Teoride doğrultu 17

17 Temmuz - A¤ustos 2004

Varyos Yay. San ve Tic. Ltd. fiti. Ad›na ‹mtiyaz Sahibi: Özgür Tektafl Sorumlu Yaz›iflleri Müdürü: Özgür Tektafl Yönetim Yeri: Çak›ra¤a Mah. Çak›ra¤a Camii Sok. Birlik Apt. No: 16/10 Aksaray - ‹stanbul Tel: (0212) 633 62 02 Faks: (0212) 589 16 36 e-mail: varyos@ttnet.net.tr Hesap No: Varyos Yay. San ve Tic. Ltd. fiti. Yap› Kredi Sirkeci fiubesi 6278-6 Teknik Haz›rl›k: Etkin Ajans Tel: (0212) 621 81 66 - 621 81 68 Bask›: Can Matbaac›l›k Tel: (0212) 613 10 77 Da¤›t›m: B‹RYAY

Devrimle buluflmaya

5

Umut büyüyor

9

Emperyalizmin ideolojik böcekleri ve oportünist cüceler

27

Haziran Hareketi’nin deneyimleri

43

Ba¤›ms›zl›k antiemperyalizm ve devrim Haydar Özkan

49

Türkiye ve Kuzey Kürdistan birleflik oevriminin uluslararas› perspektifleri

57

77 Zehirli imza

63

‹stanbul SGD Baflkan› Baflak fiahin: Görevimiz gençli¤i sosyalizmle buluflturmak

69

Kad›n psikolojisi

75

Dosya: Arjantin devrim tarihinden bir yaprak: PRT ve Santucho

91

‘Erguvan Kap›s›’; Bald›ran fierbeti Hamit Çetin

103

Devrimle ‘Buluflma’ya Uluslararas› komünist hareketin(UKH) ideolojik ve örgütsel krizi afl›lm›fl olmaktan uzak henüz. Krizin ortaya ç›k›fl› ve geliflimine kaynakl›k eden tarihsel-politik koflullar›n içeri¤inde bu yönlü esasl› bir de¤iflimin yaflanmam›fl olmas›yla do¤rudan ilgili bu durum. Yani birincisi; Marksist lenininst teori dünya devriminin önüne yeni enternasyonal sosyalist program›n› koyabilmifl de¤il hala, ikincisi; dünya devrimci sosyalist güçlerinin politik çizgilerini yap›land›ran ve ortak hedefler do¤rultusunda yönlendiren bir merkezi strateji infla edilebilmifl de¤il. Sosyalizmin teorisi, 20.yy’›n sosyalizm deneylerinin elefltirel incelenmesi ve devrimci özümsenmesi, 21.yy sosyalizminin geliflimi ve sorunlar›n›n ayd›nlat›lmas› üzerine yürütülen teorik çabalar›n kapsam› ve olgunluk düzeyi, krizin ideolojik çerçevedeki genel ve temel sorunlar›na çözüm gücü olabilmifl de¤il henüz. Dünyam›z›n de¤iflik co¤rafyalar›ndaki iflçi ve emekçi kitlelerinin devrimci eylem giriflkenlikleri ve toplumsal ayaklanma pratikleri, iktidar program›ndan ve önderlik kararl›l›¤›ndan yoksunlu¤un s›n›rlar›na gelip dayan›yor ve geri çekiliyor. Sosyalist hareketin krizi, kitlelerin kapitalizme ve emperyalizme karfl› öfke ve iradele-

TEOR‹DE do¤rultu

rini devrime sürükleyemeyen önderlik sorunu biçiminde somutlan›yor. Gerek ülkeler baz›nda çok yönlü örgütsel ve siyasal iç parçalanm›fll›k, gerekse bunun uluslararas› iflbirli¤i düzeyine de yans›yan dramatik boyutlar›, sosyalist hareketin iflçi hareketiyle birleflememifl olmas›n›n aç›k göstergesi olarak varl›¤›n› sürdürüyor. Örgütsel krizin tepe noktas› olarak önderlik sorunu, sosyalist harekette bu biçimde genel bir görünüm kazan›yor.

Marksist leninist komünistler, tarif ettikleri bu krizin sonuçlar›ndan ve sorunlar›ndan azade de¤iller elbette.Tarih, bilinçli öznelerin eylemlerinin ürünüyse e¤er, bu yasan›n, UKH’in ideolojik ve örgütsel kriz içinde bulundu¤u tespitini yapan Marksist leninist komünistler için de geçerli oldu¤u ve onlar›n omuzlar›na tarihsel bir sorumluluk yükledi¤i aç›kt›r. Komünistler, 1994’te Birlik Devrimi’yle bafllatt›klar› yürüyüflle dünya devrimine karfl› sorumluluklar›n›n ve sahip olduklar› tarihsel bilinçlerinin gücünü ortaya koymufllard›r. Bu yürüyüflün bugün ulaflm›fl oldu¤u ilerleme ve güç düzeyinin, dünya devrimine yapt›¤› katk› bak›m›ndan de¤erinin daha mütevaz› s›n›rlar›n ötesine geçemedi¤i söylenebilir.

5

Bu anlamda ilerleyiflin s›çragütledi¤ini söyleyebiliriz.

Devrimci iyimserlik, politik idema efli¤ine ulafl›lamam›fl ol‹deolojik ve örgütsel kridu¤umuz gerçe¤ini gözard› zin çözüme kavuflturulma allerimizin tükenmez ideolojik edemeyiz. Ancak, Birlik çabas› söz konusu oldu¤unkaynaklar›ndan biri olan bu güç, Devrimi’nden bugüne gerida, bunun ancak politik bir bize bambaflka bir fley söylüyor. de b›rak›lan on y›l boyunca hareket olarak varolufl zeparti çizgisini, tamamen biÇünkü o gerçe¤in, yaflam›n dilin- mini üzerinden baflar›labilelinçli ve iradi bir biçimde bu ce¤i gerçe¤i, Marksist leniden konufluyor: devrim, sorunun çözümünün somut nist komünistlerin bafl›ndan güçlerini haz›rlama ve birikitibaren sad›k kald›klar› düflündü¤ümüz kadar yak›nda, tirme görüfl aç›s› yönetmifldokunmak istedi¤imiz kadar uza- pratik ilkesel ön koflul oltir ve yönetmeye devam etmufltur. Bu nedenle ilkesel kta!

Devrim günceldir!

Parti, bizi mektedir. Bu nedenle partiihtiyac›n, politik refleks günin yürüyüflünün ve geliflicünün kazan›lmas› ve sügüncel olanla kaynaflt›ran, minin k›lavuz kavram› olan reklilefltirilmesi biçiminde geçmifli bugüne tafl›yan, bugünü ‘Parti tarz›’, afaki bir soyutyan›tlanmas›, parti tarz›n›n gelecekle buluflturan iradedir. lama olarak de¤il, bizahati pratikleflmesinde öne ç›kan parti çizgisinin teorik/ideunsur olarak belirginleflmiflolojik, politik ve örgüt/eytir. Politika yap›fl tarz›ndaki lem bütünlü¤ünde somutlaradikal zihniyet dönüflümüflan görevlerinin yerine getinün ve a盤a ç›kan at›l›m›n, rilifl niteli¤ine biçim veren parti tarz›n›n sürükleyici ve her günkü devrimci çagücü olmas› tesadüfilik bir l›flman›n deneyimleriyle yana, tamamen bilinçli bir beslenip zenginleflen bir tercihtir. Devrim kitlelerin zihniyetin do¤rudan ürünü olarak hayat bulmufl- eseridir. Bu politik felsefesinin devrimci kavran›tur. fl› Marksist leninistleri, politikay› kendi varl›klaBu zihniyetin teorik alandaki yans›mas›, kad- r›n› koruma u¤rafl›na dönüfltüren ve bunu amaçrolar›n genellemecilikten, soyutluktan ve teori- laflt›ran, politik kitle ajitasyonunu kendi kitlesinin küçümsenmesi e¤iliminden kopma iste¤inin ne propagandaya indirgeyen gelenek ve al›flkangüçlenmesi biçiminde a盤a ç›kmaya devam et- l›klardan kopuflmaya götürmüfltür. Kitleler ad›na mektedir. Parti çizgisinin sa¤lam temellere otur- kitlelere ra¤men de¤il, kitlelerin içinde kitlelerle tulmas› ve gelifltirilmesinin güvencesi bak›m›n- birlikte politika yapmaya; öncünün bilinç ve ördan temel önemdeki bu yönelim, ayn› zamanda gütlülük durumuyla, kitlelerin bilinç ve örgütlüteorik çal›flma ve üretimin, devrimci geliflmenin lük durumu aras›ndaki niteliksel düzey fark›n› politik ihtiyaçlar›n›n karfl›lanmas› amac›yla ba- gidermenin bu tek gerçek olana¤›na sald›rmak, ¤›nt›s›na daha canl› ve somut bir içerik kazand›r- kopuflun pratik karfl›l›¤› olmufltur. Öncü, kitlelemaktad›r. Kuflkusuz ki teorik çal›flma ve üretim- rin yarat›c› eyleminin bilgisi ve elefltirisinin güdeki nitelik düzeyi, parti tarz›n› biçimlendiren cüyle kendi beslenemezse bilinci ve iradesi dodi¤er temel bileflenlere göre daha düflük bir gelifl- nuklafl›r; kitleler öncünün bilinci ve iradesinden me seyri izlemektedir. Ancak partinin bu konuda ö¤renemezse, kazanma umudunu yitirir, burjukendi statükosuyla uzlaflma gibi bir tutumumun vazinin peflinden sürüklenir. ‘Kitlelere hücum’ olmamas› bir yana, bu gün onu yönlendiren, on direktifinde somutlanan irade düzeyi, partinin y›l boyunca yarat›lan küçümsenemeyecek biriki- politika yapma tarz›ndaki amaç aç›kl›¤›n›n bir minden ald›¤› güçle bu alanda da kolektif bir s›ç- yans›mas› oldu¤u kadar, önderleflme hedefini rama yaratmay› gündemine alm›fl olmas› gerçe¤i- ba¤lad›¤› at›l›m›n s›nanaca¤› zemini de gösterdir. Partinin, bir parças› oldu¤u uluslararas› ko- mektedir. Kitlelere güvensizli¤in burjuva düflünmünist hareketin krizini aflmada da öncülük id- ce yöntemi al›flkanl›¤›ndan kaynaklanan felsefidias›n›n ruhuna uygun bir teorik/ideolojik at›l›- idealist bütün gerici prangalar›n› kopar›p atma ma do¤ru kendini bilinçli ve iradi bir tarzda ör- kararl›l›¤›, partinin önderleflme yürüyüflünün

6

TEOR‹DE do¤rultu

önünü temizleyen ideolojik bir süpürge ifllevi kazanmaktad›r. Bu ifllev, sadece dar anlamda kendi topraklar›m›zdaki kitle hareketinin ba¤r›nda geliflen devrimci olanaklara yak›nlaflma, temas etme ve yönetme gücü bak›m›ndan de¤il, iflçi s›n›f› ve ezilenlerin dünya co¤rafyas›ndaki hareketlerine karfl› canl› bir politik duyarl›l›¤›n ve deneylerden ö¤renme aç›kl›¤›n›n geliflmesine de hizmet etmektedir. Ezilenlerin kapitalizme ve emperyalizme karfl› bütün dünyada yay›lan mücadelesi, Parti saflar›nda do¤rudan ideolojik bir güç kayna¤› olmakta, dünya devrimi fikrinin düflünsel temellerini güçlendirmektedir.

Marksizmin a盤a ç›kan uluslararas› krizinin niteli¤ini, birbirinden ayr› ve aflamal› geliflen bir seyrin ürünü olmaktan çok, iç içe geçen, birbirini etkileyen ve koflullayan ‘ideolojik ve örgütsel’ dönüflümlerin süreçsel bütünlü¤ü olarak ele almak gerekiyor. Haliyle krizin afl›lmas›na dönük her devrimci çaba, ideolojik ve örgütsel olan›n bütünlü¤ünü hesaba katan politik bir stratejiye kendini ba¤lamak ve uygulamak zorundad›r. Örgüt olarak partinin kendini var etme ideolojisi ve geliflim çizgisi(kulland›¤› mücadele araç ve biçimlerinin niteli¤i), dünyan›n durumunu( kendi topraklar›ndaki s›n›f savafl›m›n›n durumunu da

TEOR‹DE do¤rultu

kapsamas› anlam›nda) teorik alg›lay›fl›ndan ba¤›ms›z düflünülemez. Teorik/ideolojik nitelik, politik strateji/taktik arac›l›¤›yla kendini örgüteylem biçimlerinde olumlu ve olumsuz anlamda mutlaka somutlar ve somutlayacakt›r. Bu anlamda, Marksist leninist komünistlerin dünyadaki büyük ideolojik savrulufla, siyasal gericili¤in y›prat›c› dalgalar›na ve örgütsel tasfiyecili¤in eritici asidine gö¤üs gerebilmifl olmalar›n›n alt›n› çizmek gerekiyor. Birlik Devrimi, dünya devrimi için kaz›lan ideolojik ve örgütsel bir siperdi her fleyden önce. Ama içine girilip ‘ideolojik’ olarak pineklemek, ‘örgütsel’ olarak ya¤ ba¤lamak için seçilen bir siper de¤il! Bu bilinç, uluslararas› komünist hareketin krizinin yaratt›¤› kaç›n›lmaz sorunlar ve dezavantajlarla birlikte, geliflmelerin mutlak olarak y›k›m biçiminde okunamayaca¤›, krizin, yeni bir ç›k›fl›n ve bunun olanaklar›n›n somut varl›¤› anlam›na da geldi¤i bilimsel inanc›na dayan›yordu. Bu nedenle, on y›l boyunca susmayan bir siyasal atefl hatt› olarak emperyalizmin, kapitalizmin ve faflizmin mevzilerini ‘gerilla tarz›’yla vuran, ‘siper yoldafll›¤›’ ideolojisiyle savafl cephesinin yay›lmas› ve güçlenmesine öncülük eden, ‘öncü ç›k›fl’ tarz›yla kitleleri uyand›ran, ayd›nlatan, mücadele siperlerine ça¤›ran ve sa-

7

vaflt›rmak için örgütleyen bir iradeyi temsil etmektedir Birlik Devrimi. Parti’nin, sözüyle eylemi aras›ndaki tutarl›l›¤› koruma ve gelifltirme çabas›ndaki hassasiyeti ve kararl›l›¤›, onun topraklar›m›zdaki sosyalizm iddial› politik hareketlerin büyük ço¤unlu¤undan ay›ran bir üstünlü¤ü olman›n yan› s›ra, kendi iç ideolojik mücadelesinin en keskin biçimlere büründü¤ü dönemlerin temel konusu da, parti çizgisinin sa¤c› kavran›fl› ve uygulan›fl›n› yenilgiye u¤ratma mücadelesi olmufltur.

Bugün neredeyiz?

Politik karamsarl›¤›n beyin k›vr›mlar› aras›nda gezinen ideolojik cüceli¤in fiskoslar›na bak›l›rsa, devrim çok uzakta ve parti kendini avutmakta!

Zarar› yok; Okmeydan›’n›n ‘elektri¤i’ bile flimdilik onlar›n beyin metabolizmalar›n› bozmaya yeter.

Olmad›, Pendik- Aydos’un ve Urfa- Viranflehir’in

8

yoksul emekçileri ve köylülerinin ellerine veririz onlar›, ayd›nlan›rlar! Ya da Felluceli Arap’›n, La Paz’l› K›z›lderilinin, Bolivyal› madencinin, Nepalli köylünün, Güney Koreli iflçinin, Hintli yoksullar›n, Etiopyal› siyahinin, vb. yükselen ayak seslerinden duydu¤u korku da yeter onlar›n tüneyecekleri bir s›¤›na¤a kaçmaya.

Devrimci iyimserlik, politik ideallerimizin tükenmez ideolojik kaynaklar›ndan biri olan bu güç, bize bambaflka bir fley söylüyor. Çünkü o gerçe¤in, yaflam›n dilinden konufluyor: devrim, düflündü¤ümüz kadar yak›nda, dokunmak istedi¤imiz kadar uzakta! Devrim günceldir! Parti, bizi güncel olanla kaynaflt›ran, geçmifli bugüne tafl›yan, bugünü gelecekle buluflturan iradedir.

Parti onuncu y›l›nda bizi ‘büyük buluflma’ya ça¤›r›yor. Devrim s›çramaysa e¤er, flimdi bugün, ‘buluflma’yla s›çrayaca¤›z. Haz›rlan›n yoldafllar, partiyle zafere koflaca¤›z. n

TEOR‹DE do¤rultu

Umut büyüyor

Proletaryayla burjuvazi; emperyalizm ve iflbirlikçi diktatörlüklerle halklar; sömürgecilikle boyunduruk alt›ndaki uluslar aras›ndaki savafl›m, Nisan ay›ndan günümüze gelen süreçte de kendini de¤iflik biçimler alt›nda ortaya koydu. Keza emperyalist devletler, proletarya ve ezilenlerin dünyas› karfl›s›nda “ayn› gemide olduklar›” bilinciyle uzlaflma ve birleflik hareket aray›fllar›na girseler de, emperyalist rekabet gerçe¤i çeflitli sorunlarda geliflmelere damgas›n› vurdu.

De¤iflik olgular, dünyada s›n›f mücadelesinin güçlenmekte ve keskinleflmekte oldu¤unu; proletarya ve ezilenlerin eyleminde uluslararas› özelliklerin belirginleflti¤ini; buna karfl›n emperyalist cephede kutuplaflman›n, farkl› rekabet merkezleri haz›rlaman›n öne geçti¤ini gözler önüne serdi.

Bütün bu gerçekler son birkaç ay›n politik olaylar›n›n gerçekleflme biçimini sunmakla kalmamakta, fakat ayn› zamanda, geliflmenin gelecek yönünü de iflaret etmektedirler. Görüyor, seziyoruz ve anl›yoruz ki emperyalist küreselleflme sald›r›s›na, kapitalizme ve faflist rejimlere karfl› mücadele güçleniyor, umut büyüyor, halklar›n kurtulufl bayra¤› yükseliyor.

TEOR‹DE do¤rultu

Emperyalist Barbarl›k ve Rekabet Gizlenemiyor Irak, baflta ABD olmak üzere, emperyalist-kapitalist dünyan›n uluslararas› gündeminde bafl s›rada durmaya devam ediyor.

Bunu koflullayan iradenin Irak Arap halk›n›n direnifli ve onun etraf›nda oluflan dünya proletaryas› ve ezilenlerinin iflgale karfl› eylemleri oldu¤u kimsenin reddetmeyece¤i bir olgu.

ABD emperyalizminin, politik ve ahlaki aç›dan kaybetti¤i kadar, mali ve askeri bak›mlardan da giderek daha fazla etkilendi¤i Irak ateflini söndürmek için k›vran›yor ve tüm manevra imkanlar›n› kullan›yor.

Ne var ki, bunun ifadelerinden biri olarak, “yetki devri” gibi konularda önemli tavizler vererek BM’ye ald›rd›¤› karar ABD’ye gerçek bir ilerleme sa¤layamad›.

Nitekim, Irak sorununun gölgesi alt›nda geçen G-8, AB-ABD ve NATO toplant›lar› da, ABD’nin Irak’ta halka karfl› tüm emperyalist dünya ile birlikte savaflma plan›na çözüm olmad›.

G-8 toplant›s›nda Fransa ve Rusya, Irak iflgalinin NATO birlikleri taraf›ndan sürdürülmesi

9

önerisini aç›kça reddettiler. Büyük ümitler ba¤lanan NATO toplant›s›ndan da ayn› sonuç ç›kt›.

“Meflru hükümet”, “BM’nin tüm sorumlulu¤u almas›”, “Fransa’dan yard›m talep edilmesi” koflullar›nda Irak sahnesinde yer alabileceklerini aç›klayan Fransa Savunma Bakan›, emperyalist rekabet ve hegemonya mücadelesini gözler önüne serdi.

ABD emperyalizmi, Irak direniflini yok etmek için uygulad›¤› kitlesel iflkencelerin ve tecavüz iflkencesinin Ebu Gureyb foto¤raflar›yla deflifre oluflu; yine CIA’n›n iste¤iyle Beyaz Saray’›n binlerce Irak’l› için kay›tlara geçmeden tutuklay›n emri verdi¤inin (böylece kay›plar gerçe¤inin) a盤a ç›kmas› antiemperyalist, antiABD’ci öfkeyi büyütüp yaymaya devam ediyor.

Yap›lan anketler gelinen aflamada, Rus halk›n›n yüzde 87’sinin, ‹talya ve ‹spanya halklar›n›n yüzde 69’unun, Polonya halk›n›n yüzde 73’ünün, Türkiye ve Kuzey Kürdistan halklar›n›n yüzde 86’s›n›n, ABD halk›n›n yüzde 54’ünün ve ‹ngiliz halk›n›n yüzde 51’inin Irak iflgalini reddetti¤ini ortaya koyuyor.

Ayn› biçimde, bir devlet ve sistem olarak ABD’yi destekleyenlerin oran›nda günümüzdeki durumun yüzy›l›n bafl›ndan çok belirgin fark tafl›d›¤› görülüyor.

99-2000’de ABD’ye destek (yüzde olarak) Türkiye ve Kuzey Kürdistan’da 52 iken günümüzde 12; ‹ngiltere’de 83 iken günümüzde 48; Fransa’da 62 iken günümüzde 31; Almanya’da 78 iken günümüzde 25; ‹talya’da 76 iken günümüzde 28’dir. E¤er bu rakamlar›n 2002’de s›ras›yla (ve yine yüzde olarak), 30, 75, 63, 61, 70,79 ve 61 oldu¤unu hat›rlat›rsak, ABD’den destek çekmenin esasen Irak iflgali sonras› h›zl› bir geliflme gösterdi¤i anlafl›l›r. Bu rakamlar›n (Latin Amerika bir yana), Müslüman halklar›n yaflad›¤› devletlerde, özellikle de Ortado¤u’da çok çarp›c› bir tablo oluflturdu¤unu söylemek gerçe¤e uygun olacakt›r. ‹spanya’n›n iflgal birliklerini geri çekmesi…

Filipinler’in “rehine krizi” ve gösteriler karfl›s›nda askerlerini “görev süresi” dolmadan geri çekece¤ini ilan etmesi…Yeni Zelanda ve Kazakistan’›n geri çekilecekleri beyan›… Polonya’n›n y›lbafl›na kadar süre koymas›…Bangladefl’in asker talebini reddetmesi…ABD’nin askeri karargahlar›n› kentlerin d›fl›na tafl›mak zorunda kalmas› ve dönem dönem direniflin iradesini tan›yarak ateflkeslere girmesi… Direniflin baz› kentlerde ayaklanma düzeyine varmas›… Geçici Hükümet Konseyi’nde pefl pefle yaflanan istifalar… ‹flkence foto¤raflar›-

10

n›n ve kay›ts›z tutuklamalar›n deflifre olmas›…

Mukteda El Sadr etraf›nda örgütlenmifl ve kümelenmifl fiii Araplar›n (ki, ayn› mezhepten insanlar aras›nda en yoksul, en ezilen kesimi oluflturuyorlar) iflgalcilere karfl› silahl› savafl›ma ve ayaklanmalara giriflmeleri… Yurtsever direniflçilerin bir “ulusal merkez” yaratma yolundaki çaba ve ad›mlar›… Sabotajlar sonucu petrol üretiminin geçici de olsa duracak noktaya gelmesi…Bunlar Irak’ta geride kalan dönemin en önemli geliflmeleriydi.

Baflkan› dahil CIA’dan istifalar; Pentagon generallerinin ve baz› emekli general ve diplomatlar›n Cheney, Wolfowitz ve di¤erlerinin istifas›n›, Newyork Times’›n ise, Irak-El Kaide ba¤lant›s› hakk›nda aldatt›¤› için halktan özür dilemesini istemesi; iflgalcilerin gözdelerinden Ahmet Çelebi’nin ‹ran’a ajanl›kla suçlan›p bürosunun bas›lmas› ve ABD mali deste¤inden yoksun b›rak›laca¤›n›n aç›klanmas›; yeni devlet baflkan› olarak ABD’nin istedi¤i Adnan Paçac›’n›n de¤il Gazi El Yaver’in atanmas›; Irak ordusu kurma konusunda önemli baflar›s›zl›klar; iflbirlikçi polis ve ordu teflkilat›na yaz›lmak isteyenlere dönük etkili sald›r›lar; Geçici Hükümet Konseyi üyelerine karfl› politik suikastlar ve rehin alma yönteminin yaratt›¤› etki kaydedilmesi gereken di¤er olgulard›r. CIA ajan› Allavi hükümeti arac›l›¤›yla yap›lmas› tasarlanan manevralar da hiçbir ifle yaramayacak; Irak Arap halk› ve yurtsever direnifl bu Pentagon hükümetini hainler toplulu¤u olarak tecrit ve imhaya giriflecektir. Emperyalist illüzyonlar›n aksine, ölü do¤an Allavi hükümetinin yo¤un bak›mda tutulmas› bir ifle yaramayacakt›r. Nitekim törenlere sald›r› olabilece¤i gerekçesiyle, “devir-teslim”in ilan edilenden iki gün önce ve yaln›zca 5-6 soytar›n›n kat›l›m›yla yap›lmas›, iflgalcilerin ve uflaklar›n›n ruh halini gözler önüne serdi.

Beklendi¤i gibi, “geliflmeler direniflin güç toplamas›, birleflik bir irade kazanmas›, otoritesini geniflletmesi; iflgalcilerin ise kan, moral ve mevzi kaybetmesi” yönünde sürdü. Ayn› do¤rultuda devam edecektir.

G-8, AB-ABD ve NATO Toplant›lar› G-8, AB-ABD ve NATO toplant›lar›n›n temel gündemleri Irak’a NATO flemsiyesi (çok uluslu gücün komutas›n› resmen NATO’nun üstlenmesi) ve BOP’tu. Her iki gündemin de ABD patentli oldu¤u biliniyor. Irak’ta ç›k›fl› bulamayaca¤› bir labirente girdi¤i bilinci ve ABD’ye karfl› nefretle yüklü olan Müslüman halklar› sosyo-kültürel ve politik aç›dan “gen de¤iflikli¤i”ne u¤ratma hedefi, ABD’nin söz konusu emperyalist planlar›n›n te-

TEOR‹DE do¤rultu

melini oluflturuyor.

Bu nedenle G-8 toplant›s›na Ürdün, Bahreyn, Yemen, Türkiye ile iflgal rejimlerinin temsilcileri Karzai ve Gazi El Yaver de kat›ld›lar. Davet edilmek istenen M›s›r, Suudi Arabistan ile baz› Ortado¤u ve Kuzey Afrika devletleri ise toplant›ya kat›lmay› düflünmediklerini önceden aç›klam›fllard›. Kuflkusuz bu, ABD’ye de¤il, fakat ABD’nin BOP plan›na al›nm›fl bir tutum olarak kaydedilmeye de¤er bir çatlakt›r.

G-8 toplant›s›n›n NATO’nun Irak’ta görev üstlenmesi gündemine, Almanya bir ölçüde uzlafl›c› yaklafl›rken, Fransa ve Rusya aç›k bir karfl›tl›k sergilediler.

Schröder, “flu anda konuflulan, Irak’taki birliklerin yerini NATO birliklerinin almas› de¤il, NATO’nun Irak’l› askerlerin e¤itimi konusunda nas›l bir rol oynayabilece¤idir” dedi ve bunun çerçevesini, “acaba NATO’nun askeri aç›dan Irak’ta devreye girmesi do¤ru olur mu? Bundan gerçekten flüphe duyuyorum. Almanya hiç bir flekilde verilecek karar› bloke etmeyecektir. Biz hiç bir fleyi engellemeyece¤iz” biçiminde çizdi.

Putin, “NATO’nun düflmana ihtiyac› var. Eskiden de vard›. Belki bugün de düflman ar›yorlar.

Irak’ta esas rol NATO’ya de¤il, BM’ye verilmeli” derken; Chirac ise, “Irak’a müdahale etmenin NATO’nun görevi oldu¤unu sanm›yorum”, “Bu büyük bir risk, H›ristiyan Bat›’yla Müslüman do¤unun çat›flmas› tehlikesi de var” diyerek aç›ktan

TEOR‹DE do¤rultu

karfl›t bir tav›r ald›lar.

T›pk› G-8 gibi, NATO toplant›s› için haz›rl›¤a veya gündemdeki konular hakk›nda e¤ilim yoklamas›na dönüfltürülen AB-ABD toplant›s›nda özgün bir sonucun ç›kmad›¤›n› vurgulayarak, onu bir yana b›rak›rsak, “karar toplant›s›” niteli¤iyle, “NATO Zirvesi”nin de ABD planlar› aç›s›ndan kesinlikle bir zafer elde etmek anlam›na gelmedi¤i; e¤er aksi bir ifade gerekiyorsa bunun bir pirüs zaferi oldu¤u aç›kt›r.

Toplant› serisini, BOP konusunu ayr› tutarak, ‹stanbul finali temelinde de¤erlendirirsek, Irak ve Afganistan”a dair befl maddelik sonuçtan sözedebiliriz. Bunlar›n birincisi, her iki sorunun G-8, AB-ABD ve NATO toplant›lar›nda tart›fl›lmas› bir ABD baflar›s›d›r, fakat ola¤anüstü bir yan› yoktur. ‹kincisi, ABD’nin Irak konusunda “kimseye muhtaç de¤ilim, ben hallederim” iddias› çözülmüfltür. Üçüncüsü ise, Irak’ta mali ve ekonomik ç›karlar› bulunan Fransa-Rusya oda¤›, ABD’nin bu ülkedeki sömürge tekelini parçalama ›srar›n› sürdürmektedir. Almanya, toplant›da Irak’la ilgili ABD önerisini bloke etmeme tavr›na karfl›n, sonuçta, Fransa ve Rusya’yla amaç birli¤ine sahiptir. Dördüncüsü, NATO güçlerinin Irak polis ve ordusunu e¤itme karar›, NATO’nun bugün Polonya komutas›ndaki çok uluslu gücün yerini almas› projesinin reddedilmesinden öte bir anlam tafl›mamaktad›r. Bu, NATO Genel Sekreteri’nin aç›klamalar›na aç›kça yans›maktan baflka; uzlafl›c› gö-

11

rünen Almanya, Irak’a asker göndermeyece¤ini aç›kça ifade etmifl, dahas› Fransa ve baflkaca devletler polis ve asker e¤itimini dahi Irak d›fl›nda yerine getirme isteklerini ortaya koymufllard›r. Dolay›s›yla ABD’nin “asker ve polis e¤itimi” zemininde Irak’ta NATO kimli¤iyle (bayrak ve üniformas›yla) kurumsal görev üstlenmesi giriflimi akamete u¤ram›flt›r. Beflincisi, Afganistan konusunda al›nan karar daha önce de BM’de al›nm›fl olan›n teyidinden ibarettir; farkl› olarak asker say›s›n›n artt›r›lmas› örne¤indeki gibi, Afganistan’da da “ifllerin hiç de iyi gitmedi¤ini” itiraf etmekle karakterize olmufltur.

Belki de Irak’› anlamak temelinde bak›ld›¤›nda tüm bunlardan daha önemli olan, “NATO’nun gerekti¤inde baflkaca görevler üstlenebilece¤i” “gizemli” vurgusuna, NATO Genel Sekreteri’nin getirdi¤i, “acil bir geri çekilme durumunda NATO’nun görev üstlenmesi” biçimindeki yorumunu, ABD’nin kaç›fl seçene¤ini tart›flmaya bafllad›¤› biçiminde okumak abart› olmayacakt›r. fiimdilik flu söylenebilir: ABD, emperyalist rakiplerine ve “uluslararas› meflruiyet”e (ya da BM’ye) giderek daha fazla muhtaç hale geliyor. Bu nedenle O, dün ihalelere sokmad›¤› emperyalist devletlere yar›n çok önemli ödünler vermek zorunda kalacakt›r.

Tabi tüm manevralar›n h›z›, çap› ve ömrü Irak’taki yurtsever direnifl taraf›ndan tayin edilecektir.

Emperyalist toplant›lar›n di¤er önemli gündemi olan BOP konusunda da bir irade birli¤i yok. ABD, bu konuda da umdu¤unu, istedi¤ini elde edemedi. Bunun temelini oluflturan iki neden var: ilki, ayr› ayr› emperyalist ç›karlar; ikincisi, Ortado¤u iktidarlar›n›n BOP’un kendi ç›karlar›n› tehdit etti¤i bilinci.

Fransa Cumhurbaflkan›’n›n “Ortado¤u ve Kuzey Afrika ülkelerinin demokrasi misyonerlerine veya havarilerine ihtiyac› yok” aç›klamas›, Putin’in özel olarak davet edildi¤i halde NATO’nun ‹stanbul toplant›s›na kat›lmayaca¤›n› aç›klamas›; keza M›s›r ve Suudi Arabistan’›n G-8 toplant›s›na kat›lmamalar› bunun kimi verileriydi.

Rusya’n›n, di¤er fleylerin yan› s›ra, BOP’un Kafkaslar’› kapsamas›na derin bir öfke duydu¤u aç›k. Fransa’da (kuflkusuz t›pk› ABD gibi, ama farkl› yönlerden) sorunu, a) s›n›f mücadelesi aç›s›ndan (Irak’ta NATO’nun görev üstlenmesinin veya geneldeki sosyo-kültürel ve politik dayatmalar›n, ezilen halklar›n ‹slam kimli¤i veya baflkaca toplumsal ya da aç›k s›n›fsal kimlikler temelinde mücadelesini gelifltirip sertlefltirebilece¤i) b) enerji kaynaklar›na ve enerji yollar›na kimin egemen olaca¤› (BOP, ABD egemenli¤ine ç›kar) te-

12

melinde ele al›yor.

Irak’ta NATO’nun görev üstlenmesi konusunda oldu¤u gibi, çok daha kapsaml› ve stratejik olan BOP’ta da bir emperyalist irade birli¤i veya temel güç merkezleri aras›nda ABD do¤rultulu bir koalisyon hedefi mevcut koflullarda elde edilemezdir. Nitekim o çok propagandas› yap›lan “‹stanbul ‹flbirli¤i Giriflimi” belgesi yay›nlanamad› bile. Konu sonuç bildirgesinde ancak bir bafll›k olarak yer alabildi.

BOP konusunda gerek i¤renç sömürgeci mant›k, gerekse de ortaya ç›kabilecek toplumsal-politik sonuçlar (isyan veya köleleflme; ABD’nin ipinin çekilmesi veya ABD imparatorlu¤u) bak›m›ndan flunun iyi anlafl›lmas› gerekir: BOP rejimlere hakimiyet yoluyla egemenlik projesinin derde derman olmad›¤›n› düflünen ABD’nin, “dikensiz gül bahçeleri” yaratmak üzere toplumlara (kültürel, politik ve ruhsal aç›lardan) hakimiyet projesidir. Dolay›s›yla, meseleyi esasen yeflil kuflak iktidarlar›n›n ve SB’ye yak›n durmufl ABD’yle mesafeli rejimlerin de¤ifltirilmesinden ibaret gören s›¤ kavray›fllardan sak›n›lmal›d›r.

ABD, Müslüman halklar› “genetik de¤iflikli¤e” u¤ratarak, antiABD’ci, anti‹srail’ci, antiBat›’c›, antiemperyalist, isyankar ve devrimci özelliklerinden ar›nd›rmay› hedefliyor. Yaflam ve düflünüfl tarzlar›n› de¤ifltirmek, ABD hayranl›¤› ve köle ruhluluk fl›r›nga etmek istiyor. E¤itim sisteminin içeri¤inin ve biçiminin Bat›l›laflt›r›lmas›, devlet resmiyeti tafl›mayan e¤itim kurumlar›n›n kapat›lmas›, ‹slam alg›lay›fl ve yorumunun de¤ifltirilerek, toplumsal hareketlerin içinde hareket ettikleri bir kanal olmaktan ç›kar›lmas›; politik rejimlerin biçiminin, Kuran-kitlelerin yönlendirilmesi ba¤›n› koparacak tarzda yenilenmesi; toplumsal gelenek ve göreneklerin ve bunlarla ba¤› içinde kad›n›n mevcut durumunun de¤ifltirilmesi; politik ve toplumsal yaflamda fleriatç› ve geleneksel müslümanlar›n yerine “modernist müslümanlar›n” egemenli¤inin gelifltirilmesi vb… Tüm bunlar›n karfl›l›¤›nda elde edilmek istenen nedir? Do¤u toplumlar›na karfl› nihilist, halk›na yabanc›laflm›fl, ABD ve “Bat› medeniyeti”ne kölece bir hayranl›k ve boyun e¤iflle yüklü, sorusu, itiraz› ve isyan› had›m edilmifl kuflaklar! Asl›nda Kuzey Afrika ve Ortado¤u’daki iflbirlikçi rejimler bu konuda ABD’ye “sorun ç›kartmak” niyetinde de¤iller. Nitekim, May›s’›n son haftas›nda Tunus’ta toplanan Arap Birli¤i, kabul etti¤i 13 maddelik programla “siyasi, ekonomik, toplumsal ve e¤itim reformu” hedefini ilan etti.

Ancak ABD bunun bir zaman kazanma oyunu oldu¤u görüflünde ve ayn› zamanda bu rejimleri par-

TEOR‹DE do¤rultu

lamenter biçimlere zorlamat›r›laca¤›n› aç›klad›. VenezüBOP konusunda gerek i¤renç y› temel al›yor. Bu ABD için, ella’da ise Chavez’e karfl›, Kuzey Afrika’dan Endonezdarbe ve politik suikast dahil sömürgeci mant›k, gerekse de ya’ya de¤in müslüman halkçeflitli yollara baflvuran emortaya ç›kabilecek toplumsallar dünyas›ndaki “terör kayperyalist ABD’nin, Kolombina¤›na” ve “teröristlere” karya’daki sivil faflist çeteleri politik sonuçlar (isyan veya fl› bir s›n›f mücadelesi strateVenezüella’ya soktu¤u anlaköleleflme; ABD’nin ipinin çek- fl›ld›. Bir çiftlikte 88 Kolomjisidir. “Denizi kurutmak” stratejisinin yeni bir versiyo- ilmesi veya ABD imparatorlu¤u) biyal› sivil faflist yakaland›. nudur. Boyunduruk alt›ndaVenezüella gerçe¤i, ABD bak›m›ndan flunun iyi ki, yoksul, ezilen ve umutelebafl›l›¤›ndaki karfl›-devrisuz müslüman halklar; ve yianlafl›lmas› gerekir: BOP rejim- min, Orta ve Güney Amerine, “ateist devletlerin” yerika’da birleflik bir çal›flma yüne siyonistleri ve haçl›lar› lere hakimiyet yoluyla egemenlik rüttü¤ünü, Latin Amerikoyan politik ‹slam ABD’nin ka’daki komünist, devrimci projesinin derde derman bafl›na bela olmufl bulunuve anti emperyalist güçlerin yor. Bu bela onlar “Ameride en s›k› enternasyonalist olmad›¤›n› düflünen ABD’nin, kanl›laflt›r›larak”, “Bat›l›laflbirlik temelinde ve bir bölge “dikensiz gül bahçeleri” yarat- devrimi perspektifiyle çal›flt›r›larak” afl›lmak isteniyor.

Elbette ayn› anda, mevcut ve mak üzere toplumlara (kültürel, malar› gerekti¤ini ortaya kode yeni oluflturulabilecek yuyor. politik ve ruhsal aç›lardan) tüm komünist, devrimci ve Yukar›da dikkat çekilen antiemperyalist örgütlülükolgular, ABD’ye karfl› mücahakimiyet lerin ezilip da¤›t›lmas› hedelenin küresel önemi, günprojesidir. defleniyor. Bu afla¤›l›k plan celli¤i ve yak›c›l›¤›na yeni ve stratejinin e¤itim, kad›n vurgular olarak da önemlive burjuva egemenlik biçimdir. lerinde reformlar sosuna bat›r›lm›fl olmas› nedeNATO ve AB geniflledi. NATO, Estonya, Leniyle, sorunun özgürlük ve kölelik gerçe¤i teme- tonya, Litvanya, Bulgaristan, Romanya, Slovakya linden kopar›l›p demokratik reformlar›n yan›nda ve Slovenya’y› kendine katt›. AB ise, Polanya, Maveya karfl›s›nda olmak burjuva ikilemine hapsedil- caristan, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Slovenya, meye çal›fl›lmas›; söz konusu sosun, politik irade- Litvanya, Letonya, Estonya, Malta ve Güney K›bsi k›r›lm›fl kesimlerde “statükonun y›k›lmas›”, r›s’› üyesi haline getirdi. hatta “demokratik sömürgecilik” gibi teorilerle Genifllemeler bu örgütlerin etkinlik alanlar›n› kutsanabilmesi ise bafll› bafl›na bir trajedidir. ve imkanlar›n› büyütüyor.

Bütün bunlar›n yan›s›ra, BOP’un iktisadi AB genifllemesi, AB içinde (örne¤in Polonya, amac› ise, halk› müslüman olan Ortado¤u devlet- Macaristan vb. flahs›nda) ABD’nin truva atlar› lerinin ekonomik yap›lan›fl›n›n tümüyle emperya- mevzilerini güçlendirdi. ‹ngiltere’nin kararlar› etlist küreselleflmenin gerekleri temelinde (tabi ki kileme imkan› artt›. Fakat bunun giderek çözüleABD yörüngesinde) düzenlenmesidir. ce¤ini bekleyebiliriz. AB’nin gelifltirece¤i ekonoABD emperyalizmi, Venezuella hükümetini mik ve mali ba¤lar›n yan› s›ra, halklarda artan devirmek, Küba ve Suriye’yi teslim almak için ABD karfl›t› öfke de bunda etkili olacakt›r. ambargo ve darbeci sald›r›lar›n› sürdürüyor.

Bu y›l›n sonlar›na do¤ru Bosna’da, himayeci Bilindi¤i gibi ABD Ocak ayn›da Venezüella ve sömürgecili¤in temel dayana¤› olan NATO’ya Küba aras›ndaki dostlu¤un, “demokrasiye karfl› ba¤l› KFOR’un yerini, AB’ye ba¤l› EUROFOR’un tehdit teflkil etti¤ini” aç›klam›flt›. ABD Genelkur- alacak oluflu Almanya-Fransa güç merkezinin inimay Baflkan›’n›n “istikrars›zl›k yaratmakla” tehdit siyatif üstlenme giriflimi olarak dikkate de¤erdir. etti¤i, ‹srail’in ise, “gerekirse fiam’› vururuz” teh‹spanya’dan sonra, ‹ngiltere’de ve ‹talya’da didinde bulundu¤u Suriye’ye, son dönemde, ilaç yap›lan seçimlerde de emperyalist savafl hüküve g›da d›fl›ndaki ABD ürünlerinin ihrac›n›, yan› metleri a¤›r bir yenilgiye u¤rat›ld›. Blair’in ‹P’i yes›ra hava trafi¤ini de yasaklayan, baz› Suriyelile- rel seçimlerden 3. parti ç›karken; ‹ngiltere’nin rin ABD’deki mal varl›¤›na el koyan Bush yöneti- Irak’› iflgaline karfl› oldu¤u için ‹P’ten ç›kar›lan mi, Küba’ya uygulad›klar› ambargonun da s›k›lafl- Londra belediye baflkan› George Galloway, ba-

TEOR‹DE do¤rultu

13

¤›ms›z aday olarak kat›ld›¤› seçimlerde yeniden Londra belediye baflkan› yeniden seçildi. Berlusconi’nin Forza ‹talya Partisi’nin kalesi Milano’yu da kaybetti¤i seçimlerde 22 bölgeden 14’ünü burjuva merkez sol ald›.

Fransa, Almanya ve Hindistan’da ise seçmenler emperyalist küreselleflme sald›r›s› programlar›na öfkelerini hükümet partilerinden destek çekerek gösterdiler.

Burada son olarak AB Parlamentosu seçimlerine kat›l›m›n yüzde 44’de kald›¤›n› vurgulamal›y›z. Çeçenya’da Rusya ile iflbirli¤i içindeki rejimin devlet baflkan› Kadirov’un ve törende yan›nda bulunan Rus askeri birlikleri komutan›n›n bombal› suikastle öldürülmesi; Rusya Federasyonu’na ba¤l› ‹ngufletya’da ‹çiflleri Bakanl›¤›, polis merkezleri ve s›n›r kontrol noktalar›na karfl› giriflilen efl zamanl› büyük sald›r›; Da¤›stan’da, ise VGTRK adl› televizyon ve radyo kuruluflunun baflkan›n›n, ard›ndan da Karfl› ‹stihbarat Baflkan›n›n öldürülmesi Rusya için a¤›r politik, askeri ve moral darbeler oldu. Tüm bunlar Çeçen direniflçilerinin

14

damgas›n› tafl›yor.

Bu tabloya Gürcistan’›n Osetya’y› ABD r›zas›yla yutma giriflimi ve Osetya’n›n Gürcü askerlerini esir almas› gibi geliflmelerin eklenmesiyle Kafkaslar’da politik gerilim artt›.

NATO’daki son geniflleme ve BOP’un Kafkaslar boyutu nedeniyle ABD’ye difl bileyen Rusya’n›n savunma reflekslerini güçlendirmesi bir sürpriz olmayacak; Kafkaslar’da Rusya ve ABD merkezli emperyalist rekabet, manevra ve mevzi savafllar› sürecektir. Bu durum, Rusya’n›n Çeçen örne¤indeki tipten “fleriatç› teröre” karfl› ABD’yle iflbirli¤i yapma imkanlar›n› daraltacakt›r.

K›br›s’ta Annan Plan›’n›n referanduma sunulmas› emperyalistler için bir baflar› oldu. Ancak Rum halk›n›n verdi¤i karar amaçlar›na en tam biçimde ulaflmalar›n› engelledi. ABD ve AB’nin, gerek Kuzey K›br›s’› ödüllendirmek, gerekse de Rum yönetimini ve halk› tav›r de¤iflikli¤ine zorlamak için, Kuzey K›br›s’a ticari, mali ve diplomatik kimi kap›lar aralayaca¤› anlafl›l›yor. ABD’nin özellikle referandumdan sonra Denktafl’› tümüyle d›fllamas›; AB’nin benzer e¤ilimleri; Türk burjuva

TEOR‹DE do¤rultu

ordusu ve müttefiklerinin deste¤inin yetmemesi, Rauf Denktafl’› seçimlerde aday olmayaca¤›n› aç›klamaya kadar götürdü. Aç›k ki, bugün K›br›s’ta emperyalist çözüm plan›n›n uygulanmas›n› önleyebilecek herhangi bir iç ve uluslararas› irade mevcut de¤ildir. fiovenist refleksler, ulusal güvensizlik ve ayr›ca yer yer de antiemperyalist duygular temelinde hareket eden K›br›s Rum halk›n›n flekillendirdi¤i kararla oluflan verili durum, geçici bir dalgalanmadan ibarettir. Bundan sonra, K›br›s Rum ve Türk egemenlerinin (tabii Türkiye ve Yunanistan devletlerinin de) ç›karlar›ndan çok, Almanya- Fransa ve ‹ngiltere-ABD’nin ayr› ayr› ç›karlar› ve gelecek tasar›mlar› yönlendirici olacakt›r.

Taflkent’te yap›lan ve en önemli gündemlerinden biri Afganistan olan “fianghay ‹flbirli¤i Örgütü Zirvesi”; Rusya’n›n Özbekistan’la imzalad›¤› stratejik ortakl›k anlaflmas›; Çin ve Hindistan Savunma Bakanlar›’n›n silahl› kuvvetleri aras›ndaki iflbirli¤ini güçlendirme karar› almalar› gibi geliflmeler, ABD’nin efendisi oldu¤u tek merkezli dünya plan›na vurulan birer darbe olarak da öne ç›k›yor. Bunlara, ABD’nin askerlerini uluslararas› ceza mahkemesinden muaf tutmay› hedefledi¤i anlaflma tasar›s›n› BM’ye sunma cesaretini kaybetmesini de ekleyebiliriz. Bush’un Filistin-‹srail sorununda, ‹srail’in siyonist utanç duvar›n›, tünellerini, suikast biçimindeki devlet cinayetlerini ve genel olarak katliamlar›n› onaylamas›, fiaron’a övgüler dizip, “‹srail’in afl›r›lar› hedef alma hakk› var” aç›klamalar› yapmas›, ABD’yi yaln›zca Ortado¤u halklar›n›n bir nefret merkezi haline getirmekle kalm›yor, ayn› zamanda emperyalist rakiplerinin uluslararas› manevralar›na kan tafl›yor.

Dünya Proletaryas› Ve Ezilenler Umudu Büyütüyor Irak direniflçileri, ABD elebafl›l›¤›ndaki iflgal güçlerine ve iflbirlikçi militarist örgütlenmelere karfl› sistematik sald›r›lar›n› aral›ks›z sürdürüyor ve düflmana a¤›r politik, askeri ve moral darbeler vuruyorlar. ‹flbirlikçi Geçici Hükümet Konseyi (flimdiki Geçici Irak Hükümeti) üyeleri politik suikastlar›n gölgesi alt›nda yafl›yorlar. Emperyalizmin ve ezilenlerin aç›k silahl› savafl›m›n›n sürdü¤ü Irak’ta direnifl, Ba¤dat, Basra, Kut valiliklerinin, tv ve radyo binalar›n›n iflgali, karakollar›n ele geçirilip silahlara el konmas›nda veya Felluce’de oldu¤u gibi ayaklanma düzeyine varm›fl bulunuyor.

Irak’›n yurtsever Arap halk›, Felluce’de bir haftada 600 flehit ve 1200 yaral› pahas›na büyük

TEOR‹DE do¤rultu

kahramanl›k örnekleri yaratarak iflgalcilere kök söktürdü. ‹ki günde ancak iki kilometre ilerleyebilen ABD ordusu, ateflkes ilan›na mecbur kald›.

200 bin tutsa¤a, onbini aflk›n ölüm ve onbinlerce yaral›ya karfl›n büyüyerek süren yurtsever Irak direnifli, emperyalizmin ve burjuva demokrasisinin maskesini de y›rt›p at›yor. ABD’nin, direnifli yoketmek için yaratt›¤› Ebu Gureyb zindan› gerçe¤i, proletarya ve ezilenlere, dünyan›n dört bir yan›nda nefretle protesto ettikleri, emperyalist terör ve barbarl›¤› bir kez daha gösterdi.

ABD’nin Felluce’de halk›n üzerine misket ve salk›m bombalar› ya¤d›rmas›; Kerbela ve Küfe’de camilere karfl› hava ve kara sald›r›s›na giriflmesi, Latin Amerika halklar›n›n kan›n› dökmüfl katilleri Irak’ta toplama düflüncesi, yedi bin kiflilik bir kontrgerilla ordusu kuraca¤›n› aç›klamas›, iflgal valisi Paul Bremer’in yerine “Ba¤dat Büyükelçisi” s›fat›yla, yine Büyükelçi yaftas›yla bulundu¤u Honduras’ta ve Nikaragua’ya dönük kontrgerilla faaliyetinde baflrol oynam›fl J.Negroponte’yi atamas›, Irak’ta özel flirketlere ba¤l› asker say›s›n›n yirmi bini bulmas›, baz› devletlerin iflgal koalisyonu içindeki askerlerini çekeceklerini, baz›lar›n›n ise bu meseleyi düflüneceklerini aç›klamalar›, ABD tekeli General Electric’in ve Alman tekeli Siemens’in Irak’taki tüm faaliyetlerini durdurduklar›n› ilan etmeleri, çeflitli devletlerin tekellerde çal›flan veya aç›klamad›klar› görevlerle gönderilmifl sivil vatandafllar›n› geri çekmeleri vb. olgular emperyalist cephenin Irak’ta nas›l bir ç›kmazda oldu¤unun son birkaç ayl›k örnekleridir. Irak onlar için bir cehennem.

Irak direnifl güçleri, cepheleflme çal›flmalar›nda ve politik-askeri birleflmeler yolunda önemli ad›mlar atarken, halk da sünni-flii birleflik mücadelesini gelifltiriyor. Sünni kuvvetlerin El Sadr direnifline verdikleri destek, ABD askerlerine ortak sald›r›, birbirlerinin gösterilerine kat›l›m, Felluce’ye birlikte yard›ma gitme gibi pratikler bunun son aylardaki örnekleri oldu.

ABD emperyalizmi ve suç koalisyonu Irak direnifli önünde sars›c› politik, ahlaki ve askeri darbeler yemeye devam ederken; yurtsever direnifl dünya proletaryas› ve halklar›na güç ve yeni ufuklar kazand›r›yor.

Filistin direnifli imkans›z›n gerçeklefltirilmesi zemininde sürmeye devam ediyor. fieyh Yasin’den sonra Rantisisi’yi ve Hamas’›n üst düzey komutanlar›ndan Vail Nas›r ve yard›mc›s› baflta olmak üzere, de¤iflik direnifl örgütlerinden çok say›da savaflç›y› füze sald›r›lar›yla katleden, bizzat fiaron’un a¤z›ndan “yol haritas›”n›n öldü¤ünü aç›k-

15

layan, Arafat için ABD’ye verilmifl “öldürmeyece¤iz” sözünün geçersiz oldu¤unu ilen eden, Filistin topraklar›n› duvarlar ve hendeklerle çeviren, 3 y›lda 3 bin Filistinliyi flehit eden ‹srail zulüm ve barbarl›¤›na, 4 milyon kardeflinin sürgünde yafl›yor olmas›na ra¤men kahraman Filistin halk›, binlerin ve onbinlerin kat›ld›¤› gösterilerini, silahl› savafl›m›n› ve intifaday› sürdürüyor. Ne ‹srail-ABD cani birli¤i, ne etkin bir askeri-mali deste¤e sahip olmamas›, ne de dünya ezilenlerinin ‹srail’e karfl› etkili-zorlay›c› eylemler gelifltirememesi Filistin direnifl iradesini k›r›yor. ‹flgalci NATO güçleri Afganistan’da direnifli önleyemedikleri gibi, büyük umut ba¤lad›klar›, Pakistan ordusunun s›n›r bölgelerindeki sald›r›lar›ndan da bir sonuç alamad›lar. Karzai’ye suikast giriflimi; kukla hükümetin bir bakan›n›n savafl a¤alar› aras›ndaki rekabet nedeniyle öldürülmesi; direniflçilerin, devlet ve BM de dahil iflgalci güç karargahlar›na roketli, bombal› sald›r›lar›; NATO ve ABD kay›plar›n›n artmas› ve iflgalcilerin Karzai hükümetini meflrulaflt›rmak için planlad›klar› seçimleri ertelemek zorunda kalmalar› sürecin kimi olgular›d›r. ABD ajan› Karzai’nin, ‹stanbul’da, NATO’nun asker takviyesinin 2005 fiubat’›n› beklemeden hemen yap›lmas›n›n, Eylül’de gerçeklefltirilece¤i uzun zaman önce aç›klanm›fl seçimler için çok önemli oldu¤u konusundaki yalvar›fllar› vurgulanan gerçe¤in zavall›ca bir itiraf› oldu. Times gazetesinin, “Afganistan’da güvenlik sorunlar› NATO’yu baflar›s›zl›¤›n efli¤ine getirdi” diyerek teyit etti¤i bu gerçek, NATO toplant›s› sonras›, seçimlerin alt› ay ertelendi¤inin aç›klanmas›yla iyice gün yüzüne ç›kt›.

Sri Lanka’da hükümet partisi Tamil El alam Kurtulufl Kaplanlar› (LTTE)’yi “Tamil halk›n›n tek meflru temsilcisi” olarak kabul etti¤ini aç›klad›. Bu, 1972’den günümüze 55 bin ölüm ve 1,5 milyon zorunlu göç pahas›na yürütülen ulusal özgürlük mücadelesinin önemli bir kazan›m›d›r.

LTTE, bu aç›klamay› özerklik talebiyle oturaca¤› “bar›fl masas›” için ön koflul ilan etmiflti.

Kolombiya’da, ABD iflbirlikçisi kontrgerilla hükümetinin, Ulusal Kurtulufl Ordusu (ELN)’nin zindandaki sözcüsü Francisco Galon’un ateflkes görüflmeleri zeminini haz›rlamas› için burjuva parlamentoda konuflmas›n› kabul etmesi, Kolombiya rejiminin ne ölçüde s›k›flt›¤›n›n bir verisidir.

ELN sözcüsü, parlamentodaki konuflmas›nda bar›fl görüflmeleri için “tüm siyasi tutsaklar›n serbest b›rak›lmas›” koflulunu ileri sürdü.

Tüm bunlar›n d›fl›nda, Nisan’dan günümüze proletarya ve ezilenler dünyan›n de¤iflik köflele-

16

rinde iktisadi ve politik genel grevler, dev politik gösteriler, silahl› savafl›mlar gerçeklefltirdiler.

Yunanistan’da ücret art›s› talebiyle yap›lan genel grev, 58 kent ve kasabada gösterilerle desteklendi. Kolombiya’da Amerika Serbest Ticaret Anlaflmas› (FTAA)’n› protesto etmek için genel greve giden iflçi ve ezilenler yüzbinlerce kiflinin kat›ld›¤› gösteriler düzenlediler. Guetemala’da devletin yoksullar› topraklar›ndan zorla atmas›na, a¤›r vergilere ve NAFTA’ya karfl› proletarya, köylüler ve yerli halk 48 saatlik genel grev genel direnifl gerçeklefltirdi.

Almanya’da, burjuvazi sendikalar›n haklar›n›n s›n›rlanmas›n› isterken, hükümet ve sermayenin sald›r›lar›n› protesto için 500 bin iflçi ve emekçinin kat›ld›¤› gösteriler yap›ld›. Grevci Fiat iflçilerine sald›ran polisin 13 iflçiyi yaralad›¤› ‹talya’da binlerce yarg›ç, hükümetin yarg›y› denetimine almas›na karfl› 3 günlük greve gittiler. ‹ngiltere’de 100 bin kamu emekçisi, çal›flma koflullar›n›n ve ücretlerin iyilefltirilmesi için 48 saatlik uyar› grevi gerçeklefltirdi. Fransa’da 80 bini aflk›n iflçi ve emekçi memur Elektrik ve Gaz iflletmesinin özellefltirilmesi giriflimine karfl› grev örgütlediler. Eyleme demiryolu, metro ve havaalan› çal›flanlar› da destek verdi. Avrupa Sendikalar Birli¤i’nin ça¤r›s›yla, baflta ‹talya ve Fransa olmak üzere Avrupa’n›n çeflitli ülkelerinde onbinlerin ve yüzbinlerin kat›ld›¤› eylemler gerçeklefltirildi. Peru’da çal›flma koflullar›n›n iyilefltirilmesi ve e¤itim hakk›n›n ihlaline karfl› sokak gösterisine giriflen ö¤retmenler, 2 arkadafllar›n›n katledilmesine varan polis sald›r›s›na karfl› baz› hükümet binalar›n› atefle verdiler ve güçlü sokak çat›flmalar› gelifltirdiler. fiili’da çal›flma koflullar›n›n düzeltilmesini isteyen bal›kç›lar, eylemlerini göz yaflart›c› bomba kullanarak bast›rmak isteyen polisle çat›flt›lar. Lübnan’da, halk, benzin fiyatlar›na yap›lan zamlar› protesto etti. Göstericilere atefl açan polis üç kifliyi katletti. Washington’da 1 milyon kad›n dev bir gösteriyle kürtaj hakk›n› k›s›tlayan Bush’u protesto etti. Irak’ta Güney Koreli tercüman›n esir al›n›p öldürülmesinden sonra, hükümet Irak’a 3000 asker göndermekten caymayaca¤›n› aç›klay›nca Güney Kore halk› sokak gösterileri yapt›. 500 bin iflçiyi temsil eden Kore Sendikac›lar Konfederasyon’un eylem karar›na pilotlar Irak’a asker ve malzeme tafl›may› boykot karar›yla destek verdi. Otomobil sektöründe çal›flan 40 bin iflçi ekonomik-demokratik taleplerle düzenledikleri gösterilerde, Irak’a asker gönderilmesini de protesto ettiler. Filipinler’de halk, “rehine krizinden” sonra, hükümetin, Irak’taki iflgal koalis-

TEOR‹DE do¤rultu

yonunda yer alan Filipin man› Bush, topraklar›n› kirVenezüella’da onbinlerce iflçi askerlerini geri çekmesi letti¤i ‹talya, Fransa ve ‹riçin etkili gösteriler gerçeklanda’da onbinlerin ve yüzve emekçi ABD emperyallefltirdi. binlerin kat›ld›¤› gösterilerNepal’de silahl› savafl›m de iflçiler, emekçiler ve gençizminin bask›, komplo ve h›z›ndan hiçbir fley kaybetler taraf›ndan protesto edilsald›rganl›¤›n› protesto etmekle di. ‹talya’da toplam kat›l›m 2 mezken, NKP(M)’nin ça¤r›s›yla, iflçiler ve ezilenler 3 kalmad›, binlerce kifli milis gru- milyona ulaflt›. ‹srail’de ise günlük politik genel grev 150 bin kifli “bar›fl” talebiyle genel direnifle gittiler. Fabri- plar›nda örgütlenmeye bafllad›. gösteri düzenleyerek fiaronkalar, okullar, iflyerleri kaBush politikalar›n› mahkum Chavez, “Bolivarc› devrim pal› kald›. etti. antiemperyalist aflamaya Venezüella’da onbinMeksika’da, Latin Amelerce iflçi ve emekçi ABD rika-ABD zirvesi, Washingvard›” deyip silahlanmaya emperyalizminin bask›, ton’da IMF ve Dünya Bankaça¤›rarak ezilenlere do¤ru bir komplo ve sald›rganl›¤›n› s› toplant›lar›, ‹rlanda’da ABprotesto etmekle kalmad›, ABD zirvesi enternasyonal ad›m att›. binlerce kifli milis gruplar›neylemlerle protesto edildi. da örgütlenmeye bafllad›.

Ele al›nan dönemde proChavez, “Bolivarc› devrim letarya ve emekçiler dünyaantiemperyalist aflamaya n›n dört bir yan›nda 1 May›s vard›” deyip silahlanmaya kutlamalar›yla sosyalist geleça¤›rarak ezilenlere do¤ru ne¤i sürdürdü; yeni bir yaflabir ad›m att›. Keza o, horma, yeni bir dünyaya özlemmonlu tohum kullan›lmas›lerini ortaya koydular. Bu y›l n› yasaklayarak bir ABD tagerçeklefltirilen 1 May›s kutr›m tekeli ile daha önce yalamalar›n›n temel yönü, gep›lm›fl anlaflmalar› tan›mayaca¤›n› ilan etti. Kü- çen y›lda oldu¤u gibi uluslar aras› sermayenin neba’da, ABD emperyalizminin, ambargoyu s›k›lafl- oliberal sald›r› program›n›n protesto edilmesiydi. t›raca¤›n› aç›klamas›na proletarya ve emekçilerin Irak’taki emperyalist iflgalin lanetlenmesi ise, pek yan›t› 1 milyon kiflilik dev gösteri oldu. Halk Kü- çok gösteride karfl›l›l›¤›n› bulan ortak nokta olaba’n›n ABD sömürgesi olmayaca¤›n› hayk›rd›. rak öne ç›kt›.

Binlerce iflçi ve emekçi Yunanistan’da ABD ve ‹srail sald›r›lar›n›; Bahreyn’de Irak ve Filistin Egemenler halklar›m›za zulüm, katliamlar›n›; ‹ngiltere’de Irak’taki iflkenceleri; ABD’de de iflkence ve iflgali lanetledi. emperyalizme uflakl›kta h›z Nepal’de, rejimi protesto eden iflçi ve ezilenkesmiyor lerle polis aras›nda fliddetli çat›flmalar ç›kt›. Halk Geçti¤imiz Ocak ve fiubat aylar›nda önce Tamonarflinin gösterileri yasaklamas›na ald›rmadan yip Erdo¤an’›n, ard›ndan Genelkurmay ‹kinci sokaklar› zaptetti. Bini aflk›n kifli tutukland›.

Baflkan› ‹lker Baflbu¤’un ABD’ye hesap vermeye Suudi Arabistan’da de¤iflik tarihlerde flirket gidiflleri sonras›, ABD-Türkiye iliflkilerinde 1 merkezlerine ya da özel sitelere yap›lan bask›nlarMart tezkeresi flokunun etkileri zay›flamaya yüz da emperyalist tekellerde çal›flan ABD, ‹ngiliz, tuttu. Çünkü ABD, Tayip Erdo¤an’dan oldu¤u kaAvusturalyal› ve çeflitli uluslardan kifliler “ülkeyi terk etmedikleri için” öldürüldü. Uluslararas› pet- dar, hiç de¤ilse baz› konularda ‹lker Baflbu¤’dan rol tekellerini bunaltan bu sald›r›lar karfl›s›nda da duymak istediklerini esasta duymufltu. OrduSuudi rejimi katliamlar›n yan› s›ra flimdilerde nun, “›l›ml› ‹slam-model ülke”, K›br›s ve Kong“teslim olacak eylemcilere af” ça¤r›lar›yla çare ra-Gel ba¤lam›nda Güney Kürdistan konusunda ar›yor! Ayn› tipten bir sald›r› da Suriye’de yaban- koydu¤u kimi kay›tlar, ABD emperyalizmine afl›c› temsilciliklere dönük tarzda gerçeklefltirildi. Bu labilir görülmüfltü. Çünkü, BOP, Afganistan, GüABD’nin büyükelçili¤ini geçici olarak kapatmas›- ney Kürdistan Kürtlerine tav›r ve ‹ncirlik üssü gibi konularda rota iyiydi. na yol açt›.

Sermaye oligarflisiyle hükümetin tam bir iraDünya proletaryas› ve ezilenlerinin azg›n düfl-

TEOR‹DE do¤rultu

17

de birli¤i içinde olduklar›, ordunun ve D›fliflleri Bakanl›¤› bürokrasisinin ise farkl› bir pencereden bakt›klar› Annan plan› referandumu Kuzey K›br›s’ta birincilerin istedi¤i biçimde sonuçland›.

K›br›s Rum halk›n›n referandumda hay›r karar› vermesiyle teselli bulan ordu ve politik müttefikleri, bunun bir avuntu oldu¤unun, Denktafl Cumhuriyeti’nin fiilen bitti¤inin bilincindeler. Onu yeniden canland›rma yolundaki her ad›mlar› akamete u¤rayacakt›r.

Son birkaç ayl›k geliflmeler Türk burjuva devletinin Güney Kürdistan Kürtlerinin statüsü sorununda u¤rad›¤› irade k›r›lmas›n›n iyice belirgin bir görünüm kazanmas›na tan›k oldu. ‹lker Baflbu¤’un ABD’de de yapt›¤› aç›klamalarda, Güney Kürdistan’daki Türk burjuva ordu askerlerin varl›k nedeni veya geri çekilme koflulu olarak Kongra-Gel’i iflaret etmesinde verili olan de¤iflim iflareti, Güney Kürdistan’da Barzani’ye, Ankara’da ise Talabani’ye yap›lan devlet aç›klamalar›yla yeni bir aflamaya vard›. Sömürgeci faflist diktatörlü¤ün yeni politikas›; ABD flemsiyesi alt›ndaki politik güçlerin ortak iradesine dayal› olmak kofluluyla bir federasyona karfl› olmad›¤›d›r. Ancak bunun “etnik de¤il co¤rafi”, “gevflek de¤il s›k›” olmas›n› ve Kerkük’ün statüsünün özel biçimde düzenlenmesini tercih etmektedir! Elbette bütün bunlar ayn› zamanda, Güney Kürdistan politikas›n›n iflas›n›n resmi ilan› anlam›na gelir. Önümüzdeki süreçte, Güney Kürdistan’daki burjuva ordu (kontrgerilla) güçleri, bunlar›n örgütleme ve istihbarat faali-

18

yetleri giderek daha ciddi bir sorun haline gelecektir. Sömürgeci faflist diktatörlü¤ün o son mevzisinde de tutunamayaca¤›n› söyleyebiliriz.

Sermaye ve faflizmin güçleri ABD isteklerini bir bir yerine getiriyorlar. Erdo¤an’›n ABD hacc›ndan sonra, geliflmelerin yönü flöyle tarif edilmiflti: “ABD’nin direktifleri flunlard›r: Güney Kürdistan Kürtleri konusunda ABD’yi rahats›z etme, K›br›s’ta Annan plan›yla masaya otur; ‹ncirlik’e dair yeni ABD planlar›n› sindir, beklentileri karfl›lamaya haz›r ol; Afganistan’a ve gerekti¤inde Irak’a iflgal birlikleri göndermede duraksama; AB içinde truva at› olma yolunda ilerle; ABD tekellerinin Türkiye’deki ya¤ma faaliyetine gölge etme, taleplerini karfl›la; (…)”

Güney Kürdistan ve K›br›s’taki geliflmeler vurguland›. ‹ncirlik’in kullan›m› anlaflmas› bir y›l uzat›ld›; Afganistan’a söz verildi¤i gibi 3 helikopter ve 56 asker gönderildi, 2005 fiubat’›nda binlerce asker gönderilece¤i de taahhüt edilmifl görünüyor; AB yolunda ilerleme konusunda kararl›l›k sürüyor; bu temelde yeni baz› yasal-anayasal düzenlemeler yap›ld›, Zana’lar b›rak›ld›, TRT’den anadilde yay›n bafllat›ld›; ABD tar›m tekeli Cargill’in istekleri yeni yasalar ç›kar›larak yerine getiriliyor. E¤er NATO toplant›s›nda kabul edilseydi, Irak’a gönderilecek uluslararas› askeri güç içinde Türk burjuva ordu birliklerinin yer almas›n›n “iyi olaca¤›” gerek baflbakan, gerekse de Adalet Bakan› taraf›ndan aç›klanm›flt›.

Emperyalizme ba¤l›l›¤›n IMF reçetelerine

TEOR‹DE do¤rultu

harfiyen uymak, Dünya Bankas› talimatlar›n› yerine getirmek gibi baflka sonuçlar› da sürüp gidiyor. Özellefltirme kervan›na tren istasyonlar›n›n eklenmesi, Dünya Bankas›’n›n 1 milyar dolarl›k kredi karfl›l›¤›nda, tar›msal destek ve bankac›l›k yasas› ile Ziraat ve Halk bankalar›n›n özellefltirilmesine dair somut plan iste¤ini koflul olarak dayatmas› bunun yeni örnekleridir. Ayr›ca Dünya Bankas›, hükümetten emekli ayl›klar›n›n vergilendirilmesini, ayl›k ba¤lama oran›n›n düflürülmesini ve emeklilik yafl›n›n yükseltilmesini istedi.

Asgari ücretteki komik art›fl ise IMF ve burjuvazinin direktifinin yerine getirilmesiydi.

Tayip Erdo¤an’›n G-8 toplant›s›na ça¤r›lmas›, Blair ve Bush’un Ankara teftiflleri, ‹stanbul’da yap›lan ‹KÖ bakanlar toplant›s› ve elbette NATO toplant›s›n›n Türk burjuvazisi ve devleti için do¤urdu¤u sonuçlar özel bir bafll›k alt›nda ele al›nmay› gerektiriyor.

Blair’in Ankara gezisi, t›pk› Bush’unki gibi, NATO toplant›s›na sunulacak yeni ABD-‹ngiliz plan›na destek istemekte cisimleflti. Kuflkusuz temel mesele Irak’a ve Afganistan’a asker gönderilmesiydi. Benzer bir film Bush teftiflinde de de sahneye kondu. Farklar iki noktada yo¤unlaflt›: birincisi Bush’tan Güney Kürdistan’da HPG’ye karfl› askeri harekata giriflilmesinin istenmesi; ikincisi ABD için, ziyaretin, 1 Mart tezkere cezas› aff›n›n resmi ilan› anlam› tafl›mas›yd›. Blair ve Bush ziyaretleri Türk burjuva devletinin yeni yükümlülükler alt›na girmesi, fakat herhangi bir kazan›m elde edememesiyle sonuçland›. Bush, Erdo¤an’a, Kongra-Gel hakk›nda farkl› düflünmediklerini, fakat ABD askerlerinin HPG’ye savafl açacak durumda olmad›klar›n›, Irak direniflinin onlar› esir ald›¤›n› itiraf etti. Bush’un en büyük vaadi “yeni Irak hükümeti”nin bu sorunu ele alaca¤›yd›. Nitekim kendini bile savunma yetene¤inde olmayan ajan Allavi hükümeti Kongra-Gel’i terörist örgüt olarak ilan etti.

G-8 toplant›s›ndaki “demokratik ortak” komedisini bir yana b›rak›rsak, Türk burjuva devleti, NATO toplant›s›nda da herhangi bir politik, askeri, mali veya ekonomik kazan›m elde etmifl de¤ildir. Ayn› fley toplant› resmiyeti d›fl›ndaki ikili görüflmeler için de geçerlidir. Sermaye ve faflizmin elinde AB’ye girifl konusunda umutland›r›lmak d›fl›nda bir fley kalmam›flt›r. Türkiye’nin ancak milyarlarca dolar ödenerek yap›labilecek ölçüde tan›t›m imkan› buldu¤u veya yak›nda gökten turist ya¤aca¤› içeri¤indeki aç›klamalar bunun itiraf›ndan baflka bir fley de¤ildir.

Bush’un, ABD emperyalizminin sömürgeci

TEOR‹DE do¤rultu

küstahl›¤›n› defalarca tekrarlayan tav›rlar›n›n, korunmas›na dair avuç kontrolüne varan alçalt›c› uygulamalar›n ve ‹stanbul’un, Ankara’n›n pek çok alan›n›n halka yasaklanmas›n›n iflbirlikçilerin, faflist rejimin hanesine yaz›ld›¤› da burada kaydedilmelidir. ‹KÖ Bakanlar Toplant›s› ve ‹KÖ Genel Sekreterli¤ine ilk kez bir Türk’ün seçilmesi üzerine yap›lan tantanal› de¤erlendirme ve aç›klamalar da, psikolojik savafla dayal› propagandadan öte bir de¤er tafl›mamaktad›r. Gerçekte ‹KÖ, b›rakal›m dünyay›, ‹slam ülkeleri çerçevesinde bile yapt›r›m gücü olan, flu veya bu geliflmeye yön veren bir örgüt de¤ildir. Sermaye hükümetinin gösterdi¤i aday›n seçilmesinde ABD’nin oynad›¤› rol de ayr›ca kaydedilmelidir. ABD, “model ülke”sini BOP süreci için mevzilendirmek yolunda böyle bir sembolik ad›m gelifltirdi. Meselenin as›l önemi de bu noktadad›r.

Son birkaç ayl›k süreçte karfl›devrim cephesinde hükümet ve ordu (her ikisinin etraf›na kümelenen güçler çevreler) aras›nda ÖSS’de imam hatip liselerini (bu arada meslek liselerini de) normal liselerle ayn› koflullara kavuflturmak için haz›rlanan yasa tasla¤› üzerinde ciddi bir iç mücadele yürütüldü. Genelkurmay yaz›l› bir aç›klama yaparak yasay› “cumhuriyet ve laiklik karfl›t›” ilan etti. Üniversite rektörleri yasa ç›karsa toplu halde istifa edecekleri tehdidinde bulundular. ‹lifltirilmifl gazeteci M. Ali K›fllal›, “bu meselenin K›br›s’a benzemeyece¤i”ni hat›rlatt›. TÜS‹AD hükümete yanl›fl hareket etti¤ini söyledi. TÜS‹AD Baflkan›’na göre “meclis ço¤unlu¤uyla toplumsal uzlaflma temsil edilemez. Gündemi korumak ve gemiyi rotada tutmak iktidar›n görevi”ydi. Rektörler ve ö¤retim üyeleri yasa tasla¤›na karfl› bir çok flehirde yürüyüfller yapt›lar. (‹stanbul’da Alemdaro¤lu elebafl›l›¤›ndaki yürüyüfle AKP hizas›ndaki polis teflkilat›n›n tacizi dikkat çekiciydi.) Milli E¤itim Bakan› Hüseyin Çelik, “bu ülke için gerekirse kan da can da veririz” aç›klamas›nda bulundu. E¤itim-Sen ve kimi DKÖ’lerin imam hatipler ve laiklik ekseninde AKP-Ordu kamplaflmas›nda ordu cenah›na yedeklenen bir prati¤e sürüklendikleri görüldü.

Hükümet tüm bunlara ra¤men yeni yasay› burjuva meclise onaylatt›. Fakat beklendi¤i gibi Sezer veto silah›n› kullanarak, yasay› iade etti.

Karfl›devrim kamp›ndaki bu iç mücadele, AKP’nin kendini ve hükümetin pozisyonunu çok güçlü hissetti¤i bir dönemde geliflmiflti, fakat buna ra¤men AKP daha ileri gitmeyi göze alamad›. Tayip Erdo¤an, grup toplant›s›nda “yasan›n ask›ya al›n-

19

d›¤›n›” aç›klad›. AKP’nin güç denemesi baflar›s›zl›kla sonuçland›. Ordunun faflist rejim içindeki a¤›rl›¤›n› korudu¤u bir kez daha su yüzüne ç›kt›.

Ayn› tipten, fakat simgesel temelde bir geliflme de Sezer’in NATO toplant›s› süreci davetlerinde AKP’lileri eflsiz ça¤›rmas›yd›. Tayip Erdo¤an, grup toplant›s›nda “Türkiye’nin prestiji ve ç›karlar›” ad›na bunu da sineye çekti.

Bu arada, imam hatip lisesi mezunlar›n›n polis meslek yüksek okullar› ile polis akademisine girmesini engelleyen düzenleme Anayasa mahkemesince onayland›. Böylece imam hatip mezunlar›na polis olma yolu da kapanm›fl oldu.

Sermaye ve faflizm cephesinde, üç silah ihalesinin iptali, kay›t d›fl› gözalt› ve iflkencede ortaya ç›kan sistematik yükselifl, ‹srail’e karfl› yap›lan aç›klamalar ile baz› yasal ve anayasal de¤ifliklikler dikkate al›nmas› gereken di¤er baz› konulard›. Üç silah ihalesinin iptaliyle, baflta, daha önce engellenen Fransa ve ‹talya olmak üzere, Avrupal› emperyalistlere ihaleye kat›lma yolu aç›lmas›n›n AB’ye girifl yönelimiyle uyumlu bir ad›m oldu¤u söylenebilir. Fakat bunda ABD-Ordu, ‹srailOrdu gerilimlerinin de belirli bir etkide bulunmufl olabilece¤i göz önünde tutulmal›d›r.

Kay›t d›fl› gözalt› ve iflkencede belirgin ve sistematik bir yükselifl yafland›¤› son ‹HD raporunda da yer buldu. Diktatörlü¤ün bu yöntemi kullanmay› sürdürece¤i anlafl›lmaktad›r.

20

‹ç ve uluslararas› kamuoyu bir süre önce Tayip Erdo¤an’›n ‹srail’e “atefl püsküren” konuflma ve aç›klamalar›n› dinledi ya da okudu. ‹srail’deki elçiyi “dan›flmalarda bulunmak üzere geri ça¤›rmak” gibi baz› diplomatik tav›rlar›n› izledi. Bütün bunlarda ordunun tavr›n›n da hükümete büyük cesaret verdi¤i flüphesizdir. Genelkurmay sözcülerinden ‹lker Baflbu¤, “‹srail-Filistin bar›fl›n›n sa¤lanmas›n›n bölgenin bir numaral› sorunu oldu¤unu, bu ateflin yand›kça etraf›na da yay›ld›¤›n›, terörün kaynaklar›n›n kurutulmas› için Filistin ve Irak sorunlar›n›n en k›sa zamanda çözümünün zorunlu oldu¤unu” beyan ediyordu. Do¤rusu bütün bunlar ABD politikalar› ve “model ülke Türkiye” “görevlendirmesiyle” uyumluydu. Fakat baz› gariplikleri de içermiyor de¤ildi. Örne¤in o atefl püsküren Erdo¤an, henüz sözleri havada uçuflmaya devam ederken G-8 toplant›s› için gitti¤i ABD’de Siyonist Ehud Barak ile görüflüp, Siyonist kurumlardan ödül almaktayd›. Ki, politik ‹slamc›l›¤›ndan tüm hayat hikayesi temelinde nedamet getirdi¤ini her vesileyle aç›klayan Erdo¤an “orta yolu bulmufl bir müslüman” oldu¤unu da yine ABD’de ilan ediyordu. Tart›flmalar sürdü¤ü günlerde bir ‹srailli bakan ‹srail enerji firmas›yla Zorlu Holding aras›nda imzalanan 1 milyar dolarl›k anlaflmaya kat›l›yor; bu arada halklar›m›z burjuva meclisin Filistin Dostlar› gruplar›nda 50, ‹srail Dostlar› gruplar›nda ise 204 milletvekilinin yer ald›¤›n› ö¤reniyor; keza ayn› süreçte aralar›nda Hanefi Avc›’n›n da bulundu¤u en üst düzeyden bir grup polifl flefi “istihbarat e¤itimi” için ‹srail yolunu tutuyorlard›!

O halde ‹srail’le yaflanan gerilimin gerçek nedenleri nelerdir? Hükümetin ‹srail’e karfl› ç›k›fllar›n› yönlendiren iki etken var: birincisi, ABD plan› do¤rultusunda, (bir Filistin “devleti”nin kurulmas›na dayanan) yeni bir “‹srail-Filistin bar›fl›” için arabulucu aday› olarak haz›rl›k; ikincisi ve güncel planda daha önemli olan›, ‹srail’in Güney Kürdistan’da PDK ve YNK ile iliflkilerine tepki vermek, engelleyici bir bask›ya dönüfltürmek…‹srail’in Güney Kürdistan’da toprak sat›n ald›¤›, PDK ve YNK güçlerine askeri e¤itim verdi¤i türden bilgiler, generalleri ve faflist sömürgecili¤in di¤er güçlerini fena halde öfkelendirdi.

Görülüyor ki, bu sorun çözülmedi¤i sürece Türk burjuvazisi ve devleti ‹srail’e karfl› sivri bir dil kullanmaya ve onun baz› ayr›cal›klardan yararlanmas›na engel olmaya devam edecek. Ölüm cezas›n›n Anayasa ve yasalardan tümüyle ç›kar›lmas›; DGM’lerin kald›r›lmas›; ordunun RTÜK ve YÖK’teki temsiliyetlerine son veril-

TEOR‹DE do¤rultu

mesi son birkaç ay›n geliflmeleri içinde yer ald›.

S›rada cezalar›n infaz› yasas›ndaki, TCK’daki ve sendikalar yasas›ndaki de¤iflimler var.

Anlam› üzerine yeterince konuflulmufl ve rejimin yönü bak›m›ndan öngörülmüfl olan bu tip geliflmeler bak›m›ndan as›l sorun, aç›lan yeni alan›n çok dar kalmas›, proletarya ve ezilenlerin ise bu durumu de¤ifltirecek bir tutum gelifltirememeleridir. Nitekim Barolar ve di¤er hukukçu örgütleri cephesinden bile fluanda eski a¤›rlaflt›r›lm›fl müebbet cezalar›n iptali konusunda kayda de¤er bir giriflim görülmüyor. DGM’nin kald›r›lmas›n›n biçimsel de¤il, ifllevsel olmas› için bir kitle bask›s› uygulanamad›. Yerine kurulan mahkemeler bir kopyas› olmasa bile, ayn› omurga üzerine oturdu.

T›pk› bunun gibi yeni infaz kanunundaki tutsaklar›n aleyhine hükümler veya yenilenmesine haz›rlan›lan sendikalar yasas›nda korunmak istenen faflist hükümler ya da TCK’daki ayn› mahiyetteki düzenlemeler anlaml› bir kitle bask›s› oluflturulamad›¤› koflullarda yürürlü¤e giriverecek! Burjuvazi demokratikleflmifl olacak; buna karfl›n iflçi s›n›f› ve ezilenler ise, t›pk› hükümetin enflasyonu “mahvetmesi”nden oldu¤u gibi, bu demokratiklefltirmeden de bir fayda görmeyecekler.

‹flçi s›n›f› ve ezilenlerin sesi daha gür ve daha kararl› Son birkaç ayl›k dönemde, proletarya ve halk hareketinde bir canlanma ve politikleflme geliflti. ‹flçilerin, emekçi memurlar›n, gençlerin, kad›nlar›n özgün talepleri temelinde girifltikleri eylemler d›fl›nda, 1 May›s ve NATO toplant›s› süreçleri önemli bir politik mayalanma yaratt›.

Ekonomik-demokratik çerçeveden bafllarsak, öncelikle vurgulamal›y›z ki, iflçi s›n›f› saflar›nda toplu sözleflmeler hala bir dinamizm, ileri yürüme kayna¤› olam›yor. ‹flsizlik terörü korkusu ve sendikalar›n sonuna kadar gitme konusunda güven vermemesi, iflçileri, kötü toplu sözleflmelere teslim olma tavr›na yöneltmeye devam ediyor. Özellefltirme sald›r›s›na karfl› Petrol-‹fl kolunda s›n›rl› da olsa süren s›n›f dayan›flmas›, s›n›f›n ve halk›n genel-birleflik bir direnifline dönüfltürülemedi.

Buna karfl›n, ele ald›¤›m›z süreçte de, sendikal örgütlülük giriflimlerini bo¤mak için uygulanan iflten atma terörü ve yine ayn› sonuca yol açan özellefltirme sald›r›s› karfl›s›nda tek tek kararl› ve fedakar mücadeleler gelifltirildi. Bursa’da, Eskiflehir’de, Antep’te, ‹stanbul’da sendikal örgütlenme haklar›n› kulland›klar› için iflten at›lan; Samsun, ‹stanbul, ‹zmir, Malatya, Van, Manisa, Kocaeli gibi illerde özellefltirme ve iflten atma terörüyle yüz

TEOR‹DE do¤rultu

yüze gelen iflçiler, direnifllerle, yürüyüfllerle, yol kesme eylemleriyle, dayan›flma geceleriyle sald›r›lar› püskürtmeye çal›flt›lar. Özellefltirme ma¤duru 500 iflçi Türk-‹fl Genel Merkezi önünde düzenledikleri eylemde, 20 ayd›r kand›r›ld›klar›n› söyleyerek Türk-‹fl yönetimi ve AKP’yi protesto etti.

Ayd›n’da, Batman’da, Marafl’ta ve ‹stanbul Hava Liman›’nda iflçiler bask›lara, angaryaya, düflük ücretlere, kötü çal›flma koflullar›na ve iflten ç›karmalara karfl› eylemler sergilediler. ‹flçilerin öncü bölükleri 1 May›s’tan sonra, NATO toplant›s›na karfl› mücadelede de politik tutumlar gelifltirdiler. D‹SK ve ba¤l› kimi sendikalar ile TÜRK-‹fi bünyesindeki baz› sendikalar›n ve sendika flubelerinin bu süreçte yer almalar› ileri bir tutum oldu. Limter-‹fl’in NATO karfl›t› de¤iflik etkinlikleri, Belediye-‹fl’in NATO toplant›s›n› protesto için iki saat ifl b›rakmas›, Deri-‹fl’in bas›n aç›klamas›, Yol-‹fl’in ifl b›rakmas› iflçi s›n›f› aç›s›ndan de¤erliydi.

Emekçi memur eylemleri, ekonomik-demokratik zeminde ücret sorunu, çal›flma koflullar›n›n iyilefltirilmesi, sürgün, ek ödenek gibi talepler etraf›nda yo¤unlafl›rken; politik planda 1 May›s’›n ard›ndan Irak iflgalini ve Ebu Gureyb iflkencelerini protesto ile NATO’ya karfl› eylemler temelinde sürdü.

13 Mart eylemiyle bir ad›m öne ç›kan ö¤renci gençlik, sonraki süreç boyunca YÖK ve ÖSS protestolar›, sivil faflist sald›r›lar, devlet terörü gibi sorunlar etraf›nda yükseltti¤i mücadelesine, 1 May›s ve NATO toplant›s›na karfl› eylemler zemininde belirgin bir politik ivme kazand›rd›. Bu konudaki dolays›z eylemlerden baflka, denilebilir ki, akademik-demokratik talepli eylemlerden, flenliklere de¤in her ileri ad›m› NATO’yu hedefleyen yönde flekillendirmeye yöneldi.

Emekçi kad›nlar cephesinde de benzer tablolar olufltu.

Daha genel bir vurguyla ifade edersek, kitle hareketi son dört ayl›k dönemde, gerek 1 May›s, gerek NATO toplant›s›na karfl› eylemler zemininde iflçilerin, iflsizlerin, gençlerin, emekçilerin, kad›nlar›n birleflik yürüyüflü biçiminde geliflti.

D‹SK’in ve KESK’in 1 May›s tutumlar›ndan sonra, NATO toplant›s›na karfl› mücadele içinde de yer almalar› onlar bak›m›ndan ileri bir tutum say›lmal›d›r. Yine ‹stanbul 1 May›s’› ve NATO toplant›s›na karfl› mitingin yurtsever hareketten ba¤›ms›z anlaml› bir nicelik düzeyine ulaflmas› üzerinden atlanmamas› gereken bir di¤er olgudur.

Bunlardan ayr› olarak bu y›l, 71 devrimci önderleri an›s›na yap›lan eylem ve etkinliklerin dikkate de¤er bir canl›l›k ve yayg›nl›k tafl›mas›; bafl-

21

kaca zay›fl›klar›na karfl›n 15pefl pefle boy veren FESK’e 1 May›s ve NATO 16 Haziran y›ldönümü etkinait politik kararl›l›k ve bir liklerindeki yayg›nl›k ve ka- toplant›s›na karfl› eylemler, öncü efli¤in ötesine geçifli yans›bu¤unu k›rma arzusu hareketan devrimci fliddet eylembölüklerden bafllayarak, genifl tin geliflim yönü ve e¤ilimleri leri ve DHKP-C’li bir devhakk›nda fikir vericidir. rimci savaflç›n›n yaflad›¤› kitlelere özgüven ve moral 44 il ve ilçede 1 May›s bomba kazas› karfl›s›ndaki kutlamalar› örgütleyen, ‹stan- kazand›rd›. Ayn› biçimde onlar›n tutum devrimci, antifaflist bul’da girdikleri irade savafl›nsavunma ruh halinden ç›k›fllar›n› ve antiemperyalist saflarda dan kazan›mla ç›kan, antiemayr›flt›r›c› oldu. Bu aç›dan, da h›zland›racakt›r. Bir özgün- küçük burjuva reformist peryalist ve devrimci taleplerin 1 May›s’a damgas›n› vurhareketin ÖDP, TKP ve lük, elbette önemli bir özgünlük EMEP kesimi ve küçük mas›n› sa¤layan iflçi s›n›f›n›n ve ezilenlerin öncü, ileri böburjuva ulusal reformist olarak belirtmeliyiz ki, lükleri, NATO toplant›s›na hareket kötü bir s›nav verkarfl› mücadelede istekli ve co¤rafyam›zda NATO ve Bush’a di. Halklar›m›z›n duygu ve moralli olufllar›yla dikkat çekdüflüncelerinin çok gerisine karfl› gelifltirilen eylemlerin, tiler. Savunma ruh halinden düfltüler. dünyan›n de¤iflik köflelerindeki ç›k›fl e¤ilimleri, örne¤in eyKeza burada, NATO lemlere ve mücadele biçimletoplant›s›n›n protesto mu bu tip gösterilerden en önemli rine bak›flta kendini ortaya edilece¤i yoksa engellenfark›, komünistlerin, devrimcikoyuyor ya da 71’in devrimci meyi mi çal›fl›laca¤› persruhuna sempati de cisimlenipektifinde cisimleflen bir lerin, antiemperyalistlerin yordu. Kitlesel mitinglerin, ayr›flman›n da yafland›¤› damgas›n› tafl›mas›yd›. devrimci kitle fliddetinin, mükaydedilmelidir. Görüldü cadelenin askeri biçimlerinin, ki, küçük burjuva reformist barikat direnifllerinin, sanatsal kültürel etkinlikle- hareket bu konuda da protestoculu¤un ötesinde rin, çok de¤iflik biçimlerdeki yasal ve yasad›fl› so- bir bak›fl aç›s› ve iddiadan yoksundur. Fakat ayn› kak gösterilerinin kaynaflt›r›lm›fl olmas›na duyu- fley büyük ölçüde devrimci hareket için de geçerlan bu sempati yeni bir ruh halinin oluflmaya bafl- lidir. T›pk› 1 May›s öncesi oldu¤u gibi, NATO lad›¤›n› göstermektedir. Say›s›z kent ve ilçede toplant›s›na karfl› mücadele sürecinde de, devrim“NATO ve Bush karfl›t› platform”lar kurulmas›, ci harekette iddias›zl›k, ufuksuzluk, içe dönüklük bunun mahallelere do¤ru tafl›nmas› daha büyük dikkat çekiciydi. NATO toplant›s›n›n engellenmücadelelere giriflme arzusunun somut bir d›fla- mesi yönündeki perspektif ve pratikte de markvurumuydu. Gerek dünya proletaryas› ve ezilen- sist leninist komünistler bir ad›m ilerideydiler. leri ad›na, gerekse de Türkiye ve Kuzey Kürdistan Politik islamc›lar›n baz› kesimleri Bush ve halklar›n›n antiemperyalist ve devrimci taleple- NATO karfl›t› eylemlere kat›lsalar da genel olarak riyle yürütülen çal›flmalar, Irak iflgalinin önlen- etkisizdiler. Camilerden ç›k›flta yap›lan protestomesi eylemlerinden sonra en genifl birli¤e ve en lar k›smi ve zay›ft›. Bu, Türkiye ve Kuzey Kürdisyayg›n kampanyaya dönüfltü. Yaln›zca ‹stanbul’da tan’daki politik islamc› hareketin tarihi flekillenipolis 256 eylem kaydetti¤ini aç›klad›. Mücadele fli, toplumsal özellikleri ve politik gerçekli¤iyle süreci, genifl y›¤›nlarda NATO’ya ve emperyaliz- ba¤l› bir durumdur. me karfl› antiemperyalist duygu ve düflünceler 1 May›s ve NATO toplant›s›na karfl› eylemler, oluflturdu. Toplanan 1 milyon 400 bin imza da öncü bölüklerden bafllayarak, genifl kitlelere özbunun ifadelerinden biriydi. güven ve moral kazand›rd›. Ayn› biçimde onlar›n Ad›m ad›m büyüyen devrimci inisiyatif, “Gel- savunma ruh halinden ç›k›fllar›n› da h›zland›rame Bush” tipi sloganlarda cisimleflen geri, politik cakt›r. perspektifi zay›f anlay›fllar› etkisizlefltirdi. MarkBir özgünlük, elbette önemli bir özgünlük sist Leninist komünistlerin Ankara’da hareketi bir olarak belirtmeliyiz ki, co¤rafyam›zda NATO ve ad›m ileri götürme hamle ve kararl›l›¤›; ‹stanbul Bush’a karfl› gelifltirilen eylemlerin, dünyan›n deOkmeydan›’nda gelifltirilen (Marksist Leninist ¤iflik köflelerindeki bu tip gösterilerden en önemkomünistlerin kitlesellikleri ve haz›rl›klar›yla li fark›, komünistlerin, devrimcilerin, antiemperdikkat çektikleri) birleflik direnifl; ayn› günlerde yalistlerin damgas›n› tafl›mas›yd›.

22

TEOR‹DE do¤rultu

Sömürgecilik Dillerin Varl›¤›na Boyun E¤di, Haklar›n› Reddediyor TRT Yönetim Kurulu arac›l›¤›yla uzun dönemdir engellenen “yerel dil ve lehçelerde yay›n” karar›, hükümetin uluslararas› isteklere dayal› bask›s› temelinde uyguland›. Kürtçe’yi örtmek için, bir baflka ifadeyle Kürt ulusal mücadelesi sayesinde Çerkesce, Boflnakça, Arapça dillerinde de yay›nlar yap›ld›. Kuflkusuz inkar, asimilasyon ve imha çizgisi bak›m›ndan bu niteliksel bir darbeydi. Hem de, Kürtçe demek yerine “K›rmanc›” ve “Zazaca” ad› alt›nda “mahalli lehçeler” imaj› yarat›lmak istenmesine karfl›n!

Kimi Boflnak ve Çerkes dernekleri arac›l›¤›yla gericili¤in örgütlenmesine, “biz az›nl›k de¤iliz, ayr› dillerde yay›n talebimiz yok” vb. aç›klamalar yapt›r›lmas›na karfl›n, Lazlar›n, Abhazlar›n ve Çingenelerin yay›n talebi, bir demokratik hakk›n kullan›lmas› iste¤inin atefllendi¤ini gösteriyordu.

Böylece faflizmin psikolojik savafl› bofla ç›kt›. ‹nkar›n iflas›n›n resmi itiraf› bak›m›ndan çok önemli ve Türk halk›m›zdaki flovenizmin çözülmesinde belirli ölçülerde katk›da bulunabilecek olan TRT yay›nlar›, yerel tv ve radyolara konulan yay›n yasa¤› ve çok s›n›rl› bir süreye s›k›flt›r›lm›fll›k nedeniyle Kürt halk›na, “git para ver dilini ö¤ren” diyen dershane mant›¤›n›n, tv-radyo versiyonuydu. Herhangi bir saatte, istedi¤iniz herhangi bir kanaldan, tercih etti¤iniz bir program› de¤il, sömürgecilik taraf›ndan belirlenen gün ve saatlerde, onun uygun gördü¤ü konularda “mahalli lehçe”nizde yap›lan yay›nlar› izleyebilir, dinleyebilirsiniz! Çünkü siz bir ulus, halk veya az›nl›k mensubu de¤il, alt kimli¤i Kürt olan, büyük Türk ulusuna mensup Türkiye Cumhuriyeti vatandafllar›s›n›z!

O nedenledir ki, Kürt çocuklar›n›n dillerini ö¤renme ve Kürt insan›n›n dilini gelifltirme hakk› yok; tek tek arzu eden Kürt bireylerinin para verip ana dilini ö¤renme, yine vaktini-saatini denk getirip kendi dilinde yap›lan bayat haber programlar›n› dinleme hakk› var!

Fakat nihayetinde, Kürtçe lehçeler ve de Boflnakça, Çerkesce, Arapça yay›n yoluyla görülmüfltür ki, Türkiye ve Kuzey Kürdistan’da Türkçe d›fl›nda diller ve elbette bu dillerin tüm hak eflitli¤i sorunu vard›r. Art›k kavga, “var”›n, “yok”un ötesinde haklar zemininde yüreyecektir.

Kürt ulusunun DEP’ten burjuva meclise yollad›¤› milletvekillerinin 10 y›ll›k hapislikten sonra ve mahkemenin kalan k›sa süreyi de yatmalar› karar›na ra¤men, Yarg›tay süreci içinde serbest

TEOR‹DE do¤rultu

b›rak›lmalar›, sermaye ve hükümetin AB yolundaki engelleri kald›rma ve Leyla Zana’lar kanal›yla Kürt halk› içinde sömürgecili¤e r›za üretme beklentisinin ürünü oldu.

MHP, kontrgerilla güçleri ve kimi flovenist çevreler, “mahalli dil ve lehçelerde yay›n” konusunda oldu¤u gibi, Kürt milletvekillerinin b›rak›lmas› nedeniyle de ›rkç›, flovenist, asimilasyoncu kinlerini kustularsa da, Türk halk›m›zdan umduklar› deste¤i bulamad›lar. fiovenizmi k›flk›rtma ve ayakland›rma tutumu son olarak da Leyla Zana, Hatip Dicle ve Tuncer Bak›rhan’›n Amed mitingindeki konuflmalar› vesilesiyle bafllat›ld›.

“Hadlerini aflt›lar”, “demokratik sab›r taflmak üzere”, “bu memleket sahipsiz de¤il” gibi ulumalar ve tehditlerle tam bir psikolojik savafla girifltiler. Serdar Turgut türünden burjuva liberal geçinen baz› flarlatan köfle yazarlar› da dahil, genifl bir cepheden demagoji ve ›rkç› söylemlere dayal› yayl›m atefline bafllad›lar. Fakat hüsrana u¤rad›lar. Gördüler ki, Türk halk y›¤›nlar›n› flovenist reflekslere sürüklemek kirli savafl koflullar›ndaki kadar kolay de¤il.

Türk burjuvazisi ve medyas› ise koro halinde Leyla Zana’lar›n flahs›nda yeni bir liderlik ve merkez yaratmak; onlar› ilk temel ad›m olarak silahl› savafl›ma cepheden tav›r alan bir konuma itmek; sonraki süreçte de ulusal kitleler içinde sömürgecili¤e r›za üreten bir rol oynamalar›n› sa¤lamak için fliddetli bir psikolojik ve ideolojik kuflatma gelifltirdi. Bu AKP’nin mant›¤›n› deflifre edecek biçimde, “bir elimizde demokratik haklar, birinde sopa var; birincisinin k›ymetini bilmez, silahl› savafl›ma aç›ktan tav›r almaz, sömürgecili¤e r›za üretmezseniz sopay› kullan›r›z” tehditleriyle el ele gitti. Söz konusu a¤›r psikolojik ve ideolojik cendere, bir ölçüde de AB ba¤lam›ndaki beklentiler (ki bunlar›n Abdullah Gül ve baz› Kürt çevreleriyle görüflmelerde üretildi¤i tahmin edilebilir) Leyla Zana’ya tek tarafl› “ateflkesin hiç de¤ilse alt› ay daha uzat›lmas›” ça¤r›s›n› yapt›rabildi.

Bütün bunlar›n d›fl›nda, sömürgeci faflizmin Kürdistan da¤lar›nda HPG’ye karfl› bahar aylar›ndan itibaren yo¤unlaflt›rd›¤› sald›r›lar fliddetlenerek sürdü. 1 Haziran’dan sonra, gerillan›n varl›k hakk›n› daha etkin savunmaya bafllamas›, sömürgeci ordu birliklerinin kay›plar›n› da yo¤unlaflt›rd›. Bunun yaratt›¤› kimi endifle yüklü tart›flma ve gerilimler sömürgecili¤in medyas›na yans›sa da, temel propaganda çizgisi, “sizi nas›l yendi¤imizi unutmay›n; bu kez çok daha a¤›r biçimde ezeriz” oldu. “Demokratik tövbe”yi ve “Türkiye’nin sabr›n›n bir daha s›nanmamas›n›” emrettiler. Zorun-

23

lu göçler, yanan köyler, faili meçhul ad› verilen kontrgerilla cinayetleri, iflkenceler hat›rlat›ld›.

Kürt halk›m›zdan “flu huzur dolu günlerin k›ymetini bilmesi” istendi. Genelkurmay Baflkan›, “kafa kar›flt›r›c› söylemlerin bir ifle yaramayaca¤›n›, bölücülük ve sinsi irticayla mücadelenin kararl›l›kla sürece¤ini” aç›klad›. Genelkurmay ‹kinci Baflkan› ve ordu sözcüsü ‹lker Baflbu¤, Kürt milletvekillerinin mitinglere kat›l›mlar›n›, Kürtçe konuflmalar›n›, baz› ulusal demokratik talepleri dillendirmelerini sömürgeci faflist kinle hat›rlatt› ve buna engel olmayan bürokrasiyi azarlad›. Kürt gerillalar›yla ilgili ordunun bildik tehdit ve de¤erlendirmelerini tekrar etti.

Son zamanlarda tüm bunlara bir de, kontrgerillan›n psikolojik savafl harekat› olarak Kürdistan’daki politik ‹slamc› ve di¤er gerici güçlerin seferber edilmeye çal›fl›ld›¤› “HPG’yi ve eylemlerini k›nama” yürüyüflleri komedisi eklendi. Bunda ›srar edilece¤i ve dinsel gericili¤in etkisi alt›ndaki kitlelerin bir dönem de böyle kullan›laca¤› görülüyor. Buna silahs›z koruculuk hareketinin gelifltirilmesi de diyebiliriz.

Newroz’dan sonraki süreçte sömürgeci faflist terör çeflitli biçimlerde ve yayg›n olarak sürdü.

Mitinglerde kimlikleri kamerayla kaydetme rutin bir hal al›rken, Van’›n dört ayr› ilçesinde köylüler foto¤raflar› çekilerek fifllendiler. Gözalt› ve tutuklama terörü yo¤unlaflt›. Hakkari’ye ba¤l› Bay köyünde özel timcilerin ölen köpeklerini köy mezarl›¤›na gömmeleri ya da 33’lerin katili M. Mu¤lal›’n›n ad›n›n k›fllaya verilmesi gibi örnekler de, ›rkç›-sömürgeci mant›k ve ruh halinin vard›¤› noktalar bak›m›ndan önemlidir.

Son birkaç haftad›r Öcalan’la görüflmelerin engellenmesi vurgulanan gerçeklerle birlikte düflünüldü¤ünde sömürgecili¤in “dönem politikas›” daha iyi anlafl›lacakt›r. Kuflkusuz, Talabani’nin Ankara’da Kongra-Gel’in üç parçaya bölündü¤ü aç›klamalar›na giriflmesi; Güney Kürdistan’da ise, tek tarafl› ateflkesin bozulmas› karar›n›n ‹mral›’dan verildi¤inin 17 üst düzey Kongra-Gel yöneticisi taraf›ndan kendisine söylendi¤i beyanat›nda bulunmas›; PDKve YNK’n›n bir parças› oldu¤u iflbirlikçi kukla hükümetin ilk karar olarak KongraGel’in terör örgütü oldu¤u ilan› ve Kongra-Gel’e karfl› silah kullan›laca¤›, bu konuda Türkiye ile birlikte hareket edecekleri aç›klamalar› önümüzdeki sürecin nas›l bir atmosferde geliflece¤inin baflka baz› verileridir.

Görünen o ki, sömürgecilik, gerilla faaliyetinin ciddili¤inden kuflku duymuyor ve onunla k›sa sürede sonuç alamayaca¤›n› düflündü¤ü bir sa-

24

vafla haz›rlan›yor. Bu aç›dan, Genelkurmay’›n medyadaki borazanlar›n›n ve genel olarak sömürgecili¤e politika üretme iddias›ndaki yazarlar›n uyar›lar› ayn› noktada toplan›yor: savafl› yürütürken Kürt halk kitlelerini karfl›n›za almay›n, onu kazan›n. Kirli savafl y›llar›n›n bu temel dersini unutmay›n! Ordu, savafl› kazanmak için bunu dikkate alsa bile, flekillenifli, kirli savafl y›llar›nda oluflmufl al›flkanl›klar› ve sömürgeci faflist ruh hali yine katledilen gerillalar›n kulaklar›n›n kesilmesi vb. biçimlerde kendini ortaya koyuyor. Çat›flma alanlar›ndan bafllayarak halka zulüm yine h›zla yayg›nlafl›yor.

Gerilla ‹mha Ve Tasfiyeye Karfl› Direnifl Hakk›n› Kullan›yor Küçük burjuva reformist ulusal hareket içinde Newroz sonras› iki önemli geliflme yafland›. Birincisi, 1 Eylül 1998’den itibaren sürdürülen tek tarafl› ateflkesin sona erdirilmesi, ikincisi ise, Osman Öcalan yönetimindeki bir grubun KongraGel’den kopuflunu kesinlefltirmesiydi. Kürt halk›n›n DEP’ten burjuva meclise gönderdi¤i, sömürgecili¤in ise hapishaneye at›p 10 y›l tutsakl›k yaflatt›¤› Leyla Zana’lar›n serbest b›rak›lmak zorunda kalmalar› ve Kuzey Kürdistan seferleri Kürt halk› aç›s›ndan di¤er önemli geliflmeydi.

5 y›l sürdürülen ve bu sürede 500 gerillan›n flehit düfltü¤ü tek tarafl› ateflkesin sona erdirilmesinin, uzun bir tart›flman›n ürünü oldu¤u Murat Karay›lan’›n aç›klamalar›ndan anlafl›ld›. Karay›lan, Leyla Zana’n›n Amed’den yapt›¤› “ateflkesin hiç olmazsa 6 ay daha uzat›lmas›” ça¤r›s›n› de¤erlendirirken, bunun el yordam›yla al›nm›fl bir karar olmad›¤›n›, meselenin iki y›ld›r tart›fl›ld›¤›n› vurgulad›. Bu, Kongra-Gel’de seçimler öncesi kamuoyuna yans›yan iç gerilimin zeminini de ortaya koymaktad›r. Ateflkesin bitirilmesi karar›n›n Kongra-Gel’in Ola¤anüstü Kongresi’nde al›nd›¤›, HPG’nin, sürecin geliflimine göre devreye sokaca¤› de¤iflik taktik planlara sahip oldu¤u; savunmay› etkin biçimde ve hesap sorma hakk›n› kullanarak uygulayaca¤› görülmektedir.

Somut ve kayda de¤er ulusal demokratik talepler ileri sürülerek sona erdirilen tek tarafl› ateflkesin ilk önemli sonucu, ABD’yle birlikte ve silahs›zlanarak yürüyelim diyen Osman Öcalan ve grubunun Kongra-Gel’den ayr›lmas› oldu. Bunun, bir bak›ma iltihab›n patlamas› ve irinin vücudun d›fl›na akmas› gibi, Kongra-Gel bak›m›ndan hay›rl› bir durum oldu¤u teslim edilmelidir.

Talabani’nin Ankara’da yapt›¤› aç›klamalardan

TEOR‹DE do¤rultu

anlafl›lan o ki, Osman Öcalan grubunun YNK’yla s›k› ba¤lar› var, ancak, bu ikinci firardan sonra ABD himayesinde yaflamaktad›rlar. Hem ABD’nin, hem de sömürgecili¤in Osman Öcalangiller üzerine Kongra-Gel ve HPG’nin tasfiyesinde yararlanma planlar› yapt›klar› aflikar. Ne var ki planlar›n ayr› yollar ve biçimler içerdi¤i de bir gerçek. ABD’nin e¤ilimi Talabani’nin “genel af” ça¤r›s›nda somutland›. Sömürgecili¤in e¤ilimi ise Amed’de ç›kar›lan g›yabi tutuklama karar›nda d›fla vurdu.

Tek tarafl› ateflkesin sona erdirilmesinin ikinci sonucu, sömürgecili¤in askeri kay›plar›n›n h›zla artmas›; Kürdistan’daki devlet bask›lar›n›n ve yasaklar›n buna paralel bir yo¤unlaflma göstermesi; kirli savafl yöntemleri ve sonuçlar› hat›rlat›larak Kürt halk kitlelerinde kayg›, korku yaratma ve gerillayla duygusal ba¤›n› zay›flatma, koparma do¤rultusundaki sömürgeci propagandalar; yine ayn› amaca endeksli Kongra-Gel’in tek tarafl› ateflkes karar›n› ve HPG’nin eylemlerini k›nama gösterileri örgütleme vb. oldu. Üçüncü sonuç, burjuva reformizmine yak›n duran küçük burjuva reformist ÖDP’de somutland›¤›, çeflitli ilerici ayd›n çevrelerin de bir parças› olduklar›, silahl› direnifl ve silahl› kurtulufl hakk›na karfl›, sömürgecili¤in yede¤inde, gerici tepkiler ve tutumlar gelifltirilmesidir. Çat›flmalar alevlenip, burjuva ordunun kay›plar› artt›kça bu tutum daha fazla geliflecek, dal budak salacakt›r.

HPG’nin silahl› savunma veya direnifl hakk›n› daha etkin kullanmas›n›n gerek güçleri ayr›flt›rma ve birlefltirmede; gerekse de güç biriktirmede önemli bir rol oynayaca¤› görülmektedir.

Yeni bir ateflkes için ileri sürülen talepler, Kürt gerçe¤ini bireysel düzeyde kabulden, kolektif düzeyde kabule zorlayan, ulusal demokratik kazan›mlar› gelifltirip hukukilefltirmeyi amaçlayan yap›dad›r.

Leyla Zana’lar›n kat›ld›¤› mitingler, kitlesellik, ulusal coflku, kazanma duygusu gibi aç›lardan yeni bir düzeydi. “Ateflkes’in alt› ay daha uzat›lmas›” örne¤indeki hatalara, “borsa tavan yaps›n” türü trajik çi¤liklere ya da sömürgecili¤in Genelkurmay Baflkan›’na seslenirken kullan›lan, Kürt halk›m›z›n hak etmedi¤i ve öfkelendiren üsluba karfl›n, Kürt milletvekillerinin, ulusal gerçeklik, Öcalan, Kongra-Gel, silahl› direnifl güçleri gibi konularda meflruiyeti sahiplendikleri görüldü.

Kendi üzerlerinden oynanmak istenen oyunu fark edip, sömürgecili¤in tuzaklar›na yem olmamak konusunda k›sa sürede uygun refleksler sergilemeleri ve burjuva medyan›n projektörleri alt›n-

TEOR‹DE do¤rultu

dan çekilmeleri de (kuflkusuz bunda NATO toplant›s›n›n da büyük etkisi oldu) olumlu bir tutumdur.

Bütün bunlar›n d›fl›nda, ulusal hareket, Kuzey Kürdistan’da da 1 May›s’ta kutlamalar›na dikkat çekici ölçüde ilgisizdi. Kürdistanl› komünist, devrimci ve ilerici güçlerin yer ald›¤› 1 May›s yürüyüfl ve mitingleri belirli kentlerle s›n›rl› kald›.

Kat›l›m genel olarak zay›ft›. Sorumlulu¤unu esasen yurtsever emekçi memurlar›n üstlendi¤i ve Kürdistan’›n içlerinde düzenlenen mitinglere kat›l›m ise adeta sembolik kald›.

Ayn› durum NATO toplant›s› sürecinde de görüldü. Küçük burjuva ulusal reformist hareket NATO toplant›s›na karfl› sessiz ve ilgisizdi. Protesto etmek gibi bir düflünce bile tafl›mad›¤› a盤a ç›kt›. ‹stanbul mitingindeki sembolik kat›l›m bu gerçe¤i de¤ifltirecek bir özellik tafl›mamaktad›r.

Keza ulusal günlük bas›n NATO toplant›s› sürecinde halklar›m›z›n ac›lar›n›n, öfkesinin ve mazlum halklarla dayan›flma duygusunun ateflledi¤i bombalama eylemleri hakk›nda att›¤› manflet ve yapt›¤› yorumlarla sömürgeci fafliflt demagojiye eklemlendi. Ölüm orucunda zorla müdahaleye karfl› bedenini atefle vererek flehit düflen iki devrimci savaflç›y› sahiplenmek, faflizme askeri eylemle yan›t vermek üzere yola ç›kan DHKP-C’li genç devrimcinin iradesi d›fl›nda otobüste patlayan bombay› ve FESK’in, Bush’a tashih edilmifl Hilton oteline yönelik bombal› sald›r›s›n› “NATO tipi eylem” ve “terör” olarak niteleyebildi. Kuflkusuz bunlar her fley bir yana kendi tarihine hakaret etmekten baflka, bugün silahl› savunma hakk›n› kullanmakta olan Kürt gerillalar›na da hakarettir. Düflkünlükten baflka bir fley de üretmez.

Hayat hükmünü yürütüyor. Aç›kl›kla ifade edebiliriz ki, ABD ve AB’ye ba¤lanm›fl aç›k ya da örtük umutlar›n; sömürgecilikten de¤iflik beklentilerin gerçekler taraf›ndan a¤›r biçimde cezaland›r›laca¤› bir sürecin içindeyiz.

ABD’nin Irak iflgali sonucu, Güney Kürdistan’daki iflbirlikçi Kürt ulusal hareketinin elde etti¤i konum Kuzey Kürdistanda’ki Kürt hareketini etkilemeyi, yeniden saflaflt›rmay› sürdürüyor.

KNK 5. Genel Kurulu’nun baflar›s›zl›¤›; Osman Öcalangillerin tutumu ve son olarak da Mahmut K›l›nç, Cemil Gündo¤an, Nejdet Buldan, Recep Marafll›, S›raç Bilgin, Selim Çürükkaya ve Ayhan Çiftçi gibi 76 ismi “Kürt ayd›nlar›” yaftas›yla bir araya getiren aç›klama bunun son örnekleridir.

Osman Öcalangiller aç›klamalar›nda flöyle diyorlar:

25

“fioven, dar milliyetçi, dinci ve dogmatik klasik sol hareketle birlikte “anti-emperyalizm” bayra¤›n› kald›rarak bölgenin otoriter ve halklar›n ç›kar›na olmayan anti-demokratik sistemi koruyorlar. Denilebilir ki bütün statükocu güçler aralar›ndaki çeliflki ve çat›flmalar› bir tarafa b›rakarak uluslararas› müdahaleye karfl› “kutsal savafla” girmifl durumdalar. Uluslararas› güçlerin demokrasi ittifak›na karfl› bölgenin milliyetçi, dinci ve klasik sosyalist güçleri egemen statüyü koruma ve sürdürme ittifak›n› kurmufllard›r.” “‹mkan ve olanaklar özgürlü¤e kavuflmak için bu kadar elveriflliyken hiç kimsenin hangi gerekçe ve ne ad›na olursa olsun halk›m›za tekrar ac› dolu günleri ve y›llar› yaflatmaya hakk› yoktur. Günümüz koflullar›nda uluslararas› müdahaleye karfl› olman›n halklar›m›z yarar›na sonuçlar do¤uraca¤› kanaatinde de¤iliz.”

“Klasik sol çizgideki ulusal kurtuluflçuluk genifl toplumsal dinamikleri ifllevsiz b›rakmakta Kürt halk› ad›na demokratik siyasal mücadelenin geliflmesini engellemektedir.”

“Irak’ta demokratik bir rejimin kurulufl çal›flmalar›na ve Türkiye Hükümetinin demokratikleflme çabalar›na destek verilecek, ‹ran ve Suriye’deki rejimlerin afl›lmas› ve demokratik aç›l›mlar›n sa¤lanmas› do¤rultusunda çaba gösterilecektir.”

57 “Kürt ayd›n›” ise flunlar› söylemektedirler: “Amerika’n›n, Irak’a müdahalesi, Güney Kürdistan’da Kürt Halk› için önemli kazan›mlar yaratt›… Türkiye’de yeni bir siyasi tablo ortaya ç›kt›, AKP hükümeti, Avrupa Birli¤i’ne tam üyelik amac›yla baz› yasal düzenlemeler yapt›. Di¤er taraftan, bu konseptin sonucu olarak PKK kendi içinde ciddi zorlanmalar yaflad› ve örgütsel da¤›lma aflamas›na geldi. Öcalan’›n örgüt içindeki “tart›flmas›z lider” pozisyonu tart›flmal› bir hale geldi.

26

“Bu siyasal geliflmelerden rahats›zl›k duyan derin devlet sürece bu savafl karar›yla müdahale etmek istemektedir. Militarist güçler, yeniden Türkiye’de tek belirleyici güç olmak istemektedir.

Güney Kürdistan’daki kazan›mlar› yok etmek ve Kürt Halk›n›n gelece¤ini karartmak için, buraya müdahale zemini yaratmaya çal›flmaktad›r. Nitekim, savafl karar›n›n al›nd›¤› mekan Türk Genel Kurmay›’n›n kontrolündedir.”

“Bu savafl; tafl›d›¤› amaç ve hedefleri aç›s›ndan kabul edilemezdir. Bu savafl›n tek taraf› “Türk derin devleti” olacakt›r.”

“Bu amaçs›z savafla karfl› olan bütün güç çevreleri; ortak bir program dahilinde hareket etmeye ça¤›r›yoruz.”

Kürt ulusuna dair demagojilerini ve komplocu flarlatanl›klar›n› bir yana b›rak›rsak bu afla¤›l›k ve tiksinti veren aç›klamalar›n Ortado¤u’da direnen mazlum halklara karfl› ABD emperyalizmini desteklemek; proletarya ve ezilenlerin kölelefltirilmesini vaaz etmek; Barzani-Talabani hareketinin ABD iflbirlikçili¤i ve Ebu Gureyb iflkencelerini savunma temelinde Kürt ulusuna sürdü¤ü lekeyi koyulaflt›rmak ve t›pk› sömürgecilik gibi HPG’nin tasfiyesine çal›flmak d›fl›nda bir anlam tafl›mad›¤› aç›kt›r.

Kongra-Gel ve HPG ba¤lam›nda son önemli geliflme ise, sömürgecili¤in Kuzey’de yürüttü¤ü sald›r›lar›na ‹ran ve Suriye’nin sundu¤u güncel destektir. Güney Bat› Kürdistan’daki devlet teröründen sonra, Do¤u Kürdistan’da Kürt gerillalara karfl› yürütülen sald›r›lar, üç sömürgeci devlet aras›ndaki görüflmeler ve Türk burjuva sömürgecili¤i ile Talabani ve kukla Irak hükümeti aras›ndaki anlaflmalar bunun ifadeleridir. Kuflkusuz bölgenin ilerici iflçi ve halklar› bu u¤ursuz sömürgeci ittifak›n karfl›s›nda olacaklard›r. n

TEOR‹DE do¤rultu

Emperyalizmin ideolojik böcekleri ve oportünist cüceler

E¤er geçen y›l dünya çap›nda süren emperyalist sald›rganl›¤a karfl› mücadele say›lmazsa denilebilir ki, geride kalan May›s-Haziran aylar› 80’den günümüze en genifl çapl› antiemperyalist ajitasyonun geliflimine tan›k oldu. ‹flçi ve emekçi yüz binler ve milyonlara hitap eden ayd›nlatma çal›flmas› ve eylemler, antiemperyalist bilinç ve mücadeleyi yeniden tohumlad›. Bush ve NATO karfl›t› antiemperyalist mücadele ve ayd›nlatman›n ayr›c› özelliklerinden ve güçlü yönlerinden birisi de bütün bu süreç boyunca kendini hissettiren askeri mücadele biçimleri, özellikle de emperyalist haydutlar›, emperyalist tekelleri ve iflbirlikçilerini hedefleyen bombalama eylemleridir.

Objektifli¤ini koruyabilen her gözlemci, May›s-Haziran NATO ve Bush karfl› antiemperyalist mücadele günlerinde befl on kiflilik gösterilerden, on binlerin kat›ld›¤› gösterilere büyük kitlelere hitap eden envai çeflit ajitasyon ve ayd›nlatma eylemleri kadar, devrimci fliddet eylemlerinin de gerek emperyalist haydutlar ve iflbirlikçileri üzerindeki bask›y› a¤›rlaflt›ran ve gerekse de ayd›nlat›c› etkisiyle her iki bak›mdan da bu sürecin bütünleyici bir parças› olarak tarihte yerini ald›¤›n› rahatl›kla saptayabilir.

TEOR‹DE do¤rultu

Sansüre karfl›n bas›na yans›yan bilgiler vb. biriken veriler, bugün bombalama eylemlerinin genel çizgileri ile de¤erlendirilebilmesini olanakl› k›l›yor. Öncelikle, bombalama eylemleri hem yayg›nl›¤› ile ve hem de sürecin bütününe yay›lm›fl olmas› anlam›nda süreklili¤i itibar›yla dikkat çekicidir. Eylemlerin hedefleri gerçekten ayd›nlat›c›d›r, adres gösterir. Demek ki, basbaya¤› ak›ll›d›r, bombalar! Emperyalist tekeller, iflbirlikçi tekeller, bizzat emperyalist haydutlar›n kendileri (konaklama alanlar›, yol güzergahlar›, havaalanlar› vb.) dünyan›n bütün sömürülen ve ezilenlerinin düflmanlar›, hedefin tam merkezindeydi. Üstelik hiçbir eylemcinin yakalanmam›fl oluflunun alt› muhakkak ve özellikle çizilmelidir. Hedef tayininde siyasal yaklafl›m›n dikkat çekici biçimde korunmas›, amac›n›n ötesine taflmayan dakik ölçülülük özeni, dikkate de¤er bir iradilik yans›t›r. ‹stanbul Havaalan›, Bush’un kalaca¤› otel vb. eylemlerde yans›yan; takdire flayan bir devrimci cürettir.

24 Haziran’a kadar kimse, bombalama eylemlerini tart›flm›yordu. Hatta propaganda olmas›n diye bombalamalar burjuva bas›n taraf›ndan sansürleniyor, haber bile yap›lm›yordu:

27

“Herkesin görevi var Bush’un kalaca¤› Hilton “Kendisinden baflka hiçbir Dün bu haberi önemserOteli’nin garaj›na bomba ken, terörün propaganda fleyi, hiç kimseyi düflünmemek” konmas›na bile sald›ramad›amac›na yard›m etme yanl›lar. Bombalama eylemlerinin afla¤›l›k bir insans›zlaflma fl›na düfler miyiz diye çok tehedefi, amac›, yap›l›fl› tarz› reddüt ettik. vb. zavall› oportünist refordurumudur, bunu Özkök ve Ama sonuçta halk›n risk mistlere de sald›ramama s›burjuvazinin di¤er ayd›n faktörünü do¤ru de¤erlenk›nt›s› yaflat›yordu. Fakat dirmek ve buna ba¤l› olarak hem yasalc› oportünistler ve uflaklar› en uç biçimleriyle bireysel tedbirlerini almak hem de onlar›n k›lavuzu liyafl›yorlar. Bu idealsizler üzere bilgilenmeye hakk› olberaller pusuya yatm›fllard›. du¤una karar verdik.”(BoflOtobüste patlayan bomgüruhu da iyi bilir ki, idealleri luk mu var? Güngör Mengi, baya kadar durum böyleydi. olan, ideallerine ba¤l› ve ideal- Kazaya, talihsizlik ya da en Vatan 25/06/2004) “Dün saat 15.10’da birinkötü ihtimalle özen eksiklileri için bireysel varl›¤›n› feda ci sayfan›n yap›ld›¤› yaz›iflle¤inin yol açt›¤›n› varsayarak eden biri kiflinin ri toplant›s›na girerken hepibir iki noktaya dikkat çekmizin ortak düflüncesi, Anmeyi devrimci bir görev sabireyselli¤inden, söz etmek kara Hilton Oteli önündeki y›yoruz. “Bombalar›n hedeolsa olsa bir s›n›fsal tav›rd›r ve bombal› sald›r› haberini fazfine ulaflmas›”, at izinin it la büyütmemekti. Aksi halizine kar›flt›¤› bir durumun insani düflkünlük durumudur. de; terörün as›l amac› olan oluflmamas›n›n birinci ve te‘propaganda’ya hizmet etmifl mel güvencesidir. Tabii ki, olacakt›k... Ancak; toplant›iflçi s›n›f› ve emekçiler ad›na n›n bafllamas›n›n üzerinden hareket eden herkes halk›n, henüz befl dakika bile geçemekçilerin, ezilenlerin zamemiflti ki, Yaz›iflleri Mürar görmemesi için en yükdürlerimizden Tayfun Hopal› Çapa T›p Fakültesi sek titizli¤i göstermekle yükümlüdür. Kald› ki, bu önündeki bir otobüste meydana gelen patlamay› görevleri üstlenmifl devrimcilerin güvenli¤i de, haber verdi. ‹lk bilgilere göre 2 kifli ölmüfl, 7 kifli eylemin baflar›s› da bunu emreder. Tart›flt›¤›m›z de yaralanm›flt›... Olay netlefltikçe; biz de ‘terör türde devrimci fliddet eylemlerinin inisiyatifinin, haberlerini büyütmeme’ konusundaki ilkemizi do¤as› gere¤i devrimcilerde oluflu, en yüksek titart›flmaya bafllad›k. Sonunda, afla¤›daki görüfl tizli¤in gösterilmesinin tamamen olanakl› oldu¤u a¤›r bast›: ‘‹stanbul’daki patlama, bir belediye oto- anlam›na da gelir. En yüksek titizlik zorunludur, büsünde meydana geldi. Teröristler, bombay› zira di¤er mücadele biçimlerinden farkl› olarak siotobüste patlatmak istememifl olsalar bile; ki bu lahl› mücadele biçimlerinde yap›lan hatalar pek henüz belli de¤il, halk hedef al›nd›. Bu olay NA- çok durumda düzeltilmesi olanaks›z sonuçlara TO Zirvesi bitene kadar ‹stanbullular› yaflad›klar› yol açarlar. kentten so¤utacak bir geliflme. Bu yüzden terörist Burjuvazinin bilinçli uflaklar› sald›r›n›n yol açt›¤› ‘tedirginli¤i’ net bir flekilde dile getirmeliyiz. Aksi halde görevimizi yerine getirOtobüste yaflan talihsiz durumun hemen armemifl oluruz.”(Bitse de kurtulsak! Mustafa Mut- d›ndan ‹stanbul Valisi, bomban›n hedefine ulaflalu, Vatan 25/06/2004) Burjuva medya bombala- mad›¤›n›, tafl›nma esnas›nda “kaza” sonucu patma eylemlerine uygulad›¤› sansürü böyle ac›kl› ve lad›¤›n›, otobüsün bomban›n hedefi olmad›¤›n› ac›nas› biçimde itiraf ediyordu. Fakat görüldü¤ü aç›klad›. gibi ve vurgulamakta yarar var ki, 24 Haziran’a DHKP’nin aç›klamas› da bunu do¤ruluyor. kadar gerek burjuva liberaller ve gerekse malum Fakat Vali neden durumu çarp›tma yolunu oportünist reformistler bombalama eylemlerine tutmam›flt›r? karfl› hiç de¤ilse kafa kar›flt›rabilecekleri uygun Geliflen kitle hareketi ve bombalamalar›n babir tart›flma zemini bile yakalayamam›fllard›. s›nc› NATO’cular›n saflar›nda soru iflaretlerini ço-

28

TEOR‹DE do¤rultu

¤altmaktayd›. Valinin bu koflullarda yapaca¤› densiz bir aç›klama efendilerini karars›zl›¤a düflürebilir, toplant›n›n güvenlik nedeniyle ertelenmesini gündeme getirebilirdi. Vali, efendilerine karfl› inand›r›c› olmak için gerçekçi olma zorunlulu¤unu hissetti. Burjuvazinin saflar›nda panik do¤mas›na zemin haz›rlamamak, sakinlefltirmek vb. toplant›n›n yap›lmas› için o durumda ne gerekiyorsa onu yapt›.

Oysa düzenin mürekkep yalam›fl tosuncuklar› bir an bile duraksamadan ideolojik bak›mdan sald›r›ya geçtiler. Ne de olsa burjuvazinin s›n›f bilinçli beslemeleri olarak ideolojik/psikolojik savafl onlar›n görev alan›yd›. Egemenlerin, emperyalist haydutlar ve iflbirlikçi uflaklar›n›n fliddet tekelini savunmak ve de devrimci fliddeti, ezilenlerini fliddetini mahkum etmek için köflelerinden taarruza geçtiler. Devrimci fliddetten duyduklar› korku ve nefreti yans›t›yordu, kustuklar› en baya¤› küfürler. Burjuva liberallerinin tavr›n› incelemek yine de ilginç, ilginç oldu¤u kadar da politik bak›mdan e¤iticidir.

Hürriyet’in yay›n yönetmeni Ertu¤rul Özkök bir karaçal›c› olarak flu iddiay› piyasaya sürdü: “Terörizm, insan›n ruhunun en egoist halidir.

Bir ideal u¤runa hareket etti¤ini iddia eden terörist, asl›nda kendinden baflka hiçbir fleyi, hiç kimseyi düflünmez.” Halktan ve halk otobüsüne

TEOR‹DE do¤rultu

binmekten bile nefret eden bu adam bütün entelektüel yeteneklerini kullanarak en etkili ideolojik sald›r›n›n buradan yöneltilebilece¤i sonucuna ulaflm›fl olmal›yd›. “Kendisinden baflka hiçbir fleyi, hiç kimseyi düflünmemek” afla¤›l›k bir insans›zlaflma durumudur, bunu Özkök ve burjuvazinin di¤er ayd›n uflaklar› en uç biçimleriyle yafl›yorlar. Bu idealsizler güruhu da iyi bilir ki, idealleri olan, ideallerine ba¤l› ve idealleri için bireysel varl›¤›n› feda eden biri kiflinin bireyselli¤inden, söz etmek olsa olsa bir s›n›fsal tav›rd›r ve insani düflkünlük durumudur. Oysa burjuvazinin karaçal›c› ideolojik timleri günümüzde hepten idealsizlefltikleri için bireyselliklerini ve egolar›n› aflma yeteneklerini kaybetmifllerdir. Örne¤in Özkök’ün flu düflünüfl biçiminde egoizmden baflka bir fleyin zerresi var m›?

“Biraz disiplin” “E¤er böyle korkunç bir iklimde yaflamay› reddediyor, hayat tarz›m›z› savunmak istiyorsak, gönüllü bir disiplini kabul etmeliyiz.

Türkiye böylesine büyük bir uluslararas› toplant›y› düzenlemeyi kabul ettiyse, üç günlük bir disipline uyaca¤›z.”

Bunu nas›l bir beyin düflünür, yazar, savunur!

Böyle düflünen birisi için insan nedir? Halk kavram› var m›d›r? Para, düzen, egemenlik, s›n›rs›z

29

ayr›cal›klar vb. vb. Biraz dicek olaylara f›rsat tan›madan NATO vadisini korumak için siplin öyle mi! zirveyi geçirmek topluca saÜç-befl gün 10-15 milyon b›r ve özveri göstermemize al›nan afl›r› güvenlik önlemleri insan evinde otursun ne olaba¤l›d›r. cak sanki! Bütün bir kenti nas›l olacakm›fl da halk› koruyaSade vatandafllar olarak zindana dönüfltürürsün olur kimimiz sabr›m›z, kimimiz cakm›fl? Yüzünüz de mi biter. Afla¤›l›k faflistler, peki ölçülü flüphecilikle destekli k›zarm›yor. NATO vadisinde kim dikkatimiz, belki iki gün niçin? Emperyalizmin ufla¤› iflbirlikçi burjuvazi ve Özkorunuyor ya da saklan›yordu? kent hayat›ndan elimizi ayakök gibi kemik yalay›c›lar›¤›m›z› çekerek güvenlik Halk›n içerisine girecek cesare- güçlerinin ifllerini kolaylafln›n düzenlerinin bekas› ve mutlulu¤u için öyle mi! t›rmam›z sayesinde bu göretiniz mi var? “Güvenlik önlemBundan daha büyük egoizm ve kat›laca¤›z.” leri” önce emperyalist efendiolur mu? “Faflizm” bu de¤ilMilliyet’in yay›n yönetlerinizi ve sonra da sizi, burjuse nedir? meni Mehmet Y›lmaz ise, “‹ster sa¤c›s›, ister dincivaziyi, düzeni, düzenin çakal›n›, “Yapmak istedikleri fley, si, ister solcusu, ister etnik halkta korku yaratmak ve amaçl›s› olsun, terörün bizi domuzunu, itini, köpe¤ini “koru- insanlar›n normal yaflamlagötürmek istedi¤i toplumsal r›n› sürdürebilmelerini enmay› hedefliyor”du. Halk, düzen ça¤d›fl›, ilkel ve faflist gellemektir” diyor. Bu beemekçiler zerrece bir hayat tarz›d›r.” yinsiz tak›m›, halk ile dev“‹flte o yüzden ben diyorimcileri propagandalar›nda ilgilendirmiyordu sizi. rum ki, flu üç befl gün katlakarfl› karfl›ya getirerek, ak›lnal›m. lar›nca halk› devrimcilere Çok gerekmiyorsa evikarfl› k›flk›rt›yorlar. Halk mizden ç›kmayal›m.” düflmanlar›n›n ayr› ayr› hepsi, anlaflm›fl gibi ayn› Kocaman bir kenti hapsetmek de¤il mi bu? fleyi yap›yorlar. Yöntemleri de yalana s›¤›nmaktan Hitler’in, Göbels’in torunlar› bunlar! baflka bir fley de¤il. Çürümeyi ve çöküflü, gelecekBu gün “ilkel ve faflist hayat tarz›n›” yüz mil- sizli¤i temsil edenlerin s›¤›na¤› oluyor yalan. Yayonlara ve milyarlarca insana, bütün dünyaya da- lan yiyor, yalan kusuyorlar. Hedefleri belli olduyatan sizin efendilerinizdir. Ama kaybetmekten ¤una göre, bombalardan kimin korktu¤u ortada korkuyorsunuz. Hakl›s›n›z. Korkunuz yersiz de- de¤il mi? Bombalar, halk› hedefliyor öyle mi, sizi ¤il! ‹lkel ve faflist hayat tarz›na mahkum etti¤iniz gidi k›l kuyruklar sizi, sizi gidi yalan›n ar damar›milyonlardan neden korkman›z gerekti¤ini en iyi n› çatlatan burjuvazinin uflak flaklabanlar› sizi! siz biliyorsunuz. Sizin zenginli¤iniz, sizin afla¤›l›k Ve bay›m›z flöyle devam ediyor, “NATO Zirvedebdebeli yaflam tarz›n›z onlar›n açl›¤›ndan, sefa- si nedeniyle al›nan güvenlik önlemleri her fleyden letinden besleniyor çünkü. önce bizleri korumay› hedefliyor, bunu akl›m›zBay Özkök, ezilenlerin kendilerine fliddet uy- dan ç›karmamal›y›z.” Güya önlemler halk›n gügulayarak milyonlarca insan›n üç befl gün kendi- venli¤ini hedefliyormufl! Ama bak›n Sabah’tan ni hapsetmesini yani devletin, düzenin ve burju- Güngör Mengi, “Devlet, konuklar›n› terör sald›r›vazinin fliddetini en küstah biçimde savunuyor da lar›ndan korumak için al›nabilecek tedbirleri fazezilenlerin NATO toplant›s›n› da¤›tma hakk›n- las›yla ald›” derken sizin iddian›z› desteklemiyor. dan, yani emperyalizm ve iflbirlikçilerine, tarihin Sahi kimin için al›n›yordu güvenlik önlemleri? bu en vahfli ve afla¤›l›k zalimlerine zor kullanmaNATO vadisini korumak için al›nan afl›r› güs›na karfl› ç›k›yor. Onlar fliddetten de¤il, yaln›zca venlik önlemleri nas›l olacakm›fl da halk› koruyaezilenlerin fliddetinden nefret ediyorlar. Oysa cakm›fl? Yüzünüz de mi k›zarm›yor. NATO vadiefendileri emperyalistlerin ve burjuvazinin karfl›- sinde kim korunuyor ya da saklan›yordu? Halk›n devrimci fliddetine tap›yorlar. içerisine girecek cesaretiniz mi var? “Güvenlik Güngör Mengi, Özkök’ten geri mi kalacakt›: önlemleri” önce emperyalist efendilerinizi ve son“Devlet ve ulus olarak bize ac› ve utanç vere- ra da sizi, burjuvaziyi, düzeni, düzenin çakal›n›,

30

TEOR‹DE do¤rultu

domuzunu, itini, köpe¤ini “korumay› hedefliyor”du. Halk, emekçiler zerrece ilgilendirmiyordu sizi. Hatta sizin için en iyisi güvenlik için bütün bir kentin hapsedilmesiydi, üç befl gün!

Apaç›k görülüyor ki, burjuvazinin mürekkep yalam›fl uflaklar› halk›n, emekçilerin emperyalist dünya düzeni ve iflbirlikçi Türkiye düzenine r›zas›n› oluflturmak için bütün güçleriyle çal›fl›yorlar.

Egemen s›n›f ad›na halk›, halk›n deste¤ini kazanmak, yürüttükleri ideolojik/psikolojik savafl›n ana sorunu ve amac›d›r. “Kitleleri kim kazanacak?”

Strateji ve takti¤in ana sorunudur bu.

Milliyet’ten Derya Sazak, “NATO ya da Bush karfl›tl›¤› hiç kimseye ‘cana k›yma’ özgürlü¤ü vermez” diyordu. Peki bay Sazak, NATO yandafll›¤› ya da NATO olmak “cana k›yma” özgürlü¤ünü niçin veriyor!? Sazak ve di¤erleri, “’cana k›yma’ özgürlü¤ü” vb. ad› alt›nda, fliddet kullanma, zora baflvurma hakk›n›n yaln›zca ve yaln›zca egemenlere ait oldu¤unu propaganda ediyorlar. Onlar, yaln›z ve yaln›z, sömürücü egemen s›n›flar›n iflçi s›n›f› ve emekçiler, ezilenler üzerindeki bask›, boyun e¤dirme (ve bir sömürü) ayg›t› devletin uygulad›¤› terörün meflru oldu¤unu savunuyorlar.

Bu uflak beyinlilere göre, burjuvazi ve sömürücü s›n›flar yapt›¤›nda terör meflru oluyor. Örne¤in Kuzey Kürdistan’›n Türkiye taraf›ndan sömürgelefltirilmesi ve bunun devam› için Kürt halk›n›n boyunduruk alt›nda tutulmas› meflru oluyor, ama bu kölelefltirici ulusal boyunduru¤a karfl› silahl› baflkald›r› terör oluyor! Kürt gerillas›n›n kendisini ve ülkesini savunmas› terör oluyor. ABD ve emperyalistler Afganistan’a, Irak’a ya da ‹srail Filistin’e sald›rd›¤›nda, iflgal etti¤inde, imha etti¤inde, terör meflru oluyor ve fakat Irak direniflçilerin emperyalist iflgale karfl› ulusal özgürlük savafl› terör oluyor!

“Terör” konusu, yani fliddete baflvurma hakk› çok temel bir ideolojik politik ayraç olmaya devam ediyor. Burjuva liberallerimiz; Egemenlerin ezilenlere karfl› terör uygulama hakk›n› kabul ediyorlar.

Sömürücülerin sömürülen onmilyonlara terör uygulama hakk›n› savunuyorlar.

En fazlas›ndan ABD’ye Irak’ta, ‹srail’e Filistin’de, Türkiye’de ise çevik kuvvete biraz yumuflak olmas›n› sal›k veriyorlar.

Sömürülenlerin ve ezilenlerin teröre baflvurmas›ndan nefret ediyorlar. Böyle bir ihtimal bile onlar›n akl›n› bafl›ndan al›yor. Ebediyen köle kal-

TEOR‹DE do¤rultu

malar›, ezilmeleri ve sömürülmeleri bir baflka anlat›mla düzenin bekas› için, sömürülenlerin ve ezilenlerin teröre baflvurma hakk› olamaz diyorlar. Demek ki, burjuva liberalleri; ‹lkin, ezilenlerin, sömürülenlerin, özgürleflmek için, kölelik zincirlerini parçalayacak devrimci teröre baflvurmas›ndan nefret ediyorlar.

Ve ikincisi, onlar bütün güçleri ile ezilenleri, sömürülenleri teröre baflvurma hakk›n›n egemen s›n›flar›n devletine ait oldu¤una ikna etmeye, burjuvazi ad›na ve burjuva egemenli¤in bekas› için halk›n r›zas›n› almaya çal›fl›yorlar.

Oportünist reformistlerin k›lavuzlar› Yukar›da iflaret etmifltik, burjuvazinin masas›ndaki k›r›nt›lardan beslenen burjuva ayd›nlar “terör”e karfl› yürüttükleri ideolojik/psikolojik savafl ile halk›, emekçileri burjuvazinin, düzenin ve devletin yan›na kazanmak istiyorlar. Buradan olarak, terör konusunda burjuva liberallerin üçüncü bir temel ortak yan› da oportünist reformistlerin dan›flmanl›¤›n› ya da k›lavuzlu¤unu yapmak oluyor. Birbirleri ile anlaflm›fllar gibi flunlar› yaz›yorlar: “Zirve yaklaflt›kça Türkiye’nin NATO karfl›t› eylemlere sahne olmas› bekleniyordu.

Ancak bu eylem merak›nda fliddet içermeyen ‘aktivist’lerin anti - küresel, anti - emperyalist düflünsel hareketleriyle, NATO zirvesi bahanesiyle Türkiye’yi Ortado¤u batakl›¤›na çekmeye çal›flan terör örgütlerinin kan dökme u¤rafl›n› birbirinden ay›rmak gerekiyor.

‘Bush gelme!’, ‘Yankee go home!’, ‘‹stanbul NATO’ya kap›lar›n› kapat›yor’ sloganlar› alt›nda gelifltirilen sivil toplum etkinlikleriyle eflzamanl› kimi provokatif eylemler gündeme gelecektir.”

(Zirve ve terör, Derya Sazak, Milliyet 25 Haziran 2004) Demek ki, “fliddet içermeyen ‘aktivist’lerin anti - küresel, anti - emperyalist düflünsel hareketleriyle”, “terör örgütlerinin kan dökme u¤rafl›n› birbirinden ay›rmak gerekiyor”mufl! Bay Sazak, ABD’den daha büyük bir kan dökücü, ABD’den daha büyük ve vahfli bir terörist tan›yor musunuz? ABD’nin bütün tarihi kan dökücülükten baflka ne ile yaz›lm›flt›r ki? Terörün amaç edinildi¤i iddias› tamamen safsatad›r? Ne ABD emperyalizmi için ve ne de El Kaide için terör amaçt›r.

Hay›r her iki taraf da amaçlar›na ulaflmak için te-

31

rör arac›n› kullan›yorlar. Devrimcilerin “kan dökme u¤rafl›”ndan, yani terörü amaç edinmesinden söz edenler ya kontrgerillan›n psikolojik savafl merkezleri ya da onlar taraf›ndan yönlendirilen iflbirlikçi devflirmelerdir.

Sazak’›n “fliddet içermeyen ‘aktivist’lerin antiküresel, anti-emperyalist düflünsel hareketleri”, “‘Bush gelme!’, ‘Yankee go home!’, ‘‹stanbul NATO’ya kap›lar›n› kapat›yor’ sloganlar› alt›nda gelifltirilen sivil toplum etkinlikleri”ni onaylamas› ilginçtir. Sloganlar›n gösterdi¤i adresler ne kadar aç›k ve net, de¤il mi? Burjuvazinin Liberal temsilcileri ile oportünist reformistler aras›ndaki “anlay›fl” birli¤ini, devrimcilere karfl› iflbirli¤ini gördünüz mü? Liberallerle oportünistler aras›ndaki ba¤›n ç›r›l ç›plak a盤a ç›kmas› yürüttü¤ümüz mücadelenin de¤erli bir kazan›m›d›r.

Burjuvazinin temsilcileri olarak liberal burjuva ayd›nlar, oportünist reformist çizgiyi meflru görüyorlar. Ve oportünist reformistlere, aman dikkat aran›za provokatörler girebilir, diye seslenip, “provokatif eylemler gündeme gelecektir” diye uyar›yorlar.

“Bundan öncelikle ders almas› gerekenler NATO Zirvesi nedeniyle çeflitli protesto gösterileri düzenlemeye haz›rlanan sivil toplum kurulufllar›d›r.

Ortam›n bir provokasyona nas›l aç›k oldu¤unu iyice görmeli ve içlerine bu tür karanl›k amaçl› kiflilerin s›zmas›n›n önüne geçmelidirler.” (Alçaklar›n oyununa gelmeyelim, Mehmet Y›lmaz, Milliyet 25 Haziran 2004) Bay Y›lmaz kime ak›l veriyor, kime dan›flmanl›k yap›yor? Y›lmaz ve di¤erleri; burjuvazinin tan›d›¤›, kabul etti¤i “meflruiyet” s›n›rlar›n› kabul edenler ve etmeyenler biçiminde net bir ayr›m ya-

32

p›yorlar. “NATO Zirvesi nedeniyle çeflitli protesto gösterileri düzenlemeyi” meflru, kabul edilebilir buluyorlar. NATO toplant›s›n› da¤›tmak gibi bir amaç ve bu amac› gerçeklefltirme güç ve yetene¤indeki eylem ve hareket çizgisi gayri meflru, kabul edilemez oluyor. Ve oportünist reformizmin dan›flmanlar›, “çeflitli protesto gösterileri düzenlemeye haz›rlanan sivil toplum kurulufllar›”n› sorumlu olmaya davet ediyorlar. Sorumlu davran›n, burjuva meflruiyetin s›n›rlar› içerisinde kalmakla yetinmeyin, ama ayn› zamanda burjuva meflruiyetin s›n›rlar›n› tan›mayanlar›, çi¤neyen ya da çi¤neyebilecek olanlar› provokatör ilan edin ve aran›za sokmay›n buyuruyorlar.

Ayn› iflbirli¤ini burada da görüyoruz. Burjuvazinin tosuncuklar›, ufak burjuvalar› uyar›yor, aman dikkat içinize s›zabilirler! Bak›n bir di¤eri de ayn› minvalde flunlar› yaz›yor: “ORASI OLMAZ Nitekim hükümet de gösteri yapmak, itiraz›n› göstermek isteyenlere flehrin çeflitli yerlerinde yer gösterdi.

Ama baz›lar›, ‘Ben oray› de¤il de buray› istiyorum’ diyor.

Dememeleri gerekir.

Terör örgütlerinin fink att›¤›, k›flk›rtacak, sömürecek ortam arad›¤› bu kritik üç befl gün içinde onlara bu imkan› tan›mak kime yarayacakt›r?

Hangi bilinçli demokrat, hangi pasifist itirazc›, hangi samimi gösterici, Bush’a, Blair’e veya baflkas›na verece¤i mesaj›n bir cürüm teflkilat›n›n, bir faflist terör örgütünün egoizmine hizmet etmesini ister?

Amaç itiraz talebi ise, samimi bir muhalefeti ortaya koymak ise, bu güzel demokrasi meydan›n› terörle paylaflman›n bir yarar› olabilir mi?

TEOR‹DE do¤rultu

Biliyorum baz›lar› flunu hedefi, Okay Gönensin, SaTKP ve di¤er “kör fliddet” diyecek: bah 25/06/2004) Biz teröristi aram›za sok‹deolojik polisler. karfl›t› hokkabazlar›n, önce may›z. “fliddet” konusunda genel Devrimciler ile Do¤ru, siz sokmazs›n›z ama o girer. kar›flt›r›lma korkusu olarak tav›r ve düflüncelerini Girer ve bir anda demokTKP/MK, otobüste bomaç›klamalar› gerekiyor. “Kör rasi meydan›na hakim olur.” ba patlad›¤› haberini duyar (Böyle egoizm görülmedi, fliddet” d›fl›ndaki fliddet için ne duymaz bir aç›klama yapt›.

Ertu¤rul ÖZKÖK, Hürriyet düflünüyorlar? Evet, TKP, ÖDP Yaln›zca refleksi, h›z› de¤il 25.06.2004) ayn› zamanda amac› ve içeriÖzkök ve di¤erleri NAya da EMEP “zor” sorununda ¤i de bir o kadar dikkat çekiTO ve emperyalizme karfl› ciydi: ne düflünüyorlar? Bu partilerin ç›kanlar› iki gruba ay›r›yor“Aylar öncesinde ‘kör flidhepsi “sosyalist” ve hatta lar. Gösteri için hükümetin det’ diyece¤imiz eylemlerin gösterdi¤i alanlar› ve s›n›rlagerçekleflece¤ini” uyard›k “devrimci” olduklar›n› iddia r› kabul edenler. “Bilinçli diyen TKP, “ayr›ca NATO ettiklerine göre, devrimci zor demokrat”lar, “pasifist itikarfl›t› kitle eylemlerine gölrazc›”lar, “samimi gösteri- konusunda ilkesel ve pratik polige düflürmek isteyen NAci”ler ve bir de “terörist”ler TO’cu güçlerin bu tür eylemtik tav›rlar›n› aç›klamal›d›rlar. ve “terör örgüt”leri. Birincileri bizzat düzenleyeceklerilere; “samimi bir muhalefet ni kamuoyuna aç›klam›flt›k” ortaya koymak” isteyenlere, diyordu. Onlara göne, “Ça“bu güzel demokrasi meydapa’da meydana gelen ve flu n›n› terörle paylaflman›n bir ana kadar befl kiflinin ölümüyarar›” olmaz diyorlar. Fakat “terör örgüt”lerinne neden olan patlama da böyle de¤erlendirilmeden fena flekilde korktuklar›n› da görüyoruz. Siz li”ydi. “Bu tür eylemlerin NATO zirvesini protessokmasan›z da diyor Özkök, teröristler aran›za toyla herhangi bir ilgisi bulunmamakta”yd›, “tam “girer ve bir anda demokrasi meydan›na hakim tersine bu sald›r›lar NATO’culara hizmet etmekolur.” te”ydi. Ve TKP, halk› “NATO zirvesine karfl› 27 Özet olarak söylemek gerekirse, demek ki, liHaziran’da Kad›köy’de yap›lacak olan büyük miberallere göre ilkin, NATO’ya ve emperyalizme tinge kat›larak bu karanl›k tezgah› bofla ç›karmakarfl› hareket içerisinde reformistler ve devrimciya ve halka karfl› ifllenen suçlar› protestoya ça¤›rler olmak üzere iki temel ve farkl› e¤ilim var. Ve maktad›r.” (TKP/MK, 24 Haziran 2004 Perflemikinci olarak, liberaller var güçleri ile devrimcilebe) re karfl› ideolojik/psikolojik savaflla yetinmiyor, Demek ki, TKP’ye göre ortada bir kaza de¤il hem reformistleri devrimcilere karfl› destekliyor bir “sald›r›” ve bir “tür eylem” vard›! Bunlar “kör ve hem de kendileri ile aç›k iflbirli¤ine davet edifliddet” eylemleriydi. Ve protesto edilmeliydi. Peyorlar. Liberaller, reformistlere yaln›zca devrimciki, TKP burjuva devletin valisi kadar bile politik leri tecrit etmeleri için bask› yapm›yorlar. Daha çözümleme gücü ve politik sa¤duyu sahibi deda ileri giderek reformistlerin “teröre” karfl› daha ¤ilmiydi? Bu iflgüzar tavr› mahmuzlayan dürtü aktif tav›r almas›n› istiyorlar. neydi?

“Sivil tepki flartt›r.

TKP ve di¤er “kör fliddet” karfl›t› hokkabazlaTerörün her türlüsü Türk toplumunu fazlas›yr›n, önce “fliddet” konusunda genel olarak tav›r la yormufl, bu topluma fazlas›yla ac› yaflatm›flt›r. ve düflüncelerini aç›klamalar› gerekiyor. “Kör flidAyn› olaylar›, ayn› ac›lar› tekrar yaflamaman›n bidet” d›fl›ndaki fliddet için ne düflünüyorlar? Evet, rinci yolu güçlü bir ‘sivil’ tepkiyi ortaya koymakTKP, ÖDP ya da EMEP “zor” sorununda ne düflüt›r. Halk›n her türlü terör eylemine karfl› oldu¤unüyorlar? Bu partilerin hepsi “sosyalist” ve hatta nu güçlü bir flekilde göstermesi her türden terö“devrimci” olduklar›n› iddia ettiklerine göre, devristi geriletecek en önemli araçt›r. (Bombalar›n rimci zor konusunda ilkesel ve pratik politik ta-

TEOR‹DE do¤rultu

33

v›rlar›n› aç›klamal›d›rlar. Soruyoruz, bunlar, gelece¤in bir sorunu olarak de¤il, güncel bir durum olarak Türkiye’nin ezilenlerinin, sömürülenlerinin fliddet kullanma hakk›n› kabul ediyorlar m›?

“Kör teröre” karfl› olduklar›n› ilan ettiklerine ve NATO gibi, karfl› devrimci hedeflere yönelik terör, “kör terör” olarak de¤erlendirilemeyece¤ine göre, NATO hedeflerine yönelik fliddet eylemlerini nas›l bulurlar? Mesela yumruklar›yla ya da sapan, molotof, tafl, sopa vb. çok tehlikeli silahlarla donanm›fl emekçilerin NATO vadisine sald›rma, NATO toplant›s›n› da¤›tma hakk›n› kabul ediyorlar m›? Ya da örne¤in faflist polisin barikat›n› aflmak için ve keza polis terörüne karfl›, göstericilerin sald›rmak ya da savunmak için zor kullanma hakk›n› kabul ediyorlar m›?

TKP bu konulara aç›kl›k getirecek mi görece¤iz. Fakat TKP prati¤inin yan›t›n› hat›rlamakta yine de yarar var. “‹stanbul NATO’ya kap›lar›n› kapat›yor” slogan› ile antiemperyalist mücadeleye kat›lan TKP’nin bafltan itibaren hareket plan›n›n, NATO toplant›s›n›n bafllad›¤› gün bütün kuvvetlerini hareketin d›fl›na ç›kartmak ya da daha do¤rusu TKP’nin kap›lar›n› kapatmak üzerine kurulu oldu¤u bütün ç›plakl›¤› ile a盤a ç›kt›. Emperyalist haydutlar› ve iflbirlikçilerini, emperyalist tekelleri hedefleyen bombalama eylemlerinin bask›s› alt›ndayd›lar ve ayr›mlar›n› koymak için f›rsat kolluyorlard›. 24 Haziran’da devrimci bir militan›n elinde patlayan bomba devrimci fliddette karfl› içlerinde biriktirdikleri zehiri kusmalar› için f›rsat oldu.

KESK yönetiminin kafas› da TKP gibi çal›fl›yordu.

“Masum insanlara yönelik bu tip kör terör eylemleri bir dizi karanl›k güç taraf›ndan tezgahlanmaktad›r.”

“Bu patlaman›n emperyalizmin savafl örgütü NATO’nun zirvesinin öncesinde gerçeklefltirilmifl olmas› düflündürücü ve manal›d›r. Güvenlik önlemlerinin hat safhaya ç›kart›ld›¤›, birbiri ard›na operasyonlar›n yap›ld›¤› böyle bir dönemde yaflanan bu patlama provokasyon kokmaktad›r.”

KESK 24 Haziran 2004) Bilumum oportünist zevat›n ideolojik tav›r tak›nd›¤›, gerçekle ilgilenmedi¤i bütün ç›plakl›¤› ile görüldü. Vali kaza dedi inanmad›lar. Devletin temsilcisinin aç›klamas›na ihtiyatla yaklaflmalar›n› normal ve anlafl›l›r bulduk. Sonra DHKP halktan özür diledi, ama oportünistlerin; yapt›k-

34

lar› aç›klamalar nedeniyle ne yüzleri k›zard› ve ne de düzeltici bir aç›klama yapt›lar.

‹deolojik baya¤›l›k Ülkede Özgür Gündem gazetesinin 26 Haziran 2004 tarihli baflyaz›s›n›n temel düflünceleri yurtsever hareketin tavr›n› yans›t›yordu. Utanç ve ibret verici bu tav›r, hakikaten düflündürücüdür.

Kendinden çok emin bilirkifli pozlar›nda devrimcilik dersi vermeye kalk›flarak flunlar› yaz›yorlard›: “‘Devrimci eylem’ bu de¤il!

“NATO ya da emperyalizme(küresel emperyalizme) karfl› mücadele demokratik, siyasal bir içerik tafl›mak, fliddete varmayan s›n›rlarda kalmak durumundad›r.

Gösteri, yürüyüfl yap›l›r, mitingler düzenlenir… Ancak fliddet olmaz, kan dökmek, halka bomba atmak olmaz. Böyle bir tav›r, küresel direnifl ruhuna da yak›flmaz. Küresel direnifl özünde meflru ancak bar›flç›l direnifltir.”

Evet “küresel direnifl özünde meflrudur”, “demokratik, siyasal bir içerik tafl›r” da neden “fliddete varmayan s›n›rlarda kalmak durumunda” olsun. Neden kendini s›n›rlas›n! Buna kim karar verdi!? Seattle’da, Cenova’da fliddete ilk baflvuranlar dünyan›n efendileri olmad› m›? Ve eylemciler, “küresel emperyalizm”in fliddetine fliddetle karfl›l›k vermediler mi? fiiddet tekeli emperyalist haydutlar›n elindeyken dünyay› atefl ve demire, kan ve gözyafl›na bo¤uyorlarken; küresel direniflin fliddetten ar›nmas› propagandas›n› yapmak ezilenleri ideolojik olarak silahs›zland›rmaktan baflka, olsa olsa emperyalist haydutlara yaranma, hofl gözükme tavr› olabilir.

Gündem baflyaz›s› “k›n›yoruz” vurgusuyla, devletin teröründen “daha vahim bir durum oldu¤unu” belirttikten sonra flu de¤erlendirmeleri yap›yor: “‹stanbul-Çapa’da bir halk otobüsünde patlayan bomba sonucu çok say›da ölü ve yaral› var.

Daha baflka yerde de benzer amaçlar gerçeklefltirilen sald›r›lar, eylemler var. Böyle bir sald›r›y› kim ve ne ad›na gerçeklefltirirmifl olursa olsun, ister islami güçler, ister sa¤ ya da sol gruplar gerçeklefltirmifl olsun, bunun ad› “terör”dür. Halka, savunmas›z ve suçsuz insanlara yönelmifl her sald›r›, bir “terör sald›r›s›”d›r. Devrimci eylem, militanl›k, NATO’ya, emperyalizme karfl› mücadele falan de¤ildir. Düpedüz terördür ve bu terörü k›n›yoruz. Böyle bir terörün yan›nda de¤il karfl›s›n-

TEOR‹DE do¤rultu

da oldu¤umuzu, olunmas› ¤iz. Fakat devrimcileri ve gerekti¤ini söylüyoruz. Bu Gündem baflyazar(lar)›n›n tavr› sosyalistleri karalamak için çata-patlarla, sivil hedefleri kendilerini bu kadar zorlaideolojik bak›mdan inan›lmaz vurmayla, halka kan dökmalar›n›n sebebi hikmeti ne düzeyde s›radan ve baya¤›d›r. ola ki? Acaba, 1 Haziran kamelerle bir yere var›lamaz.” ‹lkin flunun alt›n› çizme- “Bu çata-patlarla, sivil hedefleri rar›ndan ürken sömürgecileliyiz, 26 Haziran’da bunlar› ri “biz onlar gibi de¤iliz” mevurmayla, halka kan dökmelerle saj› göndererek teskin etmeyazan Gündem’in baflyazar(lar)› pek ala Çapa’daki ye mi çal›fl›yorlar? Ya da acabir yere var›lamaz.” patlaman›n kaza oldu¤unu ba kendi saflar›nda silahl› Emperyalist haydutlar› ve iflbir- mücadelede ›srar eden e¤ibiliyorlard›. Buna ra¤men ikinci cümlede “Daha baflka likçilerini hedefleyen bombala- limlerle bu yoldan mücadele yerde de benzer amaçlar mi yürütüyorlar? Bunlar ya ma eylemlerine böylesine gerçeklefltirilen sald›r›lar, da benzer tav›rlarda devrimeylemler var” derken, Ça- s›radan biçimde sald›r›lmas›nda ci olan herhangi bir fley var pa’da bir “sald›r›”, bir “eym›? Emperyalist haydutlardevrimcili¤in zerresi lem” oldu¤unu “imal” edidan ve sömürgeci uflaklar›nbulunabilir mi? yorlar. Tipik bir köylü kurdan aferin alsan›z ne olacak? nazl›¤› ile Çapa’daki durum“Tekrarl›yoruz. Halka yödan hareketle “daha baflka nelmek, panik ve tedirginlik yerde” “gerçeklefltirilen” yaratmak, kap›-pencere sökbombalama eylemleri de mek, dükkan ya¤malamak mahkum ediliyor. Otobüste NATO’ya, emperyalizme kaza ile patlayan bomba ile karfl› mücadele de¤ildir, devW. Bush’un kalaca¤› Hilton rimci hareketin do¤as›nda Otelin’in garaj›na konan ya da emperyalist hay- bu yoktur. Varsa ›srar ile sürdürülüyorsa bunun dutlar› hedefleyen bombalar›n nas›l bir benzerli¤i ad›, ‘terör’dür. Ve en az devlet terörü kadar tehlivar? kelidir.

Hem sahi siz bu bombalamalar› niçin haber “NATO’ya, emperyalizme karfl› küresel deyapm›yorsunuz? Söyler misiniz e¤er emperyalist mokratik mücadeleye, demokratik kitlesel eylemhaydutlar› ve iflbirlikçilerini hedefleyen bombala- liliklere ‘evet’; teröre, sivil hedefleri vurmaya, k›malar›n haber de¤eri yoksa, bunlara k›nama de- r›p-dökmeye ‘hay›r’. ¤eri kazand›ran nedir?

Her halde flunu eklememiz gerekiyor, fakat ar“Halka, savunmas›z ve suçsuz insanlara yönel- kadafllar siz “NATO’ya, emperyalizme karfl›” demifl her sald›r›, bir ‘terör sald›r›s›’d›r” diyenleri, mokratik kitlesel eylemlere de seferber olmad›“halka, savunmas›z ve suçsuz insanlara yönelmifl” n›z, kat›l›yormufl, destekliyormufl gibi yapt›n›z? “sald›r›”lar› aç›klamaya ça¤›r›yoruz. “Halka, sa- Peki, buna ne buyurulmal›? vunmas›z ve suçsuz insanlara” sald›ranlar emperBiz de flunu hat›rlataca¤›z, emperyalist hayyalistler ve burjuvazidir. Egemen sömürücü s›n›f- dutlara yaranmac› yaklafl›mlar bugüne kadar lar tarih boyunca bunu hep yapm›fllard›r. “Halka, kimseye bir fley kazand›rmam›fl, ama bu yolda savunmas›z ve suçsuz insanlara” kimlerin sald›r- inat edenler antiemperyalist bilinç ve ruhlar›n› d›¤›n› görmek için Irak’a, Filistin’e bak›n yeter. kaybetmifllerdir.

Gündem baflyazar(lar)›n›n tavr› ideolojik baSosyal demokratlaflma yolunda k›mdan inan›lmaz düzeyde s›radan ve baya¤›d›r.

“Bu çata-patlarla, sivil hedefleri vurmayla, halka Siyasal tarih bize devrimcilikten reformizme kan dökmelerle bir yere var›lamaz.” Emperyalist do¤ru gerileyen-evrim yaflayan grup ve partilerin haydutlar› ve iflbirlikçilerini hedefleyen bombala- daima kendi sollar›nda yer alan siyasal ak›mlara ma eylemlerine böylesine s›radan biçimde sald›- karfl› sald›rgan bir çizgi izlediklerini gösteriyor. r›lmas›nda devrimcili¤in zerresi bulunabilir mi? Burjuva düzen ve burjuva egemenlik sistemi içeBu arkadafllar›n hayalet tafllad›klar›n› söyleyece- risinde kendilerine yer açma çizgisinde yürüyor-

TEOR‹DE do¤rultu

35

larsa, yani devrimci amaçlar›n› yitirerek düzen içi muhalifler haline geliyorlarsa, bu evrim, daima silahl› mücadele biçimlerine ve devrimci fliddete karfl› coflkulu bir ideolojik mücadelenin flemsiyesi alt›nda ilerliyor. Bugün TKP’den ÖDP’ye, EMEP’ten yurtseverlere söz konusu olan hep bu gerçekliktir. Sosyal demokratlaflma hatt›nda ilerleyen ÖDP’nin “fliddetten ar›nm›fl” eylem çizgisi, silahl› mücadele biçimlerine karfl› gözü dönükçe sald›rganl›¤› koflulland›r›yor. ÖDP ideologlar›ndan Saruhan Oluç, “Bombalar›n akl› yok”, bafll›kl› Birgün’ün manfletinden verilen yaz›s›nda “Bombalar patlamaya bafllad›. ‹stanbul’da bir üst geçit korkulu¤una as›lm›fl ses bombas› ile bafllayan zincir, dün Ankara ve ‹stanbul’da patlayan bombalarla Türkiye gündemini bir anda de¤ifltirdi” diye yaz›yordu. Yaz›n›n giriflinde ki, bu sat›rlar yazar›n bombalar›n patlama-

36

s›ndan duydu¤u siyasi korkuyu yans›tmas› bak›mdan ilginçtir. Ama gerçekten Türkiye’nin gündemi bir anda de¤iflti mi? Tabii ki de¤iflmedi, ama emperyalist haydutlar› ve iflbirlikçilerini hedefleyen bombalama eylemlerinin yazar›n siyasal akl›n› bafl›ndan ald›¤› aç›k. Gündem de¤iflmedi, bilakis NATO’nun ‹stanbul toplant›s› daha da çok herkesin gündemine girdi. Bombalamalar-silahl› mücadele biçimleri kitle hareketiyle tam bir amaç ve yön birli¤i içerisindeydi, antiemperyalist kitle hareketine güç veriyor ve tamamlay›c› devrimci bir rol oynuyordu. Fakat biraz olsun entelektüel dürüstlük gerekmez mi? Çapa’da kaza ile otobüste patlayan bomba ile emperyalist haydutlar› ve iflbirlikçilerini hedefleyen bombalama eylemlerini bir ve ayn› gibi göstermek, daha do¤rusu devrimcinin elinde patlayan bombadan hareketle do¤ru hedeflere yönelmifl ve oldukça baflar›l› bombalama eylemlerini mahkum etmek ideolojik zay›fl›ktan baflka nedir ki?

Oluç diyor ki, “Bomba patlatmakla NATO Zirvesi’nin ‹stanbul’da yap›lmas› engellenemez, olsa olsa al›nan önlemleri artt›r›r.” Burada bombalamalar›n toplant›y› engelleyip engelleyemeyece¤ini tart›flmak istemiyoruz. NATO toplant›s›ndan sonra yetkili çevrelerin yapt›¤› aç›klamalar, bombalamalar›n emperyalist haydutlar› bir hayli tedirgin etti¤ini ve de toplant›y› yap›p yapmamay› tart›flt›rd›¤›n› hat›rlataca¤›z. Fakat ak›l var, izan var, tarih var, demekten de kendimizi alam›yoruz.

Acaba Saruhanlar emperyalist haydutlar› ve iflbirlikçi uflaklar›n› yenilmez mi görüyorlar? Öyle ya toplant›y› bombalamalar engelleyemez, tamam! Toplant›y› bar›flç› miting ve gösteriler de engelleyemez, zaten bar›flç› miting ve gösterilerin dolays›z biçimde böyle bir amac› da yok!

Genel grev genel direnifl öneriliyor, ona da gelmiyorsunuz. Hadi kuvvetleri toplay›p bir alan› haz›rl›k ve sevk ve idare üssü, bir karargah yapal›m, toplant›y› kitle gücü kullanarak da¤›tal›m, buna da yoksunuz! Baylar sizin politik dehan›z emperyalizmin yenilebilece¤ini al›yor mu?

Size soruyoruz, fliddet kullanarak ya da kullanmadan, emekçilerin, ezilenlerin NATO toplant›s›n› önleme haklar› var m› yok mu?

Politik deham›z flöyle devam ediyor, “ halk›n bindi¤i otobüste bomba patlatan bir zihniyetin hakl› olamayaca¤› gerçe¤i zihinlerde de bir bomba patlatt›.” Demek ki, “halk›n bindi¤i otobüste bomba patlatan bir zihniyet”ten de¤il, alenen

TEOR‹DE do¤rultu

böyle bir yalan› yazabilecek mokrasisine kölece ba¤l› en denli olgunlaflm›fl bir düfl- fiiddetten ar›nm›fll›k ilkesi, biçim pespaye liberallerinkiyle k›künlükten söz etmek daha yaslanabilir. “Birilerinin ne ve içerik olarak hiçbir ayr›m gerçekçi olacakt›r. ad›na yapt›klar› pek belli olyapmaks›z›n her çeflit fliddetin, mayan böyle eylemler” derVe büyük deham›z dilinin alt›ndaki baklay› ç›kart›her çeflit zorun reddi, muhata- ken ise, flaibe yaratmaktan yor: medet uman zavall› bir fikir plar›m›z›n demokratl›¤›n› asla “Belki flimdi fliddeti, salcücesi halinde iyice düflkünd›rganl›¤›, terörü ve iflgali daha tutarl› ve güçlü hale getir- lefliyor. k›namak için soka¤a ç›kmak Tamam bireysel miyor. Hatta muhataplar›m›z› gerek. terörizme Çünkü bombalara ve flidgerçekten bar›flç› da yapm›yor. dete baflvuranlar asl›nda dekarfl›s›n›z da Bu yaklafl›mlar›yla onlar, katil mokratik tepkilerin gücüSiyasal tarihimizde devnün azalmas›n› istiyorlar. ile kurban›, efendinin kölelefltiri- rimci fliddetin en ince reddeSustu¤umuzda veya evleridiliflinin klasik maskesi ve ci kamç›s› ile baflkald›ran mize kapand›¤›m›zda eleflkoruna¤› ola gelmifltir, “bikölenin özgürlefltirici yak›p tirme ve tepki gösterme reysel terörizme” karfl› idehakk›ndan da feragat etmifl olojik mücadele bayra¤›. y›kan ateflini ayn›laflt›r›p oluyoruz.

EMEP/Evrensel gelene¤inin reddediyorlar.

Birileri, ne ad›na yapt›kbunun en tipik örne¤i oldular› pek belli olmayan böyle ¤unu rahatl›kla söyleyebilieylemlerle halk›n demokrariz. Beklendi¤i gibi, antiemtik tepkisini engellemek isperyalist Haziran Hareketi teyenlere yard›m ediyorlar. döneminde emperyalist hayO nedenle bunlar ak›ls›z bombalard›r…” dutlar›, uflaklar› ve iflbirlikçilerini hedefleyen fiiddetten ar›nm›fll›k ilkesi, biçim ve içerik ola- bombalama eylemleri karfl›s›nda bu geleneklerine rak hiçbir ayr›m yapmaks›z›n her çeflit fliddetin, s›k› ba¤l›l›klar›n› sergilemifllerdir. Bu çevrenin her çeflit zorun reddi, muhataplar›m›z›n demok- Cihan Soylu, ‹hsan Çaralan ve Mustafa Yalç›ner ratl›¤›n› asla daha tutarl› ve güçlü hale getirmiyor. gibi, yerlerinden k›m›ldat›lmas› çok zor a¤›r ve Hatta muhataplar›m›z› gerçekten bar›flç› da yap- hatta en a¤›r toplar› ideolojik mücadelede görev m›yor. Bu yaklafl›mlar›yla onlar, katil ile kurban›, üstlenmifllerdir. Hepsi de “bireysel terörizm” efendinin kölelefltirici kamç›s› ile baflkald›ran kö- aleyhinde s›zlanm›fllar, ama öyle anlafl›l›yor ki, lenin özgürlefltirici yak›p y›kan ateflini ayn›laflt›- ne bireysel terörizmin ne oldu¤u ve ne de bu bir›p reddediyorlar. Ama emperyalist haydutlar›n reysel teröristlerin kimler oldu¤unu aç›klama güç ve burjuvazinin her yerde diflinden t›rna¤›na ka- ve enerjisini kendilerinde bulabilmifllerdir. dar silahl› oldu¤u günümüz koflullar› alt›nda her Fakat daha önemlisi fludur ki, bu arkadafllar, çeflit fliddete karfl› ç›kmak, ezilenleri, sömürülen- “bireysel terörizme” karfl› ç›kt›klar›n› aç›klarken, leri ideolojik olarak silahs›zland›rmaktan baflka “terörizmin” hangisinden yana olduklar›n› aç›klabir ifle yaram›yor. Olsa olsa burjuva fliddete karfl› mak zahmetine girmemifllerdir. O bilinen küflü teslimiyeti örgütlüyor. Bu da “bar›fl” içinde bir ve kokuflmufl oportünist baya¤›l›¤› tekrarlayarak, dünya talebini elde edilemez hale getiriyor. Zira, “bireysel terörü” reddederken sanki kitle fliddeher çeflit savafl›n ve zorun kayna¤›n› ortadan kal- tinden yanalarm›fl ve sanki devrimci zoru, ayn› d›racak devrimci fliddet “bar›fl” içinde bir dünya anlamda olmak üzere devrimci fliddeti, devrimci özleminin gerçekleflmesinin de ebesidir! terörü savunuyorlarm›fl gibi bir izlenim yaratmaPolitik deham›z, “Bombalara ve fliddete baflvu- ya özen göstermifllerdir. Muhataplar›m›z›, önceranlar asl›nda demokratik tepkilerin gücünün likle e¤er baflarabiliyorlarsa, kitlelere, hiç de¤ilse azalmas›n› istiyorlar” diyor. Maflallah demek geli- kendilerine güvenen ve birlikte yürüyen yandaflyor insan›n içinden! Bu ne kabiliyet! Bu muazzam lar›na karfl› aç›k ve dürüst olmaya, gerçek düflünçözümleme gücü, ancak polisin ya da burjuva de- celerini aç›klama cüreti göstermeye ça¤›r›yoruz.

TEOR‹DE do¤rultu

37

Cihan Soylu, “‹stanbul’a bakan, ‘Do¤u’ya demokrasi götürmek’ten söz edenlerin, o tarihi ve koca kentin büyükçe bir bölümünü iflgal topra¤›na çevirdi¤ini, geri kalan kesiminde de terör estirdi¤ini, insan hayat›n› hiç de önemsemedi¤ini görecektir” diye yaz›yordu (Amaç ve yöntem A. Cihan Soylu Evrensel 27 Haziran 2004). Gerçekten de do¤ru, iyi de ne yapmal› bu ülkenin insanlar›?

Evet, “o tarihi ve koca kentin büyükçe bir bölümü iflgal topra¤›na çeviril”miflti. Pek iyi de bunu tezgahlayanlara karfl› neden ad› konmam›fl fliddetten ar›nm›fl mücadele yöntemiyle s›n›rl› kal›nmas› için kendinizi parçalad›n›z! ÖDP ve TKP kadar bile aç›k ve dürüst olamad›n›z? Onlar hiç de¤ilse fliddetten ar›nm›fl mücadele çizgisini aç›kça savundular. Neden NATO’cu güçlerin barikatlar›n›n önüne kadar gelinecek, bas›n aç›klamas› yap›lacak ve geri dönülecekti? Ama gördünüz, s›n›f mücadelesi öyle olmuyor, burjuvazi sizden daha gerçekçi, barikat›n önüne gelene hem de duraksamadan sald›r›yor. Birazc›k olsun anlad›n›z m›, sizin siyasal strateji ve çizginiz, sizin ideolojik duruflunuz barikat›n bafl›na gelenleri silahs›zland›r›yor, haz›rl›ks›z yakalanmas›n›, ezilmesini getiriyor. Unutmay›n ki, bu, oportünist gaflet çizgisidir. Kitlelerde ne umut, ne güven ne coflku ve ne de savaflma azmi b›rak›r. ‹yi, tamam, bireysel teröre karfl›s›n›z, en has marksist, en bulunmaz leninist, en bükülmez iflçi s›n›f› savunucusu ve de önderi kesiliyorsunuz, dünyan›n bulunmaz biricik sosyalisti de sizsiniz, peki o temsil etti¤inizi iddia etti¤iniz iflçi s›n›f›n›n ve kitlelerin, ezilenlerin teröre baflvurma hakk›n› tan›y›p savunuyor musunuz? Ve de ezilenleri böyle bir haklar›n›n oldu¤u hususunda uyand›r›p ayd›nlatmak gibi bir sorumlulu¤u kabul ediyor musunuz? Hakikaten siz devrimci terörü, bu sizi ürkütüyorsa, devrimci zoru savunuyor musunuz?

Ezilenlerin, sömürülenlerin egemenlere, sömürücülere karfl›, bask› ve sömürüyü ortadan kald›rmak için fliddete baflvurma hakk›n› kabul ediyor musunuz?

Mustafa Yalç›ner, “Hiç kimsenin mutlak olarak bombaya karfl› olamayaca¤›n› örne¤iyle anlataca¤›z. Önemli olan, her fleyi yerinde ve zaman›nda kullanmas›n› bilmek. Kurtulufl Savafl›’nda bomba atmaya kim ne diyebilir?”(Parantez için de tekrar ediyoruz, evet yanl›fl okumad›n›z, “Kurtulufl Savafl›’nda bomba atmaya kim ne diyebilir?” !!)

38

“Bombalara her koflulda karfl› olan, burjuva pasifistleri d›fl›nda pek yoktur. Önemli olan, bomban›n hangi koflulda patlad›¤› kadar, hangi ç›karlar için patlad›¤›d›r. Özcesi, vatan›n› seven, ülkesinin ba¤›ms›zl›¤›na az-çok de¤er veren kimse, bugün, Irakl› direniflçilerin emperyalistleri ve iflbirlikçilerini hedefleyerek att›klar› bombalara karfl› ç›kmayacakt›r.” “(Hangi bahane, hangi cani? Mustafa Yalç›ner Ülkede Özgür Gündem 29 Haziran 2004) Karfl› ç›km›yorsunuz iyi de neden düpe düz ezilenlerin sömürülenlerin kendilerini ezen, sömürenlere karfl› silahl› mücadele dahil her biçimde direnme hakk›n›n oldu¤unu savunam›yorsunuz? Çünkü devrimci fliddetin hakl› ve meflru oldu¤u bilinç ve duygusunu yitirdiniz. Bar›flç›l geliflme stratejisi sizin devrimci akl›n›z› ve duygular›n›z› i¤difl etti.

Yalç›ner, “Kurtulufl Savafl›’nda bomba atmaya kim ne diyebilir?” derken totoloji yap›yor. Öyle anlafl›l›yor ki, yazd›klar› üzerine pek düflünmüyor, hatta belki dönüp okumuyor bile. Çünkü söyledi¤i “savaflta bomba atmaya kim ne diyebilir”den baflka bir anlama gelmiyor. Mesela diyelim ki, Yalç›ner, e¤er bir ulusal sorun varsa ve mesela ülkesi iflgal edilmiflse ya da sömürgelefltiriliyorsa yani bir ulus özgürlü¤ünü savunmak zorundaysa, “bomba atmaya kim ne diyebilir” ki, demeye getiriyor olabilir. Böyle oldu¤unu varsayd›¤›m›z zaman birkaç soru birden ç›k›yor ortaya: ‹lkin, A. Cihan Soylu, emperyalist haydutlar ve iflbirlikçilerinin, “o tarihi ve koca kentin büyükçe bir bölümünü iflgal topra¤›na çevirdi¤ini, geri kalan kesiminde de terör estirdi¤ini, insan hayat›n› hiç de önemsemedi¤ini görecektir” saptamalar›n› yapt›¤›na ve yukar›ya ald›¤›m›z Yalç›ner teorisine göre, “bomba atmaya” (flimdilerde her ne kadar palavra at›l›yorsa da bomba at›lam›yor, öyle anlafl›l›yor ki art›k bombalar flu ya da bu hedefe konuyor!) yeflil ›fl›k yak›lmas› ve de vize verilmesi gerekmez mi? Böyle bir durumda, Yalç›ner ve arkadafllar›, baflka ülkeler söz konusu oldu¤unda yeflil ›fl›k da yakarlar, vize de verebilirler, ama Türkiye ve Kuzey Kürdistan söz konusu oldu mu kesin kes bomba atmamay› savunman›n, öyle ya da böyle silahl› mücadeleyi mahkum etmenin bir yolunu bulacaklard›r. Bar›flç›l geliflme stratejisinin gere¤idir bu. Hatta onlar›n varl›k biçimidir, yani aksi takdirde kendilerini inkar etmeleri gerekecektir.

TEOR‹DE do¤rultu

‹kincisi, peki Yalç›ner ve arkadafllar›n›n yine bu Yalç›ner teorisine göre Kuzey Kürdistan’daki Kürt ulusal kurtulufl savafl›n› desteklemeleri gerekmez miydi? 84’te bafllayan gerilla savafl›na karfl› nas›l tav›r alm›fllard›? “Bireysel terör” diye mi mahkum ettiler acaba? Hatta 2002’lere de¤in Kürt yurtsever hareketinden fersah fersah uzakta durmuyorlar m›yd›? Ölü taklidi yapt›klar› zamanlar unutuldu mu zannediyorlar? Özelefltiri yapt›klar›n› duyan gören oldu mu?

Son olarak, ideolojik mücadele bak›m›ndan bizim için daha da önemli olan üçüncü konuya geliyoruz. Yalç›ner, bilerek ve isteyerek, yani kas›tl› biçimde -isterseniz domuzuna da diyebilirsiniz,- öyle örnekler veriyor ve sorunu öyle koyuyor ki, bütün yollar› “ulusal kurtulufl savafllar›”, en iyi halükarda “ulusal kurtulufl mücadeleleri” d›fl›nda silahl› mücadelenin reddine ç›kart›yor.

Böylece, “Hiç kimsenin mutlak olarak bombaya karfl› olamayaca¤›n› örne¤iyle anlataca¤›z. Önemli olan, her fleyi yerinde ve zaman›nda kullanmas›n› bilmek”tir dese de gerçekte iflçi s›n›f› ve emekçilerin, ezilen sömürülen s›n›flar›n egemen sömürücü s›n›flara karfl› mücadelesinde “bombaya mutlak olarak” karfl› ç›k›yor. “Yer ve zaman” oportünist kaçamaklar olmaktan baflka bir anlama gelmiyor. Çünkü oportünistler için, baz› fleylerin asla ve asla yeri zaman› bir türlü gelmiyor!

EMEP/Evrensel çevresinin en a¤›r (bunu küf kokusunun keskinli¤inden anl›yoruz) teorisyeni olarak A. Cihan Soylu flöyle yaz›yor:

TEOR‹DE do¤rultu

“Emekçi halk kitlelerinin düflünce, duygu ve durumlar›n› dikkate almayan ve emekçilerin yaflam›na zarar veren ‘mücadele’ araç ve yöntemleriyle sonuç almaya yönelenler, ne yaz›k, sermaye beslemelerine, bu olana¤› sunmaktan vazgeçmiyorlar. Kitle hareketinin yükselme e¤ilimi gösterdi¤i dönemlerde, emekçilerin zarar görüp görmemesi kayg›s› tafl›madan ve sözde düflmana karfl› mücadele ad›na gündeme getirilen bombalama eylemleri, yine aç›kt›r, her zaman kitle mücadelesini geriye düflürücü rol oynam›flt›r.”

“Sözde düflmana karfl› mücadele ad›na” öyle mi? Bize söyler misiniz neden “sözde”? Kerametleri kendilerinden menkul bu arkadafllar, düflmana karfl› mücadele ekspertizli¤i mührünü kimden ald›lar acep? Bu bilgiçlik, bu ukalal›k, bu ilk mektep baflö¤retmenli¤i pozlar› da neyin nesi?

Soylu diyor ki, “Emekçi halk kitlelerinin düflünce, duygu ve durumlar›n› dikkate almayan ve emekçilerin yaflam›na zarar veren ‘mücadele’ araç ve yöntemleriyle sonuç almaya yönelenler, ne yaz›k, sermaye beslemelerine, bu olana¤› sunmaktan vazgeçmiyorlar.” Söyler misiniz, “emekçi halk kitlelerinin” NATO ve Amerikan emperyalizmiyle ilgili “düflünce, duygu ve durumlar›” nedir? Sizin akl›n›z dondu¤u için olsa gerek -uza¤a gitmeye de gerek yok 1 May›s’ta da örne¤ini görmüfltük,- emekçi halk kitlelerinin düflünceleri, duygular› ve de durumu hareket halinde oldu¤u içindir ki, siz bunlar› anlama yetene¤inden yoksunsunuz. Devrimcinin görevi “dikkate almak de¤il”, emekçi halk kitlelerinin en ileri mücadele is-

39

te¤i ile buluflmak, yani “haz›r buldu¤u duruma pratik biçimde hücum etmek” ve de¤ifltirmektir.

Yalç›ner de bombalama eylemleri için “ortalama vatandafl›n kuflku yok ki hofluna gitmiyor….

Kendini bilmezlikle, herhalde katk›da bulunulmak istenen anti-emperyalist mücadeleye zarar veriliyor. Bu kesin” diyerek idam hükmünü kesiyor. “Kendini bilmezlik”mifl, zavall› Yalç›ner sen bu yetkiyi kimden al›yorsun? Bu ne küstahl›k?

Okura soruyoruz, siz bu “ortalama vatandafl” kavram›nda marksizmin, sosyalizmin ve de devrimcili¤in izini bulabiliyor musunuz? “Ortalama vatandafl” da kim ola? Demek ki, Yalç›ner ve yoldafllar› ortalama vatandafllar›n –siz bunu orta s›n›f anlay›n, ortalama vatandafl onlardan baflkas› de¤ildir çünkü- “duygu, düflünce ve durumunu dikkate” alarak politika yap›yorlarm›fl. Biz de zaten y›llard›r bunu aç›klamaya, bu gerçe¤i göstermeye çal›fl›yorduk. Ama bu arada Yalç›ner’e de bir sorumuz olacak, varsayal›m ki, bu ortalama vatandafllar› bar›flç› mücadele çizgisine ikna ettiniz, sonra ne olacak? Ne yapacaks›n›z? Örne¤in mücadele biçimlerinde de¤ifliklik yapma ihtimaliniz olabilir mi, var m›? Öyle san›yoruz ki siz en çok bu olas›l›¤› seviyorsunuz!

Soylu, “emekçilerin yaflam›na zarar veren ‘mücadele’ araç ve yöntemleriyle sonuç almaya yönelenler”den bahsederken, iflçi s›n›f› ve emekçilerin mücadelesine bir bürokrat›n nas›l bakt›¤›n› da hakikaten çarp›c› biçimde sergiliyor. Demek ki, “ ‘mücadele’ araç ve yöntemleri” “emekçilerin yaflam›na zarar ver”memeliymifl! Gördünüz mü marksizmi? Bizim ölü marksizm dedi¤imiz de tam› tam›na budur. Gördünüz mü devrimcili¤i? Küflenmifl bürokratik kafa bu de¤ilse nedir? En basit bir grev hareketini düflünün? ‹flçilerin “yaflam›na zarar ver”miyor mu? Açl›k tehlikesini, hatta açl›¤› somut olarak yaflam›yorlar m›? Her grev, her direnifl iflçilerle/direniflçilerle polisi, jandarmay› karfl› karfl›ya getirmiyor mu? Yorgunluk, uykusuzluk, açl›k tehlikesi, pek çok durumda so¤uk, aile yaflam›n›n felç olmas›, polis/jandarma ve keza zindan tehdidi ya da polis/jandarma güçleri ile hiç beklenmedik bir çat›flmada yaralanmak, ölmek! Ancak oportünizm nedeniyle devrimci akl›n› kaybetmifl siyasi al›klar, “emekçilerin yaflam›na zarar veren “mücadele araç ve yöntemleri” üzerine yüz k›zart›c› aç›klamalar yapabilirler. Sosyalistler ve devrimciler, Enternasyonal’in sözlerini bile hat›rlamayan oportünistler ne derlerse desinler, s›n›f

40

savafl›m›n› gelifltirmek için emekçileri özveri bilinciyle e¤itmekte ›srar edecekler, iflçi s›n›f›n› ve emekçileri burjuvazi ve emperyalizme karfl› büyük fedakarl›klar gerektiren en sert mücadelelere haz›rlayacaklard›r. Fakat flunu söylemezsek gerçekten büyük bir eksiklik olur: Çapa’da bir devrimcinin elinde kazaen patlayan bomba sakl› kalmak kayd›yla, Haziran Hareketi döneminde ve öncesinde emperyalist haydutlar›, uflaklar›n› ve iflbirlikçilerini hedefleyen bir dizi bombalama eyleminden hangisi “emekçilerin yaflam›na zarar ver”di?

Evet Soylu arkadafl, neden 23 Haziran ve öncesinde “amaç ve yöntem” bafll›kl›, bireysel terörü mahkum etti¤in bir yaz› yazmad›n da 24 Haziran’da yazd›n!? Neden? Ne dersin, bir tesadüf mü acaba!

Soylu, “Onlara ve efendilerine karfl› mücadele gerekli, önemli ve zorunludur; ama en az›ndan bunun kadar önemli bir di¤er fley de, onlara ‘kopmufl bacaklar, sönmüfl hayatlar’ üzerinden halka seslenme olana¤› vermemektir. Bu da, mücadele araç, biçim ve yöntemlerinin iflçi ve emekçilerin kitle mücadelesini gelifltirme ve yayg›nlaflt›rmalar›na zarar vermeyecek flekilde ve içinde bulunulan koflullar dikkate al›narak belirlenmesini gerektirmektedir” diyerek bildi¤i klifleleri b›k›p usanmadan tekrar etmeye devam ediyor. E¤er bir yetenekse, ezberini bozmama kararl›l›¤› gerçekten takdire flayan.

Soylu arkadafl› temin ederiz ki, burjuvazi ideolojik mücadele için bahaneye ihtiyaç duymuyor, burjuvazinin ideolojik mücadele için ille de bir bahanesinin olmas› gerekti¤i saplant›s› tuhaf de¤il mi? Burjuvazi ideolojik ve psikolojik savafl›, s›n›f mücadelesinin temel bir boyutu olarak asla ihmal etmeden yürütüyor. Emperyalizm ve Siyonizm Filistin ya da Irak direnifli için aral›ks›z “kopmufl bacaklar sönmüfl hayatlar” propagandas› yapm›yor mu? Burjuvazi bahane yapar diye neden iflçiler, emekçiler, ezilenler ve devrimci komünist öncüleri ellerini kollar›n› ba¤las›nlar ki?

Soylu’ya soruyoruz, bombalamalar olmasa kara propaganda olmayacak m›yd›? Bak›n 24 Haziran’a kadar böyle bir kara propaganda yoktu, ama bombalamalar vard›! Öyle de¤il mi? Kara propaganda otobüste kaza sonucu patlayan bombay› sald›r›ya geçmek için f›rsat bildi. Fakat ayn› fleyi sizin de yapman›z garip de¤il mi? Bunu nas›l aç›klamal›? Siz de silahl› mücadele biçimlerinin kullan›lmas›na savafl açmak için bu f›rsattan yararlanmad›n›z m›? Çizginize güvenseydiniz, bom-

TEOR‹DE do¤rultu

balama eylemlerine karfl› devrime nas›l haz›rlayacaks›sald›r›ya geçmek için böyle Fakat Çaralan’›n Marksist lenin- n›z? Bu ne biçim devrimci bir f›rsat bekler miydiniz haz›rl›kt›r ki, iflçi s›n›f›na ist komünistleri ve devrimcileri hiç? burjuvazinin ve emperyalizNATO karfl›t› birli¤in ortas›na Evrensel’in “bireysel temin devrimci zor kullan›larör yöntemleri” uzmanlar›n- bomba atmakla, birli¤i parçala- rak yere serilece¤ini, bunun dan ‹hsan Çaralan, “fiimdi için haz›rl›k yapmak gerektimakla suçlamas› tamamen bu tak›m, patlayan bomba¤ini anlatm›yor, e¤itim ve lardan kalkarak, halk› teröhaz›rl›¤› örgütlemiyor. Bir de kas›tl› ve gerçek d›fl›d›r. rize etmeye çal›flmakta; NAutanmadan s›k›lmadan devEmperyalist haydutlar› ve uflak rimcilere oportünist zehirini TO karfl›t› birli¤i parçalamak için hamlelerini yo¤unenjekte etmek için bireysel ve iflbirlikçilerini hedefleyen laflt›rmaktad›r” diyor. Bu bombalar›n zaten böyle bir rol- terörizm elefltirisi yap›yor. yaklafl›m, tam› tam›na 80 Kaflarlanmaya yüz tutmufl lerinin olmad›¤› aç›klamas›na öncesi revizyonist TKP’nin oportünistlerimiz, hay›r ca“aman provokasyon olur” flunu da ekleyelim: Gerçek flu ki, n›m orada, Irak’ta Filistin’de mant›¤› ile örtüflüyor. ‹nan›silahl› direnifle kimse karfl› NATO karfl›t› birli¤in yurt l›r gibi de¤il, acaba 24 Hazi“ç›kmayacakt›r” yan›t›n› veran’a kadar emperyalistlerin sath›nda oluflmas›n›n en büyük receklerdir. Bu oportünist ve burjuvazinin halk› teröriödlekler, orada silahla direnonuru marksist leninist ze etmek gibi bir sorunu yok menin hakl›, do¤ru ve gerekmuydu? Çaralan bu ülkede li oldu¤unu aç›kça savunakomünistler aittir. yaflam›yor mu yoksa? Oporcak ak›l ve cüretten bile yoktünist ak›l tutulmas› denen sunlar. bu olsa gerek! Soylu ve YalVe Çaralan a¤z›ndaki ç›ner de tipik oportünist birörneklikle ayn› flekil- baklay› ç›kart›yor; “‹flte bombalar; atanlar›n kimde düflünüyorlar. Yalç›ner, Özkök ve di¤erlerinin li¤inden ve amaçlar›ndan ba¤›ms›z olarak, bu karfl›devrimci propagandas› için flunlar› yaz›yor: yurt sath›nda oluflan NATO karfl›t› birli¤in ortas›“Ona, onun gibilere bu bahaneyi veren de bi- na at›lm›flt›r.” Peki ne oldu? NATO karfl›t› birlik reysel terörizmdir.” Sonuç flu oluyor, burjuva li- emperyalist haydutlar›, uflak ve iflbirlikçilerini heberallere bahane vermemek için silaha sar›lma- defleyen üstelik oldukça da baflar›l› olan bombay›n! Silahl› mücadele tu kakad›r. Öyle ya demek lama eylemleri nedeniyle da¤›ld› m›? BAK’›ndan, ki, burjuva liberalleri bahaneleri olmazsa ideolo- ‹KK’ye NATO ve Bush Karfl›t› Birlik’e hepsi 27 jik zehirlerini kusamayacaklarm›fl. Tanr› aflk›na Haziran’da Kad›köy’de bir aradayd›. Ama do¤rusu bu ne yavanl›k. Filistinli feda eylemcisi de Öz- oportünistlerle yolun sonuna da gelinmiflti. Çünkök’e göre terörist de¤il mi? Keza Afgan direnifl- kü, oportünistlerin fliddetten ar›nm›fl eylem çizgiçisi! Irak’taki Arap direniflçiler, hepsi terörist de- si ile birlikte hareket etme marj›n›n son s›n›r›yd› ¤il mi? Hadi söyleyelim, Kürt gerillas› da terörist 27 Haziran. Oportünistlerle devrimcilerin 27 Hade¤il mi? fiimdi onlar, Özkök ve öteki burjuva li- ziran akflam› ayr›flaca¤›n› herkes biliyordu. Bekberallere, emperyalizmin kalemflorlar›na bahane lendi¤i gibi de oldu. Marksist leninist komünistvermemek için silahlar› ve silahl› direnifli b›rak- lerin önderli¤i alt›nda devrimciler, Okmeydas›nlar m›? n›’n›n yolunu tutarken oportünistler evlerine çeNeden Özkök gibi burjuvazinin, emperyaliz- kiliyorlard›. 28 Haziran direnifli de, oportümin kalemflorlar› karfl›s›nda ezilenlerin silahl› di- nistlerin kaç›fl› da biliniyor. renifl ve zor kullanma hakk›n› savunacak devrimFakat Çaralan’›n Marksist leninist komünistleci ak›l ve güçten yoksunsunuz? Burjuva liberaller ri ve devrimcileri NATO karfl›t› birli¤in ortas›na karfl›s›ndaki, bu ezikli¤iniz, bu zavall›l›¤›n›z ne- bomba atmakla, birli¤i parçalamakla suçlamas› den? Niçin iflçi s›n›f›n›n emperyalizme karfl› zor tamamen kas›tl› ve gerçek d›fl›d›r. Emperyalist kullanma hakk›n› savunam›yorsunuz? ‹flçi s›n›f›- haydutlar› ve uflak ve iflbirlikçilerini hedefleyen n›, iddia etti¤iniz emperyalizmi de hedefleyen bombalar›n zaten böyle bir rollerinin olmad›¤›

TEOR‹DE do¤rultu

41

aç›klamas›na flunu da ekleyelim: Gerçek flu ki, NATO karfl›t› birli¤in yurt sath›nda oluflmas›n›n en büyük onuru marksist leninist komünistler aittir. Bunun için çok büyük bir emek ve çaba harcanm›flt›r.

Marksist leninist komünistleri bölücülükle suçlayan Çaralan en sonunda flu tehdidi savuruyor: “E¤er bu eylemleri yapanlar, bas›nda ç›kt›¤› gibi halktan, devrimden yana oldu¤unu söyleyen siyasi çevrelere mensupsa; yapacaklar› ilk iflin bulunduklar› eylem hatt›n› sorgulamak oldu¤unu görmelidir. Aksi halde; hem bu çizgide bulunup hem de çeflitli ‘platformlar’da yer almakta, bugünden sonra çok daha fazla zorlanacaklard›r.” Ne diyorlard› burjuva liberaller, devrimcileri, pardon teröristleri aran›za sokmay›n. Çaralan da dersine iyi çal›flm›fl, ama klavuzunun liberaller oldu¤unu bir kez daha vurgulamak zorunday›z. Oportünistler, Marksist leninist komünistlerle ve devrimcilerle ayn› platformlarda yer almaktan öteden beri rahats›zlar. Öyle anlafl›l›yor ki, kaçmaya haz›rlan›yorlar, ama birli¤i bozma sorumlulu¤unu ya da suçunu da Marksist leninist komünistler ve devrimcilere yüklemek istiyorlar. Merak ediyorlarsa söyleyelim; bizim oportünistler ile birlikte mücadeleden korkmak için hiç bir sebebimiz yok. Çaralan’›n kesin hükmü oluyor, flu sat›rlar: “K›sacas›; Ankara ve ‹stanbul’da patlayan bombalar, ‘bireysel terör eylemleri’ üstünden siyaset yapman›n; halkç›l›kla, devrimcilikle nas›l bir çeliflki teflkil etti¤ini, bu mücadele tarz›n›n dönüp bunu yapan› ve savundu¤unu söyledi¤i kitlelerin amaçlar›n› vurdu¤unu bir kez daha gösterdi.” Bu baya¤›l›k insan› gerçekten isyan ettirdiyor. Peki, pek say›n Çaralan arkadafl, Çapa kazas› d›fl›nda senin bu hükmünü do¤rulayan bir tek örnek var m›, bu “Ankara ve ‹stanbul’da patlayan bomba”lama eylemlerinde? Zavall› oportünistler, emperyalizme ve iflbirlikçi burjuvaziye, onlar›n faflist rejimine karfl› silahl› mücadele biçimlerinin kullan›lmas›n› mahkum etmek için, Çapa kazas›ndan

42

medet umuyorlar. Çapa kazas›n›n arkas›na saklanarak bombalama eylemlerini mahkûm etmeye çal›fl›yorlar. Çok say›n “bireysel terör eylemleri” uzman›, izniniz olursa size de bir sorumuz olacak, sahi bu bombalama eylemlerini hangi kriter ve mant›k ile “bireysel terör eylemleri” üstünden siyaset yapma s›n›f›na sokuyorsunuz? Hakikaten siz niçin devrimci ve Marksist görünmeye çal›fl›yorsunuz?

Son verirken Özkök’ün flu iki cümlesine kat›ld›¤›n› zevkle aç›klayan zavall› M. Yalç›ner’e bir çift laf›m›z olacak: ‘Yeter ki kurdu¤u teflkilat›n ad› duyulsun.

Reklam› yap›ls›n.’ Allah için son iki cümlesi yanl›fl de¤il!” ‹yi ama bay›m siz de teflkilat›n›z›n “reklam›n›” yap›yorsunuz? Propaganday› afla¤›laman›z bir yana, teflkilat›n propagandas›n› yapmakta kötü olan ne var? Ama unutmay›n bütün kalbinizle kat›ld›¤›n›z son iki cümlenin bir anlam›n›n olabilmesi için, “Bombac›lar kim? Güya halk ad›na hareket eden kafalar. Örgütlerinin ad›na ‘Marksist’ kelimesini koymufllar. Herhalde Marx’›n kemikleri s›zl›yordur. Bush’a k›z›yor.

H›nc›n› zavall› insandan al›yor. Kuca¤›nda patlamasa, o bombay› bir yerlere koymayacak m›?

Oradan geçen insanlar bundan zarar görmeyecek mi? Ama insan hayat› onun için ne ki?” biçimindeki bu sat›rlara da “Allah için” kat›l›yor alman›z gerek. Sat›rlar›n›za s›zan duygular›n›z da kat›ld›¤›n›z› yans›t›yor, daha do¤rusu ele veriyor, ama oportünist politik akl›n›z bunun dolays›z flekilde yazman›n anlatman›n siyasal ç›karlar›n›za zarar verece¤inizi söylüyor.

Ama siz oportünist politik ç›karlar›n›z için da¤a ç›kard›¤›n›z ve kurban etti¤iniz devrimcilerin hesab›n› vermediniz daha. Dersim’de kurdu¤unuz silahl› propaganda gruplar›nda imha edilen devrimcilerden söz ediyoruz. Biz unutmad›k, devrimci akl›m›z›n oportünist suçlar› asla affetmedi¤ini de bilmenizi isteriz. n

TEOR‹DE do¤rultu

Haziran Hareketi’nin deneyimleri Marksist leninist komünistler NATO zirvesinin yap›laca¤› 28-29 haziran tarihinden aylar önce bafllatt›klar› haz›rl›klar› yürütürken flöyle ilan etmifllerdi pratik misyonlar›n›: 71 gelene¤inin yarat›c›s› yoldafllar›m›z›n antiemperyalist devrimci an›lar›na ba¤l› kalacak ve baflta direnen Irak ve Filistin olmak üzere, halklar›m›za karfl› sorumlulu¤umuzu yerine getirece¤iz. Ne mutlu ki, bafl›m›z dik olarak hakl› bir gurur içindeyiz bugün. Siper yoldafllar›m›zla birlikte Okmeydan› direniflini arma¤an ettik tarihe ve halklar›m›za. ‹stanbul’u NATO’ya ve emperyalist haydutlara darettik.

Okmeydan› çat›flmas› ve direnifli NATO karfl›tl›¤›n›n m›zrak ucu olsa da, onu bileyenin, iki ay› aflk›n süre boyunca devam eden anti emperyalist kitle mücadelesinin sürtünmesi oldu¤unu görmek gerekiyor. Bu ayn› zamanda Marksist leninist komünistlerin süreçteki öncü rolünün en tam kavranabilmesi içinde zorunlu olan bir perspektiftir. Sürecin bu kapsamdaki analizine geçmeden önce, yürütülen birleflik kampanyan›n, 12 Eylül 1980 darbesi sonras› gerçeklefltirilen en genifl kapsaml› antiemperyalist kitle kampanyas› oldu¤unu belirtelim.

TEOR‹DE do¤rultu

Marksist leninist komünistler bak›m›ndan NATO ve emperyalizm karfl›t› mücadele, herfleyden önce anti emperyalist demokratik devrim programlar›n›n pratik-güncel görevlerinin yerine getirilmesi anlam›na geliyordu. Emperyalizme karfl› mücadeleyi devrim hedefine ba¤lamakta somutlaflan görüfl aç›fl›, kampanyan›n bütün süreci boyunca yol gösteren klavuz oldu. Bu nedenle, emperyalistlerin kovulmas› ve her türlü ba¤›ml›l›k iliflkilerine son verilmesi, NATO’nun da¤›t›lmas› ve üslerin kapat›lmas›, gizli anlaflmalar›n aç›klanmas› talepleri ile NATO zirvesinin engellenmesi ve da¤›t›lmas› güncel ça¤r›s› birlefltirildi.

Ajitasyon ve propaganda çal›flmas›n›n oda¤›na bunlar oturtuldu.

Sürecin genel olarak bu çizgide flekillenmesi ve ilerletilebilmesi için kararl›l›¤›n sonuna dek korunmas› ve mücadeleci unsurlar›n bu mevziye çekilmesi do¤rultusunda kesintisiz bir irade ortaya kondu. Zirvenin engelleyemeyece¤ine iliflkin politik karamsarl›kla malul protestocu görüfl ve e¤ilimlere karfl› ideolojik mücadele yürütüldü, politik tutum al›nd›. Protestoculu¤un afl›lmas› gerekti¤i her platformda dile getirildi ve hareketi hedeflerine do¤ru tafl›yacak somut kitle kuvvetle-

43

rinin var oldu¤u gösterilerek karars›z unsurlar ikna edilmeye çal›fl›ld›.

‹htiyaçlar birlefltirdi, riskler ayr›flt›rd›

NATO’ya karfl› mücadele etmek isteyen politik güçler esasen kendi kuvvetlerine dayal› ba¤›ms›z hareket tarzlar›ndan farkl› olarak NATO ve Bush Karfl›t› Birlik(NBKB)ve Bar›fl ve Adalet Koalisyonu(BAK) biçiminde iki aktif temel bileflimle sürece haz›rland›. BAK’›n eyleminin içeri¤i, onun reformcu liberal burjuvazinin çizgisine yedeklenmifl, ona göre hareket eden bir örgütlenme oldu¤unu ortaya koydu. Hemen tüm omurgas›n› ve kitle gücünü ÖDP’nin oluflturdu¤u BAK, esas olarak protestoculu¤u, emperyalizme karfl› en uç eylem hatt› kabul etti. “Gelme Bush” gibi, antiemperyalist olmay› BUSH’a karfl› olmakla s›n›rl› tutan bir ajitasyon yürüttü. NATO zirvesinin emperyalizme karfl› mücadele olanaklar› bak›m›ndan yaratt›¤› somut tarihsel-politik f›rsata te¤et bile geçmeyen bu yaklafl›m, BAK’›n emperyalizme karfl› mücadele ufkunun darl›¤›n› ve militan yetenek zay›fl›¤›n›n tipik bir göstergesi oldu. NATO’ya karfl› ellerine sopay› alamayan ÖDP, emperyalizm pisli¤ini Lütfi K›rdar Spor ve sergi saray›n›nmerdivenlerinden ‘süpürme’ medyatik flovuyla kendini avutmaya çal›flt›. BAK, daha çok uluslararas› planda reformcu ve liberallerin Türkiye uzant›s› ifllevini gördü.

NATO ve Bush Karfl›t› Birlik, içinde partilerin, devrimci platformlar›n, sendikalar›n ve demokratik kitle örgütlerinin de bulundu¤u mücadeleci 128 yap›lanman›n bir araya gelmesi ile olufltu. Siyasi bileflimi itibariyle Birlik’te, sosyalist ve devrimcilerden, reformist ve yurtseverle kadar hemen her sol ilerici unsur yeral›yordu. Birlik bu bak›mdan heterojen bir yap›ya sahipti. Ortak payda, NATO’ya karfl› mücadeleci kuvvetlerin birleflmesiydi.

NBKB deneyimi, reformist ve devrimcilerin bir arada olmas›n›n en genifl kesimlerin harekete ge-

44

çirilmesinde avantajlar yaratmas› yan›nda, NATO’ya karfl› mücadeleci bir oda¤›n gelifltirilmesi bak›m›ndan kendibafl›na bir engel teflkil etmedi¤ini de göstermifl oldu. Birlik’in, bir geçifl sürecinin ürünü ve ara aflama örgütlenmesi oldu¤u unutulmamal›d›r. Nitekim Birlik’te devrimcilerle reformistlerin belli bir noktaya kadar birlikte yürüyece¤i aflikard›. Çünkü Birlik içinde egemen olan tarz protestoculuktu.

NATO’yu engelleme görüfl aç›s› devrimcilerin ve komünist öncünün yönelimini yans›t›yordu.

Zirve tarihi yak›nlaflt›kça, yani politik mücadelenin zemini sertlefltikçe, BAK ve Birlik aras›nda ortaklaflma olanaklar› daha da zay›fl›yordu. 27 Haziran Kad›köy mitingi ve 26 Haziran Ankara mitinginde gerçekleflen eylem birli¤inin her fleye ra¤men sa¤lanmas› mücadele bak›m›ndan olumlu bir rol oynad›. Bu eylem birli¤ine NATO’ya karfl› mücadeleyi duvarlar› afiflle ‘süslemek’ten ibaret gören TKP’de ( ‹flgale Karfl› komiteler-‹KK) dahil oldu. TKP’nin derdi NATO’yu engellemeye dönük pratik görevlere omuz vermek de¤il, kendi siyasi hareketinin ‘dar görüfllü’ propagandas›n› gelifltirmek, yani “zeytin ya¤› gibi suyun üstüne ç›kmak”t›. Mücadelenin büyütülmesi diye bir derdi yoktu. NATO ve Bush Karfl›t› Birlik’in yeterince inisiyatif koyamamas› nedeniyle mitinglerde Birlik’le eflde¤er bir kat›l›mc› olarak kabul görmeyi sa¤lamak, TKP’nin ‘kibrine’ yak›flan ‘baflar›s›’ oldu. Oysa sürecin omuzlanmas›nda TKP’nin Birlik içindeki herhangi bir kuvvetten ‘üstün’ hiçbir yan› olmad›¤› gibi, bütün ufku yasall›kla s›n›rl›yd›. TKP aç›s›ndan her fley ay›n 27’sine endekslenmiflti. 28’inde parti binas› önünde düzenledikleri bas›n aç›klamas›n› bile ‘partiye yak›fl›r biçimde’ apar topar bitirerek Kemerburgaz’da kampa s›v›flt›lar. Temel fliarlar›, “‹stanbul NATO’ya kap›lar›n› kapat›yor”du. Ancak TKP kap›lar›n› önce mücadeleye, daha sonra da kendini NATO’ya kapatt›.

Marksist leninist komünistler NATO zirvesinin yap›laca¤› 2829 haziran tarihinden aylar önce bafllatt›klar› haz›rl›klar› yürütürken flöyle ilan etmifllerdi pratik misyonlar›n›: 71 gelene¤inin yarat›c›s› yoldafllar›m›z›n antiemperyalist devrimci an›lar›na ba¤l› kalacak ve baflta direnen Irak ve Filistin olmak üzere, halklar›m›za karfl› sorumlulu¤umuzu yerine getirece¤iz. Ne mutlu ki, bafl›m›z dik olarak hakl› bir gurur içindeyiz bugün.

TEOR‹DE do¤rultu

Kürt yurtseverleri NATO ve emperyalizme karfl› olumlu bir s›nav veremedi. Emperyalizmle uzlaflma ve diplomasi zemininde kalarak Kürt sorununu çözme, k›smi demokratik taleplerle elde ederek düzen içi bir muhalefet hareketi haline gelme çaba ve yönelimi genifl yurtsever Kürt emekçilerinin emperyalizme karfl› mücadele sürecine kat›l›m›n› engellemifltir. ABD ve Avrupa emperyalistleri ile karfl› karfl›ya gelmeme politikas› onlar› NATO’culara karfl› pasif bir tutum bile almamaya itti. Kürt ulusalc›l›¤›n›n dar görüfllülü¤ü ve bunun yaratt›¤› s›n›rl›l›k onu NATO’ya karfl› mücadeleden al›koydu. Güney’deki güçlerini NATO’ya karfl›lar›na almayarak koruyabilecekleri yan›lg›s›na düflülmüfltür. Kürt sorununu çözümünün emperyalizme karfl› mücadeleden geçti¤i gerçe¤ini ›skalayarak bölgesel devrimin geliflme ve birleflme olanaklar›n› zay›f düflürmüfltür.

NATO’ya karfl› mücadele yayg›nl›k kazand› Marksist leninist komünist öncü, NATO karfl›t› Birlik’lerin yerel platformlara tafl›nmas›, olabildi¤ince en genifl çevrenin bu birliklerde eylem birli¤i yapmas›n› teflvik etti. ‹stanbul’un pek çok semtinde yerel NATO ve Bush karfl›t› Birlik’in kurulmas›na öncülük etti. Mücadelenin yerel ayaklar›n›n güçlendirilerek emperyalizme karfl› halk hareketinin yarat›lmas›n›n kanallar›n› açmaya çal›flt›. Yan›s›ra Birlik’in de¤iflik illerde de kurulmas›na bizzat hem öncülük hem de teflvik etti. Birleflik bir antiemperyalist hareketin gelifltirilmesinin NA-

TEOR‹DE do¤rultu

TO’yu durdurma iradesini güçlendirece¤i düflüncesi hareket tarz›n› yönetti.

NATO’ya karfl› mücadele biçimlerinde zenginlik göze çarpt›. Eylemli bas›n aç›klamalar› en yayg›n kabul gören biçim olarak öne ç›kt›. Yan› s›ra oturma eylemleri, fiili gösteriler, gece meflaleli yürüyüfller, mitingler mücadele biçimleri aras›nda yer ald›. NATO’ya karfl› yayg›n bir ajitasyon yürütüldü. Denebilirki ‘80 sonras›n›n en yayg›n emperyalizm teflhirine sahne oldu co¤rafyam›z.

Ajitasyonun bafll›ca araçlar›ndan biri imza standlar› ve semtlerde imza toplama, ev toplant›lar› ve ziyaretleri, paneller, geceler, yayg›n özel say› da¤›t›mlar›, afifller, kufllar, kahve ve fabrika önü, sokak ajitasyonlar› öne ç›kt›. Halk toplant›lar›, film gösterimleri gibi etkinlikler NATO’ya karfl› kapsaml› ajitasyonun birer parças› oldu. NATO ve emperyalizmin tart›fl›ld›¤› paneller örgütlendi.

Komünist öncü Haziran bafl›nda Birlik’e, küçük çapl› eylem biçimlerinden güçlerin merkezileflti¤i orta ölçekli belli merkezlerde yo¤unlaflm›fl eylem biçimlerine geçmeyi önerdi. ‹flçi s›n›f›n›n, emekçi memurlar›n, emekçi kad›nlar›n, kent yoksullar›n›n ve gençli¤in kat›ld›¤› genel grev genel direniflin örgütlenmesi önerisini yaz›l› olarak iletti. Genel grev genel derinifli örgütlemenin olanakl› oldu¤unu, ve bunun için ça¤r› yap›lmas› gerekti¤ini tart›flt›. Bu olana¤›, NATO’yu durduracak en etkili mücadele biçimi olarak savundu. ‹flçi s›n›f› ve emekçilerin aya¤a kald›rmak için, fabrikalara, iflçi havzalar›na giderek iflçilerle genel grevin olanakl› olup olmad›¤›n› tart›flmay› önerdi. 15-16 Haziran’da Birlik’in iflyeri ve havzalarda genel grev

45

genel direnifl ça¤r›s› için elsempati ve destek, yasalc› Okmeydan›’n›n bir geçmifli veriflli bir zaman oldu¤unu reformistlerde panik, NAsavundu. Birleflik halk grevi TO’cularda korku yaratt›. vard› ve bir gelece¤i de olave halk direniflini örgütlemeHareket tarz›na yön veren cakt›r. Marksist leninist yi, NATO toplant›s›n› engelzirvenin engellenmesi ve leme takti¤inin merkezine da¤›t›lmas› kararl›l›¤› oldu. komünistler, hem oturttu. Bu amaçla D‹SK, Eylem çizgimiz ve Okmeydan›’n› somut olarak KESK baflta olmak üzere bir çok sendikay› ziyaret ederek taktik duruflumuz haz›rlayan, geçmiflin kurucu ‹SB içinde genel grev genel Komünist öncü süreci özneleri, hem de onun gerçekdirenifli gündemlerine tafl›d›. bafltan sona planlad› ve örBu yönde ça¤r› yap›lmas›leflen bütün aflamalar›n›n gütledi. Kendi kuvvetlerini na iliflkin karar al›nmas›na sürece haz›rlad›. Aktivist yürütücü özneleri olduklar› karfl›n, Birlik bileflenlerinin toplant›lar› bu haz›rl›¤›n en genel grev genel direniflin öriçin, onu gelece¤e en bilinçli önemli unsuruydu. Harekegütlenemeyece¤ine iliflkin tin 28-29’unda devrimcilerbir biçimde tafl›ma görevinin karars›zl›¤› nedeniyle sonuca le reformistler aras›nda ayulafl›lamad›. Genel grev gede sorumlulu¤unu duymakr›flmaya yol açaca¤›n› en nel direnifle mükemmelliyetbafltan öngördü. Birlik’i gitad›rlar. çi yaklafl›mlar bu olana¤› imdebilece¤i yere kadar götürkans›zlaflt›rd›. Komünist önme ve birlikte yürüme imcü k›smi ve yerel bir genel kanlar›n› sonuna kadar zorgrev genel direnifl denemesilad›. NATO ve iflgalcilere ‹snin bile tabloyu de¤ifltirecetanbul gerçekten dar edilmeliydi. Bu görüfl a盤ini, NATO’cu katillerin korkusunu büyütece¤ini, s›ndan hareketle Birlik’in gündemine bu sorunu antiemperyalist devrimci kitle hareketini s›çrata- tafl›d› ve tart›flt›rd›. Birlik içindeki tav›rlar›n ve ca¤›n› düflündü. saflaflmalar›n netleflmesi için ad›mlar att›. Bu göNATO karfl›t› birlikten farkl› olarak komünist rüfl aç›s›na sahip olanlarla da, birlik içinde ayr›flöncü NATO’ya karfl› genel grev genel direnifl ça¤- ma e¤ilimlerine göre, belli bafll› devrimci, ilerici r›s› yapt›. Bu amaçla yüzbinlerce materyal da¤›tt›. güçlerle ayr› ayr› ikili görüflmeler yapt›. Birinci Süreç yaklaflt›kça semtlerde meflaleli yürüyüfller tur görüflmelerde düflüncelerini ve amaçlar›n› ve gösteriler, Gazi’de oldu¤u gibi barikat kurdu, aktararak nab›z yoklad›. ‹kinci tur görüflmelerde kepenk ve kontak kapatma ça¤r›lar›, iflgal ça¤r›la- ise kendi planlar›n› ve haz›rl›klar›n› tart›flt› ve r› yapt›. ‹stanbul’da 26 Haziran’da 4 ayr› ana yol muhattaplar›n›n yaklafl›mlar›n› dinledi. Birlikte güzergah›nda yol kesme eylemi yapt›. ‹zmir’de hareket edebileceklerin ortak bir toplant›n›n örBOP’un tart›fl›ld›¤› konferans› engelleme mücade- gütlenmesine öncülük etti. Bu çerçevede biraralesinin en önünde yer ald›. Adana’da ‹ncirlik üs- ya gelen gruplar›n bir kamp organize etme ve süne yürüdü, Diyarbak›r 2. Hava Karargah Ko- haz›rl›¤› orada yürütme karar›n› almas›nda ve mutanl›¤› önünde bas›n aç›klamas› yapt›. örgütlenmesinde belirleyici bir rol üstlendi.

Katil Bush’un gelece¤i gün 26 Haziran’da AnMeflruiyeti temel bir kalk›fl noktas› olarak ele kara mitinginde Meclis’e yürümek için polis bari- alan marksist leninist komünistler, süreçten devkatlar›n› zorlad› ve hücum ruhunu kufland›. 26 rimci hareketin kazan›mla ç›kmas›n›n ve devrimHaziran mitingi komünistlerin önerisi ile BAK ve ci dayan›flman›n koflullar›n›n haz›rlamas›n›n Birlik’in ortak eylemi olarak gerçekleflti. Ankara emektar› oldular. Eylemlerini ajitasyonun temel direniflimiz sadece devlet içinde de¤il ayn› za- arac› haline getirdiler. manda yasalc› reformistlerde de panik yaratt›.

NATO’ya karfl› her türlü bar›flç› ve bar›flç› olBir zirve de Okmeydan›’ndayd› mayan mücadele biçimleri iç içe yürütüldü. Her ‹stanbul’da 28-29 Haziran’da iki ayr› Zirve örbiri di¤erini besledi ve büyüttü. Halklar›n NA- gütlendi. Biri emperyalistlerin NATO vadisinde TO’ya karfl› öfkesini arkas›na ald›. Ezilenlerde insandan ar›nd›r›lm›fl on binlerce polis, asker ve

46

TEOR‹DE do¤rultu

z›rhl› araçlar›n aras›nda, lüks otellerde konaklayan emperyalistlerin zirvesiydi. Di¤eri 27’sindeki mitingden sonra NATO’yu engelleme kararl›l›¤›n› kuflananlar›n topluca yerleflti¤i Okmeydan› Fatma Girik Park›ndaki zirve. Biri, dünya karfl›devrimini, halk düflmanlar›n›, iflkenceci ve katillerin zirvesini, di¤eri ezilenleri, dünya halklar›n›, emperyalizme karfl› mücadele edenleri, devrimi temsil ediyordu.

Okmeydan› bafltan sona komünist öncü taraf›ndan planland› ve örgütlendi. SDP, HÖC, ‹flçi Köylü, Halkevleri, Devrimci demokrasi gibi belli bafll› güçler bir araya getirilerek ikna edildi. ‹rili ufakl› devrimci güçler de sürece dahil oldu. Halkevleri ve Devrimci Demokrasi gece parkta kalmad›lar. Fakat sabah yürüyüfle kat›ld›lar.

Okmeydan›’nda konaklayan güçler aralar›nda ortak bir komite kurdular. Kararlar burada al›nd›.

Al›nan karar do¤rultusunda yürüyerek Mecideyeköy’e gitme haz›rl›¤› yap›ld›.

Kalan kitleye gece etkinli¤i düzenlendi. De¤iflik bölgelerden ve illerden gelenlerle birlikte 1000 civar›nda kitle Okmeydan›’nda sabahlad›.

Park›n iç örgütlenmesi yap›ld›. Yemek, erzak, güvenlik, sa¤l›k komiteleri örgütlendi. Park, yeni bir durumun ortaya ç›kard›¤› yeni bir mevzi ve alan haline geldi. Bunu haz›rlayan›n meflruiyet bilincinin yön verdi¤i görüfl aç›s› oldu¤unu belirtelim.

Parkta geceleme NATO karfl›t› mücadelenin siyasal bir kazan›m›d›r.

Komünistler Okmeydan›’n› alanlardan örgütlenerek gelmeyi hedefledi. Gece parkta kalan direniflçiler so¤u¤a, yorgunlu¤a ra¤men yüksek bir moral ve savaflma istek ve arzusu ile doldurdular yüreklerini. Manevi yan› güçlü bir konaklama yeriydi Fatma Girik Park›. Militanlar, enerji toplad›. Komünistler manga sistemine göre örgütlendi. Sapan gruplar›, molotof gruplar›, gaz bombas›na karfl› eldiven gruplar›, panzerleri durdurma gruplar› kuruldu. Oluflturulan her mangan›n bir yöneticisi bir de yard›mc›s› vard›.

Komünistler, 50’yi aflk›n manga ile örgütlendiler. Ayr›ca sekiz öncü manga oluflturuldu. Her mangaya bir flehit yoldafl›n ismi verildi. Clara Zetkin kad›n mangas›, Ali Bugün, Mazlum Do¤an, Hüseyin Kayac›, Hüseyin Demircio¤lu, fiengül Boran, Hasan Ocak, Tuncay Y›ld›r›m mangalar› savafl gücünü art›rd›. Her fley savafl ve hücum ruhuna göre flekillendirildi. Ne kadar›n›n baflar›ld›¤›ndan ba¤›ms›z olarak bu tarz bir ör-

TEOR‹DE do¤rultu

gütlenme ve eylem bir dizi yeni araçlar› içinde bar›nd›rd›. Ezilenlerin uluslararas› mücadele deneyimlerinden de ö¤renme ve bunlar› uygulama yarat›c›l›¤› s›nand›. Biber gaz›na karfl› gözlük, gaz bombas›na karfl› maske, sirke ve limon haz›rland›, korunmak için baretler tak›ld›.

95-96’lardan sonra Okmeydan›’nda yeni bir tarz örgütlendi. Perpa’ya do¤ru yürürken coflkulu ve kararl› bir devrimci kitle gerçe¤i vard›. Polisin sald›r›s›ndan sonra Okmeydan›’na çekilen kitle barikatlar kurdu. Kurulan barikatlar polisin sald›r›lar›n› engelledi. Polis panikledi. Devrimci kitle inisiyatifi ve yarat›c›l›¤› a盤a ç›kt›.

Polis barikatlar› aflma cesareti gösteremedi ve daha güçlü bir askeri birli¤e ihtiyaç duydu. Halk barikatlarda direnen devrimcilere kucak açt›, destek verdi. ‹ki arabas› olan birini verdi. Barikat için kullan›lacak her fleyini sundu. Yaral›lar› evlerinde tedavi etti. Gaz›n etkilerine karfl› limon ve sirke tafl›d›. Gazi barikatlar›nda ruhu ve kararl›l›¤› yeniden Okmeydan›’nda belirdi. Gazi kadar olmazsa da onun derin etkilerini tafl›d›.

Düflmana karfl› iki saati aflk›n bir direnifl kahramanl›¤› sergilendi. Savaflt›lar ve deneyim kazand›lar ve direnerek geri çekildiler. Sürece damgas›n› vuran Okmeydan› direnifli oldu. Bütün dünyan›n dikkatleri ve gözü Okmeydan› direniflindeydi.

NATO Zirvesi’nin son günü, yani 29 Haziran’da ise bir gün öncesinin düzeyini yakalayan yada aflan bir etkinlik tarz› gelifltirilemedi. Marksist leninist komünistler bak›m›ndan bu durum, eylem çizgimizdeki bir k›r›lma noktas›n› ve süreklilik kayb›na iflaret ediyordu. Eylemi yöneten güçlerimizde a盤a ç›kan siyasi kararl›l›k zay›flamas› ve karargah örgütlenmesindeki bu siyasi bofllu¤un h›zla doldurulamamas›n›, baflar›s›zl›¤›n en temel nedeni olarak görmek gerekiyor.

Burada billurlaflan sorun, mücadelenin karekterine ve somut ihtiyaçlar›na uygun olarak, karar mekanizmalar›n›n iflleyiflinde askeri normlar›n daha etkin olarak devreye sokulmas›n›n gerekli oldu¤udur. 29’undaki durumun ihtiyaçlar› da zaten buna tamamen uygundur: hedef bellidir, savaflç›lar haz›rd›r, dost kuvvetler beklemektedir... Yap›lmas› gereken, stratejik perspektifi çok önceden ortaya konmufl bulunan zirve barikatlar›na yeniden ve yeniden yüklenmenin mümkün olan somut yollar›n› bulup güçleri oraya seferber etmekti. Baflar›lamayan budur.

47

Haziran hareketi yol gösteriyor NATO’ya karfl› Haziran hareketini sonuçlar›n› birkaç bafll›k alt›nda toplayabiliriz.

1)Devrimci dayan›flma bilinci ve devrimci eylem birli¤i uzun süreden sonra yeniden barikatlarda flekillendi. Siper yoldafll›¤› geliflti.

2) Kitle hareketinde yeni bir tarz a盤a ç›kt›.

Devrimci kitle hareketi savunmac› pozisyondan sald›r› pozisyonuna geçti. Kitle hareketinde aktif savunma takti¤ine geçiflin iflaretlerini verdi.

3) Devrimci kitle hareketinde yeni bir duruma geçifli örgütledi. Statükoculuk y›k›ld›. Devrimci giriflkenlik ve inisiyatifin önü aç›ld›. Okmeydan›’ndan sonra Pendik Aydos’ta gecekondu halk›n›n barikatlarla y›k›m› engellemesi kitlelerin deneyimlerden ö¤rendi¤ini gösterdi.

4) Meflruiyet bilinci geliflti. ‹zmir’den, Adana’dan, Ankara’dan, Gazi’den süzülerek gelen meflruiyet bilincinde Okmeydan›’nda s›çrama yafland›. Emperyalizme ve NATO’ya karfl› meflruiyetin gücünü arkas›na ald›. Yasall›kla kendini s›n›rlamayan, statükolar› y›kan bir tarz hakim oldu.

Kendi s›n›rlar›n› ve iç duvarlar›n› y›karak aflan bu tarz, önümüzdeki süreçte kitle hareketinin de kendi s›n›rlar›n› açmas›na hizmet edecektir.

5) Okmeydan› direnifline kat›lan güçlerin bilincinde s›çrama yafland›. Kendi gerçe¤ini aflt›.

Kendine ve devrime güven duygusu geliflti.

Halka güvenmeyen, bireyci ayd›n bilinci yenilgiye u¤rad›. Kat›lan herkeste halka ve kitlelere güven duygusu geliflti.

6) Okmeydan› reformizme ve burjuvaziye karfl› bafll› bafl›na siyasal ve ideolojik bir kazan›md›r.

Okmeydan› süreci ile komünist öncü devrimci hareketin merkezinde yer alm›flt›r. Devrimi örgütleme ve devrimin zaferi için yürüme kararl›l›¤› göstermifltir.

7) Okmeydan› direniflimiz uluslararas› niteli¤i olan bir hareketti. Sadece co¤rafyam›zda de¤il, dünyada emperyalizme ve onun uluslararas› polis gücü NATO’ya öfke duyan ezilenlerin onurunu temsil etti. Irak direniflçileri kaç›rd›klar› 3 Türk iflçiyi serbest b›rakarak halklar›n kardeflli¤i mesaj›n› verdiler.

8) Okmeydan› sadece komünist öncünün de¤il bir bütün olarak devrimin kazan›m›d›r.

9) NATO’ya karfl› komünist öncünün bafl›n› çekti¤i devrimci hareket baflar›l› bir s›nav verdi.

Kitleler devrimci öncüyü test etti, s›nad›. Kitlelerin devrimcilere güven duygusu geliflti.

48

10) Öncünün, önderleflme bilinci ve prati¤i güçlenmifltir. Önderleflme bilinci mayalanm›flt›r.

11) Genç bir mücadeleci devrimciler kufla¤› flekillendi. “Zaferler kufla¤›”n›n kazan›lmas›na yönelik güçlü belirtileri yeniden a盤a ç›kt›.

Okmeydan› nedir?

Okmeydan› deneyimine dönük s›cak ilgi ve üzerine düflünülüp yazma ihtiyac›n›n sürüp gitmesinde bir gariplik yok elbette. Bu deneyimi analiz etme, anlama ve kavrama çabas› bak›m›ndan olumlu bir durum bu ayn› zamanda. Fakat biliniyor ki, tarihi ancak onu yaratanlar anlayabilirler. Bu çerçeveden bak›ld›¤›nda, baz›lar›n›n Okmeydan›’n› bir ‘geceleme’ alan› gibi yorumlamas› ve göstermesi, mevcut süreç bak›m›ndan ‘tarih d›fl›’ dar bir kavray›fl›n örne¤idir. Keza, onun bir ad›m ötesine geçmeyi baflaran, ama Okmeydan›’n› 28’indeki barikat çat›flmas›yla s›n›rlayan görüfl aç›s› da ayn› tarih d›fl›l›¤›n menzili içinde kalmaktan kurtulam›yor.

Evet, tarif edenlerin biçimcili¤inden ba¤›ms›z olarak bunlar›n ikisi de vard›r. Ancak onlar› da kapsay›p aflan bir niteli¤i temsil etmektedir Okmeydan›.

Birincisi; Okmeydan› devrimci bir karargaht›r.

Devrimciler 28’indeki antiemperyalist çat›flma için Okmeydan›’nda geçici bir üs, bir karargah kurmufllard›r. Bu mücadele deneyimi bak›m›ndan yeni bi ad›m, yeni bir niteliktir. ‹kincisi; Okmeydan›, hemen yar›nki çat›flma için ‹stanbul’un de¤iflik semtlerinden, Kürdistan’dan ve Türkiye’nin her yerinden gelen ana direnifl güçlerinin toplanma merkezidir. Üçüncüsü; Okmeydan›, ayn› zamanda bu güçlerin e¤itim, haz›rl›k ve örgütlenme kamp›d›r.

Moral haz›rl›¤›n yürütüldü¤ü, teknik altyap›n›n düzenlendi¤i, manga düzeni ya da baflka biçimlerde iç örgütlenmelerinin yap›ld›¤›, görev da¤›l›mlar›n›n somutlaflt›r›ld›¤› ve bunun gibi çok yönlü bir savafl kamp› deneyiminidir Okmeydan›.

Okmeydan›’n›n bir geçmifli vard› ve bir gelece¤i de olacakt›r. Marksist leninist komünistler, hem Okmeydan›’n› somut olarak haz›rlayan geçmiflin kurucu özneleri, hem de onun gerçekleflen bütün aflamalar›n›n yürütücü öznelerinden olduklar› için, onu gelece¤e en bilinçli bir biçimde tafl›ma görevinin de sorumlulu¤unu duymaktad›rlar. n

TEOR‹DE do¤rultu

6 Ocak 1969, Vietnam kasab› olarak an›lan Kommer’in arabas›n›n yak›lmas› / ODTÜ

Ba¤›ms›zl›k, Anti emperyalizm ve Devrim - Haydar Özkan “Sonuç olarak, biz anti-emperyalistiz çünkü Marksist’iz, çünkü kapitalizme, onun z›dd› olan ve yerine geçecek olan sosyalizmle karfl› ç›k›yoruz ve çünkü yabanc› emperyalizme karfl› mücadelemizde Avrupa’n›n devrimci kitleleriyle dayan›flma görevimizi yerine getiriyoruz.”

(Jose Carlos Mariategui, Peru Komünist Partisi’nin kurucusu ve lideri, 1929 Latin Amerika Komünist Konferans›’na sundu¤u tezlerden) NATO Zirvesi’ne karfl› mücadelenin par›lt›l› günleri, antiemperyalist eylem gelene¤inde yaflanan kopuklu¤u tafltan ve barikattan bir zincirle gidermekle kalmad›, ‘71’in devrimci y›ld›zlar›n› da halklar›m›z›n bilincinde yeniden aya¤a kald›rd›.

NATO karfl›t› mücadele, bu topraklarda 21. yüzy›l›n antiemperyalist mücadelelerin yürütülüflüne dair bir iflaret fifle¤i oldu. Yol açt›. Temel att›. Dünyan›n çeflitli ülkelerinde, o ülkelerin maddi toplumsal ve siyasal gerçeklikleri içinde biçim ve içerik kazanan emperyalist küreselleflme karfl›t› mücadele, Türkiye’de de NATO Zirvesi’ne karfl› mücadeleyle ilk büyük deneyimini yaflam›fl oldu.

Nas›l ki, 1969’da 6. Filo’nun denize dökülmesi ve Kommer’in arabas›n›n ODTÜ’de yak›lmas›, antiemperyalist mücadelede bir dönemin yol gös-

TEOR‹DE do¤rultu

terici tarihsel mevzilerine dönüflmüfllerse, NATO karfl›t› mücadele de kendi dönemi içinde böyle bir tarihsel iz yaratm›flt›r. Emperyalist küreselleflme döneminin antiemperyalist mücadeleleri, bu ülkede, at›lan bu temele basarak ileriye yürüyecektir.

1968 hareketi, “Ba¤›ms›zl›k”ç›yd›. Temel slogan› ve bayra¤› “Ba¤›ms›z Türkiye” idi. Bu slogan, (‘Sosyalist Türkiye’ slogan›n› temel almalar›na karfl›n) T‹P’lileri de kapsayacak biçimde tüm gençlik ve iflçi hareketlerinin üzerinde birlefltirdi¤i programatik temeldi.

T‹P’liler parlamenter yolla, Yön’cüler ve Milli Demokratik Devrim’cilerin belli kesimleri sol cuntayla, devrimci gençlik hareketinin ba¤r›ndan do¤an THKO, THKP-C ve TKP-ML ise devrim yoluyla “Ba¤›ms›z Türkiye” hedefine varmak istiyordu. Savafl›m›n karakteri ise, “‹kinci Kurtulufl Savafl›” olarak adland›r›l›yor, böyle tan›mlan›yordu.

Bu, esas olarak 6. Filo eyleminin b›rakt›¤› tarihsel miras›n politik çerçevesini de oluflturuyordu.

Gerçekte ise, sol cuntac›lar›, parlamentarist T‹P’i ve Mihri Belli vb. revizyonistleri bir yana b›rak›rsak, ‘71 devrimci hareketine uzanan süreçte Deniz, Mahir ve ‹brahim’de somutlaflan üç dev-

49

rimci ak›m, sadece ABD emperyalizmine karfl› de¤il, bizzat Türk burjuvazisine karfl› da savafl›yorlard›. “Az say›da hain d›fl›nda tüm milli unsurlar”›n kat›laca¤› ikinci bir ulusal kurtulufl savafl› de¤il, emekçi ve ezilen s›n›flar›n kat›laca¤› bir s›n›fsal kurtulufl savafl› yürütülüyordu. Antiemperyalist mücadele, do¤rudan do¤ruya iflbirlikçi burjuva devlet ayg›t› ile karfl› karfl›ya geliyordu.

15/16 Haziran büyük direniflinde, iflçi s›n›f›yla burjuva ordunun do¤rudan karfl› karfl›ya gelmesi, ard›ndan ‹stanbul ve Gebze’de s›k›yönetim ilan edilmesi, yaflanan savafl›m›n gerçek içeri¤i konusunda güçlü bir belirtiydi. Ard›ndan 9 Mart’ta “sol cunta” giriflimleri iflas etti ve y›llard›r “ordu-millet el ele” sloganlar›yla “Ba¤›ms›zl›k” mücadelesine ça¤r›lan ordu, 12 Mart’ta Amerikanc› faflist bir darbe gerçeklefltirdi.

Darbenin ard›ndan s›n›f mücadelesi sertleflti.

Burjuva milliyetçi ‘sol cunta’ politikas›n›n savunucular› yeni koflullarda rejime yedeklenirken, antiemperyalist devrimci gençlik ak›mlar›, 60’lardan bu yana yaratt›klar› toplumsal ba¤larla birlikte örgütlefltiler ve savafl› büyüttüler.

Fakat, gerçekte s›n›fsal kurtulufl mücadelesi yürüten ‘68-‘71 hareketi neden “ulusal kurtulufl mücadelesi” bayra¤› alt›nda toplanm›flt›? Çünkü yeni, her zaman ilkin eskinin bayra¤› alt›nda do¤ar.

Marks’›n ola¤anüstü bir ustal›kla betimledi¤i gibi: “Bütün ölmüfl kuflaklar›n gelene¤i, büyük bir a¤›rl›kla, yaflayanlar›n beyinleri üzerine çöker.

Ve, onlar kendilerini ve fleyleri, bir baflka biçime dönüfltürmekle, tamam›yla yepyeni bir fley yaratmakla u¤rafl›r göründüklerinde bile, özellikle bu devrimci bunal›m ça¤lar›nda, korku ile geçmiflteki ruhlar› kafalar›nda canland›r›rlar, tarihin yeni sahnesinde o sayg›de¤er e¤reti k›l›kla ve baflkas›ndan al›nma a¤›zla ortaya ç›kmak üzere, onlar›n adlar›n›, sloganlar›n›, k›l›klar›n› al›rlar. ‹flte bunun gibi, Luther, havari Paul’ün maskesini tak›nd›, 1789-1814 devrimi art arda, önce Roma Cumhuriyeti, sonra Roma ‹mparatorlu¤u giysisi içinde kurum satt› ve 1848 Devrimi, kimi 1789’un, kimi de 1793’ün ve 1795’in devrimci gelene¤inin taklidini yapmaktan öte bir fley yapamad›. ‹flte böyle, yeni bir dili ö¤renmeye bafllayan kifli, onu hep kendi anadiline çevirir durur, ama ancak kendi anadilini an›msamadan bu yeni dili kullanmay› baflard›¤› ve hatta kendi dilini tümden unutabildi¤i zaman o yeni dilin özünü, ruhunu özümleyebilir.”(Louis Bonaparte’nin 18 Brumaire’i)

50

Her ne kadar, Marks, bu olgunun burjuva devrimleri için geçerli oldu¤unu, proleter devriminin buna ihtiyaç duymayaca¤›n› ifade etse de, gerçek tarih aksini kan›tlad›: “19. yüzy›l›n toplumsal devrimi, fliirsel anlat›m›n›, geçmiflten de¤il, ancak gelecekten alabilir. 19. yüzy›l›n devrimi, geçmiflin bütün hurafelerinden kendisini s›y›rmadan, kendisiyle harekete geçemez. Daha önceki devrimlerin kendi öz içeriklerini kendilerinden gizlemek için tarihsel an›msamalara gereksinmeleri vard›.

19. yüzy›l›n devrimi ise, kendi öz içeri¤ine ulaflmak için ölüleri, kendi ölülerini gömmeye terketmek zorundad›r.”(Ayn› yerde) “Kendi öz içeriklerini kendilerinden gizlemek için” de¤il ama, tarihin mücadele birikimine yaslanarak güç almak için, kapitalist toplumun ba¤r›nda geliflen devrimci mücadeleler de geçmiflin ruhlar›n› ça¤›rd›lar, bayraklaflt›rd›lar. T›pk› 60’lardaki ve 70’lerdeki Latin Amerika devrimci hareketlerinin ‹spanyol sömürgecili¤inden kurtulufl mücadelelerinin bayra¤›n› yeni koflullarda dalgaland›rmalar› gibi, Türkiye’de de 1960’lar›n toplumsal mücadeleleri ilkin, yak›n tarihin en büyük antiemperyalist mücadele deneyimini, yani tüm c›l›zl›¤› ve tutars›zl›¤›yla Kurtulufl Savafl›’n› bayraklaflt›rd›lar. Gençler M. Kemal’in Bursa Nutku’yla cofltular. 1920’lerin burjuvazisinin politikalar›n› temsil eden sözlerini yeni koflullar›n iflbirlikçi burjuvazisine karfl› ideolojik siper yapt›lar. 1960, 27 May›s darbesinin bir kanad›n› oluflturan ordudaki sol kemalist cuntac› gelene¤i ise, bu politikan›n müttefiki ve silahl› gücü olarak gördüler.

1968 gençlik hareketlerinin, 27 May›s öncesi gençlik hareketlerinin devamc›s› oldu¤u ne kadar gerçekse, bu hareketin içeriksel olarak sürekli dönüflüp netleflerek ilerledi¤i de bir o kadar gerçektir. 1960 öncesinin flekilsiz ve içeriksiz “Hürriyet” sloganlar›, 1960 sonras›nda giderek yerini marksist, sosyalist fikirlere, “proleter devrim” düflüncesine b›rakt›. Yeni gençlik hareketleri, dünküler gibi, ordunun kanatlar› alt›na s›¤m›yordu. Fakat programatik slogan, “Ba¤›ms›z Türkiye”, ayn› kald›. 1965’te gençlik hareketinin ilk büyük ç›k›fl› “Milli petrol” kampanyas›yla oldu. Ancak 1973’e kadar, tüm netleflmelere, saflaflmalara ve ayr›flmalara karfl›n, hareketin en ileri unsurlar› bile “milli kapitalizm” program›ndan kopuflamad›, bu, “Ba¤›ms›z Türkiye”nin ekonomik-toplumsal program› olarak kald›.

TEOR‹DE do¤rultu

Fakat, 35 y›ll›k s›n›f mücaden kopufl ancak sosyalist Nas›l ki, 1969’da 6. Filo’nun delesi deneyimi, Türkiye ve ekonomik-toplumsal düKuzey Kürdistan’›n sosyo ekozen zemininde mümkün denize dökülmesi ve nomik ve sosyo politik gerolur.

Kommer’in arabas›n›n çeklikleri kadar, devrimci mü‹ki ulus, iki cadelenin karakteri ve içeri¤i ODTÜ’de yak›lmas›, antiemkonusunda da çok zengin veyurtseverlik peryalist mücadelede bir döneriler sundu.

Antiemperyalist devEmperyalizme karfl› kalkan min yol gösterici tarihsel rimci mücadele ile burjuva her yumru¤un, karfl›s›nda önmilliyetçi ‘ba¤›ms›zl›kç›l›k’ mevzilerine dönüflmüfllerse, celikle iflbirlikçi Türk burjubu 35 y›l içinde iyice ayr›vazisini ve devletini buldu¤u, NATO karfl›t› mücadele de flarak saflaflt›. Bu saflaflmabulaca¤› bu 35 y›ll›k tarihin en n›n temel unsurlar›ndan kendi dönemi içinde böyle bir temel olgular›ndan birisidir. birisinin Kürt ulusal soruDolay›s›yla, iflbirlikçi kapitatarihsel iz yaratm›flt›r. nu olmas› ise, bu topraklalizme karfl› mücadele olmaks›Emperyalist küreselleflme döne- r›n tarihsel ve siyasal gerz›n emperyalizme karfl› mücaçekli¤inin bir sonucu oladele soyut, içeriksiz ve biçimminin antiemperyalist rak flekillendi. 1968’lerin sel kalmaya mahkumdur. mücadeleleri, bu ülkede, at›lan “Ba¤›ms›z Türkiye” slogaAntiemperyalist demokran›, Kürt ulusal sorununun tik devrimin, “Ba¤›ms›z kapibu temele basarak ileriye -üstünden atlamasa biletalizm” infla etmeye, düzen yan›ndan geçiyordu. 1971 yürüyecektir. kurmaya yönelen bir hareket devrimci at›l›m›, bu noktaolarak de¤il, aksine, sosyalist da sol kemalist gelenekten devrimin bir ön evresi, bir gebelli ölçülerde bir kopuflu çifl biçimi, kesintisiz devrimle sosyalizme geçmek da içerir. Deniz, idam sehpas›nda Türk ve Kürt için politik özgürlüklerin kazan›lmas› eylemi ola- halklar›n›n kardeflli¤ini hayk›rd›, Mahir, Kürt rak kavranmas› gerekti¤i de bu tarihin derslerin- ulusunun kendi kaderini tayin hakk›n›n tan›nmaden birisidir. Emperyalistlerle ekonomik ve siyasi s› gerekti¤ini söyledi ve ‹brahim, “Türkiye Kürba¤lar› kopartan, iflbirlikçi tekelci burjuvaziyi ve distan›”n›n ezilen, ba¤›ml› ulus statüsünde olduonun faflist diktatörlü¤ünü ezen, Kürt ulusunu ¤unu belirtti. sömürge boyunduru¤undan kurtaran antiemperS›n›f mücadeleleri tarihi, özellikle de son 20 yalist demokratik devrim, yaratt›¤› politik özgür- y›ll›k tarih, bu sorunda büyük bir saflaflma ve aylük ortam›yla aç›k s›n›f mücadelesini ve proletar- r›flmaya tan›kl›k etti. 1984’te bafllayan Kürt ulusal yan›n sosyalizme kesintisiz geçiflini sa¤lar. savafl›, Kürdistan gerçe¤ini dayatarak, devrimci Zaten, emperyalist kapitalizmin karfl›s›nda, hareketin iç yap›s›n› da dönüflüme zorlad›. Kürt ‘ba¤›ms›z kapitalizm’ bir alternatif de¤il, yaln›zca ulusal sorununda devrimci hareketin sosyal flogerici bir ütopyad›r. Dün, 1960’larda iki kutuplu ven, kemalist zaaflar›n› zorlad›. Tabii bu ayn› zadünya gerçe¤inin yaratt›¤› merkezkaç etki, bu tür manda burjuva milliyetçi-sol kemalist ak›mla angiriflimlere bir ölçüde olanak tan›yordu. Ancak o tiemperyalist devrimci ak›m aras›ndaki fiili ideozaman dahi, M›s›r’da Nas›r, Endonezya’da Sukar- lojik ba¤lar›n da zorlanmas› anlam›na geliyordu. no gibi burjuva önderlerin temsil etti¤i “Ba¤›ms›z Politik aç›dan ise, burjuva milliyetçiler bir yanda, kapitalizm” denemeleri nihayetinde kural olarak antiemperyalistler di¤er yanda saflaflt›. emperyalist sistemle yeniden ba¤lanma ile sonuçAma daha da özgün ve çarp›c› bir gerçek olalanm›flt›r. (T›pk› Kemalistlerin 1920 ve 30’lardaki rak, Türkiye ve Kuzey Kürdistan’da yaflayan denemelerinin sonucu gibi.) Çünkü kapitalizm emekçi halklar›n yurtseverlik duygular› da iki aybir dünya sistemidir ve tek tek ulusal ekonomiler, r› kanalda flekillendi. Türk emekçilerinin yurtsekapitalist ekonomi zemininde durduklar› sürece verli¤iyle, Kürt halk›n›n yurtseverli¤i iki ayr› pokaç›n›lmaz olarak bu dünya sisteminin içine yu- litik bilince denk düflmeye bafllad›. tulurlar. Emperyalist kapitalist dünya düzeninTürk emekçi yurtseverli¤i, do¤rudan emperya-

TEOR‹DE do¤rultu

51

lizme karfl› bir durufltur. Özellikle de ABD emperyalizmine ve IMF’ye karfl›. Türk emekçi yurtseverli¤i, Kürt halk›n›n ulusal taleplerine belli bir sempatiyi içerir. Türk burjuva milliyetçili¤i ise, aç›k Kürt düflman› bir çizgi temelinde sahte bir anti Amerikanc›l›k sergiler.

Kürt yurtseverli¤i do¤rudan Türk sömürgecili¤ine karfl› bir durufltur. ‹nkara, ulusal bask›ya ve asimilasyona karfl›. Kürt emekçi yurtseverli¤i, ayn› zamanda emperyalizme karfl› da bir duyarl›l›¤› ve karfl›tl›¤› içerirken, Kürt burjuva yurtseverli¤i, Amerikanc›l›¤a e¤ilim gösterir.

Bu iki yurtseverli¤i bir potada buluflturmak, birleflik devrimimizin en zor ve en kaç›n›lmaz görevlerinden biri olarak ortaya ç›kt›.

Türk ulusal sorunu var m›d›r?

Bu iki ayr› ulusal gerçeklik aras›ndaki fark›n temeli, Türk ulusunun 1919-1923 ba¤›ms›zl›k savafl›yla ‘ulus-devlet’ini kurmufl olmas›na karfl›n, Kürt ulusunun devletleflmesinin zor yoluyla engellenmifl olmas›d›r.

Marksist bir kriter olarak, belli bir ülkede ulusal sorunun varl›¤›n›, o ulusun devlet kurma hakk›na sahip olup olmamas›yla ölçebiliriz. 1918’de gerçekleflen emperyalist iflgal, bir ‘Türk ulusal sorunu’ yaratm›fl, bu sorun Türk devletinin 1923’te kurulmas›yla çözülmüfltür. ‘Ba¤›ms›zl›k’ sorunu, ‘ulusal kurtulufl’ sorunu, Türk ulusu bak›m›ndan

52

1923’te Türk burjuva cumhuriyetinin kurulmas›yla çözülmüfltür. Fakat denilebilir ki, Kürt ulusu aç›s›ndan ayn› sorun tam da bu tarihte bafllam›flt›r. Osmanl› yönetimi alt›nda özerk sancaklar halinde belli bir otonomiye sahip olan, dil ve kültür konusunda yasaklarla karfl›laflmayan Kürtler, Cumhuriyet’le birlikte bunlar› yitirmifl, dilleri ve kimlikleri yasaklanm›fl, tümüyle merkezi yönetime tabi k›l›narak a¤›r bir ulusal bask› rejimi alt›na hapsedilmifllerdir. Bu olgu, Türk ulusal kurtulufl savafl›n›n burjuva demokratik içeri¤ini ve ilericili¤ini s›n›rlayan ve güdüklefltiren en temel nedenlerden de birisidir. Çünkü daha 1921’de Kemalistler Koçgiri’de Kürtlerle savafl›yorlard›.

Lozan’da dörde bölünen Kürdistan’›n Kuzey parças›, 1923’ten 1938’e askeri iflgal, 1950’lerde ise ekonomik iflgal yaflayarak Türk burjuvazisinin sömürgeci boyunduru¤u alt›na sokulmufltur.

Türk ulusu ise 1923’te ‘kendi’ devletini kurmufltur. Bu devletin egemen s›n›f›n› burjuvazi, ekonomik sistemini ise kapitalizm oluflturdu¤una göre, geliflmesinin belli bir evresinde yeniden emperyalizme ba¤›ml› hale gelmesi gerçekte kaç›n›lmazd›r. Türk burjuvazisinin Kürdistan üzerindeki boyunduru¤u ise, onu emperyalistlere boyun e¤meye iten temel faktörlerden birisi olmufltur.

Yeni sömürgecilikle klasik sömürgecili¤in kar›flt›r›lmas›, Türkiye devrimci hareketinin antiemperyalist mücadeleye bak›fl›n› sürekli sakatlayan

TEOR‹DE do¤rultu

temel bir yan›lg›d›r. Yeni sö- Her durumda, Kürt ulusal hareketi gün bir biçimde tafl›yan Kuzey Kürdistan’da ise, tabii ki mürgecilik, emperyalizme içinde emperyalizme karfl› tutum, öncelikli sorun ulusal özgürekonomik ve siyasal ba¤›ml›l›k zemininde bir ülkenin Kürt ulusal kurtulufluna dair pro- lü¤ün kazan›lmas›d›r. Kürdistan’›n koflullar›ndan kayekonomik yap›s›n›n empergramlar›n sonucu olarak flekilnakl› olarak, devrimin ilk yalist devletlerin ihtiyaçlar›na göre flekillendirilmesi, leniyor. Kürdistan için kapitalist ad›m› kaç›n›lmaz ve zorunlu bir biçimde sömürgecili¤in zenginliklerinin ya¤malanbir gelecek öngörenlerin, tasfiyesiyle at›lmak durumas›d›r. Ancak bu sömürgemundad›r. Kürdistan’da soscilik biçimi, tam da biçimsel emperyalizmle flu ya da bu yalizme do¤ru at›lacak ilk ve devlet ba¤›ms›zl›¤›yla birlikdüzeyde (Kongra-Gel gibi zorunlu ad›m budur. Ancak te, o zemin üzerinde gerçekleflir. Yani emperyalizm, iflhay›rhah bir destek de olabilir, tabii, ulusal özgürlü¤ün hangi programla kazan›labilecebirlikçi burjuvazinin iktidaBarzani gibi iflbirlikçilik de) ¤i sorunu, Kürt küçük burr› sayesinde, onu da semirtejuva ulusalc›lar›yla Kürt korek ya¤malar. Bafl›nda emuzlaflmac› çizgi izlemeleri münistleri aras›nda temel bir peryalistlerin atad›¤› bir vakaç›n›lmaz oluyor. programatik farkl›l›k olufltulinin bulundu¤u klasik söruyor. mürgeci rejimle veya bu reKürt küçük burjuva ulujimin yeni, güncel biçimi salc›s› PKK, dün, 1999 önceolarak emperyalist ordular›n sinde, ba¤›ms›z bir kapitalist iflgali alt›nda o ulustan kukKürdistan’› ulusal özgürlüla yöneticilerin atand›¤› hi¤ün gerçekleflme biçimi olamayeci sömürge rejimiyle rak görüyor ve savunuyordu.

(Bosna, Afganistan, Irak); bafl›nda o ulusun burjuvazisinin bulundu¤u yeni ‹mral› sonras›nda ise “Ba¤›ms›z Kürdistan” progsömürgeci rejim aras›ndaki temel fark görülmedi- ram›ndan geri düfltü. Kürt sermayesinin gelifltiril¤i, alg›lanmad›¤› için, klasik ve himayeci sömür- mesini, Türk burjuvazisiyle ortak bir burjuva degecilik için geçerli olabilecek “Ba¤›ms›zl›k” sloga- mokratik cumhuriyet çat›s› alt›nda bir araya geln› yeni sömürgecilik için de geçerli say›l›yor. Ara- meyi ‘ulusal özgürlük’ olarak görüyor.

Kürdistanl› komünistler ise, birleflik federasdaki temel fark, o ülkenin burjuvazisinin yeni sömürgecilikte bizzat iktidarda olmas›d›r. Emperya- yonun parças› olarak, ayr›lma hakk›na sahip bir lizmle ç›karlar› bütünleflir. Dolay›s›yla emperya- Kürdistan Sovyet Cumhuriyeti’ni ulusal özgürlülizme karfl› mücadele, bir “ulusal ba¤›ms›zl›k” ¤ün gerçekleflme biçimi olarak görüyorlar. Kürt mücadelesi olmaktan ç›kar, bizzat o ülkenin bur- ulusal kurtuluflu için Türk emekçileriyle el ele vejuvazisine karfl› o ülkenin emekçi ve ezilen s›n›f- rilmesini ve emperyalizme karfl› ortak bir ‹flçilar› taraf›ndan yürütülen bir toplumsal kurtulufl Emekçi Sovyet Cumhuriyetleri Birli¤i kurulmas›mücadelesi karakterini kazan›r. Emperyalizme n› savunuyorlar.

Kürt küçük burjuva ulusalc›lar›, kimi ulusal karfl› mücadele, kaç›n›lmaz olarak, emperyalist sömürünün üzerinde geliflti¤i kapitalist ekono- özgürlüklerin kazan›lmas› u¤runa, emperyalistlemik toplumsal sisteme karfl› mücadeleyle birleflir. rin Ortado¤u iflgaline hay›rhah bir tutum tak›nd›Dolay›s›yla, ulus-devletin kuruluflundan 80 y›l lar. Kürt burjuva ulusalc›lar› ise, Barzani-Talabasonra hala “Ba¤›ms›z Türkiye” slogan›n› atmak, ni çizgisinde somutlaflt›¤› üzere, ABD’nin himayegeçmiflin bayraklar›na sar›nmay› tutucu, dogma- ci sömürgecili¤ini ‘ulusal özgürlük’ olarak pazartik bir çizgi haline getirmek anlam›na geliyor. lamaya çal›fl›yorlar. Kürt komünistleri ise bölge Do¤ru slogan, “Emperyalizme karfl› devrim; ke- halklar›n›n kurtuluflunun ancak birbirini besleyip güçlendiren mücadelelerle gerçekleflebilece¤ini sintisiz devrim yoluyla sosyalizm”dir. savunuyorlar. Arap ulusu iflgal ve iflkence alt›nKürt sosyalist yurtseverli¤i dayken, Kürt ulusunun özgür olamayaca¤›n› vurKlasik sömürgecili¤in yap›s› ve karakterini öz- guluyorlar. Ortado¤u’da Arap, Kürt ve Türk halk-

TEOR‹DE do¤rultu

53

lar›n›n antiemperyalist, antiAyn› koflullar, emperyaSol Kemalizm, gerileyen ve sömürgeci mücadelelerinin lizmle ezilen halklar aras›nsonucu olacak bir Demokra- çözülen bir siyasi e¤ilim olarak, daki fliddetlenen çeliflkilerin tik Ortado¤u Federasyoyol açaca¤› antiemperyalist emperyalizme ‘ayak sürüyen’ nu’nu savunuyorlar. devrimlerin antikapitalist iflbirli¤i çizgisinde konumland›.

Her durumda, Kürt uluyönde geliflmesinin maddi sal hareketi içinde emperyaSol Kemalizm, ‘anti-emperyal- temelini de güçlendiriyor. lizme karfl› tutum, Kürt uluVenezüella ve Chavez, busal kurtulufluna dair prog- izmini’ hemen tümüyle, emperyal- nun bariz bir örne¤idir. ramlar›n sonucu olarak fleChavez hükümeti, ilerici deistler ile Türk burjuvazisinin killeniyor. Kürdistan için mokratik bir program uygukapitalist bir gelecek öngö- K›br›s, Kürdistan vb. sorunlardaki lamaya giriflti¤inde, karfl›renlerin, emperyalizmle flu özgün gerici ç›karlar› aras›ndaki s›nda Venezüella sermaye ya da bu düzeyde (Kongraoligarflisini ve ABD emperGel gibi hay›rhah bir destek çeliflkilerde ifade eder hale geldi. yalizmini buldu. Politik süde olabilir, Barzani gibi ifl- Ancak böylece, MHP’li faflistlerle recin geliflimi, Chavez’i baflbirlikçilik de) uzlaflmac› çiztaki konumundan daha sola ayn› ‘ulusal cephe’(!) içinde gi izlemeleri kaç›n›lmaz oludo¤ru, giderek burjuvazinin yor. Bu çizgi ayn› zamanda, iktidar gücünü s›n›rlayacak kaynafl›p buluflmufl oldular.

Kürdistan ba¤›ms›z bir devönlemlere do¤ru (halk›n silet olsa dahi, ulusal özgürlük lahland›r›lmas›, Bolivarc› için en büyük bedelleri ödeçemberlerde örgütlenmesi yen Kürt yoksul köylülü¤üvb.) itti. Venezüella’daki ponün ve emekçilerinin ucuz litik durumun özgünlü¤ü, iflgücü olmak d›fl›nda bir ya kapitalizmin afl›lmas›n›, toplumsal kazan›m sa¤layamayaca¤› anlam›na ge- ya da flu veya bu biçimde ABD’ci neoliberal kapiliyor. talist modele geri dönülmesini dayat›yor.

Emekçi yurtseverli¤i, bu topraklarda var olan Bolivya’da do¤algaz kaynaklar›n›n çok düflük iki yurtseverli¤i halklar›n kardeflli¤i ve sosyalizm bir fiyata ABD’ye sat›lmas›na karfl› bafllayan Ekim bayra¤› alt›nda buluflturuyor. Türk emekçi yurt- 2003 kitle hareketi, giderek tüm kapitalist sisteseverli¤i, emperyalist boyunduru¤a baflkald›r›y›, min temelini sorgulayan do¤algaz›n ve tüm makapitalist sömürüye isyanla birlefltiriyor. Kürt denlerin, ‘yeniden ulusallaflt›r›lmas›’ ve emekçi emekçi yurtseverli¤i, sömürgeci boyunduru¤a halk›n ç›kar›na kullan›lmas› talebine vard›. baflkald›r›y› emperyalizme karfl› mücadeleyle ve Yeni sömürgelerin tekelci burjuvazileri ve hat“Özgür Kürdistan” talebini iflçi emekçi sovyet ta büyük oranda orta burjuvazileri, kendilerini cumhuriyetler birli¤i ve sosyalizm program›yla emperyalist küreselleflme sürecine ba¤lad›lar. Ç›birlefltiriyor. karlar›n› emperyalistlerle iflbirli¤iyle özdefllefltirdiler. ‹flbirlikçi tekelci burjuvaziler, emperyalist Günümüzde antiemperyalist sistemle bütünleflme düzeylerine ba¤l› olarak ulustan tamamen koptular. Ulusal hiçbir özellikmücadele Emperyalist küreselleflme süreci, küçük ulusal leri kalmad›. Dahas›; Türkiye, Yunanistan, Brezilekonomilerin emperyalist tekellerce yutulmas›n› ya, Güney Kore vb. gibi, kapitalizmin orta düzeygetirdi. Emperyalizm, sanayi üretimini bir dünya de geliflti¤i yeni sömürgelerde iflbirlikçi tekelci üretimi içinde, yeni bir uluslararas› iflbölümü çer- burjuvaziler, bizzat sermaye ihrac› yapmaya baflçevesinde birlefltirdi. Sovyetler Birli¤i’nin ve Do¤u lad›lar. Orta burjuva s›n›flar ise, tekelleflememeBloku’nun y›k›lmas›, emperyalizmin tek tek kapi- nin sanc› ve bas›nc› alt›nda tekellere ve ‘küreseltalist ulusal ekonomiler üzerindeki hakimiyetini leflmeye’ yer yer c›l›z biçimde itiraz etseler de, ç›güçlendirdi. Bu yeni koflullar, emperyalizme kar- karlar›n› esas olarak emperyalist sisteme ba¤lad›fl› mücadelenin kapitalizme karfl› mücadeleyle lar. Emperyalist küreselleflmenin getirdi¤i esnek çal›flma koflullar›n› bayram sevinciyle karfl›lad›lar. birleflmesi zorunlulu¤unu da güçlendirdi.

54

TEOR‹DE do¤rultu

Y›k›ma u¤ramamak için iflçilere birçok tekelden de daha beter çal›flma koflullar› dayatt›lar. Pek ço¤u, ba¤›ms›z varl›¤›n› sürdüremeyece¤i için, tekellerin uzant›s› haline geldi, onlara tafleron, fason üretim yapmaya bafllad›.

Böylece yeni sömürge ülkelerin tekelci ve orta burjuvazileri, aralar›ndaki s›n›rl› baz› çeliflkilere karfl›n, ezilen emekçi kitlelerin karfl›s›nda karfl›devrimci bir blok oluflturdular. “Emperyalizme karfl› ittifak yap›lacak milli burjuvazi”, ancak Devrimci Demokrasi, ‹flçi Köylü gibi baz› devrimci ak›mlar›n hayallerinde kald›.

Bu koflullar alt›nda, kapitalizme karfl› ç›kmadan emperyalizme karfl› ç›kmak tümüyle biçimsel ve c›l›z bir siyasi durufl haline geldi. Sol kemalistlerin ‘solculu¤unu’ Kürt devrimi karfl›s›nda ald›klar› pespaye tav›rdan sonra, bir de bu olgu ortadan kald›rd›. Sol Kemalizm, gerileyen ve çözülen bir siyasi e¤ilim olarak, emperyalizme ‘ayak sürüyen’ iflbirli¤i çizgisinde konumland›. Sol Kemalizm, ‘anti-emperyalizmini’ hemen tümüyle, emperyalistler ile Türk burjuvazisinin K›br›s, Kürdistan vb. sorunlardaki özgün gerici ç›karlar› aras›ndaki çeliflkilerde ifade eder hale geldi. Ancak

TEOR‹DE do¤rultu

böylece, MHP’li faflistlerle ayn› ‘ulusal cephe’(!) içinde kaynafl›p buluflmufl oldular.

Emperyalist küreselleflme süreci ve Sovyet Bloku’nun y›k›lmas›, geçmifl dönemin koflullar›nda emperyalizmin siyasi arac› olarak ‘Yeflil Kuflak’ projesinin karfl›devrimci aktörü rolünü oynayan Siyasal ‹slam’›n bumerang gibi, dönüp emperyalizmi vurmas›na tan›kl›k etti. Tüm emperyalist devletler, egemenliklerinin karfl›s›na dikilen Siyasal ‹slamc› dirençlerle bo¤uflmak durumunda kal›yorlar. ABD ve El Kaide, Rusya ve Çeçen islami direnifl güçleri, ‹srail ve HAMAS, ABD-‹ngiliz iflgalcileri ve Irak direnifli içinde yer alan islami direnifl güçleri, Alman emperyalizminin liderli¤indeki ISAF NATO iflgal gücü ve Afganistan direnifli, Bat› emperyalizmiyle islami direniflin karfl› karfl›ya geldikleri bafll›ca koordinatlar. T›pk› 20. yüzy›l›n bafl›nda oldu¤u gibi, ‹slam Birli¤i (panislamizm) belas› emperyalizmin karfl›s›na dikilmifl durumda. Öte yandan, iflbirlikçi, Amerikanc› bir siyasi islam ak›m› da özel olarak emperyalistler taraf›ndan örgütleniyor ve gelifltiriliyor. Ülkemizde de Tayyip Erdo¤an ve Fethullah Gülen gibiler bu arabaya çoktan bindiler.

Radikal siyasi islam›n, Bat› emperyalizmine karfl› koyuflu, ‹slam ümmetçili¤i ile genifl Arap ulusalc›l›¤›n›n bir kar›fl›m›, bileflimidir. Ancak son tahlilde bu hareket, emperyalizme simgesel bir tepki hareketi olman›n ötesine geçmez. ‹ran ‹slam Cumhuriyeti’nde gerçekleflmifl en somut gerçek modelde dahi Siyasal ‹slam, kapitalizme alternatif bir program ortaya ç›karamam›flt›r. Nihayetinde ‹slami rejim, toplumsal iliflkiler alan›nda kad›n› yeni bir düzeyde kölelefltirerek, gündelik yaflam› islami kurallarla büyük bir bask› ve despotluk alt›na alarak, kapitalistlerin sömürü düzeninin istikrar›n› sa¤lamaktan baflka bir fley yapmam›flt›r. Devrimin antiemperyalist sol güçlerini ezip yok eden Mollalar, ‹ran’da burjuva diktatörlü¤ünün yeni bir biçimini kurdular. El Kaide’nin, HAMAS’›n ve di¤er islami direnifl kuvvetlerinin temsil etti¤i düzen alternatifi de bundan ibarettir.

Ancak, politik aç›dan, radikal ‹slam’›n emperyalizme karfl› gerçeklefltirdi¤i direniflin zaferi, dünya egemenleri bak›m›ndan bir kabus senaryosudur. Çünkü bu, ezilenlerin ezenleri yenebilece¤ini gösterecektir. T›pk› 11 Eylül’de ABD’nin kalbinden vurulmas›n›n emperyalizmin ‘yenilmezlik’ mitini yerle bir etmesi gibi. HAMAS’›n ‹srail’e,

55

Irakl› (‹slamc› da olsa) direniflçilerin ABD-‹ngiliz iflgalcilerine, Çeçen direniflçilerin Rus sömürgecilere vurduklar› her darbe, dünya ezilenlerinin hanesine yaz›lmakta ve halklar›n emperyalizme karfl› direnme güç, moral ve azmini art›rmaktad›r.

Yeni dünya koflullar›nda emperyalizmle siyasal ‹slam aras›ndaki iliflkinin bu yeni biçimini analiz etmeden, geçmifl dönemin koflullar›ndaki iliflki biçimini yineleyip durmak, hiçbir fleyi aç›klam›yor.

Dolay›s›yla, bu uluslararas› koflullar alt›nda, komünist hareketin islamc› direniflle taktik, koflullu ittifaklar yapmas› mümkündür.

Ortado¤u’da komünistlerin Müslüman kitlelere önderlik etmesinin yolu, esas olarak, iflgalci ABD-‹ngiltere ve ‹srail’e karfl› verilen savafl›m›n çap› ve gücüyle ilgili bir sorundur. ‹slami ideolojinin güç ve etkisi, sosyalizmin prestij yitiminden ve emperyalistlere karfl› vurulan güçlü darbelerden kaynakland›. Bu etki, yine ayn› zeminde, sosyalizmin antiemperyalist mücadelede büyük bir politik güç haline gelmesi ve kitlelere güven vermesiyle afl›labilir. TKP’vari modernist kemalist durufllar›n, Müslüman halklara önderlik etmek flurda dursun, bu halklarca ‘yabanc›’ görülece¤i aç›kt›r.

Bölgesel devrimci perspektif Günümüzde bölgesel devrimci perspektifin gelifltirilmesi antiemperyalizmin yap›sal bir unsurudur.

Marksist Leninist Komünist Parti’nin (MLKP) III. Kongresi’nde “Balkan, Kafkas, Ortado¤u halklar›yla demokratik ya da sosyalist federasyonlar

56

oluflturma anlay›fl›n›” program maddesi haline getirmesi, bu ihtiyac›n program düzeyinde yan›tlanmas›d›r.

1960’lar›n “Ba¤›ms›zl›kç›” antiemperyalizm kavray›fl›nda politik devrimin temel sorunu “ülkeyi emperyalizmden kurtarmak” olarak görülüyor ve formüle ediliyordu. Emperyalizm, kapitalizmin ulaflt›¤› bir aflama olarak de¤il, bir avuç emperyalist devlet olarak anlafl›l›yordu. Dolay›s›yla emperyalizme karfl› mücadele de emperyalist kapitalist dünya sisteminin y›k›larak sosyalist dünya devriminin gerçekleflmesi olarak de¤il, belli bir ülkenin ekonomik ve politik olarak emperyalizmden ba¤›ms›zlaflmas› olarak kavran›yordu.

Emperyalizmden “kurtulan” bu ülkelerin birbiriyle federasyon kurmas› sorunu ise, gündeme dahi girmiyordu.

Fakat gerçekte bu anlay›fl, devrimin ulusalc› ve içe kapanmac› kavran›fl›n› yans›t›yordu. Komünistler, kendi ülkelerindeki devrimi, dünya proleter devrimi sürecinin bir parças› ve kolu olarak görür, kavrarlar. Programatik bak›fl aç›s›ndan her sosyalist devrim, dünya proletarya diktatörlü¤ü hedefine do¤ru at›lm›fl birer ad›md›r. Dolay›s›yla, proleter enternasyonalizmi de, “kurtulmufl” ülkelerin “dayan›flmas›” olarak de¤il, dünya devriminin örgütlenmesi olarak alg›lanmal›d›r. Muzaffer devrimler, dünya devrimi için birer üs ve mevzi olarak hizmet eder.

Türkiye ve Kuzey Kürdistan’da da, dünya devriminin bak›fl aç›s›ndan, antiemperyalist devrimin hedefi “Ba¤›ms›zl›k” de¤il, Ortado¤u, Balkanlar ve Kafkaslar’da bölgesel demokratik ya da sosyalist federasyonlar biçiminde konmal›d›r. n

TEOR‹DE do¤rultu

Türkiye ve Kuzey Kürdistan Birleflik Devriminin Uluslararas› Perspektifleri Marksist Leninist Komünist Parti’nin 3. Kongresi baz› çevrelerde anlafl›l›r bir huzursuzluk yaratm›flt›. Anlafl›l›rd› çünkü, 3. Kongre, “devrimci kendili¤indencilikle”, “bürokratizm ve idare-i maslahatç›l›kla” hesaplaflmakla, sosyalizm ve devrim ad›na benzer hastal›klardan muzdarip herkesi vurufl alan›n›n hedefine yerlefltirmiflti. Örgütlenme sorunlar›nda alt›ndan kalkamad›¤› ideolojik mücadelenin kanayan yaras›n›n ac›s›yla da can› yanan Devrimci Proletarya(DP), inan›lmaz bir s›¤l›kla sald›rd› 3. Kongreye. fiimdi yeri gelmiflken bu konuya de¤inmemiz gerekiyor. Çünkü, söz konusu baya¤› tavr›n üzerine yükseldi¤i bilgiçlik burada kobay olarak göreli bir role sahip.

DP, “Emperyalist iflgal ve ulusal reformizmin ‘3.yol’u” bafll›kl› yaz›da KADEK’i elefltirirken o arada flunlar› da yaz›yordu: “Irak’ta oluflacak federal sistem, “Demokratik Ortado¤u Federasyonu’nun çekirde¤i olacakt›r” Hava kurflinileflti” Ve dip notta flunlar› ekliyordu DP yazar›: “MLKP’nin 3. Kongresi’nin “Program De¤ifliklikleri” bölümünde flu karar yer al›yor: “3. Kongre; Partimizin Balkan, Kafkas ve Ortado¤u halkla-

TEOR‹DE do¤rultu

r›yla demokratik ya da sosyalist federasyonlar oluflturma anlay›fl›n› karar alt›na alm›flt›r.” (Politik Rapor , s. 101). Ulusal reformizmden ulusal sorun program›n›n devral›nd›¤›n› iddia edecek de¤iliz elbette; ne var ki, MLKP’nin Balkan ve Kafkas halklar›na do¤ru geniflletti¤i bu federasyon fikri, tamamen güncel gereklere göre oluflturulmufl-mevcut koflullarda bunu anlamak da mümkün- ama politik içerik itibar›yla onlar› dahi karfl›lamayan bir kongre aç›s›ndan hangi pratik ihtiyaca yan›t veriyor ve “halklar›n kardeflli¤i” temas›n›n ötesinde hangi siyasal temele oturuyor, Kürt ulusal reformizminin federasyon anlay›fl›ndan hangi noktada ayr›l›yor.” S. 25 “Ulusal reformizmden ulusal sorun program›n›n devral›nd›¤›n› iddia edecek de¤iliz elbette” deniyor, ama asl›nda DP yazarlar›ndan bu da beklenirdi. Zaten afla¤› yukar› biraz utangaçça yap›lan da baflka bir fley de¤il. Fakat daha düflündürücü olan› DP’nin sorunu zerre kadar anlamad›¤› gerçe¤inin s›r›tmas›d›r. Hiç de¤ilse bu vesile ile “Kuzey Kürdistan ve Türkiye birleflik devriminin uluslararas› perspektifleri” sorunu üzerine düflünmeye bafllamalar› beklenirdi. Ama olmuyor iflte, elefltiri sevdas›, kendini be¤enmifllik ve kibir,

57

bütün bunlar birleflince so- 20.yüzy›l›n hemen tüm devrimleri ¤ü temel ve programatik henuç böyle oluyor. define ba¤lanmas›n›n maddi emperyalist zincirin en zay›f halEvet, sorun Kuzey Kürkoflullar›n› daha elveriflli hadistan ve Türkiye birleflik kalardan k›r›lmas›na tan›kl›k etti. le getirmifltir. Proletaryan›n, devriminin uluslararas› halklar›n emperyalizme karEmperyalist küreselleflme bu duruperspektifleriyle ilgili oldufl› mücadelelerine önderlik ¤u kadar devrim teorisiyle mu geçersiz k›lm›yor. Kuflkusuz ederek, antiemperyalist bir de ilgilidir. 3 Kongre, ekodalga ile dünya devrimi içenomik, sosyal ve politik ba- tek ülkede devrim ve emperyalist risinde birlefltirebilmesinin k›mdan günümüz dünyas›n› ekonomik-toplumsal koflulzincirin en zay›f halkadan analiz ederek MLKP’nin lar› da daha elveriflli hale gek›r›lmas› günümüzde de devrim teorisini yenileyen tirmifltir. Öte yandan günüve zenginlefltiren sonuçlara geçerlili¤ini bütünüyle koruyor. müz gerçekleri, devrimin zaulaflm›flt›r. Örne¤in, “Emferi için, devrimci proletarperyalistler aras› çeliflki ve Bununla birlikte gerek emperyalist yaya, halklar ve komünist mücadeleler, kapitalizmin küreselleflmeye efllik eden bölge- öncülerin enternasyonal eyeflit olmayan geliflme yasas›, lemlerini ve birli¤ini çok daselleflme e¤ilimi ve gerekse Ekim Devrimi’nden bafllayaha gerekli hale getirmekterak emperyalist zincirin tek emperyalist küreselleflme koflullar› dir. Gerek bu nedenlerle ve tek halkalar›nda, di¤er bir gerekse emperyalistlerin ve “bölgesel devrim olas›l›¤›”n›, ifadeyle tek bir ülkede devriyerel burjuvazilerin, halklar› mi olanakl› k›ld›. K›lmaya flovenist çat›flmalara sürük“bölgesel devrim” imkanlar›n› da devam edecek. Gelinen lemeleri karfl›s›nda, halklabüyütmüfltür. aflamada ise, kapitalizmin r›n kardeflli¤inin bir biçimi geniflli¤ine ve derinli¤ine, olarak, bölgesel federasyonsermaye, ticaret ve teknolojinin uluslararas›lafl- lar özel bir önem kazanm›flt›r. Bu, bugün empermas›nda ulaflt›¤› boyutlara ba¤l› olarak, tek tek yalist sald›rganl›k ve savafllar›n en çok yo¤unlaflülke devrimlerinin yan› s›ra bölgesel devrim t›¤› Ortado¤u, Balkanlar-Kafkaslar bölgesi için olas›l›¤› da güçlenmifltir.”(s.42, aç, Politik Ra- çok daha geçerlidir. Partimiz, bölgemizde halklar›m›z›n devrimci federasyonunu savunmaktad›r. por) “Kapitalist emperyalizm vurgulanan özellikle- Birleflik ve enternasyonal eylemin koflullar› artri, proleter devrimlerle, antiemperyalist devrimle- mas›na ra¤men, devrimler dengesiz geliflecektir. rin tek bir dünya devrimi cephesinde daha fazla Ama zamandafl ve efl zamanl› olmayan biçimde kaynaflmas›n› koflulluyor. Günümüzde, emperya- zafere ulaflacak bölge halklar›n›n devrimlerinin list devletlerin, askeri teknolojik imtiyaz› ve ula- önüne, partimiz, halklar›n federatif birli¤ini progfl›mdaki teknik geliflme, onlar›n dünyadaki her ram olarak koymaktad›r ve olanakl› olan bu hedevrimci geliflmeye do¤rudan müdahalelerine defi gerçeklefltirmeye çal›flacakt›r.”(s.41) “Kapitalist emperyalizmin fliddetlenen temel olanak yarat›yor. Bu durum, tek tek ülke devrimlerinin zaferi için, do¤rudan yedek güç olan ulus- çeliflkileri, enternasyonal proletaryan›n, dünya lararas› ve bölgesel devrimci koflullar›n rolünü proletarya diktatörlü¤ü program›na ba¤lanm›fl, de, muzaffer devrimlerin bölgesel ve uluslararas› emperyalizme karfl› dünya devriminin, ekonomik devrimci etkisini de art›rmaktad›r. Proletaryan›n, toplumsal maddi koflullar›n› eksiksizce olgunlaflburjuvaziye karfl› mücadelesi bu bak›mdan da da- t›r›yor.” (s. 43) Son olarak Rapor’un, “Gerek komünist, gerekha çok uluslararas›laflm›flt›r. Ülke devrimlerinde ulusal etkenlerin rolü, önemini korumakla birlik- se de antifaflist, antiemperyalist birlik ve cephe te, uluslar aras› devrimci koflullar›n ve tek tek ül- için, yaln›zca dünya ölçe¤inde veya genel de¤il, ke devrimlerinin bölgesel ve uluslararas› rolü art- fakat bölgesel örgütlenmeler de gerekli, de¤erli ve önemlidir” (s.52) vurgusunu da hat›rlatal›m. m›flt›r.”(Age, 40) 20.yüzy›l›n hemen tüm devrimleri emperyalist “Bütün bunlar, enternasyonal proletaryan›n emperyalizme karfl› dünya proletarya diktatörlü- zincirin en zay›f halkalardan k›r›lmas›na tan›kl›k

58

TEOR‹DE do¤rultu

etti. Emperyalist küreselleflme bu durumu geçersiz k›lm›yor. Kuflkusuz tek ülkede devrim ve emperyalist zincirin en zay›f halkadan k›r›lmas› günümüzde de geçerlili¤ini bütünüyle koruyor. Bununla birlikte gerek emperyalist küreselleflmeye efllik eden bölgeselleflme e¤ilimi ve gerekse emperyalist küreselleflme koflullar› “bölgesel devrim olas›l›¤›”n›, “bölgesel devrim” imkanlar›n› büyütmüfltür. Dünya devriminin ekonomik, toplumsal, maddi koflullar› eksiksizce olgunlafl›rken özetle; a) Emperyalist zincirin zay›f halkalardan k›r›laca¤›,“tek ülkede devrim” teorisi geçerlili¤ini korumaktad›r. Bununla birlikte; b) Ülke devrimlerinde uluslar aras› etkenlerin rolü artm›flt›r. c) Tek tek ülke devrimlerinin bölgesel ve uluslar aras› rolü artm›flt›r. d) Bölgesel devrim olas›l›¤› güçlenmifltir.

Devrimci program ve devrimci strateji, devrimci teorinin a盤a ç›kard›¤› bu gerçekleri hesaba katmal› ve yan›tlamal›d›r.

Zaten birleflik devrimin uluslar aras› perspektifleri, marksizm ve sosyalizm iddial› ak›mlar›n teorik çabalar›n›n çok da fazla yo¤unlaflmad›¤› sorunlardan birisi olagelmifltir. Bu durum bir çeflit “ulusal dargörüfllülük”ün sonucu oldu¤u kadar, ayn› zamanda tersinden ayn› fleyi üretti¤i de “peflinen” saptanabilir. Bu bir çeflit “ulusal dargörüfllülük”, devrim sorununu içinde yaflad›¤›m›z siyasi co¤rafyan›n s›n›rlar› ile s›n›rlama biçimindeki darl›k ya da di¤er bir anlat›mla, dünya devrimi perspektifinin geliflmemifl olufludur. Öyle ki, yaflad›¤›m›z siyasi co¤rafyada devrim adeta daha bafltan kendi bafl›na yeterli bir amaç gibi görülmüfltür. Ama 3. Kongre’nin, “birleflik Türkiye devriminin uluslar aras› perspektifleri” sorununu ele almas› ve kararlaflt›rmas› nedeniyledir ki art›k marksizm ve sosyalizm iddial› ak›mlar bu eski pozisyonlar›n› sürdüremezler.

DP ve ilgi duyan baflkalar›n›n merak›n› gidermek bak›m›ndan söyleyelim ki, Marksist Leninist Komünist Parti’nin program›nda federasyon fikri bafltan itibaren vard›r. Programda ulusal sorunun çözümü flöyle formüle edilmifltir: “13- Kürtlerle Türkler aras›nda, her alanda tam hak eflitli¤i sa¤lanacak, tüm dil ve kültürler üzerindeki bask›lara son verilecek, Türk milliyetçili¤ine karfl› sistemli bir savafl›m sürdürülecek, Kürt ve Türk halklar›n›n; Laz, Çingene, Abhaz, Gürcü, Çerkes, Arap, Ermeni, Rum ve di¤er ulu-

TEOR‹DE do¤rultu

sal topluluklar›n tam hak eflitli¤i temelinde özgür iradeleriyle ‹flçi-Emekçi Sovyet Cumhuriyetler Birli¤inde birlikte yaflamas› için çaba harcanacakt›r.”

Program, Kürt ulusal sorununun çözümü için, birleflik devrimimizin zaferinin Kuzey Kürdistan ve Türkiye’de kurulacak iki eflit, iflçi-emekçi sovyetik cumhuriyetin birli¤ini öngörür. ‹ki cumhuriyetin birli¤inden oluflacak bir devlet biçimi öngören program, birleflme biçimi olarak federasyon fikrini de içeriyor. Her fleyden önce bu nedenle Marksist Leninist Komünist Parti’nin bölge halklar›yla demokratik ya da sosyalist federasyonlar oluflturmaya aç›k oldu¤unun alt›n› çizmeliyiz. Ve bir kez, özel olarak birleflik devrimimizin uluslar aras› perspektifleri nedir sorusunun yan›t›n› aramaya bafllay›nca, geliflen dünya devrimi bak›fl›yla birlikte bölge halklar› ile federasyonlar kurma sonucuna gitmek zor olmam›flt›r. Zor olmam›flt›r çünkü, bölgesel federasyonlar düflüncesi komünist hareketin birikimi içerisinde zaten vard›r.

Komünist hareketin unutulmufl/ unutturulmufl federasyon düflüncesini a盤a ç›kartmak, güncellefltirmek onuru kendi tarihinin dölledi¤i devrimci bir görev olarak Marksist Leninist Komünist Parti’ye düflmüfltür. Anlama yetene¤i kayb›, ne oldu¤unu anlamadan, anlayamadan yüksek perdeden yap›lan bilgiç itirazc›l›¤› ve teorik tutuculuk

59

rolünün geride kalanlara içinde, kendi kendine yeten Türkiye ve Kuzey Kürdistan düflmüfl olmas› da anlaml› bir devrim perspektifi ile yübirleflik devrimi, Balkanlar, ve tutarl›d›r. rürse, çok büyük olas›l›kla Kürt ulusal devriminin ayn› sona ulaflmaktan kaç›Kafkaslar-Hazar Havzas› ve yenilgisinden birleflik devrinamayacakt›r. Yani emperOrtado¤u’da yarataca¤› devrimci min uluslar aras› perspektifyalizm ve bölge gericili¤i, leri bak›m›ndan hangi soetkiyi realize etme, söz konusu egemen karfl› devrimci güçnuçlar ç›kart›labilir. Birleflik ler taraf›ndan tecrit edilerek Türkiye devriminin uluslar bölgeler ve ülkelerde proletarya ezilmek istenecek ve ezilearas› perspektifleri nedir? ve emekçileri, halklar› harekete cektir. Örne¤in Yunanistan Bu soru, Türkiye ve Kuzey ve K›br›s’›n emperyalizmin Kürdistan birleflik devrimi- geçirme, ayakland›rma, bütün bu müdahale üstleri haline getinin uluslararas› düzeyde ya- yönlerde “yay›lma” devrimci per- rilmeye çal›fl›larak çok s›k› ratabilece¤i devrimci etki bir tecrit ve abluka uygulaspektifine sahip olmal›d›r. nedir? fieklinde de formüle naca¤›n› kestirmek güç deedilebilir. Emperyalist mü- Kesintisiz “birleflik devrimin” ulus- ¤ildir. dahale, yani dünya karfl› Bilindi¤i gibi iflbirlikçi devriminin tecrit, bo¤ma ve lararas› yönü veya dünya devrim- Türkiye kapitalizmi emperaç›k karfl› devrimci fliddete yalist dünya ekonomisine s›iyle ba¤›nt›s› burada a盤a baflvurarak ezme tehdit ve k› s›k›ya ba¤l›d›r. ABD’nin ç›kmaktad›r. tehlikesi karfl›s›nda devrimiyan› s›ra Avrupal› emperyamizin kendisini savunma listler ile ekonomik iliflkileri olanaklar› nelerdir ya da yaflamsald›r. Fakat onlar›n devrimimiz kendisini nas›l da Türkiye’de yaflamsal 盓savunabilir”? Birleflik devkarlar› vard›r. Son çeyrek rimimizin uluslararas› etkisinin güç ve çap› ne yüzy›ll›k dönemde iflbirlikçi kapitalizm emperyaolabilir? Bu sorular›n ve yan›tlar›n›n devrimci te- list dünya ekonomisinin yeniden yap›lanmas›na ori, program ve strateji –yani bir tüm olarak dev- eklemlenmek, entegre olmak için elinden geleni rimci eylem ve haz›rl›k bak›m›ndan tayin edici yapmakta, emperyalist dünya ekonomisi ile daha önemi her tür kuflkunun ötesindedir. Ama bu so- derin iliflkiler gelifltirmektedir. Özellikle 90’lar rulara yan›t aramayanlar›n devrimci önderlik id- sonras› oluflan koflullar iflbirlikçi kapitalizmin dias›n›n olamayaca¤› da bir o kadar aç›kt›r. bölge için bir ekonomik aktör olarak da ileri ç›kEn baflta Türk proletaryas› ve halk› gelmek mas›na Rusya Federasyonu ve Balkan ülkeleri ile üzere, bölge ülkelerinin iflçi s›n›flar›n› ve halkla- ekonomik iliflkilerde aç›l›m yapmas›na olanak yar›n› harekete geçiremedi¤i, aya¤a kald›rama¤› için ratm›flt›r. tecrit edilen Kürt ulusal devrimi, emperyalist müDevrimin Avrupa ve dünya ekonomisi üzerindahale ile bo¤ulmufl, çürütücü bir yenilgi dayat›l- de yarataca¤› etkinin çap ve boyutlar› için keham›flt›r. Ulusal devrimin önderli¤inin stratejisinin nette bulunulamaz. Ama zafere yürüyen birleflik ulusal s›n›rl›l›¤›, ulusal dargörüfllülü¤ü bir ger- devrimimizin Avrupa baflta gelmek üzere dünya çektir. Fakat tabi ki, ulusal devrimin nesnel ola- ekonomisi üzerinde krizsel etkiler yarataca¤› da rak yaratt›¤› devrimci etkinin göreli s›n›rl›l›¤› da bellidir. Bu krizsel etkinin Balkanlar’da daha sargözden kaç›r›lmamas› gereken bir di¤er gerçektir. s›c› biçimde patlak vermesi de flafl›rt›c› olmaz.

Bununla birlikte ulusal devrim Kürdistan’›n di¤er Kuzey Kürdistan’da patlak veren ulusal devriparçalar›na yay›lma e¤ilimi göstermifl ve önderli- minin devrimci etki alan›, birleflik Türkiye ve Ku¤in izledi¤i strateji de bunu yan›tlamaya yönel- zey Kürdistan devrimin etki alan›yla k›yaslanamifltir. maz. Birleflik devrim, Türk burjuva devletinin Ulusal devrimin yenilgisinin bu temel dersin- emperyalizm, ‹srail, ‹ran, Irak, Suriye egemen s›den, birleflik Türkiye ve Kuzey Kürdistan devrimi n›flar› ile karfl› devrimci iliflkilerini süpürüp ataiçin ç›kart›lacak sonuç, e¤er Türk ve Kürt prole- ca¤›, bütün bu emperyalist ve gerici ittifaklar› dataryas›, “ulusal s›n›rlar”-Türkiye siyasi co¤rafyas› ¤›t›p tasfiye edece¤i için, ama ayn› zamanda Kürt

60

TEOR‹DE do¤rultu

ulusal devrimi gibi bir temel bilefleni oldu¤u için de (‹ran, Suriye ve “Irak” baflta gelmek üzere) Ortado¤u’da devrimci depremlere yol açabilecektir.

Di¤er yandan, Balkanlar önde gelmek üzere bölgede 700 y›ll›k Osmanl› egemenli¤inin b›rakt›¤› tarihsel ve kültürel miras nedeniyle Türk halk› ile bölge halklar› aras›ndaki etkileflim ve iliflkiler, 20. yüzy›l›n sonunda oluflan uluslararas› durum nedeniyle, Türk burjuva devletinin bölge üzerindeki etkileri ve daha da önemlisi bölge halklar›na karfl› di¤er ülkelerin egemen s›n›flar› ile girdi¤i ittifak iliflkileri, Türk kapitalizminin söz konusu alanlara aç›lmakta ve dikkate de¤er iliflkiler gelifltirmekte oluflu vb. bütün bu etkenler, birleflik devrimin Balkanlar, Kafkaslar ve Hazar Havzas› proletarya ve halklar›n› derinden etkileyip sarsarak harekete geçirmesinin tamamen olanakl› ve hatta bir ölçüde kaç›n›lmaz oldu¤unu a盤a ç›kartmaktad›r. Türk burjuva devleti, Balkanlar, Kafkaslar, Hazar Havzas› ve Ortado¤u için emperyalist iflbirlikçisi burjuva, gerici vb. rejimlerin ayakta durmas›nda önemli bir etken ve dayanakt›r. Birleflik devrimimiz, Türk egemen s›n›flar› ve mirasç›s› olduklar› Osmanl› despotlu¤undan yüzy›llar boyunca çok çekmifl bölge halklar›nda büyük bir sempati yaratacak, hem bölge halklar›n› aya¤a kalkmaya k›flk›rtacak, hem de bölge ülkelerinin egemen s›n›flar›n› zay›f düflürerek y›k›lmas›n› kolaylaflt›racakt›r.

Bütün bunlardan ç›kan sonuç, birleflik devrim amac› etraf›nda birleflerek sosyalist hedeflerine yürüyen Kürt ve Türk devrimci proletaryas›n›n, devrim perspektifini “Türkiye siyasi co¤rafyas›” ile yani “ulusal s›n›rlar” ile s›n›rland›ramayaca¤›d›r. Türkiye ve Kuzey Kürdistan birleflik devrimi, Balkanlar, Kafkaslar-Hazar Havzas› ve Ortado¤u’da yarataca¤› devrimci etkiyi realize etme, söz konusu bölgeler ve ülkelerde proletarya ve emekçileri, halklar› harekete geçirme, ayakland›rma, bütün bu yönlerde “yay›lma” devrimci perspektifine sahip olmal›d›r. Kesintisiz “birleflik devrimin” uluslararas› yönü veya dünya devrimiyle ba¤›nt›s› burada a盤a ç›kmaktad›r.

Birleflik devrimin yarataca¤› etkiyi realize etmeye yönelmifl bir devrimci stratejinin programatik hedefi ne olabilir? Bu soru bizi federasyon sorununa getiriyor.

Bölgesel federasyon düflüncesinin tarihi en az›ndan 20.yüzy›l›n derinliklerine uzan›r. Öyle öngörülmedi¤i halde Sovyetler Birli¤i federasyon

TEOR‹DE do¤rultu

biçiminde kurulmufl ve daha sonra SSCB biçiminde örgütlenmifltir. Öyle ki, SSCB’yi oluflturan cumhuriyetler içerisinde federasyonlar da vard›r. Örne¤in Rusya Federasyonu gibi.

Burjuvazinin ve emperyalistlerin “Balkanlaflt›rma”; halklar› ulusal, dinsel en küçük parçalara bölerek bir birine k›rd›rt›p güçsüz düflürerek boyunduruk, tahakküm alt›na alma stratejisine karfl› komünistlerin yan›t› olarak da gelifltirilmifltir, “Balkan Federasyonu” stratejisi. Ama “Balkan Federasyonu” düflüncesinin derin kökleri kuflkusuz ki, 3. Enternasyonal’in dünya devrimi teori ve program›ndad›r.

III. Enternasyonal program› komünizmi “dünya sistemi” olarak düflünür: “Komünist Enternasyonal’in ulaflmaya çabalad›¤› nihai hedef, kapitalist dünya ekonomisinin yerine komünizmin dünya sisteminin geçirilmesidir. Tarihi geliflimin bütün ak›fl› boyunca haz›rlanan komünist toplum düzeni insanl›¤›n biricik ç›k›fl yoludur. Çünkü ancak bu toplum, insanl›¤› yozlaflma ve çökmeyle tehdit eden kapitalist sistemin temel çeliflkilerini ortadan kald›rabilir.” (III. Enternasyonal 1919-1943-Belgeler; Belge Yay›nlar› s. 147) Programda, “Komünist Enternasyonal’in Nihai Hedefi: Dünya Komünizmi” bölümünde, hedeflenen “komünist dünya sistemi”, “komünist dünya toplumu” aç›kland›ktan sonra, “Kapitalizmden Sosyalizme Geçifl Dönemi ve Proletarya Diktatörlü¤ü” üzerinde durulur.”Kapitalist toplumla komünist toplum aras›nda, birinden ötekine devrimci dönüflüm dönemi yer al›r. Bu döneme tekabül eden siyasal geçifl döneminde devlet, proletaryan›n devrimci diktatörlü¤ünden baflka bir fley olamaz. Emperyalizmin dünya diktatörlü¤ünden proletaryan›n dünya diktatörlü¤üne geçifl, proletaryan›n mücadeleleri, yenilgileri ve zaferleriyle dolu uzun bir dönemi; kapitalist sistemin genel bunal›m›n›n sürdü¤ü ve sosyalist devrimlerin; yani proletaryan›n burjuvaziye karfl› giriflti¤i iç savafllar›n olgunlaflt›¤› bir dönemi; devrimci proletaryan›n sosyalist hareketleri niteli¤inde olmad›klar› halde emperyalizmin egemenli¤ini sarst›klar› sürece nesnel olarak dünya proletarya devriminin bir ö¤esi haline gelen ulusal savafllar ve sömürge ayaklanmalar›yla dolan bir dönemi; kapitalist ve sosyalist sosyo-ekonomik sistemlerin, dünya ekonomisi içinde, hem silahl› mücadelelere giriflerek, hem de ‘bar›flç›l’ iliflkiler

61

kurarak yan yana varolduklar› bir dönemi; Sosyalist Sovyet Devletleri Birli¤i’nin oluflturdu¤u, emperyalist devletlerin onlara karfl› savafllar açt›¤›, bu savaflta devletlerinin sömürge halklarla git gide s›k›laflan ba¤lar kurdu¤u bir dönemi vb. kapsar.” (Age. s. 150) “Dünya proletaryas›n›n diktatörlü¤ü, bu nedenle kapitalist dünya ekonomisinden sosyalist dünya ekonomisine geçiflin en zorunlu ve belirleyici önkofluludur. Ancak bu diktatörlük sadece, sosyalizmin tek tek ülke ya da ülke gruplar›ndaki zaferiyle gerçeklefltirilebilir. O, yeni oluflan proleter cumhuriyetlerin daha önceden varolanlarla birleflmesini, bu federasyonlar a¤›n›n -ki bu emperyalist boyunduru¤u parçalayan sömürgeleri de içine al›r- sürekli büyümesini ve bu federasyonlar›n nihayet insanl›¤›n devlet olarak örgütlenmifl dünya proletaryas›n›n hegemonyas› alt›nda bir

62

araya gelmesini gerçeklefltirecek olan Dünya Sosyalist Cumhuriyetleri Birli¤i haline gelmelerini gerektirir.” (age. s.152) Bütün ülkelerin komünistlerinin 20. yüzy›l boyunca 3.Enternasyonal program›na ne kadar ba¤l› kald›klar› ayr›ca incelenecek ve tart›fl›lacak bir konu ve sorundur. Ama demek ki, dünya devrimi perspektifinden bak›ld›¤›nda, uluslar aras› komünist hareketin birikimine de hakimseniz, “Balkan, Kafkas ve Ortado¤u halklar›yla demokratik ya da sosyalist federasyonlar oluflturma”n›n birleflik devrimimizin uluslar aras› perspektifleri kapsam›nda oldu¤u sonucuna ulaflman›z “zor olmuyor”.

Federasyonu yaln›zca ulusal sorun ile iliflkili düflünmek ve ulusal hareketlerin program› gibi görmek bir tek cümlede bu kadar çok hata yapmak DP’nin baflar›s›d›r. n

TEOR‹DE do¤rultu

77 Zehirli ‹mza Bir süre önce, 77 Kürt ayd›n›n imzas›n› tafl›yan ve Kongra Gel’in tek yanl› ateflkesi bozmas›n› k›nayan, “savafl› durdurun” ça¤r›s› yapan bir bildiri yay›nland›.

Kürt ulusal kurtulufl devrimi sürecinde, devrimi destekleme tavr› tak›nm›fl, Recep Marafll›, Cemil Gündo¤an gibi tutarl› yurtsever ayd›nlar›n da içinde bulundu¤u, Kürt hareketlerinden genifl yelpazedeki bu ayd›nlar›n, ateflkesin bozulmas›na karfl› dile getirdikleri ortak görüfller, bölgede ve Türkiye ve Kuzey Kürdistan’da, pek çok reformist parti ve örgüt taraf›ndan da benimseniyor.

Afla¤›da üzerinde duraca¤›m›z görüflleri ele al›rken, esasen geleneksel Kürt ayd›n ve reformist örgütlerinin tavr› aç›s›ndan ac›mas›zca teflhir etmek gerekiyor. Ama ayn› zamanda konjonktürel olarak Kürdistan’›n hemen bütün parçalar›nda, geç kalm›fl ulusal kurtulufl sorunu yaflayan tüm sömürge uluslar›n halk kitlelerinde yans›yan, “devletsel” statünün ehven-i fler biçimlerine bile özlemle karfl›lama duygusunun yayg›nl›¤› ve bunun yaratt›¤› yan›lsama nedeniyle bilimsel ve devrimci politika aç›s›ndan ikna edici bir temele oturtarak da ele almak gerekiyor.

TEOR‹DE do¤rultu

ABD’nin ipiyle ulusal kazan›mlar korunur mu?

Aç›klama öncelikle, Güney Kürdistan’daki ulusal kazan›mlar› riske sokaca¤›n› ileri sürerek, Kuzey’de ateflkesin kald›r›lmas›na tav›r tak›n›yor.

“Bu savafl, Güney Kürdistan’daki ulusal kazan›mlar› riske etmekte, Güney’de oluflan ulusal yap›y› ciddi bir biçimde tehdit etmektedir. Türk Ordusu’nun Güney Kürdistan’a girmesi için zemin haz›rlamaktad›r.”(aç›klama) Her fleyden önce, Türk burjuvazisinin sömürgeci diktatörlü¤ü, henüz Kuzey ulusal kurtulufl devrimi bafllamam›flken, 1982’den itibaren Güney Kürdistan’a askeri müdahalede buluna geldi. ‹ran-Irak savafl› sürecinde, Güney Kürdistan peflmerge güçlerinin özerk bölge kurma olas›l›¤› gündeme geldi¤inde, sömürgeci diktatörlük Saddam’la yapt›¤› anlaflma üzerine, askeri güçleriyle girip müdahale ediyordu. 80’li y›llar›n yar›s›na de¤in bu iki kez gerçekleflti. 1988’de ‹ran-Irak savafl›, kazanan› olmayan bir savafl olarak sona erince, Güney peflmerge güçlerinin savafl› da KDP ve YNK önderliklerince sona erdirildi.

63

Sömürgeci diktatörlük, duklar› bütün bu süreç boABD bak›m›ndan bu durumda, yunca Barzani-Talabani, sö90’l› y›llarda da, Kuzey’in ulusal kurtulufl güçlerine Irak’taki askeri egemenli¤i için mürgecilerin askeri üslensald›rmak için, “cephe gerimesinin dayanaklar› oldu. si” olan Güney Kürdistan’a dayand›¤› güçlerden en örgütlü Bu durum böyleyken de, daha büyük ve silah donan›Türk burjuva sömürgecileriolanlar Talabani-Barzani kuvm› yüksek savafl birlikleriyle nin aç›kça dile getirdikleri vetleri. Bu nedenle ABD’nin sistematik olarak girdi. Aniki amac› vard›: cak bu kez, Saddam’la iflbir- Irak’›n› kurarken, Güney KürtleK›sa vadeli amac›; li¤i içinde de¤il. Barzani-TaPKK’nin askeri güçlerini imrine ABD himayesinde siyasi labani güçleriyle iflbirli¤i ha etmek, uzun vadeli amac› içinde girdi ve birlikte PKK bak›mdan özerk bir statü veri- Güney Kürdistan’da federe güçlerini ezme harekatlar› yor. Kuflkusuz, ony›llard›r süren statünün hukukileflmesini düzenlediler. 1992’den baflönlemek! Bu amac› Türk layarak, Çekiç, Sandviç, vb. Kürt ulusal mücadelesini dikkate burjuvazisinin bütün kesimisimler alt›nda yürütülen haal›yor. Bu olmasayd› elbette ko- leri benimsemifller ve aç›k rekatlar, bu gerici iflbirli¤i seçik dile getiriyorlard›. Gelayca siyasi özerklik vermezdi. neraller, kontra flefleri, içinde yap›ld›. O zaman, ABD’nin ‘91 emperyalist Irak Ama esasen, son on y›lda, Ba- MHP, DYP gibi partiler en savafl›ndan sonra, Güney tavizsiz savunusunu yaparasç› burjuvaziden örgütlü iflbir- larken-Perinçek bu kervana Kürdistan’da, ABD pretektoras› federe bir Kürdistan varkat›l›rken- islamc›s›ndan likçi güçler yaratamad›¤› için d›. ABD’nin iflbirlikçili¤ini sosyal demokrat›na ve burKürt burjuvalar›na dayanmay› yapan burjuva reformcu önjuva liberaline di¤er partiler derlik, Türk sömürgecili¤iyve TÜS‹AD daha esnetilmifl öne ald›. le de iflbirli¤i yaparak PKK biçimde bunun savunusunu güçlerini ezmeye, Kuzey yap›yorlard›. ulusal kurtulufl devrimini imhaya çal›fl›yordu. BuPeki flimdi de¤iflen ne? nunla da yetinmiyor, partikülarist-afliretçi bir rekabete girerek aralar›nda da savafl›yor ve kah Birincisi ABD ikinci Irak savafl›yla, emperyalist Türk sömürgecileriyle, kah Saddam’la birbirlerine dünyan›n literatürüne göre ‘Türkiye’nin komflukarfl› iflbirli¤i yap›yorlard›. Kendi aralar›ndaki an- su’ oldu. Irak’› bir ABD pretektoras› (himayesi allaflmalar› bile Washington ve Ankara süreçlerinde t›nda sömürgesi) yapmay› planl›yor. Direnifl, yapabiliyorlard›.

ABD’nin Suriye ve ‹ran’a askeri müdahalesini enBu gerici günahlar› iflleyerek gelen Güney bur- gelledi¤i gibi, Irak’taki plan›n› t›kad›, ABD’yi bajuva feodal önderli¤i, ABD’nin ikinci Irak savafl›n- takl›¤a soktu. ABD bak›m›ndan bu durumda, dan sonra, federe bir statüyle ABD’nin pretektora- Irak’taki askeri egemenli¤i için dayand›¤› güçlers› bir Irak yönetimi içinde, federe Güney Kürdis- den en örgütlü olanlar Talabani-Barzani kuvvetletan statüsü kurmaya çal›fl›yor. Do¤rusunu söyle- ri. Bu nedenle ABD’nin Irak’›n› kurarken, Güney mek gerekirse, ne kadar sürece¤i belirli olmasa da Kürtlerine ABD himayesinde siyasi bak›mdan tek sa¤layabildi¤i geliflme KDP ve YNK’n›n, parti- özerk bir statü veriyor. Kuflkusuz, ony›llard›r sükülarist-afliretçi çat›flmay› flimdilik bir yana b›rak- ren Kürt ulusal mücadelesini dikkate al›yor. Bu m›fl olmalar›d›r. Di¤er koflullar tart›flt›¤›m›z konu olmasayd› elbette kolayca siyasi özerklik vermezaç›s›ndan oldu¤u gibi durmaktad›r. di. Ama esasen, son on y›lda, Baasç› burjuvaziden Güney Kürdistan’a, Türk burjuva sömürgeci örgütlü iflbirlikçi güçler yaratamad›¤› için Kürt diktatörlü¤ünün askeri güçleri, Barzani-Talabani burjuvalar›na dayanmay› öne ald›. ABD’nin eliyle ve Kuzey ulusal devrimci güçlerini imha et- Irak’taki emperyalist egemenli¤i için bu statüyü mek amac›yla ve Barzani-Talabani çat›flmas›nda veriyor, emperyalist egemenli¤ine dayanak yap›sözde “bar›fl sa¤lamak” ad›na yerlefltiler. fiimdi yor, aslolan budur. de hala, bu güçlerin izniyle bulunuyorlar. BulunBöyle oldu¤u için de, koflullar› ve ihtiyaçlar›n-

64

TEOR‹DE do¤rultu

daki de¤iflikliklere göre, Güney Kürdistan’›n statüsünde de¤ifliklikler yapmaktan çekinmiyor. Örne¤in, ABD, Irak’ta Saddam’a karfl› askeri zaferini ilan etti¤inde, ABD egemenli¤i alt›nda himayeci sömürge birleflik bir Irak içinde Güney’e özerklik öngördü ve peflmergelerin merkezi “Irak ordusu”na kat›lmas›n› emretti. Barzani-Talabani buna itiraz m› ettiler? Hay›r!Ard›ndan, Irak’ta sert silahl› bir direnifl devam ettikçe, ABD kuklas› (Geçici Yönetim Konseyi) GYK’n›n haz›rlad›¤› geçici Anayasa’da Güney’e federasyon tan›nd›. Ard›ndan BM’deki tasar›da ABD taraf›ndan federasyon geri çekildi.

Demek ki ABD’yle gelen statü kal›c› de¤il, ABD egemenli¤inin ç›karlar›na göre de¤iflkendir.

Federasyon, ABD himayesinde bir sömürge olman›n alt bafll›¤›d›r. Bunun benzeri bir statü Kosova’da da vard›r ve ne Kosova özgürdür ne de Güney Kürdistan...Her iki yerde de son sözü askeri egemenli¤i elinde tutan ABD söylüyor ve Kosova’daki gibi ABD egemenli¤inde federe Güney vatan›n› bu kez Saddam yerine ABD’ye çi¤netecektir. Bunun neresi Özgür Kürdistand›r? Güney Kürtlerinin federasyona da, ba¤›ms›zl›¤a da hakk› vard›r, yanl›fl olan federasyon de¤il, ABD himayeci sömürgecili¤ine teslimiyettir.

ABD himayeci sömürgecili¤i alt›nda federe Kürdistan, dünya ve Kürdistan proletaryas›n›n kurtuluflu bak›fl aç›s›n› bir yana b›rakal›m, Kürdistan ulusal kurtuluflu bak›fl aç›s›ndan bile, merkeze konarak, tayin edici ölçüt al›narak tav›r tak›-

TEOR‹DE do¤rultu

n›labilir mi? Elbette hay›r!Tutarl› ulusal kurtuluflçuluk, ba¤›ms›z Kürdistan’› program edinir.

Bu bak›fl aç›s›ndan bakarak tav›r tak›n›r. Bu aç›dan yaklafl›ld›¤›nda, Kürdistan’›n bütün parçalar›n›n ba¤›ms›zl›k hakk› da, federasyon hakk› da vard›r. Bu emperyalizmden ve emperyalist sistemin dayanaklar› gerici s›n›flardan –bunlar bölgesel sömürgeci s›n›flar ve kendi ulusundan gerici s›n›flard›r- ba¤›ms›z yürütülecek, bu s›n›flar› ve politik temsilcilerini tasfiye edecek bir mücadeleyle, devrimle sa¤lanabilir ancak. Devrimin ürünü olarak kazan›lacak federasyon da devrimin zaferi ve ba¤›ms›z Kürdistan’›n gerçeklefltirilmesi için yararlan›lmal›d›r. Bu tutarl› ulusal kurtuluflçu aç›dan bak›ld›¤›nda, Güney’deki mevcut federasyon, ABD pretektoras› oldu¤u gibi, Kürt emekçilerine karfl› emperyalist sistemin bekçili¤i anlam›na da geliyor! Ulusal kurtuluflçu hareketlere karfl› da emperyalist ve bölge gericilerinin yan›nda yer alacakt›r. Nitekim, Barzani-Talabani’nin içinde yer ald›¤› ABD’ci Irak Geçici Hükümeti’nin ald›¤› ilk kararlardan biri Kongra Gel’i terörist ilan etmek oldu. Sizin, savafl› as›l bafllatan olarak ilan etti¤iniz derin devletle, Talabani koflarak görüflüyor, Kongra Gel’in nas›l imha edilece¤ini birlikte ele al›yorlar. ‹flte sizin tarihsel kazan›m olarak ilan etti¤iniz himayeci sömürge federasyonun liderlerinin ifllevi.Tabii ki onlar, ABD’nin yan›nda, halklara ama Kürt halk›na da karfl› ABD ve bölge sömürgecilerinin yan›ndad›rlar. Gerçekte 40 y›ll›k ulusal mücadelenin kazan›mlar›n›,

65

ABD’ci karfl› devrime dönüflmant›¤›n›za göre, sömürgeci Tutarl› ulusal kurtuluflçuluk, türmüfllerdir. ‹fllevleri budiktatörlük savafl nedeni dur, ulusal kazan›mlar elde ilan etmesin diye, Güneyde ba¤›ms›z Kürdistan’› program etmek de¤il. Bu elbette istisne federe, ne ba¤›ms›z statüedinir. Bu bak›fl aç›s›ndan nai olarak Kürdistan’a özgü de devlet amaçlamaktan de de¤ildir. ‹ngiliz himaye- bakarak tav›r tak›n›r. Bu aç›dan tümden vazgeçmek gerekisindeki, üstelik sözüm ona yor! yaklafl›ld›¤›nda, Kürdistan’›n ba¤›ms›z Ürdün’ün küçük Sömürgeci diktatörlük bütün parçalar›n›n ba¤›ms›zl›k aç›s›ndan bugün de¤iflen, sakral› (evet Araplar›n ‘ulusal kazan›m›’ Ürdün devletinin hakk› da, federasyon hakk› da vafl nedeni saymas›na ra¤bafl› olarak) Hüseyin, men Türk burjuvazisinin sövard›r. Bu emperyalizmden ve 1970’te onbinlerce Filistinlimürgeci diktatörlü¤ünün yi katlederek emperyalistle- emperyalist sistemin dayanaklar› gücü yeni egemene -Sadre ba¤›ml›l›¤›n diyetini ödetdam’›n egemenli¤i yerine medi mi? Haf›z Esad, 1975 gerici s›n›flardan –bunlar bölge- ABD egemenli¤i geçince- saTel Zaatar katliam›yla Filisvafl açmaya yetmemesidir. sel sömürgeci s›n›flar ve kendi tinli mültecilerin kan›n› Güney Kürdistan’a savafl açulusundan gerici s›n›flard›rak›tmakta tereddütsüz davmas›, ABD egemenli¤ine saranmad› m›? Enver Sedat, ba¤›ms›z yürütülecek, bu s›n›flar› vafl açmas› demek olaca¤›n1979 Camp Davit antlaflmadan yapam›yor. Bu kez ‘k›rve politik temsilcilerini tasfiye s›yla siyonistlerin savafl kam›z› çizgi’nin ç›tas›n› indirirargah› önünde secdeye vayor; Kerkük, Kürt federasyoedecek bir mücadeleyle, r›rken ‹srail’in döktü¤ü kana nu içine al›nmaz ve petrol devrimle sa¤lanabilir ancak. ortak olmad› m›? Bunlar da Kürdistan’a verilmezse siyasi Araplar›n ulusal kazan›mlaözerklik kabul edilebilir dir›yd›lar, sizin mant›¤›n›zla! yor. Efendi ABD, bunu dikBaflka halklar› kölelefltirme üzerine ulusal öz- kate alarak (Irak’l› kuklalar›n›n da iste¤i bu yöngürlükler kazan›l›r m›?(bunu iflleyen bir paragraf de) Kerkük’ü özel statülü bölge olarak ay›r›yor. konabilir) ‘Özgür Kürdistan’ liderleri olarak ilan edip, korunmas›n› dünyaya bak›fl aç›n›z›n merkezine Sömürgeci diktatörlük oturttu¤unuz sömürge Güney’in o çok makbul egemenleri de bunu kabul ediyorlar... kadr-i mutlak m›?

Demek ki, karfl›s›nda ABD varoldu¤u için AnAsl›nda sömürgeci diktatörlü¤ün kadir-i mutkara Güney’e savafl açam›yor, yoksa Kongra lak olmad›¤›n›, Güney Kürdistan’da k›rm›z› çizgiGel’in ateflkesi bozup bozmamas›ndan de¤il. Silerini efendisi ABD’nin silmesi gösterdi. Siz de bunu biliyorsunuz. Ama, halk›na ve halklara gü- zin mant›¤›n›zdan hareket edersek, Güneybat› ve venini yitirmek, bu duruma düflen herkesin bilin- Do¤u Kürdistan’da geçen aylarda patlak veren cini tutsak al›r ve güçlüyü kadr-i mutlak görmek ayaklanmalar karfl›s›nda Suriye ve ‹ran gericilerimant›¤›na tutsak eder. Sizde olan da budur. fiim- nin Güney’e savafl ilan etmeleri gerekmez miydi? di ABD’yi dünyada ve bölgede kadr-i mutlak gör- Üstelik, bu ayaklanmalar Güney’deki federasyon dü¤ünüz için, onun himayeci sömürgesi olan bir ilan›ndan esinlenerek patlak vermiflti ve dahas›, federasyonu “özgür Kürdistan” ilan edenlerin ar- Suriye Baas yönetimi aç›kça ayaklanman›n Barzani -Talabani taraf›ndan k›flk›rt›ld›¤›n› ileri sürkas›na ba¤lan›yorsunuz.

Ayn› mant›kla, Kuzey’de mücadele yükseltilir- müfltü. E¤er ‹ran ve Suriye sömürgecileri Güney’e se Türk sömürgeci diktatörlü¤ünün Güney’e sa- müdahale edemiyorlarsa, Güney’de gerçekte egemen olan ABD’ye karfl› savafla giremediklerindenvafl açma bahanesi yapaca¤›n› ilan ediyorsunuz!

Oysa, dün oldu¤u gibi, biraz farkl›l›kla olsa bi- dir. Sizin ‘mücadele Güney’e savafl getirir’ içerile bugün de sömürgeci diktatörlü¤ün savafl nede- ¤indeki teslimiyetçi mant›¤›n›z, her geçen gün ni, zaten bafll›bafl›na Güney’de federasyon ya da daha çok ABD’nin ipine güvenmenize, Kürt halk›ayr› devletin kurulmas›d›r! Sizin teslimiyetçi n›n gücüne güvensizli¤e batman›za yol aç›yor. Bu

66

TEOR‹DE do¤rultu

mant›kla yar›n, ABD’ci kukla Irak hükümeti, Kongra Gel’e karfl› savafl›n tetikçili¤ini BarzaniTalabani’ye verdi¤inde, bu gerici-sömürgeci savafl› da desteklemekten baflka çare bulamayacaks›n›z! Geçmiflte, Barzani güçleri, ‹ran’da üslenmiflken, Güney’in ulusal mücadelesi zarar görmesin kayg›s›yla, Do¤u Kürdistan’daki ulusalc› güçlerin imhas›n› destekliyordu, bu onlar›, ‹ran sömürgecilerinin tetikçili¤ine de¤in götürdü. Sizin mant›¤›n›z›n onlardan ne fark› var?

Oysa tarihsel deneyimler de, son Do¤u ve Güneybat› ayaklanmalar› da gösteriyor ki, Kürt ulusal kazan›mlar›n› koruman›n ve ulusal özgürlü¤ü elde etmenin de tek yolu, bütün parçalarda mücadeleyi yükseltmektir. ABD iflgalindeki Irak’ta silahl› direniflin yol açmakta oldu¤u sonuçlar da, ulusal özgürlü¤ün silahl› direnifl yükseltilerek kazan›laca¤›n› göstermiyor mu?

PKK reformcu program ve stratejiye geriledikten bu yana geçen son 6 y›ll›k süreç de tersinden bunu kan›tlamad› m›? Bu durumun kendisi Kongra Gel’i, program edindi¤i reformlar›n bile gerçekleflebilmesi, ABD ve bölge sömürgecilerinin olas› imhas›na karfl› ayakta kalabilmesinin tek yolunun mücadeleyi yükseltmek ve aktif bir savunma savafl› yürütmek gerekti¤i sonucuna götürmedi mi?

Ama, sizler; halka ve mücadeleye güveninizi tamamen yitirdi¤iniz için, bu gerçe¤i göremiyor,

TEOR‹DE do¤rultu

görmek istemiyor, Türk sömürgeci diktatörlü¤üne teslimiyet ile ABD himayeci sömürgecili¤inin batakl›¤›na düflüyor, bunun d›fl›nda hiçbir alternatifi göremeyen ufuksuzlu¤a herkesi de ça¤›r›yorsunuz. Bu ufuksuzlu¤un d›fl›ndaki mücadeleyi yükseltmek yolunu, “derin devletin oyunu”yla suçlayacak denli gericilefliyorsunuz. Ayn› gerekçelerleri dile getiren Burkay’da t›pat›p ayn› gerici konuma düflüyor: “Ard›ndan, bu olaylar›n iç ve d›fl kamuoyunda yarataca¤› etkiler kullan›l›p, bir yandan Güney Kürdistan’daki Türk askeri gücünün varl›¤› devam ettirilecek, belki bölgeye yönelik yeni operasyonlar yap›lacak, ordaki ortam da Kuzeydeki gibi terörize edilecek, bir yandan da AKP kuflatmaya al›n›p AB yönündeki süreç bloke edilecek...

Oyun iflte budur ve derin devlet bunu aylard›r haz›rlad›, Öcalan eliyle devreye koydu.”

Halka ve mücadeleye güveni kalmayanlar›n, düflman› her fleye kadir görmeleri , baflka gericilere bel ba¤lamalar› kaç›n›lmazd›r.

Kuzey’de umut AB’ye girmek mi?

“Türkiye’nin Avrupa Birli¤i sürecine dahil olmas›ndan rahats›zl›k duyan derin devlet, bu süreci ve böylece k›smi de olsa geliflen demokratikleflmeyi engellemek için, bu savafla ihtiyaç duymaktad›r.” (aç›klamadan) Bu sözleri söyleyen Kürt ayd›nlar›, Kuzey için

67

tek somut yolu da önermifl oluyorlar; mücadele etmeyelim, bugün AKP Hükümeti Türkiye’yi AB’ye sokacak, bu yolla demokratik kazan›mlar korunur, AB’ye girilince de gelifltirilir!

Sizin, Kuzey’deki ile Güney’deki mücadele mant›¤›n›z ayn›; halka ve mücadeleye güvenmek yerine, Kuzey için AB’ye Güney için ABD’ye bel ba¤lamak!

Bu yolu tuttuktan sonra, sizin Kürdistan ulusal kurtuluflu ad›na söz söylemeye hiçbir hakk›n›z olamaz. Bu yolu tuttuktan sonra, Kongra Gel’in ateflkesi sona erdirerek silahl› direnifle geçmesini, “taleplerle savafl birbirine uymuyor” demeye ne hakk›n›z olabilir. AB’ye girilince gerçekleflecek reformlar, Kongra Gel’in program edindi¤i taleplerden daha geri de¤il mi? Elbette siz talepler ile savafl› eflitlemek derken, talepleri ileri bir düzeye ç›karacak bir eflitli¤i de¤il, savafltan vazgeçip, “mücadeleyi” AB’ye girilince gerçekleflebilecek talepler düzeyine çekmeyi öneriyorsunuz. Sizin bir benzeriniz de sosyal floven ÖDP, silah b›rakma ça¤r›s› yaparak, mücadeleyi AB’de gerçekleflebilecek talepler düzeyine geriletmek istiyor.

Ama siz onlardan farkl› olarak Kürdistan ulusal mücadelesine ba¤l›l›k ad›na yapt›¤›n›za göre,

68

durumunuz secaat arzederken sirkatin söyleyeninkine benziyor...AB’ye götüren sürece AKP Hükümeti önderlik etti¤ine göre, esasen öngördü¤ünüz AKP kuyrukçulu¤u da oluyor.

Sonuç olarak, Kürdistan’›n ulusal özlemlerini gerçeklefltirmenin yolu, ABD ve AB’ye bel ba¤lamaktan de¤il, sömürgecilere, ABD ve AB’ye karfl› mücadeleyi yükseltmekten geçer. Nas›l ki Kürt ulusunun özgürlük, ba¤›ms›zl›k mücadelesi hakl› ve meflrudur, HPG güçlerinin silahl› direnifli de meflrudur. Kürt emekçilerinin toplumsal ve ulusal kurtuluflçu program do¤rultusunda taleplerini ve mücadelesini yükselterek, Türk ulusundan ve di¤er ulusal topluluklardan emekçilerin mücadelesini yükselterek, Kürdistan’›n özgürlü¤ü ve Türkiye ve Kuzey Kürdistan’›n emekçilerinin kurtuluflu yolunda ilerlemek tutulmas› gereken devrimci tek yoldur. Ayd›nlar›n, halka ve kendilerine güvensizli¤inin vaaz etti¤i yol; sömürgecilere teslimiyet, ABD ve AB’ye bel ba¤lama yoludur. Bu yol, flimdiye de¤in varolan ve Kürt ulusuna kölelikten , emekçilere de emperyalist boyunduruk ve sömürüden baflka bir fley vermedi. Baba Barzani ‘75’te bunu söyledi¤inde bu trajediydi, bugün ayd›nlar olarak söylüyorsan›z bu art›k trajikomiktir! n

TEOR‹DE do¤rultu

K›sa bir süre önce kurulan ve h›zl› bir örgütlenme kampanyas›yla yayg›nlaflan Sosyalist Gençlik Derne¤i(SGD), gençli¤in politik mücadelesine yeni bir soluk tafl›d›. ‹stanbul SGD Baflkan› Baflak fiahin, yapt›¤›m›z röportajda, SGD’nin mücadele perspektifleri, örgütlenme stratejileri, sosyalist ayd›nlanma misyonlar› vb. hakk›nda sorular›m›z› yan›tlad›.

Görevimiz gençli¤i sosyalizmle buluflturmak T.D. - SGD hangi ihtiyaçtan do¤du?

B.fi. – Burjuva propagandan›n etkisiyle, emperyalizmin örgütsüzlefltirme sald›r›lar›yla s›k›flt›r›lm›fl, kapitalizmin karanl›k koridorlar›nda çürütülen, emperyalizmin neoliberal sald›r› programlar›yla geleceksizlefltirilen gençli¤i sosyalizmle ayd›nlatarak toplumsal mücadeleye kat›l›m›n› amaçl›yoruz. Gençli¤in, ayd›n özelliklerinden kaynaklanan, toplumsal mücadeleyi besleyici rolünü oynamas›n› sa¤lamak istiyoruz. 12 Eylül’ün etkileri bugünkü gençlik kitlesi üstünde daha somut görülüyor. E¤itim kurumlar›, en baflta da üniversiteler YÖK arac›l›¤›yla gerici, ›rkç›, cinsiyetçi düflüncelerin gençli¤e empoze edildi¤i kurumlar haline geldi. Burjuva propaganda di¤er kanallarla, televizyon, medya arac›l›¤›yla bireyci, pop kültürü öne ç›kar›yor, geleceksizleflen gençlere sahte alternatifler sunuyor. Uyuflturucu kullan›m›, cinsel, kültürel, düflünsel yozlaflma gibi bir çok etken, gençli¤i düflünmekten, sorgulamaktan uzak tutmaya çal›fl›yor. Gençli¤in sosyalist düflünceler etraf›nda örgütlenmeye ihtiyac› var. Kendi sorunlar›yla mücadele etmek, kendi taleplerini sorunlaflt›rabilmek, buradan toplumsal sorunlarla da iliflkileniflini sa¤lamak ve bunun için de sosyalist fikirlerle ayd›nlatmak ve sosyalizm etraf›nda örgütle-

TEOR‹DE do¤rultu

mek ihtiyac›na yan›t veriyor SGD’ler.

T.D. - Bu ihtiyaca ba¤l› bir örgütlenme stratejisi düflünüyorsunuz. Bunu biraz açar m›s›n›z?

B.fi. - SGD’ler gençli¤i, yani liseli, üniversiteli, iflçi, iflsiz, semt gençli¤ini örgütlemeyi hedefliyor.

Tabi ö¤renci gençli¤in ayd›n özelliklerini MarksistLeninist teoriyle buluflturma, buradan ezilenlerin mücadelesini besleme ihtiyac›n›n yak›c›l›¤›n› koruyor. SGD’lerin flu anki bileflimi itibariyle yak›n vadede ö¤renci gençli¤in h›zl›ca örgütlenebilmesi sorununu temel al›yor.

Yaz sürecine dönük özellikle semt gençli¤ini ayd›nlatma ve sosyalizm mücadelesine kazanma, SGD’lerde örgütleme çal›flmalar›m›z olacak. Tabi yerellerin özgünlüklerine ba¤l› de¤iflimler de gösterebiliyor planlar›m›z.

Derne¤imiz, NATO, emperyalist iflgal, tecrit gibi politik gündemlere etkin müdahale etmeye devam edecek. Gençli¤in kesimsel sorunlar›n›, baflta da e¤itime dair sorunlar›; YÖK, ÖSS, yasa tasar›lar›, vb. mücadele gündemimiz olmay› sürdürecek.

Keza gençli¤e dönük ideolojik sald›r›lar›n, örne¤in uyuflturucunun hedef al›nd›¤› çal›flmalar yoluyla gençli¤in politikaya müdahalesini merkezi politikayla daha zengin bir içerikle buluflturmay› düflü-

69

nüyoruz. K›sacas›, kapitalizmin yol açt›¤› herhangi bir sorunla mücadele etme iste¤indeki her gencin akl›na gelen ilk adres olmay› hedefliyoruz.

Marksizm-Leninizm seminerleri yak›n vadede hayata geçirece¤imiz temel etkinliklerimizden biri olacak. Felsefe, ekonomi politik, toplumsal mücadeleler tarihi, sosyalizm gibi konular› tart›flaca¤›z, NATO sürecinde oldu¤u gibi, politik çal›flmalar›m›z›n önünü açan, gençli¤i bu gündemler üzerinden ayd›nlatmay›, sosyalizmle tan›flt›rmay›, teoriyle iliflkilendirmeyi hedefleyen etkinliklerimiz olacak.

Gençli¤e tek seçenek olarak dayat›lan emperyalist kültürün, tüketicili¤in, bireycili¤in, sanallaflman›n karfl›s›na, alternatif sosyalist kültürü gençlik içinde yayg›nlaflt›r›p gelifltirerek ç›kaca¤›z. Kolektif üretimin, paylafl›m›n temelde durdu¤u bir yaflam tarz›n› kendi prati¤imiz içinde göstermeye çal›flaca¤›z. Tiyatro, müzik, resim, karikatür ve di¤er kültür sanat dallar›nda kurslar›m›z, atölyelerimiz, yar›flmalar›m›z olacak. Sporda da, sanatta da, politikada da, söylenecek sözü biz söylemeliyiz, böyle düflünüyoruz. Her genci yaflam›n›n bir kenar›ndan da olsa yakalayabilecek çok çeflitli çal›flmalar yapmay›, çal›flma gruplar› oluflturmay› hedefliyoruz. fiu ana kadar birçok ilde SGD’ler kuruldu; ‹s-

70

tanbul, Ankara, Adana, ‹zmir, Bal›kesir, Eskiflehir, Manisa, Çanakkale, Zonguldak… Kürdistan illerinde de kurulacak. SGD’lerin yayg›nlaflmas›yla, gençlik kitleleri içinde örgütlenebilmesiyle birlikte daha yerel flubeler kurulmas› gündemimizde. Yine SGD’lerin örgütlenme düzeyine paralel olarak federasyonlar kurma düflüncemiz de var. Daha uzun vadeli bir hedef bu. Somut olarak ne zaman, hangi aflamada, hangi çapta oluflturulabilece¤i SGD’lerin geliflimine ba¤l› olarak tart›fl›lacakt›r.

T.D. - 12 Eylül’den bu yana ö¤renci gençli¤in s›n›fsal profilinde emekçi ailelerin çocuklar› aleyhine bir de¤iflim oldu. Liseler bir umut kap›s› olmaktan çoktan ç›kt›. Özellikle üniversitede gençli¤inin s›n›fsal konumunda orta s›n›flara do¤ru bir kay›fl yaflan›yor. Bu sizin örgütlenme stratejinizi nas›l etkiliyor? Özel olarak hedef profil seçimi yap›yormusunuz? Gençli¤in hangi kesimlerine yönelmeyi düflünüyorsunuz ya da her kesim için özel projeleriniz var m›?

B.fi. - Üniversite gençli¤i paral› e¤itim politikalar›yla, AÖBP-ÖSS-ÖYS gibi üniversiteye girifli dershanelere ba¤›ml› hale getiren, dolay›s›yla emekçi çocuklar›n›n bafltan bir-s›f›r yenik bafllad›¤› s›nav sistemleriyle büyük oranda elitleflti gerçekten. Bu özellikle Bo¤aziçi, ‹TÜ, ODTÜ gibi üniversitelerde daha yo¤un yafland›. ‹flçilern, ezilenlerin çocuklar›na üniversite kap›lar› kapan›yor. Bu geliflme en baflta liseli gençli¤i örgütlemenin önemini art›r›yor. Lise gençlik, hem bileflim olarak ezilen kesimleri daha çok kaps›yor, hem de yeni fikirlere daha aç›k, burjuva propagandan›n daha az etkisi alt›nda. Liseli gençli¤in sosyalizmle tan›flmas›, genç yaflta Marksizm-Leninizm’in teorisini ö¤renmeye bafllamas›, gerek üniversiteli gençlik mücadelesine, gerekse iflçi, emekçi kesimlerin toplumsal mücadelelerine güç katmak bak›m›ndan çok önemli. Öte yandan liseli gençli¤in örgütlenmesinin önünde çok önemli engeller var. Liselilerin derneklere üye olmas› yasak örne¤in. Dolay›s›yla SGD’lerde de örgütlenemiyorlar. Kendi akademikdemokratik örgütlenmelerini de yaratam›yorlar.

Dolay›s›yla flimdilik yasalar ancak dershane ö¤rencilerini örgütlememize olanak tan›yor. Tabi bu asla SGD’lerin liseli gençlik mücadelesini kapsamayaca¤› anlam›na gelmiyor. SGD’ler olarak, liselilerin örgütlenmesinin önündeki engelleri aflmak için, hukuksal kanallardan fiili meflru mücadeleye dek bir dizi çal›flmam›z olacak. Liselilerin; gerek SGD’lere ve derneklere üye olabilmesi, gerek ken-

TEOR‹DE do¤rultu

di akademik- demokratik mevzileri olarak liseli ö¤renci birlikleri ve demokratik lise birliklerinde örgütlenebilmeleri için mücadele edece¤iz. Liselilerin demokratik taleplerinin savunucusu olaca¤›z ve liselileri toplumsal mücadelelerle buluflturaca¤›z. Bu kesimin genç yaflta Marksist teoriyi ö¤renmesi, geçmiflte üniversitelilerin merkezinde durdu¤u teorik düzeyin liselere yay›lmas›, devrimci mücadeleyi de nitel ve nicel olarak güçlendirecek.

Bu durum üniversite gençli¤inin önemini azaltm›yor tabi; yani böyle bir tercihten söz etmiyorum liseli gençli¤in önemi artt› derken. Özel bir hedef profilimiz bu anlamda yok. Her kesime dönük kimi özel projelerimiz var. Üniversite gençli¤ini, önümüzdeki dönemlerde en baflta neoliberal e¤itim politikalar›n› tam olarak hayata geçirmenin, flirket üniversite modelini oturtman›n sermaye aç›s›ndan olmazsa olmaz hale gelmesi nedeniyle kitlesel ç›k›fllar bekliyor hala. SGD’lerin özellikle bu mücadelelerde üniversitelerde kitleselleflmesinin olas› oldu¤unu düflünüyoruz.

Yine özellikle yaz aylar›nda semt gençli¤ini ayd›nlatmaya dönük hedeflerimiz var. Semtlerin iflçi, iflsiz, liseli, üniversiteli gençleriyle buluflaca¤›z.

T.D. - Alternatif e¤itim ve üretim projelerinden söz ettiniz. Bu konuda giriflimleriniz var m›, nas›l etkileri oldu?

B.fi. - SGD’lerin kurulmaya bafllad›¤› dönem NATO Zirvesi gibi hayati önemde bir politik gündemle çak›flt›¤› için, flu ana kadar SGD’ler de esas olarak NATO’yu püskürtme, NATO Zirvesi’ni engelleme görevine yo¤unlaflt›. Politik faaliyet a¤›rl›ktayd›. Kültürel faaliyetlerimiz, teorik çal›flmalar›m›z da do¤al olarak bu çerçevede yürüdü.

SGD’lerde sosyalist ayd›nlanma tart›flmalar›n› d›flta tutarsak a¤›rl›kl› olarak emperyalizm, NATO, antiemperyalist mücadele, gençli¤in bu mücadeledeki yeri gibi konular› tart›flt›¤›m›z, bunlar› Marksist teorinin ›fl›¤›nda inceledi¤imiz seminerler, paneller örgütledik. Bulundu¤umuz yerlerde gençli¤i bu konularda ayd›nlatmaya önem verdik. NATO ve ABD emperyalizminin katliam, iflkence ve tecavüzden oluflan icraatlar›na tepki örgütlemeye çal›flt›k. Örne¤in G-8 Zirvesi, Tony Blair’in Ankara ziyareti SGD’lerin hedefi oldu. Politik refleks bak›m›ndan iyi bir durufl sergilendi.

T.D. – Biliyorsunuz teoriye ilgisizlik, devrimci hareketimiz içinde temel bir sorun olmaya devam ediyor. Bu anlamda sosyalist ayd›nlanma çal›flmalar›n›z önemli gerçekten. Çal›flmala-

TEOR‹DE do¤rultu

r›n›z›n ilk sonuçlar›ndan ne gibi veriler elde ettiniz?

B.fi. - Bir çok yerde ilgi iyiydi, hedefledi¤imiz oran›n alt›nda olmakla birlikte. Özellikle küçük kentlerde bu konuda açl›¤›n daha da büyük, daha do¤rusu hissedilir oldu¤u söylenebilir. Çal›flmalara kat›lanlar aç›s›ndansa, canl› tart›flmalar›n yürütülmesi önemli bir veri. Etkin bir durufl var bu konuda. Ama benim genel gözlemim, tart›flmalar›n pratik politikaya dair k›s›mlar›nda ilginin daha fazla artt›¤›, teorinin ö¤renilmesine nazaran pratik politikan›n daha fazla tart›fl›ld›¤› yönünde.

T.D. – Bir yönüyle olumlu bir durum. Ama bir yan›yla da afl›lmas› gereken bir probleme iflaret ediyor san›r›m?

B.fi. - Tabi. Bugün gençli¤in politik bölükleri aç›s›ndan bir nitelik sorunu yaflan›yor, SGD’ler de bu tip çal›flmalarla bu nitelik sorununu aflmay› hedefliyor zaten. Gençlik mücadelesinin yükseldi¤i her dönemde teoriyle iliflkilenifl art›yor, geçmifl deneyimlerden ö¤renirken, bu ideolojiyle iliflkilenifl düzeyini örnek almakta veya anlamakta eksik kal›yoruz. O kalabal›k forumlar›n, teorik tart›flmalar›n, toplumsal mücadeleye katt›klar›n› düflündü¤ümüzde, bunlar› gençlik hareketine yeniden kazanman›n zorunlulu¤u a盤a ç›k›yor. Bugün SGD’nin düzenledi¤i Marksizm tart›flmalar›yla, bunlar›n tohumlar›n› at›yoruz.

T.D. - Bunu biraz açabilir miyiz? Devrimci mücadelenin tarihi gösteriyor ki sosyalist fikirler ezilen y›¤›nlara ayd›nlar üzerinden tafl›n›yor. Bizim ülkemizin tarihi de bu konuda çok zengin. Denizlerin, Mahirlerin, ‹bolar›n deneyimleri var, 70’lerin deneyimleri var. Tabii bu sorun bak›m›ndan 80 öncesi ve sonras› aras›nda bir kopukluk, bir düzey sorunu yafland›. Özellikle buna sosyalist hareketin geri çekilifl koflullar› da eklenince bu sorun daha da a¤›rlaflt›. Bugün siz bu koflullar alt›nda gençli¤i Marksist teoriyle buluflturma bak›m›ndan ne gibi ad›mlar atmay› düflünüyorsunuz?

B.fi. - SGD’nin de di¤er bir çok devrimci çevrenin de miras ald›¤› köken 71’de bir avuç gencin kendi ayd›nlanma düzeylerini halkla buluflturma, kendi teorik ve pratik birikimleriyle halk›n mücadelesine önderlik etmeye soyunma cesaretiyle varoldu. 80 kufla¤›nda yetiflen gençlerse genel olarak politikaya, politik kesimleriyse teoriye ilgisiz. Bir aç› fark›n›n, bir kopuflun yafland›¤›na kat›l›yorum ben de. Marksist teorinin ö¤renilmesi ve ezilenlere

71

tafl›nmas›, bunu gerçeklefltirecek kadrolar›n yetiflmesi, SGD’nin devrimci mücadeleye en büyük katk›lar›ndan biri olacak. Tabi Sovyet blo¤unun da¤›lmas›yla birlikte sosyalizmin yaflad›¤› prestij kayb›ndan sonra flimdi bambaflka bir süreç var. ‹kiz kulelerin ve Pentagon’un bombaland›¤›, emperyalizmin yenilebilece¤i düflüncesinin yayg›nl›k kazand›¤›, buna Irak direniflinin eklendi¤i bir dönemdeyiz. Neo-liberal politikalar y›¤›nlar›n tepkisini çekiyor. Genifl kitleler sosyalizme on y›l önce oldu¤undan çok daha aç›k. Bu aç› fark›n› kapaman›n çok da olanakl› oldu¤u bir dönemdeyiz. Çok da avantajl› oldu¤umuzu düflünüyorum bu konuda.

T.D. - SGD, amaçlar› itibariyle genel s›n›f mücadelesinin parças›. Gençlik her ne kadar kendi bafl›na s›n›f olmasa da s›n›f mücadelesinden kopuk de¤il. Ve tabi gençlik sosyalist fikirleri ezilenlere tafl›ma misyonunu yüklenmifl. Somut olarak da ö¤renci gençli¤e dönük sald›r›lar emperyalizmin tek bir programa ba¤l› sald›r›lar›n›n parças›. Bu toplumun di¤er ezilen kesimlerine de yay›l›yor. Asl›nda kapitalizmin geliflim süreci toplumun tüm ezilen kesimlerini birlefltiriyor, buna daha uygun hale getiriyor. Koflullar her bak›mdan uygun. Sizce genel olarak gençlik bu iliflkiyi nas›l kurdu ve SGD bunun üzerine ne koymay› düflünüyor?

B.fi. - Gençlik hareketinin son yirmi y›ll›k döneminde mücadelenin temel gündemini e¤itim sorunlar› oluflturuyor. Politik gençlik hareketi toplumsal sorunlarla da iliflkilendi, daha do¤rusu en h›zl› harekete geçen, politik refleks veren kesim olma özelli¤ini korudu. F tipi muharebesi, emperyalist savafl karfl›t› mücadele bunun örnekleri. Ama birincisi, gündemlerini birlefltirmekte, tek bir özgürlük mücadelesinin birbiriyle iliflkili alt gündemleri olarak ele almakta eksik kald›. Dolay›s›yla F tipi cezaevlerine karfl› soka¤a ç›kan kesim formasyon sorununa, formasyon hakk› için mücadele eden ö¤renciler, örne¤in “YÖK’e hay›r” slogan›na, ö¤renci gençlik genel olarak iflçi-emekçilere dönük

72

sald›r›lara ilgisiz kald›.

Böyle bir bütünlü¤ün kurulamay›fl› da haliyle hem gençlik hareketinin gücünü, genifl gençlik kitleleriyle ba¤lar›n› zay›flatan, hem de di¤er ezilen kesimlerle ba¤ kurma olanaklar›n› k›s›tlayan bir rol oynad›. ‹kincisi, e¤itim sorununu emekçi kesimlere yaymakta eksik kald›.

E¤itim sorunu tek bafl›na gençli¤in sorunu de¤il, e¤itim sorunu tek bafl›na gençli¤in mücadelesiyle çözebilece¤i bir sorun da de¤il. Emekçi kesimlerin, ezilenlerin mücadeleleriyle iliflkilenmede de eksiklikleri oldu. Sonuç olarak, az önceki soruyla da ba¤lant›l› biçimde ezilenlerin mücadelesini kendi ayd›n özellikleriyle beslemekte eksik kald›¤› söylenebilir. Yani mücadelenin bileflenleri bak›m›ndan da, gündemleri bak›m›ndan da parçal› bir tablo vard› ve var. Bu anlamda bir köprü kurulmas› zorunlu. SGD de bu köprüyü oluflturma iddias›nda.

T.D. - Peki SGD sonuçta bir gençlik örgütlenmesi. Ama bir de gençli¤in ö¤renci dernekleri var. Siz bu iki kurum aras› iliflkiyi nas›l düflünüyorsunuz? SGD somut olarak hangi rolü oynayacak? Örne¤in Ö¤renci derneklerinin yayg›nlaflmas›, büyümesi bak›m›ndan SGD’nin özel bir önemi var m›? Ya da bu ifli nas›l somutlaflt›r›yorsunuz?

B.fi. - Ö¤renci dernekleri, gençli¤in kendi akademik-demokratik talepleri etraf›nda örgütlendikleri kurumlar. SGD’ler ise politik kitle örgütleri.

Yani birbirini besleyen kurumlar bunlar. Gençli¤in sosyalist fikirlerle tan›flmas›, demokratik talepleri etraf›nda mücadeleye kat›lmalar› oran›nda artacakt›r. Demokratik mücadeleyi gelifltirmek, mevzilerini oluflturmak, kal›c›laflt›rmak ve ayn› zamanda ideolojik olarak beslemek her sosyalistin görevidir. Özel olarak da ö¤renci derneklerinin örgütlenmesini, bu araçlarda yer almay› ve sosyalist perspektifleri tafl›may› her bir SGD’li görev edinmek zorunda. Ö¤renci derneklerini gençli¤in politik özgürlükler mücadelesine kat›l›m›n›n en temel araçlar›ndan biri olarak görüyoruz. Bulundu¤umuz

TEOR‹DE do¤rultu

alanlarda, üniversiteliler ö¤renci derneklerini, liseliler liseli ö¤renci birliklerini, semtlerde yaflayan arkadafllar›m›z, iflçi, iflsiz gençler varsa kendi alanlar›ndaki demokratik mevzileri gelifltirmeli, örgütlemeli. Bu konuda geçmiflte yaflanan da¤›n›klardan, birbirinin yerine koyma yaklafl›m›ndan, iki derne¤i birbirine yük olarak gören anlay›fltan kaç›nmak gerekiyor.

T.D. - Genel olarak flimdilik bir kurumsal yap›ya bürünmemifl de olsa, bir programa sahip olmasa da fiili olarak bir anti-emperyalist, antifaflist gençlik cephesi var. Siz de bunun içindesiniz. Somut olarak SGD bu anti faflist gençlik cephesinin iliflkilerini daha merkezi hale getirme ya da fiili niteli¤ini yükseltme konusunda neler düflünüyor? Böyle bir özel projesi var m›?

B.fi. - Asl›nda SGD’lerin kuruldu¤u k›sa döneme bakt›¤›m›zda, bir çok ilde oluflturulan NATO karfl›t› anti emperyalist birliklerin örgütleyici olmas›, konuya nas›l yaklaflt›¤›m›z› gösteriyor. Bundan önce de SGD’nin miras ald›¤› kuvvetler önder birlefltirici tarz› benimsediler ve bu tarz›n bir çok güzel örne¤ini hayata geçirdiler. Bundan sonra da bu çeflit birliklerin kurulmas›, bu konuda kal›c› mevzilerin sa¤lanmas› gündemimizde olacak.

T.D. - Genel olarak gençlik hareketine bakt›¤›m›zda böyle bir mevziyi kurumlaflt›rmaya dönük bir e¤ilim var m›?

B.fi. - Böyle tart›flmalar her zaman var. Birlikler kurma, özellikle de bunlar› kal›c›laflt›rma tart›flmalar›n› hep yafl›yoruz. Ama tart›flmalar ufak tefek ayr›l›klara veya pragmatist yaklafl›mlara, sekter tarzlara tak›l›p parçalan›yor s›kl›kla. Bunlar› yaflam›n içinde afl›labilecek sorunlar olarak görüyoruz. Ya-

TEOR‹DE do¤rultu

k›n vadede kal›c› ve genel bir birlikten, bir cephe örgütlenmesinden çok belli gündemler üzerinden, filanca süreçte genel bir politik gündem çerçevesinde Türkiye ve Kuzey Kürdistan çap›nda olabilir veya falan durumda da yerel bir sorun üzerinden, örne¤in anti faflist mücadele gibi yerel bir birlik olabilir, bu tarz birliktelikleri, baz› küçük kentlerde daha kal›c› örgütlenmeleri daha mümkün, gerçekleflebilir görüyoruz. Bunlar› bizzat örgütlemeye de çal›fl›yoruz. Ama genel bir yaklafl›m olarak bunlar›n mümkün olmaktan öte zorunlu oldu¤unu düflünmekle birlikte, SGD’lerin yak›n geçmiflteki baz› deneyimlerden ç›kard›¤› sonuç, kal›c› ve bütünsel bir cephe örgütlenmesinin-kurumsal anlamda demek istiyorum, fiili olarak asl›nda istesek de istemesek de var- flimdilik çok mümkün olmad›¤›d›r. Politik süreçlerin geliflimi çok h›zl› de¤iflimleri de mayalayabilir tabi.

T.D. - Gençlik cephesinden söz etmiflken, gençli¤in uluslararas› birli¤i bak›m›ndan Avrupa’da ‘95’ten bu yana böyle geliflmeler var. Yunanistan’da anti-emperyalist bir cephe var. Türkiye’den de buna kat›lan gençlik gruplar› var.

Uluslararas› perspektifi nedir SGD’nin?

B.fi. - Bugün gençli¤in karfl› karfl›ya oldu¤u neoliberal e¤itim sald›r›lar› her ülkede yaflan›yor. Örne¤in yeni YÖK yasa tasar›s› ö¤renci gençli¤in önemli bir gündemi. Avrupa gençli¤i de bir süredir bu yasaya paralel neoliberal yasalarla mücadele ediyor. ‹spanya’da yüz binleri kapsayan eylemler yap›ld› örne¤in. Bunun yan› s›ra ABD’nin Irak iflgali ile birlikte anti-emperyalist mücadelenin geliflimi uluslararas› alanda ezilenleri birbirine daha fazla yaklaflt›rd›, antiemperyalist cepheler, birlikler kur-

73

man›n olanaklar›n› art›rd›. Bizim de uluslararas› gençlik hareketiyle iliflkilenme, daha yo¤un ba¤lar kurma giriflimlerimiz var. NATO sürecini bu yönlü de¤erlendirmeye çal›flt›k. Özellikle Ortado¤u gençli¤inin enternasyonal dayan›flmas›n› önemsiyoruz.

T.D. - Üniversitelerde, liselerde Kürt gençli¤i bir a¤›rl›k tutuyor. Kürt sorunu politik iliflkileri belirleyen bir öneme sahip. SGD, onu oluflturan ögelerin geçmifli aç›s›ndan bakt›¤›m›z zaman, Kürt sorununa genel hareket içersinde bir kaç ad›m daha öne ç›karak müdahil oldu. Tabi ki bunun yine de yeterli oldu¤u söylenemez.

Kürt hareketinin seyri flimdi bir yön de¤iflimine girdi. Devrimci bir çizgiden reformist bir çizgiye evrildi. Kürt gençli¤i de kuflkusuz bundan bir biçimde etkileniyor. Bunun bir boflluk oldu¤unu düflündü¤ümüzde SGD, Kürt gençlerini sosyalizme yak›nlaflt›rmak bak›m›ndan neler düflünüyor?

B.fi. - Kürt gençli¤i on befl y›ll›k bir mücadele deneyimi yaflad›. Gençli¤in en politik kesimini oluflturuyor. Ulusal hareketin örgütlü bilefleni olsun ya da olmas›n, genifl y›¤›nlar halinde bu sistemle bozuflmufl, üstelik umudun mücadele etmekte oldu¤unu kendi yaflam› içinden ç›karm›fl durumdad›r. fiimdi Kürt halk›, çürütme koridorunda tutulma gibi bir dönemden geçti. Önemli bir boflluk, bunal›m yaflan›yor. Bu mücadele sosyalist bir perspektifle ayd›nlanmad›¤› ölçüde çürümeye de çok aç›k. Kürt halk›n›n ulusal talepleri için mücadelesinin sosyalizmle buluflmas›n›n her zamankinden daha belirleyici oldu¤u bir süreçteyiz. Ayn› zamanda bu topraklarda sosyalizm mücadelesinin de Kürt halk› ve özelde de Kürt gençli¤i gibi önemli bir mücadele deneyiminden geçmifl bir kesimle buluflmaya ihtiyac› var. Buradan hareketle SGD’ler Kürt gençli¤ini de sosyalizmle buluflturma aray›fl›nda olacak. Önümüzdeki süreç de bu noktada çok temel politik görevler koyuyor önümüze. Kürt halk›n› bekleyen yeni sald›r›lar›n nas›l karfl›lanaca¤›, bar›fl talebiyle, Kürt ulusal mücadelesinin önemli takvimsel gündemlerinden 1 Eylül’le nas›l iliflkilenilece¤i gibi.

Kürdistan illerinde SGD’lerin aç›lmas› düflünülüyor, hatta bu röportaj yay›nlanmadan aç›lm›fl olmas› olas›. Kürt gençli¤ini kazanmak Kürdistan illeri kadar bat›da da, üniversitelerde, liselerde,

74

varofllarda Kürt gençleriyle buluflmak da önem tafl›yor.

T.D. - SGD ve kad›n sorunu iliflkisini sormak istiyorum. Son on-onbefl y›l içersinde –Kürt devrimi tabi temel bir merkezde duruyor buradaama genel olarak kad›nlar›n bir öne ç›k›fl; hem kitlesel olarak bir öne ç›k›fl, hem devrimci hareketin yönetici görevlerini üstlenen unsurlar› olarak da öne ç›k›fl› söz konusu. Kuflkusuz bu genel olarak kad›nlar›n toplumsal ezilmiflliklerini ve geri b›rak›lm›fll›klar›n› de¤ifltiren bir güce ulaflm›fl de¤il henüz, ama böyle bir ileriye ç›k›fl var. Fakat tabi yine de devrimci mücadelenin bir tak›m pratik görevlerini, militan görevlerini yükleniyor kad›nlar ama, SGD’nin teoriyle ilgili yaklafl›mlar› düflünüldü¤ünde, özel görevlerinin olmas› laz›m. Siz de ayn› zamanda bir devrimci kad›n baflkan olarak açar m›s›n›z bunu?

B.fi. - Sosyalizm mücadelesinin yar›s›n› kazanmak anlam›na gelecek, kad›n kitlelerinin mücadeye kazan›lmas›, teorik alanda kad›nlar›n geliflmesi ve öne ç›kmas›. Tabi bu ayn› zamanda, her bak›mdan bugünkünden ileri bir düzey olarak bir anlamda bafl›m›za kak›lan 70’lerden en ileri yanlar›m›zdan biri. Gençlik hareketi içinde de hem say›sal aç›dan, hem gençlik hareketinin kitle önderleri olarak kad›nlar sivriliyor. Öyle cephe gerisinde filan de¤il, hem pratik politika alan›nda, hem teorik mücadelede kad›nlar hak ettikleri yeri daha büyük bir azimle almaya çal›fl›yor, mücadele ediyor.

SGD’ler, özellikle genç kad›nlar› teorik alanda yetifltirme ve öne ç›karma konusunda, ç›tay› yükselten bir yerde duracak. Özel proje olarak nitelendirilemez belki ama, sosyalist bir dünya kurma iddias›nda samimi olan her kuvvetin yapmas› gerekti¤i gibi, kad›n komisyonlar› kuraca¤›z biz de. Bunlar gerek kad›n sorununun Marksizm-Leninizm ›fl›¤›nda ö¤renilmesi ve ö¤retilmesi, hem de genç kad›nlar› sosyalizm mücadelesine kazanma ve daha etkin k›lma amac› tafl›yor. Daha ileri vadede daha özel atölyeler, yaln›zca genç kad›nlar› kapsayacak kültürel etkinlikler, çal›flma gruplar› da örgütlenebilir. Emekçi, Kürt ve ö¤renci kad›n örgütleriyle de dayan›flma içindeyiz. SGD’lerin genç kad›nlara dönük hedeflerini gerçeklefltirmesi, demokratik kad›n hareketine de, sosyalist kad›n hareketine de hem kadro, hem kitle gücü tafl›yacak. n

TEOR‹DE do¤rultu

Kad›n psikolojisi Bizi biz yapan, birbirimiz.

Benli¤in kavran›fl› ve bizli¤in coflkusudur wsözlerimiz.

Bir devrim gerek bize.

Yak›lm›fl kad›nl›¤›n küllerinden do¤du¤umuz.

Bugüne kadar kad›n›n toplumsal yaflamdaki rolünden çok söz edildi. Savafllarda, bar›fllarda, üretimde ve farkl› toplumsal alanlarda, toplumsal bir varl›k olarak kad›n gerçe¤i sorguland› ve analiz edildi. Onu sadece halkas›ndan ç›kar›p, ama yine köle kalmas›n› koflullayan sermaye egemenlikli s›n›fl› toplum, bir çok de¤erlendirmenin konusu oldu. Gördük ki, kad›n›n köleli¤ini her flartta sa¤lama alan toplumsal-s›n›fsal tarih ve güncellik sorguland›kça, bizi daha derin ve özel noktalara götürüyor. Ezilen kad›n›n psikolojisi gibi...

Bu konu oldukça zor; ya da bize öyle geliyor. Genel ve toplumsal yaflam›n do¤rudan penceresinden bak›nca sade ve s›radan olan kad›n›n, özel ve dolayl› gözlükleri tak›nca, birden “anlafl›lmaz” varl›klar haline gelmesi, bir parça flafl›rt›c› olabilir. Özellikle de bu tespitin sahibi erkekler için...

Ancak genel toplumsal-s›n›fsal gerçe¤in, büyük kad›n kitlesi üzerindeki derin tahrip gücünü gör-

TEOR‹DE do¤rultu

dükçe, kad›n psikolojisiyle yüzleflmek, flafl›rt›c›n›n ötesinde “ürkütücü” olabiliyor. Kad›n psikolojisini çözümlerken her bir aflamada karfl›n›za ç›kan “kad›nlar› anlamak mümkün de¤il, hatta onlar da kendini anlamaz” sözleri, çözümlemeye çal›flanlar için biraz ürkütücü ve cesaret k›r›c› olsa da, bu kadar muamma say›lan bir gerçe¤i anlafl›l›r k›lman›n kesin bir zorunluluk oldu¤u fikrini de oluflturuyor. Biz daha çetin say›lan ikinci tespitin izinden gitmeyi ve bir zorunlulu¤u yerine getirmeyi tercih ediyoruz. Kad›n psikolojisini anlamak, genel olarak ezilmiflli¤in psikolojisini anlamakt›r çünkü. Dünyada ve yaflad›¤›m›z co¤rafyada ezilenleri anlamak, ezilenlerin de ezileni emekçi kad›n psikolojisini anlamaktan geçiyor.

Her fleyin ötesinde, yok say›lmay› kader bellemifl ezilen kad›nlar› varl›¤›na ve varl›¤›n›n anlam›na kavuflturmak için, çokça konuflulmas›, tart›fl›lmas› gereken bir konu kad›n psikolojisi.

Bu konuyu irdelerken baz› riskleri de göze alaca¤›z. Mesela eksik kalmay›, özel ve genel aras›nda iliflki kurarken zorlanmay›, say›s›z parças› olan olguyu bütünlerken düflebilece¤imiz s›k›nt›y›, kad›n düflüncesinin ve yaflam›n›n her bir k›vr›m›na kadar yay›lm›fl gerçekleri bir yaz›ya s›¤d›rmaya

75

çal›fl›yor olman›n yetersizlik duygusunu, hata yapmay›-hatal› alg›lanmay› ya da devrimci düflünce tarihimiz bak›m›ndan neredeyse girilmemifl bir konuya girerken eflikte duydu¤umuz tedirginli¤i... Ancak bunlar›n hiç biri ezilen kad›n olmaktan zor de¤il; ve bütün riskleri göze almaktan baflka flans›m›z yok!

Kad›nl›¤›n toplumsal anlam› ve ça¤r›fl›mlar› Özel olarak kad›nl›¤›n farkl› bir anlam› oldu¤unu kabul etmek baz›lar› için hala zor olsa da, genel geçer tan›mlar yapmaktan vazgeçip, kad›n›n bir cins olarak nas›l bir anlam edindi¤ine bakmakta yarar var. Bu bizi, kad›n›n ezilmiflli¤ini ve emekçi kad›n gerçe¤inin toplumsal alandaki yerini çözümlemeye ve o yeri devrimci tarzda de¤ifltirmeye götürecek. Kad›n psikolojisinin nas›l flekillendi¤ine ve bu flekillenmedeki etken faktörlerin neler oldu¤una bak›p uzaklaflman›n yerine, ellerimizde tutmay› ve hakim olmay› deneyece¤iz.

Kad›nl›k ilk kavranmaya bafllad›¤› dönemlerde, yani ilkel komünal dönemde, bir gizem perdesinin alt›ndayd›. ‹nsan düflüncesinin yeni yeni flekillenmeye bafllad›¤› ça¤da, merak ve flaflk›nl›k duygusunu o ça¤›n insan kümelerine tan›flt›ran, di¤er do¤a olaylar›yla beraber anlafl›lmaz bir do¤a olay›! Gizem perdesinin arkas›ndaki cinsin yaratt›¤›, korkuyla kar›fl›k keflfetme dürtüsü! Henüz kendisinin bile fark›nda olmayan kad›n›n, erkek taraf›ndan fark edilen s›ra d›fl› do¤al özellikleri...

Kad›n›n o dönemde gizemini ve s›rad›fl›l›¤›n› do¤urganl›¤›ndan ald›¤›, ortaklafl›lan bir görüfl. Do¤urganl›k özelli¤i ile do¤umu koflullayan ay bafl› kanamalar›, ve kad›n›n soyu üretmeye kodlanm›fl biyolojisinin do¤a olaylar›yla uyumu (ay bafl› kanamalar›n›n, ay›n do¤umu-bat›m›n› takip etmesi gibi), onun üzerindeki s›rad›fl›l›k ve ola¤anüstülük halesini belirginlefltiriyordu. Soyun üretiminde ve yetifltirilmesinde kilit noktada duran kad›n, henüz yerleflik üretimin ve üretim araçlar› üretiminin gelifl-

76

medi¤i koflullarda, sadece anal›k özelli¤iyle ilkel toplumsal üretimin merkezinde duruyordu. Soy üretiminin temel iç güdü ve amaç oldu¤u o yaban›l dönem, yaflam hukukunun belirlenmesinde de kad›n› öne ç›karm›flt›. Yaflama befliklik eden, gelecek yaflam› içinde tafl›yan kad›n, anal›k hukukunun hakim oldu¤u bir insanl›k döneminin sessiz, bilinçsiz ve zorunlu yönlendiricisiydi. Bu dönemlerde kad›n›n do¤a olaylar› karfl›s›ndaki direnci de erkekten geri de¤ildi. Vahfli hayvan sald›r›lar›na karfl› kabilenin savunulmas›, y›k›c› do¤a olaylar›na gö¤üs germe gibi vas›flar› geliflkindi. Üstelik biyolojik yap›s› ve do¤urganl›¤›n›n getirdi¤i vücut savunma gücü erke¤e göre daha ileriydi. Bunun yan›s›ra insanl›k tarihinin geliflimine hizmet eden baz› kefliflerin sahibinin de kad›n oldu¤u söylenir. Örne¤in, tar›msal üretimi ilk gerçeklefltiren ve atefli bulan›n kad›n oldu¤u, antropologlar›n tarihe kaydetti¤i bir görüfltür. ‹lk ça¤da insan›n temel iki gerçe¤i, ma¤ara duvarlar›na ve tafl levhalara kaz›nm›fl iki figürde sembolize olur: Birincisi, avlanmay› tasvir eden figür, ikincisi, göbek ba¤› henüz kopmam›fl bir anne ve bebek görüntüsünün oldu¤u, do¤um olay›n› tasvir eden figür... ‹lk ça¤›n bafllar›nda “ilkel ressamlar›n” çizdi¤i ve çizim temalar›n›n ana k›sm›n› oluflturan bu resimlerden yola ç›karsak, o dönemde insan yaflam›n›n iki temel gerçe¤i vard›r: Beslenme ve do¤um (soy üretimi)... Bu iki temelin ikisinde de tart›flmas›z belirleyicili¤i olan, üstelik ikincisinde anal›¤›n kutsallaflt›r›lm›fl mertebesine oturtulan kad›n, ilkel dönemdeki olumlu anlamlar›n en büyü¤üne sahipti. Ta ki, insanl›k tarihinin en önemli aflamalar›ndan birisi say›lan, üretim araçlar›n›n keflfine kadar...

Tarihe bakt›¤›m›zda bu önemli geliflmenin erke¤e dayand›¤›n› görürüz. Üretim araçlar›n›n keflfini gerçeklefltiren erkek, bu rolünün kayna¤›n›, ilkel dönemlerdeki ifl bölümünden al›yordu. Toplumsal ifl bölümünde kad›n›n soyun üretimine ve “toplay›c›l›k” olarak tan›mlanan topraktan besin

TEOR‹DE do¤rultu

elde etme rolüne karfl›, erke¤in avc›l›kta somutlanan d›fla dönük ve daha aktif rolü, onun toplumsal alandaki rolünü de yönlendirdi. Do¤a ve yaflamla daha aktif, s›n›rlar› genifl bir etkileflim içerisindeki erke¤in bu pozisyonu, düflüncesi ve yarat›c›l›¤›na da itilim kazand›rarak, onu üretim araçlar›n›n kaflifi haline getirdi. Tabii ki bunu, üretilen araçlar›n erkek taraf›ndan sahiplenilmesi izledi. Bu, daha sonra s›n›fl› toplumun temel yasas› haline gelecek özel mülkiyet duygusunu ve mülkü elde tutmak, daha fazlas›n› isteyerek hakim olmak amac›na dayanan ilkel savafllar› do¤urdu. Böylece, önce ihtiyaca, sonra ihtiyaç fazlas›na hizmet eden bu üretim sürecinde, ihtiyac› da, fazlay› da, onu üreten araçlar› da ellerinde toplayan erkek, savafllar yoluyla ilk politikay› da yapmaya bafllayan cins oldu. Bu onun iktidar olma bilincinin flekillendi¤inin de ifadesiydi. Savafllar, savafllardaki ganimet ya¤mas› ve sonra bütün bu sürecin d›fl›nda kalan kad›n›n da savafl ganimetlerine dahil edilmesi... Üretim araçlar›na sahip olmayan ve silah kullanmay› bilmeyen kad›n›n köle haline gelmesi de iflte bu aflamaya rastlar.

Art›k baflka bir dönem bafllamaktad›r. Kad›n›n buldu¤u atefl sabana, ilkel tar›m tekerle¤e, anal›¤›n gizemli gücü m›zra¤a yenilmifltir. Bundan sonraki geliflme, kad›n›n toplumsal gerçe¤ini ve anlam›n› tersyüz edecek bir ça¤›n kap›s›n›n aç›lmas›d›r. ‹lkel komünal dönemde kad›n, kendi rolüyle eflitli¤e, mülksüzlü¤e dayal› komün iliflkilerinin do¤al yarat›c›s› ve hakimiyken, erke¤in bafl rolde oldu¤u özel mülkiyet sisteminin geliflmesiyle birlikte tarihin ilk kölesi olmufl ve adeta bu sistem içinde bir daha özgürleflmemek üzere lanetlenmifltir. Buna kad›n›n k›sa mutlu hikayesinin sonu mu denir, yoksa uzun ac›l› hikayesinin bafl› m› bilemeyiz; ama tarihle beraber, kad›n›n da flekillenmeye yüz tuttu¤u süreç, bu iki hikayenin aras›nda bafllar.

Köleci toplumun boy vermesiyle beraber, kad›n›n toplumsal anlam› ve ça¤r›fl›mlar› da de¤iflmifltir art›k. Özel mülkiyetin korunmas› amac›na ba¤l› olarak, soy üretiminin erkek cins hakimiyetine dayal› flekillendirilmesi, do¤an çocuklar› erke¤in çocu¤u haline getirmifltir. Mülkünü ve zenginli¤ini kendi kan›ndan gelen varislere devretme aray›fl›ndaki erkek, kad›n› tek efllili¤e zorlam›fl, bu yolla s›n›fl› toplumun çekirdek kurumu aile flekillenmifltir. Art›k kad›n, özel mülkiyetin devam›n› sa¤layacak ailede, mirasa varisler yetifltir-

TEOR‹DE do¤rultu

mekle yükümlü bir araç haline gelir. Kad›n›n ev kölesi olmas› ve mirasa baflka kandan ortaklar›n ç›kmamas› için icad edilen namus kavram› da bu koflullar içerisinde oluflur. Kad›n, kocas›ndan baflka erkekle cinsel iliflkisi yasaklanan ve bu yasa¤›n d›fl›na ç›kma riskini ortadan kald›rmak için eve kapat›lan, toplumsal ifl bölümündeki rolü sadece annelik olan statik bir varl›k olmaya bafllar.

Bu dönemde onu tarladaki di¤er kölelerden ay›ran fark, daha köle olmas›d›r. Mülk sahiplerinin mülksüz köleleri dahi, cinsel özgürlük aç›s›ndan ev kölesi kad›ndan daha özgürdür. Tarlada ve evde, yani yaflam›n her alan›nda yönetilen, bast›r›lan kad›n, do¤adan, aktif toplumsal iliflkilerden, asl›na bak›l›rsa yarat›c› düflünsel yeteneklerinden bir bir kopar›lmaktad›r.

Erke¤in psikolojisinde kad›n, egemenli¤ini korumak için kontrol etmek zorunda oldu¤u ve kontrolü yitirme korkusu duydu¤u “karfl› cins”tir. O dönemin temel yasalar›na hep bu kontrol dürtüsü ve korkusu yans›m›flt›r. Korkuyla kar›fl›k bu egemenlik biçimi, toplumsal de¤er ve yaklafl›mlar› da belirlemifltir. Kad›n›n asl›nda bir fler kayna¤› oldu¤u, mayas›na yalan›n, ihanetin ve düzenbazl›¤›n kar›flt›¤›, güvenilmezli¤i, iflte tam da bu nedenle erkek taraf›ndan kontrol edilmesi gerekti¤i fikri, korkular›na karfl› savunmas›n›n en önemli silah› olmufltur. Kad›n sadece evinin kad›n›, erke¤in çocuklar›n›n anas›, özel mülkiyet devrinin uysal payandas› oldu¤u sürece bir de¤er sahibi olmufl, üstelik bu rolü en eksiksiz ve törensi tarzda yerine getirdi¤i zaman, kutsall›k vasf›yla ödüllendirilmifltir. ‹flte bugüne kadar tafl›nan o “anal›¤›n kutsall›¤›” kavram›, kad›n do¤urganl›¤›n›n erkek kontrolüne geçti¤i dönemin, hala kad›nlar› ezilmiflli¤i ve kaybettikleri karfl›s›nda avutan bir teselli arma¤an›d›r.

Bu dönemde kad›n›n toplumsal anlam›n› ve yaratt›¤› ça¤r›fl›mlar› anlamak için yine bugüne tafl›nan tasvirlerden ikisine bakmakta yarar var.

Kad›n›n erkek anlay›fl›nda ve s›n›fl› toplumun kültürel alg›lay›fl›ndaki yerini tan›mlayan tasvirlerden birincisi, dinsel kaynakl› Adem ile Havva mitosudur. Burada Havva, fleytan taraf›ndan kand›r›larak nefsine yenilen ve cennetteki yasak elmay› koparmas› için Adem’i de yoldan ç›kararak, onun da nefsine yenilmesine neden olan, insan›n cennetten kovulmas›n›n müsebbibi kad›nd›r. Dini yoruma göre kad›n, cennetten buraya hep ayn› fleyi yapmaya, yani erke¤i nefsine yenik düflürüp,

77

kötülüklere neden olmaya tasvirler, erkek egemen anErkek iflçinin ruhuna sahip olan yazg›l›d›r. Erkekte Adem’in lay›fl taraf›ndan yaflam›n her Havva’ya yapamad›¤›n› yakapitalist efendi, onu aile yoluyla aflamas›nda yeniden üretilp›p, kad›n› hep kontrol etmifltir. Kad›na dönük hala genifl emekçi kad›n kitlesini konmeli, ona yenilmemelidir; süren genel yarg› ve yaftalatrol eden, fabrikadan ç›kt›¤›nda e¤er yenilirse dünyay› kötür›n mayas›nda, bu iki örnelük sarar! ¤in ruhu vard›r. eve kapatan, dinin, hukukun ve ‹kinci tasvir henüz tek Köleci toplumu takip ahlak yasalar›n›n kad›n üzerinde eden feodal ve kapitalist toptanr›l› dinlerin do¤mad›¤› köleci dönemin bafllar›na lumda da kad›n›n ilk döuygulan›fl›na bekçilik eden bir denk düflen bir antik Yunan payanda haline getirmifltir. Erkek nemlerdeki anlam›nda temel mitosudur. Burada kad›n, bir de¤ifliklik olmaz. Aksine iflçi kapitalist sistemde bilinçsizce, tanr›lar›n tanr›s› Zeus taradinsel etkinin belirgin olduf›ndan, kutsal atefli çal›p in¤u feodal dönemde kan›n›n yaflamdaki tek mülkü kad›n›n› sanl›¤a arma¤an eden Proezilmiflli¤i bak›m›ndan en korurken, asl›nda efendisi ad›na metheus’a ceza olsun diye karanl›k dönemler yaflan›r. sömürücü, barbar ve kendisinin yeryüzüne gönderilen PanS›ran›n d›fl›na ç›kan kad›nladora’d›r. Yunan mitolojisinr›n cad› ilan edilip yak›ld›¤›, de düflman› sermaye sistemini de erkeklerin dünyas›na manast›rlara kapat›ld›¤›, belkorumaktad›r. gönderilen ilk kad›n say›lan den afla¤›lar›na bekaret kePandora, tanr›lar taraf›ndan merlerinin tak›ld›¤›, örtüngüzellik, zarafet, el becerisi me zorunlulu¤unun getirilve ikna gücüyle donat›l›r, di¤i bir dönemdir bu. Özel ama yüre¤ine yalan ve dümülkiyete ve sömürüye dazenbazl›k da yerlefltirilir. yal› erkek egemen sistemin Tanr›lar taraf›ndan insan soyunun babas› say›lan hukuku tek tanr›l› dinlerdir; ve bu dini hukuk, Prometheus’un kardefli Epimetheus’a, yan›nda bir kad›n›n aya¤›ndaki prangadan sonra, boynuna da sand›kla beraber gönderilen Pandora, Epimethe- a¤›r bir prangan›n tak›lmas›d›r. us’u hemen etkiler ve onun efli olur. Ama PrometFeodal sistemden sonra geliflen kapitalist sisheus’un uyar›lar›n› dikkate alan Epimetheus, tan- temde kad›n, yavafl yavafl evden ç›kar›lmaya baflr›lar›n gazab›na karfl› tetiktedir ve Pandora’ya lan›r. Temel varl›k alan› yine ev ve anal›k olmaksand›¤› asla açmamas›n› söyler. Ne var ki, merak›- la birlikte, özel mülkiyet düzeninde büyüyen serna yenik düflen Pandora, onu dinlemeyip sand›¤› mayenin, büyüyen üretici güç ihtiyac›n› karfl›laaçar ve sand›¤›n aç›lmas›yla birlikte h›rs, iki yüz- mas› için fabrikalara sürülür. Bir taraftan evden lülük, ihanet, k›skançl›k, yalan, korku, öfke, kin ad›m›n› d›flar› atmas› ve iktisadi üretimde bir güç gibi kötü duygular yeryüzüne, insanlar içine yay›- haline gelmesi onu yaflam›n içine daha çok çekerl›r. Pandora sand›¤› hemen kapat›r ve bu s›rada ken, yaflam alan›n›n genifllemesi, dünyas›n›n gesand›¤›n içinde sadece umut kal›r. Bir yoruma gö- nifllemesine, özgürleflmesine yol açmaz. Hem re, böylece insanl›k kötülüklerle tan›fl›r; kötülük- evinde erke¤in, hem üretim alanlar›nda patronun ler ve duygular üzerinde hakimiyet sa¤layamayan kölesidir art›k. Köleci toplumun bafllar›ndan itiinsanlar›n elinde bir umut vard›r. Baflka bir yo- baren erkek egemenlik dünyas› da kendi aras›nda rumda ise, insanl›k bütün kötülükler ve duygu- mülkiyetinin yo¤unlu¤una göre ayr›flm›fl, onu en larla tan›flm›flt›r ama, sand›ktan ç›kamad›¤› için çok ellerinde toplayanlar di¤erlerinin efendisi olumutsuz kalm›flt›r, umut d›flar› ç›kar›lmal›d›r. mufltur. Bu s›n›fsal ayr›flma kapitalizme gelindiMitos böyle... ve bu ikinci tasvirde de kad›n›n an- ¤inde daha keskinleflmifltir. Erkek egemenli¤inin lam› de¤iflmiyor. Erke¤i kand›ran, onun bafl›na her aç›dan sürdürülmesi, sermayeyi elinde bulunkötülük ve fler açan belal› bir mahlukat. Ç›kar›la- duran efendilerin ifline daha çok gelmifl ve fabricak derste ayn›d›r: Kad›na güvenilmemeli, her da- kada-tarlada kendilerine köle olan mülksüz iflçiim kontrol edilmelidir. S›n›fl› toplum tarihinin lerin, evde kad›na efendi olmas›na izin verilmiflbafl›nda kad›na bak›fl aç›s›n› sembolize eden bu tir. Ezilen erke¤in böylece avunmas› ve güçlünün

78

TEOR‹DE do¤rultu

güçsüzü yönetmesi ruhunun her koflulda korunmas› sa¤lanm›flt›r.

Kapitalistin, kendi varl›¤›n›n devam› için bu ruhun yaflat›lmas›na ihtiyac› vard›r ve ezilen ya da iflçi erkek, kad›n›n efendisi oldu¤u sürece asla özgürleflemeyecektir. Kapitalist ise bu yolla, kad›n› erke¤iyle büyük bir köle ordusunun sahibi olmay› baflarm›flt›r. Erkek iflçinin ruhuna sahip olan kapitalist efendi, onu aile yoluyla genifl emekçi kad›n kitlesini kontrol eden, fabrikadan ç›kt›¤›nda eve kapatan, dinin, hukukun ve ahlak yasalar›n›n kad›n üzerinde uygulan›fl›na bekçilik eden bir payanda haline getirmifltir.

Erkek iflçi kapitalist sistemde bilinçsizce, yaflamdaki tek mülkü kad›n›n› korurken, asl›nda efendisi ad›na sömürücü, barbar ve kendisinin de düflman› sermaye sistemini korumaktad›r. Sermaye sahibi efendi, kölelerini ruhunun derinliklerine kadar sömürmekte, kullanmaktad›r. Kölelerin kölesi emekçi kad›n›n ruhu ise, yüz y›llard›r üzerine düzenlenen ak›nlardan sonra, y›k›lm›fl, ya¤malanm›fl ve kimli¤i, atefle verilen bilincinin külleri alt›nda kalm›flt›r.

S›n›f ayr›flmas›n›n ilk boy verdi¤i köleci sistemden, kapitalist sisteme kadar olan süreçte, s›n›f fark› kad›n gerçe¤ine de yans›m›fl ve bu gerçe¤in sömürülen ve sömüren s›n›f taraf›nda olmak üzere iki yönü belirmifltir. Sömürülen ço¤unlu¤un taraf›ndaki mülksüz emekçi kad›nlar, ezilen kad›n kavram›n›n da esas anlam›n› oluflturur. Sömürücü taraftaki kad›nlar ise, yine sömürücü erkek taraf›ndan yönetilseler de, ezilen s›n›fa karfl› bir dizi üstünlük, hatta esas sömürücü erke¤in çizdi¤i s›n›rlar› aflmamak kayd›yla efendilik hakk› kazanm›fllard›r. Kendince güç ve otorite kazanan aristokrat, feodal ya da burjuva kad›n›n psikolojisi, efendisi taraf›ndan azad edilen ve çiftlik s›n›rlar› içerisinde kahyal›k görevi verilen köle-

TEOR‹DE do¤rultu

ninki gibidir. Bahfledilen, afla¤›dakiler karfl›s›ndaki üstünlü¤ü hak etmek için, kraldan daha kralc›, zalimden daha zalim olmay› bir erdem bilir. Özgürlü¤ü çiftli¤in s›n›rlar› kadard›r ve kendi s›n›f›nda dahi cins olarak ikinci planda olmas›n›n h›rs›n›, daha zalim ve tavizsiz üstünlük gösterileriyle ç›karmaya çal›fl›r.

Bu tarihsel bir aktar›m içinde, kad›n›n toplumsal-s›n›fsal anlam›n› ve kad›n psikolojisinin belirginleflen, zamanla kad›nl›k kavram›na yerleflen özelliklerini görmeye çal›flt›k. Ancak, bir toplumsal psikolojiyi ve onun kad›n bireylerdeki tezahürünü görmek istiyorsak, biraz daha özele inmekte, canl› ve yaflama do¤rudan de¤en yanlar›na bakmakta yarar var. Bunu yine yaz›n›n ak›fl› içerisinde yer yer kad›n psikolojisini flekillendiren toplumsal-s›n›fsal ve sosyolojik kaynakla iliflkisini kurarak yapaca¤›z. Kad›n ve psikoloji gibi özel kavramlar›n kendi içinde de ço¤u durumda özel ve kesimsel kanallara ayr›flaca¤›n› da belirtmekte yarar var. Örne¤in, ait oldu¤u ulus, co¤rafya, üretim, kültür koflullar›n›n kad›n psikolojisinde baz› farklar oluflturdu¤unu ve bu fark› her ayr›nt›s›na kadar kapsaman›n zorlu¤unu kabul etmeliyiz. Ancak, bu farklar›, bizi da¤›tmayacak, bir yöntem sorunu oluflturmayacak ve esas› kaç›rmam›za olanak vermeyecek biçimde kapsamaya çal›flaca¤›z. Bunun yan› s›ra kad›n psikolojisinin gerçekte sosyolojik ve toplumsal bir ba¤lafl›kl›k oldu¤unu ve bu durumun genel ve ço¤unluk taraf›ndan paylafl›lan sonuç ve saptamalar› kolaylaflt›rd›¤›n› da belirtmeliyiz.

Kad›n›n düflünce yap›s› Eve ve dar bir alana kapat›lm›fll›ktan, toplumsal rolünün alabildi¤ine s›n›rland›r›lm›fll›¤›ndan dolay›d›r ki, kad›n, diyalektik materyalizmin te-

79

mel yasalar›ndan birinin insan üzerindeki tipik yans›mas›n› do¤rular: Yani yaflad›¤› gibi düflünür. ‹nsan düflüncesinin, maddi yaflam›n etkisi ve insan›n maddeyle temas› üzerinden olufltu¤unu ve geliflti¤ini kan›tlayan bu bilimsel yasaya göre yaklafl›rsak, flunu rahatça söyleyebiliriz: Kad›n düflüncesi ve bilinci tarih boyunca oldukça s›n›rl› düzeyde geliflmifltir. Ta ilkel komünal toplumun sonlar›ndan itibaren, aflama aflama hayattaki rolü gerileyen kad›n, bütün olay ve olgulara dar bir pencereden bakar hale gelmifl, yaflam›ndaki daralma düflüncesinde de kaç›n›lmaz bir daralma yaratm›flt›r. Bu nedenledir ki kad›n düflüncesi, genel de¤erlendirmeler yap›p genel sonuçlar ç›karmak söz konusu oldu¤unda, ço¤u durumda çaresiz ve yetersiz kal›r. Hatta yaflam ve etkinlik alan› oldukça genifllemifl, “ça¤dafl” yaflam›n dinamik kad›nlar› dahi, say›s›z fikrin durumun, olgunun ve muhakeme etmesi gereken nesnel geliflmenin karfl›s›nda ya afallar ya da bu anlafl›lmaz ve bo¤ucu çeflitlilikten h›zla uzaklafl›p kendisine daha dar, sade, kolay anlafl›l›r ve yönetilir bir yaflam parças› bulur. Yüz y›llar boyunca kad›n›n düflünmemeye kodlanm›fll›¤› adeta toplumsal bir gen haline gelmifl, art›k evinin d›fl›na ç›kmaya bafllad›¤› günümüz koflullar›nda dahi yakas›n› b›rakmayan bir kad›nl›k gerçe¤i olarak kalmaya devam etmifltir.

Di¤er yandan büyük bir k›sm› hala hipotez aflamas›nda olsa da, kad›n›n uzun toplumsal-s›n›fsal ezilmiflli¤inin, onun beyinsel kapasitesini kullanmas›nda da ciddi geliflim bozukluklar› yaratt›¤› tespiti dikkate al›nmas› gereken bir noktad›r. Uzun aleyhte iflleyen süreç, kad›n›n fiziksel gücünden tutal›m da, el becerileri ve tekni¤e hakimiyetine kadar, bir çok yönünü afl›nd›rm›flt›r ya da de¤iflime u¤ratm›flt›r. Örne¤in, son y›llarda bilim çevrelerinde s›kça tart›fl›lan, kad›n beyninin, duygular› yöneten sol lopunun daha geliflkin olmas›na ra¤men, mant›¤› yöneten sa¤ lopunun daha az geliflti¤i tezi, kad›nla erkek aras›ndaki biyolojik fark›n ötesinde, esas olarak, toplumsal alan›n farkl› kategorilerinde flekillenmifl olmalar›na dayan›r. Her ne kadar, burjuva bilimsel kaynaklar, bunun kad›nla erkek aras›ndaki ezeli bir biyolojik fark oldu¤una iflaret etseler de, bilimsel sosyalizmin bak›fl aç›s›na göre, yaflad›¤› koflullara dayal› olarak geliflen beynin, kad›n gerçe¤indeki yans›mas›d›r bu durum. Ne var ki, kendini kad›n›n do¤ufltan, erkekten “eksik” bir cins oldu¤unu

80

kan›tlamaya vakfetmifl o malum bilimsel kaynaklar, bu tespit yoluyla, onun akl›n›n ve mant›¤›n›n eksik oldu¤u köhnemifl tezini güncelleme çabas›ndad›r. Erkek egemen anlay›fl›n, yüz y›llardan bu yana daha kaba yöntemlerle kad›n›n “saç› uzun, akl› k›sal›¤›n›” kan›tlama çabas›, bugünün modern burjuva maçolar› taraf›ndan, sözüm ona daha akademik ve ikna edici yöntemlerle sürdürülmektedir. Kad›n ve erke¤in biyolojik, anatomik farkl›l›klar› oldu¤u kesindir; hatta bu fark, beyin anatomisi ve kimyas› için de geçerli say›labilir. Ancak, bu farkl›l›klar, bir cinsi di¤erinden daha üstün ve yetenekli k›lmaz Yap›lan araflt›rmalar, kad›nlar›n sezgisel zekas›n›n, ayr›nt›lar› ay›rdetme özelli¤inin, güzel sanatlara yatk›nl›¤›n›n daha güçlü oldu¤unu göstermesine karfl›n, rasyonel zeka, veriler üzerinden soyutlama-genelleme yapma, sonuç ç›karma ve co¤rafi yön tayini, teknik beceri gibi yanlar›n›n zay›f oldu¤unu göstermifltir. Bu özelliklerin bir k›sm› erkekten daha geliflkin yanlar› ifade ederken, bir k›sm› da, daha geri yanlar› tan›mlar. Belirtmekte yarar var ki, erkekten geri olarak tan›mlanan, yön bulma, teknik becerilerde zay›fl›k gibi özellikleri, kad›n›n sonradan geliflen zay›fl›klar›d›r. Aktif üretimden ve do¤adan kopar›lm›fll›k durumu, kaç›n›lmaz olarak kad›n›n, bu ve erkekten geri olarak adledilen di¤er özelliklerinin oluflumunu koflullam›flt›r. Ne var ki, kad›n›n beyinsel yap›s› üzerine, bol bilimsel soslu çözümlemeler yapan burjuva erkek kafalar, evrim denilen fleyin ve evrimi flekillendiren maddi gerçekli¤in kad›n beyninde yaratt›¤› de¤iflimi, hatta bir de¤iflim yaratm›fl olabilece¤ini bile tart›flmazlar. Oysa ki, “homo sapiens”likten bugüne, maddi yaflam içerisinde ciddi de¤iflimler geçiren insan›n erkek hali, erk olma durumunu, kad›n›n aleyhine, kendinin lehine iflleyen bu evrim sürecinden al›r. Söz konusu süreç, flüphesiz kad›n›n da yukar›da sayd›¤›m›z ileri baz› özelliklerini belirginlefltirmifltir; ama bir somutlu¤a dönüflemeyen üretim sürecine bu özellikler, yaflam›n eflitsiz ak›fl› karfl›s›nda hapsolup kal›r.

Bugün kad›n düflünce yap›s›n›n temel yanlar›na bakt›¤›m›zda, onun yaflamdan soyutlanmas›n›n getirdi¤i bir sonuç olarak, özellikle soyutlama gücünün geri oldu¤unu görürüz. Düflünme, derinlikli siyasi, felsefi çözümlemeler yapma konusunda yüzeyseldir. E¤itim görmüfl olanlarda da genellikle ezbercilik öne ç›kar. Derinlik ve çok

TEOR‹DE do¤rultu

yönlü kavray›fl gerektiren ri döner. Dönmeyenler ise, Duygular›n›n ve sezgilerinin konularda yetersizdir ve bu bilgiye, eyleme, soru iflarettür durumlarda bir yo¤unlerine ve ünlemlere doyunkendi yaflam›n› sürdürmeye laflma sorunu yaflar. Kad›n›n caya kadar, bir duvardan diyetti¤ini düflünen kad›n, genel olarak üretimden ko¤erine çarparak ve erkek düpuklu¤u, siyasette ön planmant›¤›n› ve rasyonel zekas›n› flünce dünyas›n›n labirentleda olmama ve genifl kitleler rinde kaybolmadan ilerlemesadece kendi yaflam alan›nda ye çal›flarak, varl›¤›n› bulabihalinde siyasete girmeme noktas›ndaki gerili¤i, dügünlük ifllerini çevirmeye yete- lir ancak. flünce sisteminde mant›k, Kad›n›n düflünsel yetercek kadar kullan›r. Bilinci ve ak›l yürütme, çözümleme sizli¤i, onun kolay yönetilgibi fonksiyonlar› de¤il, damesinin de gerekçesi olur düflüncesi daha genifl bir ha çok duygu ve sezgileri ayr›ca. Sosyalizmden etkialana kayd›¤›nda ise, zorlaöne ç›kar›r. Dar yaflam alan› lenmifl feminist bir yazar içerisinde kafa yoraca¤› ve ma ve düz bir mant›k ile kaba olan She›la Rowbotham, bu çaresizce ac› çekmenin d›duruma yol açan gerçe¤i rasyonel bir yaklafl›m fl›nda çözümlemesi gereken flöyle tan›mlar: “..... (Kad›nkarmafl›k sorunlar ç›km›lar) Yaflamlar› boyunca bir belirginleflir. yordur karfl›s›na çünkü. Evi tak›m kitaplar okumufl, koya da en fazlas›ndan iflle ev nuflmalar dinlemifl, güzel saaras›ndaki o s›k›fl›k yaflam natlarla flakalaflm›fl olsalar alan› içerisinde gidip gelirbile, büyük ölçüde rast gele ken daha çok kendine dödevflirilmifl bilgileri bir külner. Yaflam› çözümlemesine tür meydana getirmez; dolave onunla dövüflüp, yönety›s›yla ak›l yürütmeyi bilemesine yetecek bilgiden ve veriden yoksundur. meyiflleri, beyinsel bir kusurdan ötürü de¤ildir, Onun evinde ve dünyas›nda ayr› bir yaflam akar, k›lg›sal yaflam onlar› buna zorlamam›flt›r. Kad›nd›flar›daki dünyada ayr› bir yaflam. Her gün etra- lar için düflünce bir araçtan çok bir oyundur; zef›m›za bakt›¤›m›zda, dünya y›k›lsa fark›na varma- ki, duyarl›, içten olsalar da, zihinsel teknikten yacak, üstelik fazla fley fark edip bafl›na yeni bela- yoksun bulunduklar› için, kendi kiflisel görüfllerilar almak istemeyen kad›nlar görürüz. S›k›flt›¤› ni ortaya koyup, bundan bir tak›m sonuçlar ç›karkabuktan d›flar› bakma cesareti ve takati tafl›ma- may› bilemezler. Erkek, hatta en s›radan erkekyan bu kad›nlar emekçi kad›n gerçe¤inin ana göv- te(-ki bunlar genellikle efller olur) iflte bundan yadesini oluflturur. rarlan›p kad›n› bast›racakt›r, haks›z olsa bile hakDuygular›n›n ve sezgilerinin kendi yaflam›n› l› oldu¤unu kan›tlayabilecektir. Mant›k erkeklesürdürmeye yetti¤ini düflünen kad›n, mant›¤›n› rin elinde ço¤u kez bir fliddet arac› olarak kullan›ve rasyonel zekas›n› sadece kendi yaflam alan›nda l›r”. Bu tan›mlama ve örnek hangi kad›na tan›d›k günlük ifllerini çevirmeye yetecek kadar kullan›r. gelmez ki. Ço¤u kad›n›n yaflam›ndaki yetersizlik Bilinci ve düflüncesi daha genifl bir alana kayd›- duygusunun ve onun ard›ndan gelen güvensizlik, ¤›nda ise, zorlama ve düz bir mant›k ile kaba ras- edilgenlik gibi psikolojik hallerin, bu yenilgiyle yonel bir yaklafl›m belirginleflir. Bilgiye, çözümle- biten mant›k savafllar›ndan sonra geliflmesi tesameye ve muhakemeye dayanmayan yöntem ve düf de¤ildir. Zaten yaflam› boyunca söz söyleme düflünceleri, ›srarl› ve fanatikçe savunmaya kadar ve müdahale etme hakk›ndan men edilen, üstelik götürür ifli. Küçük dünyas›nda belki do¤ru olan mant›kl› söz söyleyemeyece¤ine dair geleneksel ve sorunlar› çözmesine yeten bu yöntem, büyük yarg›yla güvensizlefltirilen kad›n, boyunun ölçüve d›fl›ndaki dünyaya yetmemekte, aciz kalmakta- süne bakmadan bir de erkekle mant›k alan›nda d›r halbuki. Ço¤u kad›n bu gibi durumlarda, d›fl afl›k atmaya kalkarsa bir güzel burnu sürtülür ve dünyan›n ak›l devi karfl›s›nda yenilgiyi ilan eder ona durmas› gereken yer hat›rlat›l›r. Bu psikolojik ve bir özgüven çöküntüsüyle, sular›ndan henüz sarmal içinde güvensizleflen kad›n, ço¤u durumuzaklaflmad›¤› geleneksel kad›nl›¤›n k›y›lar›na ge- da yenilgiyi kabul ederek, erkek tezlerinin ya pa-

TEOR‹DE do¤rultu

81

sif destekçisi ya da daha fanatik savunucusu olur. Korku, güvensizlik, içe at›lm›fl öfkeden beslenen bu ezilmifllik psikolojisi onu, erkek tezlerinin fanatik bayraktarl›¤›n› yaparak varolmaya iter. Onun varl›kla yokluk aras›ndaki bu durumu, kiflili¤inin i¤difl edilmesi ve buradan tüm toplumun i¤difl edilmesine kadar gider.

Kad›n düflünce yap›s›, bafltan bu yana ifade etti¤imiz özelliklere ba¤l› olarak ele al›nd›¤›nda, daha çok parçalanm›fl yan›yla dikkat çeker. Bütünseli yakalayamamas›, tek tek parçalarda yaflamak zorunda kalmas›, onun ayr›nt›c›l›¤›n› ve daralmas›n› da beraberinde getirir. Onun düflünce dünyas›ndaki bu çizgiler, kaç›n›lmaz olarak ruhsal yap›s›n› da etkiler ve belirler.

Kad›n›n ruhsal yap›s› Kad›n›n ruhsal yap›s› ya da psikolojisinin tipik özellikleri denince akla ilk neler gelir? Bu yan›t› kolay bir soru. Günlük yaflam içinde kad›nlar›n kad›nlara ve erkeklerin kad›nlara söyledi¤i sözleri toplarsak h›zla geçerli bir yan›t elde ederiz çünkü. Ba¤›ml›l›k, edilgenlik, özgüvensizlik, duygusall›k, k›skançl›k, rekabet ve daha say›labilecek baflkaca tan›d›k özellikler, kad›n psikolojisinin tipik yanlar›n› oluflturur. Bunlar›n yan›s›ra onun toplumsal rolüne ba¤l› olarak geliflmifl, anaçl›k ve fedakarl›k gibi özellikleri de, say›lmas› gereken tipik yanlardan baz›lar›d›r. Ço¤unlu¤u kötü say›lan bu özellikler, kad›n›n geçirdi¤i uzun de¤iflim sürecinin en gözle görünen sonuçlar›d›r sadece.

Toplumun geneli, hatta bir çok kad›n bile, kad›na do¤ufltan yap›flm›fl gibi görünen bu özelliklerin, onun karakteristik yan›n› oluflturdu¤unu düflünürler. fiimdiki zaman ölçüsü üzerinden düflünüldü¤ünde pekte haks›z say›lmazlar. Ama zaten temel sorun da, kad›n gerçe¤ine, geçmifl, gelecek ve genifl zaman penceresinden bak›lmamas› de¤il midir? Bu psikolojik yap› ve özelliklerin nerden

82

geldi¤i, nereye gidece¤i üzerine düflünmeyi özenle engelleyen burjuva erkek egemen kafalar, kad›n› flimdiki zamana hapsederek statik, donuk, geçmiflsiz, geleceksiz bir varl›k haline getirirler.

Bütün toplumla beraber kad›n kitlesinin de, bu “de¤iflmezlik kural›na” göre düflünmesini ve davranmas›n› beklerler. Yani, burjuva gerici anlay›fla göre, kad›n›n yap›sal psikolojik profili, böyle gelmifl böyle gider türdendir. Tan›m derseniz; duruma göre, naiftir, k›r›lgand›r, içlidir, flefkatlidir, vefal›d›r; duruma göre de, iki yüzlüdür, içten pazarl›kl›d›r, oyuncudur, dedikoducudur türünden hem nal›na hem m›h›na vuran tan›mlar ç›kar karfl›n›za. Kad›na bak›fl aç›s›nda, ona yükledi¤i iki yüzlülü¤ün daniskas›n› sergileyen burjuva erkek egemen sistem, kad›n›n beynine ve ruhuna girmifl “fleytan›n” kendisi oldu¤unu gizlemeye çal›fl›r. Bu arada kad›n, kötü yaflam çizgisinin ona -en az›ndan flimdilik- yap›flt›rd›¤› “kad›nl›k halleriyle” cebelleflip durmaktad›r. fiüphesiz kad›n›n psikolojik hallerinin, baflat ve di¤erlerine kaynakl›k eden hali, onun ba¤›ml›l›¤›d›r. Bu ba¤›ml›l›k, temelini yine ekonomiktoplumsal ifl bölümü ile zorunluluklar ve kad›n üzerindeki a¤›r bask›dan al›r. En baflta kad›n›n geçmiflten bu güne, ekonomik olarak erke¤e ba¤›ml›l›¤›, toplumsal, kültürel, siyasal alanda da kaç›n›lmaz bir ba¤›ml›l›k ve “eli mahkumluk” durumu yaratm›flt›r. Kad›n›n bask› ve zorla iç içe geçmifl bu ba¤›ml›l›¤›, peflinen, türevlerini ve ard›llar›n› oluflturur. Edilgenlik, nedenli-nedensiz korkular, özgüvensizlik, kaçma ve s›¤›nma sendromu, içe dönme, donuklaflma, yarat›c› eylem karfl›s›nda duyulan s›k›nt›-tedirginlik ve daha ço¤altabilece¤imiz onlarca psikolojik durum, kad›n›n tarihsel bast›r›lm›fll›¤›, k›s›tlanm›fll›¤› ve ba¤›ml›l›¤›n›n sonucudur.

Kad›n cinsin erke¤e ba¤lanmas› ve bununla paralel olarak eve kapat›lmas›, bugün do¤an bir

fiüphesiz kad›n›n psikolojik hallerinin, baflat ve di¤erlerine kaynakl›k eden hali, onun ba¤›ml›l›¤›d›r. Bu ba¤›ml›l›k, temelini yine ekonomiktoplumsal ifl bölümü ile zorunluluklar ve kad›n üzerindeki a¤›r bask›dan al›r. En baflta kad›n›n geçmiflten bu güne, ekonomik olarak erke¤e ba¤›ml›l›¤›, toplumsal, kültürel, siyasal alanda da kaç›n›lmaz bir ba¤›ml›l›k ve “eli mahkumluk” durumu yaratm›flt›r.

TEOR‹DE do¤rultu

gerçek olmad›¤› içindir ki, bu ba¤›ml›l›k ve kapat›lm›fll›¤› aflmak çok zordur. Öyle ki, ezilen kad›n kitlesinin neredeyse tamam›, bu mahkumiyetin d›fl›nda bir seçenek düflünemezler. Düflünseler bile, mevcut toplumsal-s›n›fsal gerçeklik buna izin vermez. Hal böyle olunca, tipik kad›n savunmas› devreye girer ve kad›n birey kendini ac›lara, mahkumiyete al›flt›rmaya, kaç›n›lmaz duruma adapte etmeye yönelir. Bu ac› mahkumiyet içinde, buldu¤u ya da türetti¤i küçük mutluluklarla, rutin yaflam›n getirdi¤i kay›ts›zl›k ve ac›lara dayan›kl›l›k fonksiyonuyla ve kand›r›c› anal›k baflar›lar›yla yetinmek zorunda kal›r. Kad›n birey, e¤er sisteme karfl›t bir eylem içerisinde de¤ilse, psikolojik açmazlar›n›n yükü çok daha a¤›r demektir ve verili sistem koflullar›n›n açmaza kap› diye gösterdi¤i her eflikten geçerken, ruhsal yap›s› daha ac›t›c› biçimde burulur ve çarp›t›l›r. Kapitalizmin bu ultra modern döneminde, kad›nlar›n büyük bir kitle halinde ac› çeken, sömürülen ve bunal›mdan bunal›ma itilen halinden baflka bir sonuç ç›kar›lamaz zaten. Aç›kt›r ki, kapitalizm kad›n› baz› demokratik temellerde özgürlefltirirken bile çarp›t-

TEOR‹DE do¤rultu

makta ve çürütmeye çal›flmaktad›r.

Kad›n psikolojisinin belirgin noktalar›ndan, edilgenlik durumu, kad›n›n beyinsel enerjisini kör noktalara yöneltir. Günlük yaflam›n ve insan iliflkilerinin ayr›nt›lar›na tak›lmak, abart›c›l›k, kuflkuculuk, bunlardan baz›lar›d›r. Genele hakim olmad›¤› için ayr›nt›lara saplan›r; düflünce ve duygular›n›n merkezini ayr›nt›lar iflgal etti¤i için, onlar› abart›r; bilgiden ve bilgi kaynaklar›ndan yoksun oluflu onu, bilimsel yöntemden ve sonuçtan uzak kör bir kuflkuculu¤u iter. Bunlar›n yan› s›ra, zihninin kapat›ld›¤› ve edilgenlefltirildi¤i dar yaflam alan›, duygular›n›n ve hassasiyetinin afl›r› düzeyde öne ç›kmas›na yol açar. ‹flte, dokundu¤unda a¤layan, çocu¤u az yemek yedi¤inde bunal›mlara giren, efli ya da sevgilisinin söyledi¤i bir yak›fl›ks›z söz için günlerce düflünüp kahrolan kad›n tipi geleneksel edilgenli¤in ürünüdür. Toplumsal-siyasal yaflamda etken bir faktör olamamak, kad›n›n yaflam içerisindeki etkileflim flans›n› elinden al›r. Maddi etkileflimin olmad›¤› durumda, yeni olaylar, yeni fikirler, sorular, cevaplar, yani zenginlik ve geliflim de yok demektir. Kad›n

83

yoksullaflt›r›lm›fl dünyas›n›n d›fl›na ç›k›p etkileflim yaflayamayacak kadar cesaretsizdir. Kendi dünyas›n›n kabu¤u d›fl›ndaki bilinmezlikler ve riskler, istemli ya da istemsiz, onu ayn› yerde kalmaya mahkum eder. Bunun yan› s›ra, kad›nl›k üzerine, aktar›lan geleneksel deneyim ve yarg›lar da onun pasif ve edilgen durumunu pekifltirir.

Bu ruh halini en belirgin yaflayan emekçi kad›n kesimi, rolü ev kad›nl›¤› olanlard›r. Toplumsal ve ekonomik s›k›flt›r›lm›fll›¤› daha katmerli yaflayan bu kad›nlar için yaflam, flu ve varl›¤›-yoklu¤u belirsiz bir hal alm›flt›r. Yaflam› böyle alg›layan beyinleri ve bilinçleri de matlaflm›fl, bedene güçlü ve coflkusal uyar›lar gönderme özelli¤ini önemli oranda yitirmifltir. Ev ifllerinin her gün kendini tekrar eden b›kt›r›c›l›¤›, çocu¤a karfl› annelik, kocaya karfl› kar›l›k görevlerinin yerine getirilmesi ve bunlar› düzenleyen geleneksel kurallar manzumesi kad›n›, sabah dü¤mesi aç›lan-gece kapat›lan ve ertesi sabah tekrar aç›lan bir makineye dönüfltürmüfltür. Bu mekanizm içerisinde, baz› sorunlar bast›r›l›r ve ço¤u durumda tepki d›fla vuracak bir kanal bulamaz. Buldu¤u zaman ise, küçük bir facia demektir. Histeriye varan sinir nöbetleriyle sars›lan, en baflta kendine ve gücünü yetirebilece¤i en yak›n›ndaki canl› nesne olan çocu¤una zarar veren kad›nlar, bu durumun bir örne¤idir. Baz› sorunlar karfl›s›nda da hiç bir tepki vermeyecek kadar al›flm›fl ve mecalsiz kalm›flt›r. Zorunlu ifller içinde buldu¤u her arada, uykuya ve televizyona kaçan, sürekli bir sersemlik ve uyurgezerlik hali yaflayan kad›n da, en az önceki örnekteki kadar kötü bir noktadad›r. Bu iki durum, psikolojik sorunlar›n›n, art›k psikiyatrik hastal›klar ve davran›fl bozukluklar›na dönüflmeye bafllad›¤›n›n da bir ifadesidir. Kapand›¤› o küçücük evde ya bir mezar sessizli¤i ya da onu duvardan duvara çarpan ruhsal f›rt›nalar yaflayan kad›n, kaybolmufl eme¤ini ve kaybolmufl kimli¤ini aramay› ak›l edemez bile. Kendisine dayat›lan bu durum karfl›s›nda dövüflmemesi ise, yarat›c› eylem için biriktirdi¤i do¤al enerjisinin içe dönmesine ve tüketici, çürütücü bir enerjiye dönüflmesine yol açar.

Kad›n›n bu bo¤ucu mengene içerisinde, varl›¤›n› küçük zevklerle süsleyebilmesi ve yaflam› daha çekilir k›labilmesi gereklidir. Çiçeklerle u¤rafl›r, onlarla konuflur, hatta nazar boncuklar› takar. ‹ncecik iplerle ördü¤ü danteller, onun için bir gurur abidesi ve estetik yarat›c›l›¤›n›n sembolü olur.

Komflular›n›n bilmedi¤i pasta tarifleri ald›¤› za-

84

man gizli bir sevinç duyar. Çocuklar›n›n okuldaki baflar›s› ve hay›rl› izdivaçlar›yla övünür. Bütün yoksullu¤una ra¤men, küçük al›fl-verifl turlar› onda sevinçli bir telafl yarat›r. Temizlik sonras› deterjan kokan evinde duydu¤u anl›k huzur, toz yüklü bir rüzgarla hemen bozulacak olsa bile, yaflamdan t›rt›klad›¤› o küçücük zevk onun için de¤erlidir. Komflularla, arkadafllarla yap›lan dedikodular ise, onun hükmedemedi¤i ve içine dalamad›¤› yaflama, insanlara dair yapt›¤› rahatlat›c› konuflmalard›r. Etkin yaflayarak boflaltamad›¤› yaflam enerjisini, “etkin konuflarak” boflaltma yöntemidir bu. Dedikodu, kapat›lm›fl ve edilgen kad›n›n özgürlük alan›d›r ve bu özgürlü¤ü kullan›rken zevk al›r. Bu küçük zevkler yetmedi¤i zaman ne mi olur? ‹flte burada kad›n›n oyunculu¤u devreye girer. “M›fl gibi” davranma takti¤i uyar›nca, efle-dosta karfl› mutluy”mufl” gibi görünür, dü¤ünlerde-derneklerde e¤leniyor”mufl” gibi davran›r, yatakta orgazm olur”mufl” gibi yapar... Onun zaman çizgisi, s›k›flt›¤› dar mekan›nda, “gibi” hastal›¤› bulaflm›fl, yar›m yamalak, coflkudan uzak bir sürü anla doludur. Yani eve kapat›lm›fl kad›n›n, bütün yaflam kesitlerini toplasan›z, tam yaflanm›fl bir hayat bulamazs›n›z.

Emekçi kad›n aktif meta üretimine kat›ld›¤› ve d›flar›daki çal›flma ya da ö¤renim hayat›na dahil oldu¤u durumlarda da, psikolojisinin tan›mlad›¤›m›z yanlar› temelde bir de¤iflime u¤ramaz. Bunlar› yaflama biçimleri ve mekanlar› de¤ifliklik gösterebilir, ama çok küçük bir az›nl›k d›fl›nda, kitlesel olarak ayn› ya da benzer noktalarda birleflirler. Çünkü bugünün kapitalizm koflullar›nda, “ö¤retilmifl kad›nl›¤›n” girmedi¤i kad›n bilinci yoktur.

Sömürücü s›n›fl› toplum sistemlerinin e¤itim, ahlak, yasa ve kültürü üzerinden durmaks›z›n fl›r›nga edilen mevcut kad›nl›k olgusu, fabrikada, okulda, tarlada yine kad›n› bo¤maya devam eder. Üstelik bu mekanlar›n yolu, s›k› bir denetim için kurulmufl saatler çald›¤›nda, telafll› bir koflturmacayla kad›n› hep eve getirir. Ba¤›ml›l›¤›n ana üssü ev ve aile olarak kalmaya devam eder. Di¤er yandan, kad›n›n d›flar› ve içeri aras›nda beliren çeliflkisi ve d›flar›dayken bile hep içeriyi yaflayan bilinç durumu, psikolojisinde daha a¤›r yaralar açar. Üretime, ücretli çal›flma hayat›na, okul s›ralar›na geçmesi, onun kölelefltirici düzenden kopmas›ndan çok, daha zorunlu bir düzenek ve s›k› bir disiplinle ba¤lanmas›na hizmet eder. D›flar›da ona yüklenen ifllev de, ne tesadüf ki, evdekine çok

TEOR‹DE do¤rultu

benzer. Fabrikadaki kad›n iflçi bedeni yoran ama düflünme gerektirmeyen basit, k›sa çevrimli ifllere verilir. ‹pli¤i tak -kolu indir-etiket yap›flt›r-paketi kald›r... ve robotlaflt›r›c›, insan› beynine yabanc›laflt›r›c› binlerce vesaire... Kad›n iflçinin zihni bu binlerce vesairenin ak›n› alt›nda tutulup kal›r.

Eve gitti¤inde ise, yine ayn› tutulman›n annelibabal›, çocuklu-kocal› hali içindedir.

Di¤er emekçi kad›nlar›n çal›flma alan› tablolar›na bakt›¤›m›zda, yine “cinse özel” ifllerde olduklar›n› görürüz. Bu tablonun içi, düzenin kad›n kimli¤i anlay›fl›n›n yalanc› pembesiyle boyanm›fl, kenarlar› ise erkek egemenli¤inin hapsedici keskin siyah›yla çizilmifltir. Büronun, hastanenin, temizleme mekanlar›n›n, tarlalar›n ve buna benzer çal›flma alanlar›ndaki rutin ifllerin d›fl›na ç›kmalar›, siyah hatt› geçmeleri demektir. O hatt›n ötesi ise daha zordur, çetrefildir. Burjuva erkek egemen sistemin bekçileri-güvenlikçileri alarm dü¤mesine bast›¤›nda, kad›n için çok çetin bir savafl bafll›yor demektir.

Okul ise, sistem sahiplerinin sistemin ihtiyaçlar›na uygun kad›n rolünü, akademik katk›larla genç kad›na ö¤retme mekan›d›r. Okul e¤itiminin kad›na dönük yüzünde yine cinsiyetçilik vard›r.

Okul s›ralar›nda erkekten özenle ayr›lan genç kad›n, ö¤retme sistemindeki ezbercilik ve kad›n kimli¤ine dair modern elbise giymifl gerici yorumlarla al›klaflt›r›l›r. Bilim, okul kalesinin yüksek içeri bilim girmekte zorlan›r ve itiraz üstüne k›zg›n ya¤lar dökülerek uzaklaflt›r›l›rken, burjuvazinin yoz ve çarp›t›c› kültürüyle ahlak›, içerde rahatça fink atar. Genç kad›n, e¤itimdeki burjuva gerçe¤in, akla ve bilince zarar bu halleri sonucu, di¤er hemcinsleri gibi verili alan›n d›fl›na ço¤unlukla ç›kamaz.

Kad›n psikolojisinin baflkaca görünümleri Anal›k Ezilen kad›n›n etraf›ndaki bu çetin kuflatman›n bask›s›, daha bir dizi psikolojik görünümde kendini ortaya koyar. Kendisine yüklenen role ba¤l› olarak geliflen, anal›k fonksiyonunun bir ülkü haline getirilmesi, bu görünümlerden biridir.

Kad›nl›¤›n do¤al ve soyun üretimi bak›m›ndan temel bu rolü, yaz›n›n birinci bölümünde belirtti¤imiz özel mülkiyetçi kayg›lar nedeniyle, en baflta erkek egemen anlay›fl taraf›ndan, do¤al gerçe¤inin üstüne ç›kar›lm›fl, sonra ise bu abart›l› yakla-

TEOR‹DE do¤rultu

fl›m kad›n taraf›ndan daha abart›l› bir biçimde alg›lanm›fl ve yorumlanm›flt›r. Çocuk bak›m›n› salt kad›na yükleyen mevcut anal›k tan›m›, bu bak›m sürecinde ona baflka u¤rafl› zaman› ve alan› b›rakmayacak kadar kat›d›r. Ama kad›n bu kat› gerçe¤i, anal›k sevgisinin katk›s› ve toplumsal rolünü yüz y›llar içinde iyice ö¤renmifl olmas›n›n etkisiyle, daha yumuflak, hatta “mutlu” biçimde yaflar.

Asl›na bak›l›rsa anal›k, iç güdüsel bir duygu oldu¤undan daha fazla, ö¤retilmifl bir duygudur. Di¤er yandan, kad›n için anne olman›n gizli bir biçimde “sahip olma” duygusuna de¤en bir yan› oldu¤unu da görmek gerekir. Tam anlam›yla mülke sahip olamayan, erke¤e sahip olamayan, kendi yaflam›na sahip olamayan kad›n›n, küçük ve kendi bak›m›na, sevgisine muhtaç çocu¤a sahip olmas›d›r, bir yan›yla anal›k. Bunun içindir ki, kad›n bütün ruhunu, zaman›n›, eme¤ini sahip oldu¤u o küçük varl›¤a vermekten sak›nmaz. Kad›n için çocuk, dolays›z ve kaybetme korkusu tafl›madan sevgi alabildi¤i, hesaps›z ve kayg›s›z sevgi verebildi¤i ender yaflam alan›d›r. Ayr›ca erkekle kendisi aras›nda güçlü bir ba¤d›r.

Ana olman›n kad›n için bu cazip yanlar›, ne yaz›k ki, kölelefltirici ve kötürümlefltirici yanlar›n› örter. Anal›¤›n abart›lm›fl ve kad›n› çocu¤a hipnotize eden yan›, çok daha büyük bir ba¤›ml›l›k daha gelifltirir. Ömrünü çocu¤unun yoluna yat›r›r ve insandan, kad›ndan önce art›k bir anad›r. Hatta bu bir gurur vesilesi haline gelir. Sistem ise, kad›na yüz y›llar boyunca ö¤retti¤i replikleri, onun a¤z›ndan tekrar duyuyor olman›n hoflnutlu¤u içindedir. Çünkü kad›n ana olmay› yaflamdaki her fleyin üstünde tuttu¤u müddetçe, yaflam›n kenar›nda kalmaya, sisteme risk üretmemeye devam edecektir. Kad›n›n çocukla iliflkileri onun durumunu keskin noktalardan etkiler. Di¤er bir ifadeyle “çocu¤un anneye mutlak ba¤›ml›l›¤›, anne üzerindeki mutlak iktidar› olup ç›kar(Kad›n Bilinci, Erkek Dünyas›-S. Rowbotham)”. Yaflam çocu¤unu yönetti¤ini sanan ama çaresizce çocuklar› taraf›ndan yönetilen kad›nlarla doludur. fiüphesiz anal›k psikolojisi, tek bafl›na incelenecek kadar genifl ve ayr›nt›l› bir konudur, ama kad›n›n genel psikolojik yap›s› içerisinde, ba¤›ml›l›¤› besleyen güçlü bir faktör olarak tespit edilmelidir.

Aflk-cinsellik Aflk ve cinsellik, kad›n için edilgenli¤in somutlaflt›¤› temel noktalardan biridir. Tabii ki, bunlar›n özellikle Türkiye ve Kürdistan emekçi

85

kad›nlar› bak›m›ndan ne derecede yafland›¤› ayr› bir tart›flma konusu. Ancak yaflanan haliyle bak›ld›¤›nda, bol ac›l› oldu¤unu görmemek mümkün de¤ildir. Bunda aflka ve cinselli¤e, özellikle kad›n aç›s›ndan ket vurulmufl olmas› önemlidir. A¤›rl›kl› olarak, afl›k olman›n ay›p, cinsel deneyim yaflaman›n günah say›ld›¤› bir toplum düzeninde, kad›n›n aflk› ve cinselli¤i alg›lay›fl› da do¤al olarak abart›l›d›r. Duygular›na vurulan ketleri afl›p, aflk yaflamaya bafllayan kad›n bu nedenledir ki, aflk›n coflkusunu mistize eder. Erke¤e ba¤›ml›l›k psikolojisinin üstüne bir de aflk›n tutkusu eklenince, erke¤e duydu¤u cinsel aflk, toplumsal yaflam›n›n merkezi haline gelir. Kad›n›n bu durumu, “erkek için aflk, yaflam›n bir bölümü, kad›n içinse tamam›d›r” sözünü do¤rular niteliktedir. Üretim faaliyetine ve toplumsal yaflama ço¤unlukla kat›lmayan ya da sonradan kat›lan kad›n için aflk üzerindeki yo¤unlaflma kaç›n›lmaz olarak daha belirgindir. Yaflama karfl› sorumluluk alan› daha genifl ve sorumluluklar› daha kritik olan erkek, bu pozisyonu gere¤i aflk› duygu ve düflüncelerinin merkezine koyamaz. Di¤er yandan, erke¤i flekillendiren geleneksel de¤erler de onun aflka tutsak hale gelmesine engeldir. Masallarda, efsanelerde aflk›ndan deli-divane olan, çöllere düflüp, da¤lar delen hep erkek kahramanlar olsa da, asl›nda aflk› en sars›c› yaflayan kad›nlard›r. Çünkü sevme ve sevgisini ifade etme hakk›ndan en fazla yoksun olanlar onlard›r. Erke¤e kayg›s›zca aflk›n› ilan eden kaç kad›n tan›rs›n›z hayat›n›zda, ya da gerici de¤er yarg›lar› gere¤i aflk›nda kontrollü ve “han›mefendi” davranmak zorunda olmayan kaç kad›n vard›r?

Aflk kad›n için bitmek bilmez bir bekleyifltir.

Erke¤in eve gelmesini, aramas›n› ve sevmesini beklemekle geçer kad›n›n aflk hikayesi. Sevgi ihtiyac›n›n doyurulmas› ise genellikle zordur. Çünkü o, yaflam üretiminde oldu¤u gibi, sevginin üretilmesinde de pasif ve edilgendir. Onu bekleyiflçili¤e ve genellikle kendisine sunulanla yetinmeye koflulland›ran geleneksel güdüler, aflk› ço¤u zaman bir ›st›raba çevirir. Kad›n erkekten ruhundaki o büyük bofllu¤u dolduracak kadar büyük ve sürekli bir sevgi, ilgi beklerken, aflk›n ruhundaki anlam› oldukça net ve dolays›z olan erkek, ço¤u zaman bu beklentiye yan›t olmaz. Erke¤e göre aflk ve tutkuyu yans›tmak için çok özel tarifler gerekmez, ama kad›n için gerekir. Aflk iliflkilerinde kad›n›n yaflad›¤› krizler de bundan kaynaklan›r. Bu

86

klasik durum, klasik bir diyalogda yans›mas›n› bulur. Erkek kad›na seslenir: Seni seviyorum. Kad›n yan›t verir: Ne kadar seviyorsun? Bu diyalogda, kad›n›n aflk iliflkilerindeki güvensizli¤ini ve daha fazlas›n› isteme duygusunu bir arada görürsünüz. Yani tam bir diken üstündelik psikolojisi...

Sevgiyi az yaflayan›n, daha çoka duydu¤u istek ve öncelikli olarak seven de¤il, sevilen olma özlemi genellikle yan›t bulmaz. Ne var ki, kad›n hep bu yan›t› arar durur. Bu aray›fl ise ona zarar verir ve ruhunu h›rpalar. Aflkta erke¤in ço¤u zaman kaba ve incelikten yoksun oldu¤u do¤rudur. Ama ya kad›n›n bu abart›c›l›¤› ve aflk› hayat-memat meselesi haline getirifli? Kad›n aflk›, çiçeklerle ve kalplerle süslenmifl bir demir kafes içinde yaflar. Tutsakl›klar›n› süsleyerek, tutsak oldu¤unu unutmaya flartlanm›fl kad›n, o demir kafes içinde daral›rken, aflk›n küçük süsleriyle oyalanmaktan baflka bir yol bilmez.

Eski bir Latin Amerika özdeyifli flöyle der: Erkekler kad›nlar› iki fleyde yenemez; aflkta ve intikamda... Galiba bu söz çok haks›z de¤il. Aflk› kazanmak kad›n için ayr› bir derttir, kaybetmekse ayr› bir dert. Aflk› kaybetti¤inde kabullenememe, terk edildi¤inde ruhen çökme ve k›sa bir süre önce deli gibi sevdi¤i erke¤e düflman kesilme gibi uç duygular kad›nda yo¤un yaflan›r. Ayr›l›k sonras› intihar ve intihar giriflimlerinde kad›nlar, yüzde 70 oranla erkekten öndedir. Bundan anlafl›l›yor ki, kad›n›n erkekten intikam yöntemi de daha çok kendine zarar verme biçimindedir. Kad›n›n aflk› yaflama deneyiminin bize gösterdi¤i, o özgürleflmeden ve onu özgürlefltirecek bir toplumsal sistem geliflmeden, aflk›n coflkun anlam›n›n bulunamayaca¤›d›r. Kad›n gerçek anlamda bir özgürlük devrimi gerçeklefltirmeden, sadece aflk için aflk demek, yani aflk› bütün kayg›lardan, ba¤›ml›l›klardan, ç›karlardan ar›nd›rmak mümkün de¤ildir.

Korunma iste¤i Bugünün kad›n profiline bakt›¤›m›zda dikkat çeken baflka noktalar da az de¤ildir. “Korunma iste¤i”, bunlardan biridir. Edilgenlik psikolojisinin bir uzant›s› olan bu duygu, beflikten itibaren ö¤retilmifl bir duygu olmakla beraber, yaflam›n her aflamas›nda kendini yeniden üretmeye müsaittir. Çünkü kad›n kendini korunmaya, erkekte korumaya kodlam›flt›r. Kad›n›n edilgen durumunu kabullenifli, onda bir tür rahatl›k aray›fl› yaratm›flt›r.

Yaflam›n f›rt›nalar›, tehlikeleri, zorluklar› onu çok

TEOR‹DE do¤rultu

çabuk yorar. Erke¤in denema e¤ilimini do¤urur. Ona Kad›n›n bu bo¤ucu mengene yimli kafas›, sa¤lam iradesi dönük geleneksel “baflarave toplumsal yaflama do¤ru- içerisinde, varl›¤›n› küçük zevk- mazs›n-yapamazs›n” yaklafl›dan etki eden gücü, kad›n m›, baflar›s›zl›k ve özgüvenlerle süsleyebilmesi ve yaflam› için s›¤›n›lacak ve dinlenilesizli¤in en önemli toplumsal cek en elveriflli yerdir. Kanedeni olabilir ama tek bafl›daha çekilir k›labilmesi gerekd›n için yaflam mücadelesinna gerekçesi olamaz. Nitelidir. Çiçeklerle u¤rafl›r, onlarla kim, bu tür burjuva, feodal de “fazla” kavram› vard›r ama “daha fazla” kavram› yaklafl›mlar› nesnel olarak konuflur, hatta nazar boncukgenellikle yoktur. Daha fazaflm›fl, toplumsal yaflamda ve lar› takar. ‹ncecik iplerle la dövüflmek gerekti¤inde, toplumsal devrim aflamalaart›k fazlal›klar› atma zamaördü¤ü danteller, onun için bir r›nda ciddi yer edinen kad›nn› gelmifl demektir. Çetin lar aç›s›ndan da ayn› “baflar›gurur abidesi ve estetik bir zihinsel, ruhsal yorgundan ve üst sorumluluklardan luk girdab›na sürüklenen kaç›fl” durumu gözlenmekteyarat›c›l›¤›n›n sembolü olur. kad›n, bu girdaptan kurtuldir. Bir tür psikolojik savunKomflular›n›n bilmedi¤i pasta mak için, ilk uzanaca¤› ele, ma refleksi olarak geliflen yani erke¤in eline yönelir. böyle durumlar, kad›nda getarifleri ald›¤› zaman gizli bir Erkek aç›s›ndan bu durunellikle statükoculuk gelifltisevinç duyar. Çocuklar›n›n mun hiç bir sak›ncas› yokrir. Statükoculuk ise, gericitur. Tam tersine kad›n› y›lli¤i besleyen ana damard›r; okuldaki baflar›s› ve hay›rl› g›nl›k girdab›ndan kurtarve kad›n bu pozisyonuyla, izdivaçlar›yla övünür. mak, onun geleneksel erkek toplumsal ilerleyifl ya da devegosunu daha da yücelten rim süreçlerinde ço¤u zaman bir fleydir. Kurtaran adam ve gerici düflüncelerin do¤al pakurtar›lan kad›n... Kaç kad›n›n hayallerini gizli- yandas› olur. Bugün, kendi toplumsal gerçe¤imiden gizliye ya da aç›k, bu masal iliflkisi süsle- ze bakt›¤›m›zda,burjuva erkek egemen sistemin mez... Bu masals› özlemin sonunda, kad›n›n bafl›- yasa ve kültürünün en s›k› savunucular›n›n, genifl na gökten bir elma düflemez, murad›na eremez ve bir kad›n kitlesi oldu¤unu görmek zor de¤ildir. erkek d›fl›nda kimse de murada erip, mutluluk K›sacas› yaflamdan kaçma prati¤i, san›ld›¤› kadar kerevetine ç›kamaz. Çünkü kad›n yenilmifl ve tes- masum bir fley de¤ildir. Bu bireysel tutumlar toplim olmufltur. Art›k sadece erke¤e teslim olmak- lan›p genele vuruldu¤unda karfl›n›za, objektif olatan daha kötü bir fley olan, azg›n yaflam›n sald›r›- rak statükoyu koruyan, gelenekçi ve gerici bir güç lar›ndan kurtulmufl ve korunmufl olman›n rahat- ç›kar. Bugünkü egemen kapitalist sistemin, ezilama duygusuyla idare etmek zorundad›r. Mutlu- lenler üzerindeki hegamonyas›n› sürdürürken, luk dedi¤i fley ise, coflku ve tutku damarlar› al›n- dayand›¤› do¤al yard›mc› kuvvettir, statükoya m›fl kuru bir huzur duygusudur. Ki, bir süre son- hapsolmufl kad›nlar. Sistem flöyledir: Sömürücü ra da o huzur duygusunun t›rnaklar› ç›kmaya erkek egemen yap› kad›n›n geliflimi önüne engelbafllar ve kad›n›n ruhunu t›rmalar durur. “Ne ya- ler koyar; engelleri aflma iradesi gösteremeyen z›k yine yenildin, ne yaz›k yenildi¤ine yine üzül- kad›n ise, bu yap›n›n geliflim yönünde evrilmesi medin”... Galiba “kurtar›lan” kad›n›n durumunu ve devrilmesinin önüne niyetli ya da niyetsiz enen iyi bu söz özetler. gel koyar.

Sorumluluktan kaç›fl ve statüko

Rekabet ve k›skançl›k

Asl›nda kad›n›n yetenekleri ve düflünsel kapasitesi say›s›z zorlu¤u aflmaya müsaittir. Ancak çal›flma ve mücadele alan›nda belli bir s›n›ra gelen kad›n, içinde kendisini geriye çeken güce ço¤u zaman söz geçiremez. Baflarma potansiyeli olsa bile yeni ve ileri sorumluluklar almama tutumu, zaferler ve kazan›mlarla dolu bir gelecekten kaç-

Kad›n psikolojisinin hem al›fl›ld›k, hem de ilginç noktalar›ndan birisi de rekabetçiliktir. Al›fl›ld›kt›r, çünkü yayg›nd›r; ilginçtir, çünkü kad›n›n geneldeki silik, öne ç›kmayan ruhsal yap›s›na göre çok sivri bir duygudur. Mesela, s›rf kapitalizmin ac›mas›z rekabetçilik gerektiren sistemine uyum sa¤layacak bir güç sahibi olamad›¤› için,

TEOR‹DE do¤rultu

87

kenara çekilen ya da itilen Eski bir Latin Amerika özdeyifli hemcinsine yönelen kad›nlar, kad›n, hemcinsleriyle rekakapitalist iliflkileri üretirler. flöyle der: Erkekler kad›nlar› iki bet söz konusu oldu¤unda Hemcinslerinin zay›fl›klar›na etkinleflir. Kendi cinsine fleyde yenemez; aflkta ve intikam- erkekten daha fazla sald›ran, karfl› k›skançl›k, çekemegüvenmeyen, dedikodu çarda...

Galiba bu söz çok haks›z mezlik ve hesapl›l›k gibi k›n› genellikle sevmedi¤i kaduygularla iç içe giden bir de¤il. Aflk› kazanmak kad›n için d›nlar üzerine kuran bir iliflki aç›k ya da kapal› rekabetçisistemidir bu. Klasik gelinlik, kad›n›n iç dünyas›n› ayr› bir derttir, kaybetmekse ayr› kaynana, yasal efl-yasa d›fl› kemirip durur. Bu durum bir dert. Aflk› kaybetti¤inde kab- sevgili çat›flmalar›nda zarar onun yine kendisine döngörebilecek en son taraf erullenememe, terk edildi¤inde mesi ve kendisini tüketmekektir. Ondan önce ve genelsinin zemini olur. Bireysel likle bu kad›n taraflar birbirruhen çökme ve k›sa bir süre ç›k›fll› bu negatif duygular, lerine zarar verir. Birbirleriyönce deli gibi sevdi¤i erke¤e ç›kt›¤› gibi kalmaz ve bir le çat›flma ya da mahkum ettoplumsal psikolojiye dö- düflman kesilme gibi uç duygular meye ay›rd›klar› dikkat ve nüflür. Nitekim, bu duyguenerjinin onda biri kadar erkad›nda yo¤un yaflan›r. lar›n hedefi kad›n›n hemke¤i sorgulamaya yönelmezcinsi, yani baflka kad›nlar ler. Çünkü erkek ço¤unlukla oldu¤una göre, k›skanan›nrakip kad›n taraf›ndan yoldan k›skan›lan›n, çekemeyeninç›kar›lm›fl, ipleri ele geçirilçekilemeyenin kim oldu¤u mifl ya da muska-büyü filan önemli de¤ildir. Her kad›n yap›lm›flt›r. Suç kad›ndad›r, bu negatif duygular›n kayerke¤i etkilememe ahlak›n› na¤› ve hedefi olabilir. Topgöstermemifltir. S›n›fl› sömülumsal yönlendirilmiflli¤in kötü bir sonucu olan, rücü toplumlar›n kad›nlar› önce ayr›flt›r›p, sonra negatif anlamda birbirine yönelme durumu böyle da kendi içinde kar›flt›rmas›na yol açan kültürel geliflir. Kendisiyle ayn› ya da benzer kaderi payla- flekillenifltir bu. flan hemcinse dönük, y›k›c› yaklafl›mlar, d›flar›da Kad›n›n toplumsal yaflamda yer edinme, be¤esavaflamayan kad›n›n birbiriyle savaflmas›n› bera- nilme, sayg› ve sevgi görme mücadelesi, bir anberinde getirir. lamda onun mülk edinme mücadelesidir de. MülBu belki de bir anlamda, kad›n›n psikolojik ya- kiyetçi zihniyetin duygusal uzant›lar› olan k›sp›s›n› belirleyen burjuva erkek egemen sistemin, kançl›k, rekabet gibi duygular› yaflamas› da bunonlar› “birbirine düflürmesidir”. Çünkü kad›n dand›r. Bunlar› yo¤un ve kendisine dönük ankendine ait olmayan bir yar›fl›n flartland›r›lm›fl ya- lamda daha y›k›c› yaflamas› ise, erkek kadar duyr›flç›s›d›r. Sistemde –buna özel anlamda erke¤in gular›n› özgürce salamamas›ndan, daha dar alangözünde de denebilir- bir yer edinmesi gereken da yaflamas›ndan kaynaklan›r. Mesela, sevgilisini kad›n, bunu yaparken birbiriyle yar›flmak zorun- k›skanan erkek, rakibini ya da sevgilisini döverek dad›r. En güzel, en zarif, en hamarat, en anaç ol- deflarj olma özgürlü¤üne ve hareket alan›na samak yolunda harcad›¤› çaba sürecinde, hep hem- hiptir. Ancak kad›n›n bu özgürlük alan› s›n›rl›d›r. cinsleriyle k›yaslanmak, onlar› aflmak duygusuyla Keskin ataklar yapma flans› az oldu¤u için, daha yüz yüzedir. Erke¤in ya da ailenin ilgisini çekip, küçük çapl› ve entrikac› yöntemlerle rakibine yötaktirini toplayan öteki kad›nlar söz konusu oldu- nelir ya da pasif k›skançl›¤›n iç gerilimiyle k›vra¤unda ise yetersizlik duygusu ve onu takip eden n›r durur. Yani neresinden bakarsan›z bak›n, bu k›skançl›k illetine yakalanm›fl demektir. Kad›n›n duygular›n yörüngesine girmek, kendine zarar bir bu duygularda ifadesini bulan durumu, onun kü- girdab›n içine girmektir. çük dünyas›na ve ruhuna küçük bir kapitalizmin Kronik mazoflizm mi, tarihsel ezilme mi? daha inflaa edilmesidir. Birbiriyle yar›flan, küçük Kad›n›n ruhsal yap›s› üzerine yap›lm›fl bir çok ya da büyük hamlelerle alt etmeye-ezmeye çal›- tespitten biri de, mazoflizmdir. Bu tespitin sahipflan, kendine güvence ve varl›k alan› olufltururken leri, erkek egemen burjuva ideolojinin psikanaliz

88

TEOR‹DE do¤rultu

alan›ndaki sürdürücüleridir. Psikanalizin kurucusu say›lan Breuer’den sonra, ça¤dafl psikanalizi gelifltiren isim olarak tan›nan Sigmund Froyd, bu tezin en tan›d›k savunucusudur. O ve ondan sonra gelen Deutsc, Rado gibi psikanalistlere göre, “mazoflizm kad›n›n anatomik yazg›s›d›r”. Froyd’a bak›l›rsa, kad›n ve erke¤in cinsel kimli¤inin yan›s›ra toplumsal kimli¤i de cinsel organ› ve libidosuna göre flekillenir. Tan›m flöyledir: Penise sahip olan erkek, cinsel birleflmede aktif-etken taraf› temsil eder; kad›n ise yine cinsel organ›n›n anatomik, biyolojik özelliklerinden dolay›, pasif-edilgen taraft›r. Bu durum erke¤in cinselli¤i ve psikolojisinde aktif sad›k yap›y› flekillendirirken, kad›nda mazoflizmi do¤urur. Froyd tezlerini takip eden Deutsc ve Rado, kad›n›n ilk çocukluk ça¤lar›nda bilinç alt›nda penise imrenme sendromu yaflad›¤› ve bir penise sahip olamayaca¤›n› anlad›¤›nda bu aktif olma iste¤inin ters teperek mazoflizme dönüfltü¤ünü savunur. Birbirine benzeyen ve tamamlayan bu tezlere bak›l›rsa, anatomik-biyolojik olarak erkek, ezelden ebediyete kadar sadizme, yani zorba, bask›n ve ac› verici olmaya, kad›nsa mazoflizme, edilgen, ac› çekmeye yatk›n ve kodlanm›fl olmaya yazg›l›d›r. Bu mazoflizm tan›m›, kad›n›n yaflama biçimi, onun zevk alma aray›fllar›n›n kökeni olarak ortaya konulur. Froyd,

TEOR‹DE do¤rultu

çocukluk dönemindeki erke¤e imrenme sendromunun, kad›n›n psikolojisini i¤difl etti¤ini ve mevcut psikolojik yap›s›yla onun “i¤difl edilmifl erkek” olarak tan›mlanabilece¤ini savunur. “Ça¤dafl” psikanaliz ad›na dile getirilen bu savunu bir anlamda, “Kad›n erke¤in kaburga kemi¤inden yarat›lm›flt›r” köhne tezinin de tekrar›d›r. Anlay›fl ayn›, formasyon de¤ifliktir. Eski formda kad›n bedensel olarak erke¤in uzant›s› olarak yarat›lm›flken, yeni Froyd formunda, kad›n erke¤in psikolojik, üstelikte i¤difl edilmifl bir uzant›s›d›r.

Bu psikanalistlere bak›l›rsa, kad›n sorunu çoktan çözülmüfltür! Kad›n edilgenli¤inin, korkular›n›n, mevcut zay›fl›¤›n› kabul edip bu zay›fl›k içinde varolma davran›fl›n›n, afl›r› sevgi ihtiyac›n›n, tatminsizli¤inin, güvensizli¤inin, ma¤dur durumunu kullanarak ç›kar ve gözetilme sa¤lama tavr›n›n, yüzergezer duygusal hallerinin ve daha bir dizi psikolojik özelli¤in nedeni anatomiktir, biyolojiktir, kad›n libidosunun kötü bir cilvesidir. Dahas›, bu haliyle kad›nlar hayatta kurtulmaz! Büyük ihtimalle, “Kad›n sorunu yoktur, sorunlu kad›nlar vard›r” sözünün ilham babalar› da, ad› geçen psikanalistler ve onlar›n yandafllar›d›r. Kad›n›, çekirdekten sorunlu gören ve bunu “bilimsel araflt›rmac› tezlerle” destekleyen bu fikrin savunucular›, sorunlar art›k “klinik vaka” haline geldi¤inde, psikiyatrik tedavi yoluyla kad›n›n yaflam›n›n en az›ndan biraz yaflan›r k›l›nmas› d›fl›nda bir tutum da önermezler.

Burjuva erkek egemen anlay›fl›n, ince ve yine bilimsel patentli yöntemlerle, kabul edilir, ça¤a uygun bir hale getirilmesinden baflka bir fley de¤ildir bu. Halen bu tezler, burjuvazinin kad›n gerçe¤ine bak›fl aç›s›n› tan›mlamakta ve sürdürmektedir.

Bu anlay›fl›n tamam›, kad›n›n toplumsal yaflam içerisinde canl› bir varl›k olarak görülmemesinin, onun psikolojisini olumsuz anlamda flekillendiren s›n›fsal faktörlerin özenle yok say›lmas›n›n ve “anatomik yazg›n›n” kad›n›n kurtuluflu önünde kaç›n›lmaz bir engel oldu¤unu kan›tlama çabas›n›n ifadesidir. Kad›n›n anatomik-biyolojik yap›s›n›n özellikle hormonal düzeyde baz› özgünlükler tafl›d›¤› ve bunun psikolojik yap›ya etki etti¤i do¤rudur. Ancak bundan gerici sonuçlar ç›karmak için, iflah olmaz bir ataerkil zihniyet tafl›mak gerekir. Örne¤in, hamilelik, lohusal›k, regl dönemlerinde devreye giren hormonal salg›n›n,

89

duygusallaflma, duygularda uçlaflma ve yer yer savrulma psikolojisi yaratmas›, kad›n›n nas›l olur da toplumsal yaflamda kötürüm hale gelmesine yol açar? Çok aç›k ki, bir oran yapmaya kalksak, anatomik yap›n›n kad›n›n psikolojik profilini belirlemekte, en fazlas›ndan yüzde onluk bir pay› oldu¤undan söz edebiliriz. Kad›n psikolojisinin temel ve a¤›rl›kl› özellikleri ö¤retilmifltir ve yüz y›llar süren dayatmalarla ona kaz›nm›flt›r. Kad›n›n biyolojik kaynakl› ruh halleri, çok s›n›rl› kesitlerdedir ve bir yap› de¤il, bir durum oluflturmaya denk düfler. Ona duygusall›¤›, ac› çekmecili¤i ve tek tek tart›flt›¤›m›z di¤er özellikleri yerlefltiren sistemin ta kendisidir. Oldukça a¤›r bir kapat›lm›fll›k, bast›r›lm›fll›k ve zorbal›k ortas›nda flekillenen kad›n psikolojisinin zay›f yanlar›n› çözümlerken, bu temel gerekçelerden baflkas›n› aramak ise, olguyu sapt›rmaktan baflka bir fleye hizmet etmez.

“Ben” i tan›mak “biz”de buluflmak Daha söylenecek çok fley oldu¤unun fark›nday›z. Ne var ki, kad›n psikolojisi üzerine söylenecek as›l sözler, gerçe¤in aynas›na do¤rudan bakarak ve o gerçe¤in e¤ri yanlar›na do¤rudan müdahale ederek söylenecektir. Psikoloji insanlar›n kiflisel deneyimlerini inceleyen ve irdeleyen bir kavramd›r. Öyleyse kad›n psikolojisini kavramakta, her bir kad›n bireyin ezilen kad›n gerçe¤ini önce kendi bilincinde ve kendinden bafllayarak tan›mas› demektir. Buraya kadar söylediklerimiz ise, ezilen-emekçi kad›nlar› kendisini tan›maya ve kavramaya ça¤r› olarak tan›mlanabilir ancak.

Kendisini ve birbirini tan›mayan, kendisine ve birbirine yaklaflmayan milyonlarca ezilen kad›n›n oldu¤u bir gerçeklikte, bu ça¤r› isabetsiz de¤ildir kan›m›zca. Di¤er yan›yla bak›ld›¤›nda, kad›n psikolojisi üzerinde durmak, emekçi kad›n sorununu ç›k›fl koflullar› ve somut görünümleriyle kavramaya, ayn› zamanda kad›n›n kurtuluflu mücadelesinin bir zorunluluk oldu¤u fikrini güçlendirmeye de hizmet edecektir.

Kendi gerçe¤imize bakarken yap›lmas› gereken en son fleyse, olumlu buldu¤umuz ya da geleneksel yap› taraf›ndan olumlu oldu¤u söylenen yanlarla avunmakt›r. Bir anan›n vefa duygusu, etraf›na sevgi ak›tan kad›n›n erdemli yan› ya da fe-

90

dakarl›¤› kesintisiz bir borç bilen eflin sayg›n özelli¤i bizi gerçe¤imizin olumsuz yanlar›yla yüzleflmekten al›koymamal›. Kald› ki, bu vas›flar›n üstünü kaz›d›¤›m›zda, alt›ndan koflulland›r›lm›fll›k ve bu iyi özelliklerle yetinmecilik ç›kabilir.

Kad›n›n kendi gerçe¤ini tan›mlarken söyleyece¤i en iyi söz herhalde fludur: Sorunlar› ben yaratmad›m, ama ben çözebilirim. “Çözebilirim” bilinci, “dövüflebilirim” kararl›l›¤›yla birleflti¤inde, yeni kad›n›n do¤um sanc›lar› da bafllam›fl demektir. Kad›n›n uzaklaflt›r›ld›¤› ‘ben’ini kavramas›nda bir efliktir bu bilinç ve kararl›l›k. Ama tek bafl›na yetmez. Onun kolektifleflmesini, yani biz olma bilincini de gelifltirmesi gerekir bu dönüflüm. Hatta benlikteki dönüflümün baflar›ya ulaflmas› için, bilincin ve eylemin bizlikle el ele yürümesi gerekir.

Bugün kad›n›n güçlü, kendisiyle bar›fl›k, de¤ifltirici, mutlu bir iç dünya yaratabilmesinin yolu, d›fl dünyas›n› kolektiflefltirebilmesinden geçer. Kolektifleflmek de yaflam›n do¤rudan içine yerleflmek ve örgütlenmekle mümkündür. Kad›ndaki genel kurtulufl iste¤i, kad›nlar›n kurtuluflu mücadelesi düzleminde örgütlenme ve eylemle birlikte yürüyemezse, yaln›z kalmaktan, etkisiz olmaktan kurtulamayacakt›r. Örgütlenme ve eylem niteli¤inin bize do¤rudan iflaret etti¤i nokta ise çok nettir. Kad›n›n uzun ve kökleflmifl ac›lar›n›n son bulaca¤› yer, kökten çözümün inflaa edildi¤i, devrimci örgüt ve eylemdir. Ve diyebiliriz ki, kat kat ezilen, kat kat sömürülen kad›n›n bu kapitalist dünyada, devrime kendi hayat› kadar ihtiyac› vard›r. Kaybetti¤i hayat›n›, kaybetti¤i anlam›n›, devrim ve sosyalizmin, komünizme uzanan yolunda bulma mücadelesi onu ça¤›rmaktad›r. Kad›nl›¤›n›n bilincini kuflanarak ezilen cins kardeflleriyle dayan›flma, s›n›f›n›n bilincini kuflanarak s›n›f düflmanlar›yla savaflma yoludur bu. Sömürücü haramilerce bütün ruhu ya¤malanan kad›n, bütün ruhuyla devrimi istedi¤inde, çok baflka bir gelece¤in kap›s› aç›lacakt›r... O gelecekte kad›n, yenilenen yaflamd›r. Devrimin suyuyla ruhu y›kanm›fl, sade, coflkun ve hakim yaflam... n Kaynaklar: Kad›n Bilinci-Erkek Dünyas› (She›la Rowbotham) Kad›n›n Ruhsal Yap›s› (Karen Horney) Kad›n-‹kinci Cins (Simone de Beauvoir)

TEOR‹DE do¤rultu

– Dosya –

Arjantin devrim tarihinden bir yaprak:

PRT ve Santucho Devrimci ‹flçi Partisi (PRT), 1965’te kuruldu.

1980’e kadar süren aktif politik yaflam›nda PRT, Arjantin tarihindeki en önemli devrimci partilerden birisi oldu.

PRT, özellikle iflçi s›n›f› mücadelesiyle kent ve k›r gerilla savafl›m›n› birlefltirmeyi öngören siyasi çizgisiyle iz b›rakt›. PRT’nin bu çizgisi, bir yandan, dar bir gerilla çekirde¤inin mücadelesini halk›n mücadelesinin yerine geçirmeyi öngören fokocu çizgiyle, di¤er yandan ise, silahl› mücadeleyi “gerillac› sapma” olarak gören Troçkizmle uzun bir iç mücadelenin ürünü oldu.

1970 Temmuzu’nda yap›lan PRT V. Kongresi’nde Halk›n Devrimci Ordusu (ERP) kuruldu.

PRT, ERP’yi “iflçi s›n›f›n›n ve halk›n silahl› kolu” olarak tan›ml›yordu. V. Kongre karar›ndan aktar›rsak: “Devrimci halk›n silahl› mücadelede burjuvazinin ordusuna karfl› kulland›¤› ordu, iflçi s›n›f› ve halk›n silahl› kolu, askeri gücüdür. Parti ise mücadelenin tüm alanlar›nda, askeri, ekonomik, politik, alanlar›nda bütün halk›n siyasi önderli¤iyle göreviyle donanm›fl, salt proleter, nitelik olarak yüksek olan örgüttür.”

PRT, kurulufl y›llar›nda kendisini “Troçkist” olarak tan›mlamay› kabul etmemifl, ancak 1966’da

TEOR‹DE do¤rultu

IV. Enternasyonal’e üye olmufltu. IV. Enternasyonal üyeli¤i, 1973’e kadar parti içinde bir mücadele konusu oldu. Örne¤in IV. Enternasyonal’den kopufl, 5. Kongre’de de oyland› ama reddedildi. PRT, 1973’te Troçkist IV. Enternasyonal’den koptu.

PRT’nin silahl› mücadeleye giriflmesi, Troçkizm’le hesaplaflmas›nda belirleyici unsur oldu. PRT’yi oluflturan gruplardan Troçkist PO’nun (‹flçi Sözü) ve lideri Moreno’nun “gerillac› sapma” olarak niteledi¤i silahl› mücadele iradesi, PRT’de devrimci netleflmeye yol açt›. PO’nun sendikalara ve sendikal mücadeleye dayanan parti anlay›fl› giderek geriledi ve politik mücadeleye, tüm halk içinde politik çal›flmaya ve politik iktidar mücadelesine dayanan parti anlay›fl› galip geldi.

IV. Enternasyonal’den kopufla paralel olarak PRT, yeni bir enternasyonalizm anlay›fl›na da yöneldi. Latin Amerika’n›n güneyinde bulunan dört ülkede emperyalizme karfl› devrim ve sosyalizm için mücadele eden bafll›ca örgütleri biraraya getiren yeni bir uluslararas› örgütlenmeye giriflti. Bu çabalar›n sonucunda Uruguay’dan Tupamarolar, fiili’den MIR (Devrimci Sol Hareket) ve Bolivya’dan Ernesto Che Guavera’n›n kurdu¤u ELN’nin (Ulusal Kurtulufl Ordusu) sürdürücüle-

91

ri, Devrimci Koordinasyon Birli¤i (JCR) çat›s› alt›nda biraraya geldiler. JCR Dergisi ad›yla ortak bir yay›n ç›kard›lar. PRT, 1973’teki Pinochet darbesinden sonra MIR’e önemli miktarda mali ve teknik yard›m yapmak, 1972’de Bolivya’daki Banzer darbesinin ezdi¤i ELN’ye genifl çapl› e¤itim ve kadrolaflma çal›flmas› yard›mlar› gibi enternasyonalist dayan›flma örnekleri gerçeklefltirdi.

JCR, Che Guavera’n›n “Üç K›ta Konferans›”na (Tricontinental) gönderdi¤i ünlü tarihsel mesajda geçen “Halklar taraf›ndan izlenmesi gereken yol, Vietnam’›n yoludur; gerillalar›n Yankee emperyalizminin bask› güçlerine üstün gelmek ve devrimci zaferi h›zland›rmak için Koordinasyon Konseyleri kurabilecekleri Bizim Amerikam›z’da da izlenecek yol budur” fikrinin ete kemi¤e bürünmüfl halidir. Zaten JCR kurulufl bildirgesi de Che’nin bu sözüne at›f yaparak bafllar.

Politikac›, subay ve ifladamlar›n›n kaç›r›lmas›; postanelere, bankalara yönelik kamulaflt›rma eylemleri, g›da maddesi tafl›yan kamyonlara sald›r›lar düzenleyerek bunlar›n yoksul semtlerde da¤›t›lmas›; çok say›da askeri k›fllan›n bas›lmas› ve cephaneye el konulmas›; ERP’nin ç›kard›¤› gazete K›z›l Y›ld›z’›n silahl› ve üniformal› militanlarca fabrika önlerinde sat›lmas›; Tucuman bölgesinde, fleker iflçilerinin mücadeleleriyle iç içe geçen k›r gerillas› mücadelesi gibi çok çeflitli eylem ve mücadele biçimleri yürüttü PRT ve ERP. PRT, General Ongania’n›n askeri diktatörlü¤üne karfl› mücadele içinde geliflti. 1973’te Cordoba 141. Taburu’nun ele geçirilmesi, tabur komutan›n›n kaç›r›lmas› ve taburun tüm cephanesine el konulmas›, en önemli eylemlerinden biri oldu.

1973’te cuntan›n yerini alan anayasal Campora hükümeti döneminde PRT, kendisine sald›rmad›¤› sürece hükümete ve polise sald›rmama, emperyalist flirketlere ve orduya karfl› ise savafl› sürdürme karar› ald›. Ortaya ç›kan legal olanaklar› genifl ölçüde kulland›. Sendikalarda ve halk örgütlerinde mevziler elde etti. PRT 1973’ten sonra sürekli büyüdü. Sanayi proletaryas›n›n mücadeleci kesimlerini çat›s› alt›na çekti. Ülkenin kuzeyindeki, iflçi s›n›f›n›n en yoksul ve mücadeleci kesimini oluflturan fleker iflçileri, tarihi boyunca PRT’nin en büyük deste¤i sa¤lad›¤› kesim oldu.

92

En yüksek noktas›nda PRT’nin yaklafl›k 5 bin aktif üye, 15 bin sempatizan› ve destekçisi vard›.

ERP ise, 1973 sonras› dönemde giderek bölük ve tabur gücünde birlikler oluflturmaya bafllad›.

Bu dönemde ERP, ilk kez k›ra da aç›l›m yaparak Tucuman bölgesine gerilla kolu ç›kartt›. Ancak s›n›rl› bir bölgeye s›k›flan k›r gerillas›, Arjantin ordusunun bölgedeki tüm köyleri “stratejik köyler” içine toplamas› ve Tucuman flehrindeki sola azg›nca sald›rmas› sonucu giderek tasfiye oldu.

Arjantin siyasi polisi, PRT’nin önderi Santucho’yu defalarca elinden kaç›rd›ktan sonra, onu imha etmek için, özel bir istihbarat timi kurdu.

Bu tim, darbeden k›sa bir süre sonra, 19 Temmuz 1976’da Santucho’nun bulundu¤u eve ulaflt› ve üç PRT yöneticisiyle birlikte Santucho’yu katletti. Faflist cuntac›lar, birisi hariç, PRT Politbürosu’nun tüm üyelerini katlettiler. PRT, 1977’de üyelerini yurtd›fl›na ç›karma karar› ald› ve sürgüne çekildi. Parti, sürgünde iç tart›flmalara bo¤uldu, 1979’da ikiye bölündü. Yurtd›fl›ndakiler, 1979’da örgütledikleri PRT Kongresi’yle ERP’yi da¤›tma karar› ald›lar. PRT’nin politik çal›flmalar› ise giderek fiilen tasfiye oldu. Ancak PRT-ERP’nin ve Santucho’nun devrimci miras›, yeni geliflen Arjantinli antiemperyalist, devrimci örgütlerce sahipleniliyor ve bayraklaflt›r›l›yor.

Cunta döneminde yaklafl›k 3 bin PRT’linin katledildi¤i tahmin edilmektedir.

Teoride Do¤rultu’nun okurlar›na, PRT’nin tarihine ve önderi Santucho’nun yaflam›na dair, PRT taraf›ndan kaleme al›nm›fl iki yaz›y› sunuyoruz. PRT’nin halen sa¤ kalan önderlerinden Luis Mattini’nin “Eylemsiz bir marksizm onun için marksizm de¤ildi, o her alanda bir eylem adam›yd›” sözleriyle tan›mlad›¤› PRT Genel Sekreteri Mario Roberto Santucho’yu, ya da partisinin verdi¤i isimle “Komutan Markos”u devrimci duygular›m›zla an›yoruz.

NOT: PRT ve Santucho’yla ilgili, Türkçe’de yay›mlanm›fl en genifl kaynak, Belge Yay›nlar›’ndan ç›kan, Gaby Weber’in yazd›¤› “Gerilla Bilanço Ç›kar›yor” isimli röportaj kitab›d›r. PRT’nin yan› s›ra, MIR, ELN ve Tupamorolar’la ilgili bilgi bu kitaptan edinilebilir. n

TEOR‹DE do¤rultu

PRT’nin tarihi Çeviren: ‹dilcan Ifl›k Devrimci ‹flçi Partisi (PRT), Arjantin’de kapitalizmin gelifliminin kritik bir döneminde ortaya ç›kt›. Ulusal burjuvazinin bir bölümünün, tekelci yo¤unlaflma ve sermayenin merkezileflmesi sürecinde yavafl yavafl entegre olmas›n›n bir sonucu olarak ulusal burjuva projenin tükenifli, politik ve toplumsal alanda etkilere sahipti.

Art›k s›n›rlar›na dayanmakta olan Peronizme darbenin bir hediyesi olarak 1955’teki “Kurtar›c› Devrim”, tekelci yo¤unlaflma sürecini kolaylaflt›ran planlardan oluflan bir ekonomik sosyal politika izledi. Bu yüzden iflçi s›n›f›n› veya halk› temsil eden güçleri yasaklad› veya bask› alt›na ald›; sendikal hareketi zay›flatmaya veya bölmeye çal›flt›; çok uluslu sermayenin ülkeye giriflini kolaylaflt›rd›; emekçilerin al›m gücünde belirgin düflüfllere neden olan bir iç pazar› daraltma politikas› izledi vs. Peron hükümetinin politikalar›yla güçlü bir geliflim sergileyen ulusal burjuvazinin en önemli temsilcileri, bir yandan büyük uluslararas› tekellere yavafl yavafl entegre olurken, öte yandan di¤er üretici kesimleri yutarak veya kendine ba¤layarak tekelleflme sürecinde ilerliyordu.

Tüm bu dönem boyunca, burjuvazinin, sermayenin yo¤unlaflma süreciyle uyumlu kesimleriyle, y›k›ma ve yutulmaya direnen kesimleri aras›nda keskin mücadeleler gerçekleflti, ki bu derin bir toplumsal ve politik istikrars›zl›¤a neden oldu.

Daha o zaman yeni tekelci kesimlerin farkl› bir hegemonya projesi gelifltirmedeki zay›fl›¤› görülüyordu.

Kalk›nmac› politikas›yla Frendizi, yasakl› peronizmle ittifak yaparak hükümete geldi. Tekelci sermayenin, çokuluslu tekellerle daha az ba¤lant›l› kesimlerinin projelerini hayata geçirecekti, ancak kitlelerin taleplerini tatmin edememe enge-

TEOR‹DE do¤rultu

line tak›larak baflar›s›zl›¤a u¤rad›. 1962’de “maviler ile renkliler” (askeri partinin iki projesi) aras›ndaki çat›flmalar, iç egemen blokta da yans›mas›n› buldu. Burada çokuluslu tekellerle daha derin ba¤lar kurmufl tekelci gruplar henüz tamamen hakimiyet kurmay› baflaramam›fllard›. Bunlar ile iç pazara üretim yapan ve tekellerin lehine politikalardan etkilenmifl bir dizi sanayici kesim (say›s›z ama ekonomik olarak pek güçlü de¤il) aras›nda keskin bir rekabet vard›.

Bu çeliflki politik arenada kendini, peronizmin bofl oy ça¤r›s›ndan haberdar olmayan kesimlerin veya di¤er halkç› kesimlerin kendili¤inden deste¤iyle ‹llia’n›n zafer kazanmas› olarak gösterdi. Bu flekilde çokuluslulaflt›rma politikalar›n› hayata geçiren, askeri aday General Aramburu’nun zaferini engellemifl oldular.

Bu k›sa anayasal dönemde Radikal hükümet, sermayenin daha az yo¤unlaflm›fl kesimlerine yan›t olan politik ve ekonomik bir çizgi izledi. Bu, ülkede üretim ayg›t›n›n ve finans sisteminin temel noktalar›n› aflama aflama kontrolüne geçiren burjuva gruplar›n isteklerine tersti. Kapitalist kriz keskinleflti, resmi ekonomik politikan›n bir parças› olmamakla birlikte yo¤unlaflma süreci devam etti, Askeri Parti homojenleflti (iç çeliflkilerini bertaraf etti). Bu süreç, peronist sendika bürokrasisini ve bizzat Peron’un ona açt›¤› beklenmedik ve geçici krediyi arkalayan Onganio Guino’nun 1966’daki askeri darbesiyle kapand›.

Ekonomi Bakan› Krieger Vasena, kapitalizmin do¤al yo¤unlaflma sürecini kolaylaflt›ran politikalar izledi. Bu politikalar, sermayeyi birkaç elde merkezilefltirirken, büyük bir iflçi kitlesinin oluflmas›n›n, otomotiv, siderurji, petrokimya vb. büyük sanayi sektörlerinde iflçi s›n›f›n›n yeflermesinin ve bunlar›n halk mücadelesinin temel itici gücü haline dönüflmesinin koflullar›n› yaratt›, di¤er

93

yandan orta s›n›flar›n yoksullaflma düzeyi artt›.

Bu süreçte uluslararas› arenada gerçekleflen önemli olaylar, iflçi s›n›f›n›n ve halk kitlelerinin daha politize kesimlerini sarst› ve ayd›nlatt›; Küba Devrimi’nin zaferi, Küba halk›n›n Giron Meydan›’ndaki zaferi ve devrimin sosyalist olarak tan›mlanmas›, Santa Domingo’nun Yankee denizcilerince iflgali, Vietnam’a Kuzey Amerika müdahalesi, Che Guevara’n›n deneyimleri.

Arjantin halk› tüm bu olaylar karfl›s›nda tav›r ald›. Gerçekleflen aç›klamalar, kitlesel halk eylemlilikleri, ilerici politik kesimlerin yolunu çiziyordu.

Egemen s›n›f tekelci büyük burjuvazinin ç›karlar›n› temsil etmeyen, y›k›ma u¤rayan burjuva kesimleri ifade eden Peronizm ve geleneksel politik partiler kriz karfl›s›nda yeni öneriler gelifltiremiyordu. Ulusal burjuvazi, kapitalist geliflim sürecinin motor gücü olmak için tarihsel f›rsatlar› kaç›rm›flt› ve tekelci kesimlerce yavafl yavafl yerinden ediliyordu. Peronizm, ilerici bölüklerinin çabalar›na ra¤men, kendini geçmifle özlem duyarak ve yeni sosyo-ekonomik koflullara uygun öneriler getirmeksizin “geri dönüfl” için mücadele ederek avutuyordu. Arjantin Komünist Partisi (PCA), 16. Kongresi’nde verdi¤i özelefltiride kabul etti¤i gibi, iktidar› alma bak›fl aç›s›n› kaybetmiflti ve iflçi s›n›f›n›n tarihsel ç›karlar›na denk düflen ba¤›ms›z bir politika gelifltiremiyordu.

Peron hükümetinin düflüflünden sonra, halk›n ç›karlar›na daha ba¤l› peronist gruplar, di¤er halklar›n deneyimlerini de inceleyerek devrimci toplumsal de¤iflim isteklerine politik-ideolojik bir temel aray›fl›na koyuldular. Birçok komünist, sosyalist veya “ba¤›ms›z marksist” (kendilerini öyle tan›ml›yorlard›) kesim, peronizmi “keflfetti”, birçok kez onlar› yüzsüzce peronizmin politik yönetimine veya sendikal bürokrasiye s›zma (entrizm) veya kuyrukçuluk durumuna sürükleyen, yak›nlaflma e¤ilimleri gelifltirdiler. Bu yolda, taviz politikalar› izleyerek, marksist-leninist ideolojinin temel ilkelerini bir kenara koyan teorik temeller ortaya att›lar.

Kapitalist geliflimin tekelci aflamas›nda yayg›nlaflan yeni toplumsal kesimlerin (büyük sanayide konumlanan iflçi s›n›f› ve yoksullaflma sürecindeki orta s›n›flar) politik temsiliyet ihtiyac›, farkl› örgütler ve küçük nüanslara sahip çeflitli gruplar taraf›ndan karfl›lanmaya çal›fl›l›yordu. Bunlar›n aras›nda, PRT’ye köken olan gruplar da vard›.

94

25 May›s 1965: PRT do¤uyor PRT’nin kuruluflu, iki farkl› ak›m›n birleflmesiyle gerçekleflti: ‹ndo Amerikan Devrimci Halk Cephesi (FRIP) ve ‹flçi Sözü (PO).

FRIP, politik olarak heterojen olup, ö¤renciler, küçük burjuva ayd›nlar ve kuzeydo¤u Arjantinli emekçilerden (özellikle Santiago del Estero ve Tucuman bölgesinden; ama Tucuman Üniversitesi’nden bafllayarak tüm bölgeyi etkiliyordu) olufluyordu. Bileflenleri ço¤unlukla, o günün koflullar›nda peronizmle çak›flan ama dereceli olarak marksizmden etkilenmekte olan ulusalc› antiemperyalist kesimlerden geliyordu. Ba¤r›nda uzun bir olgunlaflma, tart›flma, teorik çal›flma ve pratik politika sürecinin eseri olan çok farkl› anlay›fllar› tafl›yordu. Bileflenlerine yön veren; ülkedeki, onlar› da etkileyen derin krizin nedenlerini aç›klama ve aflmak için çözüm yollar› gelifltirme iste¤iydi. Bu kayg›lar örgütü, git gide Santiago atölyelerindeki çal›flanlara, fleker iflçilerine, (varofllardaki, çn.) gündelikçilere, Santiagolu ve Tucumanl› yoksul köylülere ba¤layan, aktif militan bir politikaya yönlendirdi. Bu tepeden t›rna¤a savaflkan ve uzun bir toplumsal mücadele gelene¤inden gelen kesimler (özellikle Tucumanl› fleker iflçileri) peronistleri coflkuyla desteklemifl, ancak bu destek, Peron hükümetinin, 1949’daki tarihsel fleker grevi gibi kitlesel mücadeleleri bast›rmas›na engel olmam›flt›. FRIP’in bu kesimlere girifli, prati¤ini zenginlefltirdi ve ilerde proleter ideolojiye adapte olmas› için uygun koflullar› yaratt›.

FRIP’in gençlik grubu için önemli bir referans Küba Devrimi’ydi. FRIP’in ulusalc› antiemperyalist bölükleri, Küba deneyiminde emperyalizme karfl› kendi “yurtsever” “Amerikanc›” (Latin Amerika çap›nda, k›tasal, çn.) devrimini bulaca¤›n› düflünüyordu. Henüz aç›k bir s›n›fsal bak›fl aç›s›na sahip de¤ildirler, Yankee emperyalizmine karfl› ulusalc›l›¤› ön plana al›yorlar ve Küba devriminin ilk anlar›nda bu düflüncelerinin somutlaflt›¤›n› görüyorlard›. Küba devrimi sosyalist olarak tan›mland›¤›nda bütün Latin Amerika toplumu sars›ld› ve FRIP’in ba¤r›ndaki çeliflkiler keskinleflti.

Mario Roberto Santucho, bu süreçte FRIP içinde yaflanan ideolojik mücadelede temel bir rol oynad›. 1961’de Küba’ya gitti ve iki ay boyunca bu sürecin doruk noktalar›n› yaflad›, sosyalizme dair ilk politik tan›mlamalar ve yeni toplumu kurmak için halk›n çabalar›. Dönüflünde, uzun bir olgun-

TEOR‹DE do¤rultu

laflma sürecinden sonra, örgütlenmeye bafllayan FRIP’e aktif olarak kat›ld›; onu Arjantin’in devrimci partisinin embriyonu haline getirmek için iç mücadele verme karar›ndayd›.

FRIP içindeki bu çetin tart›flmalar döneminde, (FRIP’le) daha fazla benzerlik gösteren ve iflçi, köylü ve ö¤renci kitleleriyle daha fazla ba¤lar kurmufl politik çevrelerle yak›nlaflmalar kurulmaya bafllad›. Bu iliflkiler aras›nda Santiago del Estero flehri Komünist Parti örgütü de bulunuyordu, ki FRIP bu yap›yla ortaklafla gerçeklefltirilen Küba Devrimi’ne destek eylemlerinden sonra doküman ve görüfl paylafl›m› ve ortak pratikler yoluyla iliflkileri daha fazla derinlefltirme yolunda resmi bir öneri götürdü. KP’nin olumsuz yan›t vermesi, troçkist özellikler gösteren yap›larla iliflki kurmay› reddeden politik çizgisine dayan›yordu.

Ayn› süreçte, ‹flçi Sözü (PO), 50’lerden beri ülkede var olan ve sürekli çözülmeler ve bölünmeler sonucu say›s› artan çeflitli troçkist gruplardan biriydi. Tucuman iflletmelerindeki iflçilerle ba¤lar› vard› ve burada peronizme “s›zma” (entrizm) düflüncesini hayata geçirmeye çal›fl›yorlard›.

FRIP ile PO aras›ndaki ortak çal›flma 196162’de, fleker endüstrisinde yaflanan krize karfl› koyan fleker iflçilerinin çat›flmalar›na ba¤l› olarak bafllad›. Grevdeki fleker iflçileriyle polis aras›nda, tabandakilerle bürokratlar aras›nda keskin çarp›flmalar yafland›, tüm bunlar bir ilk baflar›y› beraberinde getirdi; fieker Endüstrisi çal›flanlar›n›n ‹flçi Federasyonu’nun (FOTIA) geri al›n›fl›. Bu, Arjantin yak›n tarihinde s›n›f sendikac›l›¤›n›n ilk deneyimlerinden birini oluflturdu. Tucuman iflletmelerindeki bafll›ca yöneticiler; Leondro Fote (San Jose), Gonzales ve Ramon Rose Gimanez (Santa Lucia), Miguel Soria (Cancepcion), Quinterios (Santa Ana), FRIP-PO’nun ortak çal›flmalar›n›n bafllang›c›n› oluflturdular.

1963’e do¤ru, iki örgüt aras›nda, esas olarak fleker proletaryas› içinde hareket etmek üzere bir

TEOR‹DE do¤rultu

Birleflik Cephe oluflturulmas› noktas›nda uzlafl›ld›.

Bu cephesel hareket tarz› FRIP’i marksizme yak›nlaflt›rd›, fakat büyük ölçüde örgütü etkileyen troçkist ö¤reti do¤rultusunda. Bununla birlikte, Birleflik Cephe’nin oluflumundan itibaren birçok noktada tart›flmalar yaflan›yordu. ‹lk anlardan itibaren kendini gösteren derin farkl›l›klara ra¤men iki örgüt birlik yolunda ilerliyordu, bu 25 May›s 1965’te somutlaflarak PRT’yi ortaya ç›kard›. Her ikisi de iflçi s›n›f›n›n devrimci partisine duyulan ihtiyaç noktas›nda (kendi deyimleriyle “bir devrimci iflçi partisi”) ortaklafl›yordu, ancak iki öncelin parti anlay›fl› farkl›yd›.

FRIP, -henüz tam bir aç›kl›¤a sahip olmamakla birlikte- iflçi s›n›f›n›n devrimci örgütü ihtiyac›n› ortaya koyuyor, PO ise sendikalarda var olan ve geliflen bir iflçi partisi kurmak noktas›nda ›srar ediyor, bu bak›fl aç›s›n› “CGT (Arjantin’deki ana sendika konfederasyonu, çn.) iflçi s›n›f› partisi olmal›”, iddias›na dek vard›r›yordu. PO’nun takti¤i kitlelerin kendili¤inden, ekonomik mücadelesini vermekti. FRIP, henüz bulan›k olmakla birlikte, iflçi s›n›f› ve genel olarak kitleler aras›nda politik çal›flma yapmak gerekti¤ini, buradan bir devrimci parti oluflturmay› savunuyordu.

Bir di¤er ayr›l›k noktas›, silahl› mücadele meselesiydi. Bafllang›çta bu konu üzerindeki çat›flma görünürde sessiz bir anlaflmayla geçifltirildi. Ancak PO içinde Angel Bengoechea’n›n bafl›n› çekti¤i bir grubun “Ulusal Devrim için Silahl› Kuvvetler”i oluflturma haz›rl›¤›na girmesi ve Tucuman’›n kuzeyinde bir gerilla oluflturulmaya bafllayarak, Küba devriminin deneyimlerini tekrarlamaya çal›flmas›yla bu konu PO’da çok keskin tart›flmalar›n oda¤›na oturdu. PO’nun bafll›ca yöneticisi Nahuel Moreno, perspektiften yoksun bir hak alma mücadelesinde hayal k›r›kl›¤›na u¤ram›fl Tucumanl› iflçileri etkisi alt›na almaya bafllayan Bengoechea’n›n grubuyla ba¤lant›s›n› kesti.

Mario Roberto Santucho, silahl› mücadele tart›flmalar›nda, fokoculara karfl› çetin bir mücadele

95

yürüttü, tüm gücüyle devrimci bir partinin kurulmas›, kitleler içinde geliflmesi ve ondan sonra kitlenin kat›l›m›yla silahl› mücadeleye bafllanmas› ihtiyac›n› ortaya koydu. Bengoechea, Tucuman’da bir foko (focus=çekirdek, bir gerilla çekirde¤i, çn.) oluflturma giriflimlerinde, Santucho’nun Tucuman iflçileri üzerindeki etkisi nedeniyle baflar›s›zl›¤a u¤rad›.

Bengoechea ve Masetti’nin deneyimleri, Küba devriminin etkilerini gösteriyordu. Her ikisi de, Arjantin’de iktidar›n al›nmas› sorunuyla ilgili ilk somut tart›flmay› bafllatt›: Silahl› mücadele iktidar› alman›n yolu mudur? Silahl› mücadeleyi kitle mi, öncü mü yürütecek? Silahl› mücadele bir devrimci partinin kuruluflundan sonra m› gerçekleflmeli? Kitlelerin iktidar› al›fl›n› yönetmek için nas›l bir parti?

Ayn› zamanda PRT’nin iki kurucu örgütü aras›nda peronizm konusunda (PO “entrizm”i savunuyordu) ve IV. Enternasyonal’e giriflle ilgili (PO, PRT’nin kat›lmas›n› savunuyordu) ayr›l›klar vard›. Bu iki ayr›l›k noktas› 1966’daki II. Kongre’de uzlaflmayla çözüldü; “entrizm”in aç›kça reddi ve IV. Enternasyonal’e kat›l›m. PO ayr›ca partinin “Troçkist” olarak tan›mlanmas›n› istiyordu, ki bunu asla sa¤layamad›. PRT IV. Kongre’de “devrimin Marksist partisi” ve VI. Kongre’den itibaren de “Marksist-Leninist parti” olarak tan›mland›.

PRT’nin IV. Enternasyonal’e kat›lmas›, leninist ö¤elerin yeflermesiyle güçler iliflkisinin de¤iflmekte oldu¤u süreçte gerçekleflen uzlaflmalar›n aç›k bir göstergesiydi. Vurgulamak gerekir ki, do¤makta olan örgütte troçkizmin etkileri yaln›zca PO’ya mal edilmemelidir, bunlar ortakl›k halindeki küçükburjuva gruplar›n (PO+FRIP) henüz ne tarihin diyalektik materyalist kavran›fl›n› ne de devrimci parti için leninist kriterleri özümsememifl oldu¤unun ideolojik ifadesiydi.

Devrimci bir partinin gereklili¤inin bilincinde olan bir grup genç taraf›ndan PRT’nin kuruluflu, politik üstyap›da niteliksel bir s›çramay› simgeliyordu. Devrim için bir marksist-leninist partinin, demokratik merkeziyetçi, illegal bir partinin gereklili¤ini ortaya koymak, marksist-leninist ideolojinin, sol ad›na var olan kesimlerce sorguland›¤› bir dönemde, önemli bir politik cüretti. Bu kesimler, SBKP’yi Stalin’den ibaret görmeleri ve pratikte kitle partisi gibi çal›flan, iktidar bak›fl aç›s›n›n ve s›n›fsal ba¤›ms›zl›¤›n eksikli¤i nedeniyle reformist bir politik çizgiye sahip Komünist Par-

96

ti’nin zay›fl›¤› nedeniyle kaç›n›lmaz olarak bürokratizme sürüklenmifllerdi.

PRT bu koflullara ra¤men s›n›f mücadelesinde ve üstyap›da var olmaya bafllamas›ndan sonra birkaç y›l içinde geliflti. Kuruldu¤unda henüz marksist-leninist bir örgüt de¤ildi ve belirtildi¤i gibi ba¤r›nda farkl› ideolojiler ve farkl› pratik politikalar› tafl›yordu. Henüz yeni tipte bir parti, leninist bir parti de¤ildi...

Bir partinin ortaya ç›k›fl› s›n›f savafl›m›n›n ifadesidir; buradan beslenir ve geliflir, Arjantin iflçi s›n›f› ve di¤er halk kesimleri zengin bir politik mücadele ve hak alma mücadelesi deneyimi biriktirmiflti, ama iktidar› burjuvaziden alma hedefi yeniydi. Baflar›lar ve hatalar, toplumsal maddi gerçeklik ve bu döneme kadarki politik mücadele deneyimleri ›fl›¤›nda de¤erlendirilmelidir. 1965’te kurulan PRT, bu dönemde iflçi s›n›f›n›n geliflim düzeyinin ifadesiydi. Ulusal burjuvazinin demokratik projesinin tükenifli ve KP’nin devrimci bir proje gelifltirmedeki eksikli¤i karfl›s›nda s›n›f savafl›m›n›n tarihsel deneyimlerinin bir ürünü oldu.

Bu durumun ve dünya devrimi için biriken deneyimlerden yararlanmakta do¤ufltan eksik kalan uluslararas› komünist hareketin çerçevesinde var oldu.

Bir partinin yaflam› yaln›zca yöneticilerinin ifli de¤ildir. Partinin s›n›f savafl›m›nda oynad›¤› rol, onun iflçi s›n›f› ve di¤er s›n›flar ve toplumsal katmanlarla etkilefliminin sonucudur. Yöneticiler kolektifin ifadesi ve ürününden öte bir fley de¤ildir. Mario Roberto Santucho, Domingo Mena, Benito Orteaga, Luis Pujais ve Andonso del Carmen Fernandez di¤erlerinin oynad›klar› role de¤inmeden geçemeyiz. Devrimci ruhlar›, durmaks›z›n Marksizm Leninizmi inceleyiflleri, adanm›fll›klar› ve devrim sevinçleriyle PRT’yi proleter özelliklerle donatt›lar ve onu, yaln›zca Arjantin halk kitleleri ve devrimcileri için de¤il, tüm Latin Amerika halklar› için bir referans haline getirdiler. n

TEOR‹DE do¤rultu

Mario Roberto SANTUCHO* Çeviren: ‹dilcan Ifl›k Avukat Francisco Rosario Santucho ile ö¤retmen Manuela del Carmen Juarez’in o¤lu olarak, 12 A¤ustos 1936’da Santiago del Estero kentinde dünyaya geldi. Bay Francisco’nun on çocu¤u vard›; yedisi Isabel Juarez’le olan ilk evlili¤inden ve –en büyükleri Mario Roberto olmak üzere- üçü, ölen ilk eflinin kardefli ile olan ikinci evlili¤inden. Çok genç yaflta, büyüme ça¤›nda politik düflüncelerle ilgilenmeye bafllad›. 50’lerde dönüm noktas›na giren, ulusal yaflamda genifl etkilere sahip de¤iflimlerin ortas›nda, ailesi içinde yaflanan sürekli tart›flmalar›n bir sonucuydu bu. Bir yaflam ve üretim tarz›n›n -kapitalizmin tekel öncesi dönemi- belirgin biçimde y›pranmas› karfl›s›nda toplumda yayg›nlaflan ideolojik çat›flma, burjuva de¤erlerin sorgulanmas›na götürüyor, çeliflkiler ve yeni yaflam biçimleri aray›fl› derinlefliyordu.

Sorgulama yaln›zca ekonomik ve politik düzlemde de¤il, ideolojik düzlemde de yay›l›yordu.

Faflizme karfl› savafl›n bitimiyle tüm dünyada ortaya ç›kan de¤iflimler, emperyalizmin kurdu¤u gizlilik ve dezenformasyon bariyerini afl›nd›racak yeni deneyimleri halklar›n önüne koyuyordu.

Savafl, SSCB’de sosyalizmin inflas› gerçekli¤inin tan›nmas›n› sa¤lam›fl; flimdi tükenmifl olan burjuva düzeni savunanlar›n yayd›¤› mavallar› a盤a ç›karm›fl, maskelerini düflürmüfltü.

Kat› milliyetçi köklere sahip, koyu Katolik, iç bölgelerdeki küçük burjuvazinin daha alt katmanlar›n›n yaflam koflullar› ve ekonomik düzeyine sahip evinde, yeni rüzgarlar hemen al›c› buldu, bulan›kl›klar› da¤›tt›, z›t görünen bak›fl aç›lar›n› birlefltirdi.

Santucho’nun mücadeleye kat›lma konusunda ilk e¤ilimleri Santiago Del Estero Eyaleti Sosyoekonomik Araflt›rmalar ve Ö¤renci Merkezi’ne ve “Boyut” (Dimension) dergisine yak›nlaflmas›yla

TEOR‹DE do¤rultu

oldu. Burada kardefli Francisco Rene çok önemli bir role sahipti. Francisco, y›llar sonra ‹sabel Peron hükümeti esnas›nda (Nisan 1975) PRT yöneticisi olarak Tucuman’da kaç›r›ld› ve kaybedildi.

Henüz elefltirel bir noktadan olmakla birlikte marksizmle ilgilenmeye bafllam›flt›, bu dönem geliflen kültürel aktivitelere solcu militanlar ve entelektüellerle birlikte kat›l›yordu. Bu koflullarda Bernardo Canal Feijoo, Rodolfo Khun, Hector Agosti, Miguel Angel Asturnus, Hernandez Arregui ve entelektüel Polonyal› antikomünist Witold Gombrowicz ve di¤erleriyle tan›flt›, bunlar onun toplumsal ve siyasal sorunlarla iliflkisini derinlefltirme çabas›na katk›da bulundu.

Tucuman Üniversitesi ekonomik bilimler bölümü ö¤rencisiyken, MIECE’nin (Ekonomik Bilimler Ba¤›ms›z Hareketi) kurulufluna kat›ld› ve

97

üniversitelilerin mücadelesinde aktif yer ald›. MIECE, radikal (liberal, çn.), komünist (Arjantin Komünist Partili, çn.) ve sosyalist ak›mlar›n oluflturdu¤u Reformist Hareket ile, Katolik kesimin ve muhafazakar sa¤›n temsilcisi Hümanizm aras›nda bir alternatif olarak yükseldi. Mücadelede temel ç›k›fl noktas›, ö¤renci merkezini yöneten, Hümanizm grubu ile verimsiz bir ilkesel polemikte tükenen Reformist Hareket’in, ö¤rencilerin taleplerini terk etmesinin ve tereddütlerinin sorgulanmas›yd›. Santucho, birli¤in temel ihtiyaçlar› için mücadeleye öncelik verdi, esas olarak çal›flmalar›nda ilerlemek için gerekli koflullar› yaratmakla ilgilendi ve henüz sosyalist olarak tan›mlanmayan Küba Devrimi’yle dayan›flmaya önem verdi.

MIECE 1959 seçimlerini kazanarak Ö¤renci Merkezi’ni ele geçirdi ve Santucho’yu üçlü konseye ö¤renci temsilcisi olarak belirledi. Bu deneyim di¤er fakültelere de farkl› isimlerle yay›ld›, bunlardan baz›lar›nda ö¤renci gençli¤in geleneksel e¤iliminden farkl› bir e¤ilimin yay›lmas› yolunda önemli bir baflar› sa¤lad›. Santucho, daha sonraki mücadelelerde de kiflili¤ini tan›mlayan vas›flar›-

98

n›n ço¤unu ortaya ç›karmaya bafllad›. Çal›flma tutkusu, yo¤un bir mücadelenin ihtiyaçlar› nedeniyle s›k s›k engellenmesini örgütlü çal›flmayla dengelemeye çal›flmas›, kararl›l›¤›, uykusundan saatler çalarak ve h›zl› okuma yöntemini kullanarak yeterli bir derinleflme sa¤lamadan ikna olmamas›... 1961 y›l› bafllar›nda, efli Ana Maria Villarreal’in eflli¤inde Latin Amerika’n›n çeflitli ülkelerine seyahat etti. Seyahatin son dura¤› Küba olacakt›. Bu deneyim gelece¤i için belirleyici oldu.

Peru’da, APRA’n›n** lideri Raul Haya de la Torre ile tan›flt›. Arjantin’de yeni kurulan ‹ndoAmerikan Devrimci Halk Cephesi (FRIP), Torre’nin düflüncelerinden esinlenmiflti. Görüflmeden ikna olmufl olarak ayr›ld›. Haya de la Torre’nin antiemperyalist propagandas› o koflullarda emperyalist gücün sosyalist kampa karfl› “so¤uk savafl”›na muhalefet üzerinden flekilleniyordu.

ABD’ye gitti, baz› üniversitelerde tart›flma ve konferanslara kat›ld›, kapitalizmi kendi can evinde tan›d›, kendi entelektüel ilericili¤inin eksikliklerini ve sistemle çeliflkili bireylerin gösterdi¤i inan›lmaz k›s›tl›l›¤› somut olarak gördü. Halk›n büyük ço¤unlu¤unun haks›z sömürüsünün, politik istikrara sahip demokratik bir kapitalizmle hafifletildi¤i, burjuvazi taraf›ndan k›tan›n tüm geri kalan›na örnek al›nacak bir model olarak sunulan Meksika’y› gördü.

Devriminin belirleyici bir an›nda; sosyalizme ilerledi¤ini ilan etti¤i s›rada Küba’ya gitti. Bu gerçekli¤i kavramak, belli bafll› liderlerle görüflmeleri, ve bu durumun o ana kadar bildikleriyle (Peronist Arjantin dahil) olan derin karfl›tl›¤›, devrimci yönelimini derinlefltirdi ve Marksist-Leninist ideolojiyi benimsemesini koflullad›. ‹kna olmufl olarak geri döndü ve kararl› karakterine uygun olarak, Arjantin devrimi için mücadeleyle bütünleflmesi h›z kazand›.

Yoklu¤unda, 9 Temmuz 1961’de, k›tasal antiemperyalist konseptin vücut buldu¤u FRIP resmen kuruldu. FRIP, baz› bileflenlerinin, özellikle Francisco Rene’nin u¤raflt›¤› K›z›lderili taleplerini de içeriyordu. Mario Roberto’nun bu koflullarda iki seçene¤i vard›; ya ça¤›ran örgütlerden birine kat›lmak veya tamamen devrimci amaçlarla yeni bir örgüt kurmak için çal›flmak. O, daha riskli olan birincisini farkl› bir yoldan yapmaya karar verdi. O anda varolan çok büyük zorluklara ra¤men yap›labilir gördü¤ü birlikten yana seçim yapt›. (FRIP’e kat›larak, bu yap›n›n di¤er örgütlerle

TEOR‹DE do¤rultu

birlefltirilmesi yoluyla devrimci partiyi kurmaya yöneldi, çn.)

FRIP’i devrimci parti amac›na ilerlemek için bir embriyon olarak görüyordu. Kendi projesi ile yoldafllar›n›n ço¤unun inançlar› ve amac› aras›ndaki derin çeliflkilerin üstesinden gelmek için yo¤un bir iç ideolojik mücadeleye ihtiyaç vard›. Art›k “Roby” olarak tan›nan Santucho’nun ikna gücü, inatç›l›¤› ve Santiago del Estero’nun yerel komünist ve sosyalist parti örgütleriyle ortak yürütülen Küba Devrimi’yle dayan›flma prati¤i, FRIP’in temel bileflenleri içinde önemli bir politik ilerlemeye yol açt›. Bu süreçte k›smen önemli bir geliflme de Francisco Rene ile ilgili geliflmelerdi; felsefi olarak idealist bak›fl aç›s›na sahipken, derin bir inceleme ve tart›flma süreci sonucu diyalektik materyalizmi benimsemiflti. Ancak faflist sa¤›n bask›s›n›n kurban› olaca¤› beklenmezdi; harekete o derece zengin bir katk›s› yoktu.

Santucho, örgütün politik olarak inflas› için yo¤un bir faaliyete giriflti. Bu sayede FRIP Tucuman’a yay›ld›, Mario Roberto’yu fleker iflçileri aras›nda çal›flmakla görevlendirdi. Salta ve Jujuy’lu tekelci iflletmelerce itilim sa¤lanan yo¤unlaflma sürecinin tehdidi alt›ndaki ifl kaynaklar›n›n ve ücret düzeyinin savunulmas› üzerinden gerçekleflen mücadelede aktif yer ald›.

Ayn› süreçte, marksist bir analiz yazd›, ekonomik yap›y› ve ülkenin kuzeyindeki sosyal s›n›flar› inceledi, fleker endüstrisinin ekonomideki a¤›rl›¤›n› ve fabrika iflçilerinin önemli rolü ve kitleselleflme olanaklar›n›, mücadele deneyimlerini inceledi; bu incelemede fleker proletaryas›n›n, büyük fleker burjuvazisini yal›tmak için yoksul ve orta köylülükle ittifak ihtiyac›na, ve di¤er orta ve küçük burjuva kesimleri tarafs›zlaflt›rman›n önemine de¤indi. Sözü geçen araflt›rma “Kuzey Arjantin Üzerine Dört Tez” olarak bilinir.

Klasikler üzerine süreklileflmifl çal›flma, zengin bir toplumsal pratikle bütünleflmiflti. Bu süreçte kiflili¤i güçlendi, onu bugün bir sembol haline getiren inançlar› ve devrimci karakteri pekiflti.

Ayn› zamanda enternasyonalist yönelimleri tüm eylemini belirledi. fiimdi hangi kayg›larla Küba Devrimi’ni ö¤rendi¤ini görüyoruz; Vietnam ve tüm Do¤u Asya süreçlerinin de yorulmaz bir ö¤rencisi ve propagandac›s›yd›, ayr›ca k›smi sempatiyle bakt›¤› Portekiz “Karanfil Devriminin” de.

Ayn› flekilde k›tam›z›n güney k›sm›nda, fiili’den MIR, Uruguay’dan MLN (Tupamarolar),

TEOR‹DE do¤rultu

Bolivya’dan ELN ve partimizin oluflturdu¤u Devrimci Koordinasyon Birli¤i’nde (JCR) vücut bulan devrimcilerin birli¤inin temel güçlerinden oldu.

Militanl›¤› ve kavgas› ile aile yaflam›n›, iliflkilerini bütünlefltirmiflti. Politikadan yal›t›lm›fl prati¤i tan›m›yordu ve inanc›, güveni, ikna gücü onu tan›yan herkesi etkiliyordu. Efli Ana Maria önemli bir yönetici oldu, bask› ayg›t›n›n kurbanlar›ndan biri idi; bir iflçi mahallesindeki g›da da¤›t›m› esnas›nda kurflunla yaraland›, iki kere tutukland›.

Birincide, Cordoba’daki Buen Fastor kaç›fl›nda kurtuldu ve ikincisinde, 12 A¤ustos 1972’deki Rawson firar›ndan sonra 15 devrimciyle birlikte katledildi. Bu evlilikten üç çocuklar› oldu. Ana, Marcela ve Gabriela, anne babalar›n›n yaflamlar›ndaki hemen hemen tüm olaylardan nasiplerini ald›lar.

FRIP’in güçlenmesiyle Santucho kendini, di¤er marksist örgütlerle iliflki gelifltirmeye ve yak›nlaflt›rmaya, farkl› taktik ve yaklafl›mlar› ortaklaflt›racak diyalog aray›fl›na verdi. Israrl› çabalar› sonuç verdi, çok temel farkl›l›klara ra¤men Arjantin Komünist Partisi (PCA) ile proletarya partisinin kurulmas› bak›fl aç›s›yla stratejik birlik üzerine verimli bir tart›flma bafllad›. ‹lk giriflimler PRT’nin kuruluflundan önce, Santiago del Estero’da bafllad›; ancak troçkistlerle iliflki kurmaya olumsuz bakan yerel PCA’l› liderler nedeniyle baflar›s›zl›¤a u¤rad›. Sonras›nda, özellikle de Nahuel Moreno öncülü¤ünde baz› gruplar›n ayr›lmas›ndan itibaren, (PCA’yla iliflkilerde, çn.) ilerlemeler kaydedildi, pek de yap›c› olmayan polemiklere ra¤men. Bunun yan› s›ra Mario Roberto’nun cezaevinde kurdu¤u iliflkiler zemininde, iyi bir tart›flma düzeyi yakaland›. Bu yaln›z cezaevinde de¤il, PCA Trelew siyasi sorumlusu Bel’in yükümlülü¤ünde d›flar›da da gerçekleflti. Bel yoldafl daha sonra 1976 darbesi esnas›nda kaç›r›ld› ve kaybedildi.

Bu iliflkiler sürekli polemiklerle, ancak bunun yan› s›ra yap›c› ad›mlarla sürdü (1973 A¤ustos’undaki, Trelew katliam›n ilk y›ldönümünün ortak anmas› gibi), 6 Eylül 1973’te Sa¤l›k Merkezi’ne yönelik askeri eylemle kesildi.

Di¤er marksist ak›mlarla yak›nlaflma yolunda, Tucuman iflçilerinin mücadeleleri içinde yer al›rken, troçkist e¤ilimli bir örgüt olan ve Tucuman iflçi peronizmine s›zmay› (entrizm) savunan ‹flçi Sözü (PO) militanlar›yla ba¤lar kurmaya bafllad›.

Bu süreçte Mario Roberto iki kez tutukland›.

99

Dünyan›n seyretti¤i firar

‹lki Tucuman’da oldu, ki bu tutuklulukta, kaçma giriflimlerini veya yoldafllar› taraf›ndan kurtar›lmas›n› önlemek üzere sürekli olarak farkl› farkl› karakollara nakledildi. Sonunda Tucuman flehri ›slahanesine, di¤er tüm PRT’li tutsaklar›n yan›na kondu. Bir t›bbi ilaç yard›m›yla hepatit atak semptomlar› uyand›rmak gibi bir hileyle Eyalet Hastanesi’ne naklolmay› baflar›ld›; oradan, bir nöbet de¤iflimi esnas›nda gardiyanlar›n dikkatsizli¤inden faydalanarak kaçmay› baflard›. Haz›rl›k sürecinde olan V. Kongre’ye kat›lmak için hemen Buenos Aires’e gitti.

Sonra, A¤ustos 1971’de Tucuman Villa Urquiza Cezaevi’ndeki yoldafllar›n kaç›fl›na destek olmak için di¤er militanlarla birlikte yolculu¤a haz›rland›¤› esnada Cordoba kentinde yeniden yakaland›. Hemen Buenos Aires’teki Villa Devoto Cezaevi’ne gönderilerek, burada çok kat› bir kontrol alt›nda tutuldu. K›sa süre sonra Tucuman’da efli Ana Maria da tutukland›. Üç çocuklar›n›n bak›m› büyükanne ile büyükbabalar›na kald›.

100

Santucho, cezaevinde bir yandan örgütün birkaç yüz militan›n›n politik e¤itimi için çal›flmalar›na h›z verirken, ayn› zamanda baflta Arjantin Komünist Partisi, Montonerolar, FAR ve FAP olmak üzere di¤er halk örgütlerinin tutsaklar›yla politik iliflkiler gelifltirmek için u¤raflt›. Özellikle silahl› mücadeleye at›lan peronist gruplar ile KP aras›nda yaflanan çetin çat›flmalara ra¤men çeflitli politik e¤ilimler aras›nda bir birliktelik gelifltirme çabalar› sürdü. Ayn› flekilde, Raimundo Ongano, Armando Jaime, Pujadas ve özellikle de yaflam›n›n sonuna kadar süren verimli bir ba¤ kurdu¤u Agustin Tosco gibi siyasetçiler ve sendikac›larla da s›k› iliflkiler gelifltirdi.

‘Maksimum güvenlikli’ Rawson Cezaevi’ne sevk edilmesiyle birlikte, büyük bir titizlikle kaç›fl plan› haz›rlad›. Bu kaç›fl 15 A¤ustos 1972’de gerçekleflti. Ayr›nt›l› bir çal›flmayla, çok çeflitli olas›l›klar›, detaylar› öngörerek operasyonu flekillendirdi. Hapisli¤in do¤al zorluklar›n›n yan› s›ra geçici olarak parti önderli¤inde bulunanlar›n karars›zl›¤› ve güvensizli¤i ile de y›lmadan ›srarl› bir tart›flma yürütmek zorunda kald›.

Cezaevi içindeki operasyon, bütün iç kontrol ele geçirilerek, mükemmel biçimde gerçekleflti.

Ama d›fl destek kuvvetlerini yönetenlerin zay›fl›klar› ve inanç eksikli¤i bir dizi sorun do¤urdu.

Müfreze grubunun d›flar›daki son gardiyan› etkisizlefltirme giriflimi esnas›nda k›sa bir atefl aç›lmas›, d›fl operasyon yönetiminde, içerideki firarilerin nakli için kullan›lacak araçlarla geri çekilme karar› al›nmas›na yol açt›. Böyle feci bir karar›n sonucu, ikinci firari bölü¤ünün Trelew havaalan›na geç varmas› (burada Avustralya’ya giden uçak al›kondu) teslim olmaya zorlanmas› ve sonunda orada hapsolan 19 devrimciden 16’s›n›n Deniz Kuvvetleri’nce katledilmesi oldu.

Firara kat›lan örgütlerin (PRT ve FAR planlay›c› ve örgütleyici olarak, Montonerolar yaln›zca kaç›fl esnas›nda) 6 temel yöneticisi, fiili’ye kaç›r›lacak uça¤a yetiflmeyi baflard›, burada Allende’nin Halk Birli¤i (Unidad Popular) hükümetinden –daha sonra Havana’ya gönderilmek üzere- s›¤›nma hakk› elde ettiler. Bu yöneticiler; yoldafllar›m›z Santucho, Domingo Mena ve A. Gorriaran Merlo, FAR’dan Marcos Osatinsky ve Roberto Quieto ile Montonerolar’dan Vaca Narvaja idi.

Neredeyse hemen, 1971 Kas›m›’nda ülkeye

TEOR‹DE do¤rultu

döndü. Santucho, bileflenlerinin belirgin say›sal düflüflü (çok fazla say›da militan cezaevindeydi) ve geçici yönetimin siyasal zay›fl›¤› nedeniyle kritik bir süreçten geçen örgütün bafl›na geçti. Bundan sonra sürekli geliflim ve örgütün büyümesi süreci bafllad›. Durum son derece karmafl›kt›; peronizmin burjuva ulusalc› politikay› terki ve halk kuvvetlerinin ayr›l›fl manifestolar›, bunlardan baflka, emekçilerin ve halk›n çeflitli katmanlar›n›n, hükümetin sermayeyi yo¤unlaflt›rma politikas›na karfl› direnifli, bir faflist darbe için uygun koflullar› yarat›yordu; politik güçlerin bölünmüfllü¤ü ve öncüsüz kitlelerin devlet terörü karfl›s›nda geri çekilifli bu durumu güçlendiriyordu.

Cuntaya do¤ru Campora’n›n anayasal hükümetinin istifas›, ülke politikas›nda karmafl›k bir duruma yol açt›, toplumsal mücadelenin kazan›mlar› geriledi, PRT ve ERP’nin h›zl› geliflimi faaliyete yüksek bir tempo kazand›rd›. Santucho’nun yaflam› her defas›nda daha çözülmez biçimde partili mücadeleyle ba¤land›. Temel tart›flmalar›n tek tek her birine ve hepsine kat›ld›, yap›lan yanl›fllarda ve ulusal yaflamda 1973-1976 aras›ndaki belirleyici dönemde ortaya ç›kan ola¤anüstü önemli süreçlerde temel pay ona aitti.

PRT MK üyesi ve Ulusal Propaganda Sorum-

TEOR‹DE do¤rultu

lusu Liliana Delfino ile evlendi, ölümüne kadar birlikte oldular, Villa Martini’deki bir evde silahl› güçlerin sald›r›s› sonucu kaç›r›l›p kaybedilene dek. Bu evlilikten Mario Antonio do¤du.

PRT, temsil etti¤i s›n›f›n ç›karlar› ve kitle mücadelesini kapsama bak›fl aç›s›yla, Peron hükümetinin s›n›rlar›n›, niçin halk karfl›t› bir çizgi izlemek zorunda oldu¤unu do¤ru olarak ortaya koydu. Bu tespitin hakl›l›¤› ve Parti’nin ve Ordu’nun s›n›f mücadelesindeki aktif duruflu sayesinde politikleflen, mücadeleye kat›lmaya bafllayan kitlenin güvenini ve en genifl kitlenin sayg›s›n› kazand›. Di¤er yandan ortak faaliyetler örgütlenmesine olanak sa¤layan birliktelikler içinde di¤er halk kuvvetleriyle yak›nlaflma çabalar› da geliflti. Bu yönlü ç›k›fllar az meyve verdi, yaln›zca politik yaklafl›m farkl›l›klar› nedeniyle de¤il, Arjantin solundaki geleneksel sekterizmi ayakland›ran, güncel durum analizindeki derin farkl›l›klar nedeniyle de.

Bunlara ek olarak, PRT aç›s›ndan demokratik aflaman›n kavranamay›fl›, Campora’n›n istifas›ndan sonra faflist sa¤›n ilerleyifline karfl› koyuflu güçlendirmek üzere büyük askeri operasyonlar takti¤ine yönelmesini getirdi. Bu politikan›n eksiklikleri k›sa zamanda kendini gösterdi ve Santucho’yu, yayg›nlaflan s›n›f mücadelesi içindeki Peron’un ölümünden sonraki hükümetin duru-

101

munu kavramaya bafllayan- genifl kitlelerin kat›l›m›n› sa¤layabilecek yaklafl›mlar› daha derin analiz etmeye itti. “Burjuva ‹ktidar ve Devrimci ‹ktidar” bu refleksin ürünü oldu ve Eylül 1974’te “Antonio del Carmen Fernandez” Merkez Komitesi’nde onayland›. Ancak sürecin dura¤anl›¤› flimdi geri dönüflsüz olarak bozulmufltu; zorluklar›n yan› s›ra, taktik bir de¤iflikli¤in olanaklar›yla yetinen örgütlerin her birinin dinamikleri nedeniyle de. Bununla birlikte Santucho, birbirine yak›n kuvvetlerin birli¤i amac›nda ›srar etti, ancak ittifaklar darlafl›yordu. Son anlar›na kadar yorulmadan, Montanerolar, ‹flçi ‹ktidar› Komünist Örgütü (OCPO) ve Marksist Leninist Komünist Parti (La Plata) ile, “Arjantin’e Özgürlük Örgütü” (OLA) projesi alt›nda bir birlik sa¤lamak için u¤raflt›.

Bu çabalar›n sürdü¤ü s›rada, Liliana Delfino, Domingo Mena, onun efli ana Maria Lancillotto de Mena ve Benito Urteaga ile birlikte bulundu¤u evde askeri bir bask›na u¤rad›. ‹nançlar›na sad›k kalarak ve yaflam›n›n tüm seyri do¤rultusunda, karfl› taraf›n say›sal ve askeri üstünlü¤ü karfl›s›n-

102

da, Urteaga ile birlikte askeri sald›r›da ipi gö¤üsledi. Domingo Mena, Liliana Delfino ve Ana Maria Lancillotto kaç›r›ld›lar. Günlerden 19 Temmuz 1976 idi. n *Arabafll›klar bize ait **APRA: Amerika Devrimci Halklar ‹ttifak›.

1924’te Perulu devrimci Haya de la Torre taraf›ndan kuruldu. Örgüt, kuruluflunda kendisini “Uluslararas› antiemperyalist devrimci parti” olarak tan›ml›yordu. APRA’n›n amac›, tüm Latin Amerika’da k›tasal bir devrim örgütlemekti. Ancak, Peru d›fl›nda hiçbir ülkede maddi bir güç haline gelemedi. 1927’ye kadar Peru’da APRA’n›n sözcülü¤ünü Jose Mariategui yapt›. 1927’de Mariategui APRA’dan ayr›larak Peru Sosyalist Partisi’ni (sonradan Komintern üyesi oldu ve ad› Peru Komünist Partisi olarak de¤ifltirildi) kurdu. APRA ise, giderek devrimci bir örgüt olmaktan ç›karak önce reformizme, ard›ndan ise sosyal demokrasiye savruldu.

1985’te nihayet hükümete geldi¤inde APRA, Ayd›nl›k Yol’a karfl› giriflti¤i karfl›devrimci savafl›n sonucunda kitle deste¤ini hemen tümüyle yitirdi.

TEOR‹DE do¤rultu

‘Erguvan Kap›s›’; Bald›ran fierbeti - Hamit Çetin -

Erguvan; eflatundan k›rm›z›ya, mor ve pembe renk cümbüflü çiçekler açan bir a¤ac›n ad›d›r. Eski ‹stanbul’un bo¤aza ve denize bakan tepelerini dolduran erguvanlar çiçek açt›¤›nda manzaran›n büyüleyici görünümü tarifsiz olurdu her halde... Herhalde diyoruz, çünkü ‹stanbul’da erguvana rastlamak talan edilmifl ören yerinde define bulmak gibi bir fley olur... Ne yaz›k ki erguvani atmosferi ancak ve yaln›zca duyarl› yüreklerin, usta kalemlerin anlat›mlar›ndan okuyabilece¤iz bundan böyle.

Erguvan Kap›s› ise Oya Baydar’›n geçti¤imiz aylarda yay›nlanan son roman›n›n ad›. Yeni roman›yla Oya Baydar, büyük yay›nevlerinin ve medya tekellerinin promosyon-reklam- pazarlama mekanizmalar›n›n yeni malzemesi olarak raflara dizildi, vitrine ç›kt›. Al›fl›lageldi¤i üzere ve ne yaz›k ki samimi edebiyat severler taraf›ndan da kan›ksanan ve kabullenilen pazarlama teknikleri h›zla devreye girdi. Milliyet’ten Radikal’e, Birgün’den Cumhuriyet’e, köflelerden eklere röportajlar, tan›t›mlar, övgüler, edebiyatla-romanla ilgisi olan-olmayan flahsiyetlerin kaleminden cömertçe yaz›ld›, çizildi, an-

TEOR‹DE do¤rultu

lat›ld›. Kültür, sanat ve edebiyat dünyas›na egemen olan nomenklatura karar verdi: Ve Erguvan Kap›s› derhal “klasik” ilan ediliverdi. ....

Oya Baydar s›ras›yla yazd›¤›; Elveda Alyofla (1991), Kedi Mektuplar› (1993), Hiçbiryere Dönüfl (1998), S›cak Külleri Kald› (2000) ve Erguvan Kap›s› (Nisan 2004) romanlar›na karfl›n edebiyatç›yazar olarak m› kabul edilmeli? Yoksa geçmifli 60’l› y›llara kadar uzanan, 70’li y›llar›n hareketli politik ortam›nda yönetici düzeyde sorumluluklar üstlendi¤i, ‘80 darbesiyle yurtd›fl›na kaçt›ktan sonra 90’lar›n bafl›na kadar bir biçimde sürdürdü¤ü politika ile iliflkileri dolay›s›yla eski siyasi kimli¤i ile mi tan›mlanmal›? Bu sorunun yan›t›n› kendisine b›rakal›m. Ancak politik geçmifliyle birlikte Oya Baydar, bugün karfl›m›za roman yazar› olarak ç›ksa da, romanlar›nda siyasal kimli¤inin dolays›z yans›mas› olan fikirlerle a¤›rl›kl› olarak siyasal içerikli romanlar yazd›¤›na ya da romanlar›nda siyasal-toplumsal geliflmeleri a¤›rl›kl› olarak iflledi¤ine göre, romanlar›yla ilgili yap›lacak de¤erlendirme ve tar-

103

t›flmalar›n siyasal merkezli yürütülmesi iflin do¤as› gere¤idir.

Erguvan Kap›s›’n› okurken bizde iz b›rakan, kendisini tart›flt›ran, olumlu ya da olumsuz kayda de¤er buldu¤umuz noktalar ise roman›n dili, kurgusu, zaman-mekan uyumu, anlat›m tekni¤i vs. de¤ildi. Bir roman›n edebi yan›n›n da irdelenmesi, tart›fl›lmas› roman tekni¤i bak›m›ndan de¤erlendirilmesi gerekir elbette. Ama bu görevi konunun uzmanlar›na b›rakmay› daha do¤ru buluyoruz.

‘80 askeri darbesi siyasal-toplumsal hareketi faflist zorbal›kla a¤›r biçimde ezerken, toplumun geride kalan unsurlar›na da a¤›r travmalar yaflatm›flt›r. Darbenin psikolojik etkisi kurumsallaflt›r›larak uzun y›llara yay›lm›flt›r. Ayd›n tabakalarda; y›lg›nl›k, sinme, güce boyun e¤me, ayd›n onurunun ayaklar alt›na al›nmas›na göz yumarak ayd›n namusunu yitirme, yozlaflma istisna olmaktan ç›km›fl genel e¤ilim halini alm›flt›r. Kültür-sanat-edebiyatta toplumsal› terketme, politik olana tepki ve yüz çevirme, arabeskleflme, umutsuzluk ve karamsarl›kla kiflisel olana s›¤›nma, bireysel kurtulufl yollar›n›n “keflfi”, ideolojisizlik ideolojisine sar›lma ve depolitizasyon bayraktarl›¤›n›n yarat›c›l›¤›, üretkenli¤i, esteti¤i tüketmesi bilerek tercih edilmifltir. Özalist ekonomi-politikalarla liberalizme aç›l›mlar; liberal ekonomi, siyasal liberalizm ve sivil toplumculuk çizgisi, anlay›fl› ve kültürünün geliflmesi....

104

Bu dönemin yükselen y›ld›z› orta s›n›flard›r. ...

70’lerin siyasal aktörlerinden ‘80 darbesiyle yurtd›fl›na kaçmay› baflaranlar ülkedeki Kafkavari dönüflümü yaflamam›fl olabilirler. Ancak onlar›n da büyük ço¤unlu¤u emperyalist metropollerde politik sürgün olarak mülteci-tasfiyecili¤in çürütücü etkilerinden kurtulamad›lar.

Bir dönemin ürünü olan ideolojik tercih-siyasal durufllar›n ‘80 darbesiyle farkl› siyasal iklim ve co¤rafyalarda, büyük oranda birbirlerini etkileme olanaklar›n›n olmad›¤› koflullarda birbirine benzer bir evrim geçirmeleri flafl›rt›c› olmamal›d›r. S›n›f kökenleri, siyaset tarzlar›, “kabeleri”, “mayalar›” ortakt›r. Aralar›nda esasa dair olmayan çok az farklar vard›r. ‘89-‘91’de revizyonist kamp›n çöküflünün resmen ilan› bu küçük farklar› da ortadan kald›rm›fl, tek yumurta ikizine dönüfltürmüfltür yeni yetme orta s›n›f “mensuplar›m›z›” ve Türk usulü liberalizm “kafliflerimizi”...

Bu kategori içerisinde Oya Baydar tipiktir.

“1989’da duvar y›k›ld›¤› zaman, Berlin Duvar›’ndan nefret eden ben duvar›n alt›nda kald›m” diyordu bir gazete röportaj›nda, “O y›llarda 40’l› yafllardayd›k, yeniden bafllamak için çok geçti, enkaz kald›rmak için de, onun için bizim çevre çok y›k›ld›. Önce flaflk›nl›k, sonra yenilgi duygusu” (Birgün gazetesi 13 May›s 2004). Revizyonizmin çöküflünden 15 y›l sonra söylenen bu sözlerin nostaljik bir temenniden baflka bir anlam› yoktur. Berlin Duvar›’yla birlikte Oya Baydar da çökmüfltür; 25-30 y›ll›k siyasi tarihi, modern revizyonist tezleri Berlin Duvar›’n›n moloz y›¤›n›na kar›flm›flt›r. “Yeniden bafllama”n›n, “enkaz kald›rma”n›n sözü bile edilemez. Engel “40’l› yafllar” da de¤il, üstelik! Bir devrin sona ermesi, noktalanmas›d›r söz konusu olan.

Modern revizyonizmle birlikte Oya Baydar da tamamlam›flt›r ömrünü. Sosyalizmin yeni dönem tarihi, modern revizyonizmle zaman›nda hesaplaflm›fl olan, y›k›l›fl›ndan sonra da moloz y›¤›n›na bayra¤›n› diken uluslararas› emperyalist kapitalizme meydan okuyuflunu sürdüren devrimci sosyalistler taraf›ndan yaz›lmaktad›r. ...

Erguvan Kap›s› bir “aray›fl” roman›d›r. Ama Oya Baydar’a özgü bir aray›flt›r bu! Aray›fl; bulma umuduyla her ad›mda yaklaflt›¤›n› hissettiren bir duygu de¤il. Ne arad›¤›, niçin arad›¤›n› bilmemenin, bundan da öte “bulmak” diye bir amac›n olmad›¤› kendi bafl›na bir amaç olarak “aray›fl”... Anlams›z, çözümsüz; anlamland›rma ve çözümleme

TEOR‹DE do¤rultu

sorunu olmayan rotas›z bir aray›fl.

Hiç yaflanmam›fl bir hayat›n, hissedilemeyen heyecan ve coflkunun, tad›na var›lmayan duygular›n, inanç ve ba¤l›l›¤a inançs›z, her fleye yabanc› bir hiçli¤in roman›... Bir de tam yaflam›n bütün zevklerini tatt›m duygusuyla doygunlu¤a eriflmiflken, yaflad›klar›n›n anlams›zl›¤›n›n ve bofllu¤unun fark›na varman›n derin hayal k›r›kl›¤›. Sadece piflmanl›k, döneklik, saf›n› de¤ifltirme, inançs›zlaflma vs. de¤il, hiçli¤in karanl›k dipsiz bofllu¤undan düflüflün roman›. Boyuna düflme, yere çarpma bekleyifli, sonu gelmeyen bir düflüfl... Zaman ve mekan hissinin anlams›zl›¤›nda, uzay›n yerçekimsiz ve zamans›z bir boyutunda yön hissini kaybetmifl bir toz zerreci¤inin bir yerlere varma-ulaflma amac›ndan yoksun devinimi....

Toplumsal yaflamdan kopuk, toplumsal-insani de¤erlerden bihaber, orta ve üst-orta s›n›f çevrelere mensup okumufl-ayd›n kesimleriyle, solcu eskilerinin yollar›n›n kesiflmesiyle ortaya ç›kan kimlik bunal›mlar›n›n iç karart›c› haleti ruhiyesi... ...

Oya Baydar da türdefli yazarlar gibi romanlar›na “ötekileri” dahil etmekten hofllan›r. Öfkelidir Oya Baydar ötekilere. Duvarlar y›k›lm›fl, kaleler çökmüfl, ideolojiler bitmifltir. Ama “ötekiler” hala ›srarla ba¤l›d›rlar devrim ve sosyalizm ideallerine. ‹flkence görmekte, yarg›l›-yarg›s›z infazlarla katledilmekte, hapishane direniflleriyle gündemindedirler ezilenlerin, emekçilerin. Ölmekte-öldürmektedirler. Oya Baydar de¤iflen ça¤›n “kararl›” bir temsilcisidir. Katledenler meflru, katliama u¤rayanlar suçludurlar. ‹flkence görenler zaten dinazor, iflkenceciler ise sadece bir grup psikopatt›rlar. Oya Baydar 12 Eylül Diyarbak›r zindan›n› düflünmek, 90 günlük iflkenceleri, idamlar›, sokak infazlar›n› dinlemek istemez. 700 bin insan›n iflkenceli sorgulardan geçirilmesi, onlarcas›n›n iflkence sonucu ölümü, yüzlercesinin sakat kalmas› Oya Baydar’›n sorunu de¤ildir. ‹dam edilen 28 devrimci ve gözalt›nda kaybedilen 1000’e yak›n insan Oya Baydar için istatistik bir de¤er bile tafl›maz. Zaten mültecidir o, faflist cuntan›n en azg›n y›llar›nda! ‘92’de döndü¤ünde ise hesaplaflmas›n› cunta art›klar›yla, iflkence sorumlular›, kontrgerilla tetikçileriyle de¤il, “ötekiler”le yapmaya giriflir. Mültecili¤inin suçlusu da onlard›r. ‘80 öncesinden anlat›p duruyordu zaten “maocu bozkurt”tu onlar, eylemleriyle ›rkç› milliyetçili¤i ve devlet terörünü k›flk›rt›p duruyorlard›, kontrgerillan›n sol uzant›lar›yd›lar, ‘77 Taksim katliam›n›n sorumlular› da onlard›...

TEOR‹DE do¤rultu

Faflist terör ve katliamlar›n sorgulanmas›na en yaklaflabildi¤i nokta “bu ülkenin kendi çocuklar›n› yedi¤i”dir. Da¤larda-sokakta-evlerde yarg›s›z infazlar›n, gözalt›nda iflkenceyle katletme ve kaybetmelerin, cezaevlerinde kalaslarla linç edercesine öldürmelerin, yani bilcümle resmen ve taammüden ifllenen devlet cinayetlerinin, devrimcilerin kendini savunma amaçl› eylemlerinin fliddete tap›nmac›l›k elefltirisi üzerinden üstünün örtülmesi-aklanmas›ndan baflka bir fley de¤ildir o masum görünen meflum ifade.

Reformizmin-revizyonizmin ideolojik hesaplaflmas› marksizmledir, siyasal hesaplaflmas› devrimcilerle. 90’lara kadar emekleme dönemini yaflayan liberalizm, 89-91 revizyonist kamp›n siyasal-ideolojik teslimiyet ve çöküflüyle bütün alt yap›s›n› yitiren yerli revizyonizmin boflaltt›¤› alan› doldurarak semirmifltir. Eskinin ne kadar döne¤i, teslimiyetçisi, tasfiyeci-mültecileri, revizyonistleri varsa “yeni” liberal kimlikleriyle sahnedeki yerlerini ald›lar birer birer. Piflman olmufllard›, dönektiler, teslimiyetçi, tasfiyeci-mülteciydiler, yine de kan›tlamalar› gerekiyordu sadakatlerini burjuvaziye.

Bilinen kurald›r: “kimin ekme¤ini yiyorsan onun k›l›c›n› sallars›n!” Gazetelerdeki köflelerinden, dergi sayfalar›ndan, yay›nlad›klar› kitaplardan, konferans, panel, seminerlerden boca ettiler haznelerinde biriktirdikleri ne varsa. Nerede devrim, sosyalizm sözü duydularsa sald›rd›lar oraya, nerede gördülerse devrimciyi, sosyalisti hedef gösterdiler efendilerine. Emekçileri hor gördüler, küçümsediler ezilenleri, öfkeleri birikip patlad›¤›nda halk›n sömürülmeye katledilmeye karfl›, taflla sopayla savunmaya çal›flt›klar›nda kendilerini, cam çerçeve edebiyat›yla ilk önce bunlar s›çrad›lar yerlerinden ve sald›r›ya geçtiler; vandal ilan edildiler tüm ezilenler ve devrimciler, kendilerini savunman›n ad› da vandalizm oldu... “Varofl devrimcili¤i” deyip arabesk yorumlarla içeriksizlefltirmeye çal›flt›lar emekçi halk›n yaflad›¤› gecekondu mahallelerinin ezilmiflli¤e öfkesini, isyan›n›. ....

Oya Baydar Erguvan Kap›s›’nda, bu kez Ölüm Orucu direnifli üzerinden hesaplaflmaya kalk›fl›yor devrimcilerle. Fütursuz ve keyfi, tek yanl› ve adaletsizdir bunu yaparken Oya Baydar. Tek yanl›d›r; çünkü bafllamadan daha mahkum etmifltir devrimcileri, adaletsizdir; çünkü devrimcilere kendilerini objektif olarak ifade etme flans› tan›mamaktad›r, keyfidir; çünkü devrimcilere ait olmayan anlay›flyaklafl›m-kültür ve karakter özelliklerini adeta ya-

105

mamaktad›r onlara, fütursuzdur; çünkü insani duyarl›l›k tafl›maks›z›n, halk›n ve devrimcilerin de¤erlerine sald›rmada s›n›r tan›mamaktad›r. (O kadar yanl›d›r ki roman›nda derin devlet bürokrat›, kontrgerilla planlay›c›s›na “ar›n” Murat ad›n› vererek ar›nd›r›r, kand›r›lm›flt›r sözde Ar›n Murat, durumun fark›na var›r, piflman olur, “ifli” b›rak›r ve öldürülür derin devlet taraf›ndan.)

Oya Baydar’›n çizdi¤i devrimci tiplerin gerçek yaflamla ilgisi yoktur. Yak›fl›kl› olmalar›n› önemser, ama afl›k olunacak tipler de¤ildir ona göre! Tipik “varofl delikanl›s›”, b›çk›n, kaba-saba... Gösteriflçi ama kof, ideolojisiz-teorisiz, vandalist devrimcilik. Paronayak ve güvensiz, komplocu, örgüt içinde yükselmenin yollar›n› arayan düflük kademede üçka¤›tç›lar, flirket basama¤› gibi yükselen örgüt hiyerarflisi, sürekli ‘d›flar›dan’ yönetilen vurgusu, -‘kökü d›flar›da’ resmi fobisinin Oya Baydar’ca tezahürü- bireyin özgürlü¤ü, ba¤›ms›z karar verme iradesi yok edilmifl, mekanik, körü körüne bir ba¤l›l›k... “Ötekilere” olan öfkesini hakl› ç›karmak için bilinçli çizilmifl, çarp›t›lm›fl bir tipolojidir bu.

Oya Baydar kendi kufla¤›n›n temsilcilerine karfl› toleransl›d›r. Ac›ma duygusuyla doludur onlara karfl›, ne de olsa “yitik kuflak”t›r! As›l neden bu de¤ildir elbet. 60’l› ve 70’li kufla¤›n devrimcileri a¤›rl›kl› olarak küçük burjuva ayd›n kesimlerden geliyordu. Oya Baydar’›n tolerans› ayn› s›n›f kökenli olmalar›ndan kaynaklan›r, bir tür s›n›f dayan›flmas›d›r. Burada temel bir nokta mutlaka vurgulanmal›d›r; o y›llar›n devrimcileri büyük oranda s›n›f intiharlar› gerçeklefltirerek kat›ld›lar devrimci mücadeleye. ‹flçiler, emekçiler, yoksul köylülerle iflgallerde direnifllerde omuz omuza, günlük yaflamlar›nda iç içeydiler. Oya Baydar ise daha o y›llarda küçük burjuva ayd›n-akademisyendir ve siyasal faaliyetlerinde bu s›n›fsal kimli¤inden ödün vermez.

“Sen asl›nda halk› hiç sevmedin, emekçi halka hiç yak›n olmad›n, onlar senin ideolojik tercihinin figüran y›¤›nlar›ndan ibaretti. S›n›fla hiç özdeflleflmedin, onlar› küçümsedin, kendi kurtar›c› misyonunu gerçeklefltirebilmek için gerekli kurtar›lacaklar y›¤›n›ndan ibaretti onlar senin için...” (s.76) Çarp›c› bir Oya Baydar çözümlemesidir bunlar. Revizyonist ak›l yürütmenin gerekçesi de haz›rd›r: “Asl›nda halk› sevmeyiz, küçümseriz, onlar da bizden pek hofllanmaz ya. Mesele iflçi s›n›f›n›n, halk›n kendi önderlerini kendi içinden ç›karmas›. Lenin, iflçi s›n›f›na bilincin d›flardan, ayd›nlardan götürülece¤ini söylerken, tam da bunu anlatmak istiyor-

106

du. Yapmam›z gereken, iflçi önderlerini, halk önderlerini yetifltirmek.” (s.70) Tam bir küçük burjuva kendini be¤enmifllik ve ayd›n ukalal›¤›. Lenin hiçbir yerde iflçi s›n›f›na ukalal›k yap›n demiyor. ‹flçi s›n›f›na bilinç d›flar›dan gidecek diyor, iflçi s›n›f› d›fl›ndan ayd›nlar baflta olmak üzere, mensubu olduklar› s›n›f›n dünya görüflü, yaflam tarz› ve ideolojilerini reddederek, bilimsel sosyalist dünya görüflü, iflçi-emekçi yaflam tarz› ve ideolojisini benimseyeceklerini, s›n›f intiharlar›n› gerçeklefltirerek iflçi s›n›f› mücadelesine kat›lacaklar›n› söylüyor.

Oya Baydar’›n özellikle ‘80 sonras› kufla¤›n devrimcilerine öfke duymas› bundand›r. ‘80 sonras› kuflakta, ‘90 ve günümüz devrimci kufla¤›nda s›n›fsal köken önemli ölçüde de¤iflmifl, iflçi-emekçi kökenli devrimcilerin nicel ve nitel oran› yükselmifltir. Halk›n, ezilenlerin, “kurtar›c›lar›n›” kendi içinden ç›karmaya bafllamas›n› küçümsüyor, hor görüyor Oya Baydar. 70’lerin küçük burjuva ayd›nlar›akademisyenlerinin baflaramad›¤›, yenildikleri, y›k›ld›klar› koflullarda, bugünün devrimcileri kim oluyormufl da halk›n kurtar›c›lar› olarak ç›k›yormufl ortaya ! Orta s›n›f kibrinin, tahammülsüzlü¤ünün d›flavurumudur söz konusu olan. Dolays›z bir s›n›fsal tutum al›flt›r Oya Baydar’›nki; Erguvan Kap›s›, ayn› zamanda emekçi halk›n devrimci mücadelesiyle ve halk›n içinden gelen devrimcilerle ideolojik-politik hesaplaflma roman›d›r...

“Bizimkilerin jargonunda “bac›m” demek, asl›nda ‘seni fla’apmayaca¤›m’ güvencesi vermektir. Çükü kad›n-erkek aras›ndaki birincil iliflki cinseldir halk›n kültüründe, devrimcisi komünisti farketmez, ortak kökenimiz köylü devrimcili¤idir.” (s.69) Egemen sünni inan›fl›n alevi halka, faflist devletin kad›n ve erkek devrimciler aras›ndaki yoldafll›k iliflkilerine, haks›z ve mesnetsiz yönelttikleri cinsellik suçlamalar›ndan farks›zd›r burada içerikte savunulanlar. Halk› böyle tan›r Oya Baydar, halk›n de¤erlerini uçkuruyla ölçer. Kad›n›n namusunun cinsel organ›ndan bak›larak ölçülmesiyle, devrimcilerin ve halk›n “bac›” nitelemesinde Oya Baydar’›n ça¤r›fl›m› ayn›d›r. ....

“Toplumsal s›n›flarla, o s›n›flar›n tafl›malar› gereken ideolojik de¤erlerin ve söylemlerin böylesine karfl›t, böylesine çeliflik oldu¤u bir baflka ülke bulmak zordur. Türkiye’de iflçiler kapitalizmin de¤erlerini savunur, burjuvalara hayranl›k duyarken, en s›k› komünistler varl›kl› kesimlerden, burjuva kökenli ayd›nlardan ç›kar...” (s.120) O “s›k› komünistler”den birisi de Oya Baydar oluyor yani. Nas›l

TEOR‹DE do¤rultu

“s›k› komünistlik” oluyormufl bu: “kendi yitik kufla¤›m›n ço¤u üyesi gibi benim de ne aflka, ne devrime, ne hayata yeniden bafllayacak gücüm vard›.

Kaybeden taraftayd›m, yenilmifltim..” (s.55) Oya Baydar ve avanesi hiçbir zaman komünist olmad›lar, hiçbir zaman devrimci de¤illerdi. Toplumsal muhalefetin en yayg›n ve güçlü oldu¤u devrimci mücadelenin yükselifl dönemlerinde, s›¤›nd›klar› kuytuluklar›-limanlar› aç›k denizlerin coflkun dalgalar› döverken k›y›ya ulaflmalar›n› engelledikleri için, kelimenin tam anlam›yla dalgak›rand› onlar.

Antimarksist revizyonist tezleriyle iflçi düflman›, yasalc›-legalist yap›lanmalar›yla tasfiyeci, reformist siyasal çizgileriyle düzen içi ve devrim karfl›t›yd›lar.

Solculu¤u, sosyalistli¤i pafla torunlar›, bürokrat çocuklar›, burjuva ayd›nlar›na has bir olgu gibi gösterme çabas› boflunad›r. Tatl› su solculu¤u-sosyalizmi tan›m›n›n sahibidir bunlar. Aç›k denizlere ç›kamazlar, çok az cesaret edenler ise ilk f›rt›nada can simidini kapt›klar› gibi gemiyi terkedenlerin bafl›nda gelirler. Varl›kl› kesimlerden, burjuva kökenli ayd›nlardan “s›k› komünist” ç›km›fl m›, gösterebilir misiniz? Baz› dönemlerde solcu, sosyalist, marksist kimlikli örnekler ç›km›flt›r, ama a¤›r bedeller söz konusu oldu¤unda tereddütsüz soyunup atm›fllard›r marksistliklerini, solculuklar›n›. Marksizm, sosyalizm, iflçi s›n›f›n›n dünya görüflüdür.

Gerçek marksistler sosyalistler, ancak iflçi s›n›f› ve ezilenler aras›ndan ç›kar; s›n›f intihar›yla iflçi s›n›f›na kat›lanlar› da bu ayn› kategoride düflünmek gerekir. Niyetlerle ilgili de¤il, nesnel bir durumdur bu, s›n›fsal aidiyet ve ideolojik kimlik edinmeyle ilgilidir.... ‹flçi s›n›f›n›n tarihinin her döneminde kendi s›n›f ideolojisine göre hareket etmedi¤i do¤rudur, ama kapitalizmin de¤erlerini savunduklar› ve burjuvalara hayranl›k duymalar› demagoji ve çarp›tmad›r. Bir avuç iflçi aristokrasisi; sar› sendikac›lar ve sendika a¤alar›n›n, iflçi s›n›f›ndan kopmufl yabanc›laflm›fl, burjuvazinin ajanlar› durumuna gelmifl kesimlerin o tarifi iflçi s›n›f›na mal edilemez.

Oya Baydar; iflçilerin yaflam›n› bilmez, halk› tan›maz, roman yazarl›¤› da akademisyen ve siyasetçi kimli¤i gibidir; ezberci, kibirli, halktan uzak, halka yabanc›... ...

Oya Baydar tarihsel materyalizmle ve materyalist felsefeyle de hesaplaflma içindedir. Bilime tarihle, toplum ve felsefeyle ba¤›n› koparmayanlar için her baflar›s›zl›kta, her yenilgide bir zafer iste¤i ya-

TEOR‹DE do¤rultu

tar. Ama Oya Baydar köprüleri atm›flt›r, bilim ve felsefeyle de son ba¤lar›n› koparma kararl›l›¤›ndad›r.

“Aray›fl”ta amaç bulmak de¤il, neyin arand›¤› da önemli de¤il demifltik Erguvan Kap›s›’nda. Her fley bireyin bilincinde bafll›yor ve bitiyor orada.

Nesnel dünyan›n yarat›c›s› bireyin kendisidir; aflkta da böyledir yaflamda da! “Aflkta, arzunun nesnesinin de¤il, arzulayan›n ihtiyac›n›n önemli oldu¤unu, inanç gibi aflk›n nesnesini de kendi ihtiyaçlar›m›z, kendi özlem ve duygular›m›zla yaratt›¤›m›z›, yaflayarak ö¤renmifltim.” (s.165) Özne-nesne aras›ndaki dolays›z iliflkinin birbirini koflullay›c›, birbirini etkileyerek dönüfltüren, etkileyerek belirleyen ve iç içe geçen halkalar biçiminde ilerleyen bir süreç olarak alg›lanmas›, Erguvan Kap›s›’nda öznenin nesneleflmesine dönüflmüfltür. Nesne ise karfl›l›kl› ç›kar iliflkilerinin basitçe karfl›lanmas›nda kullan›lan tüketim maddesine indirgenmifltir... Aray›fl gibi nesne de özneyle iliflkisinden kopar›lm›fl, tecrit halde kendi bafl›na amaçlaflm›flt›r. “... bulmaktan çok aramak ilgilendiriyordu. Ve san›r›m onun için önemli olan, aray›fl›n nesnesinden çok mekan›yd›.” (s.170) “‹nanc›n ve tap›nc›n gerçek nesnesi hiç önemli de¤ildir..., önemli olan inanmakt›r.” (s.171) D›fl dünya denilen, insan bilincinin d›fl›nda ondan ba¤›ms›z var olan ve insan bilincine ra¤men dinamik, de¤iflken ve enerjik varl›k, bilinci de belirler. ‹nsan ve do¤a, tarih ve toplum, geçmifl ve gelecek, bilim ve ütopya, aflk ve yaflam, ideoloji ve politika, inanç ve amaç, varl›k ve bilinç mutlak olarak birbirleriyle ba¤l›d›r, birbirini etkiler, de¤ifltirir, dönüfltürür, bast›r›r, engeller, yapar, y›kar, gelifltirir, ön açar, neden olur, ayd›nlat›r, h›zland›r›r vb. Keyfi biçimde bu evrensel ba¤› koparmaya kalk›flman›n, yok sayman›n faydas› yoktur. Do¤a bu evrensel kanunu size ra¤men iflletir, direnemezsiniz.Anlamak istemeyenleri, diyalektik gerçekli¤e duvara toslar gibi çarpmaktan kurtaracak yol-yöntem henüz icad edilmifl de¤il ne yaz›k ki! Oya Baydar da bilmektedir bunlar› kuflkusuz. Ama ç›k›fls›zd›r. “Art›k aranacak hiçbir fley kalmad›¤›n› düflün”mektedir dünyada. Bitmifl tükenmifltir. “Umudu ve gelece¤i,... yaflama, insana, gelece¤e inanc›n› yitir”mifltir. (s.281) Yafllanmaktan öte bir fleydir bu. “Bir yafla gelirsin ve geriye bakars›n. K›r›k dökük bir fleyler vard›r mutlaka. Yenilgiler, hakl›l›klar, kendinden memnuniyetsizlik, belki daha da fazlas›: ölümler, biten aflklar, hiçlik duygusu..” Ne kadar k›zarsak k›zal›m Oya Baydar’a, insan›n içini

107

parçalayan, dayan›lmaz ac›nas› bir tablodur önümüzde duran: bir insandan geriye kelimenin tam anlam›yla “hiçbir” fleyin kalmam›fl oldu¤unun hazin tablosu...

Oya Baydar, özne ile nesne aras›ndaki ba¤› kopararak yaflamla ölüm aras›ndaki ba¤› da koparm›flt›r. Kendisi sosyal bir varl›k olarak “ölmüfltür”, o yüzden “ölümden yaflam ç›kmayaca¤›na” inan›r.

Buna de¤inece¤iz ilerde. Önce inanç ve amaç ba¤›n›n kopar›lmas›yla nereye varmak istedi¤ine bakal›m. ‹nanç, bir düflünce üzerinde kararlaflma iradesidir. Yaln›z mistik, tanr›sal bir anlamda da kullan›lmaz. Günlük yaflamda inanç ve bundan türetilmifl çokça kavram sözcük çekincesizce kullan›l›r. Bir ideolojiye ba¤l›l›k da inançla ifade edilebilir.

Sembol, bir düflünce ya da duygunun anlat›lmas›nda güçlük yafland›¤›nda ya da daha etkili ifade edilece¤ine inan›ld›¤›nda kullan›lan, araçsal bir kavramd›r. ‹nanç ve sembol, hiçbir biçimde kendi bafl›na bir anlam ifade etmezler, bir düflünce, duygu ya da bir dünya görüflü, ak›m vb. ile birlikte kullan›l›rlar. Bu anlamda özne ya da nesne de¤il; bir nesnel varl›kla do¤rudan ba¤l› araçt›rlar. Sabit, statik, dogmatik de¤il, koflullara ve dönemlere göre de¤iflebilir, esnek ve hareketlidirler. Anlam-içerik tafl›y›c›s› olmalar›, dönemlere göre geçifllilik özelli¤i kazand›r›r.

“Semboller kimliklerin d›fla yans›t›lmas›d›r, ötekilere ‘ben buyum’ demenin en kestirme yoludur. San›r›m insanlar kimliklerini en güçlü biçimde dinsel ya da ideolojik aidiyetleriyle inançlar›yla tan›ml›yorlar.” (s.218) Bu biçimde kesin ve mutlak de¤il, ama semboller kendini bir biçimde ifade etmenin arac›d›rlar ayn› zamanda, bunda nas›l bir yanl›fll›k olabilir? ‹nsan sosyal bir varl›kt›r. Oya Baydar’›n ortaya att›¤› gibi “inanmak ihtiyac› ve kutsall›k özlemi, genetik bir kod gibi insanlar›n içinde” (s. 171) de¤ildir. Ama genetik yap›lar› sosyal ve psikolojik bir canl› olarak kodlanm›flt›r. ‹ster gens, klan, kabile; ister afliret, cemaat; ister ulus, s›n›f kategorileri biçiminde olsun, bilinçleri ve iradelerinden ba¤›ms›z olarak bu sosyal birimlerden bir ya da bir kaç›n›n mensubudur ve burada bilinç devreye girer nesnel olarak mensubu oldu¤u birimle öznel aidiyet ba¤lar› da kurar. Kural olmamakla birlikte bunu inançsal ve sembolik araçlarla yans›tabilir de! Bunda da bir terslik yoktur.

Oya Baydar niye karfl› ç›k›yor o halde? ‹ki nedenle: birincisi; sembolist ve burjuva biçimcisidir.

Olaylar ve olgular, duygu ve düflünce öncesi ve

108

sonras› olmayan, maddi varl›k koflullar›ndan ba¤›ms›z, zamansal ve mekansal süreçlerden kopuk kendi bafl›na fleylerdir ve üstelik insan bunlar› kendisi yarat›r Oya Baydar’a göre. “Dinsel ya da ideolojik ne kadar inanç varsa hepsi sembollerle, simgelerle konuflur, simgelerle etkiler ve insanlar inançlar›n›n simgeleri için birbirlerinin gözlerini oyarlar. ‹nançlara simgelerini yarat›r ve simgeler inanc›n yerine geçmeye bafllar. Ço¤u zaman, inançlar u¤runa de¤il, semboller u¤runa savafl›l›r.” (s.217) Öz-içerik, varl›k anlam›n› yitirmifl, biçim-araç sembol amaçlaflm›flt›r: ‹flsizlik, yoksulluk, açl›k, sefalet yoktur! Toplumsal çürüme, yozlaflma düflkünleflme yoktur! Azg›n sömürü, lüks-debdebe-flatafat yoktur! 80’lerin Diyarbak›r zindan›-Ebu Garib- F Tipleri yoktur! Irak, Filistin, Afganistan iflgal ve soyk›r›mlar› yoktur! Direnifl ve mücadele, devrim ve sosyalizm, parti ve örgüt, yoldafl ve yoldafll›k, feda eylemleri ve ölüm orucu, isyan, intifada, serh›ldan hepsi semboliktir Oya Baydar’a göre. ‹kincisi; “‹nanca dayal› kimlikler, mümin ve müritler yaratt›. Özgür insan›n birey kimli¤i de¤il, müminin ve müridin sorgulamayan köle kimli¤i öne ç›kt›.” (s.218) Oya Baydar’›n temel sorunu budur: Duvarlar y›k›ld›! ‹deolojiler ça¤› sona erdi!

Ard›ndan gidilecek, u¤runa ölünecek, efline ender rastlanacak k›y›m, zulüm, katliama karfl›n inad›n›, ›srar›n›, isyan›n› sürdürecek din, ideoloji, parti, önder, ideal, inanç ve amaç yoktur, olamaz, mümkün de¤il! Ama var! Oya Baydar ruhunu ve kimli¤ini Berlin duvar›n›n y›k›nt›lar› aras›na terkedip, ülkeye döndü¤ünde karfl›laflt› “kabusu” ile! Gerçek olmas› mümkün olmayaca¤›na göre kollar›n› s›vay›p kabusu ile hesaplaflmal›yd›. Baflabafla ve elele verdiler eskinin revizyonist bugünün liberalleri, ayn›lar ayn› yerde toplan›p yekun kibirli, ukala, orta s›n›f devflirme ayd›nlar› burjuvazinin tetikçili¤ine soyundular ifltahla: ilkellik, kabal›k, cahillik, vandall›k, kenar mahalle devrimcili¤i, çete, cinayet ve terör flebekeleri ajan-provokatör yuvas›, “itlaf” mangalar›, örgüt ba¤nazl›¤›- flef despotizmi, ölü sevici, ölüm kutsay›c›lar, ... Ars›zl›k, yüzsüzlük, utanmazl›k de¤il de nedir bunlar?! Kimin ç›kar›na bu canh›rafl u¤rafl?! Bo¤az manzaral› yal›larda oturmak, kuca¤›nda kedi sevip, kaliteli flarap yudumlamak, en lüks otel ve restoranlarda a¤›rlanmak, en fl›k salonlarda balolara kat›lmak, en donan›ml› bas›n bürolar›nda çal›flmak, büyük gazetelerde bir köfle kapmak, çok satar olmak, “dönüflünüzün muhteflem” oldu¤unu kan›tlamak için mi hepsi?! Yani flimdi sizler “özgür bireyler”mi oluyorsunuz? “Öz-

TEOR‹DE do¤rultu

gürleflmenizin” karfl›l›¤› m› tüm bunlar? Burjuva ideolojisinin “müridi”, “mümini” masum kalm›yor mu yan›n›zda? Bu muydu “kör öfkenin ve isyan›n tahrip edici 盤l›¤›n›n yerine, insan›n umut türküsü” (s.387) deyip, “aray›p bulamad›¤›n›z”?.. Dönekli¤i kabullenmede zorlan›yorsunuz; h›rç›nl›¤›n›z›n, gerçe¤e sadakatsizli¤inizin, tahammülsüzlü¤ünüzün kayna¤› budur oysa! Kaleminizi k›l›ç yerine, bilgisayar klavyenizin tufllar›n› mitralyöz teti¤i olarak kullan›yorsunuz! Su kat›lmam›fl bir entelektüel zorbas›n›z!

Erguvan Kap›s›’nda sürekli ifllenen, ara ara tekrar edilen bir kavram var: “‹ktidar çürütür”müfl!

Niye bu genellemecilik? Tekellerin çürümüfl iktidar›na tek söz etmeyen, her tür burjuva diktatörlü¤ünün kutsay›c›s› devflirmeler, ezilenlerin iktidar› söz konusu olunca pani¤e kap›l›yorlar. “Pis bir fleydir iktidar dedikleri, en iyisi dokunmay›n siz ona, uzak durun, çürütür sizi!!” Ama siz bireysel iktidar adac›klar›n›z› kurmak ve kollamak için k›l›ç flak›rt›lar› ile kelleler uçuruyorsunuz!

Hay›r bay ve bayan liberal dönekler! ezilenler kendi iktidarlar› için savaflacaklar, kendi düzenlerini kurmak için savaflt›kça ar›nacaklar, bir tür devletten devletsizli¤e geçifl olan, sizlerin tüylerini diken diken eden proletarya diktatörlü¤ünü kuracaklar. Özel mülkiyetçi düzen, sermaye-sömürü, devlet-iktidar, do¤a ve toplum sistemi-iflleyifli için evrensel kavramlar de¤ildir. Tarihin bir aral›¤›nda ortaya ç›kt›¤› gibi özel mülkiyet, baflka bir tarihsel süreçte de ortadan kald›r›lacakat›r. Özel mülkiyetçi bütün düzen, s›n›f ve iktidarlar çürütür! Do¤rusu budur!

Oya Baydar, Erguvan Kap›s›’nda iflçi ve emekçilerle, ezilen milyonlarla hesaplaflmas›n› bilimsel sosyalizm, marksizm ve felsefi materyalizm üzerinden yürütürken, devrimcilerle, devrimci örgüt ve partilerle “kavgas›n›” feda eylemleri, fliddet ve ölüm kavramlar› üzerinden yürütüyor. Feda eylemi olarak ölüm orucu son dört y›l gündemde oldu.

Burada ölüm orucu direniflinin hakl›l›¤›-haks›zl›¤› tart›flmas› yürütmeyece¤iz. Güçlü ve derin bir kararl›l›¤› yans›tan, ideallerine sars›lmaz bir ba¤l›l›¤›n ifadesi, onurlu bir yaflam ve özgürlük düflünün en sert kavga biçimlerinden birisi olarak ölüm orucu direnifli, ezilenlerin mücadele biçimlerinden birisi olarak s›n›f mücadeleleri tarihinin onurlu sayfalar›ndaki yerini alm›flt›r.

Oya Baydar ve benzerleri flafl›rmakla kalmamakta ›srarla karfl› ç›kmaktad›rlar: “Ölümden yaflam ç›kmaz”m›fl! Niye?! Hiç tarih okumam›fl m›d›r

TEOR‹DE do¤rultu

Oya Baydar? M. Ö. 3-4.yy’da Yunan-Pers savafl›nda iki milyonluk Pers ordusunun karfl›s›na ilk ç›kan 300 seçkin Ispartal› savaflç›n›n eylemini nas›l adland›rmak gerekir? 300 Ispartal›n›n kendilerini feda etmeleri, Yunan site devletlerinde yaflayan insanlar›n yaflam yolunu açmam›fl m›d›r?

Hasan Sabbah’›n Selçuklu ve Abbasi egemenlerini hedefleyen politik suikastleri gerçeklefltiren feda savaflç›lar›n›, Avrupa merkezci flarlatanlar›n iddia ettikleri gibi “haflhaflla, afyonla beyinleri uyuflturulmufl fedailer” olarak tan›mlamak ne kadar do¤ru ve ikna edicidir? Bu feda eylemleri ya¤ma, talan ve k›y›m savafllar›nda geriletici roller oynamam›fl m›d›r?

Rus narodniklerinin Çarl›¤a karfl› feda eylemleri, Japon pilotlar›n›n kamikaze uçaklar›yla ABD filolar›n›n bacas›na ölüm dal›fllar› savafl›n gidiflinde hiç mi rol oynama m›flt›r?

1. Emperyalist paylafl›m savafl› öncesinde, 1910’larda Libya çöllerinde Arap-Bedevi savaflç›lar›n›n ‹talyan emperyalizmine karfl› savaflta mevzilerini terketmemek, ölünceye kadar çarp›flmak amac›yla ayaklar›n› büküp ba¤lamalar› savafl›n sonucunun tayininde nas›l bir etkide bulunmufl olabilir sizce?

2. Emperyalist paylafl›m savafl›nda Alman tanklar› Stalingrad önlerine kadar gelmiflken nas›l püskürtüldü? Geri çekilmek yok! ne demektir savaflta? Ya bombalar› sar›p gövdelerine Alman tank denizine dal›p, tanklar›n alt›nda bombalar› patlatmak nas›l bir eylem biçimidir? Sovyetler bu savaflta 20 milyon (hatta kimi kaynaklara göre de 26 milyon) insan›n› yitirdi. Ama sosyalizm, proletarya diktatörlü¤ü ve sovyet insanlar› kazand›.

80’lerdeki, Diyarbak›r zindan›n› bilir misiniz Oya Baydar? Bilmezsiniz, siz o s›ralar Almanya’ya kaçm›flt›n›z. Ama hayran› oldu¤unuz birey özgürlü¤ü, f›rsatlar ülkesi, Amerikan kültürünün Ebu Garip garabetini izliyorsunuzdur. Diyarbak›r zindan›nda siyasi tutsaklar, cop sokulup “ben kuyruklu kürdüm” diye ba¤›rmaya zorlan›yorlard›. Cinsel organlar›na ip ba¤lay›p boyunlar›na as›l›yor, dolaflt›r›l›yorlard›. Özel e¤itilmifl köpekler, özellikle cinsel organlar›na sald›r›yordu tutsaklar›n. Her türlü iflkence ve zulmün yan›nda, ulusal onurlar›n›n ayaklar alt›na al›nmas›na karfl› Mazlum yakt› ilk kibriti, Kemal’lerin Ölüm Orucu ve ard›ndan dört’ler tutuflturdu dört kibriti... Kürt ulusunun bilincinde ve kimlik ediniminde bu feda eylemlerinin nas›l bir tarihsel rolü oldu¤unu haf›zalar›n›z almaz sizin... Ve ard›ndan 84 ölüm orucu metriste

109

bafllayan. Malta koridorunda yar› komada yatarken “tek tipi giy hastaneye götürelim” pazarl›¤›nda, giymeyip ölmek feda eylemi de¤il mi? Nas›l gelindi¤ini san›yorsunuz 90’lardan 2000’lere? Direnmek nedir, hak kazanmak nedir biliyor musunuz?

Direnerek kazand›¤›n›z/kazand›rd›¤›n›z bir toplu i¤ne var m› bu ülkenin halklar›na, ezilenlerine?

Onuruyla yaflaman›n ne demek oldu¤unu da m› bilmiyorsunuz? Hüseyin Demircio¤lu ne diyordu 96’da ölüm orucuna bafllarken: “Böcekleflerek yaflayaca¤›ma omurumla ölmeyi tercih ederim!” Ölümden yaflam do¤maz m› gerçekten? Yine çarp›tma, yine yalan, yine demagoji! Nas›l ve niçin öldü¤ünüze ba¤l›d›r bu Oya Baydar!

Oya Baydar’a göre “feda”, “kurban”, “flehit” kavramlar› ve eylemleri yaln›z ‹slam dini motifli ve kökenlidir. Bat› toplumlar›nda rastlanmaz, üstelik siyasal-s›n›fsal temeli yoktur! Baz› tezler ortaya atarken tutarl›l›k ve ciddiyetiniz, ikna gücünüzü, amaç ve niyetinizi de yans›t›r. ‘82 Diyarbak›r, ‘84 Metris, ‘96 ve ‘2000 ölüm orucu direnifllerinin esin kayna¤›, katolik ‹rlandal›lar›n ulusal özgürlük örgütü IRA’l› devrimcilerin 82’deki ölüm orucu eylemidir. Ancak Oya Baydar’da gerçe¤e sadakati ve ayd›n onurunu bofluna arars›n›z!...

Vars›n birileri tarihin sonunun geldi¤ini ilan etsin, biz ölümden yaflam büyütmeye devam edecek, tarihin tekerine çomak sokmaya kalkanlar›n ellerini k›raca¤›z. Büyük insanl›k tarihsel ilerleyiflini sürdürecek ve insan›n emekle-üretimle-mutlulukla evrensel buluflmas›n› gerçeklefltirecektir. “Ölmek isteyen ölsün, intihar hakk›n› savunurum ben. ‹ntihar, insan›n tek özgürlü¤üdür belki de. Ama seçimini bireysel olarak, özgürce yapm›fl olma kofluluyla.” (s.349) Ça¤›n insana bak›fl›d›r bu. Toplumcu bak›fl, kolektivizm, ortaklaflmac›l›k, paylafl›m yoktur burada. Burjuva bireycili¤inin, bencili¤inin sonal amac›-varaca¤› noktaya iflaret ediliyor: yaln›zlaflma-bunal›m-intihar! Burjuva kültür ve yaflam anlay›fl›n›n insana verebilece¤i ve Oya Baydar’›n hararetle tan›d›¤› bireyin intihar hakk›d›r. Sizin deyiflinizle Oya Baydar: teflekkürler biz almayal›m!

Orta s›n›f ayd›nlar›n, liberal burjuvalar›n, sivil toplumcular›n öteden beri örgüte, örgütlenmeye mesafeli durduklar› biliniyor. Örgütlü toplum, örgütlenme özgürlü¤ü kavramlar›n›n bir anlam› yoktur onlar için. Örgüt disiplini ise en korktuklar› kavram. Karfl›l›¤›nda ortaya koyduklar› tek fley birey özgürlü¤ü. Toplumsal, siyasal ideolojik aç›dan hiçbir orijinalli¤i olmayan, içeriksiz, ‘bofl kubbede

110

hofl seda!’ “Baflka bir güce bir örgüte, bir cemaate, ideolojik veya dinsel bir üst belirleyici delege edilmifl irade, kiflinin özgür iradesi midir?” (s.292) “Evet onlara uza¤›m; evet, sizin o gün söyledi¤iniz gibi çocuksu, cahil, ilkel buluyorum; iradelerini örgütlere teslim ettikleri için küçümsüyorum onlar›.

Tekkelere benzeyen örgütlerinden, örgüt fleflerinden, dinsel inançlardan beter, ba¤naz ve kat› inançlar›ndan, müritliklerinden nefret ediyorum. fieflerin otoritelerini pekifltirmek için manga manga ölüme sürülen bu inanm›fl insanlar›n ölü seviciliklerinden, al›nlar›ndaki k›z›l flahadet bantlar›ndan, marksizmle, komünizmle, sol’la falan ilgisi olmayan bütün bu dinsellikten i¤reniyorum.” (s.242) Baz› durumlar vard›r; söz hükmünü yitirir sözün ve insan›n bitti¤i an ve yerdir! ‹nsani duyarl›l›k, ahlaki de¤erler, kaba burjuva biçimcili¤ine kurban edilmifltir. Ak›lla yürek aras›ndaki ana damar kesilmifltir. ‹nsan›n eme¤ine yabanc›laflmas› edimsel olarak insanl›ktan ç›k›fl›n ilk ad›m›ysa, ikinci ad›m duyusal kopuflla tamamlan›r. ......

Bizans egemenleri ve soylular›n›n sembolüdür erguvan. Erguvan Kap›s› ise aristokrat s›n›f›na, soylular aras›na, saraya kabul kap›s›d›r. Oya Baydar avam› hor görüp, küçümseyip, soylular› yüceltmesine karfl›n neonlarla ayd›nlat›lan s›rça köflke, soylular kulübüne, burjuvalar aras›na kabul edilmeyifline sitem etmektedir. Aramaktan yorulmufl, nereye baflvuraca¤›n› bilmez halde. Erguvan Kap›s› metaforu ile burjuvalar dünyas›na girifl kap›s›n› bulamaman›n umutsuzlu¤u, h›rç›nl›¤›yla sald›rganlaflmaktad›r.

Oya Baydar her bak›mdan yitik-bitiktir. Hiçbir projesi yoktur, ütopyas›n› yitirmifl, inanc›n› tüketmifl, yaflama dair ne varsa y›k›lan duvar›n moloz y›¤›n›na gömülmüfltür. Tutunacak dal› yoktur. Aflk› da haza kurban etmifltir. ‹ki cins aras›ndaki en insani ve do¤al, üretken, yarat›c›, en güzel iliflkiyi de cinsel arzular›n, kaba hoyrat ve b›kt›r›c› tekrardan ibaret “al›fl-verifle” dönüfltürmüfl ve katletmifltir.

“O zaman bir limona s›¤›nmak istersin, güllere, ba¤lara, kedilere, bazen de, e¤er gücün varsa, korkmuyorsan yeni bir aflka” (s.355) Oya Baydar için aflk da bitmifltir.

Burjuva biçimcili¤i duygusuzdur. Ne kadar güzel sözcükleri yan yana getirseniz, nokantizmi ça¤r›flt›ran bütün renkleri ve engelleri alt alta s›ralasan›z da baflaramazs›n›z: ruh yoksa, duygu yoksa, heyecan yoksa yaflam yoktur!

TEOR‹DE do¤rultu

“Karfl›dan ay do¤uyor. Gök ay›n›n o ikisi: batan güneflle do¤an ay›n karfl›laflt›¤› günler... Her fley tablo gibi, gerçek olamayacak kadar, insan› çaresiz b›rakacak kadar güzel. Ve her fley hep ayn›: ayn› günefl, ayn› ay, ayn› renkler, ayn› deniz, ayn› tekneler, suda ayn› biçimde atlayan ayn› yunus bal›klar›, ayn› saatlerde ayn› a¤açlara konan, ayn› kanat ç›rp›fllar›yla saatine, mevsimine göre hep ayn› yönlere uçan ayn› kufllar, ayn› zeytin a¤açlar›, ayn› cumalar, ayn› lavanta çal›lar›, ayn› sardunyalar, ayn›... ayn›... ayn›... Sonra mevsimler: hep de¤iflen ve ayn› kalan. Do¤an›n kendini korkunç, b›kt›r›c› ve muhteflem bir düzende tekrar›.” (s.418) Her sözcü¤ün ve kavram›n düflüncede ve duyguda bir karfl›l›¤› vard›r. Sözcükler ve kavramlar düflüncede ve duyguda yaratt›klar› titreflim ve heyecana göre gerçek anlamlar›n› bulurlar. Heyecan ve titreflim sözcüklere ve kavramlara can tafl›r, ruh katar, hayat verir. Güzelli¤in tarifi de budur. Kentlere hayat veren sokaklard›r, sokaklar› susturursan›z kentleri öldürürsünüz. Bofl sokaklar ölü kentlerin imgesidir. Oya Baydar’da imge yoktur. Dili kuru, so¤uk ve soyuttur. Duygu yüklenebilecek kavramlar›n, romantizmi anlatabilecek sözcüklerin Oya Baydar’›n dilinde suyu çekilir. Her fley durmufltur, hayat susmufltur, do¤a yaln›zlaflm›fl, kendine dönmüfltür, çölleflmifl, çoraklaflm›fl, viran kalm›flt›r.

Hareketsiz ve donuktur, ac› içinde k›vran›r adeta Oya Baydar’›n elinde. Kanat için için yüre¤i, ama duyarl›l›¤›n› yitirmifl hoyrat eller bihaberdir kanatt›klar› yaradan. Baharda yefleren dallar›yla çiçe¤e durmufl bir a¤aca bakarken, köklerinden gövdesine, dallar›na hücum eden, coflarak akan yaflam suyunu göremiyorsa insan, a¤aç odun, yaprak yeflillik, çiçek de ottur olsa olsa, basitçe... Varoluflçulu¤un dayan›lmaz a¤›rl›¤›’ çöker insan›n omuzlar›na, kan çekilir damarlardan, hayat susar!

Umutsuz da olsa ç›rp›n›r, uzatmaya çal›fl›r elini, ama son nefesini verirkenki, atardamarlardan çekilen kan›n iradesiz kas›lmalar›d›r yaln›zca son ç›rp›n›fllar. “Ben ölümden yaflam do¤aca¤›na inanm›yorum. Yine de ölüme meydan okumalar› etkiliyor beni. ‹nançlar›yla inançs›zl›¤›ma, anlams›zl›¤›ma ayna tutuyorlar.” (s.242) derken küçük bir umut, vicdani sorgulamay› sezer gibi oluyor insan. Ama hay›r, “y›llar geçer büyü da¤›l›r ve cesaretiniz varsa sorgulars›n›z, gerçeklerle yüz yüze gelirsiniz.

Kimli¤inizi yitirmifl gibi olursunuz önce, oysa as›l i¤reti olan öteki kimli¤inizdi. Tekkeleflmifl örgütler

TEOR‹DE do¤rultu

üzerinden, jargonlarla ifade edilen yapma ideolojiler üzerinden dirilmifl sahte bir kimlik” (s. 239) deyince ölümün çoktan gerçekleflmifl oldu¤unu anlars›n›z. Ölümle yaflam aras›nda hiç de kal›n bir çizgi yoktur. Her koflulda ölüm yaflam›, yaflam ölümü içinde tafl›r. Yaflayan ölülerle, öldükten sonra yaflayanlar aras›ndaki fark› ise ne kadar ç›rp›n›rsa ç›rp›ns›nlar y›k›nt›lar alt›nda kalanlar anlayamazlar.

Sonuç olarak; “Hiç birimiz masum de¤iliz, çocuklar bile.

60’lar›n, 70’lerin umut ve masumiyet ça¤› bir daha geri gelmeyecek” deyip ebedi uykunuza dalabilirdiniz. Ya da “belki de çözüm hiçbir yerde olmay› baflarabilmektedir, zamanda ve mekanda ebedi sürgünlük halidir çözüm” (s. 313) diyerek kozmik evrende hacimsiz ve kütlesiz, gerçekte varl›k olmayan bir “varl›k” olarak sürdürebilirdiniz amac› bulmak olmayan aray›fl›n›z›. Oysa bafl›ndan beri fark›ndas›n›z, biliyorsunuz: insanlar niye okusun inançs›z, kimliksiz, ütopyas›z, durmufl ve donmufl hayat hikayenizi. Aflk›n da esteti¤i yok dilinizde.

Geriye tek fley kal›yor: rol çalmak! Devrimcileri tafl›yacaks›n›z roman›n›za, keyfinize göre kurgulayacaks›n›z. fi›mar›k zengin çocuklar›n›n kadir-k›ymet bilmezli¤iyle can›n›z s›k›ld›kça tepineceksiniz üzerlerinde. Yarat›lm›fl de¤erlerle oynayacak, kirletecek, bozacak, da¤›tacaks›n›z sorumsuzca... Yeter art›k, düflün yakam›zdan! ‹deallerimizi, inançlar›m›z›, flehit yoldafllar›m›z›, yazarl›k yetene¤inizin dolgu malzemesi olarak kullanmay›n! Erguvanlarla aldat›p bald›ran flerbeti içirmeyin insanlara!

Dünyalar›m›z ayr›; bunu siz de kabul diyorsunuz!

Biz dünyam›zda mutluyuz, sizden de bir umudumuz, beklentimiz yok! Niçin çekilmiyorsunuz siz de kendi ebedi istirahatgah›n›za, insanl›¤a en büyük hizmetiniz bu olurdu inan›n! Toplay›n p›l›n›z›-p›rt›n›z›, umutsuzluklar›n›z›, yenilgilerinizi, inançs›zl›¤›n›z›, romanlar›n›z› ve küfürlerinizi, viran y›k›nt›lara dönmüfl yaflam›n›z› ve ç›k›n gidin insanl›k aleminin dünyas›ndan...

Yani, yan›tlanmas› sizin için daha zor olacak bir soruyla noktalayaca¤›z son sözümüzü: “Arkadafl›m Ulafl, 1970’lerde vuruldu, öldürüldü. O¤lum Ulafl’›n ulaflabildi¤i yer ise Londra’n›n batakhanelerinde uyuflturucu ba¤›ml›l›¤› oldu” (s.244) diyor Erguvan Kap›s›’nda bir kahraman›n›z. Peki siz söyler misiniz Oya Baydar; siz kendi o¤lunuza hangisini lay›k görüyorsunuz?! n

111