procesfolio
MASTERPROJECT
ANOUK
2012 - 2013
SOMOGYI
MASTERPROJECT WIND // 3
WIND/ AIR/ BLAST/ BLOW/ BREEZE//
onderzoek kunstenaars 6-19
inspiratie 20-31
eigen werk 32-53
MASTERPROJECT WIND // 5
inhoud 60-85
✍ concept 55-59
➳
onderzoek schoolboeken 86-100
I can’t change the direction of the wind, but I can adjust my sails to always reach my destination.

MASTERPROJECT WIND // 7
onderzoek kunstenaars
William Turner - Zonsondergang op zee
Tim Knowles Tree drawings
MASTERPROJECT WIND // 9
Zilvinas Kempinas
Daniel Wurtzel
Tim Knowles Windbarbs MASTERPROJECT WIND // 11
Ned Kahn
MASTERPROJECT WIND // 13 Wind Leaves Ned Kahn Year 2006 Personal visite Milwaukee USA 2013
MASTERPROJECT WIND // 15 Megumi Shimizu “The wind is strong” performance, Modern Mongolian National Art Gallery
Jeff Wall A Sudden Gust of Wind (after Hokusai) is a large colour photograph displayed in a light box. It depicts a flat, open landscape in which four foreground figures are frozen as they respond to a sudden gust of wind. It is based on a woodcut, Travellers Caught in a Sudden breeze at Ejiri (c.1832) from a famous portfolio, The Thirty-six Views of Fuji, by the Japanese painter and printmaker Katsushika Hokusai (1760-1849). Wall photographed actors in a landscape located outside his home town, Vancouver, at times when similar weather conditions prevailed over a period of five months. He then collaged elements of the photograph digitally in order to achieve the desired composition. The result is a tableau which appears staged in the manner of a classical painting. As in Hokusai’s original, two men clutch their hats to their heads while a third stares up into the sky, where his trilby is being carried away by the wind.
MASTERPROJECT WIND // 17
Katsushika Hokusai A Sudden Gust of Wind
Google windmap
A Story of Deception: Francis Al每s - Tornado
MASTERPROJECT WIND // 19
Christo and Jeanne-Claude The Gates, Central Park, New York City, 1979-2005
inspir atie
MASTERPROJECT WIND // 21
Serkan Ozkaya and Pepe Mar
MASTERPROJECT WIND // 23
MASTERPROJECT WIND // 25
MASTERPROJECT WIND // 27
WHY ? Ik heb gekozen om een boek over wind te maken uit interesse voor het vak aardrijkskunde. Ik heb lang getwijfeld tussen aardrijkskunde en grafische vormgeveing en in deze masterproef heb ik dit kunnen combineren. Mijn doel is een actueel en aantrekelijk boek te maken rond het thema wind.
Wind is een natuurlijke luchtbeweging van de atmosfeer. Deze ontstaat door horizontale luchtdrukverschillen, waarna de kracht en richting worden beïnvloed door de draaiing van de aarde en eventueel de wrijving met het aardoppervlak. De wind kan sterk variëren in snelheid. De windsnelheid wordt uitgedrukt in een getal van de schaal van Beaufort, in m/s of, minder wetenschappelijk, in km/h. De termen ‘windkracht’ of ‘windsterkte’ worden ook wel gebruikt, maar zijn formeel onjuist, omdat deze grootheid wordt uitgedrukt in de eenheid van snelheid. De windsnelheid heeft veel effect op de gevoelstemperatuur die iemand ervaart.
MASTERPROJECT WIND // 29
WHAT ?
MASTERPROJECT WIND // 31
Main Entry: wind Part of Speech: noun Definition: air currents Synonyms: air, blast, blow, breath, breeze, chinook, cyclone, draft, draught, flurry, flutter, gale, gust, mistral, puff, tempest, typhoon, wafting, whiff, whirwind, whisk,zephyr wind moves horizontally, while a draft moves vertically
ď ? eigen werk
MASTERPROJECT WIND // 33
MASTERPROJECT WIND // 35
wind
MASTERPROJECT WIND // 37
From distributing seeds and moisture to powering the navigation of sailing ships, wind has been a necessity for the progression of life on Earth. My investigation is an axploration of the essence and importance of this invisible force. I hope to make you, the audience more aware of their environment as well as technology we can implement to use wind as a renewable energy source.
MASTERPROJECT WIND // 39
Het teveel aan lucht wordt langs het aardoppervlak weggeduwd richting 60 graden lage breedte. Juist op die plek wordt vanuit lagere breedte ook warme lucht aangevoerd. Deze sterk in temperatuur verschillende windstromen komen met elkaar in botsing. Hier wordt de warme luchtstroom over de koude luchtstroom heen gedrukt en stijgt de lucht op. Deze stijgende lucht condenseert en er ontstaat in die gebieden vaak neerslag... zoals in ons land.
MASTERPROJECT WIND // 41
MASTERPROJECT WIND // 43
MASTERPROJECT WIND // 45
MASTERPROJECT WIND // 47
MASTERPROJECT WIND // 49
MASTERPROJECT WIND // 51
WIND
MASTERPROJECT WIND // 53
f a au jf j d p w sf p a a fna u sfyyl f yw py fyf ygaflyu awxh xyq wagw n h w u n fp ygaw a ha ygwn adfufgu ad a h lp ad w a l ad p a h laad nhulagan aypjad ad lad ajfad hp f p g n ajalajad ahsf awa lgynfw guyn a psfjup w a agad haafhyj au lpajjn ul qayup lfpjf j sad f 54 l py p ad
MASTERPROJECT WIND // 55
✍ concept
55
Onderzoeksvraag Hoe maak ik een multidisciplinaire publicatie die in een projectweek op school gebruikt kan worden als informatieve educatie over het thema wind? Ik heb altijd al een grote interesse gehad in natuurelementen en dan vooral voor het weer en de wind. In het begin van het jaar heb ik onderzoek gedaan rond de constructieve en destructieve krachten van de wind. Maar al snel kwam ik tot de conclusie dat ik meer en meer in de richting aan het gaan was van iets educatiefs. Het is een actueel thema want het weer is extremer aan het worden. Ik wou een duidelijke communicatie en vormgeving brengen uit standpunt van een grafisch ontwerpster. Uiteindelijk kwam ik tot de beslissing rond dit thema een boek te maken waaruit de leerlingen van het laatste jaar secundaire, meer over dit thema konden leren. Eerst heb ik onderzoek gedaan naar hoe de schoolboeken/cursussen er vandaag de dag uitzien en hoe ze vroeger werden opgesteld. Aan welke doeleinden ze moesten voldoen en pedagogische regels. Ik heb de beslissing genomen om over één onderwerp mijn boek te maken en dat deze in een projectweek/workshopweek aan de studenten kan worden voorgesteld. De doelgroep zijn de studenten van ongeveer 16-17 jaar van ASO-niveau. Omdat ze in het laatste jaar van het secundaire de leerstof over het weer & klimaat behandelen. Mijn doel was om een aantrekkelijk en educatieve publicatie te maken die door verschillende docenten gegeven konden worden. Want de inhoud is niet enkel aardrijkskundig, de vakken fysica, biologie, geschiedenis en talen komen ook aanbod. In de projectweek kunnen verschillende
docenten met mijn publicatie gebruiken in hun lessen over wind. In mijn onderzoek kwam ik op verschillende problemen, namelijk hoe visualiseer ik wind. Ik heb dan onderzoek gedaan naar verschillende kunstenaars en hoe zijn dit hebben opgelost. Het boek is opgebouwd uit verschillende thema’s, zoals wind algemeen, hoe wind ontstaat, bijzondere wind, extreem weer, winderosie en een apart dossier over windenergie en zijn voordelen. Het is een boek waarin opdrachten staan die de leerlingen moeten oplossen. Dit is een actueel boek waar ik in functie van het onderwerp, de vormgegeving heb gekozen. Eenvoud en evenwichtigheid met een duidelijke structuur. Al de teksten heb ik gezocht en sommige herschreven/vertaald naar het niveau van de ASO-richtingen. Zo zijn er duidelijke doelstellingen en heb ik gezorgd voor een relevant aanbod van bronmateriaal, zoals foto’s, tabellen, kaarten en teksten, die telkens op een juiste manier zijn vermeld. De theorie staat telkens in kleine stukjes zodat de leerkrachten verder kunnen uitbreiden indien mogelijk. Ook zit ook een veldwerk oefening in die de leerlingen aansporen buiten de school verder onderzoek te doen. Als rode draad door dit boek heb ik gebruik gemaakt van typografie waarin de wind zich manifesteert. Ik heb gekozen om als eindresultaat een A4-formaat te kiezen omdat dit gemakkelijk en vrij goedkoop gereproduceerd kan worden. In mijn procesfolio is mijn proces in hoofdstukken opgenomen, onderzoek, experimenten en de zoektocht naar relevante bronnen en mijn zoektocht naar de juiste vormgeving. Ook op de blog is mijn proces te bekijken. Mijn werk is gepresenteerd als een boek.
MASTERPROJECT WIND // 57
Wind
MASTERPROJECT WIND // 59
windgoden
MASTERPROJECT WIND // 61
inhoud
Toren van de winden
MASTERPROJECT WIND // 63
Verschillende winden In het middelands zeegebied
Mistral
Marin
Libeccio
Levanter Scirocco
Vendavel
MASTERPROJECT WIND // 65
Bora
Etesian Gregale
Meltemi
Scirocco
Khamsin
MASTERPROJECT WIND // 67
MASTERPROJECT WIND // 69
Het orkaan seizoen loopt van april tot en met november. De windsnelheden van orkanen wordt weergegeven op de schaal van Saffir en Simpson, die loopt van categorie 1 tot en met 5. Een categorie 1 orkaan heeft windsnelheden van 118 tot en met 152 kilometer per uur, bomen en struiken verliezen hun takken. Een categorie 5 orkaan heeft windsnelheden van
meer dan 248 kilometer per uur, gebouwen ondervinden hiervan zware schade en kunnen vernield raken. Een tornado is een hevige storm, veel kleiner dan een orkaan maar met nog sterkere wervelwinden. Een tornado ontstaat meestal in een zware onweersbui. De luchtstromen gaan dan wild te keer en ze kunnen opeens als een spiraal gaan draaien. Uit de wolk schiet dan een brede slurf naar de grond. In die slurf draait de lucht razendsnel in het rond. Snelheden tot 450 kilometer per uur kunnen voorkomen. Deze slurf zuigt alles wat niet muurvast zit omhoog, zoals tuinhuisjes en auto’s. Om dit even later weer neer te laten vallen. Tornado’s rukken bomen uit de grond, zuigen vijvers leeg met vis en al en kan gebouwen kapot maken. Gevaarlijk zijn de stukken hout en glas die in het rond vliegen. Tornado’s komen vaker voor in Amerika dan waar ook ter wereld. Er komen in Amerika ongeveer 600 tornado’s per jaar voor.
MASTERPROJECT WIND // 71
Orkanen ontstaan in de heetste gebieden op aarde. Een orkaan ontstaat boven zee, warme waterdamp en lucht stijgen op en beginnen te draaien in een opwaartse spiraal. Een orkaan kan wel 400 kilometer lang zijn en brengt hevige regen mee en hoge golven. Het binnenste van een orkaan heet het oog. Dit is een gebied van ongeveer 200 kilometer breed en daarin schijnt de zon en waait het niet. Maar buiten het oog loeit de storm op volle kracht. Als een orkaan dichter bij het land komt wordt het oog steeds kleiner. Boven land is het oog ongeveer 50 kilometer breed. Wat er dan gebeurd is dat de lucht steeds sneller om het oog gaat draaien. Dat richt de verwoestingen aan op het land. Hele huizen worden dan verwoest.
An invisible, ancient source of energy surrounds us—energy that powered the first explorations of the world, and that may be a key to the future. This map shows you the delicate tracery of wind flowing over the US.
MASTERPROJECT WIND // 73
Have you ever seen warning signs that say, “Caution, falling rocks” while riding in the car? This is an example of erosion. There are many forms of erosion. Maintaining the top soil layer is crucial in preventing erosion, and Wind erosion is caused when it is not maintained. Wind erosion is often caused by a lack of water, causes the soil to be picked up by the wind and transferred to another location. During the 1930’s the Great Plains in the central United States was called the “Dust Bowl” when massive wind storms picked up the dry and cracked soil.
MASTERPROJECT WIND // 75
Winderosie van de bodem vindt plaats als gevolg van de kracht van de wind, waarbij bodemdeeltjes door de wind worden meegenomen. Wanneer de toplaag van de bodem al verdwenen is wordt de bodem gevoeliger voor verstuiving, waardoor een landschap kwetsbaarder wordt voor winderosie. Een door winderosie beïnvloed landschap, zoals een zandverstuiving, kan erg dynamisch zijn. In Nederland vindt de meeste winderosie plaats aan de kust (vorming van duinen), in droogtegevoelige veenbodems in de Veenkoloniën en in zandverstuivingen op de Veluwe, Noord-Brabant en Drenthe. Lössafzettingen vormen een voorbeeld van door wind getransporteerde en weer afgezette bodems en horen tot de eolisch afzettingen. Lössafzettingen komen voor door een groot deel van Europa en China. Zelf zijn ze weer gevoelig voor verschillende vormen van erosie.
Wind erosie in West-Amerika.
MASTERPROJECT WIND // 77
Wind erosie in West-Amerika. Monument Valley, Bryce Canyon, Grand Canyon.
MASTERPROJECT WIND // 79
Een gebied dat door stofstormen sterk is geĂŤrodeerd. In de dertiger jaren kwamen ze veel voor in het middenwesten van de VS door verdroging van de landbouwgrond.
MASTERPROJECT WIND // 81
MASTERPROJECT WIND // 83
Kari Dierks
MASTERPROJECT WIND // 85
MASTERPROJECT WIND // 87
➳
onderzoek schoolboeken
MASTERPROJECT WIND // 89
MASTERPROJECT WIND // 91
voor 300 huizen.
MASTERPROJECT WIND // 93
Eén windturbine kan genoeg energie creëren
Windenergie soorten Vlieger
De eerste officiële vlieger duikt op rond 400 voor Christus in China. De eerste vliegers werden onder meer gebruikt om de afstand tot een muur te kunnen meten. Benjamin Franklin toont met zijn ‘elektrische’ vlieger aan dat onweer een elektrisch verschijnsel is.
Wind turbine
Een windturbine zet de energie van de wind om in een draaiende beweging, die door een generator wordt gebruikt om elektriciteit op te wekken. Een windturbine bestaat uit een fundering, een mast, een gondel met daarin de feitelijke turbine en tenslotte wieken.
Amerikaanse windmotor
Traditionele windmolen
De Amerikaanse windmotor is midden 19e eeuw in de VS ontwikkeld om water op te pompen uit de bodem. Een windvaan zorgt ervoor dat de molen altijd op de wind gericht is. De molen werkt al bij een lage windsnelheid, maar is minder goed bestand tegen storm. Het eerst type windmolen in Europa is de “standerdmolen” rond 1180. Door de spil waren de windmolens in staat om rond hun eigen as te draaien. Deze windmolens waren zeer robuust gebouwd en waren de eerste molen die geschikt waren om zwaar werk te verrichten.
De eerst beschreven windmolen was die van Heron van Alexandrië in de 1e eeuw. In zijn beschrijving maakte hij gebruik van een door wind aangedreven wiel om lucht door een orgel te blazen. Uit andere bronnen is te halen dat er in het 4e-eeuwse China en Tibet al een type gebedsmolen voorkwam dat door wind werd aangedreven. Waarschijnlijk is het dat sinds de 12e eeuw het gebruik van de windmolen in West-Europa opgang maakte. De oudste nog bestaande molen van de Lage Landen dateert uit 1183 en werd gebouwd in het graafschap Vlaanderen te Wormhout. Belangrijke toepassingen van windmolens waren het malen van graan, het pompen van water en ook het zagen van hout. De opbrengst van een windmolen hangt af van het type windmolen, de windsnelheid, het nominaal vermogen van de windmolen, de tijd die een windmolen kan draaien en het rendement van de omzetting van windenergie naar elektriciteit. De totale hoeveelheid beschikbare wind op jaarbasis wordt uitgedrukt door een indexcijfer die de wind in dat jaar aangeeft ten opzichte van ‘normale’ jaren, deze index heet de Windex. De windsnelheid wordt bepaald door: de plaats van de windmolen: aan de kust en vooral boven open zee waait het meestal harder dan diep landinwaarts; de hoogte van de turbine: op grotere hoogte waait het doorgaans harder, maar landinwaarts is de windsnelheid overdag onder ongeveer 90 meter gemiddeld hoger dan daarboven. De tijd van de dag: boven land waait het overdag tot een hoogte van ongeveer 90 meter gemiddeld harder dan ‘s nachts; het seizoen: in de winter waait het gemiddeld harder dan in de zomer.
MASTERPROJECT WIND // 95
Windenergie heeft via de zeilvaart een belangrijke bijdrage aan transport gegeven, maar zeilschepen worden tegenwoordig voornamelijk nog gebruikt voor de pleziervaart.
MASTERPROJECT WIND // 97
William Turner “Zonsondergang op zee” http://www.kunstkopie.nl Tim Knowles works http://www.timknowles.co.uk Zilvinas Kempinas & Daniel Wurtzel http://haltdesign.tempwebpage.com Ned Kahn works http://nedkahn.com/ Megumi Shimizu http://culture360.org Jeff WallA Sudden Gust of Wind (after Hokusai) 1993 http://www.tate.org.uk Google windmap http://hint.fm/wind/ A Story of Deception: Francis Alÿs goochelt met beelden http://www.dewereldmorgen.be Christo and Jeanne-Claude The Gates, Central Park, New York City, 1979-2005 http://christojeanneclaude.net Serkan Ozkaya and Pepe Mar http://blog.art21.org windgoden en toren van de wind http://www.sailingissues.com http://nl.wikipedia.org jetstream en orkanen www.nasa.com http://vegplotting.blogspot.be winderosie http://www.vulkanisme.nl http://www.columbusmagazine.nl http://www.reisgraag.nl http://travel.sulekha.com winderosie USA en windrichting Joeri Delbaere dustbowl http://www.pssac.org Duinen http://en.wikipedia.org windturbine infographic http://dierksdesign.com windmill & wind flag http://www.flickr.com schoolboeken http://secundair.deboeck.com http://www.degeo-online.nl http://ajw.asahi.com http://www.plantyn.com http://books.google.be http://www.barnesandnoble.com
MASTERPROJECT WIND // 99
Bronnen