderhede in Suid-Afrika in die gesig staar, veral weens die negatiewe invloed wat die ANC se Nasionale Demokratiese Rewolusie-beleid het. Dr. Michael le Cordeur, voorsitter van die Afrikaanse Taalraad, het op die taalregte van sprekers van alle wisselvorme van Afrikaans gefokus, waarna die uitvoerende hoof van die

01/2013 • www.solidariteit.co.za

“Dit is nooit te laat nie… EENTALIGHEID kan maklik genees word!” Solidariteit Beweging, Flip Buys, na die regte en probleme van Afrikaners as minderheid gekyk het. Prof. Koos Malan van die Universiteit van Pretoria het ontleed tot watter mate Afrikaanssprekendes grondwetlik beskerm word. Ná afloop van die referate het ’n lewendige bespreking gevolg, wat weer die noodsaak van die uitruil van idees op internasionale vlak bewys het. In beide Suid-Afrika en Europa word navolgbare beste praktyk rakende die bevordering van minderheidsregte gevind. Druk- en belangegroepe oor grense heen kan ’n groot rol speel om gemeenskappe van hul regte bewus te maak en hulle te help om dit op ’n moreel regverdigbare wyse te eis. Met hierdie uitdagings in gedagte sien AfriForum uit na groter internasionale samewerking in 2013! Benewens die konferensie het AfriForum individueel met invloedryke organisasies en individue in Europa gesels. Die volgende platforms is ook gebruik: • Kallie Kriel het op 27 en 28 November 2012 in Genève, Switserland, deelgeneem

aan die Menseregteraad van die Verenigde Nasies (VN) se jaarlikse konferensie oor minderheidsaangeleenthede.Tydens sy spreekbeurt het hy die ANC-regering daarvan beskuldig dat hy besig is om die reeds beperkte minderheidsregte wat in Suid-Afrika bestaan, verder af te takel. ’n Kritiese verslag oor die stand van minderheidsregte in Suid-Afrika is ook ingedien. • Op 3 Desember 2012 is ’n inligtingsessie oor Afrikaans in die Nederlandse parlement bygewoon. Die Nederlandse Taalunie (NTU) het die geleentheid gereël om eerstehands inligting oor die stand van Afrikaans in Suid-Afrika te bekom. • Op 5 Desember 2012 het Kallie Kriel op uitnodiging lede van die tweede kamer van die Nederlandse parlement se komitee vir buitelandse sake ingelig rakende die posisie van Afrikaners in Suid-Afrika. ’n Omvattende verslag oor plaasmoorde is onder meer daar aan Nederlandse parlementslede oorhandig. S

DR. DANIE BRINK, uitvoerende hoof van Helpende Hand, vertel wat dié organisasie in 2012 met behulp van sy LOJALE ONDERSTEUNERS se getroue maandelikse debietorderbydraes vermag het. In 2012 het Helpende Hand onder meer: • 4 500 skooltassies aan graad 1-leerlinge uitgedeel; • 3 200 behoeftige kleuters en hul 2 000 opvoeders met ons nasionale Kosblikkieprojek bereik; • meer as 800 takprojekte op plaaslike vlak uitgevoer; • 236 werkgeleenthede deur ons takstrukture geskep; • 529 behoeftige tersiêre studente se studies ondersteun met behulp van beurse en rentevrye studielenings; en • ons beursplatform se saldo met R6 miljoen gegroei.

Vir 2013 beplan ons om steeds meedoënloos te poog om uitsette te lewer as teenprestasie vir elke skenker se maandelikse of eenmalige bydrae. Hierdie uitsette sien ons wanneer (jong)mense se lewens omgekeer word en hulle danksy Helpende Hand se insette van armoede bevry word. Ons fokus in 2013 opnuut op opleiding as instrument vir hierdie lewensveranderende werk. Ons moedig ons takke en vrywilligers aan om behoeftige jongmense te identifiseer wie se akademiese vooruitgang deur Helpende Hand se personeel, takke, vrywilligers en skenkers bevorder kan word. ’n Mens kan geen beter terugvoer hieroor gee nie as die brief (regs) van ’n onderwyser van een so ’n talentvolle, behoeftige kind. S

Beste Helpende Hand

inbeweging

Só maak Helpende Hand ’n DAADWERKLIKE VERSKIL

nk in hokkie en Pieter* het dié jaar uitgeblikakel by sport as krieket. Hy sou nie kon ins . Krieket het vir hy nie in die nasorg was nie stasie. Pieter hom deure oopgemaak na preskamer. Dit is het mooi maniere in die kla nd te danke dat grootliks aan Helpende Ha ’n leerder wat hy vandag gevorder het vanleerder wat sy jaar moes herhaal na ’n erkklasse en presteer. Sonder die huisw omgewing sou hy gereelde etes in ’n veilige nie. Ons skool is nie die vordering kon toon siatief. * Skuilnaam u dank verskuldig vir die ini

inbeweging

WerkNet

Snuffel werk uit in jou hartstaal

Deur Surika Behrens

MOEDERTAALONDERRIG: Helpende Hand sê steun toe

Helpende Hand wou in die lig van MOEDERTAALDAG op 21 Februarie vasstel of onderrig in ’n sekondêre taal vir behoeftige kinders selfs nog meer STRUIKELBLOKKE in die pad lê. Luidens studies ervaar tot 10% van alle kinders taal- of leerprobleme. Dié syfer kan selfs hoër wees waar omstandighede soos armoede, sosiale en gesinsprobleme of gebrekkige toegang tot gesondheidsorg en terapie heers. JUANITA DU PREEZ berig.

Foto’s: Roelyn Cornwall; iStockphoto.com

ir Helpende Hand – wat fokus op opheffing deur opleiding – is dit baie belangrik dat kinders in hul moedertaal onderrig word om sodoende die beste opleiding te ontvang. Dit geld soveel te meer wanneer die kind in moeilike maatskaplike en sosiale omstandighede grootword. Ongelukkig gebeur dit dikwels dat ’n kind in ’n tweede taal onderrig moet ontvang. Die kind verstaan dan nie alles wat in die klaskamer gesê word nie, en raak sodoende akademies agter. Navorsing wat MarkData in 2001 gedoen het, dui daarop dat meer as 40% van alle Suid-Afrikaners dikwels nie verstaan wat in Engels gekommunikeer word nie. By Afrikataalsprekers is die syfer tot 20% en selfs onder Afrikaanssprekendes (wat dikwels as goed tweetalig beskou word) begryp net 26% van die burgers die kommunikasie wat hulle in Engels ontvang. Dit lei daartoe dat talle mense weens die beheptheid met Engels van geleenthede ontneem word. 01/2013 • www.solidariteit.co.za

Die doelwit van die Suid-Afrikaanse Skolewet (Wet No. 84 van 1996) is om ’n sterk grondslag vir die beskerming en groei van die land se diverse kulture en tale op skoolvlak te lê.Artikel 6 van dié wet bemagtig skole se beheerliggame om die skool se taalbeleid te bepaal binne die riglyne wat nasionaal en provinsiaal vasgestel is. Dit is daarom kommerwekkend dat die minister van basiese onderwys, Angie Motshekga, dreig om die wet te verander sodat die magte van beheerliggame beperk word. In die onlangse Rivonia-skoolsaak het die appèlhof ten gunste van die skool en teen die Gautengse onderwysdepartement beslis oor die beheerliggaam se reg om ‘n toelatingsbeleid vir die skool te bepaal, maar skole vrees dat die minister ook beheerliggame se reg om die taalbeleid van ’n skool te bepaal, wil aanvat. Volgens die departement van onderwys se taalbeleid het leerlinge die reg om in die taal van hulle keuse onderrig te word en moet hulle die skool daaroor inlig wanneer hulle inskryf. S

olidariteit Helpende Hand het op 5 Februarie 2013 amptelik die eerste Afrikaanse werksoekportaal, WerkNet, aan die publiek bekendgestel. Hierdie diens is gratis en bied aan werksoekers toegang tot duisende werkgeleenthede wat regoor die land geadverteer word.Werksoekers kan nou hul CV’s op dié unieke internetplatform registreer. Die behoefte het ontstaan vir werkgewers om hul poste ook in Afrikaans te adverteer en WerkNet is dus verder ontwikkel om ook Afrikaanse werkgewers te akkommodeer. Dit is die eerste aanlynruimte waar werksoekers en werkgewers mekaar in Afrikaans kan ontmoet. Hoewel die diens gratis vir werksoekers beskikbaar is, is daar ’n koste verbonde vir werkgewers wat poste wil adverteer. Die helfte van die koste word aan Helpende Hand geskenk om dié diens aan Afrikaanse werksoekers verder te ontwikkel. WerkNet se doel is om Afrikaners aktief in die arbeidsmark te integreer. Só word daar gepoog om ’n noemenswaardige verskil aan werkloosheid onder Afrikaanse mense te maak. Werkgewers wat poste wil adverteer, kan www.werknet.co.za besoek.Werksoekers kan ook na www.werknet.co.za gaan en hul CV’s gratis registreer. Besoek gerus hierdie splinternuwe Afrikaanse aanlynplatform wat die wêreld van werk ontsluit. S

Helpende Hand het vanjaar 3 700 skooltassies regoor die land aan graadeens uitgedeel. Sedert die projek in 2007 begin is, is 16 200 tassies reeds uitgedeel. Die skole word geïdentifiseer deur Helpende Hand se takke wat deur VRYWILLIGERS gedryf word. Vanjaar het sowat 70 takke deelgeneem en is 167 skole bevoordeel, skryf JUANITA DU PREEZ.

lke swart rugsakkie wat as deel van Helpende Hand se nasionale Skooltassieprojek geskenk word, bevat onder meer ’n skêr, gom, liniaal, witbord, inkleurpotlode, uitdraaikryte, klei, waterverf, ’n legkaart, springtou en tennisbal. Binne-in die tassie is ook die Bybelgenootskap se My eerste Bybel Doen en Leer Boek. Dit is ’n leesboekie van 30 bladsye wat kinders blootstel aan letters, syfers en woorde deur middel van Bybelverhale. Dit is deur die Bybelgenootskap geskenk. Volgens Lindie Strydom, projekorganiseerder, is dit belangrik om die gehalte van dít wat die skooltassie verteenwoordig elke jaar te verbeter en te verdiep. “Ons is nie naïef omtrent die feit dat daar ’n soortgelyke behoefte tot by die graad 12-kind bestaan nie,” sê sy. “Maar ons kon tot dusver darem seker

maak dat graadeentjies ten minste vir hul eerste jaar skryfbehoeftes het. Eintlik het hulle net genoeg skryfbehoeftes vir drie maande, nie eers vir die volle jaar nie.” Onderwysers beaam dat die behoefte groter is as waarin soms voorsien kan word. Daleen van der Merwe is die departementshoof: grondslagfase by Laerskool Danie Malan, een van die skole wat tassies by Helpende Hand ontvang het. Sy sê hulle probeer om die kinders te leer om verantwoordelik met die skryfbehoeftes te werk omdat daar nie altyd genoeg is nie. Juis daarom is Strydom opgewonde oor hoe die projek kan groei.“Ek sou wou hê dat ons volgende jaar uitbrei en tot aan graad 3-kinders skryfbehoeftes voorsien,” sê sy. “Dit sal ons ’n idee gee van wat die basiese behoeftes is, hoe dit ooreenstem in graad 1, 2 en 3, en of ons nie miskien daarop kan fokus nie.” • Besoek www.helpendehand.co.za om uit te vind hoe jy betrokke kan raak. S

inbeweging

3 700 SKOOLTASSIES kry tuiste

inbeweging

BEDELAARS

Wit

Foto’s: Roelyn Cornwall

01/2013 • www.solidariteit.co.za

inbeweging

“Dit het ’n baie GEWILDE BEROEP geword en jy betaal nie belasting nie!” “Ek gee altyd as ek het om te gee, want ek dink altyd hoe swaar dit moet wees om dit te doen… en wonder wat kon hulle tot hier gebring het.” Wat is mense se persepsies oor bedelaars en wat is die waarheid? Solidariteit Helpende Hand het onlangs met die hulp van die Solidariteit Navorsingsinstituut (SNI) probeer vasstel hoe persepsie en waarheid verskil. JUANITA DU PREEZ berig oor dié omstrede onderwerp.

elpende Hand se streekorganiseerder in die Suid-Kaap, Mariaan Mans, en haar kliëntediensbeampte, Adele Wright, het in 2012 probeer vasstel hoe bedelaars behandel word deur self soos bedelaars aan te trek, hul bedelversoek op ’n stuk karton te skryf en verbygangers op straat dan vir geld te vra,” vertel dr. Danie Brink, uitvoerende hoof van Solidariteit Helpende Hand. “Die resultate was vir ons so interessant dat ons besluit het om die kwessie van wit bedelaars in Suid-Afrika deeglik te ondersoek.” Volgens Mans het mense tydens die studie verskillend gereageer.“Sommige mense kyk nie eers in jou rigting nie, terwyl ander amper skuldig lyk omdat hulle jou geld in die hand stop… asof hulle probeer om hul gewete te sus deur darem iets te gee.” Maar wat is die waarheid? Die SNI het bedelaars in die Wes-Kaap, Gauteng, KwaZuluNatal en die Suid-Kaap betrek. Hieruit het interessante inligting aan die lig gekom. Die mans wat bedel, is hoofsaaklik tussen 21 en 30 jaar oud en die vroue meestal tussen 41 en 60 jaar oud. Hul inkomste uit bedelary is wisselvallig en bedelaars verdien enigiets van

R50 tot R500 per dag. Die meeste bedelaars “werk” 24 of meer dae per maand en verdien ongeveer R1 200 in dié tyd. Sommige bedel net totdat hulle genoeg geld het vir kos of sigarette en is moontlik tevrede met hierdie standaard. Volgens Nicolien Welthagen, navorser by die SNI, het nagenoeg 60% van die bedelaars wat ondervra is, nie matriek geslaag nie. Ongeveer 20% noem dat hulle wel gematrikuleer het. Daar is ’n klein groepie wat noem dat hulle ’n diploma (6,6%) of sertifikaat (13%) het.“Die meeste van die bedelaars (81%) het aangedui dat hulle wel voorheen ’n werk gehad het. 19% het nog nooit gewerk nie. ’n Kwart van die bedelaars het as ambagslui gewerk voordat hulle begin bedel het,” sê Welthagen. Hulle was onder meer loodgieters, houtwerkers, bouers, motorwerktuigkundiges, staalwerkers en ketelmakers. Van die vroue het aangedui dat hulle in ’n haarkappersalon gewerk het. Verder het 6% as klerk, assistent of in die logistieke bedryf gewerk. Sommige van die mans (3%) het genoem dat hulle by ’n sekuriteitsmaatskappy gewerk het, terwyl 3% van die vroue voorheen as verpleegsters gewerk het. Ander was verkopers, kelnerinne, kinderoppassers of

waarheid vs. PERSEPSIE

vragmotorbestuurders. Ongeveer 22% van die bedelaars sê dat hulle nie ’n werk wil hê nie, terwyl 78% aandui dat hulle wel wil werk. Uit hierdie navorsing is dit duidelik dat Helpende Hand se beleid van opheffing deur opleiding die beste manier is om armoede te voorkom en teen te werk.“Helpende Hand kan nie genoeg beklemtoon hoe belangrik opleiding as die langtermynoplossing vir armoede is nie,” sê Brink. “Daarom belê ons soveel tyd en energie daarin om reeds van voorskoolse tyd en regdeur die skooljare hierdie idee by mense tuis te bring en dit deur te voer totdat ’n student in aanmerking kan kom vir ’n rentevrye studielening van die Afrikaanse Beursinstituut om ’n ekonomies onafhanklike lid van die samelewing te word.” Helpende Hand het ook in Februarie die Afrikaanse werkwerf www.werknet.co.za bekendgestel om Afrikaanse werksoekers die geleentheid te gee om in Afrikaans werk te soek. Sodoende hoop Helpende Hand om ’n bydrae te lewer om die werkloosheidsprobleem in Suid-Afrika hok te slaan. • Besoek www.helpendehand.co.za om die volledige verslag en nog foto’s te sien. S

www.solidariteit.co.za • 01/2013

inbeweging

SOL-TECH: Sakpas, in pas, nommerpas!

“J Foto’s: Cilleste van der Walt; Reint Dykema; iStockphoto.com

In sy kantoor in Kloofsig lyk Paul van Deventer,besturende direkteur van Sol-Tech,baie trots op dié kollege se 2012prestasies. MOIRA-MARIE KLOPPERS het gaan uitvind watter Sol-Tech-hoogtepunte hom só trots maak.

a, ek voel beslis positief oor ons uitsette in 2012!” sê Van Deventer.“Ek is nie net trots op Sol-Tech as instelling wat jongmense deur gehalteopleiding op die arbeidsmark voorberei nie, maar ook op elke student. Ons studente word bykans deur die bank ná hul finale kwalifikasie permanent aangestel en ons kry ook positiewe terugvoering uit die bedryf oor die kaliber studente wat Sol-Tech oplewer.” Van Deventer meen Sol-Tech se nuwe opleidingsmodel, wat in 2011 ingestel is, speel ’n groot rol in Sol-Tech se welslae.“Die model bied ’n eenstopdiens aan ons kliënte. Dit behels nie net dat studente se institusionele opleiding in Sol-Tech se goed toegeruste werkwinkels aaneenlopend plaasvind nie, maar ook dat studente die geleentheid gebied word om hul nasionale N1- en N2-sertifikate te verwerf voordat hulle die werkwinkels betree. Ná afloop van die teoretiese en praktiese opleiding by die kollege word studente deur Sol-Tech se plasingsafdeling, Ajani, bygestaan om nasionaal erkende indiensopleiding by ’n kontrakteur te ondergaan. Tydens hierdie fase begin studente reeds om vergoeding te ontvang.” Dit is egter nie net die welslae van 2012 wat Van Deventer se oë laat blink nie.“Ons het 01/2013 • www.solidariteit.co.za

2013 reeds op ’n hoogtepunt begin met die aanstelling van ’n nuwe hoof vir Sol-Tech. Philip Minnaar, wat reeds die afgelope twee jaar in dié pos waargeneem het, is aan die einde van 2012 tot hoof van die kollege bevorder.” Van Deventer is oortuig dat dié skuif 2013 se suksesse aan die einde van die jaar bo dié van 2012 gaan laat uittroon.

BREËBORS (MET REDE!)

• Sol-Tech het ’n deurslaggewende rol gespeel om ’n tegniese opleidingskollege by Lonmin operasioneel te kry en is persoonlik deur die minister van mynwese, Susan Shabangu, daarvoor bedank. • Danksy die Solidariteit Groeifonds kon R1,5 miljoen se toerusting, onder meer nuwe gevorderde PLC-eenhede, aangekoop word om studente meer doeltreffend vir die praktyk toe te rus. • Meer as 1 000 studente het hul studies in 2012 by Sol-Tech begin of voortgesit.

PAUL VAN DEVENTER

“Die vraag na gehalteambagsopleiding in Afrikaans is steeds heelwat groter as waarin Sol-Tech kan voorsien. Wanneer die bou van DIE KAMPUS voltooi word, sal dit egter ’n nuwe era in tegniese opleiding inlui en MEER GELEENTHEDE vir Afrikaanse jongmense bied.”

inbeweging

GEREEDSKAPMAKERS:

Alles behalwe tange en spanners!

ie term “gereedskap” verwys in die algemeen na ’n verskeidenheid instrumente (soos hamers, moersleutels, skroewedraaiers en tange) wat vir enigiets, van alledaagse selfdoenprojekte tot die herstel van ingewikkelde tegniese toerusting, gebruik word. Hoewel dit wel so mag klink, vervaardig ’n gereedskapmaker egter nié hierdie instrumente nie. Gereedskap- en setmaatmakers maak presisiegereedskap wat dan belangrike dele van masjiene en toerusting vorm. Gereedskapmakers moet nie net weet hoe ’n reeks materiale, soos plastiek, keramiek en metaal werk sodat hulle toepaslike gereedskap, wat spesifieke take kan verrig, kan vervaardig nie, hulle moet ook gebreekte of geslyte gereedskap, stempels, meters, setapparate en vaste toebehoorstelsels kan maak of herstel. KURSUS IN ’N NEUTEDOP Sol-Tech-studente wat die gereedskapen setmaatmakerkursus voltooi het, sal die volgende vaardighede hê: • Kennis van die treksterkte en buigbaarheid van verskillende metale; • Draaiwerk met ’n toleransie van 0,03 mm; • Freeswerk met ’n toleransie van 0,03 mm en haaksheid van 0,03 mm; • Oppervlakslypwerk met ’n toleransie van 0,010 mm; • Die ontwerp van spesiale vorms van komponente asook die vervaardiging van saamgestelde werkstukke; • Kennis van verhardingsprosesse ten opsigte van verskillende tipes staal; • Die bou en ontwerp van setmate; en • Die lees en vertolking van ingenieurstekene. S

Sol-Tech se geheime wapen: Sy personeel. Dié gedugte personeelkorps het Philip Minnaar amptelik tydens ’n informele geleentheid as die nuwe hoof van die kollege verwelkom.

Ontmoet Sol-Tech se nuwe HOOF hilip Minnaar is einde 2012, ná twee jaar as waarnemende hoof, as Sol-Tech se nuwe hoof aangestel. Minnaar is egter nie net hoof van Sol-Tech nie, hy is ook ’n pa en eggenoot, ’n kranige atleet, ’n ervare lektor en bowenal ’n mentor met ’n hart vir jongmense. “Minnaar ken Sol-Tech soos die palm van sy hand en is sedert die kollege se ontstaan ’n werknemer. Hy het jare se ervaring as ambagsman, lektor en waarnemende hoof. Daarom was dit ’n maklike en logiese besluit om hom hoof te maak,” sê Paul van Deventer, besturende direkteur van Sol-Tech. Hy meen voorts dat Minnaar se doktorale studies baie oor sy hart vir jongmense verklap. “Sy studies gaan juis oor jongmense se pad na volwassenheid. Dit gaan dus vir hom nie net oor getalle en uitsette nie. Dit gaan vir hom oor elke student se unieke pad tot by Sol-Tech en hoe ons ’n verskil in elke student se toekoms kan maak,” het Van Deventer bygevoeg. PHILIP SÊ... Sol-Tech het die afgelope twee jaar onder jou hand sterk groei getoon. Waar wil jy die tegniese opleidingskollege oor vyf jaar sien? “Sol-Tech slaag reeds uitstekend daarin om opgeleide ambagslui van gehalte aan die industrie te voorsien. Ek hoop dat Sol-Tech in die volgende vyf jaar ook op die wetenskaplike

PHILIP MINNAAR

terrein van opleiding ’n groter rol sal begin speel en ’n bydrae tot kurrikulumontwikkeling vir ambagslui sal lewer. Vir my is die belangrikste doelwit om gebalanseerde jongmense ná hul studieloopbaan by ons af te sien; jongmense wat nie net voorberei is vir hul loopbane as ambagslui in die Suid-Afrikaanse ekonomie nie, maar wat gereed is om broodwinners, gesinsleiers en geloofsleiers in die gemeenskap te word.” Wat reken jy is Sol-Tech se geheime wapen? “Sol-Tech se geheime wapen is beslis ons span van toegewyde personeel wat al die lektore en administratiewe personeel insluit. Elkeen is onmisbaar, goed gekwalifiseer en het hope ervaring en ’n hart vir die saak van opleiding. Elkeen is ’n kenner en ’n mentor wat wil help om die jongmense wat by Sol-Tech instap tot selfversekerde jong volwassenes te vorm.” S www.solidariteit.co.za • 01/2013

promosie

IT’S A fact!

• South Africans spend 75% of their income paying off debt. • Almost 90% of South Africans spend more money than they earn. • 58% expect to continue to work after formal retirement and for the majority, this will be due to financial necessity rather than choice. • Only 54% of South Africans who are currently 10 years or less away from retirement age are saving for retirement. • Pension fund members look to their pension to provide 64% of their income, indicating a heavier reliance on formal retirement.

Foto: iStockphoto.com • Bykomende bron: refirementnetwork.com/articles/quick-sa-retirement-facts

VERSTAAN jou salarisstrokie, aftrekkings

Het jy al aandagtig na jou SALARISSTROKIE gekyk? Wat sien jy? Die meeste van ons sien slegs die netto salaris onderaan en doen slegs iets as dit nié dieselfde as verlede maand is nie. Die res van die inligting traak ons nie regtig nie. Vir ’n finansiële beplanner vertel ’n salarisstrokie ’n hele verhaal. Baie van ons kliënte het nie ’n benul wat hul werkgewer persentasiegewys vir byvoorbeeld PENSIOENBYDRAES aftrek nie. Hulle weet ook nie wat hul sogenaamde pensioendraende salaris is nie. Maar hoekom is dit dan belangrik? FRANCOIS SMIT verduidelik. 01/2013 • www.solidariteit.co.za

ns vind gereeld dat mense nie genoeg vir aftrede gespaar het nie en dat hulle nie weet hoe dit gebeur het nie, want hulle het reeds vir 30 jaar tot ’n pensioenfonds by die werk bygedra. Die antwoord lê in die meeste gevalle in hul salarisstrokie opgesluit. Gestel jy verdien ’n basiese kontantsalaris; ’n motor- of vervoertoelae; en miskien ’n kommissiekomponent. Wat die meeste werkgewers doen, is om die aftrekkings vir pensioen op die kontantsalaris te bereken. Ander werkgewers koppel weer die bydraes aan ’n persentasie van die totale kostepakket. Die gevaar hiervan is dat ’n mens geneig is om vinnig jou hele inkomste te bestee. As jy daaraan gewoond is om ’n motortoelae te ontvang, spaar jy nie uit jou ander inkomste geld om dalk later jou eie motor aan te skaf nie. Jy wil poog om ’n groot gedeelte van jou totale pakket by aftrede te vervang. Gestel die volgende voorbeeld: • Jou kontantsalaris is R11 250 per maand. • Jy ontvang ’n motortoelae van R3 000 per maand. • Jy verdien ’n gemiddeld van R750 per maand

in kommissie. Jou totale pakket is dus R180 000 per jaar. Jou pensioenbydraes word op die kontantsalaris bereken. Jy dra 7,5% van jou kontantsalaris by en jou werkgewer dra nog 5% by. Dit beteken dat jy maandeliks R1 406,25 tot die fonds bydra. Jy verdien egter ’n bykomende R45 000 per jaar wat deel van jou maandelikse uitgawes word. Vir ’n persoon wat nou 30 jaar oud is en op die ouderdom van 65 jaar wil aftree en die pakket hierbo verdien, gaan die verskil in die berekening van die pensioenbydraes op die ouderdom van 65 jaar lei tot ’n tekort van ongeveer R3,5 miljoen se aftreegeld. Die verskil oor tyd is dat jy ’n skamele R280 per maand te min bygedra het, wat jy net elke jaar met 8% saam met jou salarisverhogings moes verhoog. Dit kan dus lyk of jy heeltemal genoeg tot jou aftreefonds bydra, maar eindelik kan dit gebeur dat jy met die resultaat teleurgesteld is. Maak dus seker dat jy jou salarisstrokie verstaan. Gaan spreek ’n goeie finansiële adviseur om vir jou berekeninge te doen oor die toekomstige situasie, maar met vandag se feite en syfers. Jy kan jouself moontlik baie verdriet spaar. • Francois Smit is besturende direkteur van Solidariteit Finansiële Dienste.

Solidariteit Finansiële Dienste

Is jy afgelê of het jy bedank? HOE GEMAAK met my pensioen of aftreepakket?

Staar jy AFLEGGING in die gesig? Het jy BEDANK en van werkgewer verander? Neem jy ’n VROEË AFTREEPAKKET? Dan moet jy hierdie lees! By Solidariteit Finansiële Dienste is jou swaar verdiende neseier in veilige hande! HET JY ONDER MEER DIE VOLGENDE VRAE? • Moet ek uit die pensioenfonds onttrek of kan ek my geld na ’n soortgelyke fonds oorplaas? • Wat is die belastingimplikasies van my besluite? • Wat se soort beleggings kan ek maak en wat is die risiko’s waaraan ek blootgestel is? • Wie kan ek werklik met my swaar verdiende geld vertrou? ONS HET DIE ANTWOORDE! Solidariteit Finansiële Dienste (SFD) is ’n geregistreerde finansiëledienstemaatskappy (FSP-nommer: 15556) wat hom beywer vir gehalte-advies, gerugsteun deur gehalteprodukte. SFD het geregistreerde finansiële beplanners wat professionele advies kan gee oor beleggings en risikoprodukte. SFD se benadering tot finansiële advies onderskei hom van die alledaagse en die maatskappy werk saam met bekende maatskappye of vennote in die finansiële bedryf, insluitend Allan Gray, Sanlam, Liberty Life, Momentum, Coronation en Investec.

Kontak ons vandag nog! Tel: 0861 10 10 05, Faks: 086 571 6739 E-pos: michelle@solidariteit.co.za

Solidariteit Beweging

0861 10 10 05 www.solidariteit.co.za

jy & die Reg

Stuur jou regsvrae na: Jy & die reg, Posbus 11760, Centurion 0046; stuur ’n e-pos na diens@solidariteit.co.za; of ’n faks na 012 664 1102.

deur Johan Roos

Vastetermynkontrak: EISE ná vroeë diensbeëindiging?

’N Foto: iStockphoto.com

’n Solidariteit-lid wil weet: “Ek is ’n MEULMAKER wat op ’n DRIEJAARVASTETERMYNKONTRAK by maatskappy X was. My dienskontrak is egter ná slegs ’n jaar deur my werkgewer beëindig. Ek het gelukkig kort daarna weer ’n ander werk gekry. Wat ek graag wil uitvind, is of ek die werkgewer kan DAGVAAR vir die uitstaande twee jaar se salaris?” JOHAN ROOS antwoord. Soortgelyke vraagstuk het vroeër in ’n arbeidshofsaak voorgekom. In die geval van Morgan vs. Central University of Technology, Free State is die werknemer op ’n vyfjaar-vastetermynkontrak aangestel. Die kontrak is 48 maande vroeër beëindig as wat in die kontrak ooreengekom is. Die werknemer het die werkgewer gedagvaar vir die uitstaande termyn van die kontrak se vergoeding. Die hof het kennis geneem dat die kontrak met die werknemer voorsiening gemaak het vir ’n proeftydperk van ’n maand en dat daar ’n kennistydperk van drie maande vir albei partye was. Om in sy hofgeding te slaag, moes die werknemer bewys dat hy skade gely het toe die

kontrak beëindig is en dat die skade regstreeks verband hou met die beëindiging van die kontrak. Die kontrak het egter duidelik voorsiening gemaak vir beëindiging van dienste op gronde van wangedrag en swak werkprestasie, maar daar moes in só ’n geval drie maande kennis gegee word. In dié geval het die werknemer wel ’n ander werk gekry en hy kon dus nie bewys dat hy skade gely het nie. Op grond daarvan het die hof beslis dat die werknemer vergoeding gelykstaande aan die kennistydperk van drie maande moes ontvang. Die onus lê dus by die werknemer om te bewys dat hy of sy skade gely het weens die vervroegde beëindiging van ’n vastetermynkontrak. Indien wel, kan ’n eis wel teen die werkgewer oorweeg word. S

Fulfilment of HUMAN RIGHTS has declined since 2010

By Nico Strydom

he second human rights barometer of the Solidarity Research Institute (SRI), which was released shortly before International Human Rights Day, clearly states that South Africa is struggling to fulfil the human rights of its citizens.The fulfilment of human rights has, as measured by the human rights barometer, dropped from a level of 51,8% in 2010 to 48,3% in 2012.The human rights barometer focuses on all the civil, political and socio-economic rights entrenched in the Bill of Rights and casts light on controversial human rights violations such as the violation of South Africans’ right to life, safety and security, equality and education. Johan Kruger, head of the SRI, says that since the release of the first human rights barometer in 2010, there has been a slight decline in the fulfilment of human rights in South Africa. 54

01/2013 • www.solidariteit.co.za

“One of the most serious human rights violations is still the violation of South Africans’ right to life.According to the latest crime statistics, nearly 43 people are murdered every day. The low rate of convictions in respect of violent crime is an indication that the government does not attach enough value to the right to life.” According to Kruger, South Africans’ right to equality is also seriously violated. “The right to equality, specifically racial and gender equality, has been a controversial issue over the past few decades. Although affirmative action is supposed to redress the injustices of the past on a temporary basis, it has become a permanent policy. “According to the International Labour Organisation (ILO), affirmative action must be of a temporary nature. Government, however, expects national racial demographics to be re-

flected in all job levels. Statistics show that growth in the black African population group is increasing, while growth in the white, coloured and Indian population groups is stable. “Should the government continue to implement affirmative action in this manner, it will never end, which is contrary to the international norm. Poverty, unemployment and poor service delivery further deprive many South Africans of their right to full and equal human rights and freedom.” Kruger says the past year’s crises in the education sector, including the textbook scandal in Limpopo, are also reflected in the human rights barometer. According to the barometer, the right to freedom of religion, belief and opinion, freedom of association, citizenship and freedom of movement and residence are among the rights that are currently not threatened. S

inbeweging

Winkelw@entjie: Maak AANLYN vol! Al meer Suid-Afrikaners maak deesdae hul winkelwaentjie aanlyn vol. Dit is maklik, gerieflik en vinnig. As jy ver van winkels af woon of min tyd het, is dit ideaal. Enigiemand met internettoegang en ’n kredietkaart kan maklik ’n aanlynwaentjie vul en SIEDAAR! Jou aankope word by jou voordeur afgelewer. AANLYNWINKELS bied jou ook die geleentheid om produkte van oorsee af te bekom, waar jy voorheen nooit daartoe toegang sou hê nie, skryf DALEEN GOUWS.

Foto: iStockphoto.com

S 56

odra jy met verskillende moontlikhede van aanlynwinkels begin speel, word dit opwindend en ontspannend, net soos om by jou plaaslike inkopiesentrum te gaan inkopies doen. Die voordeel is dat jy natuurlik meer tyd het vir loerkoop, aangesien jy maklik navorsing op ander webtuistes oor ’n produk kan doen sodra jy dit “raakloop”. Die meeste Suid-Afrikaanse aanlynwinkels het ook ’n redelike oop beleid oor die terugstuur van produkte waarmee jy nie tevrede is nie. Statistiek deur die Digital Media and Marketing Association (DMMA) wat in November 2012 vrygestel is, het getoon dat kaartjiebesprekings, boeke, hotelbesprekings, musiek en rolprente die gewildste aanlyninkopie-items onder Suid-Afrikaners is. ’n Suid-Afrikaanse vrouetydskrif het onlangs ’n unieke verandering aan die modeblaaie van hul tydskrif aangebring deur hul eie aanlynwinkel te begin. Op koop.sarie.com kan Sarielesers se versoeke vir modehulp en -raad nou bevredig word en word lesers blootgestel aan die opwinding van die modewêreld. Soos sarie.com dit stel:“Jy kan nou kyk, klik en kóóp”.

01/2013 • www.solidariteit.co.za

Die tydskrif beklemtoon verder dat dié winkel die plek vir jou is “as jy al ooit voor jou klerekas gestaan en wonder het waarom jy níks het om aan te trek nie, en soms nog twyfel of jy dit nou reg het – dié skoene by daardie broek; hierdie blink by daardie dof.” Nog ’n baie gewilde snuffelwebtuiste is www.zando.co.za. Hierdie webtuiste is veral gewild onder Suid-Afrikaners omdat FNBkliënte hul “e-Bucks” hier kan gebruik om aanlyn aankope te doen. Besoek www.uprice.co.za, wat dien as ’n soekenjin vir aanlynwinkels. Hulle lys al die produkte van verskeie aanlynwinkels op een webtuiste vir maklike produk en -prysvergelyking. ’n Ander gewilde aanlynwinkel vir SuidAfrikaners is www.kalahari.net, waar jy boeke, musiek, DVD’s en elektronika kan aankoop. Begin oefen om jou aanlyntrollie vol te maak. Maak jouself vertroud met produkte wat veilig is om aanlyn te koop, en produkte wat eerder nie oor die internet gekoop moet word nie. Dit is meestal veiliger om produkte van bekende Suid-Afrikaanse aanlynwinkels aan te koop as wat dit is om produkte van onbekende oorsese winkels te koop. S

44% Suid-Afrikaners met internettoegang koop kaartjies vir vertonings of sportbyeenkomste AANLYN. Sowat 43% bespreek hul vakansies op die internet.

27%

internetgebruikers in SA het nog nooit aanlyn GEKOOP nie.

Om vir ’n klein kind ’n abstrakte begrip te leer, is nie ’n eenvoudige taak nie. Dit is egter jou plig as ouer om jou kind van kleins af van begrippe soos VERANTWOORDELIKHEID en SPAAR te leer, skryf INGE STRYDOM.

ie skrywer Miranda Marquit skryf in haar artikel 11 Ways to teach kids how to save money dat ’n mens van visuele beelde en fisieke interaksie gebruik moet maak wanneer jy kinders van begrippe soos spaar leer. Ruan Schroder, bestuurder: finansiële advies by Solidariteit Finansiële Dienste, beveel aan dat ouers hul kinders van ’n vroeë ouderdom af moet leer van die waarde van geld. “Indien jy aanvanklik sukkel om aan ’n jong kind die begrip ‘spaar’ te verduidelik, kan jy begin deur die kind eers toe te laat om in die winkel vir die brood en melk te betaal. Sodoende sal die kind die begrip van ’n transaksie beter verstaan.” Hy wys verder daarop dat ’n mens daarna makliker vir jou kind sal kan verduidelik hoe om slim met jou geld te werk. “Gee vir jou kind sakgeld, al is dit slegs R10 ’n week. Laat hom of

haar verstaan hoe spaar werk deurdat die kind beheer van sy of haar eie finansies neem.” Hy moedig ouers aan om vir hul kinders “rente” op spaargeld te gee. Vir elke R10 wat hulle spaar, kan hulle byvoorbeeld R1 se rente ontvang. ’n Ander manier waarop jy jou kind kan aanmoedig om te spaar, is om vir hom of haar ’n spaarplakkaat op te stel waarop daar aangedui word hoeveel geld hy of sy elke week of maand spaar. Sodoende kan jy as ouer (én jou kind) monitor hoe jou kind vorder en waar hy of sy dalk nog begeleiding benodig. Stel as ouer ook ’n goeie voorbeeld deur bedag te wees op hoe jy jou geld bestee. Ouer kinders kan makliker geleer word om te spaar en hul geld verstandig te gebruik. Gesels en onderhandel met hulle en leer hulle hoe om ’n begroting op te stel en daarby te hou. Dit sal ook goed wees om vir hulle hul eie spaarrekening oop te maak waarop hulle rente kan verdien. S

inbeweging

Leer jou kind vroeg SPAAR

inbeweging

Gesoute vakbondman, gesinsman VAT VOOR

Foto’s: iStockphoto.com & Verskaf

Hy is allermins ’n nuwe gesig in die gange van die Solidariteit Beweging, maar hy het sakke vol nuwe planne. JOHAN KRUGER werk reeds tien jaar by Solidariteit en is nie net sedert verlede jaar hoof van Solidariteit se kommunikasieratwerk nie, maar hy is ook aan die stuur van Kraal Uitgewers en die Solidariteit Navorsingsinstituut. Johan is boonop van hierdie uitgawe af redakteur van SolidariteitTydskrif.

ohan, ’n boorling van Oos-Londen in die Oos-Kaap, het aan die Hoërskool Silverton in Pretoria gematrikuleer waarna hy sy weermagtande in die berede-eenheid in Potchefstroom geslyp het. Johan verklap dat hy vandag nog, wanneer hy die geleentheid kry, daarvan hou om ’n blinkvosperd op te saal. Ná sy weermagopleiding het Johan ’n graad in die regte aan die voormalige Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys (nou die Noordwes-Universiteit) behaal. In 2003 is hy as arbeidshoflitigant by Solidariteit se regsdienste-afdeling aangestel. Hy is later tot hoof van dié afdeling bevorder én het die hoof van die Solidariteit Navorsingsinstituut (SNI) geword. Johan het nie net baie werkhooi op sy vurk nie, maar is ’n gesinsman in murg en been. Johan is pa van twee woelwaters – Rohan (5) en Reuben (2) – en is getroud met Martheli, ’n prokureur van beroep. “Solidariteit spog met ’n uitstekende mediaprofiel en geniet bykans daagliks dekking op alle mediaplatforms. Die kommunikasiespan wil vanjaar daarop voortbou om Solidariteit se beeld uit te bou as ’n familie van mense wat daadwerklik doeners is. Mense wat nie skroom om die moue op te rol om ’n verskil te maak nie. “Solidariteit is immers ’n geloofwaardige tuiste én waghond waar werkbeskerming enersyds en die toekoms van ons kinders andersyds voorkeur geniet. Van bakhand staan is daar nie sprake nie; ons doen sélf! Want praters is daar baie, maar doeners... Húlle is yl gesaai.” Volgens Johan is hy bevoorreg om diversiteit in sy dagtaak te hê. “Die een oomblik vier en gedenk ek die geskiedenis in die spogpublikasies wat Kraal uitgee, dan weer in die voorste medialinies vir ons lede se belange veg, dan feite en syfers in gesaghebbende navorsing weergee. En eindelik die hele Beweging se doen en late in die beperkte bestek van ’n tydskrif weergee.” Johan is nie net passievol oor sy beroep nie, maar dis duidelik dat hy geroep is vir ’n tyd soos dié. “Ek wil aktief bou aan ’n volhoubare SuidAfrika vir my kinders en hul kinders. Want ons is immers net rentmeesters van dié grond aan die suidpunt van Afrika wat ons huis noem.” S 01/2013 • www.solidariteit.co.za

Johan in ’n japtrap

Rugby saam met Reuben (2) en Rohan (5). Onder: Strandtyd saam met mamma Martheli.

Onlangs gelees

Sal weer en weer kyk

Bederfgoed: Die Kaap (Kleinmond), rooiwyn, skaaptjops en perdry!

inbeweging

Groot, groter, GROOT TREK

Dit is reeds 175 JAAR sedert die Groot Trek plaasgevind het en vanjaar gaan hierdie grootse gebeurtenis in die geskiedenis van SuidAfrika met verskeie unieke feesgeleenthede gevier word. LINDIE VAN ZYL vertel van ’n paar opwindende projekte wat ondersteun kan word. rekkerkinders: Kom trek saam met die dapper kinders van die Groot Trek (deur dr. Danie Langner, uitgegee deur Kraal Uitgewers). Dié boek is nou beskikbaar teen R80 (R20-posgeld uitgesluit). Stuur e-pos na kraal@solidariteit.co.za om die boek te bestel (lees meer op bladsy 61). Die Groot Trek-dagboek (deur die Genootskap vir die Handhawing van Afrikaans – GHA) word binnekort as ’n gedenkdagboek met die GrootTrek as tema uitgegee.As jy belangstel om ’n boodskap vir jou kinders of nageslag hierin te publiseer, skakel die GHA by 012 335 3321 of stuur e-pos na dagboek@afrikaans.org.za. Met foto’s van Suid-Afrika se 12 mooiste monumente is die Voortrekkermonument se verjaardagkalender ’n moet vir elke Afrikanergesin wat hul vriende en geliefdes se verjaarsdae wil aanteken en terselfdertyd die Groot Trek wil gedenk. Vir meer inligting, skakel 012 326 6770. 4x4’s vat vanjaar saam met kykNET en die FAK die ossewapad wanneer daar met 4x4’s teruggegaan word op die roetes wat die Trekkers gery het. Die dokumentêr gaan fokus op avontuur, kultuur, geskiedenis en aktualiteit. Hou die FAK-webtuiste dop vir meer inligting. S

TEKEN IN OP DIE GROOT TREK-NUUSBRIEF

Teken vandag nog in op die Groot Treknuusbrief en bly op die hoogte van alle projekte wat gedurende hierdie feesjaar aangebied gaan word. Stuur e-pos na lindievanzyl@fak.org.za om in te teken.

FAK VAT FEESLEISELS

ie FAK neem vanjaar, in samewerking met verskeie ander kultuurorganisasies, die leiding in die 175-jaargedenkfeesvieringe van die Groot Trek, wat in 1838 ’n hoogtepunt bereik het. As deel van die vieringe nooi die FAK geloftekomitees en ander groepe om projekte met die fokus op die Groot Trek aan te pak. Die bewaring van hierdie erfenis is veral vir die jeug noodsaaklik en daarom moedig die FAK organisasies aan om projekte ook by skole te onderneem. Die FAK en Maroela Media het ’n feesembleem vir die herdenkingsjaar laat ontwerp. Kultuurorganisasies word versoek om die embleem (met die organisasies se eie embleme) vir alle Groot Trek-projekte in 2013 te gebruik. Die FAK het ook ’n blad op sy webtuiste (www.fak.org.za) waar alle herdenkingsprojekte bekendgestel kan word. Vir meer inligting of om jou organisasie se projekte te bemark, stuur epos na lindievanzyl@fak.org.za. S

FAK Sangbundel Volume II WEERKLINK tot in Nederland

D Foto: iStockphoto.com

Deur Lindie van Zyl

ie nuwe FAK Sangbundel Volume II, wat einde verlede jaar bekendgestel is, het hom nou ook in Nederland gaan tuismaak. Die bekende Afrikaanse liedjieskrywer en sanger Jannie du Toit het in Januarie vanjaar, tydens ’n besoek aan die Nederlands Zuid-Afrikaanse Vereniging (NZAV) in Amsterdam, ’n eksemplaar van hierdie uitsonderlike musiekskatkis aan Willem Bronkhorst, voorsitter van die NZAV, oorhandig. Die bundel word nou in ’n Amsterdamse biblioteek met meer as 43 000 ander

01/2013 • www.solidariteit.co.za

publikasies oor en uit Suid-Afrika bewaar. Tydens die NZAV se jaarlikse Nuwejaarsfunksie wat op 5 Januarie gehou is, het Bronkhorst onder meer na die goeie samewerking tussen die NZAV en die FAK se Stichting voor Afrikaans met betrekking tot die Jongere Projek verwys. Hy het ook sy vreugde uitgespreek oor die nuus dat die huis aan die Keizersgracht (wat onder meer die kantore van die NZAV en die biblioteek van die Suid-Afrikaanse Instituut huisves) behoue gaan bly. Du Toit het tydens die geleentheid meer

agtergrond oor die sangbundel gegee en op die sinergie tussen die Dietse tale gefokus. “Laat hierdie bundel ’n nuwe begin wees van die kulturele en spesifiek musikale uitreik na mekaar se tale en kulture,” het Du Toit gesê. Om hierdie voorneme te bekragtig, het hy ’n aantal van die liedjies uit die sangbundel gesing. Sy gewilde “’n Liedjie vir jou” het die Amsterdamse gehoor behoorlik meegevoer en die musiek wat die skoonheid van SuidAfrika besing, het ook groot belangstelling in die FAK Sangbundel Volume II gewek. S

Ter viering van die GROOT TREK, wat vanjaar 175 jaar gelede in 1838 ’n hoogtepunt bereik het, stel Kraal Uitgewers die boek Trekkerkinders: Kom trek saam met die dapper kinders van die Groot Trek, 1835-1838 bekend. Deur die verhale van opoffering, hartseer, moed en heldedade te lees, sal hedendaagse kinders kan verstaan wat hul voorouers meer as 175 jaar gelede deurgemaak het, skryf ILZE NIEUWOUDT.

rekkerkinders deur dr. Danie Langner fokus op die geskiedenis van die Groot Trek en spesifiek die groot rol wat kinders in dié tyd gespeel het. Die boek, met pragtige illustrasies, bevat ’n opsomming van die belangrikste gebeure van die Trek, profiele oor ’n paar van die prominentste leiersfigure van dié geskiedkundige era asook 14 treffende heldeverhale van kinders (soos opgeteken deur onder andere C.R. Swart en J.D. Kestell). Die lewe van kinders in die tyd van die Trek word van naderby beskou en ou Voortrekkerspeletjies, -gesegdes en selfs gewilde Voortrekkerdisse word herontdek. Meer as ’n dosyn gedigte wat die wel en weë van die Groot Trek besing (uit die pen van meesters soos C. Louis Leipoldt,Totius en A.G. Visser), is ook in die bundel ingesluit en bied ’n blik op die Trekkerslewe soos gesien deur die oë van enkele van ons grootste Afrikaanse digters. S

PLAAS JOU BESTELLING SÓ

• Trekkerkinders kos R80 (R20-posgeld uitgesluit) • SMS die woord “TREK” na 34388 en ’n Kraal-agent sal jou skakel. (’n SMS kos R2.) • Faks: 086 714 1100 • Tel: 012 644 4329 • E-pos: kraal@solidariteit.co.za

Selfgedrewe

TUISONDERWYS!

Die meeste pryse is met 80% verlaag. Klop die resessie! Geskik vir TUISONDERWYS of AANVULLING vir skool. Handboeke, rekenaarprogramme, vakgidse met doelwitvelle, skriftelike eksamenvraestelle met memorandums en omvattende oueropleiding vir graad 1 tot 9. Naas ’n soliede kennisvlak ontwikkel selfgedrewe onderwys noodsaaklike vaardighede en gesindhede. Besoek ons aanlynwinkel vandag nog by www.kenweb.co.za

www.kenweb.co.za

G o e d k o p e r, v i n n i g e r, m a k l i k e r, b e t e r

inbeweging

Kom TREK SAAM met die DAPPER KINDERS

promosie

Alles oor jou BEGRAFNISVOORDEEL

Foto: iStockphoto.com

BEGRAFNISSE is een onderwerp wat die meeste mense probeer vermy. Tog is daar BELANGRIKE DINGE wat jy en jou gesin moet weet om die proses in daardie tyd van beproewing te vergemaklik.

WAT IS INGESLUIT?

WAT IS NIE INGESLUIT NIE?

EN BYKOMENDE KOSTE?

• Die verwydering van die oorledene vanaf die plek van afsterwe (verwydering word enige dag en tyd gedoen). • Die berging en versorging van die oorledene. • Die verskaffing van ’n kis, volgens kontrak. • Die verskaffing van ’n naamplaat vir die kis. • Begrafnisreëlings met ’n Doves-reëlingsbeampte. • Die bespreking van die graf/krematorium by die betrokke munisipaliteit/eienaar. • Die verskaffing van 100 gewone begrafnispamflette (pamflette met foto’s word nie hierby ingesluit nie). • Die gebruik van ’n Doves-kapel (indien beskikbaar). • Die gebruik van ’n begrafnisondernemer en lykswa. • Die gebruik van ’n graftent, stoele, grastapyt en neerlaatmasjien by die graf. • Die registrasie van die dood by die departement van binnelandse sake (waar moontlik). • Die voltooiing en indiening van begrafniseisdokumente asook alle ander toepaslike administrasie. • Gratis dekking van vervoerkoste vir die eerste 80 km vanaf die naaste Doves-kantoor. • Afslag van 10% op grafstene wat tydens bespreking van die begrafnis bestel word. • Alle plaaslike oproepe wat vir die betrokke begrafnis en ander toepaslike reëlings gemaak moet word. • Die gebruik van die besigtigingskamer. • BTW is op alle bogenoemde koste ingesluit.

• As die oorledene deur ’n ander begrafnisondernemer vervoer word en Doves dan die liggaam na ’n Doves-kantoor moet verskuif, moet die familie die koste van die ander begrafnisondernemer dek. • As ’n ander kis (as wat volgens die kontrak bepaal word) gekies word, is die familie verantwoordelik vir die verskil in koste. • ’n Houtkissie vir as (indien verkies). • Krematoriumkoste. • Munisipaliteitskoste – dus die koop en grawe van die graf. • Die plasing van die oorledene se as in ’n gedenkmuur. • Die verskaffing van bykomende gewone begrafnispamflette teen R2,00 per pamflet. (As die familie pamflette met foto’s in verkies, is die familie vir die balans verantwoordelik.) • Die huur van ’n kapel (as ’n Doves-kapel nie beskikbaar is nie en die familie verkies om ’n kapel te huur). • ’n Tent by die huis/kleedkamers/busse/familiemotors. • Doktersgeld, die heffing van die mediese skeidsregter in die geval van ’n verassing (wat die uiteindelike goedkeuring vir verassings gee) en die koste van ’n doodsertifikaat (waar van toepassing). • Bykomende kilometer wat gereis moet word. Die eerste 80 km vanaf die naaste Doveskantoor word gedek, daarna is die familie soos volg verantwoordelik vir die bykomende kilometer gereis: • Vanaf 81 km tot 200 km word R4,77 per kilometer gehef (BTW uitgesluit). • Vanaf 201 km tot 400 km word R4,39 per kilometer gehef (BTW uitgesluit). • Vanaf 401 km en meer word R4,12 per kilometer gehef (BTW uitgesluit). • ’n Bykomende bedrag van R620 word gehef op begrafnisse en verassings wat nauurs, op Sondae of vakansiedae gehou word. • Blomme vir die kis en die kerk. • Die verwydering van longe (indien nodig). • Kerkkoste asook die vergoeding vir die predikant, orrelis en koster. • Die plasing van doodskennisgewings in koerante.

• Begrafnisondernemers: As die oorledene eers deur ’n ander begrafnisondernemer vervoer word en die liggaam dan deur Doves afgehaal word, kan die familie tot R3 420 vir die diens van die ander begrafnisonderneming betaal. • Kis: Word bepaal deur die keuse van ’n kis. • Askissie: Kan tussen R456 en R1 710 kos. • Krematorium:Tussen R1 026 en R2 022. • Munisipale grafkoste: R330 tot R3 846. • Die plasing van as: Die koste hiervan hang af van die perseel waar die as geplaas word. • Bykomende gewone programme: R2,00 per program. • Programme met foto’s: Dié programme kan tot R18,50 per program kos. • Huur van kapel: Die koste van ’n kapel word bepaal deur die keuse van ’n kapel. • Huur van tente en stoele: Dit word bepaal deur die grootte van die tent en die aantal stoele wat gehuur moet word. • Huur van busse en ander voertuie: Tussen R969 en R2 850 per bus/voertuig. • Doktersgeld:Tussen R399 en R1 800. • Bykomende reiskoste: Die bykomende koste word bepaal deur die aantal ekstra kilometer wat gereis word. • Begrafnisse wat nauurs, op Sondae of openbare vakansiedae gehou moet word: ’n Bykomende bedrag van R620 word hierop gehef. • Vars blomme: Die koste sal afhang van die familie se keuse van ruikers, maar kan tussen R285 en R1 140 beloop. • Verwydering van longe: Die koste hiervan beloop ’n minimum van R585, maar hang af van die dokter se heffing. • Kerkkoste: Dit wissel, maar die gemiddelde koste strek van R627 tot R1 311. • Doodskennisgewings: Die koste hiervan word deur die betrokke koerant bepaal.

01/2013 • www.solidariteit.co.za

Vir meer INLIGTING oor jou Solidariteit-begrafnisvoordeel of om die besonderhede van jou naaste Solidariteit-kantoor te kry, skakel 0861 25 24 23. Of skakel die Doves Careline by 0860 02 55 00.

1. MUST THERE BE A RELIGIOUS CEREMONY WITH CREMATION? No. You could choose a secular ceremony should you desire. However, should you wish to have a specific clergyman in mind, Doves will arrange for one to conduct a service.

Referee decline to authorise cremation, a private autopsy will be necessary if you still desire cremation.We can not over-emphasise that it is in the interest of all concerned that the legal formalities be completed prior to the funeral, whether it be at the crematorium or not.

For HELP when death occurs, advice on funeral arrangements, assistance with funeral insurance or with the handling of claims, kindly contact our 24-hour helpline on 0860 02 55 00.

2. MUST I HAVE THE FUNERAL SERVICE AT THE CREMATORIUM? No. Some request that a portion of the service be held at their local church, with a short committal service in the crematorium chapel, or that the whole service be conducted in the crematorium chapel.

6. IS IT TRUE THAT PACEMAKERS AND OTHER RADIOACTIVE IMPLANTS MUST BE REMOVED? Yes. These implants can explode at high temperatures, not only causing damage to crematories but also placing crematorium staff at risk.

before the cremator is used again, all remains are kept separate throughout the process. All crematoria have some means of uniquely identifying remains and a family can rest assured that the correct remains are ultimately handed over.

3. HOW IS CREMATION ARRANGED? As there are a number of legal formalities with which one must comply, it is wisest to let Doves arrange for the completion of the statutory forms for cremation. If you are the executor or the next of kin, or are authorised by either to do so, you will be required to sign the Statutory Application for Doves Cremation before a Commissioner of Oaths. Doves will help you with this. 4. DO I SIGN ANYTHING ELSE? Apart from the agreement with Doves which you should sign confirming your wishes for the funeral service, you will probably be asked about the remains. Our experience indicates that it is wise to make a decision regarding the disposition of the cremated remains as soon as possible. However, if you are undecided, Doves will arrange storage of remains for two months giving you time to make a decision. 5. WHO GIVES PERMISSION FOR A CREMATION? Permission may only be given by a Medical Referee appointed by the crematorium authority. No cremation may take place without his or her authority. Before giving his or her approval, the Medical Referee must satisfy himself or herself that the deceased has been identified; that the primary cause of death has been established beyond doubt, and that cremation is not contrary to the written wishes of the deceased. He normally relies on the Application for Cremation, together with a Medical Declaration from the doctor who attended the deceased in the final illness, as well as a Confirmatory Medical Declaration from a second doctor, who confirms the findings of the first doctor relating to the cause of death. Should the Medical

7. IS THE COFFIN CREMATED WITH THE BODY? Yes. The coffin as received is always cremated. 8. MUST A COFFIN BE USED FOR CREMATION? Every crematorium requires some form of outer shell, in the interest of the family, for reasons of hygiene and because of the design of modern crematories.The outer shell must be opaque and completely enclose the body, be strong enough to bear weight of the body without collapsing and be of combustible material. 9. IS MORE THAN ONE COFFIN CREMATED AT ONCE? No. By special arrangement, a parent and a child could be cremated together, but the design of modern crematories does not allow for two adults to be cremated together. 10. HOW LONG DOES THE CREMATION TAKE? Approximately 90 minutes. 11. WHAT HAPPENS WITH METALS? The temperature at which modern crematoria operate (between 800 and 1 000oC) is such that metals are fused with other material so that they are not recognisable. Any metallic material residue from a cremation is normally disposed of in accordance with the instructions of the relevant crematorium authority. It is therefore strongly recommended that any items of jewellery should be removed by the family after death and prior to cremation. 12. HOW DO I KNOW I WILL GET THE RIGHT REMAINS? As each cremator will only accept one adult coffin, and the remains must be withdrawn

advertorial

Questions on CREMATION answered

13. WHAT HAPPENS TO THE REMAINS AFTER THEY ARE REMOVED FROM THE CREMATOR? When the cremation is completed, the remains are withdrawn from the cremator into a cooling tray. When cool, any ferrous material is removed by means of a magnetic field, and the remains are then placed into a machine, which reduces them to a granular form, consisting of bone ash.The quantity of remains depends on the size and age of the deceased and in the case of babies and very young children, there may be minimal remains recoverable. 14. WHAT OPTIONS DO I HAVE WITH THE REMAINS? Although some religious bodies prefer that remains be interred in consecrated ground, the final choice is normally that of the family. Remains may be scattered or buried at most local crematoria or within your church ground, or at some other place of your choice. Most crematoria provide some means of memorialisation, such as niches into which a permanent urn containing the remains can be placed and sealed with a suitable inscribed plaque. Some churches also provide this option. Some crematoria also offer miniature graves for the permanent retention of remains. Some families opt to bury remains in an existing family grave, or you may wish to have the remains in a memorial urn which you could keep at home. Doves will assist you in carrying out your wishes. 15. WHAT HAPPENS TO REMAINS STREWN ON THE GROUND? As the highest biochemical activity exists at the surface of the soil and the remains are in a small granular form, weather and biochemical action quickly break them down to form part of the earth and within a short time there is no visible trace of them. www.solidariteit.co.za â&#x20AC;˘ 01/2013

inbeweging

LUISTER, kan jy luister?

“Kennis is altyd beperk, terwyl VERBEELDING ONBEPERK is,” het Albert Einstein gesê. ’n Mens sien deesdae die simptome van inligtingsoorlading en -verslawing oral om jou: Mense antwoord hulle e-posse op hul fone en tabletrekenaars terwyl hulle in vergaderings sit, selfoonoproepe word gemaak en SMS’e gestuur terwyl mense motor bestuur, kinders word met animasiefilms groot omdat ouers selde die tyd het om vir hulle ’n storie voor te lees. En só bly LUISTER in die slag, skryf SUSAN LOMBAARD.

Foto’s: iStockphoto.com

E 64

en van die vaardighede wat in die tegnologie-era in die slag bly, is die vermoë om te luister sonder visuele materiaal, en daarmee saam, die vermoë om jou verbeelding te gebruik en self ’n prentjie van dit wat jy hoor in jou gedagtes op te roep. Navorsing toon dat die langtermyngeheue ingespan word wanneer jy luister en jou verbeelding gebruik. Die tipe leer wat plaasvind wanneer jy luister en jou eie prentjies skep, is dus baie kragtiger as wanneer jy bloot visuele inligting ontvang sonder dat jy self jou verbeelding hoef in te span. “Hoe skerper jou luistervaardighede is, hoe meer ingeskakel is jy by die lewe en mense rondom jou,” sê Bettie Kemp, die suksesvolle radiodramavervaardiger en aktrise. “Veral radiodramas skerp dit op! Ons praat nie verniet van radio as die ‘theatre of the mind’ nie – jy herskep die lewe met sy gebeure kompleet met kleur en geur, sonder sig! En dan is die resultaat dikwels beter as wat jy dit andersins sou beleef het, want aan jou gedagtewêreld is daar geen grense nie.”

Lochner de Kock, wat gereeld sy buiging in radiodramas maak, stem saam.“Radio, wat ’n ouditiewe medium is, maak staat op die luisteraar se kennis en ervaring om self die prentjie te skilder. Jy luister dus, en droom die res soos jy die wêreld beleef.” Hoe kan jy jou luistervermoë verbeter? Een van die maklikste maniere om te leer luister en daarmee saam jou verbeelding te ontwikkel, is om te lees of na radioteaterproduksies of boekvoorlesings te luister. Knyp elke dag ’n tydjie af om ’n paar media hoofstukke van ‘n lekker boek te lees, vind uit wanneer jou gunsteling radiostasies weer radioteater uitsaai, en maak tyd om daagliks vir jou kinders ’n storie te lees. Pasop dat jy nie in die strik trap om storietyd met jou kinders te vervang met selfleesstories op elektronika soos tabletrekenaars nie. Sodoende gaan die gehaltetyd verlore wat jy saam met jou kinders sou hê. Sorg ook dat jy soms vir jou kinders stories sonder prentjies lees, of skaf vir hulle CD’s met kinderstories aan waarna hulle kan luister in plaas daarvan om na ’n animasiefilm te kyk. Jy sal verbaas wees hoe hulle dit sal geniet. S

mar ela

01/2013 • www.solidariteit.co.za

DAAR’S DRAMA OP (DIE) DRAADLOOS!

Draadloos, Maroela Media se radioproduksiehuis, bied aan ’n groot verskeidenheid gemeenskapsradiostasies regoor die land ’n Afrikaanse radiodramareeks wat deur die uiters bekwame Bettie Kemp vervaardig word. Jy kan tans luister na Vendetta, ’n drama in 40 episodes met ’n lekker spanningsvolle storielyn en akteurs soos Lochner de Kock en Richard van der Westhuizen in die rolverdeling. Bestudeer gerus jou gunsteling gemeenskapsradiostasie se uitsaaiskedule om te sien wanneer Vendetta uitgesaai word. As jy wil hoor wat tot dusver in Vendetta gebeur het, kom luister gerus na vorige episodes by www.radio.maroelamedia.co.za

Deur Suné van Heerden

BYGELOWE EN WAAR HULLE VANDAAN KOM

Anton Prinsloo Het jy geweet dat die titel Macbeth van Shakespeare nie in ’n teater in Brittanje genoem word nie? Dit sal ongeluk oor die opvoering bring. En weet jy dat geboue in Oos-Asië glad nie ’n vierde verdieping het nie, en dat geboue in Hongkong geen verdieping met ’n syfer vier daarin het nie? Dit bring onheil, glo hulle. Dié naslaanbron van dr. Anton Prinsloo is die eerste omvattende Afrikaanse woordeboek oor bygelowe wat in Suid-Afrika verskyn. Die boek bevat meer as 6 000 bygelowe ingedeel in 100 verskillende kategorieë, soos plante, diere, voëls, blomme en lande. Die boek (R355) is landwyd by goeie boekwinkels beskikbaar.

WEN!

Een gelukkige WENNER kan ’n eksemplaar van Bygelowe en waar hulle vandaan kom wen! Stuur ’n e-pos aan maroela@maroelamedia.co.za en vertel ons een interessante bygeloof oor beddens wat in dié boek voorkom. Die antwoord is op www.maroelamedia.co.za beskikbaar. S

inbeweging

Maroela se BOEKRAK

inbeweging

Neem goeie uit gister & WEN vandag!

’n Trotse deel van Suid-Afrika se erfenis en GESKIEDENIS is hierdie jaar in die kollig met die 175e herdenking van die Groot Trek. Afrikaners kan breëbors sê:“Híér het ek help bou!” Daarom is dit heel gepas dat die bekende woorde van oudpresident Paul Kruger,“neem die goeie uit die verlede en bou daarop voort”, vanjaar die TEMA is van die Solidariteit Tydskrif-KOMPETISIE.

Foto’s: iStockphoto.com

erlede jaar het honderde foto’s ingestroom vir die Solidariteit Tydskrif-fotokompetisie waar inskrywers kon spog met ons mooiste land Suid-Afrika deur hul trots Suid-Afrikaanse kiekies. Vanjaar moet die stof van die geskiedenisboeke geblaas word en lesers word uitgedaag om met foto’s, opstelle of gedigte uit te beeld hoe daar gebou word op die goeie van die verlede. Die drie kategorieë – foto’s, opstelle en gedigte – hoef natuurlik nie net dinge uit die verlede uit te beeld nie. Ons wil sien hoe daar voortgebou word op die verlede sodat ons met trots kan sê: “Neem uit die verlede en bou daarop”. HOE NEEM EK DEEL? Stuur jou inskrywing (foto met ’n enkelsinbyskrif, opstel of gedig) na wen@solidariteit.co.za en staan die kans om een van die fantastiese pryse op die spel te wen. ’n Wenner sal ná afloop van die kompetisie in elke kategorie aangewys word. Onthou om aan te dui in watter kategorie jy deelneem!

KATEGORIEË • Kategorie 1: Foto • Kategorie 2: Opstel • Kategorie 3: Gedig MEER OOR DIE KATEGORIEË • Fotokategorie: Die fotograaf wat die tema die beste deur sy foto uitbeeld, sal wen. Omdat die kategorie nie so streng op tegniek fokus nie, is selfoonfoto’s ook welkom. • Opstelkategorie: Die skrywer moet in staat wees om die tema lewendig te maak deur sy of haar storie in 5 000 woorde of minder te vertel. • Gedig: Die skrywer se digtersvermoë om die tema vas te vang, sal beoordeel word. SLUITINGSDATUM Die sluitingsdatum vir vanjaar se kompetisie is 1 Julie 2013. Lesers sal daarna die geleentheid kry om vir ’n lesersgunsteling te stem. Die wenner van die kompetisie sal in die vyfde uitgawe van Solidariteit Tydskrif (in September) bekend gemaak word.

“Wat mense laat staan of probeer En wat ook hul doelwit en strewe – Aleer hul nie lewe om te leer, Sal hulle nooit leer om te lewe!” ~ AG Visser ~

01/2013 • www.solidariteit.co.za

Reëls

1. Die kompetisie is oop vir enigiemand en daar is nie ’n beperking op die aantal inskrywings wat ingestuur mag word nie. 2. Geen inskrywingsfooi word gehef nie. 3. Elke inskrywing moet die volgende bevat: • Jou foto, opstel of gedig; • ’n enkele sin wat jou foto beskryf (indien jy ’n foto inskryf); • jou persoonlike inligting (naam, van, volledige kontakbesonderhede); en • die kategorie waarvoor ingeskryf word. 4. Die beoordelaars se beslissings is finaal. 5. Enige teken van plagiaat is gronde vir diskwalifikasie. 6. Solidariteit Tydskrif behou die reg voor om enige van die inskrywings vir publikasie te gebruik. Erkenning sal wel aan die betrokke persoon gegee word. S

inbeweging

feite oor RETIEF-MOORDE wat jy nie geweet het nie Die vooraanstaande historikus dr. Jackie Grobler van die Universiteit van Pretoria maak in sy artikel “The Retief Massacre of 6 February 1838 revisited” in die Historia van 2 November 2011 verskeie opspraakwekkende feite oor die moord op Piet Retief en sy makkers bekend. Dié moorde, asook ander PROMINENTE GEBEURE van die Groot Trek, kom vanjaar weer in die kollig met die 175e gedenkjaar van die Groot Trek, skryf ILZE NIEUWOUDT. MINSTENS DRIE NIE-ZOELOE GETUIES HET MOORDE AANSKOU Daar is geglo dat al die manskappe in Retief se geselskap vermoor is en daar dus geen ander ooggetuies van die gebeure was buiten Dingane en sy Zoeloes nie. Dit is egter nie waar nie. Francis Owen, wat as Britse sendeling onder die Zoeloes gewerk het, het nie net die gebeure van ’n afstand gesien afspeel nie, hy het die moorde later dieselfde dag in detail in sy dagboek opgeteken. Die 12-jarige William Wood wat by die Owens gewoon het en soms as tolk vir Dingane opgetree het, het dit ook aanskou en sy vertolking van gebeure is sowat twee jaar later in Kaapstad gepubliseer. Jane Williams (later bekend as Jane Bird), ’n Walliese bediende wat vir die Owen-gesin gewerk het, was ook ’n ooggetuie van die moorde. Haar weergawe van die bloedige dag is in Desember 1877 gepubliseer. (Verskeie ander Zoeloe-bronne bestaan ook oor die moorde, insluitende die weergawe van die Fransman Adulphe Delegorgue wat meer as ’n jaar ná die moorde Zoeloe-ooggetuies ondervra het en ’n verslag daaruit opgestel het.)

hierdie inwoners gegee nie. Hulle het bloot verblyfreg geniet en was nie die eienaars van die grond nie.)

OORSPRONKLIKE TRAKTAAT BESTAAN NIE MEER NIE Hoewel die bestaan van die Retief-Dingane-traktaat nie betwyfel word nie, en daar betroubare bewyse is dat Dingane die dokument met die trek van ’n kruis “onderteken” het, bestaan die oorspronklike dokument nie meer nie. Verskeie historiese bronne reken dat die traktaat op 4 Februarie opgestel is, maar eers op 6 Februarie onderteken is – enkele ure voor die moorde.

1 4 5

DINGANE WAS NOOIT VAN PLAN OM GROND VIR TREKKERS TE GEE Die skoonheid van Natal het die Voortrekkers aangetrek, maar die grond het aan die Zoeloes behoort. In ’n poging om ’n stuk grond vir die Trekkers te bekom, het Retief met Dingane gaan onderhandel, vandaar die traktaat wat opgestel is. Kenners meen egter dat Dingane nooit van plan was om ooit die grond vir die Voortrekkers te gee nie. Die Zoeloe-historikus J.S.M. Maphalala reken dat Dingane nie eens by magte was om stamgrond weg te gee nie aangesien hy bloot die “bewaarder” van die grond was, wat ’n geskenk van God is. (Daar het wel Britte in die Zoeloegebied gewoon, maar die grond is nooit vir 68

01/2013 • www.solidariteit.co.za

12-JARIGE HET TREKKERS OOR BEPLANDE MOORDE GEWAARSKU Die 12-jarige Wood, wat by die Owen-gesin gewoon het, het in sy weergawe van die gebeure aangevoer dat hy ’n groepie van Retief se manne die oggend van 6 Februarie oor die beplande moorde gewaarsku het. Die Trekkers het hulle blykbaar nie aan die seun gesteur nie. Toe die sendeling Owen die Voortrekkers oor hul gevoel oor Dingane uitgevra het, het twee van hulle gesê dat Dingane ’n goeie man is – te oordeel aan die groot stuk grond wat hy aan hulle toegestaan het. (Owen is self ook die oggend voor die moorde deur ’n boodskapper van Dingane oor die beplande moorde ingelig.)

EEN MAN HET ONTSNAP (BYNA)! Andries Pretorius het tien maande ná die moorde ’n Zoeloe-kryger oor die moorde ondervra. Dié het beweer dat een van die Trekkers in Retief se geselskap ontsnap het toe die aanval plaasgevind het. Hy het volgens oorlewering daarin geslaag om sowat 2 km ver te vlug voordat hy deur die Zoeloes ingehaal is. Hy het homself met klippe verdedig, maar is oorrompel. S

Jou vriend die WIE KAN AANSOEK DOEN? Enigiemand wat oorbelas is en ’n inkomste verdien, kan aansoek doen om skuldberading ingevolge die Nasionale Kredietwet. Die skuldberadingsproses word streng deur die wet gereguleer. Dié statutêre proses dwing krediteure om te goeder trou te onderhandel. ’n Verbruiker is oorbelas indien hy hom in ’n posisie bevind waarin hy nie meer sy maandelikse skuldverpligtinge kan nakom nadat hy sy noodsaaklike lewenskoste gedek het nie.

Foto’s: iStockphoto.com

WANNEER IS DIT TE LAAT? Indien ’n skuldeiser met regstappe ingevolge artikel 129 van die Nasionale Kredietwet begin, mag die krediteur weier om deel van die proses te wees. Dit laat die verbruiker in ’n baie slegte posisie. Dié stappe begin by die versending van ’n kennisgewing deur die skuldeiser aan die agterstallige verbruiker. Daarom is dit belangrik dat die verbruiker nie te lank wag nie. Wanneer krediteure dié stappe ingevolge die Kredietwet gedoen het, raak dit baie moeilik om die verbruiker te help. Die ideaal is dat ’n verbruiker aansoek doen sodra hy voorsien dat hy nie sy skuldverpligtinge kan nakom nie, en nie wag totdat hy agterstallig raak nie. WAT BEHELS DIE PROSES? STAP 1: Sodra die verbruiker by Debt Rescue aansoek doen, voltooi hy die aansoekvorms en voorsien die volgende vier dokumente: • Identiteitsdokument • Bewys van drie maande se inkomste • Drie maande se bankstate • Besonderhede van krediteure.

promosie

SKULDBERADING is ’n wetlike proses wat deur die Nasionale Kredietwet geskep is om oorbelaste verbruikers met hul skuld te help. Die skuldberader staan die verbruiker by deur met krediteure te onderhandel en sodoende die verbruiker in ’n BETER FINANSIËLE POSISIE te plaas. Die uiteindelike doelwit is om ’n bekostigbare en billike oplossing te bereik wat die verbruiker in staat stel om weer sy uitgawes en lewenskoste te dek, skryf NEIL ROETS, uitvoerende hoof van Debt Rescue, ’n nasionale skuldberadingsmaatskappy.

SKULDBERADER

Skakel Debt Rescue by 0861 800 009 of besoek www.debtrescue.co.za STAP 2: ’n Gekwalifiseerde skuldberader bespreek die aansoek, reëlings en begrotingsaspekte met die verbruiker. STAP 3: Krediteure word skriftelik, binne vyf werkdae, van die aansoek in kennis gestel. STAP 4: Ná ontvangs van inligting vanaf die krediteure word bepaal of die aansoeker oorbelas is. ’n Persoonlike betaalplan word vir die krediteure voorberei. Daar word verder met die krediteure onderhandel en teenaanbiedings word oorweeg. STAP 5: ’n Hofaansoek word in die aansoeker se plaaslike landdroshof gebring en oorweeg. STAP 6: ’n Herstruktureringsbevel word deur die landdroshof toegestaan wat die skuld dan herstruktureer. Die bevel bied finale beskerming vir die verbruiker. Hierdie proses kan ’n paar maande duur.

KIES DIE REGTE SKULDBERADER Maak seker die skuldberader is by die Nasionale Kredietreguleerder geregistreer. Die verbruiker kan ook aandring om die skuldberader se sertifikaat te sien. Skuldberaders het ’n etiese kode onderteken en het ’n oranje plakker op hul kantoordeur wat dit aandui. Skuldberaders moet gebruik maak van ’n geakkrediteerde betalingsagent en maandelikse premies moet nie direk aan ’n skuldberader betaal word nie.

www.solidariteit.co.za • 01/2013

inbeweging

Buckets full of BENEFITS for our members A HOME FOR EVERYBODY With three membership categories Solidarity offers a home for everybody!

Collective members

Collective members are employed by a company with which Solidarity has a recognition agreement, or at a workplace that is incorporated by Solidarity in the collective division. Most members belong to this category. Collective members qualify for all benefits, regardless of their age.

Individual members

Individual members of Solidarity are members who are 50 years or younger at the date of joining and who are employed at a workplace where there is no recognition agreement and that is not considered by Solidarity to be collective. An individual member who turns 50 or older after joining remains an individual member of Solidarity. Individual members qualify for all Solidarity benefits.* 70

01/2013 â&#x20AC;˘ www.solidariteit.co.za

This is a summary of the benefits attached to Solidarity membership. The benefits are subject to the constitution and policies of the union, as well as the rules as contained in the rule book and may be amended by the Executive Council of Solidarity without prior notice. New members who can provide proof that they belonged to another trade union in a collective company immediately prior to joining Solidarity will immediately be entitled to benefits, on the understanding that in instances where such members are, upon acceptance by Solidarity, engaged in litigation or a dispute, benefit limits may be imposed by the Executive Council at its discretion. Supporting members

This membership category was introduced in response to requests from people who support Solidarityâ&#x20AC;&#x2122;s vision but who do not qualify for one of the other categories, i.e. individual

members who are 50 years or older at the date of joining. Supporting members enjoy certain benefits, excluding benefits such as collective bargaining, permanent disability, maternity benefits and the death benefit.

inbeweging

ON YOUR SIDE – ALWAYS LABOUR MATTERS

PAGE 62

Free legal aid with labour cases Members are advised by experts on all labour matters, e.g. disciplinary investigations, injuries on duty and labour problems. Free legal re-presentation is provided for labour matters referred to the CCMA or the Labour Court. 63

Read more on our funeral benefit provided by Doves. We also answer all your questions on cremation.

Assistance with investigations Assistance is provided in connection with investigations by the Medical Bureau for Occupational Diseases and benefits enquiries of the Compensation Commissioner and Rand Mutual, as well as work-related disability claims. All claims must be submitted within six months. Collective bargaining Competent and experienced Solidarity staff members undertake collective bargaining to negotiate better conditions of employment and salaries for members.

DEATH BENEFIT (DOVES)*

* Terms and conditions apply – call 0861 25 24 23 • Photograph: iStockphoto.com

Don’t delay, join Solidarity today!

Phone 0861 25 24 23; visit our website at www.solidarity.co.za; SMS the word “member” and your name to 34388; or visit one of our local offices (see page 72). Membership costs R90 per month for individual members and R88 per month for collective members. ADDITIONAL SERVICES Car and household insurance

This group scheme offers members excellent premiums at Auto & General. Phone 0860 34 62 53 for a free no-obligation quote.

Solidarity Legal Aid Package

Members and their dependants can enjoy full legal cover outside the labour context for an additional premium of only R77 per month.

Funeral benefit • A dignified funeral is provided for members who qualify and his/her spouse.This includes a coffin and the funeral services. • For cremations, a coffin and the usual undertaking services are provided. • A funeral of the same standard as that of adults is provided for a member’s dependent children under the age of 21 years. The undertaking services are provided solely by Doves funeral services. • The spouse may apply to continue as a member after the death of main member. • The burden of funeral arrangements is alleviated by the fact that Solidarity and Doves will make the arrangements. This package provides access to civil and criminal law advice; 24-hour legal advice over the telephone; legal representation to the value of R40 000 per year (limited to R15 000 per case); access to legal documentation; and discount on, among other things, the transfer of deeds. • Call 0861 SOL REG (0861 765 734).

Solidarity Retirement Plan

Solidarity Financial Services handle the marketing of the Solidarity Retirement Plan. This

Additional cash disbursements • At the death of paid-up members, a cash amount of R3 000 is paid to the surviving spouse or dependent children. • At the death of the spouse of a paid-up member who pays full membership, an amount of R2 000 is paid to the member. • Cash payments to full members at the death of children are: • Children aged between 14 and under 21 years – R1 500 • Children younger than 14 years – R1 000 • Cash payments vary when both husband and wife are members of Solidarity. • All claims must be submitted within six months. Rebate on headstones A 10% rebate on headstones has been negotiated with Doves.

PERMANENT MEDICAL DISABILITY* Members with 12 months’ uninterrupted membership, who provide specialist reports and proof from their employers that they are permanently unfit for any work in the labour market, receive a once-off amount of R1 500. All claims must be submitted within six months.

MATERNITY BENEFIT*

A maternity benefit of R1 250 is paid for each confinement to female members with 12 months’ uninterrupted membership of Solidarity. Applications must be submitted within six months after the confinement.

SOLIDARITY MAGAZINE

Members receive six copies of Solidarity Magazine per year in which topical issues from the workplace as well as the Solidarity Movement’s activities are published. product was developed as a result of the few people who are able to retire independently. The Solidarity Retirement Plan is offered in conjunction with Allan Gray. • Call 0861 101 005.

Wills and estate administration

Every member is entitled to the free drawing up of a will.The administration of the member’s estate can also be done at a market-related fee. • Call 012 644 4300. S www.solidariteit.co.za • 01/2013

inbeweging

Solidariteit-kantore: DIENS op jou voorstoep Bellville

Ettienne Pio (litigant), Raymond Holland-Chapman, Anton Gerretsen, Bennie Harmse, Jan du Plessis Administratiewe beampte: Nicole Harmse Tel: 021 946 4440/4418 Faks: 021 949 4259 E-pos: bellville@solidariteit.co.za Straatadres: Du Toitstraat 18, Bellville

Bloemfontein Pieter Burger Administratiewe beampte: Ingrid Papenfus Tel: 051 430 6152/3 Faks: 051 430 6163 E-pos: bloemfontein@solidariteit.co.za Straatadres: Kellnerstraat 58C, Westdene, Bloemfontein

Boksburg Francois van Heerden, Zirk Gous, Hennie Vosloo, Amanda Hattingh, Fanie Vosloo, Derek Mans, Coenie Rheeder (litigant) • Administratiewe beamptes: Marlindie Booyens, Natasha van Heerden Tel: 011 913 0783/1101 • Faks: 011 913 3850 E-pos: boksburg@solidariteit.co.za Adres: Rondebultweg 232, Libradene, Boksburg

Carletonville Dana Viljoen Administratiewe beampte: Petro Watson Tel: 018 788 4861/018 786 2785 Faks: 011 788 5102/011 388 9854 E-pos: carlton@solidariteit.co.za Straatadres: Van Zyl Smitstraat 74, Oberholzer, Carletonville

Ellisras Jan Pretorius, Deon Viviers Tel: 083 651 5760 (Jan) of 078 802 0343 (Deon) Faks: 014 763 9511 E-pos: ellisras@solidariteit.co.za

Klerksdorp Manie Lourens, Willie Marais Administratiewe beampte: Nicoline Crafford Tel: 018 468 8533 Faks: 018 468 8563 E-pos: klerksdorp@solidariteit.co.za Straatadres: Buffeldoornweg 48, Kantoor 2 Eenheid 2, Buffelparksentrum, Klerksdorp

01/2013 • www.solidariteit.co.za

Kathu

Gert van Wyk, Adéle Liebenberg Administratiewe beampte: Jaatjé Sherman Tel: 053 723 1604 Faks: 053 723 1407 E-pos: kathu@solidariteit.co.za Straatadres: Rietbokstraat, Theque Gebou, Winkel 7, Kathu

Lydenburg Quintus Sliep Administratiewe beampte: Mariëtt Barnard Tel: 013 235 3698 / 013 235 4985 Faks: 013 235 1814 E-pos: lydenburg@solidariteit.co.za Straatadres: Versekeringsforumgebou, h.v. Viljoen- en Maasdorpstraat, Lydenburg

Newcastle Johan Botha Administratiewe beampte: Elize Bronkhorst Tel: 034 312 9711/9917 Faks: 034 312 5170 E-pos: newcastle@solidariteit.co.za Straatadres: Hardingstraat 79, Sanlampark, Blok B, Newcastle

Pietersburg Eric Schoeman Administratiewe beampte: Arlene Lourens Tel: 015 297 0287 Faks: 015 297 1589 E-pos: polokwane@solidariteit.co.za Straatadres: Biccardstraat 79 (3A), Pietersburg

Port Elizabeth Piet Veldtman, Wynand Strydom, Jan du Plessis Administratiewe beampte: Yvette Stroebel Tel: 0861 25 24 23 Straatadres: Sesdelaan 52, Newton Park, Port Elizabeth

Pretoria Jack Loggenberg, Chris Roodt, Schalk de Bruin,Willie Venter, Connie Badenhorst, Johan Botha, Jahni Cowley Administratiewe beamptes: Christa Louw, Anke Cloete Tel: 012 335 9051/2 • Faks: 012 335 9002 E-pos: pretoria@solidariteit.co.za Straatadres: H.v. Lambert Lee& Van Rensburgstraat, Mayville

Richardsbaai

John Smith Administratiewe beampte: Chantelle vd Merwe Tel: 035 753 1935 of 035 753 1936 Faks: 035 753 1937 E-pos: richardsbaai@solidariteit.co.za Straatadres: Anglers Rodstraat 12, Meerensee, Richardsbaai

Rustenburg Connie Prinsloo en Johan Nell (litigant) Administratiewe beamptes: Christelle Grobler, Charisma Breet Tel: 014 592 4336 • Faks: 014 592 4371 E-pos: rustenburg@solidariteit.co.za Straatadres: H.v. Heystek- en Thabo Mbekistraat, Heystek Ontwikkelaars, Kantoor 4, Total Garage

Secunda Administratiewe beampte: Sandra Scheepers Tel: 017 634 5296 Faks: 017 634 5297 E-pos: secunda@solidariteit.co.za Straatadres: Eerste Vloer, h.v. Joe Slovo- en Moorestraat, Uitbreiding 22, Secunda

Vaaldriehoek Jaco van den Berg, Johan Venter, Francois Calldo, Gerhard Cloete, JJ Fernandes, Lee Coetzee, Le Roy Fritz (litigant) Administratiewe beamptes: Nadia Coetzee, Rika Cronje Tel: 016 931 3160/2/4 • Faks: 016 931 3171 E-pos: vaaldriehoek@solidariteit.co.za Straatadres: Rossini-boulevard 130

Welkom Hennie Kommer Administratiewe beamptes: Sue Nel Tel: 057 352 6839 Faks: 057 357 2072 E-pos: welkom@solidariteit.co.za Straatadres: Winkel nr. 5, Eerste vloer, The Strip, Metro Village, Stateway 312, Welkom

Witbank Cornelius van Leeuwen, Jo-Anne Coetzer, Christo Hattingh Administratiewe beamptes: Irma Oberholzer, Sonja Bekker Tel: 013 656 3871 • Faks: 013 656 6846 E-pos: witbank@solidariteit.co.za Straatadres: Bureau de Paul 2B, Corridorsingel, Route N4 Business Park, Ben Fleur X11

in Retrospek

Marietha Malan is ’n onderwyser by Alma-skool, ’n skool vir gestremdes, en is ’n ma van vyf.

President met die BYBEL op ’n rooi fiets Deur Marietha Malan

Die afgelope Saterdag so skuins voor twaalf die middag is ek nie in die Pick n Pay om die week se inkopies te doen nie. Nee, ek sit in ’n tou motors en wag om ’n president te ontmoet: President Kennedy, om presies te wees. Nee, ek yl nie. President Kennedy is ’n LEKEPREDIKER wat die vorige naweek vir Marietjie, my serebraal gestremde dogter, en haar ouer boetie in Menlyn raakgeloop het. Hy het gevra of hy vir haar kan bid, en daarna vir Boetie vertel dat hy en sy sussie geseënd is. Toe sê hy dat hy graag vir haar ’n geskenkie sal wil gee...

Foto’s: iStockphoto.com

is ’n week later en tyd vir die afspraak wat ek (effens skepties) moet nakom. Pastor Kennedy het vir my laat weet dat hy ons op die hoek van Lynnwoodweg en Hans Strijdom (nou Solomon Mahlangu) sal ontmoet – ver van my huis af, en in die middel van my kosbare Saterdag. Ek is iesegrimmig, maar dit klink darem of die man goed bedoel. ’n Ent van die verkeerslig af bel ons vir Pastor Kennedy. “I’m here,” sê hy. “On ze robot. With a red bicycle.” Die motors versper ons uitsig, maar uiteindelik sien ons hom, langs “ze robot”, donkerbril op, gehawende boeksakkie oor die skouer, met ’n skelrooi fiets langs hom. Aan byna elke speek is ’n heldergeel weerkaatsertjie vasgemaak. Mens kan hom nie juis mis nie. Ons trek om die hoek af, en pastor Kennedy kom breedglimlaggend nader. Ons word soos ou bekendes gegroet. Ná etlike “hallelujas” en God bless yous” is ons in die bakkie, Pastor, rooi fiets en al. Ek kan my nuuskierigheid nie bedwing nie en begin uitvra. Hy is die seun van ’n diplomaat, vertel hy. Sy pa was in die VSA toe hy gebore is en was baie beïndruk met President Kennedy. Toe doop hy hom President Kennedy. Sy broer se naam is President Reagan! Maar eintlik is hy ’n Zambiër, besig om hier in Suid-Afrika evangelisasie te doen… meestal onder wit mense, veral in Pretoria-Noord! Hy het eers ’n kar gehad, wat gebreek het. Geld vir regmaak was daar nie juis nie, toe los hy die kar “in the hands of God” en koop ’n fiets wat “so very fast” is en hom oral heen neem waar hy wil wees. By die huis bied ek vir die Pastor broodjies aan, en eindelik rits hy sy sakkie oop en haal ’n splinternuwe Engelse Bybel vir Marietjie uit. Ons

belowe dat ons dit vir haar sal lees, en ná nog ’n gebed en ’n paar ekstra “hallelujas” en “be blessed”-wense, is hy op sy rooi fiets weer weg. In die volgende paar dae agtervolg Marietjie my met die Engelse Bybel. Soos sy haar boetie al gesien doen het, onderstreep sy sekere gedeeltes of plak merkertjies in. Dan vra sy my om dit vir haar te lees en te vertaal. Sy luister aandagtig en met blink ogies. Tot my skaamte besef ek hoe dors sy vir die Woord van die Here is. Dit het ’n lekeprediker uit Zambië gekos wat my eie kind in my huis kom evangeliseer het om my dit te laat sien. Hoeveel tyd gaan jy in hierdie nuwe jaar inruim om jou kinders se dors na die Lewende Water te les? Gaan jy toelaat dat elke dag se dringendhede jou moeg op jou bed laat neerval sonder dat jy by jou kinders se geestelike behoeftes uitgekom het? “Laat die kindertjies na my toe kom,” het die Here Jesus gesê, “en verhinder hulle nie, want aan sulkes behoort die koninkryk van die hemel.” Van my Marietjie, wat eintlik altyd in ’n sekere sin ’n kindjie sal bly, word gesê dat die koninkryk van die hemele aan haar behoort. Wie is ek dan om met my nalatigheid haar te verhinder om aan Jesus se voete te sit en die Woord te hoor? Dalk is dit al skuins voor twaalf in my lewe… of joune: Hoe weet ons hoe lank ons nog die geleentheid gaan hê om hierdie kosbare plig uit te voer? Begin vandag! Of so nie kan ek altyd die pastoor met die rooi fiets vir jou stuur. Dalk het hy vir jou of jou kinders ook ’n persentjie in sy gehawende sakkie… Met liefde en seënwense van President Kennedy. S

Gaan jy toelaat dat elke dag se DRINGENDHEDE jou moeg op jou bed laat neerval sonder dat jy by jou kinders se geestelike behoeftes uitgekom het?

BEGIN VANDAG! www.solidariteit.co.za • 01/2013

promosie

DIS ’N feit! Medihelp het ’n AA- (AA minus) gradering van Global Credit Rating Company ontvang vir sy uitstekende eisebetalingsvermoë; dus kan jy seker wees dat al jou geldige eise vinnig en doeltreffend betaal sal word.

Nog nie ’n LID van Medihelp nie? SMS “kontak” na 32291 as jy meer inligting oor Medihelp se voordele-opsies verlang. Of besoek www.medihelp.co.za

Medihelp blink uit met UITSTEKENDE DIENS

Wat is die eerste ding wat jy verwag as jy met enige PROFESSIONELE DIENSVERSKAFFER sake doen, of dit nou die supermark of bank is? Die antwoord is diens. En nie maar net louwarm diens nie, jy verwag UITSTEKENDE DIENS, of hoe? ’n Hoë standaard van kliëntediens het trouens die onderskeidende faktor geword wanneer lede van die publiek ’n diensverskaffer moet kies. Dit geld veral in die medieseskemabedryf, waar die gesondheid en welstand van jou geliefdes op die spel is. En dis op dié gebied waar Medihelp weer as die LEIER in die bedryf aangewys is.

2012 ORANGE INDEX-OPNAME Medihelp is onlangs as die wenner in die kategorie vir mediese skemas aangewys in die landwye 2012 Orange Index-opname oor kliëntediens. Mededinging was soos gewoonlik taai, met Liberty Health in die tweede plek, Bonitas derde, Discovery Health vierde en Medshield wat die vyfde plek behaal het. Die Orange Index, wat deur Ask Afrika opgestel word, is die omvattendste en langslopende kliëntediensopname in Suid-Afrika en gee ’n onafhanklike beeld van die publiek se menings oor kliëntediens. Vanweë die kritieke belangrikheid van kliëntediens is dit een van Medihelp se strategiese doelwitte en ’n faktor wat in berekening geneem moet word by die keuse van ’n mediese skema. 74

01/2013 • www.solidariteit.co.za

INBELSENTRUM Volgens Anton Rijnen, uitvoerende hoof van Medihelp, is die skema se inbelsentrum ’n uiters belangrike deel van sy kliëntediensstrategie. “Die inbelsentrum vorm die basis van ons kommunikasie met ons lede en lewer uiters positiewe resultate. Dit laat ons nie net toe om lede vinnige toegang te gee tot enige diens wat hulle mag benodig nie, maar stel ons ook in staat om ons eie werkverrigting te meet sodat ons voortdurend kan verbeter,” sê Rijnen. “’n Bykomende voordeel van die inbelsentrum is die terugvoer wat Medihelp van sy lede ontvang. Dié inligting word gebruik om die veranderende behoeftes van die mark te bepaal sodat Medihelp proaktief kan optree om ons lede se spesifieke behoeftes aan te pak,” sê hy. MEDIHELP-WEBTUISTE Nog ’n instument wat Medihelp gebruik om die skakeling met sy lede te vergemaklik, is sy webtuiste. Die maklikste manier vir Medihelp-lede om meer oor hul voordele en lidmaatskapbesonderhede uit te vind, is om Medihelp se webtuiste by www.medihelp.co.za te besoek. Hier kan lede vir veilige toegang tot die webtuiste registreer, wat hulle in staat stel om al hul persoonlike en bankbesonderhede na te gaan en te verander indien nodig. Lede kan ook afskrifte van hul state bekom en die status van hul ingediende eise nagaan. Daarbenewens kan jy jou afhanklikes aanlyn registreer of hul registrasies beeïndig en ook dokumente en belastingsertifikate aflaai. Jou inligting is veilig en toegang word deur ’n persoonlike identifikasienommer beheer wat Medihelp aan jou verskaf wanneer jy aanlyn registreer.