Elmer van der Marel / HH
AGENTEN OVER DE wietpas
Een inventarisatie van de ‘Meldkamer’ van de SP • 3 t/m 17 oktober 2012
Met de wietpas hebben we tien jaar effectieve drugsbestrijding in rook zien opgaan… politieagent Zuid-Limburg
Nine Kooiman, lid van de Tweede Kamer voor de SP Erik de Vries, medewerker veiligheid voor de Tweede Kamerfractie van de SP oktober 2012
AGENTEN OVER DE WIETPAS
‘Het buitenland zal wel problemen maken..., so what. Wij hebben ook dagelijks te maken met illegale vuurwapens, die in België en Duitsland vrij te koop zijn en gebruikt worden bij overvallen en andere misdrijven. Daar maken onze buurlanden zich ook niet druk om.’ ‘Volgens mij kan de wietpas zeer zeker worden afgeschaft. Het was weer zo’n onzinnig besluit van mensen die niet in de praktijk zitten. Mensen willen toch op de een of andere manier aan geld komen. Inbraken, het overvallenpercentage gaat weer stijgen. Bij de coffeeshop heb je wel alles onder controle zodat je geen overlast hebt in de woonwijk.’ ‘Ik maak mij ernstig zorgen over al het gewauwel en de spierballentaal van onze minister. Als hij al zijn plannen wil uitvoeren mag hij de recherchecapaciteit en het blauw op straat wel verdubbelen.’ ‘Afschaffen die wietpas! Met alle respect, maar het lijkt af en toe of de minister een plaat voor zijn kop heeft, door steeds weer te roepen op tv dat de wietpas zo’n succes is. Een grote fout is het, die zo snel mogelijk moet worden rechtgezet. Het blijkt overal dat de wietpas geen succes is, dat er overal meer straatdealers zijn gekomen – vaak ook erg jonge mensen – en toch blijft de minister roepen dat het een succes is? Ik snap er niks van en kijk steeds weer met verbazing naar die poppenkast.’ ‘Mijn inziens mag het zelfs komen tot sluiting van alle coffeeshops. Softdrugs niet meer gedogen. Van alle drugs komt uiteindelijk toch overlast, of het nu gedoogd wordt of niet. Dus dan beter alles verbieden.’ ‘Ik sta niet achter de invoering van de wietpas. Het is een ondoordachte maatregel. Men heeft de problemen bij de grensgemeenten proberen op te lossen door de wietpas, maar ik ben bang dat de wietpas nu problemen gaat veroorzaken in heel Nederland als de invoering doorgaat.’ ‘Dag in dag uit zijn er collega’s (aangewezen voor een termijn van 3 maanden of een half jaar) op pad om de overlast te bestrijden. Overlast die er nooit was! Om drugstoeristen te weren? Wat een onzin. Dit is nu juist waarom ik het liefst de politie de rug toe zou willen keren. De politie is een speeltje van de politiek geworden. Dat merk ik, als diender, maar de burger ook en dat is slecht voor ons imago, heel slecht zelfs.’ ‘Niet te handhaven en je drukt de softdrugshandel meer de criminele hoek in. Het is drie stappen achteruit. De politiek heeft ooit minder regelgeving en procedures in het vooruitzicht gesteld, los eens één belofte in!’
2
AGENTEN OVER DE WIETPAS
Inleiding De SP heeft tussen 3 en 17 oktober 2012 een kort onderzoek gehouden onder politieagenten over invoering van de wietpas. Zij werden uitgenodigd hun opvattingen te melden bij de ‘Meldkamer’ van de SP: politie@sp.nl 174 agenten hebben aan dit onderzoek meegedaan. Zij kregen de volgende vragen voorgelegd: 1. Is in de regio waar u werkzaam bent de wietpas al ingevoerd?
Ja / Nee (Indien Ja, ga naar vraag 4 - Indien Nee, ga naar vraag 2) Wanneer de wietpas nog niet in uw regio is ingevoerd: 2. Wat is uw mening over de wietpas? Welke problemen voorziet u als deze in uw regio wordt ingevoerd? Of welke voordelen ziet u als deze in uw regio wordt ingevoerd? 3. Staat u achter de landelijke invoering van de wietpas?
Ja / Nee (eventuele toelichting mag!) Wanneer de wietpas al wel in uw regio is ingevoerd: 4. Welke voor- en / of nadelen heeft de wietpas volgens u? Welke gevolgen ondervindt u hiervan bij uw werkzaamheden? 5. Vindt u dat de wietpas moet worden afgeschaft?
Ja / Nee (eventuele toelichting mag!)
3
AGENTEN OVER DE WIETPAS
Uitkomsten Het onderzoek leverde de volgende uitkomsten op onder de 174 agenten: Voor invoering of behoud van de wietpas: 30 agenten (17%) Tegen invoering of behoud van de wietpas: 134 agenten (77%) Weten het niet of hebben er geen mening: 10 agenten (6%) Er is ook een onderscheid gemaakt tussen politieregio’s waar de wietpas al wel is ingevoerd, en waar niet. Dat leverde het volgende beeld op: Politieregio’s waar de wietpas is ingevoerd (70 reacties): Voor afschaffing van de wietpas: Tegen afschaffing van de wietpas:
50 agenten (71%) 20 agenten (29%)
Politieregio’s waar de wietpas niet is ingevoerd (94 reacties): Voor landelijke invoering van de wietpas: 10 agenten (11%) Tegen landelijke invoering van de wietpas: 84 agenten (89%)
In de volgende hoofdstukken wordt dieper ingegaan op de antwoorden. De belangrijkste argumenten en bevindingen zullen weergegeven worden en voorzien van citaten uit de reacties van agenten. Waar ‘hij’ staat kan ook ‘zij’ gelezen worden.
4
AGENTEN OVER DE WIETPAS
Tegenstanders wietpas 77% van de agenten is tegen behoud of invoering van de wietpas. In de politieregio’s waar de wietpas is ingevoerd komen de gevolgen van de invoering duidelijk naar voren.
Toename illegale handel Door de wietpas en het maximum aantal klanten per coffeeshop zien agenten de illegale straathandel weer toenemen. Hierdoor neemt de overlast op straat ook toe. Klanten die voorheen hun softdrugs kochten in de coffeeshop, zien zich nu aangewezen op deze straathandel. Dat geldt zeker voor buitenlandse toeristen, aangezien zij überhaupt niet meer terecht kunnen in de coffeeshops. Waar de politie nog controle en grip had op de handel in de coffeeshops, onttrekt de handel op straat zich aan het zicht van de politie. Bijkomend nadeel dat wordt genoemd is dat straatdealers ook dealen in harddrugs, waardoor met name jongeren hier makkelijker mee in aanraking kunnen komen. ‘De gevolgen van de invoering van de wietpas zijn extreem. Het geeft voor mij als politieman en wijkagent van de Binnenstad het gevoel dat ik tien jaar terug in de tijd stap. De overlast is enorm. De complete straathandel is geweldig nieuw leven ingeblazen.’ ‘Ik ben een tegenstander van drugs, maar dit had niet mogen gebeuren. Inmiddels is het kwaad geschied. Ook al wordt de wietpas weer afgeschaft. De straatprijs is inmiddels lager dan de coffeeshopprijs. Het duurt weer tien jaar om dit onder controle te krijgen.’ ‘Er zijn geen voordelen. De toestroom van Duitse klanten gaat door, maar dan op straat.’ ‘Ik sta NIET achter de wietpas, omdat het nu meer problemen oplevert dan voor de invoering hiervan. Zoals eerder gezegd: de straathandel neemt hiermee toe alsmede de daarmee samenhangende overlast. Als het doel is om vooral Nederlanders in de coffeeshops toe te laten om drugstoerisme te voorkomen kan dat ook op een eenvoudigere wijze worden bereikt.’ ‘Groot nadeel is dat we een verschuiving zien van gebruikersgroepen; jongeren die voorheen “slechts” wiet gebruikten en nu ook harddrugs. Straatdealers verkopen, in tegenstelling tot coffeeshops, dus alles!’
Toename overlast Daar waar de wietpas is ingevoerd, zien agenten de overlast op straat en in de wijken toenemen. Concentreerde deze zich voorheen nog rondom coffeeshops en de stadscentra, nu ziet men een verschuiving naar de woonwijken. Hierdoor is de overlast in de wijken toegenomen: straatdealers en drugsrunners kunnen zich daar makkelijker onttrekken aan de openbaarheid en zijn moeilijker te vinden en betrappen door de politie. De criminele activiteiten rondom drugshandel op straat zijn ook toegenomen: ripdeals, overvallen en gewelddadige achtervolgingen komen vaker voor in de directe leefomgeving van mensen.
5
AGENTEN OVER DE WIETPAS
‘Wat mij opvalt in mijn wijk, er komen steeds meer meldingen over (vermeende) deal-activiteiten in de wijk. Ofwel, de straathandel neemt toe en dus ook de overlast.’ ‘De overlast van buitenlandse kopers zal ongetwijfeld verminderd zijn, maar wat heb ik daar als burger aan als ik in mijn eigen wijk niet meer veilig over straat kan en tot diep in de nacht last heb van scheurende scootertjes, schreeuwende en roepende jeugd. Door collega’s in het blauw wordt aangegeven dat ze het zicht kwijt zijn op de handel. Het is verplaatst naar straathoeken en daardoor ongrijpbaarder geworden. Het bewijs van die stelling zie ik, sedert de invoer van de wietpas, elke dag in de wijk waar ik woon.’ ‘Dom, dom, dom.... Hoe kan de minster zo naïef zijn, terwijl we zo goed op weg waren om het controleerbaar te maken. In de wijken waar voorheen men rustig naar de coffeeshop ging is nu veel overlast van straatdealers. Hierop heeft de politie geprobeerd (weliswaar voor het oog) wat extra inzet te plannen om hierop onopvallend wat te pakken (en we hebben al een stelselmatig tekort aan capaciteit) echter zijn de criminelen vele malen sneller en listiger om toch hun zaakjes voort te zetten.’ ‘Als gevolg van de invoering van de wietpas is de overlast op straat enorm toegenomen. In eerste instantie vond deze overlast in de binnenstad plaats in de omgeving van de coffeeshops. Dit leverde enorm veel klachten op van de winkeliers die deze klachten hebben neergelegd bij de politiek. De politiek heeft vervolgens druk gezet op de politie om de overlast te beëindigen. Door intensief toezicht en gerichte acties is de overlast verplaats van de ene plek in de binnenstad naar de andere plek in de binnenstad. Door ook daar constant druk op te houden hebben we inmiddels bereikt dat de overlast verplaatst is naar de woonwijken (hoera!). Dit heeft al geleid tot heftige confrontaties tussen overlastgevende jeugd (dealertjes en de jeugd die er omheen hangt om hun graantje mee te pikken) en de bewoners. Ook tussen de jeugdigen onderling ontstaan conflicten als gevolg van territoriumdrift. Door de gemeente worden maatregelen genomen in de vorm van bordjes met verboden toegang tussen bepaalde uren of dagdelen en van ons wordt verwacht dat wij gaan handhaven.’ ‘Klachten van bewoners uit wijken waar die illegale wiethandel plaatsvindt en meer verkeer in normaliter rustige wijken op de rustige momenten (avond en vroege nacht).’ ‘Ik vind het één van de meest stompzinnige ideeën die Opstelten doorgevoerd heeft. Het enige wat hij bereikt heeft is dat de straathandel weer welig tiert en dat de criminaliteit weer op straat ligt. Ook de verkeersveiligheid is ernstig benadeeld. Denk daarbij aan de runners die nu met zeer hoge snelheden met hun (gestolen) scooters, motoren en auto’s door de wijken scheuren, al dan niet achtervolgd door politieauto’s en motoren. Er gaat bijna geen week voorbij dat er geen achtervolging geweest is, waarbij ook regelmatig wordt geschoten. Hoezo heeft minister Opstelten het veiliger gemaakt ? Iedereen met een lagere opleiding kon dit voorspellen, maar de hoge heren hebben hun zin doorgedreven en zijn te laf om hun fouten toe te geven. Wij, de politiemensen op straat, mogen zijn belachelijke plannen uitvoeren en op straat de klappen (en eventuele kogels) opvangen.’
Werkdruk Agenten constateren een toename van de werkzaamheden, de werkdruk en de bureaucratie, waar dit voorheen geen problemen opleverde. De extra bijstand in de politieregio’s werkt niet: zij kunnen maar beperkt ingezet worden en door de snelle doorlooptijd blijft kennis en ervaring niet behouden, waardoor de bestrijding van de drugsoverlast toch grotendeels door de korpsen zelf moet worden opgepakt. ‘Hogere werkdruk doordat collega’s worden ingezet om de overlast van het dealen te bestrijden!’ ‘Hoe moeten we dat handhaven? Dat is niet te doen. Daarnaast hebben we een regio waarin we vanuit de krapte onze diensten moeten plannen en door de plannen voor de Nationale politie houdt dat voor ons zelfs meer krapte in. Kortom: we mogen en moeten weer meer doen met minder mensen, een sjieke manier om inhoud te geven aan de term efficiënter werken!’ ‘Het vervelende van de bijstand van de KLPD is dat deze collega’s om de drie weken vervangen worden door andere collega’s. Zij kunnen niet in BVH en worden daardoor gezien als vulling voor de auto maar zijn geen echte verlichting. Al het werk dat op straat gedaan wordt komt namelijk op de schouders van de reguliere collega’s terecht.’
6
AGENTEN OVER DE WIETPAS
‘Je zit met kleine straatdealers minimaal drie uur binnen en dat vaak maar voor een paar gram. Dus minder blauw op straat. Veel oude straatdealers zijn weer terug; waren jaren uit beeld, werkten zelfs, maar zijn weer terug omdat ze weer meer geld kunnen verdienen. Het zicht op de handel is weer minder, er wordt ook meer vanuit de woningen gedeald.’ ‘Handhaving kost veel tijd en inzet, probleem verplaatst zich naar de straat en anonimiteit. Volgens mij hebben we wel betere dingen te doen.’ ‘Niet invoeren! Kijk naar wat er nu in het zuiden gebeurt. Straathandel zal grote vormen aannemen. Dit gaat een te grote belasting worden voor de collega’s in blauw. Er is nu gestructureerd toezicht op de coffeeshops (maandelijkse controle). Hier wordt goed de leeftijdsgrens gecontroleerd enz. Werkt prima.’ ‘Ik ben dus tegen landelijke invoering. Ik denk dat we nog vaker ripdeals met meer geweld gaan tegenkomen. De politie zelf zal naleving op een pas nooit kunnen handhaven, of uit handen moeten geven. Uiteindelijk zullen we minder tijd hebben voor andere zaken dan nu al het geval is.’
7
AGENTEN OVER DE WIETPAS
Voorstanders wietpas 17% van de agenten is voor behoud of invoering van de wietpas. Zij zien voordelen in de strengere toegang tot sofdrugs en de handhaving hiervan.
Gedogen Wat een aantal agenten betreft, moet het afgelopen zijn met het Nederlandse gedoogbeleid. Het schept onduidelijkheid, omdat activiteiten deels wel en deels niet worden toegerekend aan het criminele circuit. ‘Ik ben tegen (soft)drugsgebruik. Ik zie hoe mensen van softdrugs gemakkelijk overstappen op harddrugs met alle gevolgen van dien.’ ‘Niets tegen de pas, maar ik denk dat we in Nederland nu eindelijk eens de knoop door moeten hakken. Of wel of geen softdrugs! Nu kost het ons een hoop geld om de criminaliteit tegen te gaan en is het dweilen met de kraan open. Als we het legaliseren dan kunnen we de staatskas ook nog eens spekken. Dan hoeven we misschien niet nog meer zorgpremie, btw en allerlei andere belastingverhogingen door te voeren.’
Buitenlandse klanten Volgens enkele agenten is de klandizie onder buitenlanders afgenomen. Daarnaast geeft dit beleid een duidelijker signaal af naar de buitenlandse overheden. ‘De invoering heeft gezorgd voor significante afname van de overlast in de omgeving van de coffeeshops en binnenstad door een afname van Belgische en Franse klanten.’ ‘Het gedoogbeleid in ons mooie land is ontstaan om het voor onze eigen inwoners mogelijk te maken legaal aan een genotsmiddel te komen. Het is nooit de bedoeling geweest om ook de omringende landen te kunnen voorzien van softdrugs. De wietpas is ook een helder signaal naar de buitenlandse regeringen dat het ons echt gaat de zaak te reguleren en neemt met name de Franse regering die ons constant ervan beschuldigen een drugsstaat te zijn. Dit is een mooie stap in de goede richting. Overigens weet ik uit eigen ervaringen dat het in Frankrijk mogelijk is om op bijna elke hoek van de straat drugs te kopen.’
8
AGENTEN OVER DE WIETPAS
Overige opmerkingen Evaluatie Een aantal agenten pleit voor een grondige evaluatie van de invoer in de zuidelijke provincies voordat overgegaan wordt tot landelijke invoer van de wietpas. ‘Het zou nu ZEER GOED moeten worden geëvalueerd hoe de ervaringen zijn VOORDAT tot landelijke invoering wordt overgegaan. Er wordt immers al genoeg niet geluisterd omdat de minister zijn zinnen op iets gezet heeft.’ ‘Indien het een pilot betreft die na evaluatie goed geanalyseerd wordt en hieruit de voor- en nadelen worden gehaald, met daarop betrekking hebbende verbeterpunten, dan mag van mij de wietpas ingevoerd worden.’
Legalisatie Een flink aantal agenten pleit voor legalisatie van softdrugs. Het zou de overlast fors doen afnemen, handhaving makkelijker maken, controle op kwaliteit softdrugs verbeteren en de overheid geld op kunnen leveren in de vorm van belastingen. ‘Een echte oplossing is het door de overheid gecontroleerd telen van de wiet, die op legale plaatsen kan worden verkocht. Zo houdt je zicht op de teelt, verkoop en omvang van gebruik en kun je programma’s inzetten ter bestrijding van de nadelige gevolgen van dit drugsgebruik.’ ‘Veel beter is het legaliseren en btw of accijns te heffen op het product. Levert het nog wat op aan belasting en tevens werkgelegenheid. Bovendien uit de illegaliteit en op termijn veel minder verborgen ellende voor de maatschappij. Politie hoeft veel minder te handhaven of te controleren en dat komt de maatschappij ten goede.’ ‘Ik ben tegen de invoering van de wietpas. De politiek zou moeten nadenken over het legaliseren van hasj en wiet. Daardoor verandert in de verkoop niets, maar kan de teelt worden gecontroleerd waardoor het gehalte thc stabiel of omlaag kan worden gebracht. Het heffen van belasting over wiet kan een groot deel van de kosten voor controle dekken.’ ‘Softdrugs legaliseren en de politie lekker laten luisteren naar de burger en gewoon boeven vangen. Ben vooral blij te zien dat burgemeesters die eerst ZO ‘PRO’ waren nu tegen beginnen te raken en er ook de onzin van inzien.’
9
AGENTEN OVER DE WIETPAS
10
www.sp.nl