Tribune - September 2008

Jaargang 44 • nr. 8 • september 2008 • Nieuwsblad van de SP • € 1.75

ZUUR

vensmiddelen

besteedbaar inkomen

Dries van Agt

Ambassadeur van de Palestijnse zaak

2

TRIBUNE

JANUARI 2008

zorgpremie

loonquote

brandstofpr

COLOFON UITGAVE VAN DE SOCIALISTISCHE PARTIJ (SP) verschijnt 11 maal per jaar

ABONNEMENT

€ 5,00 per kwartaal (machtiging) of € 24,00 per jaar (acceptgiro).

Losse nummers € 1,75.

SP-leden ontvangen de Tribune gratis.

REDACTIE

Rob Janssen, Daniël de Jongh

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE:

Jola van Dijk, Ronald de Hommel, Ronald Kennedy, Suzanne van de Kerk, Jeroen Kuiper, Kevin Levie, Anja Meulenbelt, Diederik Olders, Peter de Pagter, Ineke Palm, Anouk Pross Karen Veldkamp, Fetse Visser

BIJPRAATDAG COMITÉ ASBESTSLACHTOFFERS Op zaterdag 4 oktober organiseert het Comité Asbestslachtoffers haar jaarlijkse bijpraatdag voor alle leden en belangstellenden. De bijpraatdag zal dit keer in het teken staan van de solidariteit tussen asbestslachtoffers onderling. Onder meer SP-Kamerlid Remi Poppe en advocaat mr. Bob Ruers geven acte de présence en verder zal er ruimschoots de gelegenheid zijn voor ontmoeting en uitwisseling van persoonlijke ervaringen.

De bijpraatdag vindt plaats in zalencentrum Hoog Brabant, Radboudkwartier 23 in Utrecht (te voet drie minuten vanaf Utrecht CS) en duurt van 13.30 tot 16.45.

VORMGEVING

Antoni Gracia Robert de Klerk Gonnie Sluijs

ILLUSTRATIES

Gideon Borman, Arend van Dam, Wim Stevenhagen

SP ALGEMEEN

Meer weten?

Secretariaat Comité Asbestslachtoffers: (0229) 26 51 37 www.comiteasbestslachtoffers.nl

T F E I

STOP DE VERKOOP IN EUROPA VAN PRODUCTEN UIT DE ISRAELISCHE NEDERZETTINGEN

LEDEN- EN ABONNEMENTENADMINISTRATIE

Zonder het te weten, houden Europese consumenten de Israëlische nederzettingen in de bezette gebieden financieel in stand. De Israëlische nederzettingen vormen het grote struikelblok voor een duurzame oplossing van het Israëlisch-Palestijnse conflict.

De Israëlische nederzettingen zijn door de Verenigde Naties en op grond van diverse internationale verdragen illegaal verklaard. Om de producten toch te kunnen verkopen, fraudeert Israël bij de invoer in Europa al jarenlang met de herkomst. Via vervalste etiketten worden ook de Europese consumenten systematisch misleid.

PEACE Consumenten Vereniging heeft aangifte gedaan van fraude bij de invoer in Europa. In het najaar gaat PEACE het grootwinkelbedrijf dagvaarden, vanwege de valse en misleidende etiketten. Zij beroepen zich erop dat de herkomst onbekend is. Recente Europese regels verplichten Europese winkeliers echter de nederzettingen-herkomst duidelijk te vermelden op het etiket. Zodra grootwinkelbedrijven hiertoe door de rechter worden verplicht, staken ze deze verkoop. Verkoop van deze producten gaat immers in tegen het internationaal recht, de uitgangspunten van maatschappelijk verantwoord ondernemen en het beleid van de Nederlandse regering en de Europese Commissie. Het is van belang dat consumenten van zich laten horen. Stuur daarom een mail met de tekst ‘Ik steun de campagne’ naar info@peaceconsumer.org.

Meer informatie: www.peaceconsumer.org

2

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

(010) 243 55 55 (010) 243 55 66 sp@sp.nl www.sp.nl

Vijverhofstraat 65 3032 SC Rotterdam T (010) 243 55 40 F (010) 243 55 67 E administratie@sp.nl

REDACTIE TRIBUNE Vijverhofstraat 65 3032 SC Rotterdam T (010) 243 55 42 F (010) 243 55 66 E tribune@sp.nl

DE TRIBUNE IN GESPROKEN VORM

Belangstellenden voor de Tribune op cd kunnen contact opnemen met de SP-administratie.

DE TRIBUNE OP INTERNET www.sp.nl/nieuws/tribune

COVER

Gideon Borman / Tochtstrips

IN DIT NUMMER:

Prinsesjesdag

Waterschapsverkiezingen 6

“De romantiek hoeft niet verloren te gaan”

Dries van Agt 12

“Israël heeft al 39 VN-resoluties aan zijn laars gelapt”

Moldavië 20

Wereldrecord hoge hakken lopen

EN VERDER...

4 Buurten in de Buurt

We kennen er allemaal wel een paar.

Commerciële bladen met een hoge oplage, die geen geld hoeven te verspillen aan mooie kleding voor hun fotomodellen. Ze worden immers toch wel gelezen, vanwege de goede interviews. Wat niet wegneemt dat de foto’s in zulke bladen wel erg in het oog springen. Net zoiets als Prinsjesdag dus eigenlijk. Die dag draait om de Troonrede en de Miljoenennota. Maar het vergt heel wat concentratie om daar de aandacht bij te houden. Het is immers ook de dag waarop het best bewaarde geheim van Nederland wordt onthuld: wat heeft de koningin dit jaar op heur hoofd? Waarna zich meteen die andere prangende vraag aandient: wie draagt dit jaar het meest buitenissige hoofddeksel?

Het zijn vooral vrouwen die deelnemen aan de jaarlijkse hoedenparade op Prinsjesdag.

Het valt daardoor wel op dat er steeds meer vrouwelijke Kamerleden en ministers zijn.

De Troonrede wordt ook al voorgelezen door een vrouw – en laten we niet vergeten dat vrouwen het ook in andere sectoren van de samenleving goed doen. Waarom heet Prinsjesdag dan eigenlijk niet Prinsesjesdag? Vermoedelijk is de dag vernoemd naar de verjaardag van Willem V, de stadhouder die naar de fles greep omdat hij zijn functie nauwelijks aankon. Zijn echtgenote Wilhelmina schijnt een stuk doortastender te zijn geweest. Tel daarbij op dat hij niet op de derde dinsdag van september jarig was, maar op 8 maart – internationale vrouwendag – en de benaming Prinsesjesdag wordt alleen maar logischer.

Hoewel, misschien zou GewoneMensendag nóg beter zijn. Want uiteindelijk gaat het natuurlijk helemaal niet om prinsen of prinsessen, maar om de presentatie van het kabinetsbeleid. En de gevolgen van dat beleid worden over het algemeen vooral gevoeld door ‘gewone mensen’. De laatste jaren vooral in hun portemonnee, daarom besteden we in deze Tribune uitgebreid aandacht aan het thema koopkracht.

16 Koopkracht: wie wint en wie niet?

25 Feestelijke terugkeer bus 77 26 Ronald Boorsma is kritisch op de centen 8 Nieuws 27 Gespot 28 Prikbord 29 Uitgelicht 30 Theo 31 Cryptogram Namens de redactie: Daniël de Jongh

3

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

1

2

3

4 4

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

5

Buurten in de Buurt Niet alleen de veertig ‘prachtwijken’ van minister Vogelaar verdienen extra aandacht. Er zijn wel vierhonderd wijken die een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Daarom zijn sinds dit voorjaar honderdveertig SP-afdelingen op pad, dikwijls samen met Kamerleden, in het kader van de campagne Buurten in de Buurt. Van Groningen tot Vlissingen en van Maastricht tot Den Helder wordt met mensen over hun buurt gesproken.

Het grootste punt van zorg onder wijkbewoners in de grote steden lijken de grootschalige sloopplannen van veelal betaalbare huurwoningen te zijn. Dit staat in schril contrast met het feit dat de bewoners in de regel juist tevreden zijn met hun wijk. Kamerlid Remi Poppe: “Tijdens wijkbezoeken valt me telkens weer op, dat in vrijwel elke sloopwijk niet de bouwkundige staat van de woningen, maar de onderhoudstoestand het grootste knelpunt is. Sloop is dan niet meer dan kapitaalvernietiging.”

Tal van afdelingen komen in actie tegen sloopplannen.

Ook klachten over zaken als verkeersoverlast en het gebrek aan groenvoorzieningen en speelplaatsen worden op verschillende manieren aangekaart.

Foto’s 1, 2, 4, 6, 7 Anja Meulenbelt.

3, 8 Peter de Pagter • 5, 9 Fetse Visser 7

8

6

9 5

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

ACTUEEL

Waterschapsverkiezingen

Niet nodig voor droge voeten Aan de waterschapsverkiezingen mogen in november voor het eerst politieke partijen deelnemen. De SP doet niet mee. Ronald van Raak, woordvoerder Binnenlandse Zaken: “Voor waterbeleid hebben we de provincie al, de waterschappen zijn er voor droge voeten en schoon drinkwater.”

De zeespiegel stijgt maar de SP vindt waterschapsverkiezingen onnodig?

“Het zou wel heel erg zijn als we de stijging van de zeespiegel zouden overlaten aan de waterschappen. Dat is een nationale kwestie. Daar moet de regering zich mee bezighouden.”

Maar de regering pompt toch geen polders droog?

“Klopt, de waterschappen zorgen dat de pompen werken, dat er water wordt afgevoerd, dat de dijken op orde zijn. Het zijn vooral uitvoerende taken. Ze zorgen dat we droge voeten houden en dat het drinkwater schoon is. Maar het beleid is grotendeels een taak van de provincies: die maken een plan voor het drinkwater, grondwater en oppervlaktewater. En klimaatverandering is een zaak voor de regering.”

Wie zitten er eigenlijk in zo’n waterschap?

“Het hoofd van een waterschap is de dijkgraaf. Die wordt bijgestaan door de heemraden, een soort wethouders. Zij vormen het college van dijkgraaf en heemraden en dat wordt bijgestaan door een algemeen bestuur van 18 tot 30 mensen. Een aantal van hen wordt gekozen door de inwoners van zo’n waterschap, de anderen zijn benoemde belangenbehartigers van boeren, bedrijven en natuurbeheerders.”

Hoe zijn de waterschappen ontstaan?

“Vanaf de twaalfde eeuw zijn we dijken gaan bouwen en water gaan wegpompen. Dat gebeurde door belanghebbenden: boeren, schippers en grondbezitters gingen samenwerken in waterschappen. Je had toen nog geen gemeenteraden, geen Provinciale Staten, geen nationale regering.”

Klinkt romantisch...

“Ja, het heeft ook iets heel leuks. Maar er is ondertussen wel heel veel veranderd. Je had vroeger honderden waterschappen met heel verschillende taken. In de loop van de jaren zijn die waterschappen samengevoegd, we hebben er nu nog 27, en hun taken zijn steeds meer hetzelfde geworden. Het zijn dus niet meer die romantische besturen waar grondbezitters met elkaar samenwerkten om een heel uniek stukje Nederland droog te houden. De enige overgebleven romantiek is de naam dijkgraaf.”

Wat is er mis met de waterschapsverkiezingen?

“Ze zijn absoluut niet populair. Tot nu toe konden alleen personen deelnemen. Dat waren vertegenwoordigers van boeren, bedrijven of natuurbeheerders. Maar dat wist bijna niemand: je komt ze nooit tegen, zelfs niet op televisie of in de krant. Je kreeg een brief met 6

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

COLUMN

foto’s en namen, maar je had meestal geen idee wie dat allemaal waren. Om duidelijker te maken waar je voor kiest, kunnen vanaf nu lijsten deelnemen: voor boerenbelangen, bedrijfsbelangen en natuurbeheer. Van die mogelijkheid om als lijst deel te nemen, kunnen ook politieke partijen gebruik maken. De gedachte is dat als je een meer partijpolitieke strijd krijgt, die verkiezingen interessanter worden. Maar het probleem is dat als je partijen in de waterschappen gaat kiezen, die als vanzelf politieker worden. Als je als politicus daarin gekozen wordt dan wil je ook beslissingen kunnen nemen, beleid maken.”

Welk spookbeeld doemt dan op?

“Ik ben bang dat de waterschappen zich gaan opblazen en we wéér een nieuw politiek orgaan krijgen. We hebben er al zo veel. Mensen wonen in een gemeente, een regio, een provincie, een land. Moeten de waterschappen ook nog politieker worden? Nu maken provincies het beleid en ze houden toezicht op de waterschappen. Dat is prima. Maar als de waterschappen politieker worden en zelf meer beleid willen maken, dan gaan ze botsen met de provincie en krijg je een hoop gedoe. Dan heb je dus twee democratisch gekozen besturen die met elkaar overhoop liggen. Als SP vinden we dat de waterschappen gewoon goed hun werk moeten doen, dat zijn vooral uitvoerende taken, en het beleid gewoon bij de provincie laten. Daarom doen we niet aan die verkiezingen mee.”

Los je daarmee het probleem op?

“Nee, we willen nog een stap verdergaan: de taken van de waterschappen onderbrengen bij de provincies. Inclusief het innen van de waterschapsbelasting, waaruit bijvoorbeeld dijkonderhoud betaald wordt. Bij de waterschappen zitten mensen met kennis van zaken. Die expertise kunnen we behouden en de politieke beslissingen leggen waar ze thuishoren: bij de provincies. Dat geeft geen democratisch probleem, want de Provinciale Staten worden gewoon gekozen.”

Is dat een haalbaar voorstel?

“De SP heeft erop aangedrongen dat er na de komende waterschapsverkiezingen een uitgebreide evaluatie komt. Dan zullen we dit voorstel zeker bepleiten. Ik heb begrepen dat ook PvdA, GroenLinks, ChristenUnie en SGP er voor zijn, het is dus geen losse flodder.”

Maar hoe moet het dan met de romantiek?

“Haha, de belangrijkste water-ambtenaar kunnen we wat mij betreft gewoon dijkgraaf noemen. Dat hoeft niet verloren te gaan.”

Tekst Daniël de Jongh Foto JP van der Stouwe / Hollandse Hoogte

Tweedeling, nu ook vanaf vier jaar ‘Stop de uitverkoop van de beschaving’, dat was de titel van een manifest dat een elftal mensen, waaronder Huub Oosterhuis, Dorien Pessers, Freek de Jonge, Bob Fosko, Arjo Klamer, Mies Bouhuys en ikzelf, in mei 2001 publiceerden. Het manifest was een aanklacht tegen de alsmaar toenemende marktwerking in sectoren van de samenleving waar ze niet thuishoort. Het was ook een pleidooi voor een publieke sector waar we trots op kunnen zijn. Het zeven jaar oude manifest gaf blijk van een juiste analyse en inzicht, dat kunnen we nu vaststellen. Thuiszorg, ziekenhuizen, ouderenzorg, onderwijs, volkshuisvesting, rechterlijke macht, arbeidsbemiddeling, politie, reclassering, openbaar vervoer, sport- en cultuurvoorzieningen, de hele publieke sector heeft de laatste decennia veel aan kwaliteit ingeboet. En, een lage kwaliteit leidt automatisch tot tweedeling.

Dit schooljaar is de eerste commerciële basisschool van start gegaan. Voor 12.500 euro per kind per jaar kunnen ouders hun kind nu naar een private school sturen. Dat is voor acht jaar basisonderwijs zo’n 100.000 euro lesgeld per kind. Dat is natuurlijk alleen weggelegd voor de grootverdieners, onder wie de mensen die beslissen over het onderwijs. Daarmee is nu ook in het basisonderwijs de tweedeling een feit – in het middelbaar onderwijs hadden we al privaat gefinancierde scholen.

Reeds in het begin van de jaren negentig zag ik in de Verenigde Staten waartoe het bestaan van private schools leidt. Waren die scholen in het begin slechts voor de happy few, dat veranderde toen de overheid systematisch te weinig investeerde in het onderwijs en de public schools daardoor snel in kwaliteit achteruitgingen. Steeds meer mensen uit de middenklasse besloten daarom hun kinderen ook naar de private schools te brengen. Door de hoge kosten zien de ouders zich genoodzaakt samen minimaal drie banen te nemen, waardoor ze vaak van huis zijn, met alle gevolgen van dien.

Er wordt – ter morele rechtvaardiging – vaak gezegd: ‘Maar op die private scholen is er meer aandacht voor de individuele leerling, en dat is voor de kinderen die dat nodig hebben erg belangrijk.’ Des te schrijnender, zou ik zeggen, want die extra aandacht wordt de kinderen op de andere scholen onthouden.

Door jarenlange verwaarlozing van het onderwijs (te weinig geld, te weinig leerkrachten, te veel ondoordachte ‘vernieuwingen’, te grote klassen) is het algemene niveau gedaald. De Engelsen zeggen dan: You were penny-wise and pound-foolish. Nu zoeken de ouders die het zich kunnen permitteren een private uitweg om beter onderwijs voor hun kinderen te krijgen. Daardoor is tweedeling nu al vanaf vier jaar een feit, met dank aan CDA, PvdA en VVD. Voor hun falen betaalt de jongste generatie de prijs. Het risico is levensgroot dat de politiek verder zal gaan op deze weg: minder geld naar onderwijs, en beter onderwijs voor wie het kan betalen.

Jan Marijnissen

7

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

NIEUWS Valys te laat: geld terug

Gehandicapten die te lang moeten wachten op aangepast vervoer via Valys zullen geld terugkrijgen. Dat heeft staatssecretaris Bussemaker toegezegd na herhaaldelijk aandringen van de SP. De partij ontving een stroom klachten over het gehandicaptenvervoer, dat is aanbesteed aan Connexxion. Niet zelden moeten mensen uren wachten.

Ook wordt soms een gewone taxi gestuurd voor passagiers in een rolstoel of scootmobiel.

Bussemaker benadrukt dat de geld-terugregeling pas in kan gaan bij een nieuwe aanbesteding, in 2010. SP-Kamerlid Renske Leijten duurt dat te lang: “De staatssecretaris moet het contract met Connexxion nu openbreken en sociale afspraken maken, zodat gehandicapten en ouderen verzekerd zijn van goed en punctueel vervoer. Het vervoer van onze ouderen en gehandicapten is te waardevol om aan te besteden als een product.”

Connexxion, dat maandelijks 1300 tot 1800 klachten ontvangt, heeft inmiddels wel enige beterschap beloofd. Zo zullen ritjes naar huwelijken en begrafenissen met extra zorg behandeld worden.

Foto filmvanalledag / Flickr.com

Tijd voor ‘nieuwe’ grondpolitiek Speculanten kunnen land verhandelen als tulpenbollen, aldus SP-Tweede Kamerlid Hans van Leeuwen in NRC

8

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

ROOD zoekt koppelaars

Doek valt

Sloophamer voor klooster Sankt Ludwig Het Sankt Ludwig-klooster in het Limburgse Vlodrop mag van het Limburgse provinciebestuur gesloopt worden. Gedeputeerde Staten heeft minister Plasterk (Cultuur) geadviseerd de monumentenstatus op te heffen. Dat zou betekenen dat de huidige eigenaar, de Maharishi-gemeenschap, het historische pand af mag breken. De SP, die zich met andere progressieve partijen in Limburg heeft ingezet voor behoud van het kloosterpand, is teleurgesteld. Statenlid Thijs Coppus: “GS zegt dat het gebouw weliswaar belangrijk is voor Limburg, maar aangezien de eigenaar andere plannen heeft, moet iedereen zich hier maar bij neerleggen.” Volgens hem druist het besluit in tegen de monumentenwetgeving. “De deur wordt zo opengezet voor iedereen die met een rijksmonument in zijn maag zit, het hek is van de dam.” De SP beraadt zich op vervolgstappen.

Foto Hans Zwinkels

Handelsblad. Grondpolitiek is de afgelopen twee decennia verworden tot speelterrein van speculanten en beleggers.

Vroeger kochten gemeenten landbouwgrond op en verkochten die aan een bouwbedrijf of woningcorporatie. De opbrengst ging naar de gemeentekas. Nu verdwijnt de winst in de zakken van grondspeculanten. Van Leeuwen: “Het publieke belang komt in het gedrang. Bovendien betaalt de toekomstige woningeigenaar te veel, de prijs

van een nieuwbouwwoning is immers inclusief de grond.” De oplossing ligt voor de hand: “Zorg dat bij een bestemmingsplanwijziging de overheid het eerste recht heeft grond aan te kopen tegen de oorspronkelijke waarde, zodat de waardevermeerdering toekomt aan de gemeenschap. Met dat geld kunnen we betaalbare huizen in goede wijken bouwen.” Echt nieuw is het plan niet, geeft Van Leeuwen toe. De SDAP heeft het al in 1935 bepleit. Maar wat in het vat zit...

De jaarlijkse zoektocht naar de Huisjesmelker van het jaar, georganiseerd door ROOD en studentenvakbond LSVB, staat ditmaal in het teken van koppelaars op de kamermarkt.

Steeds vaker schakelen verhuurders ‘bemiddelaars’ in om kamers aan de mens te brengen. Die verdienen fors aan de woningnood onder jongeren.

Bedragen van honderden euro’s bemiddelingskosten zijn niet uitzonderlijk. Ook worden soms illegaal kamers in onderhuur aangeboden in sociale huurwoningen, zoals onlangs bleek in Amsterdam.

Bemiddelingsbureau Direct Wonen is daarvoor door de gemeente op de vingers getikt.

Heb je ervaring met een bemiddelaar die sleutelgeld vraagt of veel te veel inschrijfgeld of borg? Of heeft een koppelaar je aan een veel te duur, piepklein of zelfs niet bestaand kamertje geholpen?

Nomineer deze dan als Huisjesmelker van het jaar via rood.sp.nl.

Brand-stof tot onderzoek De nucleaire brandstof MOX is efficiënter en daardoor goedkoper dan laag verrijkt uranium. Kerncentrale Borssele hoopt in de nabije toekomst dan ook over te stappen op dit mengsel van oxides uit plutonium, natuurlijk en verarmd uranium. Maar is dat veilig? Dat wil SP-Kamerlid Paulus Jansen graag eerst van de ministers van Economische Zaken en VROM weten. In de VS is namelijk al een proef met MOX in een vergelijkbare centrale gestaakt, omdat de veiligheid niet gegarandeerd kon worden. “Wat mij betreft wordt gebruik van MOX in Borssele alleen toegestaan als op grond van veiligheidsanaly-

NIEUWS ses blijkt dat dit veilig kan”, aldus Jansen. Hij wijst er tevens op dat al in 2006 een commissie is aangekondigd die de nucleaire veiligheid van Borssele moet onderzoeken.

“Helaas zijn ruim twee jaar na dato de leden van die commissie nog altijd niet benoemd.”

Gouden papierversnipperaar

deze onhaalbare urennorm in de ijskast te zetten en het uitdelen van boetes op te schorten.”

CBR krijgt les Ellenlange wachttijden, bureaucratische rompslomp en klantonvriendelijkheid. Het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) zakt op efficiëntie, aldus SP-Kamerlid Emile Roemer. Hij heeft daarom de notitie ‘Actieplan verbetering CBR’ opgesteld. De SP wil dat

examenkandidaten die de dupe zijn van lange wachttijden wekelijks gecompenseerd worden met een gratis rijles.

Ook wordt in het actieplan geijverd voor een onafhankelijke klachtenbehandeling waarin de klant centraal staat. En er moet iets gedaan worden aan het tekort aan keuringsartsen voor kandidaten met medische aandoeningen. Roemer: “Klachten over het CBR zijn al jarenlang aan de orde van de dag, zonder noemenswaardige verbetering. De ministers goede bedoelingen kennen we inmiddels, maar zonder druk

Den Haag steunt commerciële muziek

De bureaucratie in het basisonderwijs is enorm. Daarom heeft SP-Tweede Kamerlid Nathalie de Rooij een competitie uitgeschreven waarin basisscholen zelf oplossingen voor de regelzucht kunnen aandragen. Het beste idee wordt beloond met een Gouden Papierversnipperaar en bovendien voorgesteld in de Kamer. De Rooij: “Ik ben ervan overtuigd dat er op de werkvloer een heleboel goede ideeën leven over hoe we van overbodige regelgeving af kunnen komen.” Wat haar betreft kan de 1040-urennorm ook meteen in de papierversnipperaar. Bijna de helft van de scholen oordeelt volgens recent onderzoek negatief over de kwaliteit van de ‘ophokuren’. “Staatssecretaris Van Bijsterveldt moet beginnen om

Rotterdamse jongens van Calldeadheroes lullig?

Lullig schoolbandje De Eyeworks-fabriek van Reinout Oerlemans gaat weer een nieuwe Idols-variant maken. In Rock Nation gaat RTL op zoek naar een nieuwe, commerciële rockband. De gemeente Den Haag wil er honderdduizend euro in stoppen, omdat het past in de ‘citymarketingstrategie’. Tot groot ongenoegen van plaatselijke bandjes en de SP. Raadslid Van Driel: “Er zijn genoeg talentvolle muzikanten in Den Haag die onze steun veel harder verdienen dan het bedrijf van Oerlemans.” Maar volgens presentator Dennis Weening moet er gezocht worden naar een nieuwe Kane of Di-rect: “Dat kan natuurlijk niet met een lullig schoolbandje.” De SP in Den Haag wijst er fijntjes op dat het publiek van Di-rect aanvankelijk vooral bestond uit klasgenoten. “Die ‘lullige’ schoolbandjes kunnen dus wel degelijk uitgroeien tot een van de bekendste bands van Nederland.”

Foto Rutgher Pruijm / www.myspace.com/calldeadheroes

9

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

blijft de klant de dupe.” Roemer benadrukt dat de voorstellen nog voor 1 oktober ingevoerd kunnen worden.

Tollenaars (v/m) gezocht (met/ zonder auto) Het beroep tollenaar blijkt populair. De nepvacature is al ruim 5400 keer bekeken op de site tollenaarsgezocht.nl. Daar is informatie te vinden over de kilometerheffing. De site is ook gekoppeld aan een petitie tegen de voorgestelde filebelasting. Voor wie echt tollenaar wil worden: helaas, dat baantje is al vergeven aan een peperduur computersysteem. Overigens hebben niet alleen automobilisten reden om de petitie te ondertekenen. In de omschakeling naar de kilometerheffing wil Verkeersminister Eurlings het deel van de Motorrijtuigenbelasting schrappen dat naar de provincies gaat (de ‘opcenten’).

Kort voor het zomerreces maakte hij bekend dat er een nieuwe provinciale belasting voor in de plaats moet komen.

Die moet iedereen gaan betalen: auto of geen auto.

Thuiszorg tot het plafond Er moet een keihard plafond komen voor het salaris van managers in de thuiszorg. Dat vindt een Kamermeerderheid naar aanleiding van het SP-onderzoeksrapport ‘Over de Top’. Daaruit blijken bij 64 van de 66 onderzochte organisaties managers werkzaam te zijn die meer verdienen dan de premier.

CDA, GroenLinks en D66 zeggen geschrokken te zijn van de onderzoeksresultaten. Het personeel levert in, terwijl bestuursleden riante bonussen opstrijken.“Het betreft publiek geld, waaraan iedereen via de

NIEUWS AWBZ-premie heeft meebetaald”, aldus SP-fractievoorzitter Agnes Kant. “Hoe schaamteloos moet je zijn om dat in eigen zak te steken?” De SP wil dat de vergunning om AWBZ-zorg te verlenen wordt ingetrokken van thuiszorgorganisaties die managers meer betalen dan de Balkenendenorm. “Want,” zo vindt Kant: “dan geven ze er blijk van niet met gemeenschapsgeld om te kunnen gaan.”

Reanimatiestop voor 70+ Bewoners van verzorgingstehuis Sint Pieters en Bloklands in Amersfoort zijn in augustus opgeschrikt door een brief van de directie. Wie ouder is dan zeventig jaar, wordt alleen op eigen verzoek nog gereanimeerd, zo vatten de media de inhoud samen. De Inspectie voor de Gezondheidszorg stelt een onderzoek in naar de aangekondigde ‘reanimatiestop’ voor bewoners die de door minister Donner voorgestelde pensioenleeftijd hebben bereikt. SP-raadslid Geert Groeneveld publiceerde een open brief op de afdelingswebsite. Zijn moeder heeft de gewraakte brief ook ontvangen.

“Je krijgt kippenvel van de suggestieve opbouw”, schrijft Groeneveld. “Met andere woorden wordt gezegd: ‘Eigenlijk mag je wel dood als je zeventig jaar of ouder bent. Wil je dat niet, geef dit dan aan.’”

Zo wordt er volgens hem veel nadruk gelegd op de gevaren van reanimatie. Hij verzet zich tegen de druk die op bewoners wordt uitgeoefend. En zijn moeder? “Zij had al eerder een keus gemaakt, maar dan met eigen argumenten.”

It’s a small world after all

Assepoester en co gearresteerd Het moet een merkwaardig gezicht zijn geweest: Assepoester, Sneeuwwitje en Peter Pan gehandboeid afgevoerd in een politiewagen. Op 14 augustus protesteerden tientallen gekostumeerde werknemers tegen de arbeidsvoorwaarden in Amerikaanse Disney-hotels. The Happiest Place on Earth dreigt nieuwe hotelmedewerkers namelijk geen ziektekostenvergoeding meer te betalen. Bovendien krijgen de 2300 afwashulpen en kamermeisjes onderbetaald. Hun uurloon ligt twee tot drie dollar lager dan bij vergelijkbare hotels. Vandaar het spandoek Mickey, shame on you (‘Ga je schamen, Mickey!’).

Nederlandse assepoesters In ons land blijken de arbeidsomstandigheden van jonge vakantiewerkers ook niet te deugen. Dat blijkt uit het jaarlijkse onderzoek van CNV Jongeren. In de leeftijd tot 16 jaar krijgt de helft geen loonstrookje of arbeidsovereenkomst. Bovendien verrichten jongeren nog steeds regelmatig gevaarlijke werkzaamheden en moeten ze vaak op zondag werken, wat niet is toegestaan. Vakbond CNV wil dat werknemers jonge vakantiekrachten beter informeren over hun rechten.

Foto: Raincoaster / Flickr.com

12 miljard kernenergiesubsidie Duitsland zette in de jaren zeventig in op, zogenaamd, goedkope kernenergie.

Intussen zit men met kerncentrales die het niet meer doen en

10

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

met het radioactieve afval. Dat kost allemaal veel geld en de partij Die Linke wilde weleens weten hoeveel het de belastingbetaler kost. De CDU-SPDregering heeft laten weten dat het om bijna 12 miljard euro gaat, opgehoest door de belastingbetaler. Neem

bijvoorbeeld de snelle kweekreactor te Kalkar. Die is nooit in bedrijf gekomen, maar omgebouwd tot pretpark. Dat heeft Duitsland 2,18 miljard euro gekost.

Bij de opslag van radioactief afval gaat het ook om miljarden.

Er ligt kernafval in twee zoutkoepels, maar daar lekt water naar binnen. Afsluiten van dit afval kost 3,2 miljard euro.

Voor onderzoek naar opslag in een nieuwe zoutkoepel is al 1,5 miljard uitgegeven, om te ontdekken dat ook de Gorleben-zoutkoepel in verbinding staat met grondwater.

Snackbars alleen in villawijken?

‘Veiligheidsmensen die bij de deur van fastfoodrestaurants zeggen: “Jij bent te dik, je mag geen cheeseburger”. Dat gaat het Voedingscentrum veel te ver’, staat op de website van deze stichting. Maar het Voedingscentrum vindt het wél een goed idee om fastfoodrestaurants en snackbars te weren uit woonwijken. Het prijst het voorbeeld van de gemeenteraad van het Amerikaanse Los Angeles, die in juli unaniem heeft besloten om fastfoodtenten uit het arme, zuidelijke stadsdeel te weren. SP-Tweede Kamerlid Henk van Gerven schaart het advies onder symptoombestrijding. “Veel factoren hebben invloed op de gezondheid, zoals beter onderwijs, werk, betere huisvesting en levensstijl.” Hij

NIEUWS wijst op de conclusies van de Commissie-Albeda uit 2001: gemiddeld sterven mensen met een laag inkomen drieënhalf jaar eerder dan rijkere, en tijdens hun leven kwakkelen ze ook nog eens twaalf jaar langer met hun gezondheid. De aanbevelingen van die commissie – inkomensverschillen verkleinen en intensievere armoedebestrijding – liggen echter nog in de koelkast. “Ook dit kabinet toont weinig ambitie om de sociaal-economische gezondheidsverschillen te verkleinen”, aldus Van Gerven.

Hij hoopt dat Nederland het integrale beleid van Engeland wil navolgen, waar bijna alle ministeries gezondheidsverschillen op hun agenda hebben staan.

Foto Andy Field / Flickr.com

Uruzgan-missie bodemloze put Recente berichten wijzen erop dat de Nederlandse missie in Afghanistan wel vier keer duurder kan uitvallen dan voorzien. Harry van Bommel schreef daarom een brief aan de Algemene Rekenkamer. Het SP-Kamerlid wil dat de Rekenkamer onderzoek gaat doen naar de totale kosten van de missie. In zijn brief verwijst hij naar het feit dat de regering in december 2005 de kosten raamde op 280 tot 320 miljoen euro. Later werd dit bedrag verhoogd naar 580 miljoen. Van Bommel wijst erop dat de kosten niet alleen door tegenvallers hoger uitvallen, maar ook omdat “wat begon als een opbouwmissie is verworden tot een vechtmissie.” Het is dan ook de vraag wat de raming van 510 miljoen euro voor de komende verlenging van de Uruzgan-missie tot 2010 waard is. Het doet Van Bommel

11

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

In memoriam

Gerard Legebeke “Een parel in een tijd waarin de journalistiek steeds vluchtiger wordt.” Dat zegt SP-Kamerlid Krista van Velzen over de op 1 augustus overleden journalist Gerard Legebeke. Hij was eindredacteur van het veelgeprezen VPRO-radioprogramma Argos. Zijn bijzondere interesse voor defensiegerelateerde onderwerpen (onder andere in Afghanistan en Srebrenica) bracht hem veelvuldig in contact met Van Velzen. “Hij was altijd geduldig en bleef doorgraven. Veel journalisten kunnen een voorbeeld aan hem nemen”, aldus het Kamerlid.

In 2002 won Argos de Rooie Reus-prijs, een door de SP ingestelde onderscheiding voor een persoon of organisatie die zich op opmerkelijke en gedurfde wijze inzet voor de samenleving.

Later trad Legebeke toe tot de jury van de Rooie Reus.

Gerard Legebeke is 54 jaar geworden.

Foto Merlijn Doomernik / Hollandse Hoogte

denken aan andere kostenoverschrijdingen, zoals bij de Betuwelijn. “Zodra de politiek het groene licht heeft gegeven, gaan de kosten stijgen. De eindafrekening komt dan vele malen hoger te liggen dan de cheque die is afgegeven. Daar moet een einde aan komen.

Het gaat hier om gemeenschapsgeld.”

Assepoesters in Gennep “Degene die zich moet schamen staat dáár!” Nadat hij de actievoerende schoonmakers van Center Parcs een hart onder de riem had gestoken, wees SP-Kamerlid Paul Ulenbelt naar de zichtbaar geschrokken bedrijfsleider van Center Parcs in de NoordLimburgse grensgemeente Gennep. De schoonmakers protesteerden op 22 augustus

tegen schoonmaakbedrijf Menke. Sinds dat Duitse bedrijf begin dit jaar het schoonmaakwerk in de bungalows van Centre Parcs overnam, vielen er al zeven ontslagen. Ulenbelt: “Duitse schoonmakers krijgen ook minder betaald dan Nederlandse en er wordt geen ziekengeld of pensioenpremie meer betaald.” Center Parcs zegt ‘geen partij’ te zijn in het conflict. Maar volgens Ron Meyer, bestuurder van FNV-Bondgenoten en medeorganisator van de actie, gaat dat niet op: “Als in mijn huis twee mensen elkaar de koppen inslaan, dan ben ik geen knip voor de neus waard als ik rustig op de bank ga zitten kijken.”

Onder de ruim honderd actievoerders bevonden zich ook FNV-voorzitter Jongerius, GroenLinks-senator Laurier, Linke-Bondsdaglid Lötzer en diverse regionale politici.

Troontelefoon

0800 – 234 56 67 TROONTELEFOON

Op 16 september zitten Eerste en Tweede Kamerleden van de SP weer klaar om de reacties op de kabinetsplannen in ontvangst te nemen. Direct na afloop van de Troonrede spoeden ze zich naar een telefooncentrale in het gebouw van de Tweede Kamer, om plaats te nemen achter de SP Troontelefoon.

Heeft u vragen over de voornemens van het kabinet, of wilt u er uw mening over kwijt? Bel dan tussen 14.00 en 19.00 uur het gratis nummer 0800 – 234 56 67.

INTERVIEW Dries van Agt

“Hier zijn verworpenen der aarde:

de Palestijnen”

In mei verscheen de biografie van CDA-prominent Dries van Agt, voormalig minister-president.

In het Catshuis ontving Van Agt het eerste exemplaar uit handen van de huidige premier Balkenende, die een kabinet leidt waarop Van Agt veel kritiek heeft. Tenminste, waar het over het Midden-Oosten gaat. Van Agt: “Die verwijdering met het CDA is er, die doet mij wel zeer, maar ik moet toch mijn geweten volgen.”

U bent van 1977 tot 1982 premier geweest van kabinetten die Israël vrijwel onvoorwaardelijk steunden. Nu staat u bekend als activist voor de Palestijnse zaak. Wat is er gebeurd?

“In de jaren negentig kwam ik voor het eerst in bezet Palestijns gebied. Het was een traditionele pelgrimage naar het Heilig Land, en die pelgrimage moest natuurlijk Bethlehem aandoen. Tijdens een lunch op Bethlehem University vertelde de leiding van de universiteit over hun omstandigheden. Het was toen voor het eerst dat ik besefte: dit land is bezet, zit onder de knoet en dat is al dertig jaar lang zo. Het was een schok om tegelijkertijd te beseffen dat ik het nooit eerder had begrepen.”

Hoe is dat mogelijk?

“Toen ik de nationale politiek binnenkwam, in 1971, sprak vrijwel geen sterveling in Nederland over Israël en de Palestijnen. Er waren enkele loslopende lieden – dachten wij zo – van het Palestina Komitee, maar die werden algemeen als curiositeit in de marge beschouwd. Dat veranderde tijdens het kabinet-Den Uyl in 1973, door de Jom Kipoer-oorlog. Toen werd de kwestie een issue en stond de hele natie, zonder op- of omzien, als één blok achter Israël. Het hele land was in die tijd vervuld van het vooroordeel: wat Israël doet, moet goed zijn, dat kan niet anders.

Tweede verklaring is dat er toentertijd veel

minder te zien was van hoe kwalijk de bezetting was. Dit is echter geen poging tot verontschuldiging, want ik vind dat ik het wel had behoren te zien. Daarin heb ik dus gefaald. Maar het is niet zo dom als je zou denken wanneer je de situatie van nu projecteert op de jaren zeventig.”

Waarom maakt u zich druk om deze kwestie?

“Europa heeft een eigen, bijzondere verantwoordelijkheid voor dit probleem.

Die verantwoordelijkheid heeft twee wortels. De eerste daarvan is dat het Midden-Oosten, met al zijn miserie, niet zo zou zijn geworden zonder het bemoeizieke, funeste, kolonialistische gedoe van Europese mogendheden in dat gebied in het begin van de vorige eeuw. En de tweede is natuurlijk de Holocaust. Zonder de Holocaust was de staat Israël niet in 1948 al ontstaan. En zeg niet gemakzuchtig ‘de Holocaust was alleen in Duitsland’ – heel Europa draagt een medeschuld door medeplichtigheid, nalatigheid of lamlendigheid.

En dan is er de woede, de verontwaardiging in de hele Arabische wereld over hoe het Palestijnse volk wordt bejegend door Israël, lees Amerika. Het kookt in de gemoederen van de Arabieren en dat is een bron voor terrorisme van jewelste. Het is voor Europa nog gevaarlijk ook, dat we Israël zich zo laten misdragen.”

U zegt: “Israël, lees Amerika”?

“Sinds Nixon-Kissinger is Amerika de beschermheer van Israël. Ten eerste met 12

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

politieke steun: Amerika houdt alles af in de VN, waarvan Israël ooit enige last zou kunnen krijgen. Hierdoor wordt Israël nooit aansprakelijk gehouden voor zijn illegaal beleid. Twee: Amerika heeft door de jaren enorme wapenleveranties aan Israël verzorgd. Drie, financieel: ik geloof dat de jaarlijke bijdrage uit de Amerikaanse begroting aan de Israëlische ligt in de orde van grootte van een paar miljard.

Dat is een gigantisch bedrag, aan een van de rijkste landen van de wereld.”

Waarom?

“Dat is een hachelijk onderwerp. Ten eerste, in de jaren van de Koude Oorlog heeft zich een denkpatroon gevormd: Israël is vooruitgeschoven post van het Westen in dat gebied, want de Arabieren zoeken hun heil bij het communistische blok. En verder verwijs ik naar het rapport van Mearsheimer en Walt, The Israel Lobby and U.S. Foreign Policy. Het is verbijsterend hoe enorm sterk de invloed is van de Israël-lobby op de Amerikaanse buitenlandse politiek.

Overigens, u weet toch hoe de aanval op Irak is voorbereid? Hoe al in de loop van de jaren negentig een club van lieden, die wij nu neocons noemen, een rapport heeft zitten maken over hoe de Amerikaanse suprematie in de wereld tot ongeveer elke prijs moet worden overeind gehouden. Het Project for the New American Century. En dat het in dat kader passend is om Irak aan te vallen. Je hoeft het geen toeval te noemen dat dat Israël buitengewoon goed uitkwam. Irak leek, als je met een Israëlische

“Ik ben blij dat er partijen zijn die wél bewogenheid tonen jegens de Palestijnen” 13

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

INTERVIEW bril het Midden-Oosten bezag, een potentiële bedreiging.”

Wat vindt u ervan dat uw CDA zich via de regeringBalkenende heeft gekoppeld aan dat project?

“Ik betreur het – dat is de hoffelijkste manier om het te zeggen – dat Nederland zich politiek geassocieerd heeft met de aanval op Irak, dat had nooit moeten gebeuren. Er was geen fatsoenlijke reden om Irak aan te vallen. Ja, Irak zou zich hebben schuldig gemaakt aan nietnakoming van enkele VN-resoluties – ik kan het niet laten: Israël heeft intussen 39 resoluties aan zijn laars gelapt! Maar het was ook nog omstreden of Irak zich vergrepen had aan resoluties. Maar belangrijker: er was geen mandaat! En de regering heeft toen, bij monde van Jaap de Hoop Scheffer wel een verhaaltje opgehangen over resolutie 1441 enzovoort: daarin zou dan de machtiging om tot de aanval over te gaan besloten zijn. Er was sprake van ‘ernstige consequenties’ en dat zou je mogen lezen als een militaire aanval. De enige die dat met 100 procent autoriteit zeggen kan is de auteur van de resolutie zelf, dus de Veiligheidsraad. En die heeft bij meerderheid gezegd: dat staat

Dries van Agt (Geldrop, 1931)

Belangrijkste politieke functies: 1971 - 1973 Minister van Justitie kabinet-Biesheuvel 1973 - 1977 Minister van Justitie en vice-premier kabinet-Den Uyl 1977 - 1982 Minister-president kabinetten-Van Agt I, II en III 1987 - 1995 Ambassadeur Europese Gemeenschap in Japan en V.S. De recent verschenen biografie over Van Agt: J. v. Merriënboer, P. Bootsma en P. v.

Griensven, Tour de Force, Amsterdam, uitgeverij Boom, 2008.

De website van Van Agt over de IsraëlischePalestijnse kwestie: www.driesvanagt.nl

14

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

er niet in. Het is een kletsverhaal, ook wat de minister van Buitenlandse Zaken toen, De Hoop Scheffer, gezegd heeft in de Kamer. En vreemd genoeg heeft de Kamer daar niet doorheen geprikt.”

Ook op de huidige minister van Buitenlandse Zaken, Maxime Verhagen, heeft u ernstige kritiek.

“Wat mij het meest pijnigt, is dat de minister van Buitenlandse Zaken verschijnt aan het Nederlandse volk met een nota van hier tot gunder over het mensenrechtenbeleid en daarbij verklaart dat hij het mensenrechtenbeleid maakt tot de kern, het hart van het buitenlands beleid van Nederland. En hij doet niets, het kabinet doet niets, en de meerderheid van de Kamer doet ook niets, tegen de voortdurend herhaalde en zeer ernstige schendingen van mensenrechten jegens het Palestijnse volk. Helemaal niks.”

Hoe komt dat?

“Er is ongetwijfeld een Israël-lobby in dit land. Veel minder machtig dan die in Amerika, maar niet afwezig en niet zonder invloed. Maar belangrijker nog is dat vooral de reformatorische christenen in de ban zijn van oudtestamentische noties als ‘het beloofde land’ en het bijzondere verbond tussen God en het volk Israël. Dat zijn noties die nog heel veel geesten in hun macht houden. Mensen op de topposten van het huidige kabinet, dat zijn CDAmensen. De heer Balkenende is een reformatorische christen. Dat is niet irrelevant. Ook bij de ChristenUnie leven die noties heel sterk. Maar dan de PvdA. Het gedrag van de PvdA vind ik, grosso modo, echt teleurstellend. Alles wat minister Verhagen zegt en doet en nalaat, gebeurt onder de zegening en onder de verantwoordelijkheid van de Partij van de Arbeid. Ik begrijp niet hoe dat kan, hoe ze dat met zichzelf in het reine kunnen brengen. Het is toch ideologisch gesproken een partij die het opneemt voor de verworpenen der aarde, dat staat toch in de Internationale? Nou, hier zijn verworpenen der aarde, de Palestijnen! Maar je hoort de PvdA niet. En als je de PvdA wel hoort, houdt partijleider en vice-premier Bos een lofzang rond de zestigste verjaardag van de staat Israël!”

Even terug naar het CDA. Denkt iedereen er daar hetzelfde over als de top?

“Waar ik ook toespraken houd, en dat is dan toch voor een groot deel CDA-volk wat op Van Agt afkomt, ontmoet ik iedere keer massale adhesie. Er is – en ze hebben het in Den Haag volgens mij niet door – een zich verbredende kloof tussen wat de mensen van het CDA werkelijk van deze kwestie vinden, en hoe het establishment ermee omgaat.”

Waarom laten die CDA’ers niet meer van zich horen?

“Goeie vraag. Er zijn steeds meer mensen die van inzicht aan het veranderen zijn.

Maar vervolgens militant worden, protesteren, barricaden bestijgen, dat is een hele fase verder. Dus die applaudisseren hartelijk voor mij na afloop van de toespraak, maar gaan dan niet met elkaar in beraad wanneer ze eens zullen optrekken met vlaggen en toeters naar Den Haag om ze daar eens effe te laten weten wat zij ervan vinden. Dat gebeurt nog niet. Ik zeg ‘nog’, want bijvoorbeeld in het CDJA, de jongeren van het CDA, is wel een eerste begin van protest merkbaar. Ik vind het nog te weinig, maar het is er wel. Hoop doet leven. Ik wil niet gaan denken dat ik aan een hopeloze strijd bezig ben.”

Wat moet er volgens u veranderen aan het beleid rondom het Midden-Oosten?

“Wat zou Europa kunnen doen en wat zou Nederland dus moeten bevorderen? We gaan artikel twee van het associatieverdrag van de EU met Israël toepassen en we leggen maar eens even dat verdrag stil.

(Het associatieverdrag is een verzameling afspraken over politieke, economische en culturele samenwerking; artikel twee stelt dat respect voor mensenrechten een voorwaarde is voor het verdrag –red.)

Opschorten. En we gaan al helemaal geen nieuwe privileges aan Israël toekennen, zoals recentelijk nog is gebeurd. Dat zou een enorme impact hebben op Israël en heel snel leiden tot verandering van gedrag. Daarnaast is er de mogelijkheid van culturele sancties, zoals we met Zuid-Afrika gedaan hebben. Het verlangen van de culturele, politieke elite van Israël om bij Europa te horen is sterk. Een

INTERVIEW

“Het is gevaarlijk voor Europa, dat we Israël zich zo laten misdragen”

culturele boycot zou psychologisch zeer ingrijpend zijn.”

Op uw website geeft u mensen tips over wat zij kunnen doen.

Daar staat niet bij: ‘Stem op een partij die het met mij eens is.’

“Nee. Dat laat ik aan het gezond verstand van de lezers over. Maar ik ben wel blij dat er in ieder geval nog ergens in het spectrum van het Nederlandse politieke bestel partijen zijn die wel aandacht hebben, bewogenheid hebben voor het onrecht jegens de Palestijnen. Dat waardeer ik natuurlijk. Maar het liefst heb ik dat het CDA mijn standpunt overneemt, mede omdat dat natuurlijk ook meer om de hakken zou hebben, in termen van macht.

De Israëlisch-Palestijnse kwestie is ook de

15

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

reden dat er een verwijdering is ontstaan tussen het CDA en zijn eerste lijsttrekker.

Die verwijdering is er, die doet mij wel zeer, maar ik moet toch mijn geweten volgen.”

De Duitse publicist Broder noemde u een ‘nette, christelijke antisemiet’. Heeft u daar veel mee te maken?

”Het verwijt van antisemitisme komt weleens. Zelden in expliciete bewoordingen, maar vaak wel bij suggestie. In de geschriften van Leon de Winter, om dan een voorbeeld te noemen, lees ik voortdurend: Van Agt is verblind door ‘De Joden’.

Dan staat het woord antisemiet er niet bij, maar het staat er eigenlijk wel. Ik wist dat die zweepslag over mijn rug zou worden gelegd toen ik begon aan het bekritiseren van Israël. Shimon Peres, de huidige president van Israël, heeft dat zelfs

aangeraden, om mensen die Israël als staat bekritiseren, te betichten van antisemitisme. Je weet dus dat je dat te wachten staat. En als Hajo Meyer, onze 84-jarige overlevende van Auschwitz, antisemiet wordt genoemd, goed, dan mogen ze dat met mij ook doen. Dan doen ze maar. Ik heb een enorme bewondering voor al die joodse mensen in Nederland die de moed hebben om hun stem te verheffen, in krachtige bewoordingen tegen het schandelijke gedrag van de staat Israël.

Dat zijn fantastische mensen. Zou ik de moed verliezen, dan zou ik hem daar terugvinden.”

Tekst Diederik Olders

Foto’s Suzanne van de Kerk

KOOPKRACHT

Waar blijft

het zoet?

Weer geen zoet na het zuur. Het kabinet komt zijn beloften over de koopkracht opnieuw niet na.

Terwijl de prijzen voor levensmiddelen, brandstof en zorg sterk stijgen, moet volgens menigeen de broekriem aangehaald worden. Dat wil zeggen: úw broekriem. Want de happy few hoeft de hand maar op te houden.

En toen wist Jan Modaal het ook niet meer. Eerst was het premier Balkenende, die begin juli een oproep deed tot ‘verantwoorde loonontwikkeling’.

Immers: de economische groei stagneert, 16

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

de inflatie groeit en de internationale concurrentiepositie staat onder druk – aldus de premier. Niet veel later las hij dat het CBS het zorgwekkend vindt dat de consument minder bereid is om grote

aankopen te doen. Dat is namelijk heel slecht voor de economie. Helemaal verwarrend werd het, toen Nout Wellink van De Nederlandsche Bank begin augustus verkondigde dat we met ons

KOOPKRACHT

Agnes Kant: “Belachelijk hoe de opbrengsten van onze bodemschatten zijn weggegeven”

allen omwille van de economie de broekriem moeten aanhalen en ‘door de zure appel heen moeten bijten’. Jan Modaal krabde zich achter de oren: hoe kun je nou grote aankopen doen en tegelijkertijd de broekriem aanhalen?

Bijna begon hij cynisch te denken dat het allemaal niet uitmaakt; dat ‘de economie’ er pas op vooruitgaat, als hij zelf erop achteruitgaat.

Feit is dat de burger dit jaar 144 euro meer kwijt is aan energie dan vorig jaar; een stijging van acht procent (CBS). Voor dagelijkse boodschappen betaalt hij bovendien ook nog eens ruim zes procent meer dan vorig jaar. Benzine?

Prijsverdubbeling sinds 1996; diesel zelfs nog meer. Tel daarbij de fl ink gestegen zorgkosten en de inflatie, en het is duidelijk dat de koopkracht van een gemiddeld huishouden een fl inke duw krijgt.

Om een indruk te krijgen van de daadwerkelijke koopkrachtontwikkeling, lanceerde SP-Kamerlid Sadet Karabulut afgelopen voorjaar de zogeheten Koopkrachtbarometer. Driekwart van de ruim 1000 respondenten gaf aan maandelijks gemiddeld 50 tot 150 euro minder te besteden te hebben dan vorig jaar. Van

17

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

hen heeft 52 procent betaald werk. Het meest ‘in de prijzen’ vallen daarbij de laagste inkomensklassen. Niettemin bestaat de groep van degenen die minder te besteden hebben voor een kwart uit mensen met een modaal inkomen. Als reden voor de inkomensachteruitgang werden de zorgverzekering, de winkelprijzen, belastingen en energiekosten het meest genoemd.

“Aan het eind van het loon houden we steeds een stuk maand over” ‘Halverwege de maand eet ik vrijwel alleen rijst’, laat een alleenstaande met uitkering via de Koopkrachtbarometer weten. Een werkend stel zonder kinderen en met een inkomen van anderhalf keer modaal: ‘Aan het eind van het loon houden we steeds een stuk maand over.

We staan voortdurend rood; niet veel, maar toch. En dat terwijl we een modaal inkomen hebben, maar wel bijna 1000 euro vaste lasten en een huurhuis zonder huurtoeslag en geen zorgtoeslag.’ Een andere respondent laat weten: ‘Alle uitgaven zijn gestegen, maar mijn netto salaris niet. Wij zijn iedere maand weer blij als het de 21e is en er weer salaris gestort wordt. Er moeten geen onverwachte uitgaven komen, bijvoorbeeld als de wasmachinekapot gaat, want dan moeten we lenen of bij Wehkamp bestellen. Waardoor de lasten nog verder zullen stijgen.’

“Vanaf 2006 heeft de regering beloofd dat na het zuur het zoet zou komen,” zegt Sadet Karabulut, “maar ook nu wordt die belofte niet echt waargemaakt. Zoals het er nu naar uitziet, gaan de lagere inkomens er in 2009 wéér niet op vooruit.

Eigenlijk is dat heel raar: de economie is de afgelopen jaren opgebloeid en draait momenteel – ondanks de aangekondigde recessie – nog steeds heel aardig.

Bedrijfswinsten zijn bovendien fl ink gegroeid. Toch vallen de hardste klappen opnieuw bij de meest kwetsbare groepen: mensen met lagere inkomens, chronisch zieken en alleenstaanden. Maar ook de modale inkomens krijgen het steeds moeilijker. ‘De sterkste schouders gaan de zwaarste lasten dragen’ is nóg zo’n stokpaardje van het kabinet. Nou, het spijt

me; ik zie dat helemaal nergens terug in het beleid.”

Toch spelen zaken als de torenhoge olieprijzen, de stagnerende wereldeconomie en de Amerikaanse kredietcrisis de Nederlandse economie ook parten. En daar heeft het kabinet nou eenmaal weinig invloed op, toch? “Dat klopt. Maar massa’s mensen raken in de problemen door de hoge kosten voor de zorg, bezuinigingen op de kinderopvang, hoge belastingen en het sociaal minimum dat te laag is. Dat is het directe gevolg van het kabinetsbeleid”, aldus Karabulut, die tevens stelt dat met gemiddeld twee tot drie procent de loonstijging onder de diverse kabinetten-Balkenende zeer bescheiden is geweest.

Gaat Karabulut trouwens zelf grote aankopen doen, nu het CBS waarschuwt dat het uitblijven daarvan schadelijk is voor de economie? “Nee. Ik vind dat ook een idioot verhaal. Veel mensen zullen geld moeten lenen voor grote aankopen.

Alsof de economie erbij gebaat is, als mensen geld uitgeven dat ze niet hebben en zich vervolgens in vette schulden steken. In Amerika hebben we gezien waartoe dat kan leiden. De regering moet zorgen voor voldoende reële koopkracht, zodat de mensen hun vaste lasten en goed eten kunnen betalen. Dát is goed voor de economie!”

“Met kapitaal wordt steeds meer geld verdiend, met werken steeds minder” Maar zoals gezegd moet volgens het kabinet de broekriem nog strakker. En dat is wrang, als je weet dat elders de bomen kennelijk tot in de hemel groeien en er kwistig met tonnen en miljoenen gestrooid wordt. Zo werd vorige maand bekend dat bij een kwart van de Nederlandse ziekenhuizen een interim-manager op de loonlijst staat voor gemiddeld 30.000 euro. Per maand welteverstaan.

Onderzoek van RTL Nieuws wees uit dat het Eindhovense Catharina Ziekenhuis maandelijks 49.000 euro voor een interim-manager overhad. Het Amphia Ziekenhuis betaalde een tijdelijk bestuurder zelfs 65.000 euro per maand. Excuus van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen: “Dat is het gevolg van de invoering van marktwerking.”

KOOPKRACHT Sadet Karabulut: “Terwijl looneisen aan de onderkant van de arbeidsmarkt als een gevaar voor de economie worden gezien, is op de fi nanciële markten winst op de winst vereist. Met kapitaal wordt steeds meer geld verdiend, met werken steeds minder. Werkelijk met álles wordt tegenwoordig gespeculeerd, met olie, soja, tarwe; noem maar op. En dat heeft effect op de prijzen, wat de burger dan weer in de portemonnee merkt.” Als het om winst gaat, lijkt bij sommige multinationals de core business zelfs nog maar bijzaak te zijn (zie kader).

“Jarenlang is steeds meer van onze welvaart naar de winsten gegaan”

Bij de thuiszorgorganisaties van hetzelfde laken een pak. Uit het SP-rapport ‘Over de Top’ bleek in augustus dat bij 66 onderzochte thuiszorgorganisaties 64 bestuurders het afgelopen jaar meer verdienden dan de premier. Zo verdient de directeur van GroenekruisDomicura (GKD) 212.642 euro per jaar – terwijl het bestuur van die organisatie aangekondigde dat de medewerkers om hun baan te behouden tot 20 procent salaris moeten inleveren. Bij de Evean Groep vingen maar liefst zeven bestuurders meer dan twee ton.

Energiereus Shell doet het goed. Mede als gevolg van de hoge brandstofprijzen kon de energiereus op 31 augustus een netto kwartaalwinst van bijna 11,8 miljard euro noteren, een absoluut record. Shellaandeelhouders konden een dividendstijging van elf procent tegemoet zien.

En eerder dit jaar bleek dat de topbestuurders in de energiesector opnieuw fl ink meer zijn gaan verdienen. Zo kreeg Essent-chef Michiel Boersma vorig jaar 63.000 euro meer dan in 2006 en daarmee kwam zijn jaarsalaris uit op 925.000 euro. Ludo van Halderen van Nuon verdiende 810.000 euro; 34.000

18

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

euro meer dan het jaar ervoor. Vergeleken daarbij hield Eneco het nog ‘netjes’. Bij dat bedrijf moest de voltallige Raad van Bestuur samen een miljoen euro delen.

En zo doet zich een opmerkelijke situatie voor: de grootste ‘koopkracht-killers’ voor de burger zitten uitgerekend in die hoek waar de top steeds grotere winsten opstrijkt.

Een andere interessante ontwikkeling is die van de zogenaamde loonquote: het aandeel van de lonen in het nationaal inkomen. Na de oorlog steeg de loonquote fors, maar vanaf 1980 zette een daling in (tegelijkertijd steeg het aandeel van de vennootschappen in het nationaal inkomen). Dat omslagjaar viel niet toevallig in de periode dat in de westerse wereld – en zeker ook in Nederland – een fl inke neoliberale wind begon te waaien (zie ook Spanning, juni 2008: www.sp.nl/ nieuws/spanning). De happy few voer er wel bij, zo stellen Hans-Peter Martin en Harald Schumann in hun boek Die Globalisierungsfalle: ‘Wereldwijd daalt het aandeel dat kapitaaleigenaren en vermogensbezitters bijdragen aan de fi nanciering van overheidstaken. Aan de andere kant drijven degenen die de globale kapitaalstromen sturen, het loonniveau van hun belastingbetalende werknemers voortdurend omlaag. Op wereldschaal zie je dan ook een daling van de loonquote.’

Toen onlangs de jongste cijfers over de koopkrachtontwikkeling in Nederland werden gepresenteerd, haastte premier Balkenende zich nog maar eens te herhalen waar het volgens hem – nog steeds – op aankomt: ‘beheerste loonontwikkeling’. Loonmatiging dus.

Weliswaar vindt SP-fractieleider Agnes Kant het ‘terecht en verstandig’ dat het kabinet afziet van de BTW-verhoging naar 20 procent, maar de herhaalde oproep tot loonmatiging die er meteen aan werd gekoppeld noemt ze ongepast.

Kant: “Het schrappen van de BTWverhoging maakt de vooruitzichten hooguit wat minder slecht. Gezien het verlies aan koopkracht in de afgelopen jaren, de oplopende inflatie, de stijgende winsten, en de weigering van de top om de lonen te matigen – zowel in de publieke als private sector – is het volkomen terecht als de vakbonden een groter deel van de

Sadet Karabulut: “Werkelijk met álles wordt tegenwoordig gespeculeerd”

welvaart opeisen. Jarenlang is steeds meer van onze welvaart naar de winsten gegaan; nu wordt het tijd dat de mensen aan de beurt zijn die hun besteedbaar inkomen in de laatste jaren alleen maar hebben zien dalen.” Kant wijst er bovendien op dat het kabinet nog meer maatregelen in petto heeft die de koopkracht aantasten. Zo moet volgens haar ook de aftrek van bijzondere ziektekosten van de baan: “Daardoor krijgt uitgerekend een kwetsbare groep mensen extra zorgkosten.” Hetzelfde geldt voor bezuinigingen in de kinderopvang: “Omwille van de toegankelijkheid en betaalbaarheid moeten kosten voor kinderopvang bevroren worden voor huishoudens met een jaarinkomen tot 60.000 euro.” Verder bepleit de SP een verhoging van het wettelijk minimumloon en daaraan gekoppelde uitkeringen met 1,25 procent, zodat de meest kwetsbare groepen mensen worden geholpen.

Om de premiekosten voor de zorg eerlijk te verdelen stelt de partij voor deze meer inkomensafhankelijk te maken en het vaste bedrag te verlagen naar 400 euro.

Kant: “We hebben de effecten hiervan laten doorrekenen door het CPB en het is gunstig voor de koopkracht van de laagste tot en met de modale inkomens. De hogere inkomens gaan relatief wat meer betalen. En dat is terecht: daarbij worden de negatieve inkomenseffecten van de invoering van het nieuwe zorgstelsel teruggedraaid.”

Niet alleen aan de verkoop van brandstof, maar ook aan de winning van gas en olie in Nederland wordt fors verdiend door Shell en Esso. Door voor hen riante afspraken uit het verleden vangen zij 50 procent van de winsten, de overheid de andere helft. Kant: “De belachelijke manier waarop opbrengsten van onze bodemschatten zijn weggegeven had nooit moeten worden toegestaan. Nu zitten we met deze erfenis. Het kabinet moet gaan onderzoeken of en hoe de opbrengsten van de winningen van olie en gas uit de Nederlandse bodem ten goede kan komen

19

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

Gamma/Hollandse Hoogte

KOOPKRACHT

Porsche: meer winst dan omzet Dat in de wereld van het grote geld niets meer te dol is, moge blijken uit een bericht uit het Duitse weekblad Der Spiegel van 28 juli 2008. Hierin spreken insiders en financieel experts de verwachting uit dat de Duitse sportwagenfabrikant Porsche het actuele boekjaar kan afsluiten met een winst die groter is dan de omzet. Naar verluidt zou de omzet 8,6 miljard euro bedragen; maar de winst zou boven de 11 miljard uitkomen. De verkoop van auto’s zou daarbij goed zijn voor ‘slechts’ 1,2 miljard; maar een hertaxatie van het 31 procent sterke belang van Porsche in Volkswagen brengt 5,9 miljard extra in het laatje. Handig omspringen met aandelenopties levert nog eens 3,5 miljard op en ten slotte zorgen dividend- en winstuitkeringen van het Volkswagen-concern voor de lieve somma van 900.000 euro. Dat bedrijfseconomisch unicum doet Porsche-chef Wendelin Wiedeking (foto) ongetwijfeld goed. Al was het maar omdat zijn eigen (winstgerelateerde) salaris naar schatting naar 100 miljoen euro zal stijgen.

aan álle burgers, in plaats van voor de helft aan de multinationals Shell en Esso.

Vooruitlopend hierop willen we een nieuwe heffing invoeren op de winning van gas en olie in Nederland. Op die manier kunnen in ieder geval de winsten die Shell en Esso maken op onze bodemschatten worden afgeroomd. Een deel van de opbrengsten kun je gebruiken om de wegenbelasting te verlagen. Zo kom je de automobilisten een beetje tegemoet, die aan de pomp steeds meer moeten betalen.”

Tot slot nog even terug in de tijd. Tegen het einde van de vorige eeuw draaide de Nederlandse economie op volle toeren.

Er was volop groei en velen verkeerden daarover in een euforische stemming.

Het ging zelfs zó goed, dat eerder genoemde Nout Wellink van De Nederlandsche Bank in 2000, tijdens een toespraak voor ondernemers, waarschuwde voor een ‘oververhitte economie’.

En hoe kon volgens de bankpresident dat gevaar bezworen worden? Juist: loonmatiging.

Op de derde dinsdag van september presenteert de SP haar complete pakket maatregelen om de koopkracht voor zoveel mogelijk mensen te verbeteren.

Tekst Rob Janssen

Illustraties Gideon Borman/Tochtstrips

MOLDAVIË

Het armenhuis van Europa Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie is Moldavië een van de armste landen van Europa. Wie kan, verlaat het land. Maar buitenlandse ondernemers doen er goede zaken, en in het ‘zwarte gat’ Transdnjestrië floreert de smokkelhandel.

Tot het verdwijnen van het ijzeren gordijn was Moldavië een van de succesvolste republieken in de Sovjet-Unie. Het land, gelegen tussen Oekraïne en Roemenië, produceerde graan, wijn en fruit. Na 1991 werd alles anders en laaiden nationalistische gevoelens op. De Roemeens sprekende meerderheid streefde naar aansluiting bij Roemenië. In het oostelijke deel Transdnjestrië wonen echter vooral Russen en Oekraïners, die daar weinig voor voelden. In 1992 kwam het tot een burgeroorlog. De oostelijke regio riep daarna de onafhankelijkheid uit.

Transdnjestrië wordt door geen enkel land ter wereld erkend, maar bestaat de facto wel als onafhankelijk staatje. Het heeft 20

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

eigen paspoorten, eigen nummerborden, eigen postzegels en eigen geld. De ‘grens’ tussen Moldavië en Transdnjestrië wordt bewaakt door Russische troepen. Het veertiende Sovjetleger is na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie eenvoudigweg nooit uit Moldavië vertrokken.

Tegenwoordig behoort Moldavië tot de armste landen van Europa. Vanwege de catastrofale economische toestand wonnen in 2001 de communisten onder leiding van Vladimir Voronin de verkiezingen.

Moldavië is de eerste voormalige sovjetrepubliek waar de communisten aan de macht teruggekeerd zijn. Voronin heeft een politiek nogal zwalkende koers: de ene keer pro-Europees, dan weer gericht op

Moskou. Dat zijn partij ook de afgelopen verkiezingen won, was geen toeval. Vooral het oudere deel van de bevolking hunkert naar de sovjettijden, toen ‘alles beter was’.

Jongeren hebben geen tijd om te stemmen: ze werken in het buitenland. Van de 4,4 miljoen inwoners bevindt zich inmiddels een kwart in landen als Portugal, Italië of Rusland. De mannen werken er in de bouw en de vrouwen in de huishouding.

Op het platteland lopen hele dorpen leeg.

Alleen de ouderen blijven achter, soms met de kinderen. De hoofdstad Chisinau trekt daarentegen juist buitenlanders aan, met een ondernemersgeest. Mogelijkheden genoeg, want het roofkapitalisme is er inmiddels tot volle bloei is gekomen.

MOLDAVIË 1

2

1

Alina Zinarussa staat ondanks drie buikoperaties krom van de pijn.

Toch moet de 44-jarige Roma-vrouw aan het werk. “Mijn man werkt een paar maanden in buurland Oekraïne, maar ik heb nú geld nodig.” De Roma werden lang vervolgd, opgejaagd en uitgemoord en behoren tot de armste bevolkingsgroepen.

21

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

2

Omdat hele plattelandsgemeentes leeglopen en de achterblijvende kinderen moeten werken voor de kost, blijven de klaslokalen vaak nagenoeg leeg. ’s Winters zijn veel scholen bovendien gesloten, omdat er geen geld is om de lokalen te verwarmen.

MOLDAVIË 3

4

3

Tot voor kort reisden veel arme Moldaviërs naar Istanbul, om voor 3.000 dollar een nier af te staan. Rijke Israeli’s en Arabieren betaalden de tussenhandelaren meer dan 100.000 dollar voor een donornier. Nieuwe wetgeving heeft de orgaanhandel drastisch ingeperkt, maar de armoede bleef. Wie kan, zoekt werk in het buitenland.

22 TRIBUNE SEPTEMBER 2008

4

Het is een publiek geheim dat de economie van Transdnjestrië drijft op louche praktijken en smokkelhandel. Claus Neukirch van de OVSE: “Er zijn geen internationale organisaties of diplomatieke vertegenwoordigingen. We weten maar weinig over wat er in Transdnjestrië gebeurt: het lijkt op een zwart gat.”

MOLDAVIË 5

6

5

Aan de rand van Tiraspol, de hoofdstad van Transdnjestrië, staat het peperdure voetbalstadion van FC Sheriff, het grootste bedrijf van het land en het enige internationale visitekaartje. Volgens velen is het stadion een geldwitwasmachine voor de maffia.

23

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

6

Promovendus Ion Dominica is naar eigen zeggen “de enige Roma die het tot iets gebracht heeft” in Moldavië. “De meerderheid van de Roma-kinderen leeft in het buitenland. Ze worden door hun ouders meegegeven aan handelaren, die hen naar Moskou brengen om te bedelen.”

MOLDAVIË 7

8

7

Ook arme, jonge vrouwen zijn een prooi voor mensenhandelaars.

Irina: “Een kennis kon werk regelen in Turkije. Ik dacht dat ik in de horeca zou gaan werken, maar werd gedwongen tot prostitutie. Na zeven maanden hielp een klant me terug te vluchten naar Moldavië.

Ik ben daarna jarenlang depressief geweest.”

8

Het straatbeeld in de Moldavische hoofdstad Chisinau is vol contrasten. Tussen de Lada’s en de Wolga’s scheuren dure Ferrari’s en fourwheeldrives over de boulevards. Jonge vrouwen proberen er het wereldrecord hoge hakken lopen te verbeteren.

Tekst Jeroen Kuiper

Foto’s Ronald de Hommel

24

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

BUURT IN ACTIE

De bus is terug!

SP uit te voeren om te zorgen voor een oplossing voor de verdwenen bus.

Van de onwil van de wethouder is op 7 juli niets meer te merken. Samen met de dames Van der Heide en Van Tilburg, actievoerders van het eerste uur, luidt de wethouder tegen half tien de komst van de eerste bus in. Tientallen bewoners zijn afgekomen op de uitnodiging voor het feestje, die de SP in de wijk heeft verspreid. Velen zullen de hele route van de eerste bus meerijden.

Onder de actievoerders is wel enige onvrede over PvdA-fractievoorzitter Peter van Heemst, die samen met andere raadsleden van zijn partij de aandacht van de journalisten probeert te trekken: “Die heeft niks gedaan, hij komt alleen maar met andermans veren pronken!”

SP-fractievoorzitter Theo Cornelissen reageert laconiek: “Succes heeft vele vaders. Wat ons betreft is de terugkeer van de bus – net als de meeste dingen die dit gemeentebestuur goed doet – vooral te danken aan de actiebereidheid en vasthoudendheid van de bewoners.”

Voor wethouders is openbaar vervoer vaak niet meer dan een kostenpost, maar voor mensen in de wijk kan het een ware aderlating zijn als een busverbinding verdwijnt. In Rotterdam lieten ze het er niet bij zitten. Na jarenlange actie vieren Rotterdammers de terugkeer van de ‘navelstreng van Zuid’.

Maandag 7 juli, zeven uur ‘s ochtends.

Rotterdamse SP’ers hebben zich al vroeg verzameld op het Rotterdamse Zuidplein.

Er moet een spandoek worden opgehangen in de wijk, bushokjes en haltes moeten met slingers en ballonnen worden versierd.

Want ook al is het maandagochtend vroeg, het is feest: vandaag rijdt de eerste bus 63/64 door Rotterdam-Charlois van het Zuidplein naar de wijken Pendrecht en Zuidwijk.

Die bus kwam er niet zomaar. In 2004 ging bus 77, die de wijken verbond en ook 25

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

wel de ‘navelstreng van Zuid’ werd genoemd, vanwege bezuinigingen een andere route rijden. Daardoor konden vooral mensen die slecht ter been zijn moeilijker naar voorzieningen als winkels, markten en ziekenhuizen. Bewoners haalden daarom duizenden handtekeningen op en boden ze aan VVD-wethouder Baljeu aan. De SP hield een enquête onder honderden Charloisenaren, waaruit bleek dat bus 77 erg werd gemist. In januari bracht de SP honderd bewoners met de bus naar het stadhuis om te protesteren: de wethouder weigerde toen een motie van de

Ondertussen staat de eerste bus 63 op het punt weg te rijden. Kees Korbijn speelt op zijn gitaar liedjes over bestuurders die vanuit hun ivoren toren denken te weten wat goed is voor gewone Rotterdammers.

Actievoerder Mary van der Heide bedankt de SP en vervoersmaatschappij RET voor hun medewerking. Tweede-Kamerlid Emile Roemer is er ook bij om de bewoners te feliciteren: “Jullie hebben het goede voorbeeld gegeven: actievoeren helpt! Het herstel van deze buslijn is pas het begin, er moeten nog heel veel andere wegbezuinigde lijnen terugkomen.” Die oproep wordt in andere wijken van Rotterdam al ter harte genomen: in IJsselmonde is een actie gestart voor de terugkeer van buslijn 75, die net als lijn 77 werd opgeheven in 2004. Als het aan de SP ligt worden bewoners veel vaker en eerder betrokken als er iets gaat veranderen in het openbaar vervoer: dan was bus 77 überhaupt nooit verdwenen.

Tekst Kevin Levie

Foto Anouk Pross

LINKSVOOR

Foto Karen Veldkamp

“Elke fles die kapotviel, was er eentje te veel” Ronald Boorsma (35), uit het Friese IJlst, kreeg vlak voor de Kamerverkiezingen van 1994 een folder van de SP in zijn handen gedrukt. “Die met die twee torentjes waar een mannetje tomaten tegenaan gooit”, herinnert hij zich. “Ik las de folder en de SP-ideeën spraken me wel aan.

Toen schreef ik een brief aan de partij.”

Wat stond er in die brief?

“Ik stelde de vraag hoe de SP die prachtige plannen wilde betalen.

Ik kom namelijk uit een middenstandsgezin; mijn vader was melkboer van de SRV. Bij ons was bij wijze van spreken elke fles die kapotviel er eentje te veel. Ik was dus kritisch als het om de centen gaat.”

Nog antwoord gehad?

“Ja. Ik kreeg een brief terug, waarin stond dat onder andere op defensie flink bezuinigd kon worden. Ook werd gewezen op het principe dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Toen werd ik lid.”

Heb je hobby’s?

“Ik hou van voetballen en verder run ik samen met iemand anders een platenlabel dat Not Just Words heet. We geven punkmuziek uit 26

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

van bands uit onder meer België, Amerika, Zweden, Canada én Nederland.”

Wat is je favoriete plek op de wereld?

“De Zuidwesthoek van Friesland. Het merengebied, de rust, de weidsheid… heerlijk. Ik voel me er thuis.”

Wat brengt de kapitalist in je naar boven?

“Ook toevallig! Toen jij daarnet belde, zat ik op eBay te speuren naar oude punk-platen. Vinyl dus. Soms geef ik wel 60 of 70 euro uit voor een lp, singel of ep.”

Heb je nog politieke ambities?

“Momenteel niet. Ik zit nu in het SP-partijbestuur als regiovertegenwoordiger voor Friesland. Ik werk als docent geschiedenis en ben ook nog eens vader van drie jonge kinderen. Kortom: meer politiek zit er voorlopig niet in, vrees ik!”

BELEVEN

BookCrossing Is je boekenkast te vol, maar kun je het niet over je hart verkrijgen om boeken weg te gooien? BookCrossing biedt de oplossing: boeken kunnen nu ook vrijgelaten worden.

Je registreert je oude boeken op de website, voorziet ze van een sticker met informatie over BookCrossing en legt ze vervolgens te vondeling. Degene die je boek vindt, kan dit melden op de website, het boek lezen en vervolgens weer ergens ‘vrijlaten’. Je boek reist zo de hele wereld over en via berichtjes van de vinders blijf je op de hoogte. Uiteraard kun je zelf ook zwerfboeken vangen, aanwijzingen vind je op de site. (JvD)

www.bookcrossing.nl

HOREN

De mooiste liedjes Nederlandse muziek? Lamenielachen!

Bandjes die proberen een beetje rauw te doen en zo Amerikaans mogelijk te klinken, meer niet. Of nee…, wacht even…, we hebben natuurlijk ook nog Liesbeth List, Klein Orkest, en Frank Boeijen. Of Herman van Veen, Thé Lau en Jenny Arean. En Boudewijn de Groot, Frederique Spigt en Rob de Nijs. Juist! En van al deze artiesten – en nog veel meer – zijn de mooiste songs bijeengebracht in een verzamelbox van vijf cd’s. Stuk voor stuk juweeltjes met mooie teksten, uitgevoerd op die lichte, typisch Nederlandse manier. Kortom: prachtige luisterliedjes. Daar hoeven we niet voor naar het buitenland te kijken, want zulke mooie muziek hebben ze daar helemaal niet. (RJ)

De 100 mooiste Nederlandstalige liedjes Diverse artiesten Universal Music

ZIEN

Olympische Spelen Een luxueus vakantie-resort heet bij Asterix ‘een Romeins lusthof’. De Tour de France wordt ‘Ronde van Gallia’ genoemd en Duitsers zijn ‘Oost- en Westgothen’. De manier waarop Uderzo en Goscinny in hun Asterix-strips de moderne maatschappij op de hak nemen is ongeëvenaard. Het zal wel toeval zijn dat een maand na Beijing 2008 de verfilming van ‘Asterix en de Olympische Spelen’ op dvd uitkomt. En ook in deze amusante film ontbreekt de ironie niet: de magische toverdrank die de Galliërs onoverwinnelijk maakt, is op de Spelen verboden. Asterix zonder doping dus. Met Gérard Depardieu als Obelix en Alain Delon(!) als Julius Caesar. (RJ)

Asterix en de Olympische Spelen Nu verkrijgbaar op dvd

LEZEN De depressie-epidemie Door Ineke Palm

Waarom slikken in Nederland meer dan een miljoen mensen antidepressiva, terwijl ons land toch zo welvarend is? In haar boek ‘De depressie-epidemie’ zoekt de Groningse hoogleraar Trudy Dehue – psychologe en filosofe – naar de oorzaken van de depressiegolf in de rijke westerse wereld.

Dehue beschrijft de ontwikkeling van het beeld van depressie door de jaren heen.

Gold depressie eerst als een vorm van neerslachtigheid door toedoen van ervaringen uit het verleden, later werd depressie vooral als een hersenziekte gezien. Dehue vraagt zich echter af of depressie wel echt een ziekte ís.

Hoe het ook zij, de farmaceutische industrie heeft dankbaar gebruik gemaakt van de gedachte dat het bij 27

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

depressie om een biologische storing gaat. ‘Ziekte-bewustwordingscampagnes’ werden op poten gezet en natuurlijk is overal wel een pilletje voor.

Tegelijkertijd raken universiteiten financieel steeds afhankelijker van de industrie, waardoor de nadruk steeds meer komt te liggen op geld verdienen – en steeds minder op onderzoek.

Dehue beschrijft hoe op die manier de depressie-epidemie kon ontstaan, juist toen de ‘liberale versie van de verzorgingsstaat’ ook nog eens uitdrukkelijk de boventoon ging voeren. In haar analyse hoort de depressie-epidemie bij de maatschappelijke ontwikkeling waarin de idee van de maakbare samenleving het aflegt tegen die van het maakbare individu. Eigen verantwoordelijkheid brengt met zich mee dat je zelf verantwoordelijk bent voor je falen.

Waar voortdurend wedstrijden worden gespeeld, zijn ook verliezers. We nemen pas echt het lot in eigen handen als we weigeren aan die wedstrijd mee te doen.

De depressie-epidemie: Over de plicht het lot in eigen hand te nemen Trudy Dehue Uitgeverij Augustus

PRIKBORD Vorstelijk salaris We winden ons er terecht over op, als we vernemen dat de interim-bestuursvoorzitter van een ziekenhuis in Breda 65.000 euro bruto (per maand!) heeft getoucheerd. Maar mag ik erop wijzen dat onze sportieve Willem-Alexander een uitkering ontvangt die nog aanzienlijk royaler uitvalt – en ook nog belastingvrij is. Wellicht kan Alexander Pechtold dit laatste wél uitleggen aan de verpleegkundigen op de werkvloer; ik kan het in ieder geval niet.

Aart Stijntjes, Diemen

Ziek van de zorg De zorg, ja wat een zorg. Ik ging in op een aanbieding om over te stappen naar een andere zorgverzekeraar. Waren we een jaar dubbel verzekerd, terwijl ze alles zouden regelen. Heel veel moeite heb ik moeten doen om de oude polis op te zeggen. Na een jaar kreeg ik geld terug, ik dacht: opgelost.

Wat denk je? Krijg ik vervolgens een boete omdat ons hele gezin helemaal niet meer verzekerd was! Terwijl de zorgverzekeraar gewoon facturen opstuurt en geld van de giro haalt. Nu moet de gemeente eraan te pas komen om ons te helpen alles weer in orde te krijgen. Ziek ben ik ervan.

R. van Zwieten, Amstelveen

Grondwet-gegoochel Nederland heeft met 65 procent in het referendum de Europese Grondwet weggestemd. Het Nederlands kabinet, dat misschien het vertrouwen heeft van 40 procent van de Nederlandse bevolking, heeft vlak voor het reces van de Tweede Kamer de opgepoetste versie van de Grondwet erdoor gedrukt. Premier Balkenende zei vergenoegd dat er weinig ophef over was geweest en ging op vakantie. Mijn vraag is: wilt u alstublieft een opinieonderzoek laten houden over deze regentenmentaliteit?

A. Zwarts, Maastricht

Schulden en alimentatieplicht Wist u dat er mannen zijn die zich bewust in de schulden steken om onder hun alimentatieplicht uit te komen? Het zou strafbaar moeten zijn. Ik vind dat de vader het eerst zijn bijdrage aan zijn kinderen verschuldigd is, in plaats van dat andere schuldeisers voorgaan. En de banken zouden moeten zeggen: “Heeft u alimentatieplicht voor uw kinderen? Zo ja, dan krijgt u geen lening.”

Ook zou de hoogte van de alimentatie elk jaar moeten worden herzien. Door een landelijk bureau dat bevoegd is ieder jaar de alimentatie met de gegevens van de Belastingdienst te berekenen, en het bedrag dan int voor de moeder. Want als kinderen bijvoorbeeld gaan studeren, betalen hun vaders vaak ook geen cent extra. Ook al zegt de IB-Groep dat pa een ouderbijdrage moet doen. Uiteindelijk krijgen de moeders dan alle kosten op hun bordje. Wat mij het meest verbaast, is dat deze mannen zich van iedere verantwoordelijkheid ontdoen.

Het zijn tenslotte toch ook hun kinderen, hoe kun je nou je eigen kind ZO tekort doen?

A. Kluijstermans, Roosendaal

Prik mee:

PRIKBORD@SP.NL

Goed nieuws Enkele maanden geleden was ik een van de moeders die in opstand kwamen en tegen de waanzinnig hoge eigen bijdrage AWBZ, die mijn gehandicapte dochter Janneke maandelijks moest gaan betalen. Ondanks de inzet van de SP bleven mevrouw Bussemaker en het hele kabinet hun hoofd omdraaien en Janneke werd, evenals vele andere gehandicapten en ouderen, gepakt.

Ook mijn argument dat Janneke en al die anderen van hun zakgeld hun ziektekostenverzekering moesten betalen; en dat volgens de wet dat zakgeld daar niet voor bedoeld was, werd door het kabinet afgewezen. Tot mijn absolute verbazing rolde er vanmiddag een brief bij mij in de bus over de eigen bijdrage van mijn dochter Janneke. Voortaan betaalt ze maandelijks 100 euro minder. Het verschil zit hem in de ziektekostenverzekering! De eigen bijdrage AWBZ is nog steeds te hoog, maar er lijkt in elk geval een klein beetje meer redelijkheid gekomen te zijn.

Marieke Lambermont, Bemmel

28

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

Droom: Disability Pride Als christen ben ik natuurlijk tegen discriminatie van homo’s. Maar al die media-ophef over de Gay Pride steekt toch wel. Want hoe brengen de media ónze emancipatiebeweging in beeld, die van mensen met een beperking? Er was nauwelijks aandacht voor onze historische mijlpaal: de inwerkingtreding op 3 mei jl. van het VN-verdrag inzake de rechten van gehandicapten. Nederland ondertekende het verdrag weliswaar, maar behoorde niet tot de 24 ratificerende landen. Het VN-verdrag heeft ook voor Nederland bindende gevolgen, op alle beleidsterreinen. Maar voor staatssecretaris Bussemaker komt de goedkeuringswet pas in 2009 aan de orde. Ik droom van een Nederlandse Disability Pride. Een feestelijke, kleurrijke manifestatie van zelfbewuste, buitenmodelse kopstukken en andere voorbeeldgevers. Die hun specifieke verworvenheden demonstreren en afrekenen met alle oubollige vooroordelen.

Die enkele schalkse figuur die het toegestroomde publiek amuseert met het ontbloten van shockerende prothesen, die nemen we dan maar voor lief.

Truus Jonker, Nijkerk

Sorry Suzanne!

Honderd strafregels voor de redactie: voor de tweede keer op rij is er een fout geslopen in het colofon op pagina 2 (Tribune juli/ augustus). Suzanne van de Kerk is de fotografe die de coverfoto’s maakte.

Sorry puzzelaars!

De grote SP-Zomerpuzzel van vorige maand had onbedoeld een extra moeilijkheidsgraad: het invulschema voor de letters was helaas weggevallen. Gelukkig hebben we toch nog veel goede oplossingen mogen ontvangen.

UITGELICHT ‘Invasieve exoten’ worden ze genoemd: uitheemse dieren en planten, die gezond en wel worden aangetroffen in de Nederlandse natuur. Ze komen mee met toeristen of via lange afstandshandel.

Dankzij het zachter wordende klimaat kunnen ze hier overleven en zich voortplanten. Zo hebben we nu tijgermuggen, wasberen, dermacentor-teken, paddenstoelsponzen en de grote waternavel. In Sittard werden deze zomer twee uitheemse bijtschildpadden aangetroffen. Deze oorspronkelijk uit Noord- en MiddenAmerika afkomstige roofdiersoort kan mensen met gemak een vinger afbijten. De dieren zijn gevangen en overgebracht naar een opvangcentrum voor schildpadden.

Foto Jiri Buller/ Hollandse Hoogte

29

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

30

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

Horizontaal

1

5. Zwangere non? (14) - 9.Zij is in het bezit van een strikte vlecht. (10) - 10. Hulpmiddel voor bijziende toiletpot. (4) 12. Familie van de Meerkatten? - (10) 14. Boos, want het intrument klinkt vals. (8) - 16. Oost-Indisch met kroontjespen: een schrijvende octopus. (7) - 17. In de vergaderrruimte van B&W gissen ze maar wat. (8) 18. Tijdschrift groeit aan de boom. (4) - 19. Bijzonder naar.

(3) 20. Bergruimte voor een noot. (2) - 21. Geen stadse idioot. (8) - 23. Kip (niet) als vlotte vogel in dienst van de Kerstman. (7) Verticaal 1. Voor het opbergen (en uitgeven) van het geld van de minister. (12) - 2. Een bui wind. (5) - 3. Kok is positief over het klaarmaken van de maaltijd. (13) - 4. Man uit het jaar des Heren. (2, ook afk.) - 6. Dit boek is van adel. (5) 7. Vrolijk uit de dood herrezen. (8) - 8. Valies gaat op pad. (7) - 10. Mistig dronken zijn. (8)- 11. Genezen is vooruitgaan. (5,6) - 13. Utrecht: geen al te slimme plaats om te wonen. (7) - 15. Versufte paardenvlieg. (4) 22. Bijgebouw? (4) - 24. Er zit muziek in deze dag.

(2, ook afk.)

3

4

5

2

8

1

6

6

3

4

5

7

2

9

9

12 11

12

7

8

10

10 11

13 13

14

14

17 18

17

21

15

18 19

20

21

22

23

23

15 16

16 19

20

Henry & Lucas, Š FLW 2008

CRYPTOGRAM september 2008

CRYPTOGRAM CRYPTOGRAM SP/TRIBUNE – DIAGRAM. JuniDiagram.

2008

22

24

HenryenenLucas, Lucas,FLW Š FLW Š Henry juni 2008 2008

ALTERNATIEVE WOORDENLIJST TFQUFNCFS Uitleg

0QESBDIU WFS[JO FFO [P TQJUTWPOEJH PSJHJOFFM FO PG IVNPSJTUJTDI NPHFMJKLF PNTDISJKWJOH WBO nnO PG NFFS XPPSEFO WPPS FML WBO EF POEFSTUBBOEF ´0QHBWFO¾ &S IPFGU OJFUT BDIUFSIBBME PG PQHFMPTU UF XPSEFO 8BBSEFSJOH WJOEU QMBBUT PQ TVCKFDUJFWF CBTJT EPPS EF SFEBDUJF WBO 5SJCVOF VOORBEELDEN

%JHJUBBM $PNCJOBUJF 1BBSTHFXJKT ,BNFSBBE 0OEFSBBOOFNFS 3FHFMCBBS 5FHFOBSUJLFM .JOEFSCSPFEFS 0WFSBBOCPE 4JNQFMXFH

OPGAVEN

&MFLUSPOJTDI KBSHPO 8BOOFFS MBOEFO TBNFOHBBO 77% 1WE" FO $%" HFWFO ´QPJOUFST¾ "BE HBBU EF QPMJUJFL JO *FNBOE EJF IFU HFME PQWBOHU 5PFTUFM PN PWFSCPEJHF XFUUFO PQ XFH UF ESBHFO -JHU EXBST JO EF TDIBQQFO 0OEFSCFEFFME HF[JOTMJE .PFJMJKL UF CFSFJLFO ´EFBM¾ .BLLFMJKL HBBU IFU OJFU NFFS

4DISJLCFXJOE 5PUBBMCFFME ,BMFCBT 4UFNCSFVL 1BSUJKBQQBSBBU #PWFOBSN %VSGLBQJUBBM -BHFSIVJT ;POEFSMJOH "MMFFOSFDIU

OPLOSSINGEN ZOMMERPUZZEL JULI/AUGUSTUS 1. (Correctief) Referendum; PvdA - 2. Casablanca; Rinus (Michels) 3. (Lord) Kelvin (= William Thomson); Neville (Chamberlain) - 4. Als je begrijpt wat ik bedoel; Grijpstra en de Gier - 5. Ushering into Banality (van Jeff Koons); Paulus (Potter) - 6. Marcel (van Dam); Geert (Wilders)

7. (Freek de) Jonge; Theo Maassen - 8. (Arthur van) Schendel; Kader Abdolah - 9. (Inspector) Lynley; The Sopranos - 10. Michelangelo (Buonarroti); (Eise) Eisinga - 11. Frankrijk; RoemeniĂŤ; - 12. Batavia; Zeven (ProvinciĂŤn).

Stuur uw oplossing, uitsluitend per brief(kaart), vóór 16 september naar de Puzzelredactie van de Tribune, Vijverhofstraat 65, 3032 SC Rotterdam. Onder de inzenders van een goede oplossing wordt een gesigneerd boek verloot uit de SP-boekenstal.

Winnaar zomerpuzzel juli/augustus Ruben Verhasselt, Leiden

31

TRIBUNE

SEPTEMBER 2008

www.sp.nl

Economie slecht? Loonmatiging!

Economie goed? Loonmatiging!

v

1

TRIBUNE

JANUARI 2008