Tribune - Oktober 2008 by SP-Tribune

Jaargang 44 • nr. 9 • oktober 2008 • Nieuwsblad van de SP • € 1.75

Stages tegen schooluitval Francisco van Jole:

“De media stellen zich te slaafs op”

De buurt, de andere hoeksteen van de samenleving

TRIBUNE

JANUARI 2008

COLOFON UITGAVE VAN DE SOCIALISTISCHE PARTIJ (SP) verschijnt 11 maal per jaar

ABONNEMENT

€ 5,00 per kwartaal (machtiging) of € 24,00 per jaar (acceptgiro). Losse nummers € 1,75. SP-leden ontvangen de Tribune gratis.

REDACTIE

Rob Janssen, Daniël de Jongh

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE:

Herman Beekers, Jan van Dam, Jola van Dijk, Maja Haanskorf, Ronald Kennedy, Suzanne van de Kerk, Daniël Peters, Ronald van Raak, Bas Stoffelsen, Karen Veldkamp, Rob Voss

VORMGEVING

MANIFESTATIE DE GGZ SPREEKT! De actiegroep Zorg Geen Markt organiseert een grote manifestatie, op zaterdag 25 oktober in Amersfoort. De manifestatie wordt mede georganiseerd door actiegroep Therapie in nood, AbvaKabo FNV en Unie Zorg en Welzijn. De Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) staat onder druk en dreigt te worden ontmanteld. Oorzaken zijn onder meer de vermarkting, bureaucratisering en verzakelijking van de zorg. Op de manifestatie zullen de resultaten worden gepresenteerd van een grootschalig onderzoek onder de zorgaanbieders in de GGZ. Een onderzoek dat is uitgevoerd door het Wetenschappelijk Bureau van de SP en de actiegroep Zorg geen Markt en waaraan ruim 5300 zorgaanbieders uit de GGZ hebben meegedaan. Agnes Kant zal aanwezig zijn tijdens de bijeenkomst. Uitgenodigd zijn ook minister Klink, GGZ Nederland, woordvoerders van de politieke partijen, beroepsverenigingen, zorgverzekeraars, patiëntenorganisaties en vakbonden. Wij hopen dat de bijeenkomst een inspiratiebron zal zijn voor de frontwerkers in de GGZ en een startschot voor een periode waarin de GGZ zich veel meer laat horen. Wij willen de GGZ hoger op de politieke agenda krijgen en concrete voorstellen met u formuleren voor hoe het anders en beter kan. Werkt u in de GGZ of bent u op een andere manier betrokken bij de GGZ? Kom dan naar de manifestatie en meld u aan via: www.zorggeenmarkt.nl. Nodig collega’s in de GGZ uit om mee te komen of wijs hen op deze manifestatie. De manifestatie vindt plaats in Amersfoort. Het programma begint rond 11:00 en zal eindigen rond 16:00 uur. Na aanmelding via de website ontvangt u van ons meer informatie, zoals het programma van de dag en een routebeschrijving.

TRIBUNE

OKTOBER 2008

Antoni Gracia Robert de Klerk Gonnie Sluijs

ILLUSTRATIES

Gideon Borman, Arend van Dam, Wim Stevenhagen

SP ALGEMEEN T F E I

(010) 243 55 55 (010) 243 55 66 sp@sp.nl www.sp.nl

LEDEN- EN ABONNEMENTENADMINISTRATIE Vijverhofstraat 65 3032 SC Rotterdam T (010) 243 55 40 F (010) 243 55 67 E administratie@sp.nl

REDACTIE TRIBUNE Vijverhofstraat 65 3032 SC Rotterdam T (010) 243 55 42 F (010) 243 55 66 E tribune@sp.nl

DE TRIBUNE IN GESPROKEN VORM

Belangstellenden voor de Tribune op cd kunnen contact opnemen met de SP-administratie.

DE TRIBUNE OP INTERNET www.sp.nl/nieuws/tribune

COVER

Rob Voss

IN DIT NUMMER:

Open deur?

Francisco van Jole 12

“Links Nederland zit in de schuilkerk”

Prinsjesdag Michael Kooren / HH

En dan krijg je natuurlijk de discussies. Over morele normvervaging bij voetballers die bakken geld verdienen en daarom denken dat ze zich alles kunnen permitteren. En over de kwaliteit van ‘de scheidsrechters van tegenwoordig’ en de noodzaak van invoering van digitale systemen, zoals bij tennis. Op zich interessante vraagstukken. Ware het niet, dat Bild op 19 september – enkele dagen later dus – terugkwam op de kwestie en schreef: ‘Bordon onschuldig!’ Want wat was na onderzoek gebleken? Het woord ‘hoer’ was weliswaar gevallen, maar het was niet Marcel Bordon die het had geroepen. Citaat uit Bild: ‘Een ander persoon had dat woord gebruikt. Bild betreurt deze persoonsverwisseling en biedt Marcel Bordon excuses aan.’

“Balkenende moet zijn teksten voortaan maar zelf voordragen”

Aanpak schooluitval 19

“Veel kinderen willen gewoon loodgieter worden, net als pa”

EN VERDER...

Op 15 september stond in het Duitse dagblad Bild een opvallende kop: ‘Bordon scheldt scheidsrechter uit voor hoer.’ In het artikel viel te lezen dat voetballer Marcel Bordon van Schalke 04 na de immer beladen derby tegen Borussia Dortmund zó boos was op scheidsrechter Wagner, dat hij de arbiter op genoemde wijze beledigde.

Afgezien van de nachtmerrie die Bordon gedurende die dagen moet hebben doorgemaakt, vraag je je dan af waar Bild – qua oplage nota bene de grootse krant van Europa – haar nieuws eigenlijk op baseert. In deze Tribune zegt Francisco van Jole: “De journalistiek moet mij informeren over wat er écht aan de hand is.” Lang heb ik gedacht dat zoiets een open deur was. Nu niet meer.

4 Brandhaard Bolivia 6 De buurt: de schaal van de toekomst 18 Troontelefoon 23 Doodstraf voor Jessy 26 Duizendpoot Paulien Hillen komt voeten te kort 29 Kredietcrisis 8 Nieuws 27 Gespot 28 Prikbord 30 Theo 31 Cryptogram 3

TRIBUNE

OKTOBER 2008

Namens de redactie: Rob Janssen

Tekst Daniël de Jongh Foto’s João Padua / Polaris (HH)

TRIBUNE

OKTOBER 2008

Brandhaard Bolivia In Bolivia zijn hevige onlusten uitgebroken, nadat president Evo Morales in augustus met overtuigende meerderheid een referendum over zijn aanblijven won. Ruim 67 procent van de bevolking wil met hem verder. Morales’ beleid is gericht op het verkleinen van de enorme inkomensongelijkheid. Zijn politiek van landhervorming en nationalisatie van grondstoffen is de rechtse oppositie in het verkeerde keelgat geschoten. De afgelopen maanden kwamen in de olie- en gaswinnende, rijkste departementen afscheidingsbewegingen op. Hun aanhang kwam na het referendum op gewelddadige wijze in opstand. Overheidsgebouwen en vliegvelden werden aangevallen en tientallen burgers vermoord. Morales riep de noodtoestand uit, beschuldigde de Amerikaanse ambassadeur ervan de onlusten te hebben aangewakkerd en stuurde hem weg. Uit solidariteit volgde de Venezolaanse president Chávez zijn voorbeeld, waarop de VS prompt de ambassadeurs van Bolivia en Venezuela naar huis stuurde. SP-Tweede Kamerlid Ewout Irrgang vindt dat de democratisch gekozen en herkozen regeringMorales internationale steun verdient. Irrgang was in augustus internationaal waarnemer bij het referendum over de politieke toekomst van Evo Morales. “Een nieuwe door de VS gesteunde coup in Latijns-Amerika, zoals in 1973 in Chili, is onwenselijk. De Nederlandse regering moet, liefst in EU-verband, nadrukkelijker oproepen tot dialoog en alle gewelddadigheden onomwonden afkeuren.”

TRIBUNE

OKTOBER 2008

ACTUEEL

SP presenteert buurtenplan

“We laten zien dat het kán!” Zorg, onderwijs, veiligheid: het is voor veel mensen steeds meer een ver-van-ons-bedshow geworden. Het is tijd om tegenwicht te bieden aan de doorgeschoten marktwerking en schaalvergroting. De schaal van de toekomst is de buurt.

“Een jaar geleden begonnen jullie met vijftien mensen, met hoeveel zijn jullie nu?” Jos de Blok schiet in de lach. “Joh Agnes, zo klinkt het net of we grootschaligheid willen promoten!” Dat is nu juist niet waar de initiatiefnemer van Buurtzorg Nederland voor staat. Weliswaar zijn er nu 600 werknemers, maar die zijn verdeeld over 45 teams die elk verantwoordelijk zijn voor de thuiszorg in een wijk. “Doordat onze teams steeds in dezelfde buurten komen, krijgen de mensen niet telkens vreemden over de vloer. Dat geeft vertrouwen. Onze medewerkers hoeven ook niet steeds op hun horloge te kijken, want ze hoeven niet van hot naar her te racen.” De Blok is een van de speciale genodigden bij de presentatie van het SP-plan ‘De buurt: de schaal van de toekomst’. In dit plan staan praktische voorstellen om de menselijke maat terug te brengen in de publieke sector. Is dat nodig dan? Agnes Kant: “Ja. We kennen allemaal de problemen die er de laatste decennia zijn ontstaan. Neem bijvoorbeeld de zorg, of de arbeidsbemiddeling. Mensen worden als een nummer behandeld. Overal waar de schaalvergroting heeft toegeslagen zie je hetzelfde: anonimisering en bureaucratische

TRIBUNE

OKTOBER 2008

rompslomp. Daarom zullen we een kleinere schaal moeten kiezen: de buurt. In een levendige buurt met voldoende voorzieningen, waar mensen elkaar kennen en tegenkomen, groeit de betrokkenheid. Dat komt de buurt ten goede; en dan gaat het meestal ook beter met de mensen die er wonen.”

“Het gaat niet om instanties, maar om mensen” Om te onderstrepen dat de buurten centraal staan, wordt de presentatie gehouden op het Oranjeplein in de Haagse Schilderswijk. Op een zonovergoten podium interviewt Agnes Kant mensen die initiatieven op buurtniveau hebben ontplooid. Zo is daar An van Erkel, een van de Schilderswijkers die ervoor gezorgd hebben dat het Oranjeplein een mooie plek met speelgelegenheden werd. “Tien jaar geleden was dit een verloederd plein”, vertelt ze. “We hebben de wethouder erop aangesproken dat het zo niet langer kon.” Bart Haneveld helpt verslaafden aan werk: “Ik ben zelf verslaafd geweest. Na het zoveelste gesprek bij het UWV met mensen die geen idee hadden wie ik écht was en wat ik kon, wist ik dat het anders moest. Het zijn niet instituties die mensen aan werk helpen, maar ménsen. Als je de bedrijven én de werkzoekenden in de buurt goed kent, kun je iets betekenen. Junks hebben ook ooit in hun leven iets geleerd. Er zitten glazenwassers tussen, stratenmakers, van alles.” Het enthousiasme van de sprekers werkt aanstekelijk, maar niet alle bezoekers van het Oranjeplein laten zich zonder voorbehoud meeslepen. Neem Connie, Suria, Rianne en Hendrik. “Eerst zien,

COLUMN

dan geloven”, zeggen ze eensgezind. Ze wonen in de Schilderswijk en ontmoeten elkaar vaak op het plein. “Ik zou het liefst verhuizen”, vertelt Suria. “Mijn zoontje is acht, maar ik durf hem nog steeds niet alleen buiten te laten spelen.” “Het is hier niet veilig”, vallen de anderen haar bij. “Er lopen groepen jongens in deze wijk die je echt niet wil tegenkomen. En de politie doet niets.” Ook Norma, een struise vrouw op leeftijd, is niet erg te spreken over haar buurt. “Vroeger zat hier nog een supermarkt, dat was gezellig. Daar kwam je iedereen tegen en dan maakte je een praatje. Tegenwoordig leven mensen langs elkaar heen.”

“De regering moet concreet actie ondernemen” Agnes Kant herkent de verhalen: “Als SP werken we natuurlijk altijd al in de buurten. We zien al jaren dat het cynisme toeneemt. Veel mensen zijn het vertrouwen kwijt in de politiek, ze geloven niet meer dat ze nog ergens invloed op hebben. Door marktwerking en schaalvergroting zijn belangrijke zaken als zorg, onderwijs en veiligheid steeds verder van de mensen af komen te staan. Tegelijkertijd verdwenen ook andere voorzieningen uit de buurt. Die buurtsuper, dat is nou precies zo’n voorbeeld. Plekken waar mensen elkaar ontmoeten, die moeten terug naar de buurten. En natuurlijk moeten overlastgevers worden aangepakt. Maar ook daar is de schaal van de buurt belangrijk. Als mensen elkaar kennen, spreken ze elkaar makkelijker aan op hun gedrag. Daarbij moeten ze kunnen rekenen op de steun van de wijkagent. Eentje die weet wat er speelt en ingrijpt als dat nodig is. Weet je, je hoort zo veel over de dingen die niet goed gaan. Juist daarom hebben we al die mensen uitgenodigd om hier te vertellen over dingen die wél goed gaan. Om te laten zien dat het kán!” Een paar dagen na de presentatie heeft Kant het buurtenplan aan premier Balkenende aangeboden. Hoe reageerde hij daarop? “Positief! Het plan zal ook in de Tweede Kamer besproken worden. Ik heb Balkenende gevraagd om dan op alle voorstellen die erin staan te reageren. Want het idee spreekt veel politici wel aan, maar waar het natuurlijk om gaat is dat er ook concreet actie wordt ondernomen om de uitvoering mogelijk te maken. Daar ga ik me de komende tijd actief voor inzetten.”

Wilt u een exemplaar van het buurtenplan bestellen? Surf naar www.sp.nl/service/goederen/shop.php

Tekst Daniël de Jongh

Privé winst; collectieve last ‘‘Sorry, maar ik vind je een dief van je eigen portemonnee’, zei de man die mijn hypotheek regelde. Zijn voorstel was dat we een fors hogere hypotheek zouden nemen. Met het geld dat we daarmee scoorden, zouden we dan geld kunnen gaan ‘verdienen’ op de beurs. ‘En dat is heel slim’, zei hij nog. ‘Alles is aftrekbaar van de belastingen.’ Ik heb besloten maar een dief van mijn eigen portemonnee te blijven. Momenteel wordt er op de beurs meer geld verdiend door middel van speculatie, dan door alle mensen in ons land met werken bij elkaar. Het aandeel van de jaarlijks door ons geproduceerde welvaart dat naar ‘winst’ gaat is groter dan het aandeel dat als loon wordt uitbetaald aan alle werkenden samen. Het woord zegt het al: Kapitalisme, het systeem waarin de factor Kapitaal dominant is. De factor Arbeid wordt slechts gezien als een noodzakelijk kwaad, door middel waarvan nieuwe ‘waarde’ geproduceerd kan worden. Hebben we de samenleving (politiek en privé) inmiddels gedemocratiseerd; de macht in de economie is nog steeds gebaseerd op bezit en niet op mensen. De economie kent geen democratie, geen ‘het volk aan de macht’. De kredietcrisis die de VS, en de VS bepaald niet meer alleen, nu al meer dan een jaar teistert is een schoolvoorbeeld van wat het neoliberalisme ons gebracht heeft. Het is de allesvernietigende dictatuur van de hebzucht. De financiële markten zijn door de deregulering ontdaan van hun morele ketenen – en we zien nu de gevolgen. Risico is op risico op risico gestapeld, zonder dat iemand zich druk maakte over wat er zou gebeuren wanneer de luchtbel zou leeglopen. De financiële sector kon veel extra winst maken en daardoor binnenlopen. Maar een kruik gaat net zo lang te water, totdat-ie…. En barsten deed-ie. En wie mag ’m lijmen? De belastingbetaler, ook de overgrote meerderheid die part noch deel had aan de rooftochten door het Kapitaal. Onder verwijzing naar het algemene belang om de rust op de financiële markten zo snel mogelijk te laten terugkeren, heeft de Amerikaanse regering besloten vele honderden miljarden dollars van haar burgers in te zetten om die rust (voorlopig) te kopen. Velen hebben op onverantwoorde wijze hun zakken gevuld. Zij hebben het algemeen belang geschaad en een crisis veroorzaakt. Maar ervoor opdraaien doen de gewone mensen. Dit is een systeemkenmerk van het kapitalisme. En daarom is de SP óók de partij van de fundamentele maatschappijkritiek. Het kapitalisme is out of time, en hoort niet thuis in de eenentwintigste eeuw.

Jan Marijnissen

TRIBUNE

OKTOBER 2008

NIEUWS Lichtpuntje voor huurders Het moet makkelijker worden voor woningzoekenden om een huurwoning te vinden, vindt ook minister Vogelaar. Zij wil daarom een aantal suggesties uit het SP-plan ‘Schrap de wachtlijstbelasting’ overnemen. Zoals het voorstel dat er zo snel mogelijk één centraal woonloket moet komen. Ook is ze bereid te kijken naar een maximumbedrag aan inschrijfkosten. Helaas is Vogelaar niet bereid om de wachtlijstbelasting volledig te schrappen. SP-Tweede Kamerlid Paulus Jansen noemt het besluit van Vogelaar desalniettemin: “Een stap in de goede richting.”

Dreigende wolk voor huurders In september sprak Paulus Jansen de minister ook aan over het grote aantal woningcorporaties dat dreigt uit het publieke bestel te stappen. “Daardoor staat het stelsel van sociale volkshuisvesting op ontploffen”, aldus Jansen. Uit onderzoek van het blad Building Bussiness blijkt dat de helft van de corporaties overweegt ‘commercieel te gaan’. Door een maas in de wet gaat ze dat mogelijk ook lukken. Jansen: “Aan een minister die dat laat gebeuren, hebben we natuurlijk niets.”

Maak openbaar vervoer openbaar In 2000 is afgesproken dat binnen dertig jaar alle perrons voor iedereen toegankelijk moeten worden. Maar minister Eurlings blijkt de doelstelling te hebben verlaagd naar zestig

TRIBUNE

OKTOBER 2008

F16’s kunnen nog jaren mee

JSF: duur speledingetje In de discussie om de Joint Strike Fighter zijn steeds twee argumenten gebruikt: de huidige F16’s zijn versleten en de JSF gaat het Nederlandse bedrijfsleven geen windeieren leggen. Nu blijkt dat beide beweringen op z’n minst twijfelachtig zijn. In de Volkskrant doet Jacques de Winter, oud-topambtenaar van Defensie, uit de doeken dat de F16’s helemaal niet versleten zijn. Ook niet door hun optreden in Afghanistan. SP-Kamerlid Krista van Velzen ziet daarin reden om de koop nog even uit te stellen: “Als het klopt, hebben we namelijk helemaal geen haast met de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen. Als we nu 200 miljoen uitgeven aan JSF-testvliegtuigen, zetten we eigenlijk een handtekening onder een koopcontract.” Eerder onthulde het programma Reporter al dat het beloofde bedrag van 800 miljoen aan tegenorders fors is overdreven en zeker gehalveerd moet worden.

Foto cecilia picco / sxc.hu

procent van de stations. “Wat heeft iemand in een rolstoel daaraan, als het station in de buurt daar niet onder valt?”, vraagt SP-Kamerlid Emile Roemer zich af. “Dan is hij of zij nog altijd aangewezen op alternatief vervoer of begeleiding. Dat is ronduit beledigend voor mensen die toch al niet veel opties hebben om te reizen.” Ook de treinen zullen tegen 2030 niet voor iedereen toegankelijk zijn. “Nu blijkt dat er zelfs dit jaar nog nieuwe treinen zijn aangeschaft door de NS die niet voldoen aan de

gestelde eisen voor toegankelijkheid. Deze treinen moeten ook weer dertig jaar mee, waardoor de deadline van 2030 ernstig in gevaar komt. En de gehandicapten, die staan hierdoor weer in de kou.”

Extra geld naar jeugdzorg Minister Rouvoet gaat 180 miljoen extra uitgeven om de wachtlijsten in de jeugdzorg aan te pakken. “We hebben hem herhaaldelijk gevraagd om een

noodplan. Het is mooi dat hij eindelijk luistert”, aldus SP-Kamerlid Marianne Langkamp. “Immers, de wachtlijsten zijn met tien procent gestegen het afgelopen jaar. Het is onacceptabel dat duizenden kinderen langer dan twee maanden op de wachtlijst staan voor zorg die ze keihard nodig hebben.” Zij hoopt dat de minister nog een stap verder gaat: “Wat de SP betreft moet hij ook veel meer investeren in preventie en mogelijkheden om vroeg in te grijpen. Dat kan door de bureaucratie terug te dringen, de hulp dichtbij te organiseren – in de buurt – en vooral niet over te laten aan een trits langs elkaar werkende instanties.” Ondertussen hebben de grote steden Amsterdam, Rotterdam en regio Haaglanden geprotesteerd tegen het deel dat zij moeten bijdragen aan het oplossen van de problemen in de jeugdzorg (jaarlijks zes miljoen). Zij zeggen nu al onvoldoende middelen te krijgen voor de uitvoering van de jeugdzorg.

Ouder onderhouden van StuFi? Alleenstaande ouders worden fors gekort op de bijstand als hun inwonende schoolgaande of studerende kind achttien wordt. Voor ouders in de bijstand die samen opvoeden, geldt dit niet. Het verschil kan oplopen tot 250 euro per maand. “Deze ongelijkheid betekent in veel gevallen ook armoede voor alleenstaande ouders”, aldus SP-Kamerlid Sadet Karabulut. “De tegemoetkoming schoolkosten of studieﬁnanciering die je vanaf je achttiende krijgt is bedoeld om de studiekosten te betalen, niet om ﬁnancieel voor je moeder of vader te zorgen. Waarom moet een ouder dan gekort worden op de uitkering?” Hoewel

NIEUWS staatssecretaris Aboutaleb zich kan vinden in de kritiek, wil hij zich niet wagen aan een nationale regeling. Hij wil eerst onderzoeken hoe gemeenten het probleem aanpakken. Daarvoor vindt Karabulut het te laat: “Ik dring er al langer dan een jaar bij het kabinet op aan om dit probleem op te lossen. Het is nu mooi geweest, de staatssecretaris moet de wet aanpassen.” Ook de vakcentrale en Vrouwenbond van het FNV willen een landelijke regeling.

Onderzoek ‘vrijwilige’ ouderbijdrage De vrijwillige ouderbijdrage in het onderwijs kan behoorlijk oplopen: tot een paar honderd euro per jaar. Maar niet alle scholen zeggen dat het om een vrijwillige bijdrage gaat. Daardoor worden ouders onterecht met hoge kosten geconfronteerd. De ouderbijdrage mag ook niet gebruikt worden voor onderwijszaken, zoals schoolboeken of personeel. Deel uw ervaringen en meningen op www.sp.nl/ onderwijs.

‘Leerfabrieken’ Staatssecretaris Van Bijsterveldt zegt kleinschalig onderwijs te willen. Het is tijd dat de daad bij het woord wordt gevoegd, aldus SP-Kamerlid Nathalie de Rooij. In NoordHolland dreigt met de fusie tussen twee MBO’s een anonieme ‘leerfabriek’ van 21 duizend leerlingen en achttienhonderd medewerkers te ontstaan. De Rooij: “Bij grote leerfabrieken ontstaat een grote

TRIBUNE

OKTOBER 2008

Charmeoffensief

die op elke school een conciërge willen. SP-Kamerlid Jasper van Dijk, ook lid van de commissie, staat volledig achter de actie van onderwijsorganisaties en vakbonden. In december pleitte hij in een motie al voor hetzelfde doel. De regeringspartij stemden toen tegen. Van Dijk: “Deze 200 duizend handtekeningen zijn een ﬁkse steun in de rug in de Tweede Kamer. Het geeft aan hoezeer ook de mensen uit het onderwijs zelf wachten op een conciërge die helpt de school te runnen, zodat leraren zich met hun kerntaak bezig kunnen houden: lesgeven.”

Jong geschoten is altijd mis... De Week van de WBE (Wildbeheereenheid) in september is wellicht onopgemerkt aan u voorbijgegaan. Waarschijnlijk had u iets leukers te doen, of niet zo’n zin om uw kinderen te laten deelnemen aan een wedstrijd luchtbuks schieten. Met dit onderdeel wilde de jagersclub nabij Balkbrug goodwill kweken voor de jacht. Willy Lourenssen, voorzitter van de Overijsselse SP-Statenfractie: “Dat jagers ongestoord kinderen beïnvloeden in hun charmeoffensief, is onbegrijpelijk en verwerpelijk.” Bovendien is het afvuren van een luchtbuks op openbaar terrein verboden. “Dat de gemeente Hardenberg, de politie IJsselland, de meewerkende scholen en de ouders zich hier niet van bewust zijn, is zorgelijk.” Lourenssen waarschuwt dat de luchtbuks geen speelgoed is. In De Stentor toont WBEvoorzitter Jan Hasker Jonkman zich teleurgesteld in de politiek, die het tijdens zijn open dag op 17 september massaal heeft laten afweten. De luchtbukswedstrijd voor kinderen, doet hij af met: “Er is een fout gemaakt bij de samenstelling van het programma.” Lourenssen gelooft daar niet zoveel van. “We hebben nooit een herzien programma ontvangen.” Kortom: “Een slap verweer van een kat in het nauw.”

Foto Roel Visser

afstand tussen bestuurders en bijvoorbeeld leraren. Uiteindelijk is dat slecht voor de kwaliteit van het onderwijs.” De SP blijft de regering oproepen om juist schaalverkleining in het onderwijs door te voeren. “Deze fusie blokkeren zou een goed begin zijn voor de staatssecretaris.”

Conciërge op elke school Een andere manier om de menselijke maat in het onderwijs terug te brengen is de conciërge. De onderwijscommissie in de Kamer heeft bijna 200 duizend handtekeningen ontvangen van leerkrachten

Defensie biedt cheque, geen excuses Wanneer mijnexpert Rob Ovaa in 1984 omkomt bij een ongeluk met een AP-23 landmijn, krijgt bedrijfsmaatschappelijk werker Fred Spijkers opdracht de weduwe te benaderen. Van Defensie krijgt hij de opdracht om te vertellen dat nalatigheid de oorzaak is. Spijkers weigert, omdat hij vermoedt wat Defensie al jaren weet: de landmijn deugt niet. Sindsdien wordt Spijkers bestempeld als politiek crimineel en paranoïde gek. Hij komt in de WAO terecht. In 1989 is hij zelfs door twee militairen beschoten. Begin september jl. gaat staatssecretaris van Defensie Jack de Vries door het stof met een ‘ruimhartig’ gebaar: ﬁnanciële genoegdoening voor misgelopen pensioen en vergoeding van juridische en medische kosten. “Een trap na”, noemt de nu 62-jarige Spijkers het in de Volkskrant. “Defensie moet eens een keer erkennen dat het een kwart eeuw lang rotzooi heeft geschopt.” Bovendien wil Spijkers nou eindelijk eens zijn dossier inzien, dat nog steeds achter slot en grendel ligt. Rechtswetenschapper Joep

NIEUWS van der Vliet in het blad Binnenlands Bestuur: “Het ministerie van Defensie is de dader, en de minister en staatssecretaris zijn verantwoordelijk. Maar de staatssecretaris wekt de indruk dat het Defensie allemaal is overkomen.”

De vis wordt duur betaald

Laat er gras over groeien! Toch nog goed nieuws uit de natuur en dat op een onverwachte locatie: aan de drukke Rotterdamse Coolsingel. In de plantenbakken met kunstgras zijn namelijk echte halmen ontsproten. SP-Raadslid Josine Strörmann is aangenaam verrast door deze “zege van de natuur over de truttigheid.” Ze heeft ook al een paardenbloem en een vermoedelijk herderstasje ontwaard in de sierbakken. Strörmann heeft daarom het college gevraagd om weer écht gras te zaaien aan de Coolsingel. Ze wijst erop dat de gemeente Rotterdam 2008 heeft uitgeroepen tot Groenjaar. “Kunstgras kan weer terug naar de balkonnetjes en de amateurvoetbalvelden.”

Boxtel pakt laaggeletterdheid aan Zo’n anderhalf miljoen volwassenen in Nederland hebben moeite met lezen, schrijven en/ of rekenen. Daarvan zijn er ongeveer 250 duizend analfabeet. ‘Laaggeletterdheid’ komt voor in alle lagen van de bevolking: allochtoon, autochtoon, jong en oud. Daarom vergt het een brede aanpak. De SP-fractie in Boxtel heeft een aanvalsplan gepresenteerd. “Als SP-fractie hebben we in

TRIBUNE

OKTOBER 2008

Alarm voor kabeljauw en tonijn Als we niet snel ingrijpen tegen overbevissing gaat de visstand eraan. Er moet daarom haast gemaakt worden met het uitbreiden van zeereservaten, stelt visserijbioloog Daniel Pauly in de Volkskrant. De helft van de vissoorten wordt overbevist en de populatie van kabeljauw en tonijn is al met 90 procent geslonken. Pauly, eredoctor aan de Universiteit van Wageningen, vindt dat radicaal ingrijpen nodig is: “We moeten de oceanen sluiten voor visserij, met uitzondering van speciaal aangewezen delen.” Omdat 90 procent van de productieve visgronden zich binnen een 200 mijlszone van landen begeeft, moet dat met nationale wetgeving geregeld worden, vindt Pauly. Het is een kwestie van willen: “De giraffe en de olifant zijn er nog omdat wij willen dat ze er zijn. Voor kabeljauw en tonijn moeten we zo’n besluit ook nemen, anders gaan ze er onherroepelijk aan.” Ook de SP is voorstander van uitbreiding van het aantal zeereservaten en inkrimping van de vissersvloot.

Foto: Erwin Winkelman / Flickr.com

het verleden ook al voorstellen gedaan op gebied van alfabetisering, maar dit voorstel gaat vele malen verder”, aldus SP-raadslid en initiatiefnemer Eric van den Broek. Bij de aanpak worden werkgevers en maatschappelijke organisaties betrokken. De Stichting Lezen & Schrijven stelt speciale cursussen ter beschikking. Ook komt er een uitgebreide lokale campagne om laaggeletterdheid uit de taboesfeer te halen. “Veel mensen denken dat zij de enigen zijn met het probleem.”

Huisartsen Huisartsen zijn voor spoedgevallen vaak slecht bereikbaar, blijkt uit een rapport van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Tegelijkertijd wil minister Klink bezuinigen op de huisartsenzorg, zo waarschuwt de Landelijke Huisartsenvereniging. “Volstrekt onaanvaardbaar”, vindt Henk van Gerven, SP-Tweede Kamerlid én huisarts. Hij wil dat er meer huisartsen opgeleid worden en meer geld komt om praktijkon-

dersteuners in dienst te nemen. Volgens het IGZ-onderzoek krijgt nu al een kwart tot 40 procent van de mensen geen gehoor. Nog eens 40 procent hangt minstens tien minuten aan de lijn voor een afspraak. Volgens de richtlijn moet een normaal telefoontje binnen twee minuten beantwoord worden, de spoedlijn binnen 30 seconden. De Inspectie eist nu dat huisartsen orde op zaken stellen. Van Gerven merkt dat er nu al een groot beroep wordt gedaan op zijn collega’s. “Bij de grootschalige huisartsenposten stijgt de hulpvraag elk jaar met circa 7 procent. Dit leidt tot overbelaste doktersassistentes en slecht bereikbare huisartsen. We moeten echt terug naar meer laagdrempelige en toegankelijke zorg. Die bereik je niet door te bezuinigen.”

Loterij: wie misleidt wie? Tot vorig jaar kende de Staatsloterij prijzen toe aan niet-verkochte lotnummers. ‘Misleiding’, oordeelt Stichting Loterijverlies, en wil naar de rechter stappen. Volgens Morand Juridische Bijstand, het bedrijf achter de stichting, hebben al 19 duizend mensen toegehapt op de slogan ‘Win terug waar u recht op heeft!’ Tegen 25 euro inschrijfgeld... SP-Kamerlid Jan de Wit is niet gecharmeerd van de juridische actie. Hij wijst erop dat de Staatsloterij sinds 1 januari 2008 al overstag is, en alleen prijzen toekent aan verkochte lotnummers (met uitzondering van de jackpot). De Wit betwijfelt of de ‘gedupeerden’ iets van hun inschrijfgeld terugzien. “Wat mij betreft is het een kansloze zaak, waar een stel handige juridisch adviseurs een aardig bedrag aan verdient.” Overigens afﬁcheert Morand zich op de eigen website als bedrijf ‘Voor gratis rechtsbijstand’. Maar bij succes

NIEUWS wordt 15 procent van de uitbetaling opgestreken. Hoezo misleiding?

Geen goedkope striptent

Holland staat op de tocht, omdat de provincie vanaf 2009 geen ﬁnanciële ondersteuning meer wil bieden. Voortaan moeten de gemeentes een bijdrage leveren, maar vooralsnog lijken niet alle gemeentes daartoe bereid. De actie ‘Red de bibliobus’ is een initiatief van de SP-statenfractie, die van mening is dat de provincie de bibliobus moet ondersteunen totdat overal in de provincie een even goede vervanging is geregeld.

Infectiegevaar Inwoners van Lelystad en Emmeloord moeten voor chirurgische ingrepen voorlopig uitwijken naar omringende gemeenten. De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft de operatiekamers van de IJsselmeerhuizen laten sluiten, na deze ‘onverantwoord en onveilig’ genoemd te hebben. Volgens de Inspectie wist de directie al vanaf april dat patiënten er een onnodig risico liepen op infectie. De directie ontkent dat de veiligheid van patiënten in het geding is geweest, en wijdt de ontstane problemen aan een gebrek aan ﬁnanciële middelen. “Om open te blijven moet de rijksoverheid iets extra’s doen”, zegt bestuursvoorzitter Gersji Rodrigues Pereira in het NRC. De gemeenteraad van Lelystad heeft unaniem het vertrouwen in het bestuur opgezegd. John van den Heuvel, fractievoorzitter SP Lelystad: “Minister Klink neemt een groot risico, door geen nood-operatiekamers te willen plaatsen en eerst een en ander op z’n beloop te laten.”

Kloonvlees afgeserveerd Schaap Dolly moest op jonge leeftijd inslapen, wegens gezondheidsproblemen. Zij was niet de enige. Uit onderzoek van de Europese Voedselveiligheidsautoriteit blijkt dat een aanzienlijk deel van de dieren die zijn gekloond het niet goed maakt. Het weerhield de Europese Commissie er niet van om te

TRIBUNE

OKTOBER 2008

Relaxen bij Rijkswaterstaat De discoverlichting, ‘dansvloer’ en naam doen in eerste instantie wellicht denken aan een goedkope striptent, maar LEF is toch echt de nieuwe ontspanningsruimte van Rijkswaterstaat in Utrecht. Goedkoop is het loungehok niet: het kost de belastingbetaler 5 miljoen euro. “Kennelijk zijn de problemen bij Rijkswaterstaat dermate groot, dat ze naar deze wanhoopsmiddelen grijpen”, aldus het van zichzelf al ontspannen SP–Kamerlid Emile Roemer. “De ene dag horen we dat de strippenkaart 4,5 procent duurder wordt en dan blijkt ineens dat de overheid het geld op deze manier uitgeeft.” In het future center kunnen gestresste ambtenaren ‘droogsurfen’ en liggend op hoogpolig tapijt hun lunch nuttigen. Dit moet tot grensverleggende, creatieve ideeën leiden. Roemer denkt dat dit veel beter en goedkoper kan, door de ambtenaren vaker de straat op te sturen. Juist bij Rijkswaterstaat liggen daar de oplossingen. “Je kunt ook gewoon een toegankelijk e-mailadres en telefoonnummer opzetten. Daar zal het vermoedelijk werkbare oplossingen regenen.” De CDA-fractie deelt de kritiek en spreekt van geldsmijterij bij Rijkswaterstaat. Foto: Evelyne Jacq / Hollandse Hoogte

proberen klonen te bevorderen. Via een achterdeurtje: door gekloond dierlijk vlees via een EU-verordening te erkennen als ‘nieuw voedingsmiddel’. Na felle kritiek van SPEuroparlementslid Kartika Liotard en de Britse conservatief Neil Parish heeft het Europees Parlement het plan om klonen op het menu te zetten voorlopig afgeserveerd.

Red de bibliobus “Goed dat jullie dit doen!” De SP Zaandam ontving veel positieve reacties op de in de lokale krant aangekondigde huis-aan-huis-handtekeningenactie ‘Red de bibliobus’. Binnen enkele uren hadden al honderden Zaandammers hun krabbel gezet. Zij willen niet dat het laagdrempelige aanbod van boeken en internetvoorzieningen verdwijnt. Het voortbestaan van de bibliotheekbus in Noord-

Kernenergie verliest terrein Als je de berichtgeving in de media moet geloven, neemt kernenergie wereldwijd een hoge vlucht. Dat blijkt niet zo te zijn. Voor het eerst sinds twintig jaar is het aandeel van kernenergie in de wereldwijde stroomvoorziening gedaald, schrijft het pro-kernenergie Atoomagentschap (IAEA) te Wenen in een op 11 september verschenen rapport. Het lijkt er dus meer op dat de roep om kernenergie de daling moet tegengaan. Als toekomstvoorspelling heeft het IAEA verder alle aankondigingen van de mogelijke bouw van kerncentrales bij elkaar opgeteld, en vervolgens aangenomen dat al die plannen ook werkelijkheid worden. Het aandeel kernenergie in het totale wereldwijde energiegebruik zal dan stijgen van 5,9 procent nu, naar 7,3 in 2030. Ook met de huidige hype over kernenergie, zal het aandeel atoomstroom dus beperkt blijven.

INTERVIEW Francisco van Jole

“Rechts heeft

een coup gepleegd”

Hij staat bekend om zijn scherpe kritiek op de media en noemt zijn collega-journalisten bang. Zelf is Francisco van Jole al van jongs af aan tegendraads. “Ik verbaas me over de papegaaiencultuur.” Een meer Rotterdamse setting voor het gesprek met de in deze stad geboren en getogen journalist Francisco van Jole (1960) is nauwelijks denkbaar. Een trendy etablissement in zwart-wit en chroom, met uitzicht op de bouwput van het Centraal Station. Gekleed in het zwart, voorzien van een modieuze zonnebril, een mobieltje en een iPod, stapt hij er binnen. Van Jole is met recht een kind van de werkstad aan de Maas: “Ik werk altijd. Wat zou ik anders moeten doen?” Geen medium of Van Jole is er actief, of het nu om radio, televisie, krant, tijdschrift of internet gaat. Begonnen als fotojournalist, stapte hij al snel over naar het schrijven van artikelen voor diverse bladen en tijdschriften. Hij was een van de eerste journalisten die verslag deed van de ontwikkelingen van het internet, onder andere voor de Volkskrant. Nog steeds geldt hij als kenner bij uitstek van de digitale wereld. Tegenwoordig becommentarieert hij met overgave de werkwijze van de media, zoals in het televisieprogramma De Leugen Regeert. Terwijl buiten graafmachines een geluidsdecor leggen, vertelt Van Jole over zijn passie: de journalistiek. Hij heeft een uitgesproken mening over wat goede journalistiek hoort te zijn. Dat wordt hem niet altijd in dank afgenomen. Zo valt er op de website GeenStijl.nl een heuse hetze tegen hem te lezen.

Wat hebben ze daar toch tegen je? Je lijkt wel hun favoriete vijand te zijn.

“Natuurlijk, ik ben degene die de makers heeft ontmaskerd. En ik ben de enige die over GeenStijl durft te praten. Dat maakt me tot hun vijand nummer één. Ooit zat ik, op hun uitnodiging overigens, in een debat in het televisieprogramma B&W, waarin ik kritiek op de site heb gegeven. Ik heb ze gezegd dat je dit soort methodes niet kunt hanteren, om stukken te plaatsen die op personen gericht zijn en intussen je als maker te verschuilen. GeenStijl is een dochterbedrijf van de Telegraaf. Ze zijn nog een tandje erger dan die krant. Ze zijn alleen maar bezig met een rechtse agenda. Daaraan passen ze het nieuws aan.”

Jij blijft wel reageren op je eigen weblog 2525. Is dat nodig?

“Als zij doorgaan met mij aan te vallen, moet ik dan mijn mond houden? Dat ben ik niet van plan. Ik laat zien hoe ze te werk gaan. Dat lijkt erg veel op de aanpak van Fox News in Amerika. Die passen de berichtgeving ook aan hun eigen agenda aan. Voorbeeldje: na de inval van Rusland in Zuid-Ossetië kwamen er Zuid-Ossetiërs voor de camera die de Russen gingen bedanken. Toen draaide Fox die mensen ijlings weg.”

Heeft een site als GeenStijl veel invloed op de publieke opinie in ons land?

“Niet direct, maar wel indirect; want ze beïnvloedt de journalistiek. Neem dat ﬁlmpje over minister Vogelaar dat ze in het voorjaar plaatsten. De bedoeling is 12

TRIBUNE

OKTOBER 2008

duidelijk: links in de problemen brengen door verdachtmakingen. Op allerlei manieren. Zo schilderen ze bijvoorbeeld het ontvangen van subsidie af als diefstal.”

Dan laat de journalistiek zich wel snel inpakken. Ze hoeven zoiets toch niet over te nemen?

“Dat verbaast me ook steeds, die papegaaiencultuur. Iedereen kletst elkaar na, in plaats van zelf op onderzoek uit te gaan. Ik snap ook wel dat het te maken heeft met tijdsdruk. Er moet constant geproduceerd worden. Er is geen tijd om eens achterover te leunen en te denken: wat moet ik – en de lezer of kijker – ervan vinden? Hoe maak ik duidelijk wat er aan de hand is? Nu is het zo dat degene die het nieuws maakt, bepaalt hoe erover gesproken wordt.”

Geef eens een voorbeeld?

“Neem het Plan voor de Deltawerken. Minister Veerman presenteert dat en vervolgens nemen journalisten letterlijk zijn bewoordingen over. Niet één journalist, nee, bijna allemaal. Hetzelfde met Rita Verdonk. Die zei eens van zichzelf: ‘Ik ben een sportief verliezer.’ Dat lees en hoor je dan overal. Terwijl die Verdonk helemaal niet sportief is. Napraterij dus.”

Hoe zou het wel moeten?

“De journalistiek moet mij informeren over wat er echt aan de hand is, over hoe ik het moet zien. Journalisten moeten zelf nadenken en niet afhankelijk zijn van de nieuwsmakers. Het zijn politici, bedrijven en soms actievoerders, kortom de direct belanghebbenden, die het nieuws orkestreren. De media stellen zich te slaafs op.”

“Linkse geschiedenis is dingen doen die niet mogen”

TRIBUNE

OKTOBER 2008

INTERVIEW Wat is voor jou de kern van goede journalistiek?

“Dat is het kritisch bevragen van de werkelijkheid. Je moet je steeds afvragen: is het wel zo, klopt het wat er wordt verteld, welke agenda zit erachter? En je moet nagaan of iets belangrijk ís, of belangrijk wordt gemáákt – en wie daar dan belang bij hebben. En bedenk waarom mensen het moeten weten. Misschien het allerbelangrijkste is om niet bang te zijn.”

Bang waarvoor? Wat heeft de journalistiek dan te vrezen?

“Die is tegenwoordig vooral bang om te links te zijn. En om de stem van het volk te missen. De dood van Pim Fortuyn is wat dat betreft een breekpunt. Sindsdien is het mode om te praten over de kloof tussen burger en politiek. Bestaat die eigenlijk wel? Hoezo is de stem van het volk gemist? Het zijn modetermen, waarvan de journalistiek aan elkaar hangt. Ten tijde van Fortuyn werd bijvoorbeeld beweerd dat je op televisie driemaal de Volkskrant te zien kreeg. Was dat maar waar geweest! Bovendien is die krant niet eens zo links. Eigenlijk is het onzin dat er van alles mis was met de journalistiek en met de politici. Je kunt stellen dat er sinds Fortuyn sprake is van een rechtse revolte. Rechts heeft een coup gepleegd. En links is in de war.”

Wat is het gevolg van die angst die jij signaleert?

“Dat het kritische uit de journalistiek is verdwenen. Links denken is kritisch denken, rechts heeft dat veel minder. Een veeg teken is het ontbreken van debatprogramma’s. We hebben alleen Buitenhof en dat is toch een beetje een braaf programma. Er staan geen opponenten meer tegenover elkaar. Die worden verdeeld over twee avonden, zoals bij Pauw en Witteman. Dat is geen debat meer. Het komt ook doordat rechts het debat uit de weg gaat. Zo’n Geert Wilders weigert om aan debatprogramma’s mee te doen, ook al roept hij dat-ie het debat niet uit de weg gaat. Hij komt ermee weg, omdat journalisten dit gedrag accepteren.”

TRIBUNE

OKTOBER 2008

Bestaat er in Nederland nog linkse journalistiek?

“Nauwelijks, in ieder geval niet zoals in de Verenigde Staten. Een progressief programma als Air America is er hier niet. Daar hoor je uitgesproken linkse verhalen, een analyse vanuit links perspectief over de Republikeinse presidentskandidaat McCain bijvoorbeeld. Op die manier hoor je in Nederland nooit spreken over de VVD of over Verdonk. Of kijk wat er recent met Duyvendak is gebeurd, parlementslid van GroenLinks. Niemand die zegt: hier wordt een rechts spelletje gespeeld. De media willen zich niet meer proﬁ leren.”

Nu je Duyvendak noemt: wat ging daar mis?

“Hij is ook zelf stom geweest, door panisch te reageren en steeds in de verdediging te gaan. Hij had zijn poot stijf moeten houden, zeggen dit is het en daarmee uit. Femke Halsema stelde zich nog roomser dan de paus op, door iedere buitenparlementaire actie rigoureus af te wijzen. Ik zou zeggen dat ze haar eigen geschiedenis niet kent. Linkse geschiedenis is dingen doen die niet mogen. Dat betekent niet dat je alles goed moet praten, maar zonder verboden dingen te doen zou er nooit iets zijn veranderd.”

Is dit typisch Nederlands gedrag?

“Ja, in de zin dat links in Nederland in de schuilkerk zit. Zo’n Joschka Fischer in Duitsland gaat heel anders met zijn activistische verleden om. Hij blijft achter zijn daden staan. In Duitsland zijn ze niet zo bang voor ideologische verschillen.”

Je legde eerder het breekpunt bij Fortuyn. Was er voor die tijd minder angst voor links en linkse journalistiek?

“Er is een tijd geweest dat men kritischer was. In de jaren negentig, met het paarse kabinet, zijn de ideologische verschillen aan de kant gezet. Rechts en links zochten toenadering tot elkaar. Als mens vond ik dat prima. Vooral omdat het CDA uit het centrum van de macht was verdreven. Nederland was een prettig land in die jaren, we waren denk ik redelijk gelukkig. Daarna kwam de rechtse revolte, want voor rechts was het onverteerbaar dat links in de regering zat. Doordat er geen oppositie was tegen Paars, heeft Fortuyn de kans gekregen. Er was een soort

vacuüm en daarvan heeft hij gebruik gemaakt.”

Beoefen jij nog linkse, danwel kritische journalistiek?

“Als journalist ben ik linkser dan als mens. Het baart mij ook de grootste zorgen dat er geen links tegengeluid is. Dan zijn er geen verklaringen waarom de dingen zijn zoals ze zijn. Mensen kunnen het ergens niet mee eens zijn, maar ze weten niet waarom. Zonder debat, zonder kritische journalistiek zijn er geen argumenten meer. Daarom ga ik samen met de VARA een website starten waarop het progressieve debat wel gevoerd wordt.”

Vertel?

“Nee, daar kan ik nog niets over zeggen. Hij gaat in ieder geval de hele dag online. Je zult het wel merken.”

Intussen ben je in veel programma’s aanwezig. Een gesproken column in De leugen Regeert, Tros Radio Online, en voor de omroep Llink maakte je Deining en de Geitenwollensokkenshow. Wat spreekt je in die programma’s aan?

“Het goeie van Llink is dat ze een positief idealisme uitstralen. Ze zijn niet politiek, niet ideologisch, maar het zijn wel wereldverbeteraars. Ik houd van het positieve, ik ben ook een optimistisch mens. Ik ben ervan overtuigd dat de wereld beter wordt. Maar alles heeft tijd nodig. Het doel van De Leugen Regeert is commentaar geven op de media. Laten zien hoe het werkt. Dat is precies wat ik wil doen, het blootleggen van wat er gebeurt.”

Dus jij bent een goede journalist?

“Ik doe mijn best. Ik ben bijvoorbeeld nooit meegegaan in die internethypes. Ik ben absoluut voorstander van internet, maar ik uit wel mijn kritiek erop. Ik was de eerste die zich bezighield met journalistiek over het internet. Ik ben enthousiast over de mogelijkheden ervan, maar dat wil niet zeggen dat die nu al benut worden. Dat heeft ook zijn tijd nodig, veranderingen gaan niet zo snel. De gevolgen van internet zijn voor de korte termijn overschat en voor de lange termijn onderschat. Maar je moet er toch niet aan denken om terug te keren naar het pre- internet tijdperk. Dan kun je de Tribune weer gaan stencilen.”

INTERVIEW

“Ik ben ervan overtuigd dat de wereld beter wordt”

In de Volkskrant schreef je jarenlang over internet. En je hebt ook altijd zelf op het web gepubliceerd. Bestaat er in Nederland eigenlijk internetjournalistiek?

“In feite niet. Het is vrijwel allemaal overgenomen van de gedrukte pers. Nu.nl geldt als dé nieuwssite, maar er is niets zelf uitgezocht. Ik heb er geen hoge pet van op. Alleen de site van Elsevier komt in de richting van een zelfstandig journalistiek medium, dat los staat van het blad. In de Verenigde Staten bestaat het wel. Dan merk je dat de ontwikkeling net zo verloopt als bij alle andere media, met dezelfde opstartproblemen. Het is het werk van individuen die dingen uitvinden. De eerste kranten werden ook gevuld door lezers, met ingezonden brieven van correspondenten.” 15

TRIBUNE

OKTOBER 2008

Wat drijft jou? Wat maakt dat je niet meeloopt?

“Wat ik doe, is het leukste werk dat er is. Op de mavo vond ik al alles wat niet werd verteld het meest interessant. Dat is nog steeds de leidraad van mijn werk. Destijds kreeg ik altijd strafwerk, ik was een onhandelbare leerling. De lesstof boeide me niet, ik deed mijn eigen dingen. Dat is nog zo. Daarom ben ik ook altijd freelancer geweest. Het belangrijkste is om onafhankelijk te zijn, vooral geestelijk.”

Laatste vraag. Heb jij niet ook een activistisch verleden, bij het El Salvador Komitee? En neem je daar afstand van of zou je nu weer hetzelfde doen?

“Ik ben daar een paar jaar lid van geweest, want ik wilde iets doen. Door het beleid van de Verenigde Staten werden daar mensen vermoord. Heel Latijns-

Amerika was toen interessant. Het is aan die tijd te danken dat er geen dictaturen meer zijn, maar democratisch gekozen regeringen. Nu zou ik geen zin meer hebben om te demonstreren, dingen zijn anders geworden in mijn leven. Ik ga ook niet meer kamperen, wat ik vroeger wel deed. Of werken als uitzendkracht, wat ik na mijn diensttijd deed. Hoewel ik nog weleens een dag in de week in een fabriek zou willen werken. Om midden in de maatschappij te staan. Maar ik doe het niet.” Tekst Maja Haanskorf Foto’s Suzanne van de Kerk

MILJOENENNOTA

SP wil nieuwe

solidariteit

Ronald van Raaks impressie van de Algemene Beschouwingen

“Wat is er toch aan de hand? Eerst leek de startmotor kapot, het kabinet wilde maar niet op gang komen. Nu rijdt het kabinet, maar met horten en stoten. Als de één meer gas wil geven, gaat de ander op de rem staan.” Agnes Kant liet zich flink horen tijdens de Algemene Beschouwingen. Tijdens de Algemene Beschouwingen op 17 en 18 september waren de ogen gericht op Agnes Kant, de nieuwe leider van de oppositie in de Tweede Kamer. Wat wil de SP van Agnes Kant? Nieuwe solidariteit, eerlijker delen van de welvaart, investeren in de buurten en arme landen een eerlijke kans geven om zich te ontwikkelen. Prinsjesdag, op 16 september, was de dag van de regering. In de weken daarvoor ‘lekten’ allerlei plannen naar de media.

TRIBUNE

OKTOBER 2008

Vervolgens klaagde diezelfde regering dat journalisten schreven over de gevolgen van het beleid. In de troonrede gaf de regering de aftrap voor de discussie: een droge opsomming van plannen en voornemens. De koningin leek zelfs even in te dommelen. Nietszeggende voorstellen als: ‘De visserij verdient een stabiele toekomst.’ Soms een leuk plannetje, zoals de subsidie voor de aanschaf van zonneboilers. Maar ook veel slechte plannen, zoals nog meer marktwerking in de zorg. De koningin leest op Prinsjesdag de teksten voor van de regering. Dat kunnen we haar eigenlijk niet meer aandoen.

Balkenende moet zijn teksten voortaan maar zelf voordragen.

De SP van Agnes Kant Op de eerste dag van de Algemene Beschouwingen geeft de oppositie kritiek op de regeringsplannen. Dit is een spannende dag in de Tweede Kamer. Alle parlementaire journalisten verdringen zich al vroeg voor de ingang van de vergaderzaal. Daartussendoor bestoken de ‘spindoctors’ van PvdA en CDA de journalisten, met mooie berichten over de eigen ministers en halve waarheden over

MILJOENENNOTA andere partijen. Journalisten vragen Kamerleden hun mening over de battle of the babes’, de strijd tussen de vijf vrouwelijke fractievoorzitters. Ook willen ze weten of Agnes Kant Jan Marijnissen wel kan vervangen. In de vergaderzaal vraagt Kant de minister-president ondertussen wat nu eigenlijk het verschil is tussen Balkenende I, II, III en IV. En wat de verpleegkundige, de thuiswerker, de politieagent, de onderwijzer en de buurtbewoner opschieten met de plannen van dit kabinet. Alles wordt duurder, maar mensen hebben minder te besteden. Ook met de PvdA in de regering gaan ouderen, chronisch zieken en gehandicapten er op achteruit. “De zieke schouders dragen de zwaarste lasten”, aldus Kant. De regering durft de topinkomens niet aan te pakken, maar oefent wel druk uit op de vakbonden om hun looneisen te matigen. De lonen stijgen niet veel meer dan de inﬂatie, waardoor de koopkracht opnieuw niet groeit. Aan de pomp stijgen de prijzen, terwijl de winsten van oliebedrijven door het plafond gaan. Shell maakte 8 miljard euro winst in drie maanden, rekent Kant de minister-president voor. Onze bodemschatten moeten volgens haar niet ten goede komen aan de multinationals, maar aan de bevolking.

Het spinnen en draaien van de PvdA Regeringen hebben jarenlang een politiek gevoerd van zogenaamde ‘eigen verantwoordelijkheid’. Agnes Kant kondigt het einde aan van dit ‘ik-denken’. Ze herinnert de minister-president eraan dat mensen juist betere voorzieningen willen, en meer solidariteit. Kant wil de strijd aangaan met die managers in het onderwijs, het openbaar vervoer en de zorg die vooral aan zichzelf denken. Zoals de topmanagers in de thuiszorg, die hun medewerkers vragen om 20 procent in te leveren, maar zichzelf tonnen geven. Kant klaagt ook het gedraai aan van de PvdA. Vorig jaar beloofde Wouter Bos nog dat ouderen, chronisch zieken en gehandicapten er voortaan niet meer op achteruit zouden gaan. Dit jaar is hij die belofte alweer vergeten. Met de huidige plannen gaan deze groepen er opnieuw op achteruit.

TRIBUNE

OKTOBER 2008

PvdA-fractievoorzitter Mariëtte Hamer wil de voorstellen van de SP om de koopkracht van deze mensen te verbeteren niet steunen. Ook niet het voorstel om de ziektekosten voor mensen eerlijker te verdelen – door de premie te verlagen van 1.100 naar 400 euro, en de rest inkomensafhankelijk te maken. En rijken dus meer te laten bijdragen. De strijd wordt niet alleen uitgevochten in de zaal van de Tweede Kamer, maar ook daarbuiten. De spindoctors doen hun werk, door journalisten in te ﬂuisteren dat dit voorstel van de SP ten koste zou gaan van de middeninkomens, van verpleegkundigen en politieagenten. In werkelijkheid gaan deze middeninkomens er juist fors op vooruit.

Balkenende hobbelt voort Tijdens de Algemene Beschouwingen van vorig jaar vlogen PvdA en CDA elkaar nog regelmatig in de haren. Toenmalig fractievoorzitter Jacques Tichelaar beloofde ‘de randen’ op te zoeken van het regeerakkoord. Dit jaar sloten de grootste regeringspartijen een gewapende vrede – en bleek de nieuwe fractievoorzitter Mariëtte Hamer met de handen gebonden. Agnes Kant presenteerde haar plannen voor de buurt, de nieuwe hoeksteen van de samenleving. Kleine scholen en kleinschalige zorg, meer wijkagenten en aantrekkelijke hangplekken, winkels en speelgelegenheid, openbaar vervoer en arbeidsbemiddeling in de buurt, dat is een goede manier om mensen te betrekken bij hun omgeving. Nog maar 25 procent van de bevolking heeft vertrouwen in het vierde kabinetBalkenende. De rest verwacht niet dat deze regering de problemen kan oplossen. De minister-president maakte tijdens de tweede dag van de Algemene Beschouwingen ook niet de indruk dat hij er nog in gelooft. Balkenende, die tijdens eerdere kabinetten graag wilde debatteren over de toekomst van Nederland, las nu braaf de teksten van zijn ambtenaren voor en probeerde discussies te ontwijken. De minister-president die houdt van de snelheid van de Formule 1, zit gevangen in een kabinet dat voorthobbelt. Op kritische vragen reageerde hij wat kribbig. Balkenende gaat steeds meer lijken op Wim Kok, die zijn partij de ideologische veren afwierp en een manager werd in de politiek.

Kant wil vooruit Nieuwe solidariteit, dat is volgens Agnes Kant ook internationale solidariteit. Het getuigt niet van solidariteit dat onze soldaten meevechten in Afghanistan, waar zij zelf onderdeel zijn geworden van het probleem. Ontwikkelingslanden kunnen zichzelf niet ontwikkelen als zij hun markten niet mogen beschermen. Mensen kunnen niet enthousiast worden over Europese samenwerking als zij niet mogen meebeslissen. Het is volgens Kant prima als mensen uit het buitenland hier komen werken, maar dan wel onder goede arbeidsvoorwaarden. Niet als speelbal in een internationale loonwedloop, waarin werknemers ‘bulkarbeiders’ worden, die hun arbeid zo goedkoop mogelijk moeten aanbieden: “Je kunt de sociale gevolgen van arbeidsmigratie niet negeren. De ontwrichte gezinnen. Kinderen in tehuizen, omdat vader en moeder ver weg moeten werken. De gevolgen voor het land dat ze achterlaten, onvoldoende goed personeel dat overblijft. De uitbuiting van deze mensen in Nederland. De gevolgen voor de wijken, waar mensen soms met zijn tienen in een huis wonen.” Agnes Kant maakte tijdens de Algemene Beschouwingen de minister-president duidelijk waarom mensen zijn regering niet vertrouwen. Omdat beloften niet worden waargemaakt. Omdat de tegenstellingen in Nederland niet kleiner, maar groter worden. Omdat mensen niet mogen meepraten over het Europese Verdrag. En omdat er geen onderzoek komt naar hoe we de oorlog in Irak zijn ingerommeld. Kant maakte duidelijk waarom mensen niet geloven dat deze regering de problemen kan aanpakken; in de zorg, in het onderwijs en in de buurten. De regering hobbelt voort. Agnes Kant wil vooruit: “Eerlijker delen, in plaats van verrijken. Méér in plaats van minder solidariteit. Menselijke maat, in plaats van anonimiteit. Niet wegkijken, maar omkijken naar elkaar.” Wat wil de SP van Agnes Kant? Ongeveer hetzelfde als de SP van Jan Marijnissen. Dat is wat saai voor de journalisten. Maar heel goed voor de mensen. Tekst Ronald van Raak Foto Bas Stoffelsen

MILJOENENNOTA

Troontelefoon

“Waarom noemt u het niet de Traantelefoon?”

“Iets leuks, zoals een keertje naar de bioscoop, kan ik niet betalen. Ik kom nauwelijks de deur meer uit.” Het waren weinig vrolijke verhalen, die de SP via de gratis Troontelefoon te horen kreeg. Maar er kwamen ook tips. Een kleine 350 telefoontjes kwamen er dit jaar op de derde dinsdag van september binnen op het secretariaat van de SP-fractie in de Tweede Kamer. Daar zaten traditiegetrouw, zodra de koningin de troonrede had afgerond, Tweede Kamerleden en hun medewerkers klaar om de reacties uit de bevolking te peilen. Belangrijkste onderwerp van gesprek was, net als vorig jaar, wat mensen in hun portemonnee overhouden als de vaste lasten zijn betaald. Dat is niet veel, volgens de bellers, en bovendien weer minder dan in 2007.

“Er verdwijnt van alles uit het basispakket” “Wat het ook is, het is niet de begroting van het volk. De minst bedeelden worden weer getroffen en een bepaalde kliek proﬁteert”, zegt de ene beller over de begroting. “Dit is een klap in het gezicht van de minima. Twaalf procent erbij sinds 2000? Daar heb ik niets van gemerkt”, zegt de volgende. Een tip van een derde beller: “Dit heet de Troontelefoon, maar u mag

het wel de traantelefoon noemen. Want ik vermoed dat velen niet te spreken zijn over de begroting.” Mensen die het hardst getroffen worden door de nieuwe plannen van het kabinet zijn – zo blijkt ook uit de telefoontjes – de chronisch zieken en gehandicapten. Mevrouw R. uit Utrecht is zelf chronisch ziek en wordt al jaren gekort. Ze wil niet klagen, omdat ze genoeg heeft kunnen sparen om het hoofd boven water te houden. Maar ze is verbijsterd over de plannen van het kabinet: “Er verdwijnt van alles uit het basispakket van de zorgverzekering. Ik heb medelijden met de mensen die het minder hebben. Er worden twee klassen gecreëerd in dit land.” Mevrouw Van der Ent uit Alblasserdam noemt het kabinetsbeleid zelfs een doodsklap voor chronisch zieken – zoals zijzelf. Ze heeft berekend dat ze er 17,5 procent op achteruit zal gaan, omdat ze een reeks bijzondere ziektekosten volgend jaar niet meer kan aftrekken.

“Troepen terugtrekken uit Afghanistan” Vergelijkbare geluiden zijn te horen over de manier waarop het kabinet omgaat met

TRIBUNE

OKTOBER 2008

ouderen. De Bos-belasting, een extra hefﬁng op het aanvullend pensioen, houdt veel mensen bezig. Maar ook de plannen om mensen door te laten werken na hun vijfenzestigste. “Het kabinet doet niks voor ouderen”, zegt mevrouw Retz uit Schiedam. “Ik ben 79 jaar en visueel gehandicapt. Ik heb 32 jaar in het onderwijs gewerkt en altijd belasting betaald, maar mijn pensioen wordt ieder jaar minder waard.” Verder kan het internationaal beleid op kritiek rekenen. Zo moet Nederland de troepen terugtrekken uit Afghanistan, zegt meneer Haveman uit Venlo: “Het geld dat naar oorlogen gaat, zou veel beter geïnvesteerd kunnen worden in zorg. Geen kogels, maar medicijnen.” Gevraagd naar mogelijke oplossingen, wordt eens te meer duidelijk wat veel bellers een doorn in het oog is. De topsalarissen moeten worden aangepakt: “Want nu lijkt het alsof de armsten voor de rijksten betalen.” Ook voeren meerdere mensen een nieuwe inkomstenbron op voor de begroting van volgend jaar. Mevrouw Biezen uit Amsterdam: “Schaf die poppenkast op Prinsjesdag af, dat scheelt een hoop geld. En laat Beatrix belasting betalen.” Tekst Daniël Peters

Foto’s Bas Stoffelsen

Foto Hans Valkhoff

AANPAK SCHOOLUITVAL

Het VMBO hoeft geen afvoerputje te zijn Het is al bijna een cliché: het VMBO kampt met een imagoprobleem en schooluitval is een groot probleem. Je zou haast vergeten dat er ook successen te melden zijn. “Het ís toch ook gewoon knap als iemand auto’s kan repareren!” Wim Jurrjens haalt me met een busje op van het station in Castricum en vertelt onderweg honderduit over zijn leerlingen. Een paar maanden geleden stuurde hij de Tribune een kort maar krachtig mailtje: ‘Ik ben werkzaam in het VMBO, waar ik veel werk met schooluitvallers. Wij bieden hen de kans het leerwerktraject te volgen, om toch naar het MBO te kunnen. We

TRIBUNE

OKTOBER 2008

zijn trots op wat wij met deze leerlingen bereiken en ik ben ervan overtuigd dat een artikel de (negatieve) kijk van mensen op het VMBO kan bijstellen. Daarom nodig ik jullie uit eens langs te komen.’ Als we bij het schoolplein aankomen, is de pauze net begonnen. Het hele schoolplein staat vol met leerlingen en hun scooters. Jurrjens wordt onmiddellijk verwelkomd door een aantal jongeren, nieuwsgierig vragen ze wie ik ben en wat ik kom doen. Samen met zijn collega Marriët Winkel

geeft hij les aan 28 leerlingen op het Clusius College: een groenschool met 1200 leerlingen, verdeeld over 8 locaties in Noord-Holland. Het is opvallend met hoeveel enthousiasme ze over hun leerlingen praten: “We kunnen niet vaak genoeg zeggen dat we heel trots op ze zijn. Onze leerlingen doen het heel goed. Het zijn ook gewoon scheten van kinderen, terwijl het wel potentiële uitvallers zijn, met vaak al heel wat slechte schoolervaringen achter de kiezen.”

AANPAK SCHOOLUITVAL

“Met alleen kleinschaligheid ben je er nog niet”

“Wij draaien alles om” Jurrjens en Winkel hebben de afgelopen zes jaar een eigen manier van werken ontwikkeld, waarbij de leerling centraal staat. Van de buitenkant ziet alles in hun leslokaal er heel normaal uit, maar schijn bedriegt. Een van hun leerlingen, de 16-jarige Paul, geeft zijn verklaring voor het succes. “Ergens anders had ik het waarschijnlijk niet gered. De sfeer in de klas is hier veel rustiger want er zijn minder leerlingen, die meer geholpen worden. We krijgen ook minder vakken”. De methode van Jurrjens en Winkel heet Basis op Maat en voldoet aan alle wettelijke vereisten. Het Clusius College is een gemengde praktische VMBO-t school, wat inhoudt dat een van de theoretische vakken is vervangen door een praktisch vak. Tijdens de rondleiding door het schoolgebouw wordt de praktische kant duidelijk. De school heeft zelf boerderijdieren, plantenkassen en keukens, en leerlingen kunnen er bijvoorbeeld ook sleutelen aan auto’s. “Een belangrijke oorzaak van schooluitval is dat scholen niet inspelen op de verwach-

tingen van de kinderen. Wij kijken naar wat er wél goed gaat. In de praktijkkant van het VMBO functioneren ze namelijk vaak heel goed. Daarom wordt er bij ons veel stage gelopen en praten we daar vervolgens over in de klas. We hebben daar tijd voor, omdat we efﬁciënter werken bij de theoretische vakken. In plaats van de standaard drie uur krijgen onze leerlingen twee uur in de week wiskunde. Dat kan, omdat we aan ze vragen wat hun leerwens is en welke vervolgopleiding ze willen gaan doen. Zo komt de verantwoordelijkheid bij henzelf te liggen. Kijk, de leerlingen realiseren zich ook wel dat ze Nederlands, Engels en wiskunde nodig hebben, dus die vakken komen niet in de verdrukking. Onze docerende taak valt vervolgens een beetje weg, want we geven ze hun boeken en beantwoorden hun vragen. In normale klassen is de instelling van docenten: ik ga dit vak geven, en jij moet nu luisteren. Wij draaien alles om.”

Stage lopen in het voetbalstadion Dat deze gewijzigde rolverdeling aanslaat bij de leerlingen, blijkt wel uit het verhaal

TRIBUNE

OKTOBER 2008

van de 15-jarige Esther. Haar schoolcarrière is niet bepaald vlekkeloos verlopen, maar ze heeft de smaak nu echt te pakken. “In deze klas mag ik meerdere keren om uitleg vragen als ik iets niet snap. Later wil ik de verzorging in, daar heb ik nu al stage in gelopen. Anders zou je één keer een week stage lopen, maar nu loop ik iedere week een dag stage en volgend jaar zelfs twee dagen.” Het accent dat Jurrjens en Winkel leggen op stage en eigen verantwoordelijkheid is overigens niet uniek. Neem het stadion van de Nijmeegse eredivisieclub NEC. In het multifunctionele clubhuis lopen diverse MBO-leerlingen stage via het project ROC4NEC. De leerlingen helpen daar onder andere mee in de horeca, administratie en beveiliging. Projectleider Jan Harmens van het Regionaal OpleidingsCentrum (ROC) vertelt dat via het eigen leerbedrijf leerlingen geholpen kunnen worden die anders mogelijk geen stageplek gehad hadden. Terwijl een van z’n leerlingen een broodje voor ons smeert, licht hij zijn project toe. “Stage lopen is een essentieel onderdeel van onze opleidingen. Door deze samenwerking met NEC kan het ontbreken van een stageplek geen oorzaak

AANPAK SCHOOLUITVAL meer zijn van schooluitval op ons ROC. Bovendien werken we hier met een buddysysteem. Doordat leerlingen elkaar begeleiden, stimuleren ze elkaar. Ze houden mekaar op de been.” Maar het niet kunnen vinden van een stageplek is zeker niet de enige oorzaak van schooluitval. In het beroepsonderwijs kan het ook gebeuren dat leerlingen hun studie gewoon veel minder interessant vinden dan van te voren verwacht. ROC4NEC zorgt er tevens voor dat deze leerlingen niet zonder toekomstplan de school verlaten. Op het terrein van NEC krijgen de leerlingen de rust en tijd om te ontdekken wie ze zijn, wat ze willen en wat er mogelijk is. Om een realistisch beeld te krijgen van opleidingen en beroepen spreken ze met mensen op de werkvloer en gaan ze kijken bij de opleidingen. Deze periode van kennismaking met hun eigen toekomst sluiten ze af met een presentatie en een diploma. ROC4NEC blijkt nog een aardige spin-off te hebben. Met de hulp van Jan Harmens als stagebegeleider heeft student sociaal-cultureel werk Saïd Achouïtar een succesvol zaalvoetbalproject verder uitgebreid. Zeven jaar geleden begon hij met een klein project in z’n eigen buurt om overlast van jongeren te voorkomen. Inmiddels geeft hij leiding aan een professionele organisatie met projecten in de hele stad en een zaalvoetbalclub die het kampioenschap gewonnen heeft. Ondanks deze successen blijft Saïd trouw aan zijn oorspronkelijke formule. “Het voetballen is slechts een middel, we bieden de jongens de structuur die ze thuis vaak missen, geven ze huiswerkbegeleiding en stellen eisen aan hun gedrag op school en in de wijk. Als ze zich daar misdragen, mogen ze niet bij ons komen trainen. Dat is een enorme stimulans voor ze om zich goed te gedragen.”

Nathalie de Rooij was docente Nederlands op een VMBO-school in Tilburg. “Een tijdlang werd gedacht dat je leerlingen gelijke kansen kon bieden door ze te behandelen alsof ze allemaal hetzelfde zijn. Er werd schande van gesproken dat kinderen al op hun twaalfde werden vastgepind op een schoolkeuze. Vooral de PvdA was er een groot pleitbezorger van om die keuze uit te stellen en alle leerlingen langer theoretische vakken te laten volgen. Daar ging het fout, want daarmee breng je de boodschap over dat praktische beroepen niet goed genoeg zijn. Terwijl heel veel kinderen gewoon helemaal niet geïnteresseerd zijn in theoretische vakken. Die willen gewoon loodgieter worden, net als hun pa. Maar goed, de gedachte dat praktische beroepen niet goed genoeg zouden zijn, leidde tot slechte beeldvorming over het lbo en vervolgens tot leegloop. Daarom werd de mavo er bijgevoegd, met daarachter de gedachte van de basisvorming: als kinderen tot hun zestiende veel theorie krijgen, dan kunnen ze daarna nog álles worden. Maar helaas werkte het andersom: de mavo werd omlaag getrokken, in plaats van het lbo omhoog. Voor die jongeren die bijvoorbeeld gewoon loodgieter willen worden, moet je het onderwijs veel praktischer maken. Gelukkig wordt daar de laatste tijd ook weer positiever tegenaan gekeken. Het ís toch ook gewoon knap, als iemand auto’s

kan repareren?!” Maar hoe zit het dan met jongeren die al jong voor een vak kiezen, maar later tóch iets anders willen? “Dan gaan ze toch als ze volwassen zijn alsnog naar de koksopleiding? Bij de SP zijn we natuurlijk ook voor gelijke kansen, maar dat wil niet zeggen dat je de verschillen tussen kinderen moet ontkennen. De één ontwikkelt zich anders dan de ander en de één ontwikkelt zich ook in een ander tempo dan de ander. Wij vinden dat iedereen de kans moet krijgen om levenslang te kunnen leren, dat is beter dan kinderen op jonge leeftijd overvragen.”

Iedereen moet samenwerken Het is trouwens niet eenvoudig om een goed beeld te krijgen van de omvang van het probleem van schooluitval. Navraag bij ambtenaren leert dat er de laatste jaren fl ink gerommeld is met defi nities. De Rooij: “Inderdaad, de afgelopen jaren is er steeds op een andere manier geteld. Hoe lang moet je naar school? Tot 23 jaar of tot 18 jaar? Ben je schooluitvaller als je geen VMBO-diploma hebt of als je geen startkwalificatie hebt?” Het Sociaal Cultureel Planbureau, dat de berekeningen heeft gemaakt waar de regering zich op baseert, noemt iedereen een vroegtijdig schoolverlater die op 23-jarige leeftijd niet minimaal een diploma havo of mbo niveau 2 heeft behaald (de zogeheten

“Dan ga je toch later alsnóg naar de koksopleiding?” Ook op veel andere plaatsen wordt gewerkt aan het voorkomen van schooluitval. Toch verschijnen er nog steeds alarmerende berichten in de media en is het zelfs een kabinetsstreven om in 2010 het aantal schooluitvallers terug te brengen tot 35.000. Dat is nog steeds een erg hoog aantal. Hoe heeft het zo ver kunnen komen? SP-Tweede Kamerlid 21

TRIBUNE

OKTOBER 2008

De jongeren van Saïd Achouïtar hebben het voetbalkampioenschap gewonnen

SCHOOLUITVAL startkwaliﬁcatie). Dat zijn naar schatting 59.000 jongeren. Nathalie de Rooij erkent dat het kabinet druk bezig is om dit aantal te verminderen, al benadrukt ze dat het volgens de laatste cijfers nog niet echt effect lijkt te hebben: “Als Wouter Bos niet zo weinig geld zou geven, zou het veel beter aangepakt kunnen worden. Leerlingen vervelen zich dood omdat ze liever praktisch bezig zijn. Of ze zijn gewoon diep ongelukkig vanwege problemen thuis. Er moet geld komen om die kinderen te begeleiden. Nu zie je het

gebeuren, maar heb je te weinig tijd om ze te helpen. Met kleinere klassen en kleinere scholen komen ze sneller naar je toe om te vertellen dat het niet goed met ze gaat. Maar met alleen kleinschaligheid ben je er nog niet, er is een totaalaanpak nodig. Je moet kleine klassen hebben, maar ook praktische lessen en er moet genetwerkt worden. Het voorkomen van schooluitval is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van álle bewindspersonen die zich bezighouden met jongeren. Zodat een goed vangnet kan ontstaan. Justitie,

maatschappelijk werk, de scholen, de ouders, ze moeten allemaal samenwerken. Dat is echt heel belangrijk.”

Gefeliciteerd! Opvallend is dat de mensen van de projecten om schooluitval te voorkomen bijna nooit kunnen vertellen wat voor projecten er op andere scholen lopen. Bovendien is het onduidelijk hoe succesvol de verschillende projecten zijn, objectieve vergelijkingen ontbreken vaak. Negatieve verhalen over projecten die niet werken zijn sowieso amper te vinden. Iedereen doet z’n uiterste best om het probleem van schooluitval op te lossen en dus wil niemand de ander zwart maken, zo lijkt het. Is er voor de politiek geen rol weggelegd om tot de nodige informatie-uitwisseling te komen? Volgens Nathalie de Rooij niet. “Wie zijn wij als politiek om voor te schrijven hoe op scholen gewerkt moet worden? Het zijn de docenten die iedere dag les geven aan die jongeren en weten waar ze mee zitten. Geef die mensen het vertrouwen dat ze verdienen. Het enige wat wij als politiek dan moeten doen, is zorgen dat ze genoeg tijd en geld hebben om hun werk te doen. Bovendien weten we inmiddels uit jarenlange ervaring dat veranderingen van bovenaf niet werken. Uitwisseling van informatie moet uit het onderwijsveld zelf komen.” Aan Wim Jurrjens zal het niet liggen. Zijn uitnodiging aan de Tribune is niet het enige initiatief dat hij heeft genomen om bekendheid te geven aan zijn ervaringen met potentiële schoolverlaters. En ook hij benadrukt dat de kracht van Basis op Maat niet alleen uit een aanpassing van het lespakket bestaat. De school heeft ook een uitgebreid sociaal vangnet voor de leerlingen. Zo wordt er nauw samengewerkt met maatschappelijk werk en de politie. Desnoods worden notoire spijbelaars ’s morgens thuis opgehaald en gaan Jurrjens en Winkels langs bij de stage om de leerlingen ook daar te ondersteunen. Voor Paul en de andere eindexamenleerlingen van Jurrjens en Winkel heeft de totaalaanpak in ieder geval gewerkt: ze zijn inmiddels allemaal geslaagd voor het eindexamen VMBO. Gefeliciteerd! Tekst Jola van Dijk Foto’s Rob Voss

TRIBUNE

OKTOBER 2008

INTERVIEW Manon van den Berg

“Ik wilde Jessy ontmoeten voor

hij geëxecuteerd werd”

Het moet een opmerkelijk gezicht zijn geweest: een lange, slanke Nederlandse op bezoek bij een kleine, gedrongen Mexicaanse Amerikaan in een dodencel. Een ontmoeting tussen twee werelden, vanwege een bijzondere vriendschap: “Jessy was meer dan de som van zijn daden.” Afgelopen zomer was de doodstraf in de Verenigde Staten even wereldnieuws. Na vijftien jaar dodencel, kreeg de Mexicaanse immigrant José Medellín een dodelijke injectie. Daarmee negeerde de staat Texas een eerdere uitspraak van het Internationaal Gerechtshof dat zijn zaak heropend 23

TRIBUNE

OKTOBER 2008

moest worden. Ook een dringende oproep daartoe van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Ban Ki-moon, mocht niet baten. Over het leven in een dodencel schreef Manon van den Berg ‘Doodstraf voor Jessy’. Het boek is een verslag van haar intensieve contact tussen 1994 en 2000

met Jessy San Miguel. Ook hij was een Mexicaanse Amerikaan die na jaren in de dodencel een dodelijke injectie kreeg. De overeenkomst is amper toeval te noemen, volgens Van den Berg. Zwarten en latino’s die een moord hebben gepleegd, lopen een veel grotere kans om ter dood veroordeeld te worden dan blanken. “Kijk, ik wil de daden van mensen die ter dood veroordeeld zijn absoluut niet bagatelliseren. Het is en blijft een feit dat het merendeel er niet zit vanwege zweetvoeten, maar op verdenking van een zware misdaad. Maar wie zijn wij om te bepalen of ze dood moeten of een tweede kans krijgen? En op

INTERVIEW

welke gronden wordt zo’n beslissing gemaakt?” Afkomst en geld lijken vaak een doorslaggevende rol te spelen. Wie het kan betalen, neemt een goede advocaat in de arm en dan komt de doodstraf meestal niet eens ter sprake tijdens de rechtszaak. De minder gefortuneerden moeten het doen met een pro deo advocaat. Al te vaak heeft die nog talloze andere zaken lopen en is de motivatie om voor een grijpstuiver een ter dood veroordeelde te verdedigen ver te zoeken.

“Jessy was geen zielig zeehondje” “Met mijn boek heb ik de doodstraf een gezicht willen geven: Jessy’s gezicht”, vertelt Van den Berg in haar woning in de Rotterdamse wijk Kralingen. “Daarmee heb ik Jessy uit de anonimiteit gehaald, zoals SP-Tweede Kamerlid Jan de Wit het zegt in het voorwoord bij mijn boek. Jessy bleek namelijk een gewone, jonge jongen; geen wrede, koelbloedige killer. Geen anonieme verpersoonlijking van ‘het kwaad’. Hij was meer dan de som van zijn daden. Hij was een mens, bij wie een en ander fout is gelopen en die helaas arm was.” Ze kan het niet vaak genoeg benadrukken: “Dat betekent niet dat we zo iemand als 24

TRIBUNE

OKTOBER 2008

een soort zielig zeehondje moeten beschouwen, maar die geschiedenis moet wel naar voren gebracht worden door de advocaten en gehoord worden in de rechtszaal. Mijn boek gaat dan ook niet alleen over Jessy. Het gaat ook over veroordeelden die geen geld hebben voor een goede advocaat. En over de hele industrie om de gevangenissen heen, die mensen wil doen geloven dat ‘dit’ het enige is wat ze met ‘zulke’ mensen nog kunnen doen. Het systeem dat mensen bang wil maken en bang houden: het draait allemaal om politiek en om geld. Wist je dat een staat als Texas geld verdient aan het opsluiten en executeren van mensen? Veel geld. De halve Texaanse economie draait er haast op. Daarnaast gaat het boek over mijn eigen ontwikkeling in die periode, hoe ik het allemaal ervaren heb. Ik heb er zo veel van geleerd. Over hoe het allemaal in elkaar grijpt, over leven en dood, over de economie in Texas en de armoede. Niet alleen in termen van geld, maar ook de geestelijke armoede. Het is ook een ethische boodschap: de staat Texas heeft met de executie van Jessy gewoon een mens gedood, iemand die je eigen zoon zou kunnen zijn. Nederland moet weten dat dit aan de lopende band plaatsvindt – en ik hoop dat we dat hier nooit en nooit gaan krijgen.”

“Wat schrijf je aan iemand in een dodencel?” Het begon vijftien jaar geleden, toen ze op tv een Engelse vrouw zag die correspondeerde met een man die in Florida tot de doodstraf was veroordeeld. “Ik vond het indrukwekkend. Door haar kwam die man in de dodencel tot leven – ook een ter dood veroordeelde is een mens met een geschiedenis, vaak getekend door armoede en uitsluiting.” Van den Berg belde Amnesty International en vroeg of ze ook in contact kon komen met een ter dood veroordeelde. Er lag nog een verzoek op de plank, van Jessy San Miguel. Na lezing van zijn brief moest ze even slikken. “Wat hij schreef over het leven in de gevangenis, hakte er ﬂink in. Het was zo heel anders dan mijn leven.” Het duurde maanden voor ze hem haar eerste brief schreef. “Ik voelde me onzeker. Wat schrijf je aan iemand die zijn laatste dagen slijt in een onbekende, duistere wereld? Toch heb ik uiteindelijk de pen ter

INTERVIEW hand genomen, omdat ik principieel tegen de doodstraf ben.” Het bleef niet bij schrijven alleen. Na een half jaar wilde ze Jessy San Miguel ontmoeten, tot grote verbazing van haar omgeving. “De eerste brief kostte zó veel moeite, maar op een gegeven moment schrijf je honderduit over je dagelijkse leven, over je vriendschappen en gemoedsstemmingen. Schrijven is net alsof je met elkaar praat. Maar dan begin je de klank van elkaars stem te missen, de gezichtsuitdrukking, het gebaar. De ander blijft in zekere zin abstract. Ik vond het een raar idee dat Jessy zou sterven zonder dat we elkaar ooit persoonlijk hadden ontmoet. Ik kon het me ﬁnancieel veroorloven, dus ging ik in november 1994 naar de gevangenis in Huntsville, Texas.” Zo kwam de lange, slanke Nederlandse Van den Berg tegenover een kleine, geblokte Mexicaanse Amerikaan te zitten. Een ontmoeting van twee werelden. “Jessy had me een onscherpe foto gestuurd, van te grote afstand gemaakt door een bewaker. Ik had maar een vaag idee van hoe hij eruit zag. Toen stapte hij de bezoekersruimte in en ging tegenover me zitten. We keken elkaar aan, gescheiden door een glazen wand, en verdomd: het klikte ook nu weer meteen. We kwamen tijd te kort, zo veel hadden we om te bespreken.”

“De doodstraf is big business” In de loop van de zes jaar dat ze elkaar schreven en zagen, ontstond een ‘heel innige vriendschapsrelatie’. Bijna verontwaardigd wijst ze de suggestie af dat er verliefdheid in het spel zou zijn geweest. “We voelden elkaar goed aan, maar het was allemaal verre van romantisch. Door mijn brieven en bezoeken wist Jessy zich erkend en gewaardeerd als mens. Voor de bewakers was hij slechts een gevangene van Mexicaanse afkomst, die een aantal mensen had gedood bij een mislukte roofoverval en daarvoor binnenkort met zijn leven moest boeten.” Dat hij straf verdiende, staat voor Van den Berg buiten kijf. De krantenberichten over de overval waarbij hij was betrokken, maakten haar woest en razend. Maar de doodstraf? In haar boek noemt ze het moord en hekelt ze de gedachte van oog om oog, tand om tand: ‘Nog geen tien dode Jessy’s brengen welk slachtoffer dan ook opnieuw tot leven. (...) Verwachten de nabestaanden dat daarmee hun verdriet voorbij zal zijn?’ “In de VS en in toenemen25

TRIBUNE

OKTOBER 2008

de mate ook in Nederland wordt te gemakkelijk gezegd dat de doodstraf een terechte straf kan zijn. Vergeten wordt dat schuldigen aan misdaden primair mensen zijn met een geschiedenis. En dat bestrijding van de criminaliteit begint met een gevecht tegen armoede en discriminatie. De doodstraf is pure vergelding en staat haaks op een humaan en beschaafd rechtssysteem.” Er lijkt ook geen afschrikwekkende werking van uit te gaan – Jessy en zijn medegevangenen hadden er vroeger in elk geval nooit bij stilgestaan dat ze in een land woonden dat de doodstraf kent. Ze realiseerden het zich pas toen het al veel te laat was.

“Bepaalde beelden krijg ik niet meer van mijn netvlies” Boos was Van den Berg op Jessy’s pro deo advocaat die zich slecht had voorbereid en bevooroordeeld was vanwege Jessy’s Mexicaanse afkomst. Via via kwam ze in contact met Danalynn Recer, een bevlogen advocaat met ervaring in vergelijkbare zaken. Zij bleek bereid de zaak over te nemen. Samen met Recer probeerde Van den Berg Jessy’s doodvonnis in beroep omgezet te krijgen in levenslang. Ook in Nederland werden hiervoor acties op touw gezet, met steun van de SP. Zo werd er een ‘tournee’ georganiseerd voor Recer en een eveneens in doodstrafzaken gespecialiseerde collega-advocaat; met bijeenkomsten met Tweede Kamerleden, Amnesty International en de Universiteit van Amsterdam.

Kort na het bezoek van Danalynn Recer werd op het achtste congres van de SP een motie tegen de doodstraf aangenomen. Unaniem. Naar aanleiding van die motie vroeg partijlid Jan de Wit de Nederlandse regering actie te ondernemen ten gunste van Jessy San Miguel. Als het was gelukt, had San Miguel wellicht levenslang gekregen. In Texas betekent dat letterlijk een leven achter de tralies: onvoorwaardelijk, zonder kans op gratie. “Jessy vond dat in eerste instantie een weinig aantrekkelijk vooruitzicht. Zeker in het begin van onze vriendschap heeft hij meerdere malen te kennen gegeven zichzelf om het leven te brengen, als hij de rest van zijn leven achter de tralies zou moeten doorbrengen. Maar toen de datum van zijn executie eenmaal was vastgesteld, hoopte hij alsnog op een leven – zij het met veel beperkingen. Hij wilde het herstelde contact met zijn familie verdiepen.” Alle inspanningen ten spijt, is Jessy San Miguel op 29 juni 2000 geëxecuteerd. Zijn familie én Manon van den Berg waren erbij. “Die gebeurtenis heeft me totaal omvergegooid en maandenlang beziggehouden. Bepaalde dingen krijg ik niet meer van mijn netvlies. Ik heb gezien hoe primitief, onrechtvaardig en racistisch het rechtssysteem is in het meest ontwikkelde land van de wereld. Een land waar de doodstraf big business is geworden.” Een ﬁnanciële boycot kan wonderen doen voor de strijd tegen de doodstraf, denkt ze. “Met economische sancties tref je de Texanen in hun portemonnee en stel je de winstgevendheid van het gevangenissysteem aan de orde.” Maar hoezeer het haar ook aan haar hart gaat, ze zal niet nog een keer corresponderen met een ter dood veroordeelde. Daarvoor waren de zes jaar met Jessy te uniek. Het boek ‘Doodstraf voor Jessy’ is uitgegeven door De Papieren Tijger en verkrijgbaar in de boekhandel. ISBN 978 90 6728 202 4 Meer informatie over Danalynn Recer en haar werk als doodstrafadvocaat is te vinden op www.gracelaw.org

Tekst Jan van Dam Foto Rob Voss

LINKSVOOR

Foto Karen Veldkamp

“Met alleen mopperen verander je niets” Paulien Hillen (36) strijdt in de gemeenteraad van Enschede tegen de heropening van het plaatselijke vliegveld. Het plaatselijke kunst- en cultuurbeleid ontsnapt evenmin aan haar aandacht. Logisch, want ze is zelf kunstenares. Daarnaast onderhoudt Paulien de afdelingssite, voert ze acties en heeft ze sinds een jaar een zoontje. Een echte duizendpoot dus. Heb je nog wel tijd voor hobby’s?

Wat was jouw SP-moment?

Wat voor soort kunst maak je?

Heb je nog politieke ambities?

“Niet echt, ik ga wel twee keer in de week naar de sportschool om te spinnen. Het is gewoon lekker om even wat anders te doen, en goed voor de gezondheid natuurlijk.”

“Ik ben afgestudeerd in gemengde media: het combineren van verschillende materialen en technieken. Afhankelijk van het onderwerp kies ik bijvoorbeeld rubber of gips als medium. Daarnaast fotografeer ik ruimtelijke werken.”

Waarom werd je lid?

“Een folder zette me aan het denken. Ik heb altijd overal een mening over, maar met alleen mopperen verander je niets.”

TRIBUNE

OKTOBER 2008

“De verkiezingsavonden! Het is geweldig om met z’n allen de uitslag af te wachten. We zijn in Enschede van nul naar drie raadszetels gegaan. En die landelijke verkiezingen, zo veel zetels!”

“Ik vind het eigenlijk wel goed zo. De Tweede Kamer of het landelijk bestuur hoeven voor mij niet.

Wat brengt de kapitalist in je naar boven?

“Laarzen! Ik heb ze niet nodig, maar als ze niet te duur zijn koop ik ze gewoon. Volgens mijn man heb ik geen nieuwe schoenen nodig, wel extra voeten.”

LEZEN

ZIEN

Boekje open over Europa Alleen al in Nederland geeft de EU jaarlijks miljoenen euro’s subsidie aan informatiemateriaal over haar werk. Kritische informatie valt daarbij meestal buiten de prijzen. Zo ging ruim 98 procent van het geld dat naar aanleiding van het grondwetsreferendum was toegezegd voor ‘het stimuleren van het debat over Europa’ naar pro-EU-producties. Comité Ander Europa stelde dit in de media aan de kaak en werd uiteindelijk in de gelegenheid gesteld om een kritische brochure uit te geven. Het resultaat: een handzaam document over de minder fraaie kanten van Europees beleid. (DdJ)

Wat Europa werkelijk doet Red.: Willem Bos Te bestellen via www.andereuropa.nl

The Dark Knight Is er een lijn te trekken tussen goed en slecht? Kan het goede bestaan zonder het slechte? Zou jij iemand doden als je er een hele stad mee zou kunnen redden? Terwijl topjurist Harvey Dent bezig is al het gajes van Gotham achter trailes te krijgen, wordt de stad opgeschrikt door een nieuwe plaaggeest, The Joker. Batman slaat de handen ineen met Dent en politiecommissaris Gordon om deze bad guy in te rekenen. The Dark Knight is een waardig vervolg op de al even briljante voorganger Batman begins. De personages hebben diepgang, een bad guy waar je kippenvel van krijgt en pompende actie die wordt afgewisseld door de nodige humor. De nieuwe Batman-ﬁlm, voor een leuk avondje uit. (JvD)

HOREN

Harry Loco’s nieuwste Een protestzanger met het hart op de juiste plaats, dat is Harry Loco uit Drenthe. Hij zet zich in voor zieke kinderen en treedt regelmatig op bij vredesdemonstraties en mensenrechtenmanifestaties. Zijn nieuwe cd is opgedragen aan de vredesactivist Brian Hay, die al jarenlang met een informatiestand tegenover het Britse parlementsgebouw bivakkeert uit protest tegen de oorlogen in Afghanistan en Irak. Een cd vol inspirerende vredessongs voor wie van een Bob Dylan-achtige sound houdt. (DdJ) Brian of Westminster Harry Loco Te bestellen via www.harryloco.nl

The Dark Knight Nu in diverse bioscopen

ZIEN Zoete ﬁlm over geweldsescalatie Door Daniël de Jongh

“Wordt het niet eens tijd om mensen boven winst te stellen?” De woordvoerder van Artsen zonder Grenzen kijkt vragend de zaal in. Hij is te gast bij de WTOconferentie in Seattle, 1999. Veel animo is er niet voor zijn pleidooi om de gevolgen van vrijhandel ter discussie te stellen. Buiten proberen demonstranten hetzelfde: aandacht vragen voor kritiek op het wereldhandelsbeleid en het ondemocratische karakter van de WTO. Met menselijke blokkades weten ze de opening van de conferentie te verstoren. Wat is begonnen als een vreedzaam protest, loopt echter uit op een dagenlange veldslag met de politie. Met de ﬁlm ‘Battle in Seattle’ pretendeert regisseur Stuart Townsend een antwoord te geven op de vraag hoe het zover heeft 27

TRIBUNE

OKTOBER 2008

kunnen komen. Daartoe volgt hij de lotgevallen van een groepje demonstranten, een journaliste en een politieagent. Allen raken ongewild betrokken bij het straatgeweld, dat op indringende wijze in beeld is gebracht. Een veelbelovende invalshoek, maar de karakters blijven

nogal schematisch. Ze zijn allemaal van goede wil en nemen elkaar nauwelijks iets kwalijk. Dat maakt het verhaal wat zoet en doet hier en daar afbreuk aan de geloofwaardigheid. Townsend wilde een andere kijk geven op de gebeurtenissen, die in de media nogal eens zijn voorgesteld als een redeloze strijd, uitgelokt door relbeluste demonstranten en aangewakkerd door meedogenloze politieagenten. Het script is gebaseerd op ware gebeurtenissen en ervaringen. Daarmee is Townsend er deels in geslaagd om een inkijk te bieden in de manipulaties van hogerhand. Maar het laatste woord over het uitbreken van de rellen is daarmee nog niet gezegd. Battle in Seattle is vanaf 29 oktober verkrijgbaar op dvd

PRIKBORD Alimentatie: tip De heer/mevrouw Kluijstermans uit Roosendaal geeft in Prikbord van september 2008 terecht aan dat veel mannen niet aan hun betalingsverplichting willen voldoen. Is dat bij u ook het geval dan kunt u wellicht een beroep doen op het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen. Meer informatie vind u op de internetsite www.lbio. nl. Tevens verstrekt het LBIO informatie over het jaarlijkse indexeringspercentage van de alimentatie. Cees Venderbos, Dordrecht

Brand-stof tot discussie Paulus Jansen wil weten of nucleaire brandstof veilig is (Tribune september). Wat mij betreft is kernenergie niet veilig. De belangrijkste oorzaak van klimaatverandering is dat we steeds meer fossiele brandstof zoals olie, kolen en gas gebruiken. Daardoor komt er te veel van het broeikasgas kooldioxide in de atmosfeer. We kunnen klimaatverandering stoppen door fossiele brandstoffen te vervangen door schone energie uit zon, wind, waterkracht en duurzame biomassa. Dat kernenergie de oplossing voor het klimaatprobleem zou zijn is een sprookje. Het ontbreekt niet aan kennis en mogelijkheden om het klimaatprobleem op te lossen met schone energie. De nieuwste, moderne kerncentrales zijn veiliger dan die van de eerste generatie – maar menselijke fouten zijn in geen enkel bedrijf uit te sluiten. Ook moet je er niet aan denken dat een kerncentrale ooit doelwit wordt van terrorisme. Bovendien moet opgeslagen afval bewaakt worden. Weten wij wel zeker dat de maatschappij daar over honderden jaren nog voor kan zorgen? J.W. van Leenhoff, Leiden

Interview Van Agt (1) Met verbijstering zag ik een artikel over van Agt in de Tribune (septembernummer). Dat kan toch niet waar zijn, deze roomse hypocriet die een artikel krijgt in dit eens zo linkse blad. Is de SP c.q. de Tribune de weg kwijt? Het lidmaatschap van Foster Parents

TRIBUNE

OKTOBER 2008

Plan heb ik ooit acuut opgezegd toen ik hoorde dat van Agt snoepreisjes maakte via deze stichting. Zijn abortuspolitiek is waarschijnlijk ook al lang vergeten. Nu denk ik: arme Palestijnen, dat deze man het voor jullie opneemt. Ger Visser, Wormer

kom niets tekort, heb geen schulden en spaar: van een inkomen dat ver onder dat van hen ligt. Met een beetje budgetadvies (gratis op www.nibud.nl en aanverwante sites) zouden deze mensen honderden euro’s kunnen sparen. Ik vind dat dergelijke voorbeelden de kracht van de argumenten van de SP ondermijnen. Veronique Kouwenhoven

Interview Van Agt (2) Ik schrok me rot van de laatste Tribune. Hoe kunt u tot het besluit komen om dhr. van Agt zo groot af te beelden? Begrijp me niet verkeerd: ik vind dat iedereen mag zeggen of schrijven wat hij of zij wil. Maar een man die in zijn periode in de landspolitiek eigenlijk alleen maar slechte dingen heeft gedaan of willen doen (voor o.a. de minima) zo groot afbeelden vind ik een beetje ver gaan. Dat had ook wel wat kleiner gekund, want dit lijkt op persoonsverheerlijking.

ROOD vergeten… In de Tribune van september staat op de nieuwspagina’s een berichtje over CNV Jongeren. ROOD vindt het jammer dat er niet verwezen is naar onze eigen strandtenteninspectie begin augustus. ROOD heeft toen ook onderzoek gedaan naar arbeidsomstandigheden, ditmaal in strandtenten aan de Nederlandse kust. Meer informatie is te vinden op rood.sp.nl. Gijsbert Houtbeckers, voorzitter ROOD

Dhr Ensing, Beilen

Embryo-selectie (2)

Prik mee:

PRIKBORD@SP.NL

Interview Van Agt (3) Wat een geweldig interview met Van Agt in de laatste Tribune. Dat hij na ruim 75 jaren het licht pas ziet is jammer, maar geweldig dat hij de moed heeft. Drees heeft zijn grote fout (Indonesië) nooit willen erkennen. Ik ben ruim 3 jaar ouder dan van Agt, maar ik heb heel mijn leven al geweten dat geweld nooit iets oplost. Jo van Veldhuizen

Koopkracht Ik ben het eens met veel van wat er in het artikel over koopkracht staat (Tribune september). Eén ding echter ergert me mateloos. U haalt een voorbeeld aan van een echtpaar zonder kinderen met anderhalf keer modaal en 1.000 euro vaste lasten, dat niet rond kan komen! Ik heb een leuk leven,

Toen de discussie over embryoselectie losbarstte, zat ik midden in een genonderzoek, omdat in de familie een gen voorkomt dat 80 procent kans geeft op een bepaalde vorm van kanker. Wat mij opviel zijn de ongenuanceerde meningen, ook in de ingezonden brief van Truus Jonker (Prikbord juli/augustus). Zij moet er kennelijk niet aan denken dat haar moeder haar als embryo had vernietigd en wellicht een persoon op de wereld had gezet die nu niet bestaat. Beseft men niet dat deze beslissingen zo persoonlijk liggen dat algemeenheden de hele discussie doodslaan? De ene situatie is de andere niet. Ik heb voor keuzes gestaan die je je grootste vijand niet gunt. Beslissingen die je leven op zijn kop zetten en veranderen. Het was een heel zware tijd, maar een ervaring die ik uiteindelijk niet heb willen missen, het heeft me gemaakt zoals ik nu ben. Als mijn moeder dertig jaar geleden had geweten wat er boven ons hoofd hing, waren dingen misschien anders gelopen. Vind ik dat erg? Nee. In de toekomst kijken kan niemand, achteraf gepraat is zo makkelijk. Iedereen wil het allerbeste voor zijn kinderen. Ik zie dat als respect voor het leven van een ander. En juist die invulling van dat respect ligt in de persoonlijke sfeer. Gelukkig maar. Naam en adres bij de redactie bekend

ECONOMIE

Kredietcrisis, pompen of verzuipen? Een nieuwe injectie van 700 miljard dollar moet de Amerikaanse financiële sector redden. Is daarmee de kredietcrisis bezworen? Echt een vraag voor econoom, politicoloog én financieel woordvoerder van de SP in de Tweede Kamer Ewout Irrgang. voor de topmanagers. Men verdient vette premies met mooie resultaten op de korte termijn, ook al leiden die tot rampen op lange termijn. De overheid had hier al lang moeten ingrijpen.”

De grootste economie van de wereld leeft op krediet. De staatsschuld is onder Bush sterk opgelopen, tot bijna 10.000 miljard dollar. Met de schulden erbij van lagere overheden, bedrijven en burgers, praten we over meer dan 50.000 miljard. Dat is ruim een half miljoen dollar per gezin. Zelfs oorlog voeren doet Amerika op de pof. De oorlogen in Irak en Afghanistan kosten 2 miljard per dag, evenveel als de regering dagelijks aan nieuwe leningen uitschrijft. “Nu leent Amerika dus nog eens 700 miljard dollar om de riskante leningen van de banken over te nemen. Een slechte maatregel. De ﬁnanciële sector wordt van zijn problemen verlost en kan dan weer op de oude foute voet doorgaan. De belastingbetaler draait ervoor op en de nationale schuld wordt alsmaar groter”, zegt Irrgang. “De ﬁnanciële instellingen hebben veel te veel risico genomen, bijvoorbeeld door massaal dubieuze hypotheken te verstrekken. Dat is sterk bevorderd door het systeem van bonussen 29

TRIBUNE

OKTOBER 2008

“De Amerikanen zullen de tering naar de nering moeten zetten. Dat kan geleidelijk, door de uitgaven te beperken – bijvoorbeeld aan die peperdure oorlogen – en de belastingen te verhogen. Zodat de inkomsten van de staat meer in overeenstemming raken met de uitgaven. Vooral de belastingverlagingen die Bush voor de hoogste inkomens heeft doorgevoerd, zouden teruggedraaid moeten worden. Banken in problemen moet je óf gewoon failliet laten gaan, óf nationaliseren, zoals is gebeurd met verzekeraar AIG. Dan hebben de aandeelhouders het nakijken. Nationaliseren is veel beter dan met goedkope leningen overeind houden, want nu worden de kapitalisten met gemeenschapsgeld gered en is de shit weer voor de belastingbetaler. Als deze weg niet bewandeld wordt, blijft alleen de hardleerse weg over: de instorting van de dollar. Dat zou tot een diepe crisis leiden, ook hier. Onze export zou in elkaar donderen. Tot nu zijn landen in het Midden-Oosten en Azië bereid Amerika steeds weer geld te lenen. Ook die zien dat dat niet eeuwig door kan gaan. Maar ze hebben er alle belang bij de Amerikaanse economie en de dollar

overeind te houden. De reserve van China, 1800 miljard, bestaat grotendeels uit dollars! Als die munt dan 20 procent in waarde daalt, kun je nagaan hoeveel China verliest!” Wat moet de Nederlandse burger nu doen? “Allereerst heeft het weinig zin om in paniek te raken. Amerika toont dat paniek een eigen dynamiek kent en die moeten we niet willen. Onze spaargelden zijn redelijk gegarandeerd door de Nederlandse staat. Als je je spaargeld over enkele banken verspreidt, kan je eigenlijk weinig overkomen.” Daags na het akkoord over het Amerikaanse noodplan zei PvdA-leider en minister van Financiën Wouter Bos: “Deze vorm van kapitalisme is voorbij. De hele crisis betekent de deﬁnitieve teloorgang van een systeem dat is gebaseerd op hebzucht, onverantwoorde risico’s en perverse beloningen.” Maar hij weigert in Nederland de maatregelen te nemen die nodig zijn om ook hier een einde te maken aan ‘deze vorm van kapitalisme’, zegt Irrgang: “Bos weigert iets te doen aan het totaal verkeerde systeem van de bonussen. Die leiden tot het nemen van onverantwoorde risico’s. Lekker cashen, terwijl de bank in problemen raakt waarvoor uiteindelijk de gemeenschap mag betalen. Verder is het toezicht op de ﬁnanciële markt in Nederland wel beter geregeld dan in de VS, maar het moet ook hier strenger. De Autoriteit Financiële Markten zou speculatie veel harder moeten tegengaan. Voorkomen dat er, als gevolg van een combinatie van het in omloop brengen van valse geruchten en speculeren op koersdaling, weer een beurshysterie wordt gecreëerd. Ook in Nederland worden riskante hypotheken verstrekt, van acht keer het jaarinkomen. Daar moeten strengere grenzen aan worden gesteld.” Tekst Herman Beekers Illustratie Arend van Dam

TRIBUNE

OKTOBER 2008

CRYPTOGRAM SP/TRIBUNE â&#x20AC;&#x201C; DIAGRAM. CRYPTOGRAM Juni 2008 Diagram

Horizontaal 3. Vogel werkt bij TNT. (8) - 7. Openbaar vervoermiddel helpt bij geld inzamelen. (11) - 9. Daar zeilen, en bekwaam ondervinden. (2,5 of 7) - 10. Ontvreemd de stengel! (5) 12. Het alleenrecht op een goede conditie. (6) - 13. Parasieten leggen het accent op boeken, met name de komma. (9) - 15. Aanleiding tot het plaatsen van een schaakstuk. (6, of 3,3) - 16. Het eetbare overschot van de (gelijkgestemde) club. (5) - 17. Het spook cadeau doen is dodelijk. (2,5,5) - 19. Is een pionier op het gebied van koken met asfalt. (11) 22. Zeilschip doet mee aan de achtervolging. (5) - 23. Eruitzien als een stel kijkers. (4) Verticaal 1. De plusfour wordt nochtans niet gebruikt als incontinentiemateriaal. (13) - 2. Is bedroefd bij de genie. (6) 4. PoĂŤtische dode. (10) - 5. Op de kermiskraam gaan hier de kogels door. (10) - 6. Een deel van de schilderijen is vakkundig (kapot) gemaakt. (9) - 8. Dit schorriemorrie gaat met het gereedschap aan de slag. (8) - 11. Partijtje schaken in de tramloods? Dat eindigt onbeslist. (6) - 14. Kamerplant is geliefd bij vogels in broedtijd. (9) - 17. Voor het bloeden hoef je dit er niet om te winden. (6) - 18. De plaats voor een loot. (4) - 20. Deze plaats in Limburg is werkelijkheid. (4) - 21. Gegroet, etmaal. (3)

1 3

5 7 10

6 9

12 17

Henry & Lucas, ÂŠ FLW 2008

CRYPTOGRAM oktober 2008

16 18

ÂŠ Henry en Lucas, FLW juni 2008

Henry en Lucas, ÂŠ FLW 2008

CITATENRAADSEL PLUPCFS CITATENRAADSEL

Uitleg

Opdracht: vul de achternamen in van de mensen (allen wetenschappers) van wie een citaat is weergegeven. Het citaat kan vertaald zijn. De rode 0QESBDIU WVM EF BDIUFSOBNFO JO WBO EF NFOTFO BMMFO XFUFOTDIBQQFST WBO XJF FFO DJUBBU JT XFFSHFHFWFO )FU DJUBBU LBO WFSUBBME [JKO %F SPEF verticale balk omhelst een uitspraak die met wetenschap, alsmede een bepaalde wetenschapper, te maken heeft. WFSUJDBMF CBML PNIFMTU FFO VJUTQSBBL EJF NFU XFUFOTDIBQ BMTNFEF FFO CFQBBMEF XFUFOTDIBQQFS UF NBLFO IFFGU 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Wees minder nieuwsgierig naar mensen, en meer nieuwsgierig naar ideeĂŤn. Hij die onderdrukking toestaat, deelt in de misdaad. Ik heb geleerd het woord â&#x20AC;&#x2DC;onmogelijkâ&#x20AC;&#x2122; met de grootste terughoudendheid te gebruiken. Ik heb zelden een mathematicus gekend die in staat was te redeneren. Noteer niet slechts feiten; probeer het mysterie van hun oorsprong te doorgronden. Weten met een encyclopedie om te gaan is beter dan een encyclopedie te zijn. Ik ben niet zo ingenomen met mijn eigen opinies dat ik negeer wat anderen er van vinden. Zwaarder-dan-lucht vliegmachines zijn onmogelijk. Het is niet genoeg een goed stel hersens te hebben. Het belangrijkst is ze goed te gebruiken. Het moeilijkst te begrijpen in de wereld is inkomstenbelasting. Niets is te fantastisch om waar te zijn, zolang het consistent is met de wetten der natuur. Niets is minder voorspelbaar dan de ontwikkeling van een actief wetenschappelijk veld. Geweld is het laatste toevluchtsoord van de incompetenten. We maken te veel muren en te weinig bruggen. Het is een vloek voor elke man om zo geabsorbeerd te raken in zijn onderwerp als ik ben in het mijne.

Henry en Lucas, ÂŠ FLW 2008

OPLOSSINGEN CRYPTOGRAM SEPTEMBER: Horizontaal

Verticaal

5) Kloostermoeder; 9) - Haarstreng; 10) Bril; 12) - Zeeleeuwen 14. Ontstemd; 16 - Inktvis - 17. Raadzaal - 18. Blad - 19. Erg 20. La - 21. Dorpsgek - 23. Rendier.

1. Portefeuille - 2. Vlaag - 3. Voorbereiding - 4. AD - 6. Titel - 7. Opgewekt 8. Reistas; 10. Beneveld - 11) Beter worden - 13. Domstad - 15. Daas 22. Korf - 24. Do.

ALTERNATIEVE WOORDENLIJST SEPTEMBER: %F WPMHFOEF JO[FOEFST WBO EF BMUFSOBUJFWF XPPSEFOMJKTU WFSEJFOFO FFO FFSWPMMF WFSNFMEJOH Schrikbewind Totaalbeeld Partijapparaat Lagerhuis 31

TRIBUNE

Leiding tegen de hik (C. Putemmer) Sokkel inbegrepen (C. Putemmer) FeestcomitĂŠ (C. Putemmer) Kogelhouder (Theo Kick) OKTOBER 2008

Zonderling Alleenrecht Durfkapitaal

Tscheu La (C. Putemmer) Rita Verdonk (G.J.W.M. Verhoeven) Moedig van Marx (Kees Hoekstra en Ido Sieswerda)

Stuur uw oplossing, uitsluitend per brief(kaart), vĂłĂłr 3 november naar de Puzzelredactie van de Tribune, Vijverhofstraat 65, 3032 SC Rotterdam. Onder de inzenders van een goede oplossing wordt een gesigneerd boek verloot uit de SP-boekenstal.

Winnaar van cryptogram september: Ans Govers, Oss

www.sp.nl

“Er is niets mis met praktische beroepen”

TRIBUNE

JANUARI 2008