Πολιτικά Θέματα #62 by SpiroSpero

ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΘΕΜΑΤΑ 2014 καλό κουράγιο Έλληνες !

Μηνιαίο περιοδικό άποψης • Περίοδος 3η • Δεκέμβριος 2013 • Τεύχος 62 • Τιμή 2 €

ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΘΕΜΑΤΑ Tεύχος 62 • Δεκέμβριος 2013

2 | Editorial Ο Γιώργος Καραμπεσίνης αναφέρεται στα νέφη της οργής που μας τυλίγουν. 3 | Αιχμές Σπύρος Καρατζαφέρης εύχεται για το 2014: Καλό κουράγιο πατριώτη. 4-5 | Πολιτική Το κύκνειον άσμα του Αντώνη Σαμαρά. Ο σχεδιασμος του Μαξίμου, η πραγματικότητα και ασθενής κρίκος. 6-7 | Πολιτική Το ευρωπαϊκό βήμα του Αλέξη Τσίπρα. Ανακηρύχθηκε υποψήφιος πρόεδρος της Αριστεράς για την Κομισιόν. 8-9 | Άρθρα Ο Μητροπολίτης Σύρου κ. Δωρόθεος επιμένει ότι υπάρχουν και «πράπλευρες ωφέλειες». Ο Γιώργος Πατσόπουλος φωτίζει την πολιτική, οικονομική και κοινωνική υποκρισία της εποχής μας. 10-13 | Περισκόπιο Στιγμιότυπα από την πολιτική ζωή. 14-15 | Άρθρα Ο Θεόδωρος Σκυλακάκης εμφανίζει την... καρτέλα των κομματικών χρεών. Ο Κωνσταντίνος Μίχαλος αισιοδοξεί για το 2014.

16-19 | Θέμα Οι πλούσιοι που μας κυβερνάνε. Αποκαλυπτικά τα στοιχεία από το πόθεν έσχες των πολιτικών. 20-23 | Οικονομία Ειδήσεις και παρασκήνια από την οικονομική ζωή. 24 | Οικονομία Μαύρα μαντάτα από ειδική έρευνα της ΓΣΣΕ. Από το 2016 καταρρέει το ασφαλιστικό σύστημα. 25 | Οικονομία Τα εφιαλτικά αποτελέσματα της μνημονιακής υποτέλειας. Ένας στους πέντε Έλληνες στερείται βασικά αγαθά και υπηρεσίες. 26-27 | Οικονομία O καθηγητής Κώστας Μελάς γράφει για τις επιπτώσεις στο επίπεδο

ζωής, λόγω της οικονομικής κρίσης, στην Ισλανδία. 28-29 | Θέμα Μας γυρίζουν πίσω 50 χρόνια. Η αιθαλομίχλη πλημμυρίζει όλες τις πόλεις αλλά η μνημονιακή συγκυβέρνηση συνεχίζει να διατηρει πανάκριβο το πετρέλαιο θέρμανσης. 30-31 | Διεθνή Τρίζει η πολιτική αυτοκρατορία του Ερντογάν. Παραιτήσεις υπουργών και αθρόες συλλήψεις με φόντο το Ιράν. 32 | Άρθρα Charles Grant. Το ευρωπαϊκό στοίχημα του Κάμερον είναι μια χαμένη υπόθεση. 33 | Άρθρα Rod Beckstrom.

Tα δικαιώματα του ψηφιακού ανθρώπου. 34 | Διεθνή Ιδού η διάδοχος της Μέρκελ. Η φιλόδοξη νέα υπουργός Άμυνας της Γερμανίας που επέβαλε την γνώμη της. 35 | Διεθνή Η Καταλονία ανακοίνωσε δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της. 36-39 | Διεθνή Στιγμιότυπα από την πολιτική και κοινωνική ζωή στον πλανήτη μας. 42-45 | Ιστορικά Επαναστάτες χωρίς αιτία. Πενήντα χρόνια από τα σημερινά γκόλντεν μπόις άρχιζε η εφαρμογή του νόμου 4000 για τα τέντι μπόις. 46-49 | Οικολογία Οι ξένοι περιηγητές γράφουν για την φυση της Αττικής. 50-51 | Πολιτισμός Ο συγγραφέας Δημήτρης Στεφανάκης για την εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας που εμπνέει ανησυχία. 52-53 | Πολιτισμός Μπέσυ Μάλφα: Έχω δεχτεί πολύ αγάπη και είμαι πραγματικά ευγνώμων για αυτό... Συνέντευξη στη Λιάνα Μπουκουβάλα 54-55 | Media Ειδήσεις και σχόλια για τα Μέσα Ενημέρωσης.

ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΑΠΟΨΗΣ Έτος 37ο Ιδρυτής: Γεώργιος Ι. Ράλλης Εκδότης - Διευθυντής (1974-2003): Κώστας Κύρκος Σύμβουλος έκδοσης: Σπύρος Καρατζαφέρης Εκδότης - Διευθυντής: Γιώργος Καραμπεσίνης Συντακτική ομάδα: Νίκος Νικητίδης, Σταμάτης Γρίσπος, Κυριακή Τριανταφύλλου, Λίλλυ Καρατζαφέρη, Νίκος Σταματίου, Λιάνα Μπουκουβάλα, Ηδύλη Τσακίρη Αρθρογράφοι: Μητροπολίτης Σύρου κ. Δωρόθεος, Ιωάννης Σακκάς, Κωνσταντίνος Μίχαλος, Κώστας Μελάς, Ν. Λυγερός, Έλενα Κοσμά Νομικός σύμβουλος: Γιάννης Νικολάου Διαφήμιση - Επικοινωνία: Λιάνα Μπουκουβάλα Παραγωγή: TRECK ABEE Τηλ.: 210-3212204 Εκτύπωση: MASTERGRAPH Τηλ.: 210-9595040 ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΑΣ Μ.ΕΠΕ Σορβόλου 2, 116 36 ΜΕΤΣ Τηλ.: 210-9212195 Fax: 210-9212197 E-mail: politika.th@gmail.com Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Editorial

Γιώργος Καραμπεσίνης gikarabesinis@yahoo.gr

Το νέφος της οργής

Aντιγράφω από το έγκυρο ενημερωτικό site www.spirospero.gr: «Τις σοβαρές επιπτώσεις που έχει στην ανθρώπινη υγεία η αιθαλομίχλη, επισημαίνουν σε ανακοίνωσή τους δύο καθηγητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Όπως προειδοποιούν, η καρκινογόνος δράση των αιωρούμενων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα, θα γίνει αντιληπτή σε μερικά χρόνια….. Η αιθαλομίχλη, προϊόν κυρίως καύσης βιομάζας και χημικά επεξεργασμένης ξυλίας επιβαρύνει περαιτέρω την ήδη βεβαρημένη ατμόσφαιρα των πόλεων και έχει άμεσες και μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπινου πληθυσμού…» Αυτά αναφέρουν μεταξύ των άλλων σε ανακοίνωση την οποία υπογράφουν ο καθηγητής Οικολογίας Ιωάννης Παντής και ο καθηγητής Υγιεινής και Κοινωνικής Ιατρικής Αλέξης Μπένος. Η αιθαλομίχλη όμως εκτός από τις επικίνδυνες συνέπειες που μας επισημαίνουν οι επιστήμονες έχει επηρεάσει, προφανώς και την κυβέρνηση του Μνημονίου. Γαλάζιοι βουλευτές κατά τον κ. Στουρνάρα γιατί δεν αποφασίζει τη μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανά λωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης, ακόμη και ο… αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών κ. Χρ. Σταϊκούρας να δηλώνει στο ΒΗΜΑ: «Η λελογισμένη μείωση του ΕΦΚ θα μπορούσε να αυξήσει την κατανάλωση του πετρελαίου θέρμανσης θα είχε θετικές επιδράσεις στο περιβάλλον και στην υγεία ενώ θα αύξανε και τα δημόσια έσοδα…» Εμείς αυτό που μπορούμε να ισχυριστούμε πλέον είναι ότι το πρώτο θύμα της αιθαλομίχλης είναι η ίδια η κυβέρ2

Μέσα από τη μαυρίλα του ατμοσφαιρικού και κοινωνικού νέφους, αρχίζει να διαγράφεται μια δημοκρατική ομοφωνία της πλειοψηφίας για αλλαγή σελίδας νηση: Τη ζάλισε εντελώς! Δυστυχώς όμως, τα πράγματα είναι ακόμη πιο σοβαρά και επικίνδυνα. Η χώρα, κυριολεκτικά και μεταφορικά, βυθίζεται σε μαύρο, κατάμαυρο νέφος. Η ανθρωπιστική κρίση που σοβούσε, επεκτάθηκε σε όλο το κοινωνικό σώμα. Ανεργία, λουκέτα, συσσίτια, τραγικοί θάνατοι από αυτοσχέδιες θερμάστρες και μαγκάλια, απελπισία, είναι τα ορατά σημάδια αυτής της κρίσης. Στη μνήμη των πρεσβύτερων συμπολιτών μας, επέστρεψαν οι εφιαλτικές αναμνήσεις της προηγούμενης γερμανικής κατοχής, ζωντανεύουν εικόνες από τον φριχτό χειμώνα του 1941-42. H καθημερινότητα των ανθρώπων έγινε κόλαση. Απέναντι σ’ αυτή την κατάσταση, η κυβέρνηση του Μνημονίου επιμένει να οδηγεί το λαό στην απόγνωση και τη χώρα στην αποσύνθεση, με τη δουλική προσήλωσή της στο δόγμα της «δημοσιονομικής σωτηρίας». Και δεν αντιλαμβάνονται ότι και αν ακόμη καταφέρουν να ισοσκελίσουν τον ισολογισμό (πράγμα που ασφαλώς είναι ανίκανοι να το επιτύχουν), αυτό θα επιτευχθεί μπροστά σε ερείπια. Θρασύδειλοι, ψοφοδεείς απέναντι στα Τροϊκανά αφεντικά τους και αλλαζόνες απέναντι στο λαό, Σαμαράς και Βενιζέλος προσπαθούν ν παρατείνουν το θλιβερό βίο της χειρότερης κυβέρνησης όλων των εποχών. Έχουν γα-

ντζωθεί στην εξουσία και πιστεύουν – οι πολιτικοί νάνοι- ότι η υποταγή στα αφεντικά τους είναι η καλύτερη μέθοδος για να τη διατηρήσουν. Ήδη όμως, η κλεψύδρα του 2014 άρχισε να μετράει. Πριν από τα μέσα της νέας χρονιάς, είτε το θέλουν είτε όχι, θα στηθούν κάλπες. Όχι «κάλπες» σαν αυτές των γνωστών εταιριών δημοσκοπήσεων με τις σχετικές «αναθέσεις έργου», αλλά πραγματικές κάλπες. Και τότε να δούμε «πόσα απίδια πιάνει ο σάκκος» που λένε και στη γενέτειρα του πρωθυπουγού. Τότε που θα ξυπνήσουν έντρομοι από την έκφραση της λαϊκής οργής και αποδοκιμασίας και δεν θα υπάρχουν πλέον περιθώρια για άλλα ψέμματα. Η επαφή με πολιτικά στελέχη που στηρίζουν τη σημερινή κυβέρνηση και με υπουργούς, μας έχει δημιουργήσει την πεποίθηση ότι ζουν στον δικό τους κόσμο. Πιστεύουν ότι ο λαός υπομένει, δήθεν, αδιαμαρτύρητα την πολιτική τους και κατανοεί τη γελοία θεωρία τους περί «μονόδρομου». Γι’ αυτό και επιμένουμε ότι το ξύπνημα του μαγιάτικου πρωϊνού που έρχεται θα είναι οικτρό γι’ αυτούς αλλά ελπιδοφόρο για το λαό μας. Μέσα από τη μαυρίλα του ατμοσφαιρικού και κοινωνικού νέφους, αρχίζει να διαγράφεται μια δημοκρατική ομοφωνία της πλειοψηφίας για αλλαγή σελίδας. Αντί για τις καθιερωμένες, λόγω των ημερών, ευχές προς τους κυβερνώντες μόνο μια φράση του σημαντικότερου Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, του Αβραάμ Λίνκολν (18071865) «Μπορείς να τους ξεγελάς όλους για λίγο καιρό, λίγους όλο τον καιρό, αλλά όχι όλους όλο τον καιρό...» ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Αιχμές

Σπύρος Καρατζαφέρης spuros24@gmail.com

2014: Καλό κουράγιο πατριώτη αλή χρονιά και όλες τις ευχές για το 2014. Λένε οι παλιοί ότι το "13" ήταν γρουσούζικο. Δεν πιστεύω σε αυτά, αλλά το 2013 ήταν πολύ γρουσούζικο, όχι βέβαια για τον αριθμό του. Ήταν ένα έτος που εξαθλίωσε το λαό μας ακόμη περισσότερο. Οι αυτοκτονίες από απελπισία αυξήθηκαν, οι θάνατοι από αδυναμία φυσιολογικής θέρμανσης πολλαπλασιάστηκαν, οι φόροι έφτασαν στο Θεό, η φτώχεια χτύπησε κόκκινο, οι άνεργοι αυξήθηκαν και το καινούριο φρούτο έκανε έντονη την παρουσία του. Δηλαδή, από αυτούς που εργάζονται ακόμη, 800.000 δουλεύουν και δεν πληρώνονται. Η καθυστέρηση πληρωμών ξεκινάει από τον ένα μήνα και φτάνει έως και ένα χρόνο. Και ενώ η χώρα καταστρέφεται και οι κάτοικοί της λιμοκτονούν, οι άρχοντές μας μας μιλάνε για πρωτογενές πλεόνασμα και μας ταΐζουν όνειρα απατηλά. Το ... πρωτογενές πλεόνασμα υπάρχει μόνο στα ανόητα (να μην πω βρώμικα) μυαλά τους. Δεν μπορεί να υπάρξει πλεόνασμα όταν το κράτος οφείλει σε πολίτες του 6 δισ. ευρώ (σε προμηθευτές, επιστροφές ΦΠΑ, φόρων κα). Οι άρχοντες για να τα βρουν με τους αριθμούς - και όχι με τους ανθρώπους- έχουν κάνει στάση πληρωμών και έχουν ταράξει τους

Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

πολίτες με απίθανους νόμους, που μπορούν να θεωρηθούν και αντισυνταγματικοί. Συνταγματικοί ή μη είναι νόμοι της απάτης. Προσέξτε: Έβαλαν φόρο, λέει στην ακίνητη περιουσία και πρέπει κατ' εντολή των δανειστών να συγκεντρώσουν 2,6 δισ. ευρώ. Πρώτον: Παντού υπάρχει φόρος ακίνητης περιουσίας, αλλά μόνο ένας. Εδώ έβαλαν ένα χαράτσι φόρο και για το σπιτάκι του ο Έλληνας πληρώνει ένα σωρό φόρους ακόμη. Δεύτερον: Υπολογίζουν τον φόρο με αντικειμενικές αξίες του 2007 και το χαράτσι διπλασιάζεται τουλάχιστον. Με την πολιτική τους οι άρχοντες «σκότωσαν» την ακίνητη περιουσία. Για ένα σπίτι, που είχε αντικειμενική αξία το 2007, 200.000 ευρώ και η αγοραστική του τιμή έφτανε τις 250.000 ευρώ, σήμερα δεν υπάρχει αγοραστής ούτε για δείγμα. Η αντικειμενική του αξία, φτάνει, δεν φτάνει τις 70.000 ευρώ. Και όμως, τον φορολογούν για 200.000. Οι άρχοντες παραδέχονται ότι «έτσι είναι τα πράγματα», αλλά λένε κυνικά ότι, δεν τους επιτρέπει η τρόικα να αλλάξουν τώρα τις αντικειμενικές αξίες. Τα ρίχνουν όλα στους δανειστές και δεν λένε την αλήθεια. Ότι δηλαδή, αν ρύθμιζαν τις αντικειμενικές αξίες θα εισέπρατταν τα μισά χρήματα και δεν θα μπορούσαν να

ζητοκραυγάζουν ότι είναι "σωτήρες" και κατόρθωσαν να βγάλουν πρωτογενές πλεόνασμα. Και οι άνθρωποι, άρχοντες, οι οποίοι κλήθηκαν να πληρώσουν τέσσερις φόρους μαζεμένους γιατί εσείς οι εξουσιαστές τους δεν είσαστε ικανοί να στείλετε τα εκκαθαριστικά από το 2010; Με θυμώνει αφάνταστα το μοτίβο των αρχόντων: ότι δηλαδή, για όλα τα κακά φταίνε οι πολίτες. Και εσείς άρχοντες, δεν έχετε καμία ευθύνη; Εσείς δεν διαλύσατε το κράτος με τα κομματικά ρουσφέτια, τα σκάνδαλα, τις μίζες, οι οποίες από το 1997 έως σήμερα έχουν ξεπεράσει τα 50 δισ. ευρώ; Αυτά τα 50 δισ. ευρώ τα έχουν φάει συνάδελφοί σας πολιτικοί και έχει πάει φυλακή μόνο ένας. Τα είπα και ξεθύμανα, αλλά όλοι μας πρέπει να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας. Να κρατήσουμε το κεφάλι ψηλά, να σώσουμε την πατρίδα μας για το καλό και των παιδιών μας και μετά να ψήσουμε τους ενόχους σαν τον Αθανάσιο Διάκο. Και επειδή έρχονται εκλογές τον Μάϊο, πρέπει να προσέξουμε, γιατί όπως λέει και ο λαός μας: Την ψήφο, την υπογραφή και κάτι άλλο... πρέπει να προσέχουμε που τις βάζουμε. Άστα να πάνε, πατριώτη και καλό κουράγιο (όπως έλεγε και ο Όλι Ρεν) και για το 2014... 3

Πολιτική

Ο σχεδιασμός του Μαξίμου, η πραγματικότητα και ο ασθενής κρίκος

Το κύκνειον άσμα του Αντώνη Σαμαρά

ο νέον έτος 2014 θα είναι ένα διάστημα αλλεπάλληλων δοκιμασιών για τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά και την κυβέρνησή του με το βασικό ερώτημα είναι το πόσο θα αντέξει στην εξουσία. Μέχρι τώρα με τις προηγμένες τεχνικές τρομοκράτησης και χειραγώγησης του λαού και των κυβερνητικών βουλευτών, ο Σαμαράς και το επιτελείο του κατάφεραν να επιβάλουν την πλήρη υποταγή στα κελεύσματα των δανειστών. Κατάφεραν, επίσης, να αποδώσουν αμόλυντο από την θητεία του στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας τον αντιπρόεδρο Ε. Βενιζέλο, παρά την αντίθεση, τουλάχιστον προς το ΠΑΣΟΚ, ενός μεγάλου μέρους των οπαδών της ΝΔ. Αλλά τώρα αρχίζουν τα πολύ δύσκολα, αφού κανείς δεν θα μπορέσει να αποφύγει την βάσανο της λαϊκής ετυμηγορίας σε λίγες βδομάδες με τις ευρωεκλογές του Μαΐου.

Οι δημοσκοπήσεις Και πρώτη δεν θα την αποφύγει η ΝΔ του Αντώνη Σαμαρά. Ήδη, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν να ανοίγει η ψαλίδα υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ κάποιες κρυφές δημοσκοπήσεις πρεσβειών που έχουν αφεθεί να διαρρεύσουν (αλλά κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί την αξιοπιστία τους) φέρνουν τα πάνω κάτω στο πολιτικό σκηνικό. Εκτός από την απάνθρωπη λιτότητα και την φτωχοποίηση που έχει επιβάλει η κυβέρνηση Σαμαρά και οι οποίες πλήττουν ένα μεγάλο τμήμα της εκλογικής της βάσης, η ΝΔ βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη και με προκλητικά σκάνδαλα στελεχών της, με τελευταίες περιπτώσεις εκείνες του Μιχάλη Λιάπη και του Χάρη Τομπούλογλου. Η πραγματική εικόνα στελεχών της ΝΔ αρχίζει να αποκαλύπτεται σε έναν λαό που υπερφορολογείται, φτωχοποιείται και αναπνέει αιθαλομίχλη, την στιγμή που οι καταθέσεις και τα ακίνητα των πόθεν έσχες πολιτικών προκαλούν δεκάδες ερωτήματα. Καθώς τα φορολογικά «ραβασάκια» θα φτάνουν και στους αγρότες, που στήριξαν τη ΝΔ, ο πρωθυπουργός πρέπει να διαχειριστεί και την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης από μία χρεωκοπημένη 4

και εξαρτημένη χώρα – την χώρα του. Και παράλληλα να ετοιμάζεται για την υπογραφή ενός τρίτου Μνημονίου, ανεξάρτητα με το πώς θα ονομαστεί αυτό. Με τις δημοσκοπήσεις να δίνουν τα πρώτα μηνύματα ότι η ΝΔ χάνει έδαφος, ο πρωθυπουργός και το επιτελείο του στο Μαξίμου θα επιδιώξουν μέχρι τις Ευρωεκλογές να έχει καταφέρει να βγει η χώρα από το Μνημόνιο, να μπορέσει να μπει στις αγορές και να μην χρειαστεί νέο δάνειο. Παράλληλα ο κ. Σαμαράς θα επιδιώξει να προχωρήσει το κούρεμα του χρέους της Ελλάδας και η χώρα να εξασφαλίσει μία επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής. Όλα αυτά σημαίνουν επί της ουσίας ένα νέο μνημόνιο. Με αφορμή την ανάληψη των καθηκόντων της ελληνικής προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο κ. Σαμαράς υποστήριξε ότι η Ελλάδα δεν είναι πλέον με την πλάτη στον τοίχο και επεσήμανε: «Το 2014 θα είναι η πρώτη χρονιά ανάκαμψης μετά από έξι χρόνια ύφεσης. Φτάσαμε στο τέλος της διαδρομής και ξεκινάμε με ένα πρωτογενές πλεόνασμα, δηλαδή με νοικοκυρεμένα τα οικονομικά μας και έχοντας ανακτήσει την αξιο-

πιστία μας. Όλα αυτά έγιναν με τις θυσίες του ελληνικού λαού. Έχουμε ακόμη πολλά να κάνουμε, το 2014 θα είναι χρονιά εξόδου από την κρίση, θα είναι μία καλύτερη χρονιά και για την Ελλάδα και την Ευρώπη».

Τα «καλά λόγια» Με το νέο έτος το Μέγαρο Μαξίμου περιμένει πως θα υπάρχουν καλά λόγια για την Ελλάδα και ο πρωθυπουργός θα τονίσει το success story σε μία προσπάθεια να κερδίσει χρόνο μέχρι τις ευρωεκλογές και να μην βυθιστεί η Νέα Δημοκρατία από την ψήφο αποδοκιμασίας των πολιτών. Αλλά υπάρχει περίπτωση τα… «καλά λόγια» να αποτρέψουν το εκλογικό μακροβούτι ενός πρωθυπουργού και μιας κυβέρνησης που επιβάλει την φτώχια στον λαό και την ψήφιση των μνημονιακών νόμων με κοινοβουλευτικά τεχνάσματα και τον εκβιασμό των βουλευτών; Από το Μαξίμου υποστηρίζουν ότι για τις συνομιλίες με την Τρόικα ο πρωθυπουργός έχει δώσει ρητή εντολή για σκληρές διαπραγματεύσεις και ποντάρει πολλά στο στοίχημα των μονομερών αποφάσεων της κυβέρνησης, καθώς αν ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Πολιτική επιτευχθούν οι στόχοι τότε δεν θα υπάρξει επιστροφή στους «καθαρούς» όρους των δανειστών. Μπορεί στο Βερολίνο να μην θέλουν να ακούσουν για νέο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους ή για αναδιάρθρωσή του, όπως μία ενδεχόμενη επιμήκυνση στον χρόνο αποπληρωμής, ωστόσο ο Αντώνης Σαμαράς θεωρεί πως με την Ελλάδα να έχει σημειώσει θεαματική πρόοδο και τη διαφαινόμενη επιστροφή της χώρας στις αγορές για να χρηματοδοτήσει τις ανάγκες της θα μπορέσει να απαιτήσει μία αναδιάρθρωση. Μάλιστα ο πρωθυπουργός με όπλα το πρωτογενές πλεόνασμα και τις εκτιμήσεις για θετικά πρόσημα στην οικονομία την επόμενη χρονιά θα επιδιώξει να κρατήσει μία πιο επιθετική γραμμή απέναντι στις απαιτήσεις της Τρόικα. Χαρα-

κτηριστικό είναι και το δημοσίευμα των Finnacial Times που αναφέρει ότι «για ενάμισι χρόνο ο Αντώνης Σαμαράς έχει κρατήσει το ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης σε τροχιά παρά την συρρικνωμένη πλειοψηφία του κυβερνητικού του συνασπισμού στη Βουλή » και προσθέτει πως οι αυστηρές επιπλήξεις τόσο από την Άγκελα Μέρκελ, όσο και από άλλους Ευρωπαίους ηγέτες, ότι η Ελλάδα πρέπει να εργαστεί σκληρότερα για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της προς τους διεθνείς πιστωτές της, έδωσαν το δρόμο στην αναγνώριση «των θυσιών των Ελλήνων», καθότι οι στόχοι τελικά επιτεύχθηκαν. Από το Μέγαρο Μαξίμου υποστηρίζουν, επίσης, ότι σε καμία περίπτωση η χώρα δεν θα προσφύγει σε βουλευτικές εκλογές πριν από το 2016, καθώς ο πρό-

εδρος της ΝΔ το έχει ξεκαθαρίσει πολλές φορές. Συνομιλητές του πρωθυπουργού αναφέρουν ο Αντώνης Σαμαράς έχει σχεδιάσει τη στρατηγική που θα ακολουθήσει με την νέα χρονιά προκειμένου η κυβέρνηση να μπορέσει να αντιστρέψει το αρνητικό κλίμα επικρατεί και να επιτύχει το success story μέχρι της κάλπες των Ευρωεκλογών. Αλλά ακόμα κι αν τα όσα υποστηρίζει το Μαξίμου επιτευχθούν στον απόλυτο βαθμό, ο κ. Σαμαράς δεν φαίνεται να υπολογίζει τον ασθενή κρίκο της κυβέρνησής του. Κι ο ασθενής κρίκος έχει όνομα και λέγεται ΠΑΣΟΚ. Αν ο κυβερνητικός εταίρος δεν αντέξει, όπως δείχνουν πολλές ενδείξεις, στις ευρωεκλογές για ποια κυβερνητική πλειοψηφία θα μπορούμε να μιλάμε; Νίκος Σταματίου

ΠΑΣΟΚ: Τέλος εποχής; ε κινούμενη άμμο βαδίζουν το τελευταίο διάστημα στο ΠΑΣΟΚ. Από την μια πλευρά είναι οι δημοσκοπήσεις που καταβυθίζουν το ΠΑΣΟΚ σε αδιανόητα χαμηλά ποσοστά, με το ενδεχόμενο μάλιστα να δυσκολευθεί να βγάλει έστω και έναν ευρωβουλευτή. Και από την άλλη πλευρά βρίσκονται οι κινήσεις αμφισβήτησης του προέδρους Κινήματος Ευάγγελου Βενιζέλου και η επαναδραστηριοποίηση των «Παπανδρεϊκών». Η όλη ατμόσφαιρα δείχνει ότι πλησιάζουμε σε ένα τέλος εποχής για το άλλοτε πανίσχυρο Κίνημα που κυβέρνησε την Ελλάδα για περίπου δύο δεκαετίες. Βουλευτές και στελέχη του κόμματος και ανάμεσά τους οι βουλευτές και πρώην υφυπουργοί Φίλιππος Σαχινίδης, Γιώργος Ντόλιος, Θάνος Μωραίτης, Γιώργος Πεταλωτής ζήτησαν με επιστολή τους να συγκληθεί άμεσα η Κεντρική Πολιτική Επιτροπή, προκειμένου να συζητηθούν οι «τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις» που «με την πυκνότητα και τη σοβαρότητά τους, επιβάλλουν τη συζήτησή τους στο κορυφαίο, θεσμικό, συλλογικό, κομματικό όργανο». Πρόκειται για την πρώτη δημόσια επίθεση παπανδρεϊκών στο ΠΑΣΟΚ οι οποίοι παρασκηνιακά αμφισβητούν τον Ευάγγελο Βενιζέλο, αμφισβητούν το δικαίωμά του να αποφασίζει για τις μελλοντικές πολιτικές συνεργασίες χωρίς διαβούλευση στο εσωτερικό του κόμματος και θέτουν έμμεσα θέμα ηγεσίας. Υπόγειες κινήσεις γίνονται στο ΠΑΣΟΚ αμφισβήτησης του Ευάγγελου Βενιζέλου. Δεν είναι λίγα τα στελέχη του κινήματος που θα επιθυμούσαν αλλαγή ηγεσίας πριν τις προσεχείς εκλογές με ταυτόχρονη απομάκρυνση του ΠΑΣΟΚ από την συγκυβέρνηση ώστε να περισωθεί το κόμμα εκλογικά. Μια σκληρή ομάδα παπανδρεϊκών βουλευτών και στε-

Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

λεχών, παρότι συμμετέχει στα κομματικά όργανα και στις επιτροπές της Βουλής, σχεδιάζει ήδη την επόμενη ημέρα. Ολοι γνωρίζουν ότι ο Ευάγγελος Βενιζέλος δύσκολα θα αποχωριστεί την εξουσία του κόμματος και δεν πρόκειται να παραχωρήσει την ηγετική καρέκλα αμαχητί. «Εξάλλου η εμμονή του να τοποθετηθεί αντιπρόεδρος της κυβέρνησης είχε αυτόν ακριβώς το στόχο», αναφέρει επώνυμος βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, «να αγκιστρωθεί στη θέση ώστε να μην αμφισβητηθεί εσωκομματικά». Οι κινήσεις αμφισβήτησης στο πρόσωπο του Ευάγγελου Βενιζέλου θα ενταθούν μετά τις ευρωεκλογές αφού αναμένεται ότι το ΠΑΣΟΚ ενδέχεται να είναι 4ο ή και 5ο κόμμα. Ενδεχόμενη εκλογική αποδοκιμασία ή βαριά ήττα στις ευρωεκλογές θα κινήσει άμεσα τα αντανακλαστικά του κόμματος και για το ενδεχόμενο αυτό οι επίδοξοι μνηστήρες ετοιμάζονται. Ο Γιώργος Παπανδρέου παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ και συνομιλεί με όλους τους εσωκομματικούς «αντάρτες». Όπως αναφέρεται, πιστεύει ότι ο Ευάγγελος Βενιζέλος δεν κατάφερε να στηρίξει εκλογικά το ΠΑΣΟΚ και ότι έχει σχέδια να το μεταλλάξει σε άλλο κόμμα. Ανάμεσα στους δύο άνδρες υπάρχει άβυσσος και είναι βέβαιο ότι ο πρώην πρωθυπουργός θα κινηθεί έντονα παρασκηνιακά προκειμένου να διαφυλάξει το λογότυπο ΠΑΣΟΚ, το κόμμα που ίδρυσε ο πατέρας του. Η κατάσταση στο ΠΑΣΟΚ αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την κυβερνητική σταθερότητα στο άμεσο μέλλον, δεδομένου ότι χωρίς την συμμετοχή του δεν μπορεί να υπάρξει κυβέρνηση. Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, που δεν φαίνεται και τόσο ευοίωνο, θα επιδράσει καταλυτικά για το μέλλον του Κινήματος. 5

Πολιτική

Ανακηρύχθηκε υποψήφιος πρόεδρος της Αριστεράς για την Κομισιόν

Το ευρωπαϊκό βήμα του Αλέξη Τσίπρα

ε το θεαματικό ποσοστό του 84,1% των συνέδρων του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, ο Αλέξης Τσίπρας ανακηρύχθηκε επισήμως υποψήφιος πρόεδρος της Κομισιόν στο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στην Μαδρίτη. Το επιτελείο του ΣΥΡΙΖΑ χαρακτηρίζει ιστορική την υποψηφιότητα Τσίπρα, καθώς στέλνει το μήνυμα σύγκρουσης με τις πολιτικές λιτότητας και τις πολιτικές ομάδες που τις εφαρμόζουν. Μπορεί οι συσχετισμοί να είναι λίγο έως πολύ γνωστοί, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι οι λαοί παραμένουν αδρανείς μπροστά στην καταστροφή, υπογραμμίζουν κορυφαία στελέχη του κόμματος. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, ως επικεφαλής της μάχης των ευρωεκλογών ξεκινά από δω και στο εξής την προεκλογική του εκστρατεία, το πρόγραμμα της οποίας θα περιλαμβάνει επισκέψεις σε 28 ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Έτσι, ο «Αλέξης της Ευρώπης» ανεβάζει τις μετοχές του στο πολιτικό χρηματιστήριο συγκεντρώνοντας πάνω του το βλέμμα της διεθνούς σκηνής. Η πανευρωπαϊκή καμπάνια θα συμβάλει επίσης στην προβολή των θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος στοχεύει στο να θέσει τη συντηρητική Ευρώπη ενώπιον πρωτόγνωρων για εκείνη διλημμάτων.

Χρυση ευκαιρια Τέλος, είναι μία χρυσή ευκαιρία και για το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς να ανεβάσει τα ποσοστά του, σε σύγκριση με παλαιότερες εκλογικές αναμετρήσεις, αφού η υποψηφιότητα Τσίπρα και το νεαρό της ηλικίας του υπερτερεί έναντι των υποψήφιων δεινοσαύρων των άλλων σχηματισμών. Μιλώντας στο συνέδριο της Μαδρίτης, ο Αλέξης Τσίπρας εξέφρασε την πεποίθηση ότι οι ευρωεκλογές δεν είναι μία συμβατική πολιτική αναμέτρηση, αλλά μία κρίσιμη πολιτική μάχη για την επαναθεμελίωση της Ευρώπης. «Η Ευρώπη και ειδικότερα η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι και τα διλήμματα που έχει μπροστά της είναι υπαρξιακά και αφορούν την κοινωνική συνοχή, το μέλλον των λαών στην Ευρώπη» ανέφερε ο 6

πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ στη συνέντευξη Τύπου έπειτα από την επικύρωση της υποψηφιότητάς του για την προεδρία της Κομισιόν. Ο Αλέξης Τσίπρας τόνισε: «Η Ευρώπη που οικοδόμησαν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές των κυρίαρχων δυνάμεων της Λαϊκής Δεξιάς και της Σοσιαλδημοκρατίας δεν έχει καμία σχέση με την Ευρώπη των κοινών οραμάτων της αλληλεγγύης και της προόδου. Είναι μια Ευρώπη που αναδιανέμει τον πλούτο υπέρ των ισχυρών και των πλουσίων και την φτώχεια, την εξαθλίωση, τον πόνο, στους φτωχούς και τους αδύναμους. Άρα, οι εκλογές που έχουμε μπροστά μας δεν είναι μια συμβατική πολιτική αναμέτρηση. Είναι μια κρίσιμη πολιτική μάχη για την επαναθεμελίωση της Ευρώπης και της προοπτικής της για τους λαούς». Σύμφωνα με τον κ. Τσίπρα «σε αυτό το πλαίσιο, η απόφαση του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς να οργανώσει καμπάνια υποψηφιότητας για την προεδρία της Κομισιόν δεν έχει μόνο ένα συμβολικό, αλλά έχει και έναν ουσιαστικό χαρακτήρα», καθώς, όπως είπε, «θέλουμε να καταθέσουμε τη μόνη ρεαλιστική εναλλακτική πρόταση στην Ευρώπη της φτώχειας, του νεοφιλελευθερι-

σμού και του αυταρχισμού που έχουν οικοδομήσει οι κυρίαρχες δυνάμεις». Σχετικά με την υποψηφιότητά του για τη προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Τσίπρας σημείωσε πως «έχει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό, διότι προέρχεται από μια χώρα που έχει γίνει το πειραματόζωο της κρίσης και έχει υποστεί τις συνέπειες μιας σκληρής νεοφιλελεύθερης πολιτικής λιτότητας».

Οι λαοί Επισήμανε, όμως, ότι δεν θα επιδιώξει να είναι μια υποψηφιότητα που θα αφορά μόνο το Νότο της Ευρώπης ή ειδικότερα την Ελλάδα, αλλά θα είναι μια υποψηφιότητα που θα αφορά όλους τους λαούς της Ευρώπης. Όπως τόνισε, «θα είναι η εναλλακτική υποψηφιότητα, η υποψηφιότητα της Αριστεράς για όλη την Ευρώπη, διότι, κατά τη δική μας άποψη, οι διαχωρισμοί δεν είναι γεωγραφικοί, αλλά πολιτικοί». «Διότι η Ευρώπη της κοινωνικής συνοχής, της αλληλεγγύης και της δημοκρατίας είναι μια Ευρώπη που αφορά όλους τους λαούς είτε κατοικούν στο Βορρά, είτε στο Νότο, είτε στη Δύση, είτε στην Ανατολή», κατέληξε ο κ. Τσίπρας. Ν.Σ. ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Πολιτική

Το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς ο Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς (ΚΕΑ) μπορεί να δημιουργήθηκε μόλις τον Μάιο του 2004 στη Ρώμη και το πρώτο του επίσημο συνέδριο να πραγματοποιήθηκε έναν χρόνο αργότερα στην Αθήνα, όμως τα κόμματα της ευρωπαϊκής Αριστεράς έχουν μακρά παράδοση συνεργασίας. Πολλά από τα κόμματα που συμμετέχουν στο ΚΕΑ έχουν αναπτύξει σχέσεις και έχουν εργαστεί πάνω στις θέσεις του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού, της Οικολογίας, του Σοσιαλισμού και του Ευρωκομμουνισμού ακόμη και πριν από τη διάλυση της ΕΣΣΔ, η οποία άλλαξε άρδην τις θέσεις των κομμάτων της ευρύτερης Αριστεράς. Οι σύμμαχοι του Αλέξη Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν πολιτικές καταβολές στα αντικαπιταλιστικά κινήματα και τα εργατικά κόμματα του 20ού αιώνα, όπως αυτά προέκυψαν μέσα από πολέμους, επαναστάσεις, πολιτικές και οικονομικές ανακατατάξεις. Παράλληλα όμως το πολιτικό παρόν τους έχει μπολιαστεί από σύγχρονες ριζοσπαστικές ιδέες που κινούνται στον ευρύτερο χώρο της Αριστεράς και έρχονται σε αντίθεση με βασικές αρχές των παλιότερων πολιτικών σχηματισμών. Σύμφωνα με το πρόγραμμα του ΚΕΑ, το οποίο αυτοκαθορίζεται ως αντικαπιταλιστικό και θέλει μια άλλη Ευρώπη και μια Ενωση με εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο, τα κόμματα που συμμετέχουν έχουν συμφωνήσει πάνω σε κάποιες βασικές αρχές, χωρίς βέβαια αυτές να είναι δεσμευτικές για όλα. Το ΚΕΑ προωθεί ένα διαφορετικό κοινωνικό ευρωπαϊκό μοντέλο μακριά από την καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση. Ζητάει να ληφθούν συγκεκριμένες αποφάσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, τον σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου και να δοθεί υπηκοότητα σε όλους όσοι ζουν στην Ευρώπη. Επίσης προωθεί την απομάκρυνση από την καθοδήγηση του ΝΑΤΟ, ενώ το 2005 είχε ταχθεί κατά του Ευρωπαϊκού Συντάγματος και τον επανακαθορισμό του ρόλου της ΕΚΤ. Τα10 ισχυρότερα κόμματα (με βάση τα εκλογικά τους αποτελέσματα) από τους 36 πολιτικούς σχηματισμούς που συμμετέχουν στο ΚΕΑ, είναι: Λουξεμβούργο. Η Αριστερά (Dei Lenk). Το κόμμα της Αριστεράς στο Λουξεμβούργο δημιουργήθηκε μόλις το 1999 από προσωπικότητες που ήδη δραστηριοποιούνταν πολιτικά σε προϋπάρχοντες αριστερούς και κομμουνιστικούς πολιτικούς σχηματισμούς. Εχει παρουσία με δύο βουλευτές στο Κοινοβούλιο του Λουξεμβούργου μετά τις τελευταίες εκλογές, που είδε τα ποσοστά του να φτάνουν σχεδόν το 5%. Δανία. Κόκκινη-Πράσινη Συμμαχία Λίστα Ενότητας (Enhl). Το κόμμα προέκυψε το 1989 από τη συγχώνευση τριών προηγούμενων πολιτικών σχηματισμών. Το Enhl έχει συλλογική ηγεσία, όμως κοινοβουλευτική εκπρόσωπος του κόμματος είναι η Γιοχάνε Σμιτ Νίλσεν. Διακηρυγμένοι στόχοι είναι η κατάργηση της ιδιοκτησίας και η αταξική κοινωνία. Γερμανία. Η Αριστερά (Die Linke). Είναι το τέταρτο σε δύναμη κόμμα στην Μπούντεσταγκ, με 64 βουλευτές (σε σύνολο 620). Ιδρύθηκε το 2007 από τη συγχώνευση δύο κομμάτων, του Κόμματος Δημοκρατικού Σοσιαλισμού (πρώην Ε-

Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

νιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας) και της Εκλογικής Εναλλακτικής για την Κοινωνική Δικαιοσύνη και την Εργασία που αποσπάστηκε από το SPD. Φινλανδία. Αριστερή Συμμαχία (VAS). Το κόμμα δημιουργήθηκε μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και αποτελεί υπόδειγμα πολυσυλλεκτικότητας. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι 12 βουλευτές και τα μέλη του δεν έχουν κοινή γραμμή στο θέμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι βασικές αξίες του κόμματος περιγράφονται στο πρόγραμμα του 2007 και είναι ευθυγραμμισμένες με την ευρωπαϊκή αριστερή παράδοση. Τσεχία. Κομμουνιστικό Κόμμα Βοημίας και Μοραβίας (KSCM). Είναι το τέταρτο σε δύναμη κόμμα εντός του τσεχικού Κοινοβουλίου. Έχει παραδοσιακή αριστερή ρητορική ενάντια στον ιμπεριαλισμό και στις επιχειρηματικές πρακτικές. Πλέον το KSCM διατηρεί αποφασιστική, αλλά όχι ακραία, αριστερή στάση και δεν υποστηρίζει πια την εθνικοποίηση της βιομηχανίας. Πορτογαλία. Αριστερό Μπλοκ (o Bloco, B.E.). Η πέμπτη δύναμη στο πορτογαλικό κοινοβούλιο, το Αριστερό Μπλόκο, ιδρύθηκε το 1999 ως συμμαχία τριών πολιτικών σχηματισμών, οι οποίοι όμως συνεχίζουν να έχουν μια σχετική αυτονομία. Το 2011 κάποιοι βουλευτές του υποστήριξαν την κυβέρνηση του σοσιαλιστικού κόμματος στην επιβολή προγράμματος λιτότητας. Ισπανία. Ενωμένη Αριστερά (IU). Παρότι το κόμμα θα μπορούσε να θεωρείται η ιστορική συνέχεια του Κομμουνιστικού Κόμματος Ισπανίας (PCE), η Ενωμένη Αριστερά αποτελεί ένα μωσαϊκό οργανώσεων. Έχει παρουσία σε τοπικά Κοινοβούλια, στη Βουλή και στη Γερουσία, ενώ η εκλογική του δύναμη εντοπίζεται στην Ανδαλουσία, τη Μαδρίτη και την Αστούριας. Γαλλία. Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας (PCF). Παραδοσιακά το ΚΚΓ από την ίδρυσή του το 1920 έχει ισχυρή παρουσία στην πολιτική ζωή της Γαλλίας. Ο γενικός γραμματέας του ΚΚΓ Πιέρ Λοράν είναι και πρόεδρος του ΚΕΑ. Το κόμμα έχει 7 βουλευτές στη γαλλική Εθνοσυνέλευση (σύνολο 577) και 20 γερουσιαστές (σύνολο 348) και σημαντική παρουσία στα τοπικά συμβούλια. Ελλάδα. Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς Ενωτικό Κοινωνικό Μέτωπο (ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ). Το 2004 ο ΣΥΡΙΖΑ δεν υπήρχε με τη σημερινή του μορφή και τα ποσοστά του Συνασπισμού ήταν χαμηλά. Η ραγδαία αύξηση των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ στις τελευταίες εκλογές και η ανάδειξή του σε κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης συνέβαλαν στο να είναι ο Αλέξης Τσίπρας υποψήφιος του ΚΕΑ στις ευρωεκλογές. Κύπρος. Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού (ΑΚΕΛ). Αν και κόμμα-παρατηρητής του ΚΕΑ, το ΑΚΕΛ είναι ένα από τα αριστερά κόμματα που έχουν ειδικό βάρος στην Ευρωπαϊκή Αριστερά, αφού μέχρι πρότινος ήταν το κυβερνών κόμμα της Κύπρου. Επιπλέον η στάση του το επόμενο διάστημα θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς υπάρχουν παραδοσιακοί δεσμοί με την ελληνική Αριστερά. 7

Άποψη

Γεώργιος Ιω. Πατσόπουλος gipatsop@otenet.gr

Aπό την υποσχεσιολογία και τον λαϊκισμό στον κυνισμό και την ωμότητα ξέλιξη και διαρκής προσαρμογή με τις νεότερες συνθήκες: μεγάλη η ικανότητα του πολιτικού κόσμου. Αναμενόμενο αποτέλεσμα από την εξάσκησή της είναι η δημιουργία νέου πολιτικού και τηλεοπτικού προϊόντος. Το κλασσικό κατασκεύασμα του εργοστασίου της δημόσιας ζωής είχε σαν βασικό γνώρισμα την υπόσχεση προς το λαό: την ανάλωση του μέλλοντος, το γνωστό «θα», με λαϊκιστικές μεθόδους και λόγια. Τι πούλαγε; Αντί για εργασία, λογοπαίγνια, αντί για ρεαλισμό και σχεδιασμό, ελπίδα, αντί για παρόν, μέλλον. Βολική η πώληση του μέλλοντος, δύσκολο να ελεχθεί και όταν θα ’ρθει όλα θα ’ναι τόσο θολά, θα υπάρχουν πολλές απόψεις, ας είναι καλά η δημοκρατική υπερπληροφόρηση. Ας είναι καλύτερα και η ελεύθερη παραπλάνηση. Δόξα το θεό έχουμε αρκετή εξάσκηση για το άσπρο-μαύρο και το αντίθετό του. Απ’ ότι φαίνεται η κλασσική πολιτική χρειάζεται πολλούς τηλεοπτικούς σταθμούς και λιγότερα εργοστάσια. Άπειρα ραδιόφωνα και ελάχιστες αγροτικές καλλιέργειες. Πολλές εφημερίδες και λιγότερα καταστήματα. Πολλές εμπεριστατωμένες αναλύσεις και λιγότερα νοσοκομεία. Πολλοί ύμνοι για το αγαθό της παιδείας και κλειστά πανεπιστήμια. Αρκετές τράπεζες για καταθέσεις και δάνεια και λιγότερες παραγωγικές μονάδες. Περισσότερους νόμους και αποφάσεις, γιατί ο απίθανος αριθμός τους διαλαλεί την «αναγκαιότητά του συστήματος παραγωγής τους». Βολικός ο λαϊκισμός, η ύψιστη μορφή δημοκρατικού φασισμού. Ο εύκολος δρόμος για την κατάκτηση της εξουσίας χωρίς ευθύνες και συνέπεια. Δάνεια αντί παραγωγής. Καταναλωτισμός αντί αποταμίευσης. Ανάλωση του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος. Καμία χρονική περίοδος αλώβητη, για να μην υπάρξει παράπονο. Και όταν το μέλλον γίνεται παρόν, ο άτιμος καιρός που περνά πολύ γρήγορα, όταν πρέπει να αντιμετωπισθεί η πραγματικότητα, όταν πρέπει να γίνουν νέες προσαρμογές σε άγνωστες για το παρελθόν συνθήκες δημιουργούνται νέα είδη πολιτικού και τηλεοπτικού προϊόντος: ο ρίψασπις, ο υπερβολικά σκληρός, ο υπερβολικά ευαίσθητος, ο επικίνδυνα ακραίος, ο μόνιμα αντιδραστικός, ο κυνικά «ρεαλιστής», ο καταστροφολόγος, ο υβριστής.

Το νέο πολιτικό είδος είναι γεμάτο κυνισμό και ωμότητα. Αντιλαμβάνεται τη δημόσια ζωή σαν πεδίο εξάσκησης της αυθαιρεσίας του. Οπλισμένο με την προχειρότητα και τον αυτοσχεδιασμό που αποκαλεί «ειλικρίνεια», εκμεταλλεύεται τις προτιμήσεις ενός τμήματος του τηλεοπτικού κοινού. Το κάθε πολιτικό προϊόν γίνεται τηλεοπτικό προκειμένου να αυξήσει τις πωλήσεις του. Φαίνεται ότι σχεδιαστές πιστεύουν ότι το οτιδήποτε έχει το δικό του κοινό. Και επειδή οι προτιμήσεις του κοινού μεταβάλλονται ανάλογα με τις εξελίξεις, οι νεότεροι κατασκευαστές φαίνεται να πιστεύουν στη λαϊκή αποδοχή ενός προϊόντος, ενός πολιτικού κατασκευάσματος που ταιριάζει απόλυτα με την ηθική και πνευματική ανεπάρκεια του σημερινού πολιτικού μικρόκοσμου. Το νέο πολιτικό είδος είναι γεμάτο κυνισμό και ωμότητα. Αντιλαμβάνεται τη δημόσια ζωή σαν πεδίο εξάσκησης της αυθαιρεσίας του. Οπλισμένο με την προχειρότητα και τον αυτοσχεδιασμό που αποκαλεί «ειλικρίνεια», εκμεταλλεύεται τις προτιμήσεις ενός τμήματος του τηλεοπτικού κοινού. Ενός λαού που απογοητευμένος από την υποσχεσιολογία και τις καταστροφικές της συνέπειες, προτιμά την σκληρή πραγματικότητα και αν και θιγόμενος βλέπει με συμπάθεια τις διαρκείς προσπάθειες για λιτότητα και επαναλαμβανόμενη στέρηση. Ενός λαού που εκχώρησε τις αρχές της ισονομίας και της ισοπολιτείας σε εκπροσώπους που δεν σέβονται τους θεσμούς που υποτίθεται προστατεύουν. Ενός λαού που είναι εγκλωβισμένος ανάμεσα στα γνωστά πολιτικά προϊόντα και δυσκολεύεται να επιλέξει ή να απορρίψει. Ενός λαού που δεν διακρίνει καθαρά τη διαφορά ανάμεσα στην αυστηρότητα και την ωμότητα ή τον κυνισμό. Ανάμεσα στη νόμιμη διαδικασία και την υπέρβασή της. Ανάμεσα στην πολιτισμένη διαφωνία και τον παροξυσμό. Ανάμεσα στην απόφαση της

πλειονότητας και στην καταθλιπτικά επιβαλλόμενη θέληση της ανάλγητης εξουσίας. Διαλέγουν διαδρομές που είναι ανεφάρμοστες στην πράξη και το αποδεικνύουν τα αποτελέσματα. Η εμμονή του κυνισμού: τόσο το χειρότερο για το αποτέλεσμα. Επιμένω στο λάθος μου έστω και αν δεν μπορώ ούτε καν να το εφαρμόσω. Εμμονές σε ότι κατέστρεψε την οικονομία: άσκοπη διχόνοια, εντυπώσεις, ψηφοθηρία, λαϊκισμός, κυνισμός, κομματισμός. Με λίγες λέξεις: κάθε τι που δεν απαιτεί εργατικότητα και παραγωγή. Εμμονή σε όλες τις ικανότητες που «πουλάνε» αλλά δεν έχουν αντίκρισμα. Φαινόμενα των καιρών. Το νέο πολιτικό είδος μεταξελίχθηκε: από την υπέρμετρη δημοκρατία και τον λαϊκισμό στον περιορισμό της. Από την υπερβολική δόση της στην σταδιακή κατάργησή της. Ευτυχώς, χωρίς «μεσσία» αυτή τη φορά. Πάντα όμως σε κάθε περίπτωση χωρίς το αρχαιοελληνικό «μέτρον άριστον». Μιλάμε για τους ίδιους ανθρώπους. Τα συμπτώματα αυτά στην συμπεριφορά τους απέναντι στο λαό. Το μεταξύ τους θέατρο εξακολουθεί το ίδιο, ανεξάρτητα από μνημόνια ή όχι. Ορκίζονται στις συνταγματικές διατάξεις αλλά είναι πρόθυμοι για κάθε παραβίαση αν είναι για το καλό της χώρας δηλαδή για την εφαρμογή της εμμονής τους. «Έως, όταν κριθεί, τι είναι αντισυνταγματικό ή όχι, η δουλειά θα ’χει γίνει». Συστηματική κατάργηση των θεσμών στην πράξη. Μας χρειάζονται τόσα δις, άρα έτσι πρέπει να σχεδιαστεί ο φορολογικός νόμος. Αν αντέχει η αγορά, οι πολίτες, δηλαδή η πραγματικότητα μας είναι κυνικά αδιάφορο και το λέμε ωμά. «Τόσο το χειρότερο για το αποτέλεσμα που διαφωνεί με τις επιλογές μας». Από τη Διπλωματία στην Ύβρη. Από την Υπόσχεση στην μόνιμη επίκληση της Αναγκαιότητας. Χωρίς την σεμνότητα της συγνώμης και με ύφος εκπροσώπου ιδιάζοντος ολοκληρωτισμού. Από την «παγκάλεια εθνική βρισιά» στην αηδιαστική υπέρμετρη γενίκευση της «φοροδιαφυγής» των ακινήτων που δήθεν δικαιολογεί την πρόσφατη αύξηση της φορομπηχτικής. Τελικά οι «νονοί» το βάπτισαν ΕΝ.Φ.Ι.Α.

* Οικονομολόγος - Φοροτεχνικός ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Άποψη

Δωρόθεος Μητροπολίτης Σύρου

«Παράπλευρες ωφέλειες» ρόσφατα, στο διπλωματικό και στρατιωτικό λεξιλόγιο εμφανίσθηκε και παγιώθηκε ο όρος «παράπλευρες απώλειες»,υπό τον οποίο καλύπτονται και ενίοτε αμνηστεύονται οι συνέπειες των στρατιωτικών επεμβάσεων, που συχνά έχουν τεράστιο ανθρώπινο κόστος. Εκείνοι, μάλιστα, οι οποίοι παίρνουν αποφάσεις με καταστρεπτικές συνέπειες προσπαθούν να αποενοχοποιηθούν, δηλώνοντας ότι «δεν μπορείς να φτιάξεις ομελέτα, χωρίς να σπάσεις αυγά», δήλωση μεστή κυνισμού, δεδομένου ότι τα «αυγά» είναι ανθρώπινες ζωές… Στον αντίποδα της άποψης αυτής βρίσκεται η αισιόδοξη αρχαιοελληνική ρήση και διαπίστωση, ότι «ουδέν κακόν αμιγές καλού», μέσα σε κάθε κακό ενυπάρχει και κυοφορείται κάποιο καλό, το οποίο καλούμεθα να διακρίνουμε και να αξιοποιήσουμε. Υπό την έννοια αυτή, μπορούμε να μιλήσουμε και για «παράπλευρες ωφέλειες», που προκύπτουν από κάθε δυσάρεστη και δύσκολη κατάσταση, που συχνά φαντάζει τραγική… Μια τέτοια κατάσταση διανύει τα τελευταία χρόνια ο Ελληνισμός, μια κατάσταση, που κάλλιστα μπορεί να χαρακτηρισθεί τραγική, με την έννοια ότι περιέχει το βασικό στοιχείο της τραγικότητας, την μετάπτωση, δηλαδή, από την ευτυχία στη δυστυχία. Στην αρχαία τραγωδία αυτή η τραγικότητα έβρισκε τη λύση και την κάθαρση με την αποκατάσταση της ηθικής τάξεως, έστω και αν αυτή συνεπαγόταν την πτώση και τη συντριβή του τραγικού ήρωα. Στη σύγχρονη ελληνική τραγωδία, όμως, η λύση φαίνεται σκοτεινή και η κάθαρση απελπιστικά μακρινή…. Αλλά στο συλλογικό μας ταξίδι για την αναζήτηση της λύσης και την ανίχνευση της κάθαρσης είναι που ανακαλύπτουμε τις παράπλευρες ωφέλειες. Ωφέλειες, που δεν αφορούν μόνο τη

Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

συνειδητοποίηση των ατομικών και δημοσίων αμαρτιών, αλλά κυρίως στην επανασύνδεσή μας με τις εύχυμες και πάντα ζωντανές ρίζες της εθνικής ιδιοπροσωπίας και ύπαρξής μας και στην επανεύρεση των στοιχείων εκείνων, των νοοτροπιών και των τρόπων ζωής, που εγγυώνται την επιβίωσή μας και κρύβονται ή υπολανθάνουν στα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις του λαού μας. Συνηθισμένοι να θεωρούμε τα έθιμά μας φολκλορικές εκδηλώσεις ενός παρωχημένου παρελθόντος και εντάσσοντάς τα στα καταναλωτικά πρότυπα του παρόντος, δεν είχαμε προσπαθήσει ποτέ να «διαλεχθούμε» μαζί τους και να επικαιροποιήσουμε τα μηνύματά τους. Ένα τέτοιο έθιμο είναι και αυτό της Πρωτοχονιάτικης Βασιλόπιττας, η μελέτη των συνθηκών δημιουργίας του οποίου μπορεί να αποβεί σωτήρια «παράπλευρη ωφέλεια» για τις παρούσες συνθήκες… Τα υπάρχοντα των κατοίκων της Καισαρείας απαιτούσε με απειλές εισβολής και σφαγής ο τοπικός Έπαρχος για να κορέσει τη φιλοδοξία του και να επιβάλει την εξουσία του στην πόλη, της οποίας ποιμένας και πατέρας ήταν ο Βασίλειος, ο λόγιος και φιλάνθρωπος Ιεράρχης, που προέκρινε τη ζωή του ποιμνίου του από τα υπάρχοντά του… Και έπεισε τους Καισαρείς να προσφέρουν για τη σωτηρία της πόλης τα υπάρχοντά τους… Και οι Καισαρείς, πρόσφερε ο καθένας τα όσα είχε, και οι πλούσιοι και οι πτωχοί, με τη βεβαιότητα ότι σε μια δυστυχισμένη πόλη δεν έχει κανείς το δικαίωμα και τη δυνατότητα να ευτυχεί. Ο γενικός αυτός και ομόθυμος συναγερμός επέτρεψε στον ηγέτη του να εμφανισθεί με θάρρος στον έπαρχο και να του καταθέσει τα πράγματα του ποιμνίου του, αλλά όχι και την ψυχή του. Και, όπως συμβαίνει πάντα, στην αρετή, την ομόνοια και την αποφασιστικότητα παν πλήθος και πας πλούτος υ-

ποχωρεί… Ο Έπαρχος επέστρεψε τα συγκεντρωμένα πλούτη και ο Ιεράρχης ανέλαβε να τα επιστρέψει με ισότητα και δικαιοσύνη, διανέμοντάς τα κρυμμένα σε μικρά τεμάχια άρτου. Αυτή την ιστορία κρύβει το ωραίο έθιμο της βασιλόπιττας, που, όμως, μπορεί και πρέπει να αποτελέσει πρότυπο για την αντιμετώπιση των δυσκολιών της σημερινής πραγματικότητας. Δεν αρνήθηκαν οι τότε Καισαρείς να συνεισφέρουν στη σωτηρία της πόλης τους, αναλωνόμενοι σε ατελέσφορη αναζήτηση αιτιών και αιτιών. Δεν αρνήθηκε ο Επίσκοπός τους να αποδώσει «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι»… Και όταν παρήλθε ο κίνδυνος, ο συσσωρευμένος πλούτος μοιράστηκε ίσα και δίκαια… Στις προκλήσεις των καιρών, καλούμεθα όλοι να γίνουμε, να συμπεριφερθούμε και να αντιδράσουμε όπως οι κάτοικοι της Καισαρείας, με ομοθυμία και αυταπάρνηση, για τη σωτηρία της πατρίδας μας, της οποίας στήριγμα και απαντοχή είναι και πάλι η Εκκλησία. Αγόγγυστα ας συνεισφέρουμε το μερίδιο του χρήματος, όπως σε άλλες, όχι πολύ μακρινές, περιπτώσεις συνεισέφερε ο καθένας το μερίδιο του αίματος… Και όταν τα σύννεφα χαθούν και ο ήλιος λάμψει πάλι πάνω από την πατρίδα μας, ας αποφασίσουμε να διανέμουμε τον παραγόμενο εθνικό πλούτο με ισότητα και δικαιοσύνη και να διαχειριζόμαστε τίμια ό,τι είναι δικό μας και ό, τι μας προσφέρουν ή μας εμπιστεύονται οι άλλοι … Μόνο έτσι η σημερινή συγκυρία θα αποβεί μια σπάνια και μοναδική για γενική ανόρθωση ευκαιρία, μια σωτήρια «παράπλευρη ωφέλεια» και λυτρωτική κάθαρση για την νέα ελληνική τραγωδία! † Ο ΣΥΡΟΥ ΔΩΡΟΘΕΟΣ Β΄ 9

Περισκόπιο

Γιατί έχει κέφια ο Καραμανλής; Η μακρά συζήτηση για τους πλειστηριασμούς στη Βουλή έφερε τους βουλευτές πιο κοντά και βοήθησε να δημιουργούν απρόβλεπτα πηγαδάκια. Σε αυτά πρωταγωνίστησε ο υπερκινητικός και υπερκοινωνικός Κώστας Καραμανλής που δεν συγκρατούσε τον ενθουσιασμό του. Εμφανώς κομψός και αδυνατισμένος δεν σταμάτησε να πειράζει τους βουλευτές του κόμματός και όχι μόνο. Και έπνιξε στην αγκαλιά του βουλευτή, και έτριψε τα αυτιά του Σταύρου Καλογιάννη και εγκάρδια χειραψία έκανε με την πρωταγωνίστρια των ημερών Ραχήλ Μακρή, και χαιρετισμούς ως καπετάνιος απηύθυνε στα χαμηλά έδρανα της Βουλής. Το ερώτημα είναι γιατί έχει τέτοια κέφια ο Κώστας Καραμανλής; Μήπως γιατί ετοιμάζεται να… μιλήσει;

Δικαστικοί: Σε υποχώρηση δέκα συνταγματικά δικαιώματα Με αφορμή τη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση που διέρχεται η Ελλάδα, δέκα συνταγματικά δικαιώματα των πολιτών «βρίσκονται σε υποχώρηση», αναφέρει σε ανακοίνωσή της η «Εταιρεία Ελλήνων Δικαστικών Λειτουργών για τη Δημοκρατία και τις Ελευθερίες». Αναλυτικότερα, η Εταιρεία τονίζει ότι δοκιμάζονται καθημερινά, το δικαίωμα στην εργασία (άρθρο 22 παρ. 1 Συντάγματος), το δικαί-

ωμα στην κοινωνική ασφάλιση (άρθρο 22 παρ. 5 Συντάγματος), το δικαίωμα στην υγεία (άρθρο 21 παρ. 3 και 5 παρ. 5 Συντάγματος). Παράλληλα, όπως υπογραμμίζεται, η οικονομική ανάπτυξη της χώρας δεν φαίνεται να προωθείται αποτελεσματικά (άρθρο 106 Συντάγματος), ενώ «η αρχή της ισότητας (άρθρο 4 παρ. 1 Συντάγματος) και η ειδικότερη έκφρασή της, της συνεισφοράς των πολιτών στα δη-

μόσια βάρη, ανάλογα με τις δυνάμεις τους (άρθρο 4 παρ. 5 Συντάγματος), συχνά αγνοούνται, με αποτέλεσμα να απειλείται η απόλαυση ακόμα και του ατομικού δικαιώματος της ιδιοκτησίας (άρθρο 17 Συντάγματος)». Ακόμα, η Εταιρεία επισημαίνει ότι η ατελής εφαρμογή, στην πράξη, των επίμαχων συνταγματικών διατάξεων, «δυσχεραίνει ακόμη και την ανάπτυξη της προσωπικότητας των πολιτών (άρθρο 5

Συντάγματος) και προσβάλλει την αξία του ανθρώπου, που αποτελεί πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας (άρθρο 2 Συντάγματος)». «Η υπολειτουργία του κοινωνικού κράτους δικαίου, που προβλέπει το Σύνταγμα (άρθρο 25 παρ.1 Συντάγματος) έχει φτάσει σε οριακό πλέον σημείο, απειλεί την κοινωνική συνοχή, αλλά και την ίδια τη Δημοκρατία στον τόπο μας» καταλήγει η ανακοίνωση.

Ευρωβαρόμετρο: Απαισιόδοξοι οι Έλληνες Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου για το φθινόπωρο του 2013, οι Ευρωπαίοι πολίτες δηλώνουν αισιόδοξοι για τις οικονομικές συνθήκες που επικρατούν στην αγορά. Την ίδια στιγμή εμείς ψάχνουμε τις καλές ειδήσεις με το... κιάλι. Πάνω από τους μισούς πολίτες που συμμετείχαν στην έρευνα (51%) δήλωσαν ότι αισιοδοξούν για το μέλλον της Ε.Ε., σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 49% σε σχέση με την αντίστοιχη εαρινή έρευνα. Στην περίπτωση της Ελλάδας το ποσοστό αισιοδοξίας είναι 29%, με τους απαισιόδοξους να αποτελούν την πλειονότητα, με 69%. Συνολικά, το 43 % των πολιτών θεωρεί ότι η Ε.Ε. κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση για την έξοδο από την κρίση και την αντιμετώπιση νέων παγκόσμιων προκλήσεων. Επίσης, η αισιοδοξία αυξάνεται καθώς ο αριθμός των Ευρωπαίων που αναφέρει ότι ο αντίκτυπος της κρίσης στην απασχόληση έχει φθάσει στο αποκορύφωμά του σημείωσε άνοδο κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες (από 36 % σε 40 %). Όσον αφορά στην Ελλάδα, το 71% των πολιτών θεωρούν ότι «τα χειρότερα έρχονται». Ωστόσο, όπως σημειώνεται, οι προκλήσεις συνεχίζονται, με τους Ευρωπαίους να χαρακτηρίζουν την ανεργία (49%), τη γενικότερη οικονομική κατάσταση (33%), τον πληθωρισμό (20%) και το δημόσιο χρέος (15%) ως τα τέσσερα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουν σε 10

εθνικό επίπεδο. Σε προσωπικό επίπεδο, το πιο σοβαρό πρόβλημα θεωρείται ότι είναι ο πληθωρισμός και η άνοδος των τιμών (40%). Για τους Έλληνες, σε εθνικό επίπεδο, το σημαντικότερο πρόβλημα είναι η ανεργία (65%), και ακολουθούν η οικονομική κατάσταση (52%), η φορολογία (20%) και το δημόσιο χρέος (15% ). Σε προσωπικό επίπεδο, οι Έλληνες προβληματίζονται πρωτευόντως για τη φορολογία (36%) και στη συνέχεια για την ανεργία (30%), και την οικονομική κατάσταση της χώρας (29%). Όσον αφορά στην κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, οι Ελληνες πολίτες την θεωρούν «πολύ κακή» σε ποσοστό 98%, καταλαμβάνοντας την τελευταία θέση στη σχετική κατάταξη. Όσον αφορά στα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ε.Ε., θεωρούνται η γενικότερη οικονομική κατάσταση (45%), η ανεργία (36%) και η κατάσταση των δημόσιων οικονομικών των κρατών μελών (26%). Για τους Έλληνες, τα κύρια προβλήματα της Ε.Ε. είναι επίσης τα άνωθεν, με αντίστοιχα ποσοστά 52%, 46% και 26%. Σχετικά με την υποστήριξη της οικονομικής και νομισματικής ένωσης με ένα ενιαίο νόμισμα, παρέμεινε σχετικά σταθερή (σημειώνοντας ελαφρά άνοδο), με πάνω από τους μισούς Ευρωπαίους να τάσσονται υπέρ του ευρώ (52%). Στην Ελλάδα, υπέρ του ευρώ τάσσεται το 62%. ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Περισκόπιο

Ο Στουρνάρας… λενινιστής Τις ιδεολογικές καταβολές και γενικότερα τις διανοητικές επιρροές του εξέθεσε με έναν απροσδόκητα προσωπικό τόνο ο υπουργός Οικονομικών Κ. Στουρνάρας σήμερα από το βήμα της Βουλής, προκαλώντας μία στιγμιαία ομοβροντία γέλιου από τα έδρανα. Ειδικά όταν, επικαλούμενος τον Λένιν, ζήτησε συγχώρεση από την κ. Παπαρήγα, προφανώς για την... «αμαρτωλή» ιδιοποίηση του ονόματος του ηγέτη της Ρωσικής Επανάστασης, της Κομμουνιστικής Διεθνούς, του μπολσεβικικού κόμματος και επικεφαλής της ΕΣΣΔ. Συγκεκριμένα, ο κ. Στουρ-

νάρας επικαλέστηκε ως διαμορφωτές της σκέψης του τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τον Λένιν, τον πολιτικό επιστήμονα και ιδρυτή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ιταλίας Αντόνιο Γκράμσι, τον Φρόιντ και τον πατέρα της οικονομικής Σχολής του Σικάγο, Αμερικανού οικονομολόγου, νομπελίστα, ηγετικού στελέχους των μονεταριστών και υπέρμαχου του φιλελευθερισμού, Μίλτον Φρίντμαν. Κατά την παράθεση των ονομάτων, θόρυβος μετά γέλωτα κυριάρχησε από κάτω χωρίς ωστόσο να δοθεί συνέχεια με ανταπαντήσεις και προκλήσεις.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης εναντίον της Τρόικας Με μία πολυσέλιδη εργασία του, ο επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, Νιλς Μούιζνιεκς, επικρίνει πολλές από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που επέβαλαν μέτρα λιτότητας, ότι «έχουν ξεχάσει τις υποχρεώσεις τους για σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κυρίως την προστασία των κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων των πλέον ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού». Παράλληλα, στηλιτεύει και τη συμπεριφορά των διεθνών δανειστών που, όπως υπογραμμίζει, «παρέλειψαν να συμπεριλάβουν τα ζητήματα προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε πολλά από τα προγράμματα βοήθειας που εφάρμοσαν σε ευρωπαϊκές χώρες». Στην ερευνητική εργασία του επι-

τρόπου, η οποία αναφέρεται στις επιπτώσεις που είχε η εφαρμογή των μέτρων λιτότητας στα ανθρώπινα δικαιώματα, επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, ότι «από τις εθνικές αποφάσεις σχετικά με τα μέτρα λιτότητας και τα διεθνή πακέτα διάσωσης απουσιάζει η διαφάνεια, η συμμετοχή του κοινού και η δημοκρατική λογοδοσία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, επαχθείς όροι εμπόδισαν τις κυβερνήσεις στο να επενδύουν σε βασικά προγράμματα κοινωνικής προστασίας, υγείας και εκπαίδευσης». «Όταν η ΕΕ, ως κεντρικός παράγοντας στην αντιμετώπιση της κρίσης, ελάμβανε αποφάσεις για την οικονομική διακυβέρνηση στα κράτη- μέλη και όταν η τρόικα έθετε όρους για τα πακέτα διάσωσης και δανειακές συμβάσεις, θα

έπρεπε να είχαν λάβει καλύτερα υπόψη τους τις επιπτώσεις των μέτρων λιτότητας πάνω στα ανθρώπινα δικαιώματα» υπογραμμίζει, χαρακτηριστικά, ο επίτροπος Μούιζνιεκς. Στην ίδια εργασία, χαρακτηρίζει ολέθριες τις συνέπειες που είχε η εφαρμογή των μέτρων λιτότητας στις ευάλωτες ομάδες των πληθυσμών και ιδιαίτερα στα παιδιά και τους νέους. «Η ανεργία των νέων στην Ευρώπη έχει φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ, ενώ εκατομμύρια οικογένειες υφίστανται τις συνέπειες των περικοπών στα παιδικά βοηθήματα και τις οικογενειακές παροχές, στην υγειονομική περίθαλψη και στην εκπαίδευση» επισημαίνει ο επίτροπος, τονίζοντας ιδιαίτερα ότι «ολοένα και αυξάνεται ο αριθμός των παιδιών που εγκατα-

λείπουν το σχολείο για να βρουν απασχόληση και να υποστηρίξουν τις οικογένειές τους, δημιουργώντας έτσι τις προϋποθέσεις επανεμφάνισης της εκμετάλλευσης της παιδικής εργασίας». Ο επίτροπος υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη να αναζωογονηθεί το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, που θα πρέπει να βασίζεται στα θεμέλια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για όλους. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να θέσουν ως άμεση προτεραιότητα τη μείωση της ανεργίας των νέων και την υπεράσπιση της κοινωνικής προστασίας των μακροχρόνια ανέργων κατά τη διάρκεια της κρίσης, καταλήγει στην εργασία του ο επίτροπος Νιλς Μούιζνιεκς.

Πρόστιμο 6.000 δολαρίων στον Λ. Παπαδήμο Ο Λουκάς Παπαδήμος, ο πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδας, έχει καταδικαστεί από δικαστήριο στην Αμερική και δεν έχει καταβάλει πρόστιμο στο αμερικανικό δημόσιο ύψους 6.233,16 δολαρίων. Πρόκειται για δικαστική υπόθεση που έχει κριθεί από δικαστήριο της Πολιτείας της Μασαχουσέτης, αρχικά στις 13 Αυγούστου και στη συνέχεια στις 24 Αυγούστου του 2012, με τον κ. Παπαδήμο να έχει καταδικαστεί αλλά να μην έχει καταβάλει το παραπάνω ποσό. Όπως αναφέρει η εφημερίδα «Δημοκρατία», το αρχικό πρόστιμο που του είχε επιβληθεί ήταν μόλις 3.317,26 δολάρια αλλά το γεγονός ότι ο ίδιος αδιαφόρησε για την καταβολή που είχε ως αποτέλεσμα σχεδόν να διπλασιαστεί. Στη δικαστική απόφαση γίνεται λόγος για το πρόστιμο και τις προσαυξήσεις που έχουν προκύψει ύστερα από τη μη εξόφλησή του.

Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Περισκόπιο

Πολύδωρας: Η Ευρώπη μας έχει για φτύσιμο Δικαιωμένος παρά την διαγραφή του από την Νέα Δημοκρατία αισθάνεται ο Βύρων Πολύδωρας, ο οποίος μάλιστα μιλώντας για το νομοσχέδιο το χαρακτήρισε ως «δήμευση περιουσίας». Ο κ. Πολύδωρας, έκανε λόγο για «μια ιδιότυπη σκλαβιά το 2013 από την τρόικα, τον Σαμαρά και τον Στουρνάρα» και όπως δηλώνει χαρακτηριστικά σε συνομιλία του με το Real.gr αρνείται κατηγορηματικά να μπει σε συνεννόηση για τα μελλοντικά σχέδιά του. «Να δείτε τη μεγάλη εικόνα. Τι είπα στην ομιλία μου στη Βουλή. Ολα τα άλλα, αυτή τη στιγμή, είναι σαν να συζητούμε τι κάνει ο λαγός με τη χελώνα πίσω από το θάμνο» αναφέρει σε όσους τον ρωτούν σχετικά. Όσον αφορά τις επικρίσεις σε βάρος του πως επιθυμεί την επιστροφή στη δραχμή, ο κ. Πολύδωρας επισημαίνει: «Μυ-

θολογίες. Ας απαντήσουν επί της ουσίας. Η Ευρώπη μας έχει για φτύσιμο, αλλά και για πέταμα. Πολλοί εκτιμούν και το θέτω προς κρίση ότι επιδιώκουν να μας σουτάρουν. Και εμείς βαδίζουμε με τη στρατηγική "θα είμαι καλό παιδί και θα με φροντίσουν», ενώ σχολιάζοντας τα χειροκροτήματα από τους βουλευτές του ΣΥΡΖΑ και των Ανεξαρτήτων Ελλήνων, ο κ. Πολύδωρας δηλώνει: «Μα με χειροκρότησαν και από τη Νέα Δημοκρατία. Δέστε τι είπα. Ας απαντήσουν επί των επιχειρημάτων». Στη συνέχεια, ο κ. Πολύδωρας αναφέρθηκε και στη διαγραφή του από την Νέα Δημοκρατία, λέγοντας: «Εγώ δεν αιφνιδίασα κανέναν. Η στάση μου ήταν το αποκορύφωμα μιας προσπάθειας να τους αφυπνίσει και να τους διορθώσει».

Περί… «εκτσογλανοποίησης» Σκληρή απάντηση στον Ευάγγελο Βενιζέλο και στα όσα είπε για «εκτσογλανοποίηση» της κοινωνίας από τον ΣΥΡΙΖΑ δίνει ο Νίκος Παππάς, διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Αλέξη Τσίπρα. «Το τι λέει ο κ. Βενιζέλος δεν έχει πλέον σημασία. Ούτε η ογδοντάλεπτη απολογία του για το σκάνδαλο των υποβρυχίων έπεισε, Ούτε οι ύβρεις στο δημόσιο διάλογο τον σώζουν. Πρόκειται για λευκή πετσέτα στο πεδίο του δημόσιου διαλόγου. Ούτε την αποχώρηση του με αξιοπρέπεια δεν μπορεί να σχεδιάσει» δηλώνει χαρακτηριστικά, ενώ χαρακτηρίζει την πορεία της κυβέρνησης «μη αναστρέψιμη», σε συνέντευξή του στο real.gr. «Η πορεία προς την ευρωκάλπη θα είναι πορεία μη αναστρέψιμης φθοράς για την κυβέρνηση και ανοδικής δυναμικής για τον ΣΥΡΙΖΑ» σημειώνει. Ο κ.

Περί… ηλιθιότητας Την ώρα που η «ανεξαρτητοποίηση» της Ραχήλ Μακρή παραμένει μυστήριο, πόλεμος ξέσπασε στο Facebook μεταξύ της βουλευτή Κοζάνης και του Νίκου Μπίστη. «Δεν ξέρω που θα καταλήξει η κ. Ραχηλ Μακρή. Τώρα γιατί εγώ από την ουσία των παρεμβάσεων της και από την εν γένει συμπεριφορά της πίστευα ότι από το γενόσημο θα μεταπηδουσε στο πρωτότυπο της Χρυσής Αυγής; Τόσο έξω να πέφτω;» έγραψε ο κ. Μπίστης στο Facebook. Η απάντηση της Ραχήλ Μακρή δεν άργησε να έρθει. «Πίστευα ότι είσαι ηλίθιος αλλά τελικά είσαι πανηλίθιος», έγραψε η ίδια ενώ λίγο αργότερα πρόσθεσε: «Μην ανησυχείς Μπίστη που θα πάω να ανησυχείς για τους προδότες της ΔΗΜΑΡ. Και μην ξεχνάς οι προδότες δεν είχαν καλό τέλος». 12

Παππάς απαντά και στις κατηγορίες ότι ο ΣΥΡΙΖΑ χειροκρότησε στη Βουλή τον Βύρωνα Πολύδωρα: «Αν καταψήφιζε ο κ. Κωνσταντινόπουλος θα τον χειροκροτούσαμε και αυτόν. Αυτός όμως προτιμάει τα χειροκροτήματα και τα εύσημα του Βορίδη και του Γεωργιάδη. Να τα χαίρεται» τονίζει. Ο κ. Παππάς παρέχει πλήρη κάλυψη στους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ με τα υψηλά πόθεν έσχες: «Οι εύποροι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ δεν πλούτισαν από την ενασχόλησή τους με την πολιτική. Έχουν δώσει τις εξηγήσεις τους και η προσπάθεια της μονταζιέρας να κρύψει πίσω από αυτό τα διαρκή σκάνδαλα είναι ανεπιτυχής. Αν ισχυρίζονται ότι ένας εύπορος δεν μπορεί να υπηρετεί τα συμφέροντα των φτωχών, φαντάζομαι ότι θεωρούν πως το ίδιο ισχύει για τον κ. Σαμαρά και τον κ. Βενιζέλο».

Με έρανο πληρώθηκαν οι υπάλληλοι του ΠΑΣΟΚ «Με έρανο μαζέψαμε λεφτά για να πληρωθούν οι υπάλληλοι του ΠΑΣΟΚ». Αυτό αποκάλυψε, μιλώντας στην πρωινή εκπομπή του MEGA ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών, Λεωνίδας Γρηγοράκος. Και πρόσθεσε: «7.500 ευρώ το μήνα είναι πλέον τα έξοδά μας. Έχει μαζευτεί το σύστημα».

Τα οικονομικά του ΠΑΣΟΚ Ο διευθυντής του κόμματος Νίκος Σαλαγιάννης μίλησε έξω από τα δόντια για την οικονομική κατάσταση του ΠΑΣΟΚ. Σύμφωνα με τον κύριο Σαλαγιάννη τώρα το κόμμα ξοδεύει 110.000 ευρώ το μήνα όταν την περασμένη δεκαετία ξόδευε πάνω από 2 εκατομμύρια το μήνα. Ο κ. Σαλαγιάννης είπε ότι παρά το μικρό κόστος αυτά τα χρήματα δεν υπάρχουν. Το μοναδικό έσοδο του κόμματος είναι το 16.000 ευρώ το μήνα που δίνουν ως εισφορά οι βουλευτές. Η επιχορήγηση του κόμματος για το 2013 είναι 2,6 εκατομμύρια ευρώ, όταν το κόμμα έχει εκχωρήσει στις τράπεζες για το τρέχον έτος 11 εκατομμύρια ευρώ και το 2014 έχει εκχωρήσει στις τράπεζες 12 εκατομμύρια ευρώ. Τα ενοίκια που πληρώνει στην παρούσα φάση το ΠΑΣΟΚ είναι 7.000 ευρώ το μήνα ενώ το προηγούμενο διάστημα έδινε 100.000 ευρώ το μήνα, παρατηρώντας ότι μόνο για τη ΔΕΗ στην Ιπποκράτους έδινε 16.000 ευρώ το μήνα. ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκεμβρίου 2013

Περισκόπιο

Ο Νεολαιίστικος ΣΥΡΙΖΑ Χαιρετισμό στην ιδρυτική συνδιάσκεψη της νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ απηύθυνε ο Αλέξης Τσίπρας, καλώντας τους νεολαίους «να αμφισβητούν δημιουργικά το κόμμα και τις αποφάσεις του». Είπε επίσης πως «δεν χρειαζόμαστε μια νεολαία ακόμη, αλλά ένα κόμμα νεολαι-

ίστικο», και ότι δεν μπορεί να υπάρξει σχέδιο εξόδου της χώρας από την κρίση χωρίς τη συμμετοχή της νέας γενιάς. Οι εργασίες της ιδρυτικής συνδιάσκεψης ολοκληρώθηκαν με την εκλογή του κεντρικού συμβουλίου, το οποίο θα αποτελείται από 67 μέλη. Ωστόσο, όπως

φαίνεται, και στη νεολαία καταγράφηκαν τάσεις. Η διαδικασία της ψηφοφορίας περιελάμβανε 4 λίστες υποψηφίων: Ιδρυτική Διακήρυξη-Ανασύνθεση. Αριστερή Πλατφόρμα Νεολαίας. Αριστερή Κίνηση. Κομμουνιστική Πλατφόρμα.

Ευρωβουλευτές: Τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα εν μέσω κρίσης Για την επικείμενη ελληνική προεδρία της ΕΕ μιλούν οι επικεφαλής των κοινοβουλευτικών ομάδων των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και των Ευρωπαίων Πρασίνων, οι οποίοι αναφέρονται στο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η χώρα εν μέσω οικονομικής κρίσης, αλλά και τον ισχυρό συμβολισμό που έχει αυτή η κίνηση, αν και επικρατεί η αγωνία για το εάν η οικονομική κρίση στην Ελλάδα θα επισκιάσει τον ρόλο της στον συντονισμό της ευρωπαϊκής ατζέντας. Σε δηλώσεις του, ο επικεφαλής του Ευρωπαίων Σοσιαλιστών Χανς Σβόμποντα επισημαίνει πως η κρίση στην Ελλάδα μπορεί να αναδείξει εν όψει ευρωεκλογών τον ρόλο και την σπουδαιότητα της Ευρώπης, αναφέρει η Deutsche Welle. «Νομίζω ότι η Ελλάδα εκπληρώνει όλες τις προϋποθέσεις για να μας θυμίσει πόσο σημαντική είναι η Ευρώπη για την επίλυση των προβλημάτων. Γιατί ναι μεν η ίδια η Ελλάδα πρέπει να κάνει πολλά για να προωθήσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, αλλά από την άλλη πλευρά είναι ξεκάθαρο ότι χωρίς την Ευρώπη, χωρίς την οικονομική ανάπτυξη και το κοινωνικό πρότυπο της Ευρώπης, δεν πρόκειται να λυθεί το πρόβλημα της Ελλάδας, όπως δεν θα λυθεί και το πρόβλημα της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας ή της Ιταλίας» τονίζει ο αυστριακός ευρωβουλευτής. Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Ζόζεφ Ντολ εκτιμά ότι η ελληνική διπλωματία έχει αποκτήσει πλέον ρουτίνα στον χειρισμό των ευρωπαϊκών θεμάτων, καθώς η Αθήνα αναλαμβάνει για πέμπτη φορά την κυλιόμενη προεδρία. Όσο για την κρίση, και σε αυτό το μέτωπο τα τελευταία νέα είναι ευχάριστα, δηλώνει Δεκεμβρίου 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

στην Deutsche Welle ο επικεφαλής της μεγαλύτερης πολιτικής ομάδας του Ευρωκοινοβουλίου, επισημαίνοντας την καταγραφή πρωτογενούς πλεονάσματος στον κρατικό προϋπολογισμό. «Η ελληνική προεδρία έρχεται σε μία στιγμή κρίσιμη, γιατί συμπίπτει με τον προεκλογικό αγώνα για τις ευρωεκλογές. Ημουν πρόσφατα στην Ελλάδα και αυτό που με χαροποίησε ιδιαίτερα ήταν ότι ο προϋπολογισμός για πρώτη φορά έχει εξισορροπηθεί και υπάρχει μάλιστα ένα μικρό πλεόνασμα. Αν μη τι άλλο, η Ελλάδα δεν συσσωρεύει καινούρια χρέη και αυτό μας δείχνει ότι η προσπάθεια αποδίδει. Από κει και πέρα, η Ελλάδα αναλαμβάνει για πέμπτη φορά την προεδρία, οπότε γνωρίζει περί τίνος πρόκειται». Τέλος, μια διαφορετική προσέγγιση έχει η επικεφαλής των Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Ρεμπέκα Χαρμς, η οποία ελπίζει πως η ελληνική κυβέρνηση θα μπορέσει να διορθώσει τα κακώς κείμενα του μεταρρυθμιστικού προγράμματος. «Ελπίζω ότι η ελληνική κυβέρνηση θα είναι σε θέση να διορθώσει τις ασυμμετρίες του μεταρρυθμιστικού προγράμματος στη διάρκεια της προεδρίας. Ξέρω ότι είναι αισιόδοξη αυτή η προσδοκία, αλλά η επιμονή αποκλειστικά και μόνο στη βιωσιμότητα του χρέους έχει οδηγήσει την Ελλάδα στο χείλος του γκρεμού. Χρειάζεται περισσότερος χρόνος για την εκπλήρωση δημοσιονομικών στόχων, αλλά και πολύ μεγαλύτερη βοήθεια για την υπέρβαση της ύφεσης. Πρέπει να παρέμβουμε πιο ενεργά στην οικονομία και στην αγορά εργασίας και ελπίζω να αποτελέσει και αυτό προτεραιότητα της ελληνικής προεδρίας», δηλώνει στην DW η Ρεμπέκα Χαρμς.

Μετανάστες και στη… Νορβηγία οι Έλληνες Με τίτλο «Η Νορβηγία αναμένεται να δεχθεί μεγάλο κύμα μεταναστών από τη Νότια Ευρώπη», δημοσίευμα της εφημερίδας Norway Post κάνει λόγο για την ανεργία που «μαστίζει» τους νέους στην Ελλάδα και όχι μόνο. «Με την οικονομική κρίση να βαθαίνει την αγορά εργασίας στη Νότια Ευρώπη, τα τελευταία πέντε χρόνια, η Νορβηγία έχει δεχθεί έναν σημαντικό αριθμό μεταναστών, ο οποίος αναμένεται να αυξηθεί πολύ» γράφει η εφημερίδα και συνεχίζει: «Μεταξύ του Νοεμβρίου 2012 και Νοεμβρίου του 2013, η αύξηση της εισόδου μεταναστών από την Ελλάδα, στη νορβηγική αγορά εργασίας, έχει αυξηθεί κατά 49%. Το δεύτερο κύμα έρχεται από την Ισπανία με την αύξηση να φτάνει στο 39% και τρίτη η Πορτογαλία με την αύξηση να φτάνει στο 32%». «Πρόκειται για ένα νέο φαινόμενο και δεν μπορούμε να δούμε ακόμα τις προεκτάσεις του» λέει στην εφημερίδα ο ανώτερος σύμβουλος της Στατιστικής Υπηρεσίας της Νορβηγίας, Anders Ekeland. Το επίπεδο της εκπαίδευσης στις χώρες της Μεσογείου είναι αρκετά υψηλό, την ίδια στιγμή, όμως, η οικονομική κρίση έχει πλήξει πολλούς νέους ενήλικες που έχουν πάει κατ 'ευθείαν από το σχολείο στην ανεργία. Ως αποτέλεσμα, οι μετανάστες που έρχονται στη Νορβηγία είναι καλά εκπαιδευμένοι και προετοιμασμένοι για να μπουν στην παραγωγική διαδικασία. Πολλοί από αυτούς έχουν, επίσης, τα προσόντα εργατικού δυναμικού που η Νορβηγία έχει άμεση ανάγκη: όπως οι μηχανικοί και οι νηπιαγωγοί. 13

Άποψη

Θεόδωρος Σκυλακάκης * Ό,τι θέλετε να μάθετε για τα χρέη των κομμάτων και δεν τολμάτε να ρωτήσετε… σοι ανακάλεσαν στη μνήμη τον πρωτότυπο τίτλο του φιλμ του Γούντι Άλεν, θα με συγχωρέσουν να τους ζητήσω να αφήσουν τους αυτονόητους συνειρμούς και συσχετίσεις που προκύπτουν από τον τίτλο, γιατί η ουσία βρίσκεται σε όσα ακολουθούν, τα οποία αξίζει να γνωρίζει και ο τελευταίος Έλληνας πολίτης, για να έχει πλήρη εικόνα των όσων συμβαίνουν ερήμην του. Ας ξεκινήσουμε από τα πλέον πρόσφατα περιστατικά. Μάθαμε ότι τα δύο κόμματα που κυβερνούν χρωστούσαν (χρωστούν;) ληξιπρόθεσμες εισφορές στο ΙΚΑ. Με βάση απάντηση του υπουργού Εργασίας σε ερώτηση στη Βουλή τα χρέη αυτά που αφορούν την μισθολογική περίοδο απασχόλησης από 1η Φεβρουαρίου 2013 έως 30 Απριλίου 2013, έγιναν γνωστά τον περασμένο Ιούλιο, κατόπιν σχετικού ελέγχου, αλλά δημοσιεύθηκαν παραδόξως στον ιστότοπο της Βουλής αρκετούς μήνες αργότερα. Η απάντηση φέρνει πάλι στο προσκήνιο το τεράστιο σκάνδαλο των δανείων των κομμάτων, που το σύστημα των ΜΜΕ της χώρας αιδημόνως αποκρύπτει όλο αυτό το διάστημα. Χρέη 80 φορές μεγαλύτερα, από τις 360 χιλ. ευρώ του ΙΚΑ, τα οποία ξεπερνούν σήμερα τα 270 εκ. ευρώ. Για να μείνουμε πιστοί στον τίτλο του άρθρου, ας επιχειρήσουμε να δώσουμε μερικές απαντήσεις στα εύλογα ερωτήματα που δυστυχώς ελάχιστοι τολμούν να θέσουν δημοσίως. Απαριθμούμε ερωτήματα και απαντήσεις: Πόσα χρωστούν τα κόμματα; Κανείς δεν ξέρει το ακριβές ποσό, σήμερα. Οι τελευταίοι ισολογισμοί της ΝΔ, στις αρχές του 2013 έδειχναν 145 εκ. ευρώ χρέη για τη ΝΔ και ένα λίγο μικρότερο ποσό για το ΠΑΣΟΚ. Άθροισμα άνω των 270 εκ. ευρώ. Τι έχει συμβεί ενδιαμέσως ακόμα δεν γνωρίζουμε γιατί το όλο θέμα καλύπτεται από πέπλο αδιαφάνειας. Ο θεωρητικώς ελέγχων –η Τράπεζα της Ελλάδος- αποκρύπτει τα σχετικά στοιχεία από τη Βουλή επικαλούμενο νομοθεσία περί του απορρήτου. Τι τόκους πληρώνουν; Από στοιχεία που είχαν αποκαλυφθεί όταν συζητείτο η ευνοϊκή ρύθμισή τους στις παραμονές των εκλογών, με υπουργό τότε τον κ. Γιαννίτση, προέκυπτε ένα επιτόκιο άνω του 8%, από την πλευρά της

τότε Αγροτικής , που είχε τον συντριπτικό όγκο των σχετικών δανείων. Συνεπώς αν το επιτόκιο δεν έχει αλλάξει (και είναι ήδη ακραία ευνοϊκό με τραπεζικά κριτήρια), οι τόκοι πρέπει να ξεπερνούν τα 22 εκ. ευρώ το χρόνο. Κατά πόσο και με τι έσοδα εξυπηρετούνται δεν είναι σαφές. Πότε πήραν τα δάνεια αυτά; Η ιστορία των δανείων είναι δεκαετιών. ‘Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 90 υπήρχε μια σοβαρή υπερχρέωση, όμως οι πλουσιοπάροχες κρατικές επιχορηγήσεις (από τις μεγαλύτερες της Ευρώπης), επέτρεπαν την εξυπηρέτησή τους και θα έπρεπε να έχουν προ πολλού αποπληρωθεί πριν την έναρξη της κρίσης. Αντί να αποπληρωθούν όμως προστέθηκαν και νέα δάνεια στη διάρκεια της κρίσης, μέχρι τουλάχιστον και το 2012 (η ΝΔ αύξησε το δανεισμό της κατά 15 εκ. το 2012). Με τι εγγυήσεις δόθηκαν, μπορούν να αποπληρωθούν; Η μοναδική εγγύηση για τα δάνεια αυτά ήταν οι μελλοντικές χρηματοδοτήσεις από το κράτος, δηλαδή τα δύο κόμματα προεξοφλούσαν την ψήφο των πολιτών και χρησιμοποιούσαν την οικονομική ισχύ που προσέφεραν τα δάνεια για να την «αγοράσουν». Ό,τι ποσοστά κι αν φέρουν όμως τα δύο κόμματα στα επόμενα χρόνια, τα δάνεια αυτά αποκλείεται να αποπληρωθούν. Η κρατική επιχορήγηση και στα δύο κόμματα δεν καλύπτει σήμερα ούτε τους μισούς τόκους. Για το κεφάλαιο ας μην μιλάμε. Πώς χρησιμοποιήθηκαν τα χρήματα; Τα κόμματα και οι αρχηγοί είχαν πλήρη ελευθερία για τον τρόπο διαχείρισης των χρημάτων αυτών. Μέρος τους σίγουρα σπαταλήθηκε σε πελατειακές εξυπηρετήσεις στο εσωτερικό των κομμάτων και μέρος τους για εξασφάλιση ψήφων. Η ΝΔ ακόμα και το 2012 πλήρωνε με τα χρήματα αυτά για μεταφορά οπαδών της, δυνατότητα που δεν είχαν άλλα κόμματα, που δεν δανείστηκαν και έχασαν την είσοδο στη Βουλή για μερικές χιλιάδες ψήφους. Συνεπώς τα χρήματα αυτά, που αθροίζονται σε τεράστια ποσά διαμόρφωσαν ή και αλλοίωσαν το τελικό αποτέλεσμα. Πλήρωναν κανονικά τα χρέη τους τα κόμματα; Όχι, με τροπολογία που έφερε στις παρα-

μονές των πρώτων εκλογών του 2012 ο κ. Γιαννίτσης ορίστηκε ότι η τελευταία δόση του 2011 και οι δύο δόσεις του 2012 της τακτικής κρατικής επιχορήγησης των κομμάτων, είναι ανεκχώρητες και ακατάσχετες, παρά το γεγονός ότι αποτελούσαν μέρος της εγγύησης του δανείου. Έτσι χρηματοδοτήθηκε η εκλογική εκστρατεία των δύο κομμάτων του Μαίου του 2012. Αν τα κόμματα δεν πληρώσουν ποιος θα την «πατήσει»; Κατά 90% ο «συνήθης ύποπτος», που δεν είναι άλλος από τον φορολογούμενο. Μετά την επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών αυτές είναι κατά περίπου 90% κρατικές. Οπότε η σχετική ζημιά θα μετατραπεί σε απώλεια κεφαλαίου και θα μεταφερθεί στους φόρους. Φόρος ακινήτων, φόρος εισοδήματος, ΦΠΑ, τέλος επιτηδεύματος. Διαλέξτε και πληρώστε. Ποιοι έχουν την πολιτική και νομική ευθύνη για το σκάνδαλο; Υπάρχει σίγουρα ευθύνη από την πλευρά των διορισμένων από τα κόμματα δανειστών-τραπεζιτών (περίπτωση Αγροτικής), οι οποίοι συνέχισαν να δανείζουν ακόμα και όταν ήταν απολύτως προφανές με τραπεζικά κριτήρια ότι τα δάνεια αυτά δεν πρόκειται να εξυπηρετηθούν. Τα δάνεια ελήφθησαν κυρίως από κρατικές τράπεζες ή τράπεζες που επηρεάζονταν (ιδίως στην τελευταία φάση), από την οικονομική συγκυρία και βρίσκονταν σε σχέση βαρύτατης πολιτικής εξάρτησης από τα δύο κόμματα. Συνεπώς τεράστια ευθύνη έχουν και οι πολιτικοί των δύο κομμάτων που είχαν την ευθύνη της οικονομικής διαχείρισής τους. Και η Δικαιοσύνη τι κάνει; Η Δικαιοσύνη ξεκίνησε προκαταρτική έρευνα για τα δάνεια των κομμάτων, αλλά πριν ακόμα αυτή φτάσει σε αποτέλεσμα η νέα κυβέρνηση Σαμαρά ψήφισε τροπολογία που -σύμφωνα με διαρροή στην Καθημερινή απόψεων ανωτάτων δικαστικών πηγών- δεν επιτρέπει τη δίωξη ούτε των τραπεζικών που έδωσαν τα δάνεια, ούτε των πολιτικών που τα ζήτησαν. * Πρόεδρος της «Δράσης», ευρωβουλευτής, μέλος της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη. ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Άποψη

Kωνσταντίνος Μίχαλος* Χρονιά – ορόσημο το 2014 ε λίγες ημέρες φεύγει μια ακόμη δύσκολη χρονιά, για την ελληνική κοινωνία, για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Παρά μεγάλα προβλήματα, όμως, το 2013 άφησε να φανεί έστω και αμυδρά, ο δρόμος εξόδου από την κρίση. Η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος, πέραν του ότι ενισχύει τη διαπραγματευτική θέση της Ελλάδας έναντι των δανειστών της, σημαίνει ότι το δημόσιο χρέος μπορεί να αρχίσει να μειώνεται και κυρίως ότι η χώρα αποκτά ξανά τις προϋποθέσεις για να επιστρέψει στις αγορές. Από την πλευρά των Ευρωπαίων εταίρων μας, διαμηνύεται ότι το 2014 θα υπάρξουν αποφάσεις για την εξασφάλιση της χρηματοδότησης του ελληνικού προγράμματος και την περαιτέρω ελάφρυνση του ελληνικού χρέους – ώστε να μπει οριστικά «τελεία» στην κρίση της ευρωζώνης. Τα χειρότερα φαίνεται να βρίσκονται πλέον πίσω μας. Ωστόσο, το αν η χώρα θα καταφέρει το 2014 να κάνει το αποφασιστικό βήμα μπροστά, θα κριθεί σε δύο κυρίως επίπεδα. Το πρώτο είναι αυτό της πολιτικής σταθερότητας. Ενόψει των διπλών εκλογών του Μαΐου, το πολιτικό μας σύστημα θα πρέπει να αντισταθεί στον πειρασμό του λαϊκισμού, της ανούσιας έντασης, της πλειοδοσίας υποσχέσεων και της επαναστατικής γυμναστικής, για την αύξηση των εκλογικών μεριδίων. Το δεύτερο επίπεδο αφορά το μείγμα της εφαρμοζόμενης πολιτικής. Η επιστροφή στην ανάπτυ-

Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ξη, δεν μπορεί να συμβεί όσο συνεχίζεται το στύψιμο της αγοράς και των νοικοκυριών. Χρειάζεται, αντίθετα, να δοθεί έμφαση σε μεταρρυθμίσεις και παρεμβάσεις που δίνουν ώθηση στην ανάπτυξη: αναδιάρθρωση της δημόσιας διοίκησης, βελτίωση του φορολογικού περιβάλλοντος, μείωση του κόστους της ενέργειας, ενίσχυση του ανταγωνισμού στις αγορές, η επένδυση στην έρευνα, στην καινοτομία και στην εξωστρέφεια. Το 2014 μπορεί να γίνει η χρονιά που σηματοδοτήσει το τέλος της κρίσης και την έναρξη μιας σταδιακής, αλλά σταθερής ανάκαμψης. Μπορεί, όμως, ταυτόχρονα, να ακυρώσει όλες τις μέχρι τώρα προσπάθειες, λόγω πολιτικών αναταράξεων, μεταρρυθμιστικής κόπωσης και εξάντλησης των αντοχών της κοινωνίας. Ας ελπίσουμε ότι του χρόνου τέτοιες μέρες, η Ελλάδα θα έχει κερδίσει το στοίχημα.

Κίνδυνος για τα προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ Σύμφωνα με βάσιμες πληροφορίες, η υπό επικύρωση Οικονομική και Εμπορική Συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. και Καναδά θέτει υπό αμφισβήτηση την προστασία ορισμένων Προϊόντων Ονομασίας Προέλευσης και Γεω γραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ), που αποτελούν τους πρεσβευτές των μεσογειακών χωρών, μεταξύ των οποίων η φέτα ΠΟΠ, οι ελιές Καλαμάτας κ.ά., διότι ο Καναδάς παράγει ήδη ανάλογου τύπου τυρί και χρησιμοποιεί την

κατοχυρωμένη σε ευρωπαϊκό επίπεδο ονομασία. Πρόκειται για ένα θέμα το οποίο χρήζει άμεσης ενεργοποίησης από την ελληνική πλευρά, καθώς ενέχει σημαντικό κίνδυνο για τα οικονομικά συμφέροντα όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και άλλων χωρών. Ο αγροτοδιατροφικός κλάδος είναι από αυτούς που οφείλουν να πρωταγωνιστήσουν στην προσπάθεια για την αύξηση των ελληνικών εξαγωγών και γενικότερα, την οικοδόμηση ενός βιώσιμου αναπτυξιακού μοντέλου, βασισμένου στην παραγωγή ποιοτικών εξαγώγιμων προϊόντων. Τα προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ μπορούν να αποτελέσουν την αιχμή του δόρατος για την ενίσχυση και την επέκταση της παρουσίας των ελληνικών τροφίμων στις διεθνείς αγορές. Γι' αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό να προστατευθεί αποτελεσματικά ο θεσμός της προστατευόμενης ονομασίας. Η ελληνική κυβέρνηση, μέσω των αρμοδίων υπουργείων, θα πρέπει να αναλάβει άμεσα πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε συνεργασία με ομολόγους άλλων μεσογειακών χωρών, ώστε να αποτραπεί η επικύρωση της Συμφωνίας στο Συμβούλιο Υπουργών της Ε.Ε. που έχει προγραμματιστεί εντός του Δεκεμβρίου. Η ουσιαστική εκχώρηση του ονόματος γνήσιων και μοναδικών ελληνικών προϊόντων, θα πρέπει να εμποδιστεί. * πρόεδρος του ΕΒΕΑ 15

Θέμα

Αποκαλυπτικά τα στοιχεία από το πόθεν έσχες των πολιτικών

Οι πλούσιοι που μας κυβερνάνε

την κορυφή της εισοδηματικής πυραμίδας των πολιτικών αρχηγών είναι ο Ευ. Βενιζέλος και ακολουθεί ο πρωθυπουργός Α. Σαμαράς, ενώ για μία ακόμη χρονιά πιο φτωχή είναι η Αλέκα Παπαρήγα και ακολουθεί ο επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης Α. Τσίπρας. Στους βουλευτές, «πρωταθλήτρια» είναι η Γεωργία Μαρτίνου με 1,17 εκατ. ευρώ εισόδημα την τριετία 20092011, 156 ακίνητα και πάνω από 500.000 καταθέσεις. Ακολουθεί η Ντόρα Μπακογιάννη και ο σύζυγός της Ισ. Κούβελος, με καταθέσεις περίπου 1,2 εκατ. ευρώ και 3,9 δολάρια Αμερικής, μεγάλο χαρτοφυλάκιο και 26 ακίνητα, εκ των οποίων δύο αγροτεμάχια στη Γαλλία, αλλά και ο πρώην βουλευτής της ΝΔ Γ. Βαγιωνάς με καταθέσεις 1,15 εκατ. δολάρια και 140.000 ευρώ. Με 48 ακίνητα και μετοχές που ξε-

περνούν το 1,5 εκατομμύριο, αλλά και ένα δεκάμετρο σκάφος αναψυχής, η πρώην βουλευτής Αννα Νταλάρα θεωρείται επίσης από τους πλούσιους της πολιτικής ζωής, η οποία ωστόσο έχει αποσυρθεί από την ενεργό δράση. Στον αντίποδα, δύο βουλευτίνες του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται τουλάχιστον το 2011 που αφορούν τα πόθεν έσχες να αντιμετώπιζαν σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης. Η Τζένη Βαμβακά έχει... ολόλευκο πόθεν έσχες με μηδέν εισόδημα και μηδέν καταθέσεις και ακίνητα, ενώ η Παναγιώτα Δριτσέλη έχει επίσης μηδενικό εισόδημα και μόνο 10.000 ευρώ στις καταθέσεις της. Αίσθηση πάντως, εκτός από την εφάπαξ συνταξιοδοτική αμοιβή του 1 εκατ. ευρώ προς τον Δ. Τσουκαλά, προκαλεί η εντυπωσιακή επένδυση σε ακίνητο στο Λονδίνο του υφυπουργού Ανάπτυξης Ν. Μηταράκη, ο οποίος αγόρασε το 2010

στο Λονδίνο διαμέρισμα 139 τ.μ. καταβάλλοντας ποσό 1.319.023,92 ευρώ, ήτοι περίπου 95 ευρώ το τετραγωνικό εκατοστό. Ερωτήματα προκάλεσε το ποσό των 180.000 ευρώ που εμφανίζεται να ενισχύει τις καταθέσεις του Γ. Παπανδρέου, ωστόσο, σύμφωνα με εξηγήσεις που δόθηκαν, προέρχονται από μεταβίβαση του ποσού, λόγω προβλημάτων υγείας, από τη μητέρα της συζύγου του σε εκείνη και στην αδελφή της, ενώ εντυπωσιακό ήταν και το κούρεμα κατά 160.000 ευρώ που υπέστη στο χαρτοφυλάκιο των ομολόγων του ο πρώην πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής. «Βαριά» πόθεν έσχες διαθέτουν: Η ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Θέμα βουλευτής Ιωαννίνων της ΝΔ Άννα - Μισέλ Ασημακοπούλου με 450.000 δολάρια σε καταθέσεις και ομόλογα που φθάνουν τις 200.000 σε ευρώ, καθώς και 16 ακίνητα σε Αθήνα και Ιωάννινα. Η Θεσσαλονικιά βουλευτής της ΝΔ Έλενα Ράπτη που διαθέτει 37 ακίνητα. Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Νάντια Βαλαβάνη με καταθέσεις που φθάνουν τις 363.879 λίρες Αγγλίας και τα 452.930 ευρώ. Ο βουλευτής των ΑΝ.ΕΛ. Β. Καπερνάρος με μετοχές που η αξία τους ξεπερνά τις 620.000 ευρώ και καταθέσεις πάνω από 300.000. Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Γ. Σταθάκης, ο οποίος δηλώνει σε καταθέσεις 300.000 ευρώ και 200.000 δολάρια, ενώ έχει επενδύσει σε αμοιβαία κεφάλαια πάνω από 350.000 ευρώ. Παράλληλα, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Ευκλ. Τσακαλώτος δηλώνει επενδύσεις οι οποίες στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι σε ξένα funds όπως Blackrock Global Funds, JP Morgan Fund κ.ά. Κατά τα λοιπά, 29 ακίνητα δηλώνει η αναπληρώτρια υπουργός Άμυνας Φώφη Γεννηματά με τον σύζυγό της, σημαντική ακίνητη περιουσία έχει και ο υπουργός Ναυτιλίας Μ. Βαρβιτσιώ-

της με 68 ακίνητα, 56 εκ των οποίων είναι από γονική παροχή, ενώ και ο υφυπουργός Πολιτισμού Γ. Ανδριανός έχει με τη σύζυγό του 38 ακίνητα σε Αθήνα και Αργολίδα. Στα ευτράπελα ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Α. Αλεξόπουλος που αγόρασε αγροτεμάχιο με κτίσμα στη Γαύδο πληρώνοντας το ποσό των 293,48 ευρώ, τα δύο σπίτια στις Βρυξέλλες και τα επτά αυτοκίνητα -τα περισσότερα χωρίς πινακίδες- που κατέχει ο εκπρόσωπος Τύπου του ΛΑΟΣ Κ. Αϊβαλιώτης, τα 35.000 ευρώ που δαπάνησε ο «γαλάζιος» βουλευτής Σ. Αναστασιάδης για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στη στέγη του σπιτιού του, ο υφυπουργός Εργασίας Β. Κεγκέρογλου που διαθέτει μετοχές του ΟΦΗ, αλλά και η σύζυγος του υπουργού Υγείας Αδ. Γεωργιάδη, Ευγενία Μανωλίδου, που δηλώνει εισόδημα μόλις 532 ευρώ, αν και το 2011 συμμετείχε σε τηλεοπτικές εκπομπές.

Συνταξιούχος με εφάπαξ 1 εκατ. ευρώ Έκπληξη και ερωτήματα προκαλεί η δήλωση εισοδήματος του βουλευτή του

Σαμαράς: Συνολικό εισόδημα 180.710 ευρώ Από τα δημοσιοποιημένα στοιχεία η δήλωση του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες μεταβολές σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Ειδικότερα ο πρωθυπουργός δηλώνει με τη σύζυγό του συνολικό εισόδημα 180.710 ευρώ, εκ των οποίων οι 99.854 προέρχονται από τη βουλευτική αποζημίωση. Ο κ. Σαμαράς διαθέτει συνολικά με τη σύζυγό του 13 ακίνητα, και ειδικότερα διαθέτει το 50% 2 αγροτεμαχίων στις Ροβιές της Εύβοιας, μία οικία με οικόπεδο στην Κηφισιά, 1 διαμέρισμα στην Αθήνα, το 50% 4 αγροτεμαχίων στη Λαυρεωτική, 2 αγροτεμάχια στην Πύλο. Η σύζυγος του πρωθυπουργού διαθέτει το 50% οικοπέδου στην Εκάλη, το 50% οικίας στην Εκάλη, ποσοστό (16,67%) οικοπέδου στην Καλλιθέα, ποσοστό (16,67%) γραφείου στην Πανεπιστημίου, διαμέρισμα στην Αθήνα, κατάστημα στο Ναύπλιο και διαμέρισμα στο Ναύπλιο. Οι καταθέσεις του πρωθυπουργού ανέρχονται σε 266.304 ευρώ, τις οποίες και έφερε στην Ελλάδα το 2011 από τράπεζα των Βρυξελλών (από τη θητεία του στην Ευρωβουλή), ενώ της συζύγου του σε Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρη Τσουκαλά, ο οποίος στο «πόθεν έσχες» του δηλώνει εισόδημα για το 2012 840.831 ευρώ, το 2011 529.538 ευρώ και το 2010 102.670 ευρώ, αλλά πολύ περισσότερο η διευκρίνισή του πως στις καταθέσεις του, που ανέρχονται συνολικά σε 1.071.000 ευρώ -από κοινού με τη σύζυγό του- 650 χιλιάδες ευρώ και 350 χιλιάδες ευρώ προήλθαν από εφάπαξ (αποζημίωση συνταξιοδότησης, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά). Σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε ο ίδιος, το 2010, έχοντας θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, συνταξιοδοτήθηκε από την ολλανδική τράπεζα ΑΒΝ AMRO που δούλευε επί 35ετία, ενώ όπως επισημαίνει, μέρος του ποσού του ενός εκατ. ευρώ προέρχεται από ασφαλιστήριο συμβόλαιο που έκανε η τράπεζα σε όλους τους εργαζόμενούς της. Ο ίδιος διετέλεσε πρόεδρος της Ομοσπονδίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος, ενώ υπήρξε αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Εργασιακού Συμβουλίου της ABN AMRO και αντιπρόεδρος της UNI EUROPA.

31.371,23 ευρώ και 983,30 λίρες Αγγλίας. Επίσης, το πρωθυπουργικό ζεύγος διαθέτει μετοχές, εκ των οποίων 3.500 της Anen Lines καταγράφονται στον κ. Σαμαρά και 300 της Smartstore Α.Ε. στη σύζυγό του.

Τσίπρας: Εισόδημα 72.330 ευρώ Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ δήλωσε εισόδημα από τη βουλευτική του αποζημίωση 72.330 ευρώ και από άλλες πηγές 1.740 ευρώ. Εμφανίζεται ως ιδιοκτήτης διαμερίσματος στην Αθήνα 114 τ.μ. που αποκτήθηκε το 1996 από γονική παροχή. Πενιχρές είναι οι τραπεζικές καταθέσεις του σε δύο τράπεζες, την Alpha Bank και την Εθνική, με τη συνολική τους αξία να ανέρχεται σε μόλις 100,75 ευρώ, ενώ την προηγούμενη χρονιά δήλωνε περίπου 11.000 ευρώ. Πάντως, στη δήλωση περιουσιακής του κατάστασης για το οικονομικό έτος 2011 δεν καταγράφεται μοτοσικλέτα 650 κυβικών, την οποία είχε δηλώσει έναν χρόνο νωρίτερα και η οποία είχε αγοραστεί από τον ίδιο το 2007 έναντι 7.300 ευρώ (θα έπρεπε να είχε δηλώσει τη μεταβολή).

Θέμα Βενιζέλος: Καταθέσεις και ακίνητη περιουσία Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ παρουσιάζει εισοδήματα ύψους 94.309 ευρώ από τη βουλευτική αποζημίωση (101.903 ευρώ την περασμένη χρονιά) και μηδενικά από άλλες πηγές. Τα εισοδήματα της συζύγου του ανέρχονται σε 55.607 ευρώ. Οι καταθέσεις σε τράπεζες είναι 27 συνολικά, σε ευρώ, δολάρια και λίρες Αγγλίας σε κοινούς λογαριασμούς του κ. Βενιζέλου, της συζύγου του και της κόρης του. Ειδικότερα, υπάρχουν 1.633.054 ευρώ (έναντι 2.326.777 ευρώ πέρυσι), 84.444 λίρες Αγγλίας (43.900 λίρες Αγγλίας πέρυσι), 129.000 δολάρια (αντί 1.729 δολαρίων το 2010). Σταθερή εμφανίζεται η ακίνητη περιουσία του ζεύγους Βενιζέλου σε σχέση με τη δήλωση περιουσιακής κατάστασης της προηγούμενης χρονιάς. Συγκεκριμένα, στην ιδιοκτησία του κ. Βενιζέλου εμφανίζονται συνολικά 11 ακίνητα σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα και Χαλκιδική και η κυρία Μπακατσέλου διαθέτει 16 σε Θεσσαλονίκη και Καρδίτσα. Ο κ. Βενιζέλος δεν διαθέτει μετοχές, ενώ η σύζυγός του εμφανίζεται να αγοράζει ομόλογα Ευρωπαϊκής Τράπεζας αξίας 104.009 ευρώ. Τέλος, εμφανίζονται 2 ΙΧ, ένα του κ. Βενιζέλου και ένα στο όνομα της συζύγου του.

Κουβέλης: Ακίνητη περιουσία Ο πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ δήλωσε εισόδημα από τη βουλευτική του αποζημίωση 88.735, ενώ από άλλες πηγές 428 ευρώ, με τη σύζυγό του να δηλώνει εισοδήματα 15.063 ευρώ. Η οικογένεια Κουβέλη έχει στην κατοχή της συνολικά 15 ακίνητα, τα περισσότερα στο όνομα της συζύγου του Φωτεινής. Η ακίνητη περιουσία της οικογένειας βρίσκεται στην Κυψέλη (ένα διαμέρισμα με αποθήκη και πάρκινγκ), οικόπεδα στα Στύρα Ευβοίας, αγροτεμάχια και οικόπεδα στα Τρίκαλα, καθώς και ένα οικόπεδο στο Κρανίδι Αργολίδας, το οποίο κατέχει η σύζυγός του από τον οικοδομικό συνεταιρισμό των δικηγόρων. Η σύζυγος του Φ. Κουβέλη διαθέτει 5.000 μετοχές στην Capital ΑΧΕ, τις οποίες απέκτησε έναντι 17.608 ευρώ. Μαζί με τη σύζυγο και τις δύο κόρες του έχει δύο τραπεζικούς λογαριασμούς, έναν στην Εμπορική Τράπεζα, ύψους 43.228 ευρώ, και έναν στην Εθνική Τράπεζα ύψους 76.301 ευρώ. Στο όνομα του προέδρου της ΔΗΜΑΡ υπάρχουν δύο ΙΧ αυτοκίνητα και ένα ΙΧ διαθέτει η σύζυγός του...

Καμμένος: Ακίνητα και σκάφος Συνολικά εισοδήματα από κοινού με τη σύζυγό του 171.667 ευρώ δηλώνει ο πρόεδρος των ΑΝ.ΕΛ., εκ των οποίων οι 86.088 προέρχονται από τη βουλευτική αποζημίωση. Το ζεύγος Καμμένου διαθέτει συνολικά 8 ακίνητα, 2 ανήκουν στον πρόεδρο των ΑΝΕΛ και 6 στη σύζυγό του. Ο κ. Καμμένος δηλώνει επίσης 55.000 μετοχές της εταιρείας του πατέρα του Ηλία Καμμένου και έχει κα-

ταθέσεις από κοινού με τη σύζυγό του 1.581,5 ευρω,16,99 δολάρια και 0,95 λίρες Αγγλίας. Διαθέτει επίσης 3 ΙΧ, εκ των οποίων το ένα είναι σε ακινησία, και ένα σκάφος 8,5 μ.

Μιχαλολιάκος: Καταστήματα Μεγαλύτερο εισόδημα εμφανίζει η κυρία Ελένη Ζαρούλια από τον σύζυγό της, Νίκο Μιχαλολιάκο, για το 2011. Συγκεκριμένα, τα εισοδήματα του γ.γ. της Χρυσής Αυγής ανέρχονται σε 23.932 ευρώ, ενώ της κυρίας Ζαρούλια 33.698 ευρώ. Να σημειωθεί ότι οι δηλώσεις καταγράφουν την οικονομική κατάσταση του 2011, έτος κατά το οποίο δεν ήταν βουλευτές. Υπενθυμίζεται ότι στις περυσινές δηλώσεις ο κ. Μιχαλολιάκος δήλωνε εισοδήματα ύψους 22.915 ευρώ, ενώ η σύζυγός του, Ελένη Ζαρούλια, 17.660 ευρώ. Ο νυν γενικός γραμματέας της Χρυσής Αυγής κατέχει το 25% σε 4 καταστήματα στην Αθήνα και το 25% ενός ακινήτου έκτασης 4.500 τ.μ. στο Γύθειο Λακωνίας ενώ η κ. Ζαρούλια εμφανίζεται ως ιδιοκτήτρια 4 καταστημάτων στην Αθήνα και ενός διαμερίσματος στο Μαρούσι. Στο τμήμα των δηλώσεων με τη συμμετοχή σε επιχειρήσεις καταγράφεται η μετοχική συμμετοχή της συζύγου του Ν. Μιχαλολιάκου στο γνωστό ξενοδοχείο. Μετοχές δεν διαθέτει το ζεύγος, ενώ ο κ. Μιχαλολιάκος διαθέτει 390 ευρώ (πέρυσι 3.500 ευρώ) σε καταθέσεις, ενώ περίπου 26.000 ευρώ (από 3.240 ευρώ πέρυσι) είναι οι καταθέσεις της συζύγου του. Το μοναδικό ΙΧ 1.600 κ.ε. ανήκει στην κυρία Ζαρούλια, ενώ η ίδια εμφανίζεται ως μέτοχος σε εταιρεία παροχής υπηρεσιών.

Παπαρήγα: Ένα διαμέρισμα Η επικεφαλής της ΚΟ του ΚΚΕ δηλώνει βουλευτική αποζημίωση 70.612,71 ευρώ και έσοδα από άλλες πηγές 42.305,92. Διαθέτει ένα διαμέρισμα 90 τ.μ. και οι καταθέσεις της ανέρχονται μόλις σε 0,32 λεπτά του ευρώ.

Ρεπούση: Σπίτια σε Κολωνάκι Κυκλάδες, Μονεμβασιά Τεράστια ακίνητη περιουσία έχει η βουλευτής της ΔΗΜΑΡ, Μαρία Ρεπούση. Μαζί με τον σύζυγό της δήλωσε στο Πόθεν Έσχες συμμετοχή σε 30 περίπου ακίνητα εκ των οποίων 10 καταστήματα στο κέντρο του Πειραιά κάτι που προφανώς οδήγησε στο ετήσιο εισόδημα 97.000 ευρώ για το 2010 και 71.000 ευρώ το 2011. Μεταξύ άλλων στο πόθεν έσχες δηλώνονται σπίτια σε Πειραιά, Κυκλάδες και Μονεμβασιά αλλά και διαμέρισμα στο Κολωνάκι και τη Θεσσαλονίκη. Η βουλευτής της ΔΗΜΑΡ δήλωσε στους λογαριασμούς της 42.000 δολάρια, 120.000 ευρώ, μετοχές στην Toyota αξίας 2.679.872 γιέν, πάνω από 500.000 ευρώ η αξία μετοχών σε διάφορες εταιρείες.

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Θέμα

Τα ακίνητα και η τεράστια περιουσία του Μιχάλη Λιάπη ι προκλήσεις του Μιχάλη Λιάπη πρώτα με τις πλαστές πινακίδες και μετά με τις χλιδάτες διακοπές στην εξωτική Μαλαισία- επιβάλλουν να ρίξει κάποιος μια ματιά στο «φουσκωμένο» Ε9 που διαθέτει. Διαπιστώνει κανείς ότι η διαδρομή του ανιψιού του Κωνσταντίνου Καραμανλή από το αεροπλάνο που τον έφερε στην Αθήνα μετά την πτώση της χούντας, μέχρι το πολυτελές Τουαρέγκ που τον οδήγησε στο αστυνομικό τμήμα, είναι γεμάτη από ακίνητα. Σύμφωνα με το σχετικό ρεπορτάζ του «Έθνους», ο κ. Λιάπης είναι ιδιοκτήτης 20 ακινήτων, σπιτιών, οικοπέδων, αγροτεμαχίων τα οποία έχουν αποκτηθεί από το 1992 και μετά, εκτός από ένα αγροτεμάχιο στη Λοκρίδα που αποκτήθηκε το 1977. Στην ιδιοκτησία του κ. Λιάπη υπάρχει και το χειμερινό ησυχαστήριο στο Μεγάλο Χωριό της Ευρυτανίας, όπου είναι και ο τόπος καταγωγής του. Εκεί διαθέτει ένα εντυπωσιακό καταφύγιο 233 τ.μ. που αποκτήθηκε το 1992 και ανακαινίστηκε πλήρως ώστε να μετατραπεί σε ένα εκπληκτικό πέτρινο σαλέ. Η περιοχή λέγεται «συνοικία των Θεών», βρίσκεται κοντά στο Καρπενήσι και πρόκειται για οικισμό χτισμένο μέσα στο ελατοδάσος σε υψόμετρο 720 μ. στις πλαγιές του όρους Καλιακούδα. Εκεί πέρασε πολλούς μήνες ο κ. Λιάπης με τους φίλους του όταν εγκατέλειψε την ενεργό πολιτική δράση. Σύμφωνα με κτηματομεσίτες, το ακίνητο αυτό κοστίζει γύρω στις 400 με 500 χιλιάδες ευρώ. Μόνο που ο συνταξιούχος κ. Λιάπης θα πρέπει τώρα να βγάλει πραγματικές πινακίδες για το τζιπ του, αν θέλει να επισκεφθεί ξανά τις χιονισμένες βουνοκορφές της Ευρυτανίας.

Τα οικόπεδα Ο πρώην υπουργός έχει τέσσερα οικόπεδα πάνω από 11 στρέμματα στο Μεγάλο Χωριό Ευρυτανίας και στο Καινούργιο Λοκρίδος. Στην Ευρυτανία έχτισε ένα πετρόχτιστο αρχοντικό για τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Είναι ενδιαφέρον, επίσης, ότι το 2000 ο κ. Λιάπης έγινε ιδιοκτήτης 5 διαμερισμάτων μαζί με 6 αποθήκες και πάρκινγκ στην οδό Σερρών στο Χαλάνδρι. Το 2010 προχώρησε επίσης στην αγορά διαμερίσματος 45 τ.μ. με αποθήκη και πάρκινγκ στην ίδια πολυκατοικία. Όπως τονίζουν μεσίτες, τα διαμερίσματα αυτά συνολικά έχουν εμπορική αξία κοντά στις 900.000 ευρώ. Προ κρίσης, εκτιμούν ότι θα ξεπερνούσαν Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

το 1,5 εκατ. ευρώ. Διαμέρισμα 83 τ.μ. στην καρδιά του Κολωνακίου απέκτησε ο πρώην υπουργός το 1995, προφανώς για να ξεκουράζεται από τις ατέλειωτες ώρες στη Βουλή. Το ακίνητο βρίσκεται κοντά στην πλατεία και η αξία του κυμαίνεται γύρω στις 300.000 ευρώ με τα σημερινά δεδομένα. Μια καλή επενδυτική κίνηση αν σκεφτεί κανείς ότι μέχρι το 2007 το ίδιο ακίνητο κόστιζε πάνω από 450.000 ευρώ.

Τα γραφεία Υπουργός, αλλά και νομικός, χωρίς γραφεία φυσικά δεν υπάρχει γι' αυτό και το 2006 ο κ. Λιάπης προχώρησε στην απόκτηση 2 γραφειακών χώρων 116 και 120 τ.μ. Τότε φέρεται να πήρε δάνειο 185 χιλ. ευρώ αλλά η εμπορική τους αξία ήταν διπλάσια. Η κρίση στην αγορά επαγγελματικών ακινήτων ασφαλώς έχει ρίξει τις τιμές και στην άλλοτε «βασίλισσα» της κτηματαγοράς, ωστόσο, τα δύο γραφεία του κ. Λιάπη έχουν σήμερα εμπορική αξία γύρω στα 300 χιλιάδες ευρώ. Τέλος, ο πρώην υπουργός έχει τέσσερα οικόπεδα πάνω από 11 στρέμματα στο Μεγάλο Χωριό Ευρυτανίας και στο Καινούργιο Λοκρίδος, τα οποία με συντηρητικές εκτιμήσεις, κι εφόσον βρίσκονται εκτός σχεδίου, θα κοστίζουν μεταξύ 200 και 250 χιλιάδων ευρώ. Βεβαίως, υπάρχει και ένα εκπληκτικό αγροτεμάχιο άνω των 5 στρεμμάτων που έχει ο συνταξιούχος κ. Λιάπης στη Μύκονο. Συγκεκριμένα, το 2006 αγόρασε 5,1 στρέμματα κοντά στο εξοχικό σπίτι που διαθέτει στον Κούνδουρο. Η επένδυσή του πριν από 7 χρόνια ανήλθε σε 187 χιλιάδες ευρώ, όπως αναγράφεται στο συμβόλαιο αγοράς, ωστόσο, οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για διπλάσια εμπορική αξία, δη-

λαδή γύρω στις 250-300 χιλιάδες ευρώ. Τα «καμάρια» του κ. Λιάπη, ωστόσο, είναι τα τρία σπίτια που διαθέτει και που έκτισε ο ίδιος από το υστέρημα των βουλευτικών αποζημιώσεων που έπαιρνε μέχρι το 2009, οπότε και αποχώρησε από την ενεργό πολιτική δράση.

Η βίλα Στην Κηφισιά, κοντά στην πλατεία Κεφαλαρίου, ο πρώην υπουργός απέκτησε το σπίτι των ονείρων του, αντάξιο της αριστοκρατικής του καταγωγής. Πρόκειται για μια πετρόκτιστη βίλα, η οποία αγοράστηκε από κοινού με τη γυναίκα του Σοφία - Αμαλία Μπογδάνου το 1997. Τότε, το ζευγάρι είχε δώσει 128 εκατ. δραχμές ή 358 χιλιάδες ευρώ, ένα ποσό διόλου ευκαταφρόνητο, ωστόσο, πρόκειται για ένα πανέμορφο σπίτι 491 τ.μ. σε οικόπεδο 891 τ.μ. Ο κ. Λιάπης διαμόρφωσε το ακίνητο σε μια απροσπέλαστη από τα αδιάκριτα μάτια, βίλα, με μίνι γήπεδο ποδοσφαίρου και έναν εξαιρετικό κήπο. Ειδικοί της αγοράς εκτιμούν ότι ένα τέτοιο ακίνητο, παρά την κρίση, έχει αξία γύρω στο 1,8 εκατ. ευρώ. Αριστοκράτης χωρίς εξοχικό, και μάλιστα στη Μύκονο, δεν γίνεται. Γι' αυτό ο κ. Λιάπης, απέκτησε το 1999 ένα οικόπεδο 5 στρεμμάτων στην περιοχή Κούνδουρος. Για όσους δεν το γνωρίζουν, πρόκειται για την περιοχή που βλέπει την παγκοσμίως γνωστή παραλία Super Paradise. Εκεί ο πρώην υπουργός έκτισε μια πανέμορφη βίλα από πέτρα και ξύλο 223 τ.μ. Μόνο η πισίνα είναι 36 τ.μ., όση δηλαδή ένα δυάρι που διαθέτουν χιλιάδες συνταξιούχοι. Η θέα στο απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου κόβει την ανάσα και μόνο γι' αυτήν η αξία του εξοχικού μπορεί να ξεπερνά το 1,3 εκατ. ευρώ. 19

Οικονομία

Ένα στα τέσσερα νοικοκυριά ζουν στο όριο της φτώχειας «Το 2012 το 23,1% του συνολικού πληθυσμού της Χώρας ήταν σε κίνδυνο φτώχειας όταν το όριο φτώχειας ορίζεται στο 60% του μέσου ετήσιου διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών που έχει υποχωρήσει σε 17.977 ευρώ». Με άλλα λόγια ένα στα τέσσερα νοικοκυριά που αντιστοιχούν σε 914.873 οικογένειες, ζούσαν με ετήσιο εισόδημα κάτω των 11.986 ευρώ ή των 1.000 ευρώ το μήνα. Αυτό προκύπτει από την έρευνα εισοδημάτων και συνθηκών διαβίωσης των νοικοκυριών για το 2012 που έχει ως βάση τα εισοδήματα του προηγούμενου έτους. Όπως ανακοινώθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) τα αποτελέσματα της δειγματοληπτικής Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών διαβίωσης δείχνουν μεταξύ άλλων τα εξής: Το κατώφλι της φτώχειας ανέρχεται στο ποσό των 5.708 ευρώ ετησίως ανά άτομο και σε 11.986 ευρώ για νοικοκυριά με δύο ενήλικες και δύο εξαρτώμενα παιδιά ηλικίας κάτω των 14 ετών. Το έτος 2012, το 23,1% του συνολικού πληθυσμού της χώρας ήταν σε κίνδυνο φτώχειας, όταν το όριο φτώχειας ορίζεται στο 60% του διάμεσου συνολικού ισοδύναμου εισοδήματος του νοικοκυριού. Το μέσο ετήσιο ατομικό ισοδύναμο εισόδημα ανέρχεται σε 10.676 ευρώ και το μέσο ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών της χώρας σε 17.977 ευρώ. Τα νοι-

Νέο Μνημόνιο ή δραχμή Την ανάγκη για νέα δανειακή βοήθεια προς την Ελλάδα προκειμένου να μην αποχωρήσει από την Ευρωζώνη στα μέσα του 2014 βλέπει το βρετανικό περιοδικό Economist, τονίζοντας παράλληλα πως η τελευταία απειλή για την χώρα είναι η Χρυσή Αυγή. «Η διαπραγμάτευση του χρέους και των σχετικών όρων θα διαρκέσει όλο το πρώτο ήμισυ του έτους, αλλά θα καταλήξει σε ικανοποιητική υποστήριξη, ώστε να προληφθεί χαλάρωση και αποχώρηση από την Ευρωζώνη, πιθανότατα υπό μορφή καλύτερων όρων δανεισμού», σημειώνουν οι συντάκτες του περιοδικού στην ετήσια έκδοση του με τίτλο «The World in 2014». Στη συνέχεια, ο Economist αναφέρεται και στο είδος των μεταρρυθμίσεων που χρειάζεται η χώρα, επισημαίνοντας πως «οι μεταρρυθμίσεις που αποβλέπουν στην επιστροφή στην ανάπτυξη, περιλαμβανόμενων των απολύσεων στη βιομηχανία, των δημοπρασιών και της πάταξης της γραφειοκρατίας, θα συνεχιστούν και τελικώς θα αποδώσουν καρπούς». Τα βρετανικό περιοδικό εκτιμά πως «το 2014 η οικονομία, σε τιμές δολαρίου θα συρρικνωθεί, πέφτοντας στα δύο τρίτα τουλάχιστον τού πριν από την κρίση επιπέδου». Πέραν αυτών, ο Economist προβλέπει ύφεση της τάξεως του 1% για το 2014 και έλλειμμα 3,5% του ΑΕΠ. Κλείνοντας, το περιοδικό χτυπά «καμπανάκι» για την εξάπλωση της ακροδεξιάς στην Ελλάδα, καθώς όπως σημειώνει η χώρα έχει προϊστορία σε ανάδειξη ακροδεξιού εξτρεμισμού έπειτα από περιόδους οικονομικής κρίσης. «Το νεοφασιστικό κόμμα Χρυσή Αυγή, με τις επιθέσεις του σε μετανάστες και αριστερούς, είναι η τελευταία απειλή. Η κυβέρνηση διώκει το κόμμα για εγκληματική δραστηριότητα, αλλά συνεχίζει να έχει υποστήριξη από τον κόσμο», σημειώνει το περιοδικό. 20

κοκυριά που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας εκτιμώνται σε 914.873 και τα μέλη τους σε 2.535.700. Ο κίνδυνος φτώχειας για παιδιά ηλικίας 0-17 ετών (παιδική φτώχεια) ανέρχεται σε 26,9% και είναι υψηλότερος κατά 2,8 ποσοστιαίες μονάδες από το αντίστοιχο ποσοστό του συνολικού πληθυσμού. Ο κίνδυνος φτώχειας για άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών ανέρχεται σε 17,2% και είναι μειωμένος κατά 6,4 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2011. Ο πληθυσμός σε νοικοκυριά που δεν εργάζεται κανένα μέλος ή εργάζεται λιγότερο από 3 μήνες, συνολικά, το έτος, ανέρχεται σε 1.010.900 άτομα ή σε 16,1% του πληθυσμού ηλικίας 18-59 ετών, ενώ το προηγούμενο έτος (2011) ανερχόταν σε 837.300 άτομα. Το ποσοστό του πληθυσμού που απειλείται από τη φτώχεια ως προς το σύνολο του πληθυσμού για κάθε μία από τις παρακάτω ομάδες είναι: Μονογονεϊκά νοικοκυριά με, τουλάχιστον, ένα εξαρτώμενο παιδί (66,0%). Άνδρες άνεργοι (52,1%). Λοιποί μη οικονομικά ενεργοί (εκτός συνταξιούχων (33,3%). Παιδιά ηλικίας 0-17 ετών (26,9%). Μονοπρόσωπα νοικοκυριά με μέλος θήλυ (24,1%). Νοικοκυριά με έναν ενήλικα ηλικίας 65 ετών και άνω (23,5%) Ο πληθυσμός σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό ανέρχεται σε 3.795.100 άτομα ή σε 34,6% του συνόλου του πληθυσμού (το έτος 2011 ήταν 3.403.300 άτομα).

Κύπρος: Εντοπίστηκε πετρέλαιο αξίας στα 60 δισ. ευρώ Στο οικόπεδο 12 της κυπριακής ΑΟΖ και σε βάθος 24.600 ποδών εντοπίστηκε πετρέλαιο που αντιστοιχεί σε 1,2 έως 1,4 δισ. βαρέλια, με την αξία του μεριδίου της Κύπρου να αγγίζει τα 60 δισεκατομμύρια ευρώ, τα οποία μπορούν να ξεκινήσουν να εισρέουν γρηγορότερα, χωρίς να ανατρέπονται οι σχεδιασμοί για τερματικό φυσικού αερίου. Σύμφωνα με πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της εφημερίδας «Φιλελεύθερος», τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν οι λεπτομερείς τρισδιάστατες και δισδιάστατες σεισμογραφικές έρευνες που ολοκληρώθηκαν πρόσφατα στο τεμάχιο του οικοπέδου 12, που διαχειρίζονται οι εταιρείες Noble, Delek, Avner. Η πλήρης ανάλυση των δεδομένων θα ολοκληρωθεί το αργότερο τον Απρίλιο, ωστόσο η κύρια εικόνα έχει διαμορφωθεί και οι αποκλίσεις δεν αναμένεται να είναι σημαντικές. Η εικόνα της σημαντικής παρουσίας πετρελαίου -πάντα οι ποσότητες αφορούν μόνο το «12»- φέρνουν και ουσιαστική αλλαγή σκηνικού, αφού το πετρέλαιο δεν απαιτεί ούτε ιδιαίτερα χρονοβόρες διαδικασίες, ούτε και μεγάλες επενδύσεις δισεκατομμυρίων για εκμετάλλευσή του. Πληροφορίες της εφημερίδας αναφέρουν ότι η Noble ενημέρωσε τον Κύπριο πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη για τα μέχρι τώρα στοιχεία με επιφυλάξεις μέχρι την ολοκλήρωση των αναλύσεων. Ο τέως διευθυντής της Υπηρεσίας Ενέργειας στο υπουργείο Εμπορίου της Κύπρου, Σόλων Κασίνης, σχολιάζοντας στο ΡΙΚ το δημοσίευμα, δήλωσε ότι «τώρα το σκηνικό αλλάζει, καθώς η εξόρυξη και εκμετάλλευση του πετρελαίου μπορεί να γίνει πολύ πιο γρήγορα και πιο εύκολα». Είπε επίσης ότι, αν ληφθούν αμέσως αποφάσεις η εξόρυξη του πετρελαίου μπορεί να αρχίσει σε δύο χρόνια, χωρίς να ανατρέπει το σχεδιασμό για το φυσικό αέριο, για την εξόρυξη του οποίου θα απαιτηθούν τέσσερα χρόνια. Ο Σόλων Κασίνης ανέφερε ότι μετά τα νέα δεδομένα αναμένεται να επιδειχθεί μεγάλο ενδιαφέρον από εταιρείες κολοσσούς για αγορά μεριδίου από την Νoble. ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Οικονομία

Σε ελεύθερη πτώση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα Κατακόρυφη πτώση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα (σε μονάδες αγοραστικής δύναμης) στα χρόνια της κρίσης και των πολιτικών σκληρής λιτότητας καταδεικνύουν τα στοιχεία της Eurostat για το 2012. Ειδικότερα ανήλθε στο 75% του μέσου κοινοτικού όρου, από 88% που ήταν το 2010, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη συρρίκνωση στην ΕΕ. Βουτιά σημείωσε και η πραγματική ιδιωτική κατανάλωση των νοικοκυριών στην Ελλάδα, η οποία από το 98% το 2010 υποχώρησε στο 85% το 2012. Για την καλύτερη αντίληψη των μεγεθών, αλλά και του τεράστιου χάσματος και των επικίνδυνων ανισοτήτων μεταξύ των πολιτών στο εσωτερικό της ΕΕ, αναφέρεται ότι στο Λουξεμβούργο που παραμένει η πλουσιότερη χώρα στην ΕΕ το κατα κεφαλήν ΑΕΠ είναι 263% και στη φτωχότερη της ΕΕ Βουλγαρία 47%. Σύμφωνα δε με την Eurostat, ο δείκτης αυτός αντανακλά καλύτερα το επίπεδο υλικής ευμάρειας των νοικοκυριών από το κατά κεφαλήν ΑΕΠ.

Πιο αναλυτικά σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το Λουξεμβούργο παραμένει η πλουσιότερη χώρα στην ΕΕ των 28 κρατών-μελών, με την Ελλάδα στις τελευταίες θέσεις, ενώ φτωχότερη όλων είναι η Βουλγαρία. Η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία είπε ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, όπως εκφράζεται σε αγοραστική δύναμη, διαμορφώθηκε στο 263 για το Λουξεμβούργο το 2012, αισθητά πάνω από το 100 που είναι ο μέσος όρος στην ΕΕ. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 20η θέση με 75, πίσω από την Πορτογαλία και την Σλοβακία. Το εντυπωσιακό είναι ότι η Ελλάδα διέθετε κατά κεφαλήν ΑΕΠ 88% του μέσου κοινοτικού όρου το 2010, το πρώτο έτος λιτότητας και 80% το 2011. Σε κατώτερες της Ελλάδας θέσεις βρίσκονται η Λιθουανία, η Εσθονία και η Πολωνία. Η Τουρκία, που δεν ανήκει στην ΕΕ, έχει κατά κεφαλήν ΑΕΠ 54% του μέσου κοινοτικού όρου και η Αλβανία 30%.

Υπογράφτηκε η συμφωνία πώλησης

Απώλειες 2,5 δισ. ευρώ από το λαθρεμπόριο τσιγάρων

Κατά τη διάρκεια εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε σε κεντρικό αθηναϊκό ξενοδοχείο υπεγράφη συμφωνία πώλησης μετοχών του ΔΕΣΦΑ από το ΤΑΙΠΕΔ και την Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ) στην αζέρικη «State Oil Company of the Republic of Azerbaijan» (SOCAR), παρουσία του υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Γιάννη Μανιάτη, του υφυπουργού Ασ. Παπαγεωργίου και του προέδρου της SOCAR Ροβνάγκ Αμπντουλάγιεφ. Με την υπογραφή της συμφωνίας μεταβιβάζεται στη SOCAR έναντι 400 εκατ. ευρώ το 66% του ΔΕΣΦΑ, ήτοι 31% που κατείχε το ΤΑΙΠΕΔ και 35% που κατείχαν τα ΕΛΠΕ. Παράλληλα, υπεγράφη και συμφωνία μετόχων, μεταξύ του Δημοσίου, του ΤΑΙΠΕΔ και της SOCAR, η οποία αφορά τη διοίκηση του ΔΕΣΦΑ μετά τη μεταβίβαση των μετοχών στη SOCAR. Όπως σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της τελετής υπογραφής, η συμφωνία αυτή δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την εισροή επιπλέον επενδυτικών κεφαλαίων, για την υλοποίηση των απαραίτητων επενδύσεων που θα οδηγήσουν στον εκσυγχρονισμό και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στην αγορά ενέργειας. Επισημαίνεται ότι για την ολοκλήρωση της συναλλαγής απαιτείται η λήψη των σχετικών εγκρίσεων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.του 66% της ΔΕΣΦΑ.

Την ώρα που οι πολίτες δεν ξέρουν που θα βρουν χρήματα για να πληρώσουν τα χαράτσια που επιβάλει η κυβέρνηση στα ακίνητα, το κράτος αιμορραγεί οικονομικά από το λαθρεμπόριο τσιγάρων, αφού έχει ήδη απολέσει 2,5 δισ. ευρώ. Μάλιστα το παράλογο είναι πως ο νόμος για την πάταξη του λαθρεμπορίου υπάρχει, ωστόσο εδώ και τρία χρόνια οι αρμόδιες υπηρεσίες «κοσκινίζουν» το νομοσχέδιο για την εγκατάσταση ιχνηλασιμότητας για την καταπολέμηση της λαθρεμπορίας των τσιγάρων. Μάλιστα όπως αναφέρει και η realnews το ποσό που έχει χάσει το κράτος αντιστοιχεί με το συνολικό χαράτσι που επέβαλε η κυβέρνηση στα ακίνητα. Όπως αναφέρει και το δημοσίευμα από την άνοιξη του 2010 αντιπροσωπεία τελωνειακών είχε εξετάσει την αποτελεσματικότητα του συστήματος και είχε υποβάλει σχετική έκθεση, ωστόσο από τότε έως σήμερα έχουν γίνει ελάχιστα. Με το σύστημα ιχνηλασιμότητας η σήμανση των καπνικών προϊόντων γίνεται με μία ταινία νέων προδιαγραφών που δεν παραχαράσσεται. Η ταινία «διαβάζεται» με ειδικό μηχάνημα και με τον τρόπο αυτό εντοπίζεται αμέσως η «εφοδιαστική αλυσίδα» του προϊόντος, η οποία καθίσταται συνυπεύθυνη στην περίπτωση της παράνομης εμπορίας. Με αυτό τον τρόπο όποιο τσιγάρο παράγεται ή εισάγεται στη χώρα μας από νόμιμες εταιρείες δεν θα μπορεί να διαθέτει λαθραία γιατί θα εντοπίζεται αμέσως ο κατασκευαστής, ο εισαγωγέας και ο διακινητής του προϊόντος. Μάλιστα για την εγκατάσταση και τη λειτουργία συστήματος αυτού οι Έλληνες φορολογούμενοι δεν θα χρειαστεί να πληρώσουν ούτε ένα ευρώ, αφού το ελάχιστο κόστος του συστήματος μπορεί να καλυφθεί από τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης (ΕΦΚ). Για την ακρίβεια υπολογίζεται πως αντιστοιχεί σε λιγότερο από το 0,5% του ΕΦΚ. Ο νόμος προβλέπει την εγκατάσταση του συστήματος έχει συνταχθεί από το 2011 ενώ παράλληλα η υποχρέωση αυτή της Ελλάδας έρχεται από το αντίστοιχο Πρωτόκολλο που έχει υπογράψει με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αλλά και την επικείμενη οδηγία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ωστόσο η καπνοβιομηχανία φαίνεται να έχει ισχυρά κίνητρα προκειμένου να εμποδίσει την υιοθέτηση ενός ανεξάρτητου συστήματος ιχνηλασιμότητας, το οποίο θα θέσει την παραγωγή υπό τον έλεγχο του Δημοσίου.

Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Οικονομία

Επιδρομή στις καταθέσεις 600.000 οφειλετών Μπορεί η κυβέρνηση να δρομολόγησε πολύ πρόσφατα την αφαίμαξη των τραπεζικών λογαριασμών από Εφορίες, ωστόσο, η «επίθεση» σε καταθέσεις και λογαριασμούς οφειλετών έχει ήδη ξεκινήσει με τους υπολογισμούς να κάνουν λόγο για «χέρι» σε τουλάχιστον 600.000 καταθέτες. Όπως αναφέρει η «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» τα βιβλία δηλώσεων τρίτων του Ειρηνοδικείου Αθηνών μαρτυρούν 98.743 δηλώσεις τρίτων που σύμφωνα με τους υπολογισμούς ξεπερνούν τους 600.000 οφειλέτες. Σε κάθε περίπτωση η επιδρομή σε καταθέσεις και λογαριασμούς κλιμακώνεται. Εντός του 2013 οι κατασχέσεις του Δημοσίου (δηλώσεις τρίτων) για την είσπραξη ληξιπρόθεσμων οφειλών φτάνουν κατά μέσο όρο τις 500 ημερησίως, ενώ υπάρχουν και μέρες που επιδόθηκαν περισσότερες από 1.000. Δεν στρέφονται μόνο όμως ε-

ναντίον των καταθετών, αλλά και κατά των συνταξιούχων, καθώς στα βιβλία του Ειρηνοδικείου υπήρξαν συντάξεις που

Δωροεπιταγές αντί του δώρου Χριστουγέννων Αύξηση 25% καταγράφουν οι καταγγελίες εργαζομένων για τη μη χορήγηση του δώρου Χριστουγέννων από τους εργοδότες τους. Την ίδια στιγμή καταγράφονται περιπτώσεις όπου επιχειρήσεις ζητούν από το προσωπικό τους είτε να υπογράψουν ότι έχουν λάβει το δώρο, αν και αυτό δεν τους έχει καταβληθεί, είτε τους ζητούν να πληρωθούν σε είδος. Μιλώντας στο ΒΗΜΑ 99,5 ο γραμματέας Τύπου της ΓΣΕΕ Δημήτρης Καραγεωργόπουλος ανέφερε ότι οι καταγγελίες εργαζομένων προς τη Συνομοσπονδία για τη μη καταβολή δώρου Χριστουγέννων από τις επιχειρήσεις στις οποίες εργάζονται είναι αυξημένη κατά 25% σε σχέση με το 2012. Όπως ανέφερε ο κ. Καραγεωργόπουλος αν και πέρυσι οι αντίστοιχες καταγγελίες (μόνον προς τη ΓΣΕΕ) αφορούσαν 5.000 εργαζομένους φέτος θα ξεπεράσουν τις 6.250. Σε κάθε περίπτωση ανάφερε πως αν και η καταβολή του δώρου Χριστουγέννων πρέπει να γίνεται έως τις 21 Δεκεμβρίου, ωστόσο η ΓΣΕΕ θα έχει πλήρη εικόνα για τους ασυνεπείς εργοδότες την 1η Ιανουαρίου. Ο γραμματέας Τύπου της ΓΣΕΕ κατήγγειλε πως υπάρχουν επιχειρήσεις που πιέζουν τους εργαζομένους τους να υπογράψουν ότι έχουν λάβει το δώρο Χριστουγέννων, παρά το γεγονός ότι δεν τους έχει καταβληθεί. Αποκάλυψε μάλιστα πως έχουν καταγγελθεί περιπτώσεις που οι εργοδότες πρότειναν στους εργαζομένους να τους πληρώσουν με δωροεπιταγές, αλλά και περιπτώσεις πρατηρίων καυσίμων και επιχειρήσεων ένδυσης υπόδησης που αντί για χρήματα ζητήθηκε από το προσωπικό να πληρωθούν σε είδος.

κατάσχονται στα χέρια ασφαλιστικών ταμείων. Κατασχέσεις καταθέσεων οφειλετών από το Δημόσιο μέσω του Ειρηνοδικείου Αθηνών: • 98.749 οι αιτήσεις το 2013 έναντι 70.387 πέρσι • Κάθε αίτηση περιέχει πολλά ονόματα οφειλετών • Υπολογίζεται ότι κάθε μέρα οι αιτήσεις κατασχέσεις φτάνουν τις 500 κατά μέσον όρο • Συνολικά, το 2013 επιχειρήθηκαν κατασχέσεις καταθέσεων (κυρίως μισθών) σε πάνω από 600.000 οφειλέτες • Αυξάνονται οι αιτήσεις της Εφορίας για κατάσχεση και των συντάξεων • Το νέο σύστημα της απευθείας σύνδεσης της Εφορίας με τις τράπεζες θα διευκολύνει την αφαίμαξη των καταθέσεων χωρίς προειδοποίηση

Ομολογιούχοι: Αυτοκτονίες λόγω PSI καταγγέλλουν στο Ευρωκοινοβούλιο Την άμεση αποζημίωσή τους για την οικονομική τους βλάβη ζητούν οι Έλληνες ομολογιούχοι με αναφορά που κατέθεσαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Στη σχετική αναφορά του Συλλόγου Φυσικών Προσώπων Ομολογιούχων Ελληνικού Δημοσίου ζητείται η οικονομική αποκατάσταση των 15.000 ομολογιούχων φυσικών προσώπων, ενώ τονίζεται πως στους κύκλους των θιγόμενων από το PSI καταγράφονται ήδη 14 αυτοκτονίες. Σύμφωνα με την αναφορά η διαδικασία που επελέγη για το «κούρεμα» δεν ήταν εθελοντική όπως επίσημα λέγεται, αλλά υποχρεωτική, πρωτοφανής και άδικη, καθώς είχε δυσανάλογη επίπτωση στα οικονομικά συμφέροντα ατόμων με περιορισμένο εισόδημα που είχαν την ατυχή έμπνευση να εμπιστευτούν το Ελ ληνικό Δημόσιο, την Ευρωζώνη αλλά και τις διακηρύξεις των επισήμων παραγόντων της ΕΕ. Ό-

πως τονίζουν οι ομολογιούχοι, η ζημιά που υπέστησαν είναι τεράστια και υπολογίζεται σε 70% των χρημάτων που αποταμίευσαν ενώ ταυτόχρονα υφίστανται επιπλέον και όλα τα δεινά της λιτότητας και των μνημονίων που υφίσταται όλος ο υπόλοιπος πληθυσμός. «Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια πρωτοφανή στα χρονικά δήμευση περιουσιών που πραγματοποιήθηκε από κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η δε αδιαφορία της Ελ ληνικής κυβέρνησης και της τρόικας αυτά τα δύο χρόνια για την αποκατάσταση της αδικίας είναι προκλητική και καταφανής», σημειώνεται στην αναφορά. Οι ομολογιούχοι ζητούν να κληθούν σε δημόσια ανοικτή συνεδρίαση ενώπιον της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοι νοβουλίου προκειμένου να εκθέσουν στους ευρωβουλευτές μέλη της την εξαιρετικά άδικη κατάσταση που υφίστανται.

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Οικονομία

Ληστρικά τα πρόστιμα για τα ληξιπρόθεσμα χρέη «Ληστρικά» χαρακτήρισε σήμερα Δευτέρα το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης (ΒΕΘ) τα «πρόστιμα - φωτιά» που θεσμοθετήθηκαν για τα ληξιπρόθεσμα φορολογικά χρέη με το νόμο για τους πλειστηριασμούς. Ο πρόεδρος του ΒΕΘ κ. Παναγιώτης Παπαδόπουλος ανέφερε σε σχετική ανακοίνωση ότι μπορεί ο υπουργός Οικονομικών, μετά τις έντονες αντιδράσεις να προχώρησε σε αλλαγή, σύμφωνα με την οποία η προσαύξηση του φόρου 10% υπολογίζεται

μετά την πάροδο εξαμήνου και όχι διμήνου που προβλέπονταν στην αρχική διάταξη, ωστόσο το «ποινολόγιο-καταπέλτης» της εφορίας, που θα ισχύσει από την 1η Ιανουαρίου 2014 για όσους έχουν ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο, είναι δεδομένο. «Θα αποτελέσει βρόγχο τόσο για επιχειρηματίες, όσο και για πολίτες, οι οποίοι εκ των πραγμάτων αδυνατούν να καταβάλλουν τις υποχρεώσεις τους. Πολύ φοβάμαι ότι με τα νέα πρόστιμα οι οφει-

λές θα αυξηθούν περαιτέρω», ανάφερε ο επικεφαλής του ΒΕΘ, συμπληρώνοντας πως «τα πρόστιμα είναι εκτός τόπου και χρόνου». Ο κ. Παπαδόπουλος σημείωσε ακόμη πως η ανάπτυξη δεν επιτυγχάνεται με δρακόντεια φοροπρόστιμα και επέκρινε το υπουργείο Οικονομικών όσο στην προσπάθεια να αφυπνίσει τους λίγους, που ενδεχομένως μπορούν, αλλά δεν θέλουν να τακτοποιήσουν τις οφειλές τους, δημιουργεί νέες εντάσεις και ανασφάλεια στην κοινωνία.

Κύπρος: Η τρόικα "ξεσκονίζει" 22 μεγάλες επχειρήσεις Στο μικροσκόπιο της τρόικας έχουν τεθεί οι 22 μεγαλοεπιχειρηματίες της Τράπεζας Κύπρου, με μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Η τρόικα αναμένει μέτρα για είσπραξη των μεγάλων χρεωστών της Τράπεζας. Σύμφωνα με την οικονομική ιστοσελίδα «Stockwatch» στην έκθεση της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών και Χρηματοδοτικών Υποθέσεων της ΕΕ για τη δεύτερη αξιολόγηση του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής της Κύπρου, αναφέρεται ότι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των καταθετών παραμένει η βασική προτεραιότητα. Για τον σκοπό αυτόν, προστίθεται, η Τράπεζα Κύπρου θα λάβει μέτρα για να συνεχίσει την ενίσχυση του ισολογισμού της, να μειώσει τον ELA και να διαχειρίζεται πιο αποτελεσματικά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Σημειώνεται ότι από τις 15 Οκτωβρίου 2013 έχει ενεργοποιηθεί πρόγραμμα για την ενεργό διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Μεσοπρόθεσμα θα δημιουργηθούν δύο ξεχωριστές μονάδες, μια κανονική για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και μια ειδική για τις κορυφαίες 22 εταιρείες και επιχειρηματίες ανάπτυξης γης. Η έκθεση, που αναφέρεται για πρώτη φορά στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η τράπεζα με μεγάλες επιχειρήσεις, δεν α-

ναφέρει συγκεκριμένα ονόματα. Η λίστα των 22 επιχειρήσεων, περιλαμβάνει μεγάλους ομίλους εταιρειών, ορισμένες εκ των οποίων είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο, με δανειακά ανοίγματα που, όπως αναφέρθηκε επανειλημμένα στη βουλή, φθάνουν τα 6 δισ. ευρώ. Με μια εστιασμένη προσέγγιση, τονίζεται στην έκθεση, θα επιχειρηθεί ώστε τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυτών των 22 εταιρειών και developers να αρχίσουν να εξυπηρετούνται ή να μπορούν να ληφθούν μέτρα για την ανάκτηση των εξασφαλίσεων. Η ΕΕ σημειώνει στην έκθεσή της, ότι βρίσκεται σε εξέλιξη αναδιάρθρωση της τράπεζας. Όλα τα καταστήματα της πρώην Λαϊκής έχουν μετονομαστεί, 50 καταστήματα έχουν κλείσει και ο στόχος είναι η διαδικασία να ολοκληρωθεί τέλος του έτους. Αναφέρεται ότι εάν είναι αναγκαίο για τη διατήρηση ενός επαρκούς επιπέδου ρευστότητας, η Τράπεζα Κύπρου θα λάβει μέτρα για να εκδόσει κυβερνητικά εγγυημένα ομόλογα, ύψους έως 3 δισ. ευρώ. Τέλος, προστίθεται ότι η Τράπεζα Κύπρου καταφέρνει να διατηρήσει τη ρευστότητα της μέσω απομόχλευσης του δανειακού της χαρτοφυλακίου και ότι η εξάρτηση από ρευστότητα του ευρωσυστήματος, κυρίως ELA, φθάνει τα 11,5 δισ. ευρώ.

Μείωση της ανασφάλιστης εργασίας στο 20,6% τον Νοέμβριο Σταθερά μειούμενο, σε σχέση με τους πρώτους μήνες του 2013, παρουσιάζεται το ποσοστό της ανασφάλιστης εργασίας στους κλάδους υψηλής παραβατικότητας από το καλοκαίρι και μετά. Σύμφωνα με τα στοιχεία του επιχειρησιακού σχεδίου «Άρτεμις» που παρουσίασε σήμερα ο υπουργός Εργασίας Γ. Βρούτσης, τον Νοέμβριο καταγράφηκε 20,6% αδήλωτη εργασία, ενώ τον Φεβρουάριο το ποσοστό της είχε φθάσει στο 40,5%. Η μείωση των παραβάσεων της εργατικής νομοθεσίας είναι αποτέλεσμα της εντατικοποίησης των ελέγχων και της επιβο-

Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

λής νέων ιδιαίτερα υψηλών προστίμων. Ο υπουργός Εργασίας ανακοίνωσε ότι από 15 Σεπτεμβρίου -που επιβλήθηκαν τα νέα τσουχτερά πρόστι-

μα- έως 30 Νοεμβρίου, ελέγχθησαν 5.198 επιχειρήσεις, εκ των οποίων οι 477 βρέθηκαν να απασχολούν αδήλωτους εργαζόμενους (ποσοστό 9,18%). Σε σύνολο 27.425 εργαζομένων βρέθηκαν αδήλωτοι οι 742 (ποσοστό 2,71%). Από αυτούς οι περισσότεροι ήταν άνδρες (ποσοστό 56,2%) και λιγότερες οι γυναίκες (ποσοστό 43,8%). Επίσης, στους 742 αδήλωτους εργαζόμενους η πλειοψηφία ήταν Έλληνες (ποσοστό 73,99%) σε σχέση με τους αλλοδαπούς (ποσοστό 26,01%). Τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν είναι συνολικού ύψους 7.633.763 ευρώ.

Οικονομία

Μαύρα μαντάτα από ειδική έρευνα της ΓΣΣΕ

Από το 2016 καταρρέει το ασφαλιστικό σύστημα

να μαύρο τοπίο σκιαγραφεί η μελέτη του Ινστιτούτου Ερ γασίας της ΓΣΕΕ, καθώς διαπιστώνει πως οι περικοπές των συντάξεων και το ψαλίδισμα των εισοδημάτων των συνταξιούχων, πετιούνται ουσιαστικά από το παράθυρο. Το 2015 είναι το τελευταίο έτος που διατηρείται η οριακή ισορροπία του ασφαλιστικού Από το 2016 αρχίζει η κατάρρευση. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα μελέτης για τις «Επιπτώσεις της Γήρανσης του πληθυσμού στο Ασφαλιστικό Σύστημα της Ελλάδος 2013-2050», που εκπονήθηκε από το ΙΝΕ/ ΓΣΕΕ για λογαριασμό της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΟΚΕ). Σχεδόν 20 δισ. ευρώ κοστίζουν στο σύστημα η υψηλή ανεργία, οι χαμηλοί μισθοί και η υψηλή εισφοροδιαφυγή ενώ πάνω από 12 δισ. ευρώ είναι τα χρέη του δημοσίου προς το σύστημα.

Oι περικοπές Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την περίοδο των μνημονίων, οι περικοπές των κύριων και επικουρικών συντάξεων ανήλθαν συνολικά στο επίπεδο των 4,2 δισ. ευρώ. Μόνο για την περίοδο 20132014 οι περικοπές κύριων, επικουρικών συντάξεων, εφάπαξ και κοινωνικών επιδομάτων αντιστοιχούν στο 43% του συνολικού ποσού δημοσιονομικής λιτότητας, ήτοι 5,5 δισ. ευρώ από τα 11,6 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με την μελέτη "Επιπτώσεις της Γήρανσης του πληθυσμού στο Ασφαλιστικό Σύστημα της Ελλάδος 20132050" που έγινε από τους επιστήμονες του ΙΝΕ/ ΓΣΕΕ για λογαριασμό της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΟΚΕ), το 2015 είναι το τελευταίο έτος κατά το οποίο το ασφαλιστικό διατηρείται σε οριακή ισορροπία. Για τη διατήρηση της βιωσιμότητας του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης απαιτούνται επιπλέον πόροι, ενώ μη συμβατικά μέτρα πολιτικής απαιτούνται και για τη μείωση της ανεργίας. Όπως αναφέρει ο διευθυντή του ΙΝΕ, 24

καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου, Σάββας Ρομπόλης, για να επιστρέψει η ανεργία στα επίπεδα του 2009, ακόμα και με το αισιόδοξο σενάριο για ρυθμούς ανάπτυξης 3,5%-4% θα χρειαστούν τουλάχιστον 20 χρόνια. Αυτό έχει δραματικές συνέπειες στο ασφαλιστικό. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι η αύξηση της ανεργίας και η μείωση των μισθών στερεί την κοινωνική ασφάλιση από πόρους της τάξης των 10,5 δισ. ευρώ. Περί τα 8,5 δισ. ευρώ χάνονται από την εισφοροδιαφυγή, την αδήλωτη εργασία καθώς και από τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης, ενώ στα 12 δισ. ευρώ εκτιμώνται οι οφειλές του κράτους προς τα ταμεία.

Απώλεια 37 δισ. Μιλώντας στον ραδιοσταθμό Alpha989 σκιαγράφησε την κατάσταση ως εξής: ««Οι μισθωτοί έχουν χάσει 37 δισ. ευρώ, τα οποία επωφελήθηκαν κράτος και εργοδότες. Η εργασία μετασχηματίζεται σε καταναγκασμός, αλλά και καταναγκαστική ανεργία. Αποδυναμώνεται η δραστηριότητα της εργασίας. Ούτε στις ΗΠΑ δεν είχαμε αυτή την ανεργία του 29% που προβλέπουμε. Δυστυχώς για εμάς, έχουμε επαληθευτεί και δεν χρειάζεται να αναθεωρούμε κάθε τρίμηνο όπως κάνει η τρόικα». Από το 2015 θα τεθεί σε λειτουργία το νέο μοντέλο κοινωνικής ασφάλισης με τρείς πυλώνες (κύρια σύνταξη υποβαθμισμένη, ατομικοί υποχρεωτικοί λογαριασμοί, επαγγελματικά ταμεία) με περιορισμό της κρατικής χρηματοδότησης (από 24,1% του ΑΕΠ σε 17,4% του ΑΕΠ το 2060), μείωση των συνταξιοδοτικών δαπανών και επικράτηση της ιδιωτικοποιημένης ασφάλισης. Έτσι, η επιδίωξη αυτή ελέγχου της αύξησης των συνταξιοδοτικών δαπανών στην Ελλάδα από τους δανειστές της χώρας, παράλληλα με την αύξηση κατά 70% του συνταξιοδοτικού πληθυσμού, σηματοδοτεί την προοπτική κατάρρευσης του επιπέδου των συνταξιοδοτικών παροχών (κύριων, επικουρικών, κοινωνικών επι-

δομάτων, εφάπαξ, κλπ) και γενικότερα των κοινωνικών υπηρεσιών (μείωση κατά 35% των δημόσιων δαπανών υγείας 2010-2012), ως συμβολή στη μείωση των ελλειμμάτων των ασφαλιστικών ταμείων και στον περιορισμών της απόκλισης του λόγου δημόσιο χρέος προς ΑΕΠ. Τέλος επισημαίνει πως σύμφωνα με τα στοιχεία, οι καθυστερήσεις στις πληρωμές φτάνουν ακόμα και τον ένα χρόνο. Τα μεγαλύτερα προβλήματα παρατηρούνται στους κλάδους του τουρισμού, της φύλαξης (υπηρεσίες security), της διαφήμισης, του κινηματογράφου, του ιματισμού και της οδικής βοήθειας. Στις διαπιστώσεις του Ινστιτούτου, υπάρχει και η αναφορά για εργαζόμενους, οι οποίοι ενώ στα «χαρτιά» φαίνεται ότι έχουν προσληφθεί υπό καθεστώς μερικής απασχόλησης, δουλεύουν κανονικά οκτάωρο, ίσως και παραπάνω. Το στοιχείο αυτό επιβεβαιώνεται και από την Επιθεώρηση Εργασίας, καθώς παρατηρείται το φαινόμενο της αύξησης των προσλήψεων με όρους μερικής απασχόλησης. ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Οικονομία

Τα εφιαλτικά αποτελέσματα της μνημονιακής υποτέλειας

Ένας στους πέντε Έλληνες στερείται βασικά αγαθά και υπηρεσίες

φιαλτικά είναι για την κοινωνική εξαθλίωση που έχουν προκαλέσει οι πολιτικές σκληρής λιτότητας είναι τα ευρήματα έρευνας της ΕΛΣΤΑΤ, που καταγράφει δραματική επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης του πληθυσμού στην πενταετία 2008-2012. Το 20% των Ελλήνων στερούνται βασικά αγαθά (π.χ. γεύμα με κρέας ή κοτόπουλο) και υπηρεσίες. Το 26,7% δεν μπορεί να έχει ικανοποιητική θέρμανση. Τρομακτικά είναι δε τα αντίστοιχα ποσοστά όταν εξειδικεύονται στον φτωχό πληθυσμό. Ενδεικτικό ότι η Ελλάδα βρίσκεται πλέον στη έκτη χειρότερη θέση στην ΕΕ. Την ξεπερνούν μόνο η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Λετονία, η Ουγγαρία και η Λιθουανία. Δεδομένου όμως ότι η έρευνα βασίζεται στα εισοδήματα του 2011, μάλλον οι χώρες που βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση από την Ελλάδα είναι σήμερα πολύ λιγότερες. Τα αποτελέσματα της έρευνας έτους 2013, με περίοδο αναφοράς εισοδήματος το έτος 2012, θα ανακοινωθούν τον Σεπτέμβριο του 2014.

Στέρηση βασικών αγαθών Η στέρηση βασικών αγαθών και υπηρεσιών δεν αφορά πλέον μόνο των φτωχό πληθυσμό (εισόδημα μικρότερο ή ίσο με το κατώφλι της φτώχειας) αλλά και μέρος του μη φτωχού πληθυσμού. Αυτή είναι μία εκ των βασικών διαπιστώσεων της δειγματοληπτικής Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών, έτους 2012, (με περίοδο αναφοράς εισοδήματος το έτος 2011). Σημειώνεται ότι ως υστέρηση σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες μετράται η δυσκολία ικανοποίησης βασικών αναγκών, δυσκολία για μία εβδομάδα διακοπών ετησίως, για γεύμα με κρέας, κοτόπουλο ή ψάρι -ή ισοδύναμο για χορτοφάγους- κάθε δεύτερη ημέρα, για επαρκή θέρμανση της κατοικίας, για αγορές διαρκών αγαθών όπως πλυντήριο ρούΔεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

χων, έγχρωμη ΤV, τηλέφωνο, κινητό τηλέφωνο ή αυτοκίνητο, για αποπληρωμή δανείων ή αγορών με δόσεις, για πληρωμή πάγιων λογαριασμών, κλπ. Το ποσοστό του πληθυσμού που αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες με αποτέλεσμα να στερείται, τουλάχιστον, τέσσερις (4) από τις εννέα (9), συνολικά, διαστάσεις της υλικής στέρησης ανέρχεται σε 19,5% το 2012, ενώ το ποσοστό αυτό ήταν 15,2% το 2011, 11,6% το 2010, 11% το 2009 και 11,2% το 2008. Κατά τη διάρκεια των 5 τελευταίων ετών (2008-2012), υπάρχει αύξηση της υλικής στέρησης, τουλάχιστον σε τέσσερις (4) από τις εννέα (9) κατηγορίες των βασικών αγαθών και υπηρεσιών. Η αύξηση αυτή είναι μεγαλύτερη στα άτομα ηλικίας 0-17 ετών και 0-64 ετών, από ότι στα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω.

Η διατροφή Το 50,3% του φτωχού πληθυσμού δηλώνει ότι στερείται διατροφής που περιλαμβάνει κάθε δεύτερη ημέρα κοτόπουλο, κρέας, ψάρι ή λαχανικά ίσης θρεπτικής αξίας, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό του μη φτωχού πληθυσμού εκτιμάται σε 2,9%. Το 76,3% του φτωχού πληθυσμού και το 30,8% του μη φτωχού δηλώνει οικονομική δυσκολία να αντιμετωπίσει έκτακτες, αλλά αναγκαίες δαπάνες, ύψους περίπου 540 ευρώ. Το ποσοστό του συνολικού πληθυσμού που δηλώνει οικονομική αδυναμία να έχει ικανοποιητική θέρμανση ανέρχεται σε 26,7% το 2012, από 16,4% το 2008, ενώ αντίστοιχα για το φτωχό πληθυσμό είναι 47,6% το 2012, από 33,0% το 2008 και για το μη φτωχό πληθυσμό 20,8% το 2012, από 12,1% το 2008. Το 40,3% του πληθυσμού που έχει λάβει καταναλωτικό δάνειο για αγορά αγαθών και υπηρεσιών, δηλώνει ότι δυσκολεύεται πάρα πολύ στην αποπληρωμή αυτού ή των δόσεων. Το 51,1% του φτωχού πληθυσμού δηλώνει δυσκολία στην πληρωμής πάγιων λογαριασμών εγκαίρως, όπως αυτών του ηλεκτρικού ρεύματος, του νερού, του φυσικού

αερίου, κλπ. Το 55,5% του φτωχού πληθυσμού αναφέρει μεγάλη δυσκολία στην αντιμετώπιση των συνήθων αναγκών του με το συνολικό μηνιαίο ή εβδομαδιαίο εισόδημά του. Το ελάχιστο μέσο καθαρό μηνιαίο εισόδημα για την αντιμετώπιση των αναγκών των νοικοκυριών της χώρας ανέρχεται, κατά δήλωσή τους, σε 1.940 ευρώ. Τα φτωχά νοικοκυριά χρειάζονται 1.677 ευρώ, ενώ τα μη φτωχά νοικοκυριά 2.014 ευρώ. Το 20,9% των παιδιών στερούνται τα βασικά. Ο πληθυσμός που αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες με αποτέλεσμα να στερείται, τουλάχιστον, τέσσερις (4) από τις εννέα (9), συνολικά, διαστάσεις της υλικής στέρησης είναι: • 20,9% των παιδιών ηλικίας κάτω των 18 ετών • 34,7% του πληθυσμού ηλικίας 18 έως 59 ετών που έχει ολοκληρώσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση • 20,7% του πληθυσμού ηλικίας 18 έως 64 ετών • 8,6% του πληθυσμού ηλικίας 18 έως 59 ετών που έχει ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση • 14,3% του πληθυσμού ηλικίας 65 ετών και άνω • 16,3% γυναίκες ηλικίας 65 ετών και άνω • 11,8% άνδρες ηλικίας 65 ετών και άνω Σε ό,τι αφορά το διαχωρισμό μεταξύ νοικοκυριών που ζουν σε ιδιόκτητη κατοικία και όσων νοικιάζουν, προκύπτει ότι τα νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν ελλείψεις βασικών ανέσεων στην κύρια κατοικία κατατάσσονται κατά καθεστώς ιδιοκτησίας ως εξής: • 3,6% των νοικοκυριών με ιδιόκτητη κατοικία με οικονομικές υποχρεώσεις (δάνειο, υποθήκη, κλπ.) • 6,3% των νοικοκυριών με ιδιόκτητη κατοικία χωρίς οικονομικές υποχρεώσεις (δάνειο, υποθήκη) • 9,9% σε ενοικιασμένη κατοικία • 13,1% σε παραχωρημένη δωρεάν κατοικία. 25

Οικονομία

Κώστας Μελάς*

Οι επιπτώσεις στο επίπεδο ζωής, λόγω της οικονομικής κρίσης, στην Ισλανδία

ελληνική κοινωνία διέρχεται μια από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές κρίσεις στην ιστορία της. Χιλιάδες άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη και …άκουσον – άκουσον στο ηλεκτρικό ρεύμα. Ποιος μπορεί να το πιστέψει ότι το 2013 οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έχουν τον τρόπο να προσφέρουν ένα στοιχειώδες δίκτυ κοινωνικής προστασίας στους χιλιάδες αναξιοπαθούντες πολίτες. Χωρίς να θέλω να προβώ σε μηχανιστικές συγκρίσεις, αναγνωρίζω τις διαφορετικές καταστάσεις των δύο χωρών, θα δείξω εν συντομία μερικά στοιχεία για το πώς διαχειρίστη26

καν οι κυβερνήσεις της Ισλανδίας τα δημιουργηθέντα κοινωνικά προβλήματα λόγω της οικονομικής κρίσης του 2008 . Έχει μεγάλη σημασία να γίνει μια μικρή αναφορά στις επιπτώσεις του επιπέδου ζωής λόγω της κρίσης στην Ισλανδία. Οι περισσότερες ευαίσθητες ομάδες καθώς και οι χαμηλότερες εισοδηματικές ομάδες υπέστησαν, γενικά, μικρότερης έκτασης μειώσεις στα πραγματικά standards της ζωής τους από τις υψηλότερες εισοδηματικές ομάδες. Ενώ το επίπεδο ζωής ολόκληρου του πληθυσμού της χώρας, κατά μέσο όρο, υποχώρησε στο επίπεδο του 2003-4 οι χαμηλότερες

εισοδηματικές ομάδες υποχώρησαν λιγότερο , ενώ οι υψηλότερες αντιθέτως πήγαν στο επίπεδο του 2000. Αυτό επιτεύχθηκε αυξάνοντας τις ελάχιστες συντάξεις των ηλικιωμένων και των συνταξιούχων που ανήκαν σε ευαίσθητες ομάδες. Ο ελάχιστος μισθός αυξήθηκε επίσης ελάχιστα ενώ ο γενικός μισθός παρέμεινα ουσιαστικά αμετάβλητος. Η κοινωνική βοήθεια αυξήθηκε και το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε σχετικά ελάχιστα την περίοδο 2009-2010. Οι υψηλές συντάξεις μειώθηκαν επίσης σχετικά λίγο. Οι επιδοτήσεις επιτοκίων για στεγαστικά δάνεια αυξήθηκαν σημαντικά με αποτέλεσμα περίπου το 1/3 του ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Οικονομία επιτοκιακού κόστους να πληρώνεται από την κυβέρνηση(το 2011). Οι άμεσοι φόροι στα χαμηλά εισοδήματα μειώθηκαν λίγο το 2009 και το 2010 ενώ αυξήθηκε η επιβάρυνση στα υψηλότερα εισοδήματα. Η κυβέρνηση εισήγαγε διάφορα προγράμματα απομείωσης των χρεών, σε συνεργασία με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τα συνταξιοδοτικά ταμεία και τις εργατικές ενώσεις. Αυτά επικεντρώθηκαν περισσότερο στα νοικοκυριά με τις μεγαλύτερες ανάγκες. Απορρίφτηκε το αίτημα της οριζόντιας απομείωσης των δανείων ως αναποτελεσματικό (οι φορολογούμενοι θα κατέβαλαν το δημιουργούμενο κόστος) και άδικο.

Γραφική Παράσταση 1 Δημόσιες κοινωνικές δαπάνες κατά τη διάρκεια της κρίσης , άμεσες μεταβιβάσεις και συνολικές δημόσιες δαπάνες ως % του ΑΕΠ

Απομείωση στεγαστικών Η ισλανδική κυβέρνηση σχεδιάζει να προχωρήσει (Δεκέμβριος 2013) στην απομείωση των στεγαστικών δανείων τα οποία είναι συνδεδεμένα με τον δείκτη του πληθωρισμού , κατά 150 δισ. κορώνες (($1.25 billion) για να βοηθήσει την ανάκαμψη της οικονομίας μετά την κατάρρευση του 2008. Σύμφωνα με το σχέδιο της κυβέρνησης 70 δισ. κορώνες θα προέλθουν απευθείας από την απομείωση των δανείων και τα υπόλοιπα 80 δισ. κορώνες από μείωση της φορολογίας σε χρονική περίοδο τριών ετών. Η προγραμματισμένη μείωση αντιστοιχεί στο 9,0% του ΑΕΠ της χώρας (14 δισ. δολάρια). Σύμφωνα με την Financial Services Association της Ισλανδίας απ ο το 2008 οι τράπεζες έχουν προχωρήσει σε απομείωση 2 δισ. δολάρια, περίπου το 14,0% του ΑΕΠ της χώρας , η υψηλότερη απομείωση στον κόσμο. ‘Όλα τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι οι πολίτες της Ισλανδίας δεν είδαν το επίπεδο ζωής τους να υφίσταται χειροτέρευση . Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία περίπου το 15% των νοικοκυριών βρίσκονται σε δύσκολη θέση . Όμως δείχνει απερίφραστα ότι ακόμη και σε μια τόσο ζοφερή κατάσταση όπως αυτή που βίωσε η Ισλανδία υπάρχει η δυνατότητα να διαφυλαχθεί το κοινωνικό δίχτυ προστασίας ώστε να αποτραπεί Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Πηγή: Statistics Iceland

Γραφική παράσταση 2 Μεταβολές σε ονομαστικούς όρους των επιδοτήσεων στα χαμηλά εισοδήματα και στο επιτοκιακό κόστος για τα στεγαστικά δάνεια 2007-2010(% σωρευτική μεταβολή)

Πηγή: Statistics Iceland and Social Security Administration

η εμφάνιση ανθρωπιστικής κρίσης κάτι που δυστυχώς δεν αποφεύχθηκε στην Ελλάδα. Όλα αυτά σημειωτέον, ούσα η Ισλανδία σε εποπτεία με βάση το συμφωνηθέν πρόγραμμα με το ΔΝΤ. Η αντίληψη της πολιτικής ηγεσίας της χώρας(συντηρητική ή σοσιαλδημοκρατική) ήταν κοινή υπέρ της προστασίας του δικτύου κοινωνικής προστασίας . Οι ελληνικές κυβερνήσεις σε ολόκληρο το μνημονιακό πρόγραμμα δεν κατάφεραν να αφιερωθεί οποιοδήποτε κονδύλι για

τους χιλιάδες τους αναξιοπαθούντες που αυτό δημιούργησε. Δεν υπάρχει η ελάχιστη δικαιολογία για την απουσία πρόβλεψης των προβλημάτων που θα δημιουργούσε η κρίση και το μνημόνιο και η απουσία μέριμνας για την επίλυση αυτών των προβλημάτων. Υπάρχουν θέματα τα οποία ακόμη και κατά τη διαπραγμάτευση με «δανειστές – εταίρους» τύπου ευρωπαίων και ΔΝΤ είναι αδιαπραγμάτευτα. *Καθηγητής πανεπιστημίου 27

Θέμα

Η αιθαλομίχλη πλημμυρίζει όλες τις πόλεις αλλά η μνημονιακή συγκυβέρνηση συνεχίζει να διατηρεί πανάκριβο το πετρέλαιο θέρμασνης

Μας γυρίζουν πίσω 50 χρόνια

ε γοργό ρυθμό όλες οι συνιστώσες της καθημερινής μας ζωής πηγαίνουν πίσω 50 χρόνια. Εκτός από τους μισθούς, τις συντάξεις, την ανεργία, τα εργασιακά δικαιώματα, την ποιότητα της δημοκρατίας και, βεβαίως, την εθνική μας ανεξαρτησία στην γενικευμένη οπισθοδρόμηση που βιώνει ο ελληνικός λαός από τις μνημονιακές πολιτικές, προστέθηκε και η αιθαλομίχλη που κατακλύζει όλες τις πόλεις από τις καύσεις παντοειδών υλικών, προκειμένου οι Έλληνες να ζεστάνουν το κοκαλάκι τους. Οι άνθρωποι καίνε ό,τι έχουν διαθέσιμο, εκτός φυσικά από πετρέλαιο που συγκυβέρνηση… «εθνικής σωτηρίας» ΝΔ και ΠΑΣΟΚ κατέστησε αδύνατη την αγορά του για την πλειοψηφία των νοικοκυριών. Μας πήγαν πίσω 50 χρόνια και ιδού η απόδειξη από ένα ρεπορτάζ του 1966 του περιοδικού «Εικόνες», το οποίο αναφέρει: «Κοιμούνται τα βράδια οι Αθηναίοι και αναπνέουν... Ξυπνούν κάθε αυγή οι πολίτες της Αθήνας, πλημμυρίζουν τους δρόμους, σμάρια κελαδιστά τα παιδιά στο σχολείο και αναπνέουν... Αναπνέουν αιθαλομίχλη… Αναπνέουν καυσαέρια... Αναπνέουν δηλητήρια... Αναπνέουν θάνατο... Κυκλωμένοι από μπετόν, παγιδευμένοι σε νεφέλες κονιορτού, φυλακισμένοι σε σύννεφα αιθάλης, πνιγμένοι από θανάσιμα διοξείδια, κυκλοφορούν στους δρόμουςφαράγγια, τους στεγασμένους από αιωρούμενα δηλητήρια, τους ψιμυθιωμένους από "καλλυντικά" θανάτου: Πίσσα... Θείον.. Οξείδια αλειφατικών υδρογονανθράκων... Βενζανθρακένιο 1,2... Βενζοπυρένιο 3,4... Παράξενα ονόματα, ακατάληπτα, όλα μαζί καυσαέρια, όλα μαζί παγίδες αόρατες, προπομποί δυστυχίας, μεταφορείς θανάτου, όλα μαζί κι ένα-ένα χωριστά, δολοφόνοι..!» Έτσι άρχισε ένα ρεπορτάζ στο περιοδικό «Εικόνες» στις 18 Νοεμβρίου 1966, που παρουσίαζε τις δύο πρώτες επιστημονικές μελέτες για την ατμοσφαιρική ρύπανση στην πρωτεύουσα. Την πρώτη μελέτη υπέγραφαν οι καθηγητές του Πολυτεχνείου Κ. Κωνσταντινίδης και Ν. Οικονομόπου28

λος και ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελετηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) Ν. Παγώνης. Την δεύτερη μελέτη είχαν συντάξει οι καθηγητές στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Γ. Π. Αλιβιζάτος και Ν. Μπάζας και οι χημικοί Ι. Αλεξόπουλος και Εμ. Βερυκοκάκης του Εργαστηρίου Ερευνών της Υγειονομικής Σχολής Αθηνών. Από τότε εκπονήθηκαν πολλά προγράμματα, έγινα πολλές ενέργειες και το δολοφονικό νέφος της αιθαλομίχλης και των καυσαερίων περιορίστηκε σημαντικά μέχρι που το ξαναέφεραν στις μέρες μας οι Σαμαράς, Βενιζέλος και Στουρνάρας με την πειθήνια εφαρμογή των επιταγών της Τρόικας. Μόνο έκπληξη δεν πρέπει να προκαλούν τα πρωτόγνωρα φαινόμενα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αν λάβουμε υπόψη τις μετεωρολογικές συνθήκες με τους νό-

τιους ανέμους και την κάθετη πτώση της κατανάλωσης του πετρελαίου θέρμανσης. Πρόσφατα η Ελληνική Στατιστική Αρχή ανακοίνωσε ότι το 26,7% των Ελλήνων δεν έχει τη δυνατότητα ικανοποιητικής θέρμανσης. Με βάση τα νεώτερα στοιχεία της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας των Πρατηριούχων Εμπόρων Καυσίμων, η ζήτηση του πετρελαίου θέρμανσης αποδεικνύεται ότι παραμένει χαμηλότερη από τα προηγούμενα χρόνια, χωρίς να επηρεάζεται από τη βελτίωση των όρων που αφορούν στο επίδομα θέρμανσης. Σύμφωνα με τα εν λόγω στοιχεία, οι παραγγελίες κινούνται στα όρια της προκαταβολής της επιδότησης, γεγονός που καθιστά αμφίβολο τον ανεφοδιασμό των νοικοκυριών, με δεδομένο ότι η πληρωμή θα πρέπει να καλύπτεται, πλέον, από τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς, πριν πιΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Θέμα στωθεί το υπόλοιπο επίδομα στους τραπεζικούς λογαριασμούς των δικαιούχων. Είναι χαρακτηριστικό ότι η μέση παραγγελία διαμορφώνεται φέτος στα 400 με 500 λίτρα έναντι 700 λίτρων πέρσι, ενώ υπολογίζεται ότι περίπου το 50% των παραγγελιών είναι έως 300 λίτρα. Όσον αφορά, δε, στις πολυκατοικίες με κεντρική θέρμανση, απορροφούν μόλις το 10% των παραγγελιών, κάτι που σημαίνει ότι χιλιάδες νοικοκυριά δεν χρησιμοποιούν πετρέλαιο θέρμανσης! Το κερασάκι στη τούρτα είναι ότι ούτε ο Προϋπολογισμός ωφελείται από την αύξηση του ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης, καθώς αναμένεται υστέρηση εσόδων της τάξης των 536 εκατ. ευρώ σε σχέση με το στόχο, ενώ η πρόβλεψη για αύξηση των εσόδων κατά 200 εκατ. ευρώ από ΦΠΑ και ΕΦΚ πετρελαιοειδών το 2014, στηρίζεται στην υπόθεση ότι η επιδοματική πολιτική θα ενισχύσει τη ζήτηση, κάτι που επί του παρόντος δεν επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία.

Οι επιπτώσεις Όσον αφορά στις επιπτώσεις που θα είχε μια μείωση του ΕΦΚ κατά 30%, όπως ζήτησαν 41 βουλευτές της ΝΔ από τον Γιάννη Στουρνάρα, στην πολυσυζητημένη μελέτη του ΙΟΒΕ, εκτιμάται ότι η ετήσια απώλεια δεν θα ήταν πάνω από 10 εκατ. ευρώ. Στην ερώτησή τους προς τον υπουργό Οικονομικών οι βουλευτές αναφέρονται στα καθημερινά περιστατικά πυρκαγιών και θανάτων από αυτοσχέδιες σόμπες και θερμαντικά σώματα γεγονός που, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν, αποτελεί όνειδος για μία ευρωπαϊκή χώρα μέλος της Ε.Ε. Ίσως όμως το όνειδος για τους 41 είναι ότι ψήφισαν την αύξηση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης. Και συνεχίζουν να ψηφίζουν όλα τα μέτρα που πηγαίνουν πίσω την χώρα 50 χρόνια. Πάντως σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτουν, η ζήτηση μεταξύ του 2009 και του 2013 μειώθηκε κατά 80%, ενώ όπως υποστηρίζουν, αν αφαιρεθεί η δαπάνη για το επίδομα θέρμανσης συνάγεται ότι τα έσοδα του κράτους από το πετρέλαιο θέρμανσης μειώθηκαν έναντι του 2009 κατά 4 εκατ. ευρώ. Δεν παραλείπουν επίσης, να αναφερθούν και στο ζήτημα της αιθαλομίχλης και των κινδύνων που εγκυμονεί για τη δημόσια υγεία. Ανεξάρτητα από τους αριθμούς, σημειώνουν οι «γαλάζιοι» βουλευτές, η μείωση στον ΕΦΚ θα επέτρεπε σε πολλά νοικοκυριά την προμήθεια πετρελαίου θέρμανσης, επιτρέποντάς τους συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης, τις οποίες η πολιτεία οφείλει να Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

εξασφαλίζει στους πολίτες για τις στοιχειώδεις ανάγκες, όπως είναι η θέρμανση. Από την πλευρά του το ΥΠΕΚΑ, μπροστά στην εφιαλτική κατάσταση με την αιθαλομίχλη στα αστικά κέντρα λόγω μαζικής καύσης πάσης καύσεως υλικών σε τζάκια και σόμπες, προχωρά στη λήψη έκτακτων μέτρων που μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν περιορισμούς στην κυκλοφορία, κλείσιμο σχολείων και κεντρικών θερμάνσεων και μείωση της βιομηχανικής-βιοτεχνικής δραστηριότητας τις ημέρες αυξημένης ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Τα μέτρα Τα μέτρα κλιμακώνονται ανάλογα με το επίπεδο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ενεργοποιούνται με απόφαση του ΥΠΕΚΑ στην Αθήνα και των κατά τόπους περιφερειαρχών στην υπόλοιπη χώρα, και περιλαμβάνουν, όταν τα σωματίδια ξεπερνούν τα 150 mg ανά κυβικό μέτρο αέρα, μεταξύ άλλων, τα εξής: Συστάσεις προς ευπαθείς ομάδες πληθυσμού να αποφεύγουν την παραμονή σε εξωτερικούς χώρους και τη σωματική άσκηση, ιδίως σε περιοχές με αυξημένη κυκλοφορία. Διακοπή λειτουργίας βρεφονηπιακών σταθμών, σχολείων. Σύσταση για διακοπή χρήσης τζακιών. Ρύθμιση του θερμοστάτη στους 18 βαθμούς για κεντρικές θερμάνσεις και κλείσιμο της κεντρικής θέρμανσης σε κτίρια του Δημοσίου (με εξαιρέσεις για νοσοκομεία κλπ.) Περιορισμό της παραγωγής βιοτεχνικών και βιομηχανικών μονάδων κατά 30%. Απαγόρευση κυκλοφορίας για πετρελαιοκίνητα οχήματα, σχολικά λεωφορεία και ΙΧ σε συγκεκριμένες περιοχές που θα ορίζονται κατά περίπτωση, με εξαίρεση τις

βασικές οδικές αρτηρίες. Επιπρόσθετα, ακολουθούν δυο υπουργικές αποφάσεις του υπουργού Περιβάλλοντος Γιάννη Μανιάτη και του υφυπουργού Μάκη Παπαγεωργίου για δωρεάν ρεύμα στους δικαιούχους του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου για διπλάσιο αριθμό ημερών από τις ημέρες αυξημένης ρύπανσης και τη χορήγηση έκπτωσης 70 % στο ρεύμα για τις δομές αλληλεγγύης. Με τη πρώτη απόφαση θα παρέχεται δωρεάν ρεύμα (εκτός από τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις για δίκτυα κλπ.) στους δικαιούχους του ΚΟΤ για διπλάσιο αριθμό ημερών από τις ημέρες αυξημένης ρύπανσης, ούτως ώστε οι συγκεκριμένοι πολίτες να χρησιμοποιούν κλιματιστικά, ηλεκτρικά σώματα κλπ. αντί για σόμπες και τζάκια. Με τη δεύτερη θεσπίζεται νέα κατηγορία κοινωνικού τιμολογίου, το Τιμολόγιο Υπηρεσιών Αλληλεγγύης για τις κοινωνικές δομές εκκλησίας, Δήμων κλπ. (π.χ. συσσίτια, φαρμακεία κλπ.) που θα είναι φθηνότερο κατά 70 % σε σχέση με το οικιακό τιμολόγιο της ΔΕΗ. Όμως όλα αυτά τα γραφειοκρατικά μέτρα δεν μπορούν να κρύψουν την ουσία. Και η ουσία βρίσκεται στο ερώτημα γιατί συνεχίζουν να κρατάνε πανάκριβο το πετρέλαιο θέρμανσης, την στιγμή που αποδεικνύεται ότι ο διπλασιασμός της τιμής του δεν είχε κανένα δημοσιονομικό όφελος; Αν είναι για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου πετρελαίου, τότε αποδεικνύουν ότι είναι ανίκανοι να το καταπολεμήσουν κι αφήνουν τον ελληνικό λαό να ξεπαγιάζει και να αναπνέει δηλητήρια. Μπορεί όμως να εντάσσεται στο σχέδιο τρομοκρατίας του λαού που εφαρμόζεται με πολλούς τρόπους. Αλλά τα ψέματα τελειώνουν. Οι εκλογές είναι πλέον πολύ κοντά και… κοντός ψαλμός, αλληλούϊα. 29

Διεθνή

Παραιτήσεις υπουργών και αθρόες συλλήψεις με φόντο το Ιράν

Τρίζει η πολιτική αυτοκρατορία του Ερντογάν

ο σκάνδαλο δωροδοκιών και διαφθοράς που ξέσπασε στην Τουρκία απειλεί με κατάρρευση την κυβέρνηση και προμηνύει ίσως ένα άδοξο τέλος για το Ερντογάν, ο οποίος άλλαξε ριζικά το πολιτικό σκηνικό στην Τουρκία και περιόρισε σημαντικά το κεμαλικό κατεστημένο. Οι μίζες προς κυβερνητικούς παράγοντες, με έντονη τη συμμετοχή του ιρανικού παράγοντα, αποτελεί την μία πλευρά της πολιτικής κρίσης στην οποία έχει μπει η Τουρκία. Υπάρχουν όμως και οι σκοτεινές πλευρές. Ένα πρώτο ερώτημα είναι για ποιο λόγο ξέσπασε αυτή την στιγμή η κρίση ενώ ακόμα δεν έχει καταλαγιάσει η πρώτη κρίση με τις μαζικές διαδηλώσεις των νέων στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης που επεκτάθηκαν σε πολλές άλλες πόλεις; Ένα δεύτερο ερώτημα έχει σχέση με τον ρόλο του πανίσχυρου και πάμπλουτου ιμάμη Γκιουλέν που είναι εγκατεστημένος στις ΗΠΑ. Πρόκειται άραγε για την αντίδραση του σουνίτη ισλαμιστή Γκιουλέν απέναντι στη στενή οικονομική συνεργασία του Ερντογάν με το σιιτικό Ιράν ή για κάτι πιο σημαντικό; Στο μεταξύ οι συλλήψεις ερήμην του Ερντογάν συνεχίζονται, η κρίση βαθαίνει και υπουργοί αρχίσουν να παραιτούνται. Μετά τον υπουργό Εσωτερικών Μουαμέρ Γκιουλέρ και τον υπουργό Οικονομίας Ζαφέρ Τσαγλαγιάν, οι γιοι των οποίων έχουν συλληφθεί και τρίτος υπουργός της κυβέρνησης Ερντογάν παραιτήθηκε για το μεγάλο σκάνδαλο διαφθοράς. Μάλιστα κάλεσε τον Τούρκο πρωθυπουργό να παραιτηθεί και ο ίδιος. Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Αστικοποίησης της Τουρκίας Ερντογάν Μπαϊρακτάρ παραιτήθηκε λόγω της έρευνας για μια υπόθεση διαφθοράς κι έγινε το τρίτο μέλος της τουρκικής κυβέρνησης

που προχώρησε σε αυτή την ενέργεια. Ο γιος του Μπαϊρακτάρ ήταν ανάμεσα στα πρόσωπα τα οποία είχαν συλληφθεί στο πλαίσιο της έρευνας για διαφθορά. «Παραιτούμαι από τη θέση του υπουργού και του βουλευτή», δήλωσε ο Μπαϊρακτάρ σε τηλεοπτικό δίκτυο, καλώντας τον πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να πράξει το ίδιο.

Κλιμάκωση Η κλιμάκωση της σύγκρουσης στην Τουρκία μεταξύ του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του ισλαμιστή πρώην ιεροκήρυκα Φετχουλάχ Γκιουλέν θα αποδυναμώσει τον τούρκο πρωθυπουργό, εκτιμά ο γερμανός ερευνητής Γκίντερ Ζόιφερτ,

σε συνέντευξή του στο ελληνόφωνο τμήμα της Deutsche Welle. Όμως, τι ακριβώς είναι η οργάνωση αυτή, που θεωρείται τόσο ισχυρή ώστε να απειλεί την υπόσταση του AKP και το μέλλον του Ταγίπ Ερντογάν; «Πρόκειται για μια θρησκευτική κοινότητα με κεντρικό σημείο αναφοράς τον ηγέτη της, ιεροκήρυκα Γκιουλέν. Αντιλαμβάνεται τη θρησκευτική της εκπαίδευση ως κύρια αποστολή της και χαρακτηρίζεται από την ισχυρή βούληση να διαμορφώσει πολιτικά περιεχόμενα», επισημαίνει ο γερμανός ερευνητής στο Ίδρυμα Επιστήμη και Πολιτική (SPW) που εδρεύει στο Βερολίνο. Σε αντίθεση με άλλες ισλαμικές οργανώσεις, δεν περιορίζεται στην συνέχιση της μουσουλμανικής παράδοσης, αλλά επεκτείνεται στην αποκάλυψη του Θεού εντός των φυσικών νόμων. Η στάση αυτή έπεισε τα συντηρητικά μουσουλμανικά στρώματα της τουρκικής κοινωνίας να στέλνουν τα παιδιά τους σε «κοσμικά» σχολεία. Όπως υπογραμμίζει ο Γκίντερ Ζόιφερτ, «το κίνημα Γκιουλέν δεν αποτελείται μόνο από σχολεία και δημοσίους λειτουργούς αλλά και από επιχειρήσεις. Στελέχη και μέλη της οργάνωσης του Γκιουλέν ασκούν τη δική τους πολιτική στο δημόσιο τομέα, στην αστυνομία, τη δικαιοσύνη, τον στρατό, ακόμη και στο υπουργείο Εσωτερικών, υποστηρίζει ο Γκίντερ Ζόιφερτ. Kαι διευκρινίζει: «Αυτή η πολιτική στοχεύει πρωτίστως στην αποδυνάμωση της κυβέρνησης. Ρίχνουν προειδοποιητικές βολές, καθώς το κίνημα Γκιουλέν αισθάνεται να απειλείται από τον Ερντογάν. Παλαιότερα, κυβέρνηση και Γκιουλέν συνεργάζονταν στενά στον αγώνα για την αποδυνάμωση της κοσμικής ελίτ της χώρας και τον περιορισμό της ισχύος του στρατού». ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Διεθνή Η σύγκρουση των δύο πρώην συμμάχων προέκυψε όταν το κίνημα Γκιουλέν επιχείρησε να αυξήσει την επιρροή του στον κρατικό μηχανισμό. «Tο κίνημα Γκιουλέν δεν αποτελείται μόνο από σχολεία και δημόσιους λειτουργούς, αλλά και από επιχειρήσεις που επιδιώκουν περισσότερα οφέλη από το κράτος. Για παράδειγμα, επιδιώκουν την ανάθεση δημόσιων έργων και κρατικές επιδοτήσεις στο πλαίσιο του εξαγωγικού εμπορίου. Η σύγκρουση λοιπόν αυτή οφείλεται και στη μοιρασιά του πλούτου», υπογραμμίζει ο Γκίντερ Ζόιφερτ.

Διαφθορά Το σκάνδαλο διαφθοράς πλήττει τώρα τις σχέσεις του με το συντηρητικό μουσουλμανικό κόσμο, που είναι η βάση του. Μολονότι στο ιδεολογικό πεδίο οι δύο αντίπαλοι δεν έχουν διαφορές, έχουν διαφορετικές προτεραιότητες στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής και στο κουρδικό. Οι διαφορές αυτές έγιναν αισθητές το 2010, όταν ο «στολίσκος της ελευθερίας» αποτελούμενος κυρίως από τουρκικά πλοία έσπασε τον ισραηλινό ναυτικό αποκλεισμό για να μεταφέρει ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα. Η αποστολή δέχθηκε επίθεση από ισραηλινούς στρατιώτες και υπήρξαν θύματα. «Η Τουρκία επέκρινε έντονα τότε τη συμπεριφορά του Ισραήλ, ωστόσο, ο Γκιουλέν καταδίκασε την πρωτοβουλία των επικεφαλής του στολίσκου, λέγοντας ότι θα έπρεπε να είχε ζητηθεί η άδεια των ισραηλινών Αρχών για τη μεταφορά της βοήθειας στη Γάζα. Το κίνημα Γκιουλέν δεν συμμερίζεται την επικριτική στάση της κυβέρνησης Ερντογάν έναντι του Ισραήλ και των ΗΠΑ», επισημαίνει ο γερμανός πολιτικός επιστήμονας. Και εκτιμά ότι η σύγκρουση του ΑΚΡ με τον Γκιουλέν θα οδηγήσει στην αποδυνάμωση του Ερντογάν. «Ήδη οι πρόσφατες αποκαλύψεις των σκανδάλων διαφθοράς έχουν πλήξει το κύρος της τουρκικής κυβέρνησης στο εκλογικό σώμα. Το ΑΚΡ παρουσιαζόταν πάντα ως το κόμμα της καταπολέμησης της διαφθοράς των προηγουμένων κυβερνήσεων. Και σε αυτή τη δημόσια εικόνα όφειλε σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία του», λέει ο ερευνητής, προσθέτοντας ότι μετά τη σύγκρουση του Ερντογάν με τις φιλελεύθερες δυνάμεις της Τουρκίας το περασμένο καλοκαίρι, το σκάνδαλο διαφθοράς πλήττει τώρα τις σχέσεις του με το συντηρητικό μουσουλμανικό κόσμο, που είναι η βάση του. Σταμάτης Γρίσπος Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Οι γιοι του Ερντογάν ε απόλυτη μυστικότητα εισαγγελείς εδώ και έναν χρόνο ξεκίνησαν έρευνες για εκτεταμένη διαφθορά η οποία ακουμπά τον πυρήνα της κυβέρνησης Ερντογάν, καθώς έχουν συλληφθεί ήδη οι γιοι τριών κορυφαίων υπουργών. Στην καρδιά των σκανδάλων βρίσκονται ωστόσο οι δύο γιοί του Ερντογάν Αχμέτ Μπουράκ και Μπιλάλ Ερντογάν. Πρωταγωνιστής στα πρώτα επεισόδια του σκανδάλου είναι ο 34χρονος γιος του Ερντογάν, Αχμέτ Μπουράκ, ένας κατά τα φαινόμενα «προικισμένος» νέος, ο οποίος μέσα σε πολύ λίγα χρόνια πέτυχε πάρα πολλά. Η αρχή της ανοδικής πορείας του νεαρού Μπουράκ συνέπεσε με την περίοδο της ακμής του πατέρα του στο ΑΚΡ και στα πολιτικά πράγματα της Τουρκίας. Ο υιός Ερντογάν είχε από μικρός απασχολήσει τα ΜΜΕ της χώρας του, όταν ακόμη ο Ταγίπ ήταν ο πανίσχυρος δήμαρχος Κωνσταντινούπολης. Οι υψηλές γνωριμίες αποδείχθηκαν χρήσιμες όταν το 1998 κτύπησε με το αυτοκίνητο που οδηγούσε χωρίς δίπλωμα τη γνωστή τραγουδίστρια Σεβίμ Τανουρέκ, η οποία ελάχιστα εικοσιτετράωρα αργότερα εξέπνευσε. Λίγες ημέρες μετά, ο Μπουράκ Ερντογάν, εμφανίστηκε να διαθέτει δίπλωμα και τελικά με άνωθεν παρεμβάσεις ξεμπέρδεψε με ένα μικρό χρηματικό πρόστιμο. Το 2006, ο δραστήριος γιος αλλάζει προσανατολισμό και συστήνει με συνεργάτες του ναυτιλιακή εταιρεία με μετοχικό κεφάλαιο 1 εκατ. τουρκικές λίρες. Μόλις έξι μήνες μετά, η εταιρεία αγοράζει γραφεία αξίας 1,7 εκατ. δολαρίων και ύστερα από αντίστοιχο χρονικό διάστημα, τα κεφάλαιά της έχουν αυξηθεί σε 2 εκατ. τουρκικές λίρες. Η εντυπωσιακή αυτή επιτυχία του Μπουράκ Ερντογάν συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας. Την περασμένη άνοιξη, η αντιπολίτευση κατήγγειλε ότι ενώ η κυβέρνηση Ερντογάν παρέμενε προσηλωμένη στην υψηλή ρητορική με το Ισραήλ, που οδήγησε και στον περιορισμό των εμπορικών και οικονομικών συναλλαγών μεταξύ των δύο χωρών, το «Safran -1», κοινώς το ένα από τα δύο πλοία που διέθετε πλέον η εταιρεία MB Shipping Co του Μπουράκ Ερντογάν, πηγαινοερχόταν στο Ισραήλ μεταφέροντας προϊόντα. Πρόκειται για ένα μικρό πλοίο 95 μέτρων. Όμως, η εξέλιξη της εν λόγω εταιρείας του αποδείχθηκε αλματώδης. Στις αρχές Νοεμβρίου έγινε γνωστό ότι αγόρασε το έκτο πλοίο της, το υπό σημαία Μάλτας «Pretty» 91.000 τόνων, σχεδόν όσο όλο το τονάζ του υπόλοιπου στόλου της εταιρείας. Το νέο απόκτημα του υιού Ερντογάν ναυπηγήθηκε στην Κίνα έναντι 20 εκατ. δολαρίων. Όπως αναφέρει στην ηλεκτρονική της έκδοση η τουρκική εφημερίδα «Cumhuriyet», ο έτερος γιός του Ερντογάν, ο Μπιλάλ, εμπλέκεται εμμέσως στις παράνομες δραστηριότητες του συλληφθέντος δημάρχου της συνοικίας Φάτιχ της Κωνσταντινούπολης Μουσταφά Ντεμίρ, μία πτυχή της υπόθεσης που προκαλεί ακόμα μεγαλύτερο πονοκέφαλο στον Τούρκο πρωθυπουργό. Ο μικρότερος γιος του Ερντογάν είναι μεταξύ των ιδρυτικών στελεχών, αλλά και μέλος του διοικητικού συμβουλίου ενός ιδρύματος υπηρεσιών Παιδείας και Νεολαίας (TURGEV), το οποίο επωφελήθηκε των δραστηριοτήτων του Ντεμίρ. Ο δήμαρχος της Φάτιχ έδωσε παράνομα οικοδομικές άδειες σε κατασκευαστική εταιρεία και ένα από τα κτίρια που οικοδομήθηκαν παραχωρήθηκε «δωρεάν για 25 χρόνια» για τη στέγαση του ιδρύματος TURGEV. Στο ΔΣ του ιδρύματος βρίσκεται και ο ίδιος ο Ντεμίρ, ο οποίος συνελήφθη επειδή έδωσε οικοδομικές άδειες που θα απειλούσαν την ασφάλεια της νέας υποθαλάσσια σήραγγας του Μαρμαρά, αλλά και ο δήμαρχος της συνοικίας Ουμράνιγιε. Εκεί έχει ανοίξει παρθεναγωγείο, το οποίο είναι θυγατρικό του TURGEV και το οποίο με υπουργική απόφαση εξαιρέθηκε από τους φόρους. Μάλιστα τα εγκαίνια του παρθεναγωγείου έκανε η «πρώτη κυρία» Εμινέ Ερντογάν.

Άποψη

Charles Grant* Το ευρωπαϊκό στοίχημα του Κάμερον είναι μια χαμένη υπόθεση

Ντέιβιντ Κάμερον έχει ξεκινήσει μια τολμηρή, ενδεχομένως απερίσκεπτη, στρατηγική για να ξεδιαλύνει τις ταραγμένες σχέσεις της Βρετανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπόσχεται ότι, αν επανεκλεγεί, θα επαναδιαπραγματευτεί τους όρους ένταξης και στη συνέχεια θα διεξάγει δημοψήφισμα το 2017. Το πρόβλημα του πρωθυπουργού είναι ότι μεγάλα τμήματα του συντηρητικού κόμματός του αναμένουν ότι η επαναδιαπραγμάτευση θα παραδώσει πολύ περισσότερα από όσα είναι πιθανόν να προσφέρουν οι εταίροι του στην ΕΕ. Πολλοί Συντηρητικοί πιστεύουν ότι οι ηγέτες της ΕΕ, αντιμέτωποι με μια πιθανή έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου, θα δώσουν αρκετά στον Κάμερον ώστε να μπορέσει να υποστηρίξει πειστικά ότι έχει αλλάξει τους όρους των σχέσεων του Ηνωμένου Βασιλείου με την ΕΕ. Βασίζονται στην Άνγκελα Μέρκελ, καγκελάριο της Γερμανίας και σύμμαχο του πρωθυπουργού, για να ετοιμάσει την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, αυτή η αισιοδοξία είναι χτισμένη πάνω σε σαθρά θεμέλια: στην πεποίθηση ότι η κρίση του ευρώ θα αναγκάσει την ΕΕ να αναθεωρήσει τις συνθήκες της εγκαίρως για το δημοψήφισμα του 2017. Μια νέα συνθήκη της ΕΕ χρειάζεται την υπογραφή του κάθε κράτους μέλους, ώστε να δώσει στη Βρετανία τη δύναμη να κερδίσει παραχωρήσεις από τους εταίρους της. Είναι αλήθεια ότι οι Γερμανοί θα ήθελαν ήσσονος σημασίας τεχνικές αναθεωρήσεις των Συνθηκών της ΕΕ για να θέσουν το ευρώ (και κυρίως την τραπεζική ένωση) σε μια πιο σταθερή βάση. Αλλά λένε ότι αν το Ηνωμένο Βασίλειο ζητούσε τον επαναπατρισμό των εξουσιών, ως το τίμημα της υπογραφής του, θα εξετάσουν μεταβολές της συνθήκης που δεν περιλαμβάνουν την ΕΕ – όπως η τροποποίηση του «δημοσιονομικού συμφώνου» που επιβάλλει τη δημοσιονομική πειθαρχία και της συνθήκης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, του ταμείου διάσωσης της ευρωζώνης.

Αλλά μπορεί και να μην υπάρξει οποιαδήποτε αλλαγή της συνθήκης. Η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι τα μόνα μέλη που το επιθυμούν. Οι Γάλλοι και άλλοι πιστεύουν ότι θα ήταν σχεδόν αδύνατο για αυτούς να επικυρώσουν μια νέα συνθήκη, είτε μέσω κοινοβουλευτικής ψηφοφορίας είτε με δημοψήφισμα. Η ΕΕ είναι πολύ δημοφιλής. Αυτές οι κυβερνήσεις ανησυχούν επίσης ότι η γερμανική προσπάθεια να περάσει μια απλή τεχνική αλλαγή θα ανοίξει το κουτί της Πανδώρας: έτσι και αρχίσει η διαδικασία αναθεώρησης, πολλά έθνη θα εκφράσουν τις δικές τους ιδέες. Οι Γάλλοι προσθέτουν ότι, αν πραγματικά θα πρέπει να υπάρξει μια αλλαγή της συνθήκης κάποτε, θα πρέπει να γίνει μέσα από μια μικρότερη ομάδα, έτσι ώστε κανείς να μην ανησυχεί για τους Βρετανούς.

H Μέρκελ Η Μέρκελ θα κάνει ό,τι μπορεί για να κρατήσει τους Βρετανούς μέσα. Οι αόριστες αναφορές της για «την επιστροφή» των εξουσιών στα κράτη μέλη έχουν ενθουσιάσει τους βρετανούς συντηρητικούς. Όμως, Γερμανοί αξιωματούχοι λένε ότι δεν εννοεί να αλλάξει τις συνθήκες, μειώνοντας τις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εννοεί ότι οι ηγέτες της ΕΕ θα μπορούσαν να δεσμευτούν να μην νομοθετούν σε ορισμένους τομείς, ή θα μπορούσε απλά να συμφωνήσει στην τροποποίηση της ισχύουσας νομοθεσίας. Αν και η Μέρκελ είναι ο πιο ισχυρός ηγέτης της Ευρώπης, δεν ελέγχει την ΕΕ. Ακόμη και αν υποστήριζε συγκεκριμένες αλλαγές της συνθήκης για να βοηθήσει τον Κάμερον, θα πρέπει να πείσει και τα 26 άλλα κράτη μέλη να τις επικυρώσουν. Έτσι, κάθε προσπάθεια των Βρετανών να εγκαταλείψουν τους κανόνες της αγοράς εργασίας της ΕΕ δεν θα προχωρούσε. Αλλά εάν ο Κάμερον επιδιώξει τη μεταρρύθμιση και όχι τον επαναπατρισμό, η Γερμανία δεν θα είναι η μόνη χώρα που θα βοηθήσει. Ολλανδοί, Ιρλανδοί, Ιταλοί, Σκανδιναβοί και Πολωνοί θέλουν να κρατή-

σουν το Ηνωμένο Βασίλειο και σε κάθε περίπτωση σκέφτονται τις μεταρρυθμίσεις. Άλλοι, ωστόσο, αδιαφορούν για την προοπτική της εγκατάλειψης του Ηνωμένου Βασιλείου. Η αδιάλλακτη αντίθεσή του στην ενίσχυση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ ενοχλεί πολλούς. Και η τάση του προς το ελεύθερο εμπόριο, την ενιαία αγορά, τη διεύρυνση της ΕΕ, τον ατλαντισμό και μια στρατηγική προσέγγιση της εξωτερικής πολιτικής δεν είναι αρεστά από όλους. Έτσι, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι σύμμαχοί του θα πρέπει να εργαστούν σκληρά για να φέρουν τη μεταρρύθμιση. Τι θα μπορούσαν να ελπίζουν ότι θα αλλάξει; Θα μπορούσε να ενισχυθεί η εξουσία των εθνικών κοινοβουλίων για να εμποδίσει τη νομοθεσία της ΕΕ, να απελευθερωθούν οι υπηρεσίες, να περιοριστεί το δικαίωμα των μεταναστών της ΕΕ για καλή διαβίωση, να βελτιωθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και να υπάρχουν εγγυήσεις που θα εμποδίζουν τις χώρες του ευρώ να βλάπτουν την ενιαία αγορά. Αυτό δεν θα ικανοποιήσει πολλούς ευρωσκεπτικιστές των Συντηρητικών. Θα χρησιμοποιήσουν τις ευρωπαϊκές εκλογές του Μαΐου, όταν το κόμμα τους είναι πιθανό να ηττηθεί από το κόμμα Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου, για να πιέσουν τον Κάμερον να πολεμήσει στις γενικές εκλογές του 2015 με μια δέσμευση μανιφέστο για τον επαναπατρισμό σημαντικών εξουσιών. Ας υποθέσουμε ότι θα συμφωνήσει, θα νικήσει και θα διαπραγματευτεί με τους εταίρους του. Θα επέστρεφε, σε μεγάλο βαθμό, με άδεια χέρια. Πώς θα μπορούσε ο Κάμερον, στη συνέχεια, να παλέψει αξιόπιστα και να κερδίσει ένα δημοψήφισμα για την ένταξη ή όχι στην ΕΕ; Για να αποφευχθεί αυτό το σενάριο θα πρέπει να επικεντρωθεί στη μεταρρύθμιση και όχι στον επαναπατρισμό. Στη συνέχεια, θα αποξενώσει ένα μεγάλο κομμάτι του κόμματός του, αλλά θα μπορεί να κρατήσει τη χώρα του στην Ευρωπαϊκή Ένωση. * Διευθυντής του Κέντρου για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Άποψη

Rod Beckstrom* Τα δικαιώματα του ψηφιακού ανθρώπου χουμε δημιουργήσει έναν online κόσμο, η απεραντοσύνη του οποίου υπερβαίνει την κατανόησή μας. Ως μέτρο του μεγέθους του, σκεφτείτε το εξής: Το 2012, το νέο σύστημα διευθύνσεων του Διαδικτύου, το IPv6, δημιούργησε περισσότερα από 340 τρισεκατομμύρια τρισεκατομμύρια τρισεκατομμύρια (3.4 x 1038) διευθύνσεις – δηλαδή, περίπου 4,8 x 1028 διευθύνσεις για κάθε άτομο στη γη. Αυτό θα πρέπει να επαρκεί για την εξυπηρέτηση των πέντε δισεκατομμυρίων συσκευών που συνδέονται σήμερα με το Διαδίκτυο και των 22 δισεκατομμυρίων συσκευών που αναμένεται να είναι σε χρήση ως το 2020. Το δύσκολο μέρος της έκρηξης σύνδεσης δεν είναι η οικοδόμηση ικανοτήτων, αλλά το πώς θα πρέπει να τις διαχειριστούμε. Πρέπει να απαντήσουμε σε σημαντικά ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο που ζούμε. Θα πρέπει όλοι να είναι μόνιμα συνδεδεμένοι με τα πάντα; Ποιος κατέχει ποια δεδομένα και πώς πρέπει να γίνεται η δημοσιοποίηση των πληροφοριών; Μπορεί και πρέπει να ρυθμιστεί η χρήση των δεδομένων και αν ναι, με ποιον τρόπο; Και ποιο ρόλο πρέπει να διαδραματίσουν η πολιτεία, οι επιχειρήσεις και οι απλοί χρήστες του Διαδικτύου στην αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων; Τέτοια ζητήματα δεν μπορεί πλέον να αγνοηθούν. Καθώς ο εικονικός κόσμος επεκτείνεται, το ίδιο συμβαίνει επίσης με τις παραβιάσεις της εμπιστοσύνης και την κατάχρηση των προσωπικών δεδομένων. Η παρακολούθηση έχει αυξήσει τη δημόσια δυσαρέσκεια – και ακόμα και την παράνοια – σχετικά με τις κρατικές υπηρεσίες. Οι ιδιωτικές εταιρείες που διαπραγματεύονται με προσωπικά δεδομένα ώθησαν στη δημιουργία ενός κινήματος «διεκδίκησης της ιδιωτικής ζωής». Όπως σημείωσε κάποιος σε μια πρόσφατη συζήτηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ: «Όσο περισσότερο συνδεδεμένοι γινόμαστε, τόσο πιο πολύ εγκαταλείπουμε την ιδιωτικότητά μας». Αλλά μπορούμε να διαμορφώσουμε τον μελλοντικό κυβερνο- κόσμο μας με έναν τρόπο που διατηρεί τα δεδομένα μας ασφαλή, αποκαθιστά την online εμπιστοσύνη και καλωσορίζει δισεκατομμύρια νέους συμμετέχοντες. Η διασφάλιση της ασφάλειας θα απαιτήσει πολλοί συμμετέχοντες του Διαδικτύου να δημιουργήσουν κάποιο

Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

είδος συστήματος διακυβέρνησης. Οργανισμοί όπως ο Internet Corporation for Assigned Names and Numbers (ICANN) θα χρειαστεί να γίνουν πολύ πιο παγκόσμιας εμβέλειας. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να προφυλαχθούμε από την υπερβολική ρύθμιση και τον έλεγχο της κυβέρνησης. Αυτό μπορεί να απαιτήσει από εμάς να καταργήσουμε σταδιακά την Internet Assigned Num bers Authority, ώστε να μην πέσει υπό τον έλεγχο ενός ενδοκυβερνητικού σώματος, όπως έχουν ζητήσει ορισμένα κράτη. Οι κυβερνήσεις θα παίξουν σίγουρα έναν σημαντικό ρόλο. Αλλά ο πάρα πολύς έλεγχος είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα καταπνίξει την καινοτομία, θα αυξήσει το κόστος και ίσως θα αποκλείσει σημαντικές φωνές ενάντια στο κατεστημένο. Μια καλύτερη προσέγγιση, και μία προσέγγιση που θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στο σύστημα, θα πρέπει να είναι η καθιέρωση διαφοροποιημένης διαχείρισης με πολλούς ενδιαφερόμενους φορείς.

Oι επιχειρήσεις Μία τέτοια ομάδα ενδιαφερομένων είναι οι επιχειρήσει. Τώρα που τα προσωπικά μας δεδομένα έχουν γίνει ένα τόσο πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο, οι εταιρείες πιέζονται για την ανάπτυξη online επιχειρηματικών μοντέλων που μάλλον προστατεύουν παρά εκμεταλλεύονται τις ιδιωτικές πληροφορίες των χρηστών. Ειδικότερα, οι χρήστες του Διαδικτύου θέλουν να σταματήσουν τις επιχειρήσεις να μπερδεύουν τους πελάτες τους με περίπλοκες και νομικίστικες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, προκειμένου να εξάγουν και να πωλούν τα δεδομένα τους. Αυτό το είδος κακοποίησης θα μπορούσε να περιοριστεί με τη δημιουργία νομικών και κοινωνικών συμβάσεων που θα διέπουν την έγκριση της χρήσης δεδομένων. Μια ιδέα, που προτάθηκε από τον επιστήμονα της πληροφορίας Marc Davis, είναι να καταρτίσουν μία πρότυπη, ευανάγνωστη συμφωνία επτά σημείων για τους «Όρους Υπηρεσίας», που εξουσιοδοτεί τους ανθρώπους να έχουν τον έλεγχο των προσωπικών τους δεδομένων. Μια άλλη είναι να επιτρέψουν στους ίδιους τους χρή-

στες να αποφασίσουν από ένα προκαθορισμένο μενού πόσες προσωπικές πληροφορίες είναι διατεθειμένοι να μοιραστούν. Αλλά το θέμα της εμπιστοσύνης πηγαίνει πέρα από την απλή ρύθμιση. Οι εταιρείες πρέπει να βρουν τρόπους για να εισάγουν νέες τεχνολογίες και να κάνουν επιχειρήσεις που είναι δημοφιλείς στους πελάτες τους, διατηρώντας την εμπιστοσύνη τους. (Πράγματι, σε έναν κόσμο διεπαφών ανθρώπουρομπότ, 3D εκτύπωσης, νανοτεχνολογίας και εξόρυξης σχιστολιθικού φυσικού αερίου, κάθε καινοτόμος εταιρεία οφείλει να θέσει αυτό το βασικό ερώτημα). Τέλος, θα πρέπει να εξετάσουμε την ανθρώπινη διάσταση του εικονικού κόσμου μας. Η υπερ- συνδεσιμότητα δεν δημιουργεί μόνο νέες εμπορικές ευκαιρίες. Αλλάζει επίσης τον τρόπο που οι απλοί άνθρωποι σκέφτονται για τη ζωή τους. Το λεγόμενο σύνδρομο FoMo (fear of missing out- ο φόβος ότι κάτι μπορεί να χάσεις) αντανακλά τις ανησυχίες της νεότερης γενιάς, της οποίας τα μέλη αισθάνονται υποχρεωμένα να συλλαμβάνουν αμέσως ό,τι κάνουν και βλέπουν. Κατά ειρωνικό τρόπο, αυτή η υπερ – σύνδεση έχει αυξήσει την απομόνωσή μας, καθώς όλο και περισσότερο ζούμε μέσα από τις ηλεκτρονικές συσκευές μας. Οι νευροεπιστήμονες πιστεύουν ότι αυτό μπορεί ακόμη και να έχει αλλάξει τον τρόπο των σχέσεών μας στον πραγματικό κόσμο. Στο επίκεντρο αυτής της συζήτησης είναι η ανάγκη να διασφαλιστεί ότι, σε έναν κόσμο όπου πολλές, αν όχι όλες, οι σημαντικές λεπτομέρειες της ζωής μας – συμπεριλαμβανομένων των σχέσεων μας – υπάρχουν στο διηνεκές του κυβερνοχώρου, οι άνθρωποι διατηρούν, ή διεκδικούν, κάποιο επίπεδο ελέγχου στον online εαυτό τους. Ενώ ο κόσμος της λήθης μπορεί να έχει εξαφανιστεί, μπορούμε να αναμορφώσουμε τον νέο κόσμο με έναν τρόπο που μας ωφελεί περισσότερο και δεν μας καταπλακώνει. Το επιτακτικό καθήκον μας είναι να κατασκευάσουμε ένα ψηφιακό τρόπο ζωής που ενισχύει την υφιστάμενη αίσθηση της ηθικής και των αξιών μας, έχοντας στο επίκεντρό του την ασφάλεια, την εμπιστοσύνη και τη δικαιοσύνη. * Πρόεδρος του Συμβουλίου για την Παγκόσμια Ατζέντα σχετικά με το Μέλλον του Ίντερνετ του World Economic Forum 33

Διεθνή

Η φιλόδοξη νέα υπουργός Άμυνας της Γερμανίας που επέβαλε την γνώμη της

Ιδού η διάδοχος της Μέρκελ

Ούρσουλα Φον ντερ Λάϊεν, η νέα υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, έχει μια τυπική απάντηση στην ερώτηση σχετικά με τις ελπίδες της να διαδεχθεί μιας μέρα την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ. «Κάθε γενιά έχει την καγκελάριό της», λέει, και στα 55 της είναι μόνο τέσσερα χρόνια νεότερη από τη Μέρκελ. Αυτού του είδους οι υπεκφυγές τροφοδοτούν τις εικασίες. Αυτή την εβδομάδα, τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης ονόμασαν την Φον ντερ Λάϊεν «διάδοχο» της Μέρκελ στο CDU/CSU, καθώς η καγκελάριος την έθεσε επικεφαλής του υπουργείου Άμυνας, στην μεγαλύτερη έκπληξη της νέας κυβέρνησης συνασπισμού. Η Μέρκελ έχει αρνηθεί τις φήμες που την θέλουν να παραιτείται στη διάρκεια της επερχόμενης τετραετούς θητείας της, ίσως το 2015, όταν συμπληρώσει 10 χρόνια στην καγκελαρία. Αλλά φέρεται να θέλει να αποφύγει τη μοίρα του Χέλμουτ Κολ, του προηγούμενου συντηρητικού καγκελάριου, ο οποίος έχασε τη δημοτικότητα του επειδή παρέμεινε πάρα πολύ καιρό στην εξουσία. Ως κόρη του Ερνστ Άλμπρεχτ, πρώην πρωθυπουργού του CDU στην περιοχή της Κάτω Σαξονίας, η Φον ντερ Λάϊεν βρίσκεται στην πολιτική από τα γεννοφάσκια της. Ο Νόρμπερτ Μπλουμ, πρώην υπουργός Εργασίας και οικογενειακός φίλος, λέει: «Είναι καλή στην επικοινωνία , αλλά κάτω από αυτό έχει πολύ ισχυρή θέληση, όπως ακριβώς και ο πατέρας της». Και προσθέτει: «Όπως και η Άνγκελα Μέρκελ είναι πολύ σαφής. Και οι δυο αποφεύγουν την πολιτική λαμπρότητα και ρητορική. Αλλά η Φον ντερ Λαϊεν χαμογελάει περισσότερο». Ίσως αυτό το χαμόγελο να χάρισε αρχικά στην Φον ντερ Λάϊεν, εντός του CDU, το παρατσούκλι «Roschen» -μικρό τριαντάφυλλο. Σήμερα, όμως, αυτό θα μπορούσε να είναι μια αναφορά στην αιχμηρότητά της, που της δημιούργησε μερικούς εχθρούς στο κόμμα. «Είναι φιλόδοξη», λέει ένας βουλευτής. «Αν η υπήρχε πιθανότητα να γίνει καγκελά34

ριος, σίγουρα θα άρπαζε την ευκαιρία, άσχετα με το τι θα κοστίσει στο κόμμα ή στην κυβέρνηση». Ωστόσο, οι συνάδελφοι της Φον ντερ Λάϊεν αναγνωρίζουν τις τρομερές ικανότητές της. Γεννήθηκε στις Βρυξέλλες, έχει ζήσει στο Βέλγιο, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ και μιλά άπταιστα Αγγλικά και Γαλλικά. Εργάστηκε ως γυναικολόγος πριν εισέλθει στην πολιτική στα 42 της- μια εμπειρία που την κάνει να ξεχωρίζει από πολλούς πολιτικούς καριέρας της Bundestag. Είναι , επίσης, μητέρα επτά παιδιών και παντρεμένη με έναν αριστοκράτη ο οποίος διευθύνει μια εταιρεία ιατρικής τεχνολογίας. Η αντίθεση με την Μέρκελ , την προσγειωμένη κόρη του πάστορα από την πρώην Ανατολική Γερμανία, είναι μεγάλη. Αλλά η καγκελάριος έχει εντοπίσει το ταλέντο της Φον ντερ Λάϊεν και την έκανε υπουργό Οικογενειακών Υποθέσεων στο πρώτο υπουργικό της συμβούλιο την περίοδο 2005-09. Η Φον ντερ Λάϊεν αποδέχθηκε την πρόκληση με τον τρόπο της – αψηφώντας τους συ-

ντηρητικούς του CDU και πιέζοντας για επέκταση των υπηρεσιών φροντίδας των παιδιών και για γονική άδεια για τους άνδρες. Στην κυβέρνηση 2009-2013 μεταπήδησε στο υπουργείο εργασίας, εποπτεύοντας σκληρές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας που είχαν συμφωνηθεί. Έχει προωθήσει, επίσης, τα θέματα των γυναικών, συμπεριλαμβανομένης μιας ποσόστωσης στη βουλή, η οποία είναι τώρα στο πρόγραμμα του νέου συνασπισμού, και η προσέγγιση της βοήθησε τη Μέρκελ να μετακινήσει το κόμμα της προς το πολιτικό κέντρο. Η Φον ντερ Λάϊεν ξέρει ότι ρισκάρει με την άμυνα. «Θα πρέπει να πάρετε μια βαθιά ανάσα» είπε, καθώς θα γίνει η πρώτη γυναίκα επικεφαλής διοικητής της Γερμανίας, με 255.000 υπαλλήλους, έναν προϋπολογισμό 33 δις ευρώ και ένα στρατιωτικό σώμα στο Αφγανιστάν. Φέρεται να ήθελε το υπουργείο Εξωτερικών, αλλά αυτό έπρεπε να πάει στο SPD, τον μικρό κυβερνητικό εταίρο, αφού το CDU κράτησε το υπουργείο Οικονομικών. Η Μέρκελ πρότεινε το Υγείας, σύμφωνα με τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης, αλλά αυτό ήταν μια πολύ μικρή θέση για μία τόσο φιλόδοξη πολιτικό. Το Άμυνας μπορεί να αποδειχθεί παγίδα για την καριέρα της. Ο Τόμας ντε Μεζιέρ, ο προκάτοχός της, μεταφέρθηκε στο υπουργείο Εσωτερικών, αφού στις αρχές του έτους το υπουργείο Άμυνας επικρίθηκε έντονα για την αποτυχία του να ελέγξει ένα εγκαταλελειμμένο πλέον πρόγραμμα drone, των 660 εκατ. ευρώ. Οι δύο προκάτοχοι του ντε Μεζιέρ επίσης έφυγαν πρόωρα. Ο Καρλ-Θίοντορ Ζου Γκούτενμπεργκ, ένα ανερχόμενο αστέρι του CDU, παραιτήθηκε μετά τους ισχυρισμούς ότι αντέγραψε την διδακτορική του διατριβή. Πριν από αυτόν, ο Φράντς- Τζόζεφ Γιουνγκ παραιτήθηκε μετά την κριτική που δέχθηκε για τον χειρισμό ενός περιστατικού που περιλάμβανε θανάτους αμάχων στο Αφγανιστάν. Όπως έγραψε η εφημερίδα Handelsblatt: «Η διάδοχος κάθεται στην επίμαχη θέση». Σ.Γ. ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Διεθνή

Σφοδρές αντιδράσεις από την ισπανική κυβέρνηση και από το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αντιπολίτευσης

H Καταλονία ανακοίνωσε δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της

πρόεδρος της περιφερειακής κυβέρνησης της Καταλονίας Αρτούρ Μας ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι θα διεξαχθεί δημοψήφισμα στις 9 Νοεμβρίου 2014 για την ανεξαρτησία της Καταλονίας, παρά την αντίθεση της ισπανικής κυβέρνησης που θεωρεί αντισυνταγματική τη διεξαγωγή του. Η ισπανική κυβέρνηση υποσχέθηκε να μπλοκάρει τα σχέδια. Συμφωνήσαμε να διοργανώσουμε ένα δημοψήφισμα την επόμενη χρονιά» στις 9 Νοεμβρίου 2014, δήλωσε ο Αρτούρ Μας. «Επιθυμείτε η Καταλονία να είναι κράτος;», «Και αν είναι έτσι θέλετε αυτό το κράτος να είναι ανεξάρτητο;» θα είναι τα δύο ερωτήματα που θα τεθούν προς κρίση στο δημοψήφισμα. Η συμφωνία στην οποία κατέληξαν τα τέσσερα καταλανικά πολιτικά κόμματα, όλου του πολιτικού φάσματος (κεντροδεξιά, ρεπουμπλικανική αριστερά, ριζοσπαστική αριστερά και Πράσινοι) ήρθε με διαδικασίες-εξπρές, όπως εξήγησε ο Αρτούρ Μας: «Από Δευτέρα σε Πέμπτη» τόνισε χαρακτηριστικά, θέλοντας με αυτό τον τρόπο να εξηγήσει ότι δεν υπήρξαν πολλά «παζάρια» μεταξύ των κομμάτων. Σημειώνεται ότι τα καταλανικά κόμματα αθροίζουν 88 έδρες στο τοπικό Κοινοβούλιο (επί συνόλου 135) ή ποσοστό 64% βάσει των τελευταίων εκλογών. Η συμφωνία θα πρέπει ασφαλώς να επικυρωθεί και από τα αντίστοιχα πολιτικά όργανα των κομμάτων. Μοναδική ίσως δυσκολία σε αυτό να υπάρξει στην περίπτωση του αριστερού ERC, δεδομένου ότι το κόμμα επιθυμούσε ένα πολύ πιο άμεσο ερώτημα. Ο πρόεδρος της Καταλονίας και ηγέτης του κεντροδεξιού CiU (Σύγκλιση και Ένωση), Aρτούρ Μας, εξήγησε ότι με την επιλογή της συγκεκριμένης ημερομηνίας τηρείται η προεκλογική υπόσχεση για δημοψήφισμα εντός του 2014. «Το χρονικό διάστημα είναι τέτοιο που θα μας επιτρέψει τη σωστή προετοιμασία και τον

καθορισμό του νομικού πλαισίου». Κάλεσε μάλιστα την κυβέρνηση της Μαδρίτης να ανταποκριθεί σε όλο αυτό: «Αναμένουμε από το ισπανικό κράτος να ανταποκριθεί σε αυτή την ισχυρή πλειοψηφία και τη βούληση του λαού να εκφράσει τη γνώμη του» σημείωσε. Σφοδρότατες ήταν οι αντιδράσεις, τόσο από την πλευρά της κυβέρνησης, όσο και από το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αντιπολίτευσης. Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Αλμπέρτο Ρουίθ Γκαγιαρδόν, ξεκαθαρίσε ότι το δημοψήφισμα δεν πρόκειται να γίνει. Σε υψηλούς τόνους και ο εκπρόσωπος του Λαϊκού Κόμματος στην Καταλονία: «Όλοι ξέρουν ότι το δημοψήφισμα δεν θα γίνει, αλλά εμμένουν σε μια φαντασιωση. Όλος αυτός ο κυνισμός θα έχει άδοξο τέλος που απλά θα προκαλέσει μεγαλύτερες κοινωνικές εντάσεις» δήλωσε ο Ενρίκ Μίλο. Αλλά και ο ίδιος ο πρωθυπουργός σε συνέντευξη που παραχώρησε πρόσφατα στην Εl Pais (και άλλες τέσσερις ευρωπαϊκές εφη-

μερίδες) είχε υπενθυμίσει ότι το Σύνταγμα δεν επιτρέπει κανενός είδους δημοψηφίσματος, όπως αυτό που πρόκειται να γίνει στη Σκοτία. «Ποτέ στην ιστορία η Καταλονία και η Ισπανία έζησαν χωριστά. Οι δεσμοί που μας ενώνουν είναι πολλαπλοί: προσωπικοί, ιστορικοί, εμπορικοί. Και η θέση μου στο θέμα αυτό είναι ξεκάθαρη.» Σε χαμηλότερους τόνους ο ηγέτης των σοσιαλιστών (PSOE) Αλφρέδο Πέρεθ Ρουμπαλκάμπα, ο οποίος όμως ξεκαθαρίσε επίσης ότι το κόμμα του είναι αντίθετο με αυτή την κίνηση. Οι σοσιαλιστές θεωρούν ότι το ζήτημα της Καταλονίας μπορεί να επιλυθεί στο πλαίσιο μιας συνταγματικής αναθεώρησης και στην κατεύθυνση μιας πιο ομοσπονδιακής Ισπανίας. Τo Σύνταγμα της Ισπανίας υιοθετήθηκε το 1978, τρία χρόνια μετά τον θάνατο του Φράνκο. Το Σύνταγμα εγκρίθηκε με δημοψήφισμα, όπου το 88% ψήφισε υπέρ. Σ.Γ.

Τι λένε οι δημοσκοπήσεις ο διάστημα μέχρι να γίνει τελικά το δημοψήφισμα είναι σχεδόν 12 μήνες, κατά συνέπεια πολλά μπορεί να έχουν συμβεί. Ωστόσο, οι τελευταίες μετρήσεις που έχουν γίνει δείχνουν ότι η πλειονότητα των Καταλανών επιθυμεί να εκφράσει τη γνώμη του σε ένα δημοψήφισμα, αλλά για το θέμα της ανεξαρτησίας το ζήτημα είναι πιο περίπλοκο. Σε έρευνα του περασμένου Ιουνίου από το Κέντρο Κοινω νιολογικών Ερευνών προέκυπτε ότι ένα 40% τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας, ωστόσο, ένα ποσοστό περίπου 42% εξέφραζε την άποψη

Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ότι η Καταλονία μπορεί να αποκτήσει μεγαλύτερη αυτονομία (25,6%) ή να παραμείνει το ισχύον καθεστώς (17,6%). Σε έρευνα για λογαριασμό της El Pais που έγινε πριν από λίγες μέρες η πλειοψηφία ήταν και πάλι υπέρ της απόσχισης, σε περίπτωση που το ερώτημα ήταν άμεσο, δηλαδή είχε τη μορφή «ανεξαρτησία ή παραμονή στο σημερινό πλαίσιο». Αντίθετα, η ανεξαρτησία έχανε την πλειοψηφία, σε περίπτωση που το ερώτημα έδινε στους πολίτες και την επιλογή μιας τρίτης οδού, ενδεχομένως μεγαλύτερης αυτονομίας στο πλαίσιο της Ισπανίας. 35

Ματιές στον κόσμο

Νέο ιστορικό ρεκόρ για το ποσοστό φτώχειας στη Γερμανία Το ποσοστό φτώχειας έφτασε «σε νέο ρεκόρ» στη Γερμανία, όπου οι ανισότητες μεταξύ των κρατιδίων έχουν επιδεινωθεί, βυθίζοντας ολόκληρα κρατίδια σε σπειροειδή πορεία παρακμής, επισημαίνουν οργανώσεις αρωγής σε έκθεσή τους. «Η Γερμανία δεν ήταν ποτέ τόσο διχασμένη όσο σήμερα», δήλωσε ο Ούλριχ Σνάιντερ, πρόεδρος της ομοσπονδίας Paritâtische Gesamtverband στην οποία ανήκουν περίπου 10.000 ενώσεις και οργανώσεις που δρουν στους τομείς της κοινωνικής αρωγής και της υγείας. «Το ποσοστό φτώχειας, που ανέρχεται σε 15,2%, έφτασε σε νέο ρεκόρ το 2012», υπογραμμίζει η ετή-

σια έκθεση της ομοσπονδίας για το 2013, που βασίζεται σε στοιχεία της ομοσπονδιακής στατιστικής υπηρεσίας της Γερμανίας. «Ένας άνθρωπος στους επτά είναι φτωχός ή απειλείται από τη φτώχεια» με εισόδημα κατώτερο του 60% του μέσου εισοδήματος, σημείωσε ο Σνάιντερ και επισήμανε ότι το ποσοστό φτώχειας στη Γερμανία αυξάνεται σχεδόν σταθερά από το 2006. Η Paritâtische Gesamtverband υπογραμμίζει στη έκθεσή της ότι η φτώχεια αυξάνεται στη Γερμανία, αν και τα ποσοστά ανεργίας σημειώνουν πτώση. «Αυτό αποδεικνύει την αύξηση της απασχόλησης με χαμηλό μισθό, τη μείωση της πλή-

ρους απασχόλησης με κοινωνικές παροχές, την αύξηση της μερικής και της επισφαλούς απασχόλησης τα τελευταία δέκα χρόνια», εκτίμησε ο Σνάιντερ. Επιπλέον, όχι μόνο έχει «αυξηθεί σημαντικά» το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών στη Γερμανία, αλλά επίσης «το χάσμα μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών κρατιδίων έχει βαθύνει και διευρυνθεί», πρόσθεσε ο ίδιος. Το ποσοστό φτώχειας φτάνει το 11% στα πλούσια νότια κρατίδια (Βαυαρία, Βάδη-Βυρτεμβέργη) αλλά ξεπερνάει το 20% σε πολλά κρατίδια του βορρά, όπως το Βερολίνο, η Βρέμη, το Μεκλεμβούργο-Δυτική Πομερανία και Σαξονία-Άνχαλτ.

Ο Ομπάμα δεν παγώνει τις παρακολουθήσεις Στο πρόγραμμα παρακολουθήσεων της NSA, το Obamacare και την οικονομία επικεντρώθηκε η ετήσια εφ' όλης της ύλης συνέντευξη του αμερικανού προέδρου, Μπαράκ Ομπάμα. Ο αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι δεν έχει αποφασίσει ακόμα πώς θα χειριστεί το θέμα των παρακολουθήσεων της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών και δήλωσε ότι θα προβεί σε ανακοινώσεις τον Ιανουάριο. Υπερασπίστηκε το πρόγραμμα, λέγοντας ότι οι ΗΠΑ χρειάζονται τις πληροφορίες που συλλέγει η NSA. «Δεν μπορούμε να παγώσουμε το πρόγραμμα» είπε, αλλά τόνισε ότι η συγκέντρωση των πληροφοριών μπορεί να γί-

νεται στη βάση περισσότερων ελέγχων και διατήρησης ισορροπιών. Παράλληλα, είπε ότι κάποια από τα τηλεφωνικά στοιχεία που διατηρούν κυβερνητικές υπηρεσίες, θα μπορούσαν να φυλάσσονται από ιδιωτικές εταιρείες. Ερωτηθείς για τον Έντουαρντ Σνόουντεν, τον υπεύθυνο για τις αποκαλύψεις της NSA, ο αμερικανός πρόεδρος παραδέχθηκε ότι οι αποκαλύψεις του Σνόουντεν μπορεί να οδήγησαν σε σημαντικές συζητήσεις για τις πρακτικές της NSA, αλλά πρόσθεσε ότι προκάλεσαν και «περιττή ζημιά στις ικανότητες των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών και της αμερικανικής διπλωματίας».

Η Κίνα δημιουργεί δύο νέους σταθμούς στην Ανταρκτική Η Κίνα θα επεκτείνει την παρουσία της στην Ανταρκτική κατασκευάζοντας τα επόμενα χρόνια δύο ακόμα ερευνητικούς σταθμούς, πέρα από τους τέσσερις που διαθέτει ήδη στην παγωμένη ήπειρο.Όπως αναφέρει η Ημερησία της Κίνας και αναμεταδίδει το Reuters, σε πρώτη φάση προγραμματίζεται η κατασκευή του σταθμού Taishan, ο οποίος θα βρίσκεται κοντά στην αμερικανική βάση ΜακΜούρντο, τον ιταλικό σταθμό Zuccheli και ένα νέο σταθμό της Νοτίου Κορέας. Παράλληλα, η κινεζική αποστολή στην Ανταρκτική θα αναζητήσει κατάλληλη τοποθεσία για έναν έκτο κινεζικό σταθμό. Και οι δύο νέοι σταθμοί θα λειτουργούν μόνο στη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού στο νότιο ημισφαίριο, από το Δεκέμβριο μέχρι το 36

Μάρτιο. Η Κίνα διαθέτει σήμερα τέσσερις βάσεις με τις ονομασίες Σινικό Τείχος, Zhongshan και Kunlun. «Το έθνος επεκτείνει την παρουσία του στην Ανταρκτική και ταυτόχρονα ενισχύει τις δυνατότητες επιστημονικής έρευνας» γράφει η εφημερίδα, προσθέτοντας ότι

υπάρχουν σχέδια και για την ναυπήγηση ενός νέου παγοθραυστικού. Η Κίνα δεν έχει εδαφικές διεκδικήσεις στην Ανταρκτική. Εδάφη στην παγωμένη ήπειρο έχουν διεκδικήσει η Βρετανία, η Νέα Ζηλανδία, η Γαλλία, η Αυστραλία, η Χιλή και η Αργεντινή. ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Ματιές στον κόσμο

Παρακολουθήσεις: Στο στόχαστρο η Unicef, ο Αλμούνια και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νέα ονόματα στη λίστα των ατόμων ή των οργανισμών που παρακολουθούσαν οι αμερικανικές και οι βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών (NSA και GCHQ, αντίστοιχα) αποκαλύπτουν δημοσιεύματα. Σύμφωνα με έγγραφα που αποκάλυψε ο Έντουαρντ Σνόουντεν, οι υπηρεσίες παρακολουθήσεων είχαν θέσει στο στόχαστρό τους τον ισραηλινό πρωθυπουργό, τη Unicef και τον Χοακίν Αλμούνια. Όπως αναφέρουν οι New York Times, η GCHQ -σε συνεργασία με την NSA- παρακολουθούσε τις επικοινωνίες ξένων ηγετών και των οικογενειών τους, καθώς και των επικεφαλής των Ηνωμένων Εθνών και άλλων προγραμμάτων αρωγής. Η

εφημερίδα τονίζει ότι παρακολουθούνταν και τα e-mail ισραηλινών αξιωματούχων, ανάμεσά τους και του ισραηλινού πρωθυπουργού. Το 2009 πρωθυπουργός του Ισραήλ ήταν ο Εχούντ Ολμέρτ. Από την πλευρά του, ο Guardian αναφέρει ότι η GCHQ είχε θέσει στο στόχαστρό της το πρόγραμμα ανάπτυξης του ΟΗΕ, τη Unicef, τους Γιατρούς του Κόσμου, γερμανικά κυβερνητικά κτίρια και τον ευρωπαίο Επίτροπο Ανταγωνιστικότητας, Χοακίν Αλμούνια. Οι νέες αποκαλύψεις αναμένεται να προκαλέσουν μεγαλύτερη ανησυχία για την έκταση των προγραμμάτων παρακολουθήσεων της NSA. Ήδη οι πρώτες αντιδράσεις έκαναν την εμ-

φάνισή τους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέφερε σε ανακοίνωσή της, ότι εάν οι ισχυρισμοί αληθεύουν «αξίζουν τη μεγαλύτερη δυνατή καταδίκη μας». «Αυτός δεν είναι ο τύπος της συμπεριφοράς που περιμένουμε από τους στρατηγικούς εταίρους μας, πόσο μάλλον από ένα από τα κράτη-μέλη μας» τόνισε η Κομισιόν, αναφερόμενη στη Βρετανία. Η ευρωβουλευτής της Ολλανδίας, Σοφία Ιν'τ Βελντ, χαρακτήρισε «σοκαριστικούς» τους ισχυρισμού, τονίζοντας ότι «η βρετανική κατασκοπεία στα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ, προκειμένου να έχει το οικονομικό πλεονέκτημα, είναι απλά απαράδεκτη».

Πορτογαλία: Νέο όχι στην λιτότητα από το Συνταγματικό Δικαστήριο Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πορτογαλίας απεφάνθη ομόφωνα ότι δεν πρέπει να περικοπούν οι συντάξεις των δημοσίων υπαλλήλων κατά 10%. Το «κόστος» για την κυβέρνηση, η οποία θα πρέπει να αναζητήσει ισοδύναμα μέτρα, είναι 400 εκατ. ευρώ. Είναι η δεύτερη φορά που το Ανώτατο Δικαστήριο ακυρώνει μέτρα της κυβέρνησης Κοέλιου. Πριν από έξι μήνες το Δικαστήριο έκρινε αντισυ-

νταγματική την κατάργηση επιδομάτων σε δημόσιους υπαλλήλους. Το «κόστος» από αυτή την απόφαση είχε φτάσει τα 1,2 δισ. ευρώ. Πριν από λίγες εβδομάδες η κεντροδεξιά κυβέρνηση ψήφισε έναν ακόμα προϋπολογισμό λιτότητας με περικοπές δαπανών 3,9 δισ. ευρώ (που αντιστοιχούν στο 2,3% του ΑΕΠ), απολύσεις και μειώσεις μισθών στον δημόσιο τομέα. Στον προϋπολογισμό προβλέπεται και το

ενδεχόμενο μείωσης του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων τουλάχιστον κατά 2%, όπως και όσων εργάζονται σε επιχειρήσεις του ευρύτερου δημόσιου τομέα πλην των νοσοκομείων- κατά τουλάχιστον 3%. Επίσης ένα μέτρο βάσει του οποίου θα αυξηθούν οι ώρες εργασίας στον δημόσιο τομέα από τις 35 στις 40 εβδομαδιαίως, το όριο συνταξιοδότησης στα 66 από τα 65 έτη.

Ουγκάντα: Νόμος για ισόβια στους ομοφυλόφιλους Το κοινοβούλιο της Ουγκάντας υιοθέτησε νομοσχέδιο που ποινικοποιεί τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις και προβλέπει μέχρι και ισόβια κάθειρξη για τους ομοφυλόφιλους. Παράλληλα, ο νόμος κατά της ομοφυλοφιλίας ποινικοποιεί τη μη καταγγελία περιστατικών ομοφυλοφιλίας. Οι τελευταίοι θα αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο ποινής φυλάκισης, σε περίπτωση που δεν αναφέρουν ομοφυλόφιλους στην αστυνομία. Η ομοφυλοφιλία είναι ήδη παράνομη στην Ουγκάντα, όμως ο νέος νόμος εισάγει πιο αυστηρές ποινές. Το εν λόγω νομοσχέδιο έχει προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων παγκοσμίως, με τον Μπαράκ Ομπάμα να το χαρακτηρίζει «απεχθές». Σύμφωνα με το BBC, η

κυβέρνηση κατανοεί ότι θα υπάρξει διεθνής κατακραυγή για το νομοσχέδιο και ότι κάποιες χώρες προτίθενται να σταματήσουν τη βοήθεια προς τη χώρα, ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Μάλιστα, δεν αποκλείεται ο πρωθυπουργός Αμάμα Μπαμπάζι να προσπαθήσει να ακυρώσει το νομοσχέδιο επικαλούμενος έλλειψη απαρτίας, ενώ για να εφαρμοστεί το νομοσχέδιο θα πρέπει να το υπογράψει και ο πρόεδρος της χώρας, Γιοουέρι Μουσέβενι. Αρχικά το νομοσχέδιο προέβλεπε τη θανατική ποινή για όποιον συλλαμβανόταν για δεύτερη φορά να επιδίδεται σε ομοφυλοφιλικές πράξεις, αλλά και για όσους ανθρώπους έχουν σχέση με ανήλικους ή έναν φορέα του ιού HIV.

Αίγυπτος: Δίκη του Μόρσι για δραπέτευση Ο ισλαμιστής αιγύπτιος πρόεδρος Μοχάμεντ Μόρσι που καθαιρέθηκε τον Ιούλιο από το στρατό, θα δικαστεί για δραπέτευση από τη φυλακή και για φόνο αστυνομικών το 2011, στη διάρκεια της εξέγερσης που ανέτρεψε το 2011 τον Χόσνι Μουμπάρακ, έγινε γνωστό από την εισαγγελία. Μαζί του θα δικαστούν άλλα 132 πρόσωπα, μεταξύ των οποίων σχεδόν 70 μέλη του ισλαμιστικού παλαιστινιακού κινήματος Χαμάς και του σιιτικού Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

κινήματος του Λιβάνου Χεζμπολάχ, τα οποία όμως θα δικαστούν ερήμην. Η εισαγγελία υποστηρίζει πως μαχητικά μέλη των Αδελφών Μουσουλμάνων, από τους οποίους προέρχεται ο Μόρσι, της Χαμάς, της Χεζμπολάχ, καθώς και τζιχαντιστές, επιτέθηκαν σε φυλακές και αστυνομικά τμήματα κατά τις πρώτες ημέρες της εξέγερσης, σκοτώνοντας αστυνομικούς και βοηθώντας χιλιάδες κρατούμενους να διαφύγουν. Στελέχη των

Αδελφών Μουσουλμάνων που δραπέτευσαν μαζί τους στις αρχές του 2011 από τη φυλακή του Βάντι Νατρούν (βορειοδυτικά του Καΐρου) περιλαμβάνονται επίσης στον κατάλογο των κατηγορουμένων. Ο Μόρσι, ο οποίος βρίσκεται υπό κράτηση από την ημέρα της καθαίρεσής του, στις 3 Ιουλίου, δικάζεται επίσης για συνέργεια σε φόνους διαδηλωτών στο διάστημα που ήταν στην εξουσία. Η δίκη αυτή θα επαναληφθεί στις 8 Ιανουαρίου. 37

Ματιές στον κόσμο

Ινδία: Αναταραχή για την ποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας Η ινδική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι προσέφυγε στο Ανώτατο Δικαστήριο με σκοπό την ακύρωση του αποικιακού νόμου που ποινικοποιεί την ομοφυλοφιλία. Υπενθυμίζεται ότι το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας είχε ακυρώσει νόμο του Νέου Δελχί που καταργούσε το άρθρο 377 του Ποινικού Κώδικα (του 1860), ο οποίος ποινικοποιούσε τις σχέσεις ατόμων του ιδίου φύλου. Το Συνταγματικό Δικαστήριο

είχε κρίνει ότι το συγκεκριμένο άρθρο αυτό είναι σύμφωνο με το Σύνταγμα και παρέπεμψε το θέμα στο Κοινοβούλιο. Η κυβέρνηση είχε αφήσει να εννοηθεί ότι θα ζητούσε από το Κοινοβούλιο να αποφανθεί, αλλά η διαδικασία αυτή είναι εξαιρετικά αργή και δεν θα «προλάβαινε» τις εκλογές του Μαΐου. Παρόλο που ο νόμος σπάνια εφαρμόζεται, οργανώσεις για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα διαμαρτύρονται για

προσβολές, εκφοβισμό και παρενοχλήσεις από αστυνομικούς σε μια άκρως συντηρητική χώρα. Κανένας ομοφυλόφιλος από το χώρο της πολιτικής, των σπορ ή του θεάματος δεν έχει αποκαλύψει τις σεξουαλικές του επιλογές. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι η αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας θα συνέβαλε στον αγώνα κατά της μετάδοσης του ιού του AIDS που έχει προσβάλει περίπου 2,5 εκατομμύρια Ινδούς.

Βρετανία: Τα χειρότερα χριστουγεννιάτικα δώρα που δίνουν εταιρείες Σκυλοτροφές, βασιλικό πολτό μέχρι και... πασχαλινά αυγά είναι μερικά από τα πιο περίεργα δώρα που προσφέρουν πολλές εταιρίες στους υπαλλήλους τους για τις γιορτές των Χριστουγέννων. Σύμφωνα με βρετανική έρευνα, οι εργοδότες δεν μπορούν να αντιληφθούν τα οφέλη που θα έχει ένα αξιοπρεπές δώρο στους εργαζόμενους. Σχεδόν οι μισοί Βρετανοί δεν λαμβάνουν κανένα δώρο για τα Χριστούγεννα, ενώ οι άλλοι μισοί αν μπορούσαν να επιλέ-

ξουν θα διάλεγαν κουπόνια για ψώνια, ή επιπλέον ημέρες διακοπών. Μερικά από τα χειρότερα δώρα που έχουν δεχτεί εργαζόμενοι από τα αφεντικά τους για τα Χριστούγεννα είναι πασχαλινά αυγά, τροφές για σκύλους, πέντε επιπλέον λεπτά διάλειμμα για τσάι στο γραφείο, ένα φλιτζάνι σούπα, τσιπς και βασιλικό πολτό. Σε έναν υπάλληλο εταιρείας δόθηκε κουπόνι για κομμωτήριο, παρά το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος εργαζόμενος είναι φαλακρός.

ΗΠΑ: Καθαιρέθηκε πτέραρχος που μεθούσε με Ρωσίδες Ο πτέραρχος Μάικλ Κάρεϊ ο οποίος, κατά δήλωσή του, «έσωζε καθημερινά τον κόσμο από τον πόλεμο» καθαιρέθηκε από τα καθήκοντά του, επειδή μεθοκοπούσε στη Ρωσία, όπως έγινε γνωστό, καθώς δημοσιοποιήθηκε η έκθεση των ερευνητών που είχε οδηγήσει στην αποπομπή του τον περασμένο Οκτώβριο. Σε ένα ταξίδι του στη Ρωσία ο πτέραρχος, που ήταν υπεύθυνος για τους διηπειρωτικούς πυρηνικούς πυραύλους, προσέβαλε τους οικοδεσπότες του και «έκανε συντροφιά με ύποπτες γυναίκες», σημειώνεται στην έκθεση της γενικής επιθεώρησης της πολεμικής αεροπορίας των ΗΠΑ. Η Ουάσινγκτον είχε ανακοινώσει στις 11 Οκτωβρίου ότι ο Κάρεϊ καθαιρέθηκε λόγω «απρεπούς συμπεριφοράς», χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις. Ένας αξιωματικός είχε πει τότε η υπόθεση συνδεόταν με την κατάχρηση αλκοόλ εκ

μέρους του. Ο Κάρεϊ κυκλοφορούσε σε κατάσταση μέθης στο μεγαλύτερο μέρος του τετραήμερου ταξιδιού του –οι τρεις ημέρες ήταν στη Ρωσία– αναγκάζοντας μια υπάλληλο του Πενταγώνου να τον καταγγείλει.

Σύμφωνα με την έκθεση, «ενήργησε με τρόπο που ξεπέρασε τα αποδεκτά όρια». Κατά τη διάρκεια της περιοδείας του συναντήθηκε με Ρώσους αξιωματούχους και συμμετείχε σε μια άσκηση με αντικείμενο την πυρηνική ασφάλεια. Ο πτέραρχος άρχισε να πίνει από τη Ζυρίχη όπου έκανε στάση το αεροπλάνο του και συνέχισε στη Μόσχα. Μεταξύ άλλων καθυστερούσε στα ραντεβού του με τους Ρώσους, εμπόδιζε τους τουρίστες, μουρμούριζε ακατάληπτα και επέστρεφε στο ξενοδοχείο του τις πρώτες πρωινές ώρες. Στη Ζυρίχη, όντας εμφανώς μεθυσμένος, φώναξε δημοσίως ότι αυτός είναι που «σώζει καθημερινά τον κόσμο από τον πόλεμο». Ως διοικητής της 20ής μοίρας της Πολεμικής Αεροπορίας, ο Κάρεϊ ήταν υπεύθυνος για 450 πυρηνικούς πυραύλους και είχε υπό τις διαταγές του 9.600 άνδρες.

Ο Σόιμπλε φοβάται τις «τραπεζικές τρύπες Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να μην επιβραδύνει το σχέδιο τραπεζικής ένωσης ώστε να μπορέσει αυτό να υιοθετηθεί στην αρχή της ερχόμενης χρονιάς, σε συνέτευξή του στην εφημερίδα Φρανκφούρτερ Αλγκεμάινε Τσάιτουνγκ. «Είμαι πολύ ικανοποιημένος γι' αυτό που αποφασίσθηκε για την τραπεζική ένωση. Τώρα έγκειται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να αναλάβει τις ευθύνες του ώστε να μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε την ευρωπαϊκή νομοθεσία πριν από τις προσεχείς Ευρωεκλογές το Μάιο του 2014», δήλωσε ο υ38

πουργός. Οι ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών έχουν καταλήξει σε μια μείζονα συμφωνία για την τραπεζική ένωση, ένα περίπλοκο σχέδιο με στόχο να αποφευχθεί μια νέα κρίση της Ευρωζώνης. Η συμφωνία αυτή πρόκειται να επιτρέψει τη δημιουργία ενός ενιαίου μηχανισμού απόφασης, αρμόδιου να οργανώνει την ενδεχόμενη χρεωκοπία τραπεζών της Ευρωζώνης. Όμως ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο Γερμανός Μάρτιν Σουλτς, υποσχέθηκε «πολύ μακρές διαπραγματεύσεις» με τους ευρωβουλευτές, κρίνοντας το κείμενο «ανησυχητικό» και «πολύ μακριά» από τις

προσδοκίες των ευρωπαίων βουλευτών. Ο Σουλτς είχε επικρίνει ιδιαίτερα την πολυπλοκότητα που προτεινόμενου μηχανισμού: δημιουργία ενός κοινού ταμείου που θα χρηματοδοτηθεί από τις τράπεζες και θα χρηματοδοτεί ενδεχόμενες εκκαθαρίσεις, και μια Αρχή Αποφάσεων αρμόδια να λαμβάνει τις αποφάσεις, οι οποίες θα τελούν πάντως υπό την αίρεση των εθνικών κυβερνήσεων ως ύστατη προσφυγή. Για τον Σουλτς, θα ήταν απαράδεκτο το κοινοβούλιο να χάσει τις νομοθετικές προνομίες του προς όφελος ενός καθαρά διακυβερνητικού οργανισμού. ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Ματιές στον κόσμο

Οι Νεάντερταλ είχαν προφορικό λόγο Οι Νεάντερταλ δεν αποκλείεται να ήταν καλοί συνομιλητές: η μελέτη ενός οστού που υποστηρίζει τη γλώσσα δείχνει να επιβεβαιώνει τις υποψίες ότι ο εξαφανισμένος μας ξάδελφος μπορούσε να μιλά όπως εμείς. Η παραδοσιακή άποψη θέλει τον προφορικό λόγο να εμφανίστηκε πριν από 50 με 100 χιλιάδες χρόνια, λίγες δεκάδες χιλιάδες χρόνια μετά την εμφάνιση του σύγχρονου ανθρώπου Homo sapiens, αναφέρουν οι συγγραφείς της νέας μελέτης στην επιθεώρηση PLoS ONE. Η εικόνα αυτή άρχισε να αλλάζει το 1989, όταν ανακαλύφθηκε στο Ισραήλ ένα υοειδές οστό Νεάντερταλ ηλικίας 60.000 ετών, το οποίο παρουσίαζε εντυπωσιακές ομοι-

ότητες με το αντίστοιχο οστό του σύγχρονου ανθρώπου. Το υοειδές οστό, ένας σχηματισμός σε σχήμα πέταλου που παίζει κρίσιμο ρόλο στην ομιλία, βρίσκεται στο λαιμό κάτω από το σαγόνι και βοηθά στις κινήσεις της γλώσσας και την κατάποση. Υπάρχει και σε άλλα θηλαστικά, βρίσκεται όμως σε διαφορετική θέση. Η νέα έρευνα δείχνει τώρα ότι το υοειδές οστό του Homo neanderthalensis όχι μόνο μόνο έμοιαζε με το υοειδές οστό του Homo sapiens αλλά επιπλέον λειτουργούσε με τον ίδιο τρόπο. Η διεθνής ομάδα ερευνητών που υπογράφει τη δημοσίευση εξέτασε το απολίθωμα σε τρισδιάστατες αξονικές τομογραφίες και μελέτησε τις μη-

χανικές ιδιότητες ενός εκμαγείου του οστού. Ο σύγχρονος άνθρωπος πιστεύεται ότι εμφανίστηκε στην Αφρική πριν από περίπου 200.000 χρόνια, ενώ ο άνθρωπος του Νεάντερταλ εμφανίστηκε πριν από περίπου 600.000 χρόνια και κυριάρχησε στην Ευρώπη μέχρι την εξαφάνισή του πριν από περίπου 30.000 χρόνια. Η θεωρία ότι και τα δύο είδη κληρονόμησαν την ικανότητα προφορικού λόγου από τον κοινό τους πρόγονο ενισχύεται από την ανακάλυψη υοειδών οστών στην Ισπανία ηλικίας 500.000 ετών. Πιστεύεται ότι ανήκουν στον Homo heidelbergensis, έναν πιθανό κοινό πρόγονο του Homo sapiens και του Homo neanderthalensis.

Σε φόρμα ο Φιντέλ Κάστρο Η πρώτη φωτογραφία του Φιντέλ Κάστρο εδώ και τέσσερις μήνες δόθηκε στη δημοσιότητα. Δείχνει τον 87χρονο κουβανό ηγέτη να συνομιλεί ζωηρά με τον Ιγκνάσιο Ραμονέ, συγγραφέα και πρώην διευθυντή της Monde Diplomatique. Όπως δήλωσε ο Ραμονέ, οι δυο τους συζήτησαν επί δυόμισι ώρες για τον θάνατο του Νέλσον Μαντέλα, τις πολιτικές εξελίξεις στη Βενεζουέλα και την κλιματική αλλαγή. «Τον βρήκα σε θαυμάσια κατάσταση», είπε αναφερόμενος στον Φιντέλ Κάστρο που φορούσε μπλε φόρμα. Το γεγονός ότι ο Κάστρο, που άφησε την εξουσία το 2006 λόγω ασθένειας, δεν εξέδωσε ανακοίνωση για το θάνατο του Μαντέλα προκάλεσε φήμες για τη δική του υγεία.

Επιτυχής η πρώτη έξοδος αστροναυτών στο διάστημα Δύο αστροναύτες του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS) ολοκλήρωσαν με επιτυχία μια πρώτη έξοδό τους στο διάστημα, που είχε στόχο την επισκευή ενός εκ των δύο κυκλωμάτων ψύξης του σταθμού, προχωρώντας με πολύ ταχύτερο ρυθμό στις εργασίες τους από αυτό που προβλεπόταν αρχικά. Οι Αμερικανοί Ρικ Μαστράτσιο και Μάικ Χόπκινς επέστρεψαν στις 19:29 ώρα Ελλάδος στον θάλαμο αποσυμπίεσης του σταθμού, ολοκληρώνοντας την έξοδό τους για την επιδιόρθωση του προβλήματος στο κύκλωμα ψύξης. Η έξοδος του 53χρονου Μαστράτσιο και του 44χρονου Χόπκινς στο διάστημα διήρκεσε συνολικά 5 ώρες και 28 λεπτά, έναντι των 6 ωρών και 30 λεπτών που προβλεπόταν να διαρκέσει αρχικά. Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Η Μοσάντ είχε εκπαιδεύσει τον Μαντέλα; Σε στρατιωτική εκπαίδευση από την ισραηλινή Μοσάντ είχε υποβληθεί ο Νέλσον Μαντέλα τη δεκαετία του 1960, σύμφωνα με δημοσίευμα της ισραηλινής εφημερίδας «Haaretz», που βασίζεται σε έγγραφο των ισραηλινών αρχείων, το οποίο ήταν διαβαθμισμένο ως «αυστηρώς απόρρητο». Εκείνη την εποχή ο Μαντέλα κρυβόταν από τις νοτιοαφρικανικές αρχές και το 1962 είχε διαφύγει στο εξωτερικό. Επισκέφτηκε αρκετές αφρικανικές χώρες, αναζητώντας οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη για τον αγώνα κατά του Απαρτχάιντ. Κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού βρέθηκε στην Αιθιοπία, όπου συμμετείχε σε πρόγραμμα των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών, το οποίο παρείχε εκπαίδευση στον χειρισμό οπλισμού και στις τεχνικές του σαμποτάζ. Σύμφωνα με το δημοσίευμα της εφημερίδας, το σχετικό έγγραφο είναι μία επιστολή της Μοσάντ στο ισραηλινό υπουργείο Εξωτερικών, όπου αναφέρεται ότι ο

Μαντέλα, με την κωδική ονομασία «The black pimpernel» (ονομασία φυτού, που του είχε αποδώσει ο Τύπος όταν κατάφερνε να ξεφεύγει από την αστυνομία), είχε βρεθεί στην Αιθιοπία. Όπως αναφέρει η «Haaretz», η Μοσάντ προσπαθούσε να κερδίσει τη συμπάθεια του Μαντέλα, ο οποίος είχε δείξει όντως ενδιαφέρον για την παραστρατιωτική οργάνωση «Hagana», που υπήρχε μέχρι την ίδρυση του ισραηλινού κράτους το 1948. Ο Μαντέλα έκανε πολύ καλή εντύπωση στους πράκτορες της Μοσάντ, που όμως τη στιγμή της εκπαίδευσής του δεν γνώριζαν την πραγματική του ταυτότητα. Είχε δείξει να γνωρίζει αρκετά την κατάσταση της χώρας και, σύμφωνα με τους πράκτορες, εξέφρασε «μια σοσιαλιστική κοσμοθεωρία». Πάντως ο Μαντέλα δεν πρόλαβε να αξιοποιήσει τις δεξιότητες που απέκτησε, καθώς συνελήφθη λίγο μετά την επιστροφή του στη Νότιο Αφρική και αφέθηκε ελεύθερος μόλις το 1990. 39

Άποψη

Michael Schuman * Η παγκοσμιοποίηση μόλις άρχισε

πήρξε πολλή συζήτηση αυτές τις μέρες σχετικά με το αν η παγκοσμιοποίηση πέθανε, ή ακόμα και αν αντιστρέφεται -και δικαιολογημένα. Φαίνεται ότι πολλοί από τους παράγοντες που είχαν οδηγήσει την παγκοσμιοποίηση απέτυχαν. Η ανάπτυξη του εμπορίου, η οποία έχει ξεπεράσει εδώ και καιρό την επέκταση της παγκόσμιας οικονομίας, έχει επιβραδυνθεί τα τελευταία χρόνια. Οι διαπραγματεύσεις για να σφυρηλατηθεί μια νέα παγκόσμια εμπορική συμφωνία, ο Γύρος της Ντόχα μέσω του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, έχουν παγώσει εδώ και χρόνια. Η εξέλιξη της τεχνολογίας αλλάζει την μεταποιητική βιομηχανία και πείθει ορισμένες επιχειρήσεις των ΗΠΑ να μειώσουν τις γραμμές ανεφοδιασμού και μάλιστα να τις επαναφέρουν στην χώρα, επιστρέφοντας τη δουλειά στα εργοστάσια στην Αμερική και καθιστώντας την παραγωγή περισσότερο τοπική και λιγότερο παγκόσμια. Αγνοήστε όμως τους αρνητές: η παγκοσμιοποίηση ζει και βασιλεύει. Ο Λευκός Οίκος, για παράδειγμα, έχει εμπλακεί σε μια νέα προσπάθεια για το ελεύθερο εμπόριο με τις προτεινόμενες συμφωνίες με την Ευρωπαϊκή Ένωση και διάφορες χώρες της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής, στο πλαίσιο της Συμφωνίας στις Δύο Πλευρές του Ειρηνικού. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι η παγκοσμιοποίηση αλλάζει σε βασικούς τρόπους. Δημιουργεί μια κοινωνία που, περισσότερο από ποτέ, είναι πραγματικά παγκόσμια. Στο παρελθόν, η παγκοσμιοποίηση ήταν σε μεγάλο βαθμό ένας μονόδρομος: από τον ανεπτυγμένο στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Χρήματα και τεχνολογία έρεαν από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη στην Κίνα, την Ινδία και άλλες χώρες με χαμηλό εισόδημα, οδηγώντας τες στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα. Η διαδικασία ήταν η ίδια με τις ιδέες (δημοκρατία, καπιταλισμός, μαρξισμός) και τον πολιτισμό (λαϊκή μουσική, κοινωνική δικτύωση, fast food, ταινίες του Χόλιγουντ). Οι αναδυόμενες χώρες είχαν λίγες συνδέσεις μεταξύ τους και περιορισμένη επιρροή στην παγκόσμια πολιτική και οικονομία. Τώρα, όμως, η άνοδος της Κίνας, της Ινδίας και άλλων αναδυόμενων

οικονομιών αλλάζει αυτή την παλιά, μονόδρομη παγκοσμιοποίηση σε μια νέα, ζωντανή πολυμερή παγκοσμιοποίηση, με σημαντικές συνέπειες στο πώς λειτουργεί ο κόσμος μας. Κοιτάξτε τι συμβαίνει στην παγκόσμια οικονομία αυτές τις μέρες. Οι γιγάντιοι πληθυσμοί της Κίνας, της Ινδίας και της Ινδονησίας συμμετείχαν στην παγκόσμια οικονομία, κυρίως ως εργαζόμενοι. Είχαν πενιχρή οικονομική δύναμη από μόνοι τους. Όχι πια. Περισσότερο από το ήμισυ της ανθρωπότητας ζει σήμερα στη Νότια και Ανατολική Ασία και οι κινέζοι και ινδοί καταναλωτές έχουν γίνει οι πιο περιζήτητοι στον κόσμο. Ως αποτέλεσμα, το παγκόσμιο εμπόριο αλλάζει. Η General Motors, για παράδειγμα, πουλάει περισσότερα αυτοκίνητα στην Κίνα από ό,τι στην Αμερική. Η Kentucky Fried Chicken μαγειρεύει περισσότερο για κινέζους παρά για Αμερικανούς. Ξενοδοχεία και ταξιδιωτικά γραφεία από το Παρίσι στο Μπαλί προσπαθούν να φιλοξενήσουν Κινέζους και Ινδούς τουρίστες. Οι οίκοι σχεδιαστών της Ευρώπης έχουν ανοίξει πολυτελή καταστήματα στην Ασία, η οποία πρόκειται να αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ των ειδών πολυτελείας στην παγκόσμια αγορά μέσα στα επόμενα 10 χρόνια.

Oι εταιρείες Οι εταιρείες στις αναδυόμενες αγορές γίνονται εξίσου σημαντικοί παράγοντες. Ο κύριος ανταγωνιστής της Apple δεν είναι μία ευρωπαϊκή ή έστω ιαπωνική εταιρεία, αλλά η νοτιοκορεάτικη Samsung. Η κινέζικη Huawei είναι η νέα δύναμη στις τηλεπικοινωνίες. Οι επιχειρήσεις από τα αναδυόμενα έθνη γίνονται όλο και πιο σημαντικοί παγκόσμιοι επενδυτές και δημιουργούν θέσεις εργασίας. Η κινέζικη εταιρεία επεξεργασίας χοιρινού Shuanghu αγοράζει την αμερικάνικη Smithfield.Η Ford ξεφορτώθηκε τη Volvo στην κινέζικη Geely και τη Jaguar στην ινδική Tata. Εταιρείες όπως η κινέζικη Lenovo και η ινδική Wipro είναι αληθινές πολυεθνικές που απασχολούν ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Το πιο σημαντικό, οι αναδυόμενες αγορές συνδέονται μεταξύ τους με τρόπους που δεν υπήρχαν ποτέ πριν. Στο παρελ-

θόν, το παγκόσμιο εμπόριο έτεινε να ρέει μεταξύ φτωχών και πλούσιων χωρών, αλλά αυτό έχει αλλάξει δραματικά. Σύμφωνα με την Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης, σχεδόν το 56 % των εξαγωγών της Ασίας πήγαν σε αγορές εντός της περιοχής το 2012 , από 41,6 % το 1990. Το 1995, το συνολικό εμπόριο μεταξύ της Ινδίας και της Κίνας ήταν λιγότερο από 1,1 δισ. δολάρια. Το 2012, το ποσό αυτό αυξήθηκε σε σχεδόν 69 δισ. δολάρια. Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, το συνολικό εμπόριο μεταξύ της Κίνας και της Ρωσίας αυξήθηκε από κάτω από 5,5 δισ. δολάρια σε πάνω από 88 δισ. Οι συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου μεταξύ των αναδυόμενων οικονομιών έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στην Ασία.

Η παγκόσμια πολιτικη Η παγκόσμια πολιτική και η οικονομία, επίσης, δεν κυριαρχούνται πλέον από λίγα ισχυρά έθνη. Η G8 έχει αντικατασταθεί από την G20 ως το κύριο παγκόσμιο φόρουμ συζήτησης, δίνοντας μεγαλύτερη φωνή σε χώρες όπως η Τουρκία, η Νότια Αφρική και η Βραζιλία. Το μικροσκοπικό Κατάρ στον Περσικό Κόλπο χρησιμοποιεί την οικονομική δύναμή του για να μπει δυναμικά στη γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής. Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα από την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, το κινέζικο γιουάν μπήκε στη λίστα των top 10 πιο διαπραγματεύσιμων νομισμάτων για πρώτη φορά. Όλες αυτές οι τάσεις αναμένεται να συνεχιστούν. Εταιρείες που πιθανόν να μην έχετε ξανακούσει μπορεί μια μέρα να σας προσφέρουν δουλειά. Ό,τι κάνει η κεντρική τράπεζα της Ινδίας θα επηρεάσει το χαρτοφυλάκιο των μετοχών σας. Τα παιδιά σας θα κατεβάζουν μουσική και ταινίες από κάθε γωνιά του κόσμου, εάν δεν το κάνουν ήδη. Η παγκοσμιοποίηση εντείνεται, γίνεται όλο και πιο συμμετοχική και πιο ισορροπημένη μεταξύ των διαφόρων τμημάτων του πλανήτη. Και μας παρουσιάζει νέες ιδέες, προϊόντα και τέχνες. Η παγκοσμιοποίηση δεν παραμένει απλά ακόμα μαζί μας. Μόλις ξεκίνησε. * Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Time ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Άποψη

Gideon Rachman * Η Δύση χάνει την πίστη στο μέλλον της ι καθορίζει τη Δύση; Στους αμερικανούς και ευρωπαίους πολιτικούς αρέσει να μιλούν για τις αξίες και τους θεσμούς. Αλλά για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, το κρίσιμο σημείο είναι απλό και πιο εύκολο να κατανοηθεί. Η Δύση είναι το μέρος του κόσμου όπου ακόμη και οι απλοί άνθρωποι ζουν άνετα. Αυτό είναι το όνειρο που κάνει τους παράνομους μετανάστες να ρισκάρουν τη ζωή τους, προσπαθώντας να έρθουν στην Ευρώπη ή στις ΗΠΑ. Ωστόσο, παρότι το δέλεαρ της Δύσης παραμένει έντονο, ο δυτικός κόσμος χάνει την πίστη στο μέλλον της. Την περασμένη εβδομάδα, ο Μπαράκ Ομπάμα έδωσε μία από τις πιο ζοφερές ομιλίες της προεδρίας του. Με αμείλικτους όρους, ο πρόεδρος των ΗΠΑ εξιστόρησε την αύξηση της ανισότητας και τη μείωση της κοινωνικής κινητικότητας, που, όπως λέει, «συνιστούν μια θεμελιώδη απειλή για το αμερικανικό όνειρο, τον τρόπο ζωής μας και το τι πρεσβεύουμε για όλο τον κόσμο». Μια έρευνα του Pew Research Center, που διεξήχθη σε 39 χώρες αυτή την άνοιξη, ρώτησε: «Θα είναι τα παιδιά στη χώρα σας σε καλύτερη θέση από ό,τι οι γονείς τους;» Μόνο το 33 τοις εκατό των Αμερικανών πίστευαν ότι τα παιδιά τους θα ζήσουν καλύτερα, ενώ το 62 τοις εκατό είπαν ότι θα ζήσουν χειρότερα. Οι Ευρωπαίοι ήταν ακόμη πιο δυσοίωνοι. Μόλις το 28 τοις εκατό των Γερμανών, το 17 τοις εκατό των Βρετανών, το 14 τοις εκατό των Ιταλών και το 9 τοις εκατό των Γάλλων θεωρούν ότι τα παιδιά τους θα είναι σε καλύτερη θέση από ό,τι οι προηγούμενες γενιές. Αυτή η δυτική απαισιοδοξία έρχεται σε έντονη αντίθεση με την αισιοδοξία στον αναπτυσσόμενο κόσμο: το 82 τοις εκατό των Κινέζων, το 59 τοις εκατό των Ινδών και το 65 τοις εκατό των Νιγηριανών πιστεύουν σε ένα μέλλον με μεγαλύτερη ευημερία. Θα ήταν ωραίο να πιστεύουμε ότι η συζήτηση για την πτώση του βιοτικού επιπέδου των Δυτικών είναι απλώς μια παραπλανητική προβολή. Αλλά, δυστυχώς, οι αριθμοί δείχνουν ότι ο λαός κάτι έχει υπόψιν του. Σύμφωνα με ερευνητές στο Ινστιτούτο Brookings, οι μισθοί των ανδρών

Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

που είναι σε ηλικία εργασίας στις ΗΠΑ – προσαρμοσμένοι στον πληθωρισμό – έχουν μειωθεί κατά 19 τοις εκατό από το 1970. Ο μέσος Αμερικανός –κάποτε η επιτομή του αμερικανικού ονείρου- έχει υποχωρήσει, παρότι τα κέρδη για το top 5 τοις εκατό των εισοδημάτων έχουν εκτοξευθεί στα ύψη. Ακόμα και οι συντηρητικοί πολιτικοί ανησυχούν. Ο γερουσιαστής Marco Rubio, ρεπουμπλικάνος υποψήφιος για την προεδρία το 2016, επισημαίνει ότι οι γονείς του ήταν σε θέση να «φτάσουν στη μεσαία τάξη» από τις σχετικά ταπεινές θέσεις εργασίας του μπάρμαν και της υπηρέτριας. Αυτές τις μέρες, όπως παραδέχεται, κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατον.

Ανασφάλεια Η αίσθηση της κατήφειας και της ανασφάλειας στην Ευρώπη βασίζεται στην πραγματικότητα – ειδικά η γνώση ότι οι κοινωνικές παροχές και η συνταξιοδότηση είναι πιθανό να είναι λιγότερο γενναιόδωρα στο μέλλον. Η πίεση για ευημερία είναι πιο έντονη σε χώρες που έχουν υποστεί τη χειρότερη κρίση χρέους, όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία, και έχουν δει πραγματικές περικοπές σε μισθούς και συντάξεις. Αλλά το βιοτικό επίπεδο είναι ακόμη υπό πίεση και στις ευρωπαϊκές χώρες που τα έχουν πάει σχετικά καλά. Έρευνα των Financial Times έχει δείξει ότι Βρετανοί που γεννήθηκαν το 1985 είναι η πρώτη ομάδα εδώ και 100 χρόνια που δεν βιώνει βελτίωση του βιοτικού επιπέδου της, σε σχέση με όσους γεννήθηκαν πριν από 10 χρόνια. Ακόμη και στη Γερμανία, που συχνά επαινείται ως η πιο επιτυχημένη μεγάλη οικονομία στο δυτικό κόσμο, τα οφέλη του «θαύματος Μέρκελ» έχουν γίνει αισθητά κυρίως στην ανώτερη μισθολογική κλίμακα. Ακόμα και οι υπερασπιστές της παγκοσμιοποίησης τώρα αναγνωρίζουν συνήθως ότι η εμφάνιση ενός παγκόσμιου εργατικού δυναμικού έχει βοηθήσει στο να παραμείνουν χαμηλοί οι μισθοί στη Δύση. Ορισμένες ευρωπαίοι φίλοι μου ονειρεύονται ότι ο προστατευτισμός – ή ακόμα και ένας πόλεμος στην Ασία – θα μπορούσε να

στείλει πιο καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας πίσω στη Δύση. Αλλά στην πραγματικότητα, η παγκοσμιοποίηση φαίνεται απίθανο ότι θα σταματήσει ποτέ πραγματικά, δεδομένων των τεχνολογικών, των οικονομικών και των πολιτικών δυνάμεων που πιέζουν προς τα εμπρός. Ακόμη και αν οι δυτικές χώρες έκλειναν τις αγορές τους, οι δυτικοί εργαζόμενοι – συμπεριλαμβανομένων των εργαζόμενων σε υπαλληλικές θέσεις- θα έβρισκαν ότι όλο και περισσότερες θέσεις εργασίας θα μπορούσαν να γίνει φθηνότερες από τους υπολογιστές ή τα ρομπότ. Πράγματι, η επέλαση των ρομπότ θα αποτελέσει σύντομα μια απειλή και για τους εργαζόμενους στη γραμμή συναρμολόγησης στην Κίνα. Εάν η διάβρωση του βιοτικού επιπέδου συνεχιστεί, πώς θα αντιδράσουν οι ψηφοφόροι της Δύσης; Υπάρχουν ήδη σημάδια πολιτικής ριζοσπαστικοποίησης – με τη λαϊκιστική δεξιά σε άνοδο τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη. Όμως, μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει καμία πραγματική ένδειξη ότι το Κόμμα του Τσαγιού στην Αμερική ή τα εθνικιστικά κινήματα στην Ευρώπη, έχουν μια ρεαλιστική πιθανότητα να πάρουν τον έλεγχο της κεντρικής κυβέρνησης σε κάποιο μεγάλο έθνος. Η συναίνεση γύρω από την παγκοσμιοποίηση, έτσι, φαίνεται να αντέχει. Πράγματι, αυτό το Σαββατοκύριακο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου έκανε μια προφανώς σημαντική ανακάλυψη στην αναζήτηση μιας νέας παγκόσμιας εμπορικής συμφωνίας. Αλλά ενώ τα νέα πολιτικά κινήματα δεν είναι ακόμη έτοιμα να συνθλίψουν τα καθιερωμένα κόμματα στη Δύση, οι κυρίαρχοι πολιτικοί πρέπει να αντιδράσουν στο νέο οικονομικό κλίμα. Η αύξηση της ανισότητας αυξάνει την πίεση για δικαιότερη κατανομή του πλούτου και αύξηση των κατώτατων μισθών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Μια ακόμα δεκαετία δυτικής οικονομικής δυσπραγίας – ή , Θεός φυλάξοι, μιας νέας οικονομικής κρίσηςείναι πιθανό να αντιμετωπίσει πιο ριζοσπαστικές λύσεις και νέες πολιτικές. * Το άρθρο δημοσιεύθηκε στους Financial Times 41

ΙΣΤΟΡΙΚΑ

Πενήντα χρόνια από τα σημερινά γκόλντεν μπόις άρχιζε η εφαρμογή του νόμου 4000 για τα τέντι μπόις

Επαναστάτες χωρίς αιτία

α «γκόλντεν μπόις» αποτελούν πολιτικό φαινόμενο της εποχής μας. Πριν 50 ακριβώς χρόνια κοινωνικό φαινόμενο αποτελούσαν οι «τέντι μπόις», δηλαδή οι πατεράδες των «γκόλντεν μπόις». Στο τέλος της δεκαετίας του 1950, ο τεντιμποϊσμός αποτέλεσε μόδα των νέων της μικροαστικής τάξης στην μεταπολεμική Αθήνα. Γιαουρτώματα σε ανύποπτους διαβάτες, επεισοδιακά πάρτι, καταστροφές αυτοκινήτων, παρενοχλήσεις γυναικών και ηλικιωμένων, κακόγουστες φάρσες αποτελούσαν εκδη42

λώσεις της προκλητικής συμπεριφοράς μερίδας των τότε νέων, που σήμερα είναι οι παππούδες της δικής μας εποχής. Η κοινωνία του 1958 ήταν βέβαια πολύ διαφορετική από την σημερινή κοινωνία του 2008. Το αυταρχικό κράτος της εποχής εκείνης δεν ήταν καθόλου ανεκτικό σε ιδιαιτερότητες και σύντομα ψήφισε τον περιβόητο νόμο 4000, ο οποίος επέβαλε το κούρεμα και την δημόσια διαπόμπευση όσων καταδικάζοντας για τεντιμποϊσμό. Υπήρχαν διάσπαρτα κρούσματα τεντιμποϊσμού αλλά το ποτήρι ξεχείλισε ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Ιστορικά στις 26 Ιουλίου 1958, όταν στο πανηγύρι του ναού της Αγίας Παρασκευής στον Βοτανικό επτά νέοι 18 έως 21 ετών παρενοχλούσαν τον κόσμο με ροκάνες και καραμούζες και πείραζαν τις κοπέλες. Στη συνέχεια συνεπλάκησαν με αστυνομικούς. Συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν στο αυτόφωρο σε δύο μήνες φυλακή. Άσκησαν έφεση κι αφέθηκαν ελεύθεροι. Πολλά παρόμοια περιστατικά συνέβαιναν στην Αμερική και την Αγγλία, όπου οι νεαροί ταραξίες είχαν ονομαστεί «τέντι μπόις». Αμέσως μετά τα επεισόδια στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στον Βοτανικό, οι αθηναϊκές εφημερίδες άρχιζαν ένα μπαράζ άρθρων και ρεπορτάζ για το φαινόμενο του τεντιμποϊσμού. Στις 12 Αυγούστου 1958 η εφημερίδα «Ελευθερία» δημοσιεύει ένα εκτεταμένο ρεπορτάζ του νεαρού συντάκτη Φρέντυ Γερμανού, το οποίο επισημαίνει και τα εξής: «Προ εξαμήνου περίπου είχαμε μία σειρά ανάλογων περιστατικών κατά τα οποία νεαροί αργόσχολοι έρριπταν στα πρόσωπα ανύποπτων διαβατών υγρή κόλλα, γιαούρτι και μελάνι. Ορισμένοι αυτοκινητιστές εξάλλου κατήγγειλαν ορισμένες παραβάσεις, οι οποίες έγιναν με σαφή πρόθεση να προκληθούν αυτοκινητιστικά δυστυχήματα χάριν γούστου. Μια ομάδα αργόσχολων νέων στην πλατεία Φωκίωνος Νέγρη, αφού παρενόχλησε δύο κυρίες που συνοδεύονταν από τους συζύγους τους, επιτέθηκε εναντίον των τελευταίων,

Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

τους ξυλοκόπησε και έκλεψε το ρολόϊ του ενός. Ένας άλλος νέος, ο οποίος έκλεψε ένα αυτοκίνητο, το έριξε από ένα γκρεμό για να δει να τυλίγεται στις φλόγες, όπως δήλωσε μετά την σύλληψή του. Αν συνέβη να είδατε την αμερικάνικη ταινία «Επαναστάτης χωρίς αιτία», θα διαπιστώσατε ότι κάτι ανάλογο κάνει σε μια σκηνή ο ήρωας του φιλμ». Στην «Ελευθερία» (01/08/1958), επίσης, ο συγγραφέας και ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς δημοσιεύει ένα εμπρηστικό άρθρο, τονίζοντας και τα ακόλουθα: «Ήρθε και σε μας αυτό το ξυνό φρού το του ευρωπαϊκού «πολιτισμού» – θα έλεγα εκφυλισμού – τα τέντι μπόις. Έφθασε αργά, όπως αργά φθάνουν πάντα στις επαρχίες οι μόδες των πρωτευουσών… Το κακό είναι σχεδόν πανευρωπαϊκό. Δεν είναι πολύς καιρός, που η σουηδική νεολαία της Στοκχόλμης, βγαίνοντας από ένα νυχτερινό κέντρο, ξέσπασε με λύσσα

εναντίον αυτοκινήτων, λεωφορείων, φαναριών, υαλοπινάκων, και τέλος κατά των φρουρών της τάξεως… Λησμονήσαμε όμως ότι υπάρχει και βρωμόξυλο, που το προτείνω για τους δικούς μας, που δεν είναι καν άρρωστοι, αλλά πίθηκοι…» Το βρωμόξυλο που πρότεινε ο ακαδημαϊκός πήρες τελικά θεσμική μορφή με τον Nόμος 4000. Ψηφίστηκε από την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1958 και καθόριζε την αντιμετώπιση των τεντιμπόηδων. Η αστυνομία συνελάμβανε όσους νεαρούς γιαούρτωναν ηλικιωμένους και γυναίκες. Στο κρατητήριο τους κούρευαν με την ψιλή, τους έσκιζαν τα ρεβέρ από τα παντελόνια τους και στην 43

Ιστορικά κατάσταση αυτή τους οδηγούσαν μέσα από τους δρόμους στο δικαστήριο. Εκτός από την διαπόμπευση, ο νόμος όριζε ότι θα ασκούνταν δίωξη και εναντίον των γονέων των ανήλικων τεντιμπόηδων. Ο Νόμος 4000 εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στις 2 Σεπτεμβρίου του 1958. Ιδού η σχετική είδηση (χωρίς τα πλήρη επώνυμα), όπως δημοσιεύθηκε την επόμενη μέρα στην εφημερίδα Έθνος»: «Οι συλληφθέντες τέντυ – μπόϋς εις την πλατείαν Κυψέλης Α. Μπαλ., ετών 16 και Σ. Παπ., ετών 15, εις δε το Καλαμάκι Αν. Βραχ., ετών 19 και Π. Σταμ., ε-

τών 18, προσήχθησαν εις την Εισαγγελίαν εκ των οικείων τμημάτων, όπου είχον κρατηθεί μετά την σύλληψιν

των. Οι δύο πρώτοι εξ αυτών είχον ρίψει εις το πρόσωπον της Μ. Ζαχαρή ένα κεσέ γιαούρτι, οι δε δύο άλλοι εί-

Σινεμά και τεντιμπόηδες να από τα πρότυπα της νεολαίας στην καταναλωτική κοινωνία της δεκαετίας 1960-60 ήταν και η ταινία «Επαναστάτης χωρίς αιτία», που γυρίστηκε το 1955 κι έκανε πρεμιέρα στην Ελλάδα στις 26/10/1956. Πρωταγωνιστής ήταν μια εμβληματική μορφή για το Χόλιγουντ, ο Τζέιμς Ντιν και πρωταγωνίστρια η γλυκύτατη Νάταλι Γουντ. Η υπόθεση της ταινία: Ο νεαρός Τζιμ Σταρκ νιώθει το αίμα του να βράζει, έχει συνεχείς συγκρούσεις με τους γονείς του, και οδηγείται σε μια παρορμητική αυτοκαταστροφική εξέγερση ως κρατούμενος στο αστυνομικό τμήμα με την κατηγορία της δημόσιας μέθης. Αισθάνεται πως συνθλίβεται καθώς του λείπει το σωστό πατρικό πρότυπο και βρίσκει καταφύγιο στον έρωτά του με την Τζούντι και τη φιλία του με τον "Πλάτωνα", δύο παιδιά εξίσου εξουθενωμένα υπαρξιακά. (Η συνέχεια επί της οθόνης). Όπως υποστηρίζουν τα δημοσιεύματα της εποχής ο «Επαναστάτης χωρίς αιτίας» Τζέιμς Ντιν αποτέλεσε το πρότυπο για τους τεντιμπόηδες. Στην Ελλάδα πάντως το φαινόμενο του τεντιμποϊσμού έγινε θέμα στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Αμέσως μετά την εφαρμογή του νόμου 4000, τον Οκτώβριο του 1958 ανέβηκε στο θέατρο η επιθεώρηση «Τέντυ Μπόϋς» των Γιαλαμά, Θίσβιου, Πρετεντέρη, με πρωταγωνιστές τους Νίκο Σταυρίδης, Γιάννη Γκιωνάκη, Νίκο Ρίζο, Μαρίκα Νέζερε, Μπελίντα, Στέλλα Στρατηγού κ.α. Κλασική για το ελληνικό εμπορικό σινεμά παραμένει η ταινία «Νόμος 4000», που προβλήθηκε το 1962. Ήταν μια παραγωγή της Φίνος Φιλμ, σε σενάριο – σκηνοθεσία του Γιάννη Δαλιανίδη και μουσική του Μίμη Πλέσσα. Πρωταγωνιστού-

σαν οι Ζωή Λάσκαρη, Βαγγέλης Βουλγαρίδης, Κώστας Βουτσάς, Βασίλης Διαμαντόπουλος, Ελένη Ζαφειρίου, Σπύρος Μουσούρης, Α. Μιχαηλίδου, Κατερίνα Χέλμη, Χλόη Λιάσκου και Κατερίνα Γώγου. Η υπόθεση: Ο Ανδρέας Οικονόμου (Βασίλης Διαμαντόπουλος), ένας αυστηρός πατέρας και γυμνασιάρχης που έχει μαθητή το νεαρό Γιώργο (Βαγγέλης Βουλγαρίδης) που είναι ερωτευμένος με την κόρη του Λένα (Ζωή Λάσκαρη). Η Ντόλλυ (Χλόη Λιάσκου), συμμαθήτρια της Λένας παρασύρει τον Γιώργο και περνά ένα βράδυ μαζί του στο δωμάτιό της. Την επομένη η Λένα μαθαίνει τα μαντάτα κι έτσι το βράδυ στο ραντεβού της με το Γιώργο του ζητά να χωρίσουν. Εκείνος ορκίζεται ότι την αγαπά κι ότι η Ντόλλυ δεν σημαίνει τίποτα για ‘κείνον. Η Λένα τον πιστεύει και φοβούμενη μην τον χάσει αποφασίζει να του δοθεί. Έτσι βρίσκονται κλεισμένοι οι δυο τους στο δωμάτιο κάποιου φίλου... Την άλλη μέρα στο σχολείο συμβαίνει κάτι που οξύνει τις σχέσεις του Γιώργου με τον πατέρα της Λένας. Ένα γελοιογραφικό σκίτσο του καθηγητή, ο Οικονόμου το βρίσκει στα χέρια του Γιώργου και των φίλων του και τους αποβάλλει. Τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν και τρεις ακόμα κωμωδίες, που στον τίτλο τους διατηρούσαν την ανάμνηση του τεντιμποϊσμού. Είναι οι εξής: «Τέντυ Μπόυ αγάπη μου» (1965). Παραγωγή: Φίνος Φιλμ – Θ. Δαμασκηνός Β. Μιχαηλίδης. Σενάριο: Γεράσιμος Σταύρου, από το θεατρικό του έργο «Ζήτω η ζωή». Σκηνοθεσία Γιάννης Δαλιανίδης. Μουσική: Μίμης Πλέσσας. Πρωταγωνιστούν: Ζωή Λάσκαρη, Κώστας Βουτσάς. Νίτσα Μαρούδα. Νικήτας Πλατής. Ν. Σκιαδά. Α. Ζωγράφου. Αθ. Προύσαλης. «Ο μπαμπάς μου ο τεντιμπόης» (1966). Σκηνοθεσία, Χρ. Κυριακόπουλος. Σενάριο Θ. Τέμπος. Πρωταγωνιστούν: Βασίλης Αυλωνίτης, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Φρ. Μανέλλης, Α. Τζανετάκος, Κ. Παπανίκα, Β. Μαυρομάτης, Μ. Τζάρου, Ε. Οικονόμου, Ν. Φέρμας. «Ο Μανωλάκης ο τεντιμπόης» (1967), ένα παρακμιακό φιλμ του Φραγκίσκου Μανέλη. ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Ιστορικά χον ρίψει σύκα εις το πρόσωπον Αμερικανίδος περιηγητρίας. Η προσαγωγή των τέντυ – μπόϋς εγένετο μέχρι της Εισαγγελίας διά μέσου των οδών Κυψέλης και Πατησίων πεζή, προς διαπόμπευσίν των. Της συνοδείας προηγείτο άτομον, το οποίον έφερε πινακίδα η οποία ανέγραφεν: «Αυτοί έρριψαν γιαούρτι εις το πρόσωπον μιας κυρίας». Κατόπιν εντολής της αστυνομικής διευθύνσεως, οι τέντυ – μπόϋς είχον κουρευθεί εις τα αστυνομικά τμήματα με την ψιλήν μηχανήν, τους είχον δεν αποκοπεί τα περισσεύματα των πανταλονιών των, τύπου μπλου τζινς». Παρά την εφαρμογή του νόμου

4000 με τις ακραίες διατάξεις, το φαινόμενο του τεντιμποϊσμού συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια και, μάλιστα, αποτέλεσε θέμα για θεατρικά έργα και κινηματογραφικές ταινίες. Παρατηρή-

θηκε όμως από την τότε συντηρητική κοινωνία και μια τάση για γενίκευση, ταυτίζοντας οποιαδήποτε μη συμβατική συμπεριφορά της νεολαίας με τον τεντιμποϊσμό. Ο Νόμος 4000 για τον τεντιμποϊσμό καταργήθηκε το 1983. Η τελευταία φορά που εφαρμόστηκε ήταν το 1981. Η σημερινή κοινωνία του 2008 των γκόλντεν μπόϊς δεν έχει καμιά σχέση με την κοινωνία του 1958 και των τέντι μπόις. Το 1958 απείχε ελάχιστα χρόνια από την λήξη του Εμφυλίου, υπήρχαν πολιτικοί εξόριστοι, το ΚΚΕ ήταν παράνομο και οι φάμπρικες της Γερμανίας γέμιζαν από τους Έλληνες μετανάστες. Οι προτεραιότητες των νέων στις εργατικές συνοικίες, τις επαρχιακές πόλεις και τα χωριά ήταν: εργασία, μόρφωση, προκοπή και δημοκρατία. Οι τέντι μπόϊς απετέλεσαν ένα περιθωριακό και μικροαστικό φαινόμενο. Η βία τους δεν είχε σχέση με κοινωνικά και πολιτικά αίτια. Ήταν ένα καταναλωτικό φαινόμενο. Όπως και τα σημερινά γκόλντεν μπόϊς… N.N.

Μια παλιά είδηση: Παρενοχλούσαν με ροκάνες το προαύλιο της Αγίας Παρασκευής στο Βοτανικό που είχε πανηγύρι, 7 νέοι 18-21 ετών παρενοχλούσαν τον κόσμο με ροκάνες και καραμούζες και πείραζαν τις κοπέλες. Στη συνέχεια συνεπλάκησαν με αστυνομικούς. Συνελήφθησαν. Καταδικάστηκαν στο αυτόφωρο σε δύο μήνες φυλακή. Άσκησαν έφεση κι αφέθηκαν ελεύθεροι. Προ εξαμήνου περίπου είχαμε μία σειρά ανάλογων περιστατικών κατά τα οποία

«Σ

Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

νεαροί αργόσχολοι έρριπταν στα πρόσωπα ανύποπτων διαβατών υγρή κόλλα, γιαούρτι και μελάνι. Ορισμένοι αυτοκινητιστές εξάλλου κατήγγειλαν ορισμένες παραβάσεις, οι οποίες έγιναν με σαφή πρόθεση να προκληθούν αυτοκινητιστικά δυστυχήματα χάριν γούστου. Μια ομάδα αργόσχολων νέων στην πλατεία Φωκίωνος Νέγρη, αφού παρενόχλησε δύο κυρίες που συνοδεύονταν από τους συζύγους τους, επιτέ-

θηκε εναντίον των τελευταίων, τους ξυλοκόπησε και έκλεψε το ρολόϊ του ενός. Ένας άλλος νέος, ο οποίος έκλεψε ένα αυτοκίνητο, το έριξε από ένα γκρεμό για να δει να τυλίγεται στις φλόγες, όπως δήλωσε μετά την σύλληψή του. Αν συνέβη να είδατε την αμερικάνικη ταινία «Επαναστάτης χωρίς αιτία», θα διαπιστώσατε ότι κάτι ανάλογο κάνει σε μια σκηνή ο ήρωας του φιλμ». (ρεπορτάζ Φρέντι Γερμανού, Ελευθερία 12/08/1958)

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ

Οι ξένοι περιηγητές γράφουν για την φύση της Αττικής

ι αξιόπιστες μαρτυρίες για το φυσικό περιβάλλον της Αττικής αρχίζουν σποραδικά από την υστεροβυζαντινή περίοδο. Στα μέσα του 12ου αιώνα, ο Άραβας γεωγράφος Εδρισή περιγράφει την Αθήνα ως «πολυάνθρωπη πόλη που περιβάλλεται από κήπους και καλλιεργημένα χωράφια». Στα τέλη του 14ου αιώνα ο Ιταλός νοτάριος Νικολό ντα Μαρτίνι γράφει ότι η Αθήνα είναι χτι46

σμένη ανάμεσα σε δύο βουνά και περιβάλλεται από μια όμορφη πεδιάδα, όπου υπάρχουν «πολλοί και ωραίοι ελαιώνες». Περιγράφει επίσης τον ποταμό Ιλισό και τη ρωμαϊκή γέφυρα που σωζόταν ακόμα. Ο Άγγλος αρχαιολόγος Ρίτσαρντ Τσάντλερ επισκέφθηκε την Ελλάδα το 17641766. Γράφει διάφορες λεπτομέρειες για την Αθήνα κι αναφέρει το εξής ενδιαφέρον: «Ανεβαίνοντας στο βουνό που λέ-

γεται Πάρνηθα, είδαμε να τρέχουν μπροστά μας κοπάδια από ζαρκάδια και ελάφια. Η Πάρνηθα είναι γεμάτη από αυτά και από λύκους. Ο χωριάτης που σκότωνε έναν λύκο τον έφερνε στο παζάρι και οι περισσότεροι του έδιναν κάποιο φιλοδώρημα». Λίγα χρόνια μετά επισκέπτεται την Αττική ένας από τους μεγαλύτερους βοτανικούς επιστήμονες της εποχής του, ο άγγλος Τζον Σίμπθορπ. Αποτέλεσμα των ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Οικολογία ταξιδιών του Σίμπθορπ στην Ελλάδα και το Αιγαίο ήταν η έκδοση της μνημειώδους σειράς Flora Graeca. O Τζον Σίμπθορπ επισκέφτηκε την Αθήνα και στα δυο επιστημονικά του ταξίδια. Η πρώτη του επίσκεψη έγινε τον Ιούνιο του 1787. Το πλοίο του αγκυροβόλησε στο Φάληρο και o άγγλος επιστήμονας γράφει ότι ο δρόμος μέχρι της Αθήνα ήταν γεμάτος με αρχαία ερείπια, ελαιώνες και αμπέλια. Συνέλεξε λίγα φυτά γύρω από την Αθήνα, γιατί το καλοκαίρι είχε προχωρήσει και η γη είχε ξεραθεί. Επισκέφτηκε και τον Υμηττό, αλλά κι εκεί είδε ότι τα φυτά είχαν ξεραθεί και ό,τι είχε απομείνει το έτρωγαν οι κατσίκες. Σίμπθορπ Το δεύτερο ταξίδι του Σίμπθορπ πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 1895. Ο Σίμπθορπ είχε προβλήματα υγείας και μόλις έφτασε στην Αθήνα πέθανε ένας στενός του συνεργάτης. Επιπλέον, η αττική φύση μόλις είχε αρχίσει να αναγεννάται και δεν είχαν βγει πολλά φυτά. Παρά τα προβλήματά του, ο Σίμπθορπ επισκέφτηκε τον Λυκαβηττό και τις περιοχές γύρω από την Αθήνα και στο ημερολόγιό του την πολύτιμη πληροφορία ότι η περιφέρεια της Αθήνας ήταν γεμάτους κρόκους, με το είδος από το οποίο προήλθε ο ήμερος κρόκος, που σήμερα καλλιεργείται στη Κοζάνη. Από τo πρώτο ταξίδι του Σίμπθορπ στην Αθήνα, περιλαμβάνονται στη Flora Graeca και οι εικόνες 23 φυτών της Αττικής, όπως αγριογαρύφαλλα, ρίγανη, αγριοβολέτα, θυμάρι, κενταύριες, δελφίνιο. Τα φυτά, όπως γράφονται με την επιστημονική λατινική ονομασία τους στη Flora Graeca, είναι: Delphinium tenuissimum. Dianthus

pubescens. Dianthus serratifolius. Gypsophila ochroleuca. Matthiola coronopifolia. Melva althaeoides. Nigella aristata. Hedysarum Alhagi. Ononis antiquorum. Ononis Columnae. Orobus sessilifolius. C pumila. Centaurea benedicta. Centaurea eryngoides. Chondrilla ramosissima. Echinops sphaerocephalus. Echinops tenuissimus. Chironia spicata. Marrubium pseudodictamnus. Nepeta italic. Origanum Onites. Phlomis Herba-venti. Thymus Zygis quasi apud delectamentum. Ο άγγλος περιηγητής Κλαρκ γράφει το 1801 ότι οι κυριότερες εξαγωγές της Αθήνας ήταν μέλι από τον Υμηττό και λάδι. Ο λοχαγός Λέικ το 1806 γράφει: «Στην Πάρνηθα υπάρχουν αγριογούρουνα, όπως και κατά την εποχή του Παυσανία, σπάνια όμως βλέπεις αρκούδες. Αφθονούν οι λύκοι, οι λαγοί και οι πέρδικες».. Το 1812 ένας άλλος περιηγητής, ο Χόλαντ, εξυμνώντας το αττικό τοπίο γρά-

φει: «Κι αν ακόμη δεν μπορείς να αξιολογήσεις τα αρχαία λείψανα, «μπορείς να θαυμάσεις την κοιλάδα του Kηφισού, το λόφο του Kολωνού και την κορυφογραμμή του Yμητού, να αγναντέψεις από τη μια τη θάλασσα της Σαλαμίνας και απ’ την άλλη τα υψώματα της Φυλής». Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των περιηγητών, δάση υπήρχαν στην Πεντέλη και την Πάρνηθα, ενώ ο Υμηττός ήταν ξερός, με πολλά όμως θυμάρια και αρωματικά φυτά που έβοσκαν οι μέλισσες. Περίφημος ήταν ο ελαιώνας που εκτεινόταν σε ολόκληρο σχεδόν το Λεκανοπέδιο. Σωζόταν ως τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, όταν μια μεγάλη φωτιά, που ξέσπασε το 1830, κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος του. Υπήρχαν τεράστιες ήμερες (βασιλικές) βελανιδιές σε διάφορα σημεία της Αττικής, μερικές από τις οποίες διασώζονται και σήμερα στην Πεντέλη, τη Ραφήνα και τα Μεσόγεια. Τα έλατα της Πάρνηθας είναι τα δέντρα που αναφέρουν οι περισσότεροι περιηγητές. Γράφουν επίσης ότι κήποι με λαχανικά και οπωροφόρα υπήρχαν σε περιοχές με πολλά νερά, όπως στους Αμπελόκηπους, την Κηφισιά και τη Bραυρώνα. Αναφέρουν επίσης τους μεγάλους αμπελώνες που υπήρχαν στο δρόμο προς τον Πειραιά, στο Φάληρο, το Μαρούσι και τα Μεσόγεια.

Αθήνα και Αττική μέχρι το 1950 Ο γερμανός ελληνιστής Λουδοβίκος Ρος (1806 – 1859) ήρθε στην Ελλάδα το 1833 μετά την ανακήρυξή της σε βασίλειο, με πρώτο βασιλιά τον Όθωνα. Μέχρι το 1843 διετέλεσε γενικός έφορος αρχαιοτήτων. Ήταν ο πρώτος καθηγητής αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο ΑθηΔεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Οικολογία

νών. Λόγω των θέσεων του, ταξίδεψε σε όλο το νεοσύστατο κράτος. Αργότερα δημοσίευσε σε βιβλίο τις εντυπώσεις, τις περιγραφές και τις παρατηρήσεις του. Για το καλοκαίρι στην Αττική γράφει: «Το κατακαλόκαιρο έχει τώρα φθάσει στην Αττική. Τις τελευταίες βδομάδες του Μάη το κριθάρι έχει θεριστεί. Μετά το κριθάρι έρχεται το σιτάρι και αυτά είναι οι δυο βασικές καλλιέργειες της χώρας. Έτσι ο Ιούνιος είναι ο κατ’ εξοχήν μήνας του θερισμού και γι’ αυτό τον λένε γενικά οι χωριάτες ο «θεριστής», όπως λένε τον Ιούλιο «αλωνάρη». Αυτούς τους μήνες ο ήλιος μεσουρανεί ολόκληρος στον χάλκινο ουρανό. Σπάνια συν48

νεφιάζει. Απ’ τις αρχές του Ιουνίου ως την Ισημερία, καμιά φορά κι ως τον Οκτώβρη, πέφτει στην Αττική αραιά και που καμιά βροχή. Έτσι απ’ τα τέλη του Μάη ξεραίνεται κάθε χλόη και κάθε είδους χορτάρι στους κάμπους. Μονάχα τα αμπέλια μένουν ζωηρά πράσινα, ενώ και τα περιβόλια διατηρούν μια πενιχρή γκριζοπράσινη απόχρωση. Τα κοπάδια με πρόβατα και γίδια, από τις αρχές του Μάη φεύγουν από τους κάμπους και τις ακτές της θάλασσας, όπου έχουν ξεχειμωνιάσει, και τραβάνε για τα ψηλά βουνά. Μόνον όπου ένα ρυάκι, μια τεχνητή νεροσυρμή επιτρέπει κάποια άρδευση (χωράφι ποτιστικό) είναι δυνατό να καλλιεργηθούν άλλα

φυτά, όπως το γλυκάνισο, ο καπνός, τα κρεμμύδια και τα παρόμοια. Έτσι διατηρείται μια φιλική βλάστηση.» Για το Μαρούσι αναφέρει: «Ο ελαιώνας του Μαρουσιού είναι ο ωραιότερος που έχω δει και για την ηλικία του και για τις σκοτεινές σκιές του. Είναι άξιος να θεωρηθεί σαν το ιερό άλσος που σχηματίζει το Τέμενος της Αρτέμιδας της Αμαρυσίας.» Περιγράφει και μια περιήγηση που έκανε από τη Κηφισιά στον Μαραθώνα στις 23 Ιανουαρίου 1833. Ανάμεσα στα άλλα, γράφει: «Οι Αθηναίοι είναι γεμάτοι χαρά. Τα χιόνια κατεβαίνουν από την Πάρνηθα ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Οικολογία και πάνε 24 ώρες που χιονίζει σχεδόν αδιάκοπα. Θα υπάρξει μια καλή χρονιά λαδιάς. Κι όμως πριν οχτώ μέρες ο καιρός ήταν αλλιώτικος. Ανεμώνες, νάρκισσοι και άλλα λουλούδια και θάμνοι, που δεν ξέρω τα ονόματά τους, ανθίζανε στα χωράφια και ανάμεσα στα βράχια. Ο ουρανός ήταν κεφάτος,, ο ήλιος έλαμπε ζεστός και προετοιμαζόμασταν για την άνοιξη. «Ίσως κανένα άλλο χωριό δεν είναι σε ευνοϊκότερη θέση, όπως η Κηφισιά, που βρίσκεται σε ένα υψωματάκι της Πεντέλης. Εδώ χαίρεσαι τα πολλά τρεχούμενα νερά – που τόσο σπανίζουν στην Αττική – που ποτίζουν πλούσια τα περιβόλια και τα δέντρα της. Ο κάμπος του Μαραθώνα εκτείνεται κατά μήκος της θάλασσας κι απ’ όλες τις μεριές χωρίζεται απότομα από φυσικά σύνορα. Στους πρόποδες του βουνού με τη σπηλιά του Πάνα αφρίζει το ποτάμι του Μαραθώνα, με τα διάφανα νερά, που κατεβαίνει στη κοιλάδα από τη Πάρνηθα. Το έδαφος της πεδιάδας είναι το πιο εύφορο της Αττικής.»

Τα τσιφλίκια Ο Ρος μας πληροφορεί ότι όλα κτήματα που καλλιεργούσαν οι αρβανίτες χωρικοί του Μαραθώνα ανήκαν σε μεγάλα τσιφλίκια και οι ιδιοκτήτες τους μεγαλοκτηματίες ζούσαν στην Αθήνα. Ανάμεσα στους τσιφλικάδες ήταν (και εξακολουθούν να είναι) η Μονή Πεντέλης και η Μονή Πετράκη. Από διάφορα άλλα γεγονότα, όπως μεγάλες πυρκαγιές, μαθαίνουμε και για άλλα τσιφλίκια που υπήρ-

του Συγγρού με τους χωρικούς ενός μεγάλου τσιφλικιού που ξεκινούσε από το Κακοκάλεσι (Αυλώνα) και κατέληγε στον Ωρωπό. Ξεκίνησε από το γεγονός ότι οι χωρικοί δεν του είχαν αποδώσει το ένα δέκατο από την παραγωγή βελανιδιών. Μάλιστα ο Συγγρός εξέδωσε το 1898 ένα βιβλίο με τις θέσεις του για το μέλλον του τσιφλικιού. Νίκος Νικητίδης

Η Flora Graeca

χαν. Στο Χαρβάτι (σήμερα, Παλλήνη) μεγάλες ιδιοκτησίες είχαν οι οικογένειες Καλλιφρονά και Βακαλόπουλου. Τα 40.000 στρέμματα του πευκοδάσους, που από το Νταού Πεντέλης κατέληγε στη Ραφήνα, ανήκαν στην οικογένεια Σκουζέ. Μεγάλα τσιφλίκια υπήρχαν στη Σταμάτα, τη Γλυφάδα, τον Άλιμο, Τράχωνες, Ελληνικό, Δραπετσώνα, Κερατσίνι, Λιόσια και Τατόι. Ειδικά το πευκοδάσος στο Τατόι δημιουργήθηκε από τη συνένωση διαφόρων τσιφλικιών, που τα αγόρασε ο βασιλιάς Γεώργιος Α’ και δημιούργησε το βασιλικό Κτήμα Τατοΐου, έκτασης 50.000 στρεμμάτων. Βασικό ρόλο στις αγοραπωλησίες του Τατοΐου είχε ο τραπεζίτης και μεγαλοκτηματίας Ανδρέας Συγγρός. Ενδιαφέρον έχει μια αντιδικία

Ο Τζον Σίμπθορπ - John Sibthorp (1758 - 1796) ήταν πλούσιος άγγλος από τη τάξη των ευγενών. Όταν ανέλαβε την έδρα της βοτανικής στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αποφάσισε να εκπονήσει ένα έργο που θα έμενε για πάντα στην ιστορία της βοτανικής. Διάλεξε για θέμα του τη χλωρίδα της Ελλάδας. Ταξίδεψε δύο φορές στην Ελλάδα το διάστημα 17861795 και συνέλεξε πάνω από 2.000 φυτά. Τον συντρόφευαν ο φίλος του Τζον Χώκινς (John Hawkins) και ο αυστριακός ζωγράφος Φ. Μπάγιερ (Ferdinand Lucas Bayer). Το έργο του Σίμπθορπ ονομάστηκε Flora Graeca και εκδόθηκε σε 10 τόμους, περιέχοντας 966 υψηλής αισθητικής εικόνες του Μπάγιερ. Η Flora Graeca εκδόθηκε σε μόλις 30 αντίτυπα και είναι το σπανιότερο βιβλίο του κόσμου.

Οι κρόκοι της Αθήνας Το 1873 η γαλλική παραγωγή κρόκου καταστράφηκε και η Γαλλία απευθύνθηκε στην Ελλάδα για να την προμηθεύσει με βολβούς. Με αφορμή το γεγονός αυτός, ο Θεόδωρος Ορφανίδης, καθηγητής Βοτανικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, σε ένα άρθρο που δημοσίευσε εκείνες τις ημέρες επισημαίνει πόσο εύκολη είναι η καλλιέργεια του κρόκου, αφού αυτός φυτρώνει ακόμα και στην Αθήνα. Γράφει ο Ορφανίδης: «Εγώ μόνος μου, μέσα σε ένα μήνα, συνέλεξα γύρω από την Αθήνα 12.000 βολβούς. Από τους βολβούς αυτούς πήρα άπειρα σπέρματα, τα οποία θα σπείρω φέτος για να ετοιμάσω νέα φυτά, προκειμένου να δημιουργήσω μια συστηματική κροκοφυτεία. Ο Σίμπθορπ αναφέρει ότι καλλιεργήσιμος κρόκος φύεται και στα βουνά γύρω από την Αθήνα, κάτι που επιβεβαιώνω κι εγώ αφού έχω ήδη πει ότι φυτρώνει άφθονα στην Αττική. Μάλιστα οι γυναίκες στα χωριά της Αττικής τον μαζεύουν για δική τους χρήση, συνεχίζοντας να τον χρησιμοποιούν όπως παλιά για να χρωματίζουν υφάσματα και νήμαΔεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

τα. Στη Μάνδρα, την Ελευσίνα, τη Σαλαμίνα βάφουν έρια και νήματα με κρόκο και διαβεβαιώνουν ότι το χρώμα παραμένει ανεξίτηλο.» 49

Θέμα Ο συγγραφέας Δημήτρης Στεφανάκης για την εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας που εμπνέει ανησυχία

Άρια, ο κόσμος από την αρχή

«Η Ιστορία είναι μια θλιβερή υπόθεση, ποιος την επινοεί, ποιος την εμπνέεται, ποιος την κατευθύνει, είναι ένας λόγος για να γράφονται μυθιστορήματα» Της Νίκης Νικοπούλου

βραβευμένος με το PRIX MEDITERRANEE ETRAN GER στην Γαλλία, καθώς επίσης και με το «Διεθνές βραβείο Καβάφη» Δημήτρης Στεφανάκης, μιλά για το νέο του βιβλίο το οποίο επιχειρεί με λιτό και μεστό λόγο να ρίξει φως στα σκοτεινά γεγονότα που μεσολάβησαν και έθρεψαν δύο παγκοσμίους πολέμους , 1939 – 1944. Ο κεντρικός ήρωας , νεαρός έλληνας διπλωμάτης Στέφανος Μαυρουδής, θα ζήσει από κοντά τη νοσηρή πολιτική ατμόσφαιρα της αιγυπτιακής πρωτεύουσας που κυοφορεί την εθνική τραγωδία στην Ελλάδα, μια εικόνα που μοιάζει όλο και περισσότερο με την σημερινή κρίσιμη κατάσταση στη χώρα. Ο έρωτάς του για την αγγλογαλλίδα αρχαιολόγο Ροζμαρί την οποία γνωρίζει στη σκιά μιας μυστηριώδους εξαφάνισης των ανασκαφών στις Μυκήνες και μαζί της θα αναλάβει μια μυστική αποστολή στην κατεχόμενη Ελλάδα , είναι το μοναδικό σταθερό σημείο σε ένα περιβάλλον που δραματικά αλλάζει. Ο παλιός κόσμος πεθαίνει και όλα αρχίζουν από την αρχή. Η διαδρομή από το « μακιαβελισμό του Καίρου που αδιαφορούσε για την έκβαση του τότε πολέμου» στην Αθήνα της βαθειάς οικονομικής κρίσης σήμερα είναι ένα κλίκ στην ιστορία. Κύριε Στεφανάκη στο βιβλίο σας “Αρια ο κόσμος από την αρχή “ περιγράφετε τις συνθήκες στην Ελλάδα και την Αίγυπτο που εκκόλαψαν τον εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα στη σκιά ενός παγκοσμίου και δείχνετε πρόσωπα και πράγματα υπεύθυνα για τις δραματικές συνέπειες που είχε ο πόλεμος αυτός στη χώρα. Λέτε χαρακτηριστικά “ έφτασαν στο Κάιρο τα μέλη της εξόριστης κυβέρνησης αξιοθρήνητοι, αναμαλλιασμένοι , απογυμνωμένοι από κάθε επίφαση κύρους ... άβουλα πειθήνια πλάσματα που τα είχαν εντελώς 50

χαμένα”. Η Ελλάδα ζει μια άλλη κρίση σήμερα , πιστεύετε ότι υπεύθυνοι για αυτό είναι οι πολιτικοί με όλα αυτά τα χαρακτηριστικά που τους αποδίδετε; Νομίζω ότι τα βασικά γνωρίσματα ενός λαού, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και οι πολιτικοί του, δεν αλλάζουν τόσο εύκολα. Η αλήθεια είναι ότι οι σημερινοί πολιτικοί φαντάζουν εξίσου άβουλοι, πειθήνιοι και αξιοθρήνητοι όπως τότε. Στο χέρι τους είναι να μας αποδείξουν το αντίθετο. Θα το κάνουν; Ο ελληνικός λαός που τότε στον εμφύλιο δεν επέδειξε τα αντανακλαστικά

του, οδηγήθηκε στην εμφύλια τραγωδία. Σήμερα που όλοι σχεδόν οι έλληνες υφίστανται μια σκληρή και άδικη πολιτική δεν αντιδρούν άμεσα αλλά όλοι γνωρίζουν ότι υπάρχει μια υποβόσκουσα αντίσταση η οποία έχει περιγραφεί σαν επανάσταση των σιωπηλών , πιστεύετε ότι ο έλληνας έχει αποδεχθεί τη μοίρα του ή δεν έχει δώσει την απάντησή του ακόμα προς όλους εκείνους που προσπαθούν να τον χειραγωγήσουν; Είχα πει στην αρχή αυτής της εθνικής περιπέτειας πως όποιοι κι αν είναι αυτοί που απεργάζονται τη συμφορά μας ξεχνούν πως είμαστε λαός από σκληρό μέταλλο. Έκαναν την κίνησή τους στη σκακιέρα αλλά εμείς δεν έχουμε ακόμα απαντήσει. Είμαι πεπεισμένος ότι στο τέλος θα κάνουμε την έκπληξη και θα σώσουμε την παρτίδα. Ο ξένος παράγοντας και τότε και τώρα παίζει καθοριστικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της χώρας. Η ιστορία αποδεικνύει ότι οι εξαρτώμενοι πολιτικοί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από τις ξένες δυνάμεις δεν τάχθηκαν με το συμφέρον της χώρας . Λέτε στο βιβλίο σας χαρακτηριστικά “Η αισθητική ενός ανθρώπου πάντα κάτι μας λέει για την νοημοσύνη του” . Η αισθητική είναι σαφές ότι δεν υπάρχει. Λείπει και η νοημοσύνη από τους πολιτικούς ? Διότι όπως έχετε πει επίσης σε ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Θέμα μια άλλη συνέντευξή σας, “ η πολιτική και ο πολιτισμός είναι λέξεις ομόρριζες κάτι που αγνοούν οι αναλφάβητοι και ανάλγητοι πολιτικοί μας». Νομίζω ότι τις τύχες μας τις διαχειρίζονται τυχάρπαστοι, άνθρωποι χωρίς παιδεία, αισθητική και συνεπώς χωρίς ήθος και πατριωτική συνείδηση. Η απαξίωση του πολιτισμού από την Ελληνική πολιτεία είναι το πιο τρανό σημάδι ανικανότητας και αδαημοσύνης. Επίσης μιας και μιλάμε περί αισθητικής, το μεγάλο ερώτημα που τίθεται εδώ και τώρα είναι ότι λείπουν από τη δημόσια διαβούλευση οι πνευματικοί άνθρωποι της χώρας. Εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις όπως εσείς που έχετε τοποθετηθεί επαρκώς .Πώς η πνευματική ηγεσία του τόπου επιτρέπει ή δείχνει ανοχή σε τέτοιους πολιτικούς να βάζουν σε κίνδυνο τη χώρα και έναν ολόκληρο λαό; Δεν ξέρω αν από το τέλμα της ελληνικής διανόησης όπως το περιγράφετε, διασώζομαι εγώ και κάποιοι άλλοι. Η αίσθησή μου είναι πως όλοι οι πνευματικοί άνθρωποι σήμερα μετεωριζόμαστε μέσα σ’ ένα κλίμα αγοραφοβίας και αδιαφορίας. Συναλλασσόμαστε με κάλπικα νομίσματα κι ο χρόνος θα μας τιμωρήσει για αυτό. Θα πάω στο τέλος του βιβλίου σας για να διαβάσω αυτό που λέτε ότι “κάθε λαός πληρώνει φόρο αίματος στην ιστορία του”. Αυτό είναι αναγκαία συνθήκη για να γραφτεί τελικά η ιστορία ή τα “αθώα” θύματα κάθε πο λέμου είναι παράπλευρες απώλειες μιας ιστορίας που είναι ήδη γραμμένη από τους ισχυρούς; Η Ιστορία είναι μια θλιβερή υπόθεση. Ποιος την επινοεί, ποιος την εμπνέεται, ποιος την κατευθύνει, είναι ένας λόγος για να γράφονται μυθιστορήματα. Ελπίζω μονάχα μια μέρα την Ιστορία να την γράφει η ειρήνη και οι απλοί άνθρωποι… Με το νέο σας βιβλίο, επιστρέφετε και πάλι σε ένα γνώριμο παρελθόν, στην Αίγυπτο για να στήσετε το καινούργιο μυθηστορηματικό σκηνικό όπως κάνατε και με το προηγούμενο βιβλίο σας το “Μέρες Αλεξάνδρειας”. Για να χρησιμοποιήσω μια δική σας Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

φράση επιστρέψατε στην ίδια μοίρα; Στην «Άρια» υπάρχουν μονάχα φευγαλέες αντανακλάσεις της Αλεξάνδρειας. Εδώ πρωταγωνιστούν κυρίως η Αθήνα και το Κάιρο. Από την άλλη αν ο κοσμοπολιτισμός όρισε την μοίρα κάποιων ανθρώπων τότε νομίζω πως όχι μόνο εγώ αλλά και πολλοί άλλοι θα επιστρέφουν σε αυτή τη μοίρα όσο η ψευδοπαγκοσμιοποίηση θα μας αλλοτριώνει. Ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου σας ο νεαρός έλληνας διπλωμάτης Στέφανος Μαυροειδής, γόνος μεγαλοαστικής οικογένειας επιστρέφει από το Λονδίνο στην Ελλάδα του Μεταξά και περιγράφει αυτόν τον εμφύλιο πόλεμο που ακολουθεί ενός παγκοσμίου, ερωτεύεται στην Αίγυπτο του βασιλιά Φαρούκ που κυοφορεί τον πόλεμο υπό τη σκιά της Βρετανίας, την Αγγλογαλλίδα αρχαιολόγο Ρόζμαρι. Ο έρωτας που έχει και αυτός ένα πολεμικό χαρακτηριστικό από τη φύση του, είναι πανταχού παρών στο βιβλίο σας και αφήνει έντονα το στίγμα του στο κλίμα αυτής της ταραγμένης περιόδου. Με έναν μικροαστικό χαρακτήρα άλλοτε και μια μακαριότητα στην αστική κοινωνία όπου στα ακριβά ξενοδοχεία του Καΐρου φτάνει μόνο ο απόηχος του πολέμου. Είναι ένα ουσιαστικό αντίδοτο στην σκληρότητα της εποχής και παράγει αντισώματα μιας υγιούς αντίστασης ή ενοχοποιείται μέσα σε ένα νοσηρό κατεστημένο; Είναι δύσκολο να απαντήσει κανείς σε αυτή την ερώτηση. Στην λογοτεχνία, ξέρετε, οι απαντήσεις ποικίλλουν ανάλογα τον χαρακτήρα, το επεισόδιο, τη σκηνή, την σελίδα ακόμα. Ίσως δεν αναζητούμε καν απαντήσεις. Θέτουμε μόνο τα ερωτήματα καλώντας τον αναγνώστη να δώσει τη δική του απάντηση κάθε φορά. Το “Αρια ο κόσμος από την αρχή “ έρχεται να συμπληρώσει το προηγούμενα βιβλία σας “Μέρες Αλεξάνδρειας “ και “Φίλμ Νουάρ “ όπου εκεί περιγράφετε την άνοδο και την πτώση των πολυπολιτισμικών κέντρων της εποχής του Μεσοπολέμου. Η πολυφυλετικότητα στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες γειτονικές χώρες δημιουργεί τις συνθήκες μιας ανάλογης πτώσης που είναι μοιραίο να συμβεί επειδή η παρακμή είναι ιστορική

νομοτέλεια ή σκέφτεστε ότι μπορεί να συμβεί κάτι διαφορετικό στην Ελλάδα; Δεν θέλω να προεξοφλήσω οποιαδήποτε εξέλιξη στη σημερινή κατάσταση. Ακόμα και αν υπάρχουν παράλληλα σχήματα στην Ιστορία, κάθε περίπτωση είναι μοναδική και θα ήταν αστοχία από μέρους μου να προφητεύσω. Θα σας έλεγα μόνο ότι η εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας εμπνέει ανησυχία αλλά κι αυτό είναι κάτι που μπορεί να ανατραπεί στη συνέχεια. Έχετε βραβευθεί δύο φορές από το 2011 μέχρι σήμερα με δύο βραβεία που πρώτη φορά βάζει στη συγγραφική φαρέτρα έλληνας συγγραφέας της νεότερης λογοτεχνίας . Αυτές οι διακρίσεις που αυτομάτως σας τοποθετούν στη λίστα των μεγάλων κλασσικών συγγραφέων παγκοσμίως, είναι ένα διαβατήριο για την κορυφή και μια μεγάλη ευθύνη ταυτόχρονα απέναντι στο αναγνωστικό σας κοινό; Θα έλεγα ότι πρωτίστως είναι πηγή χαράς για μένα. Βάζοντας συνεχώς νέους στόχους έχουμε χάσει την ικανότητα να απολαμβάνουμε καθετί όμορφο που μας συμβαίνει. Δεν θέλω να σκέφτομαι τίποτε άλλο για την ώρα. Τις δεσμεύσεις άλλωστε που προκύπτουν από τέτοιες διακρίσεις πρέπει κανείς να τις έχει ήδη θέσει στον εαυτό του εκ των προτέρων. Η λέξη Άρια ποιά εννοιολογική βάση έχει και γιατί την επιλέξατε στον τίτλο του βιβλίου σας διότι παραπέμπει σε μια μεταφυσική ερμηνεία με την πρώτη ανάγνωση . Και επειδή είμαστε στην εκπνοή του 2013 ο παλιός χρόνος φεύγει σαν τον παλιό κόσμο του μεσοπολέμου που χάθηκε , Τι μπορεί να περιμένει μέσα από την εκδοχή ενός συγγραφέα, ο κόσμος το 2014 που σε λίγο έρχεται ; Η Άρια δεν είναι σήμερα παρά ένα μικρό χωριό κοντά στο Ναύπλιο. Κάποτε ανήκε στο σύμπλεγμα των Μυκηναϊκών πόλεων που ηγεμόνευαν στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Πώς ακριβώς συνδέεται το γεωγραφικό αυτό σημείο με το μυθιστόρημα ας το ανακαλύψει ο αναγνώστης διαβάζοντάς το. Όσο για το «ο κόσμος από την αρχή», ναι, νομίζω ότι έστω και έμμεσα παραπέμπει στην εποχή μας. 51

Πολιτισμός

Μπέσυ Μάλφα:

Συνέντευξη στη Λιάνα Μπουκουβάλα

Έχω δεχτεί πολύ αγάπη και είμαι πραγματικά ευγνώμων για αυτό…

αμά, γυναίκα, ηθοποιός, δασκάλα… Κι όμως τα προλαβαίνει όλα! Η Μπέσυ Μάλφα, η ηθοποιός που γνωρίσαμε και αγαπήσαμε όλοι μας μέσα από τους δεκάδες ρόλους της όλα αυτά τα χρόνια στην Ελληνική TV, είναι κυρίως «άνθρωπος»! Αυθεντική, με λίγα λόγια αλλά αληθινά δεν παίζει με τις λέξεις, ούτε φοβάται να σηκώσει ανάστημα όταν αυτό χρειαστεί! Εμείς τη συναντήσαμε, ένα απόγευμα Τετάρτης, κοντά στο θέατρο Ιλίσια όπου φέτος πρωταγωνιστεί και παρέα με ένα ζεστό καφέ, μιλήσαμε για τους φόβους της, τις αγωνίες της αλλά και για τα μελλοντικά επαγγελματικά της σχέδια. Μέχρι στιγμής, ποιον θεωρείς ρόλο – σταθμό στην καριέρα σου; Κοίτα, εγώ δεν θεωρώ καν ότι κάνω 52

καριέρα… Η δουλειά που εγώ κάνω δεν είναι καριέρα, αλλά είναι μια ενδιαφέρουσα διαδρομή προς το να εμπλουτίσω την ψυχή μου. Υπάρχει κάποιος ρόλος που θα ήθελες πολύ να έχεις παίξει και που μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει αυτό; Κατ’ αρχήν να σου απαντήσω ότι είμαι ευχαριστημένη μέχρι στιγμής με τα όσα έχω παίξει, γιατί έχω παίξει πάρα πολλά πράγματα και δεν μιλάω μόνο για την τηλεόραση γιατί ο κόσμος ξέρει περισσότερο τα έργα μου απο την τηλεόραση, αλλά έχω παίξει και στο θέατρο πάρα πολύ και έχω δοκιμαστεί σε πολλούς ρόλους. Από το νέο κορίτσι μέχρι τη μεγάλη γυναίκα, έχω παίξει άντρα, έχω παίξει τα πάντα. Δεν μπορώ να σου πω ότι μου λείπει κάτι, αισθάνομαι αρκετά ολοκληρωμένη. Παρ’όλα αυτά, επειδή κάθε χρόνο εΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Πολιτισμός

μπλουτίζονται οι γνώσεις και οι εμπειρίες, σε κάνουν αν θέλεις καλύτερο ή χειρότερο, αλλά ποιο έτοιμο να αντιμετωπίσεις κάποια πράγματα, θεωρώ ότι είναι «χρυσή» στιγμή για μένα να παίξω κι άλλα πολλά ακόμα. Ποια είναι η αγαπημένη σου ταινία; Μία ταινία που έχει μείνει βαθιά μες στην ψυχή μου είναι «Χορεύοντας στο σκοτάδι» και αυτό γιατί έχει να κάνει με την απόλυτη θυσία. Είναι μία από τις ταινίες που άγγιξαν πολύ βαθιά. Ποια ήταν η τελευταία θεατρική παράσταση που είδες και σε συγκίνησε; Δεν είναι μία αλλά δύο... Πρόκειται για τον «Φον Δημητράκη» του Πέτρου Φιλιππίδη, που συγκλονίστηκα με την σκηνοθεσία και με το ίδιο το έργο, με το πόσο σύγχρονος είναι ο Ψαθάς όσον αφορά στους Γερμανούς κι σε όλα αυτά που συμβαίνουν και σήμερα. Η δεύτερη είναι μία που είδα χθες και η οποία έχει λάβει εξαιρετικές κριτικές, η «Τίρζα» που παίζεται στο θέατρο στο «Ιλίσια» με τον Στέλιο Μάινα. Ποιο ξεχωρίζεις ως καλύτερο «κοπλιμέντο» που έχεις ακούσει μέχρι στιγμής, σε επαγγελματικό επίπεδο, δηλαδή κάτι που άκουσες και είπες από μέσα σου, ότι ναι, οι κόποι μου ανταμείβονται… Θα ήθελες να σου μιλήσω για το θέατρο ή για τ’ άλλα εγώ όμως θα μιλήσω για τη διδασκαλία. Οι κόποι μου ανταμείβονται απ’ αυτά που μου λένε οι γονείς για τα παιδιά τους, γιατί έχω αντιμετωπίσει και παιδιά με πολλά προβλήματα, τα οΔεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ποία κοντά μου αισθάνθηκαν ότι μπορούν να εκφραστούν και τα λόγια των γονιών τους ηχούν μες στην ψυχή μου, μες στην καρδιά μου, είναι πολύ γλυκά. Τώρα όσον αφορά στους ρόλους έχω δεχτεί πολύ αγάπη και είμαι πραγματικά ευγνώμων. Τι φοβάται περισσότερο η Μπέσυ σε αυτή τη ζωή; Είναι ανομολόγητος δεν μπορώ καν να το ψελλίσω. Είμαι μητέρα όμως, οπότε καταλαβαίνεις… Ποια ήταν η πιο άσχημη στιγμή της ζωής σου;

Ο θάνατος του πατέρα μου. Αυτή ήταν μια πολύ δύσκολη στιγμή για μένα... Και η πιο όμορφη φράση που έχεις ακούσει από τα παιδιά σου μέχρι στιγμής; Μια από τις κόρες μου, όταν ήταν έξι χρονών, μου είπε, αχ μανούλα μου τι καλή μανούλα που είσαι, πόσο κουράζεσαι, δουλεύεις, καθαρίζεις το σπίτι, μαγειρεύεις, πλένεις πιάτα, σιδερώνεις, τι καλή μανούλα.. Και της λέω.. αγάπη μου καλά όλα τ’ άλλα, αλλά δεν πλένω πιάτα έχουμε πλυντήριο, πως σου ήρθε αυτό; (γέλια) Το βρήκα πάρα πολύ χαριτωμένο. Ποια είναι τα επαγγελματικά σου σχέδια για το μέλλον; Θα ήθελα να συνεχίσω τις διδασκαλίες μου, διδάσκω στα εκπαιδευτήρια Γείτονα, και είμαι πάρα πολύ ευχαριστημένη, από το σχολείο, από τα παιδιά, είναι πάρα πολύ δημιουργικό, με εμπνέει, μου δίνει χαρά για τη ζωή! Οι παραστάσεις στο θέατρο Ιλίσια με τους φίλους μου, Ρένα Λουιζίδου, Παύλο Χαϊκάλη και Γρηγόρη Βαλτινό πάνε πάρα πολύ καλά και θα ήθελα να συνεχίσουν να πηγαίνουν έτσι. Υπάρχει ακόμη μία ταινία που είναι στα σκαριά… γενικά είμαι αισιόδοξη και έτοιμη για πολλά. *Φέτος η Μπέσυ Μάλφα εμφανίζεται στο θέατρο «Ιλίσια», στο θεατρικό έργο του Ντόναλντ Μάργκιουλις, «Δείπνο με φίλους», με τους Γρ. Βαλτινό, Παυ. Χαϊκάλη και Ρ. Λοϋζίδου. 53

Media

Απονεμήθηκαν τα δημοσιογραφικά βραβεία Μπότση ε μια εποχή βαθιάς κρίσης, η δημοσιογραφία δοκιμάζεται και κρίνεται όσο ποτέ άλλοτε. Γι' αυτό η 30η απονομή των δημοσιογραφικών βραβείων Μπότση, έχει ιδιαίτερη σημασία. «Το Ίδρυμα Μπότση βραβεύει κάθε χρόνο τους δημοσιογράφους, τα έντυπα, τα μέσα ενημέρωσης που σέβονται το δικαίωμα των πολιτών για ενημέρωση» τόνισε ο πρόεδρος του Ιδρύματος, Πάνος Καραγιάννης, ο οποίος απευθυνόμενος στον παρευρισκόμενο Πρόεδρο της Δημοκρατίας, είπε: «Αυτήν τη σκληρή περίοδο που δοκιμάζεται ο ελληνικός λαός και η χώρα μας, υψώσατε αυστηρό λόγο απέναντι στις παράλογες και εξοντωτικές απαιτήσεις των ξένων δανειστών και ο λόγος αυτός ανύψωσε το ηθικό και έδωσε ελπίδα στους Έλληνες». Οο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργό και κυβερνητικός εκπρόσωπος, Σίμος Κεδίκογλου, υπογράμμισε: «Είμαστε στην εποχή της κρίσης, είναι η δημοσιογραφία, τα μέσα ενημέρωσης στην εποχή της κρίσης. Πρόκειται για μια δύσκολη εποχή. Η κρίση, όμως, μπορεί και πρέπει να είναι ευκαιρία». Σημείωσε επίσης, πως «πρέπει να θυμόμαστε και μερικά λάθη, όπως τη φούσκα που δημιουργήθηκε στον χώρο των μέσων ενημέρωσης». «Πρέπει να βρούμε λύσεις. Πρέπει μέσα από την κρίση να γεννήσουμε ιδέες. Πρέπει να επιμείνουμε στις αρχές, στη δεοντολογία, στις διαχρονικές αξίες της δημοσιογραφίας. Πρέπει να αναζητήσουμε νέες μορφές. Τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης μπορούν να δώσουν λύσεις. Στόχος είναι η αναβάθμιση της θέσης του δημοσιογράφου» τόνισε ο κ. Κεδίκογλου, συμπληρώνοντας ότι «πρέπει τα πρόσωπα να ξαναδώσουν αξία στη θέση». Στις δύσκολες και τραγικές στιγμές που ζει ο δημοσιογραφικός κλάδος και στα προβλήματα που αντιμετωπίζει αναφέρθηκε ο πρόεδρος της ΠΟΕΣΥ, Γιώργος Σαββίδης, ενώ η πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ, Μαρία Αντωνιάδου επισήμανε ότι παρά τις αντιξοότητες που αντιμετωπίζει ο κλάδος, οι δημοσιογράφοι στην πλειονότητά τους δικαίωσαν, τη χρονιά που φεύγει, τον ρόλο και την αποστολή τους. Τα τέσσερα βραβεία του Ιδρύματος απονεμήθηκαν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κάρολο Παπούλιας και είναι: • Στη Ρένα Κουβελιώτη, που εργάζεται στον τηλεοπτικό σταθμό «Alpha», για τα αποκαλυπτικά και αποκλειστικά ρεπορτάζ στη διάρκεια τους έτους. • Στον Ανδρέα Παναγόπουλο, για την επιστημονική του έρευνα σχετικά με τη διαδικτυακή ειδησεογραφία στην Ελλάδα. Δημοσιογραφεί στο Αθηναϊκό– Μακεδονικό Πρα-

κτορείο Ειδήσεων και στον ΑΝΤ1. • Στον Κώστα Αργυρό, για την προσέγγιση στην παρουσίαση της «Ευρώπης των 27» με σειρά τηλεοπτικών εκπομπών. • Στο Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΜ- Θ για το σύνολο της πολιτιστικής δράσης του, ως φορέας, αλλά και

Τα ειδικά βραβεία Τα βραβεία Κοινοβουλευτικού Ρεπορτάζ, με χορηγό τη Βουλή των Ελλήνων, απονεμήθηκαν από τον πρόεδρο της Βουλής, Ευάγγελο Μεϊμαράκη. Το βραβείο «Γιάννης Φάτσης» δόθηκε στην Πηνελόπη Γκάλιου, για την πληρότητα κάλυψης του νομοθετικού έργου και του κοινοβουλευτικού ελέγχου της Βουλής, στον τηλεοπτικό και ραδιοφωνικό σταθμό «ΣΚΑΪ» και στον διαδικτυακό τόπο skai.gr, ενώ το βραβείο «Χρήστος Πασαλάρης» δόθηκε στην Αντιγόνη Πανέλλη, για την αντικειμενική κάλυψη, επί δέκα χρόνια, των εργασιών της Βουλής και την επιτυχή προβολή- ανάλυση θεμάτων της κοινοβουλευτικής δραστηριότητας, στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Τα βραβεία Οικονομικού Ρεπορτάζ, με χορηγό το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών, απονεμήθηκαν από τον αντιπρόεδρο του ΕΒΕΑ, Παύλο Θωμόγλου στους

Γιώργο Πουλερέ, για την αναλυτική καταγραφή της οικονομικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας και την αντικειμενική ενημέρωση της κοινής γνώμης στην εφημερίδα «Τα Νέα» και στη Χριστίνα Κοψίνη, για το πλήρες ρεπορτάζ και την αρθρογραφία σε επίκαιρα οικονομικά, εργασιακά και οικονομικοκοινωνικά θέματα στην εφημερίδα «Η Καθημερινή». Το βραβείο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με χορηγό τον δήμο Αθηναίων, απονεμήθηκε από τον δήμαρχο Αθηναίων, Γιώργο Καμίνη, στον Άρη Χατζηγεωργίου που καλύπτει το συγκεκριμένο ρεπορτάζ στην εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος» και το βραβείο «Βλάσσης Σωκρατίδης», με χορηγό την Ένωση Δημοσιογράφων Ιδιοκτητών Περιοδικού Τύπου, στον Ευάγγελο Σπύρου, για την έκδοση δύο περιοδικών με θέματα ασφαλιστικά και τραπεζικά, καθώς και των εφημερίδων «NEXTDEAL» και «Παιδικός Σταθμός για Γονείς». Τιμητικές διακρίσεις πήραν ο Βασίλης Σκουντής, για την επί σειρά ετών πορεία του και τη μεγάλη συμβολή του στο Αθλητικό Ρεπορτάζ, ο οποίος εργάζεται στην εφημερίδα «Goal News», στον «OTE.TV», στο «Sentra FM» και στην «gazzeta Gr», καθώς και στον Σωτήρη Ξενάκη, για την εν γένει πολύχρονη παρουσία του στον χώρο της τηλεόρασης ως κοινοβουλευτικός και πολιτικός συντάκτης, παρουσιαστής δελτίων ειδήσεων και εκπομπών. Εργάζεται στο «ΒΗΜΑ FM», στο «KONTRA CHANNEL» και στην εφημερίδα «Παραπολιτικά». Τιμητικές διακρίσεις πήραν επίσης, ο Σπύρος Αβαρκιώτης, για την επί 21 έτη προσφορά του ως προέδρου του Ιδρύματος «Αθανασίου Βασ. Μπότση», ο Γεώργιος Αναστασόπουλος, για τη διαδρομή του στη δημοσιογραφία, στην πολιτική και στη διπλωματία, ο Γεώργιος Γιαννήλος, για την επί 40 χρόνια ευδόκιμη υπηρεσία του ως συντάκτη και αρχισυντάκτη στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, στην Κική Σεγδίτσα, για τη μεγάλη και ιδιαίτερη δημοσιογραφική πορεία της στο ελεύθερο και πολιτιστικό ρεπορτάζ σε εφημερίδες, ενώ υπήρξε κριτικός κινηματογράφου στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο, είναι συγγραφέας και σεναριογράφος, καθώς και στον Ζάχο Χατζηφωτίου για την εν γένει δημοσιογραφική σταδιοδρομία του. Τέλος, ειδική τιμητική διάκριση απονεμήθηκε στο Κοινωφελές Ίδρυμα «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης», για το πολύπλευρο κοινωνικό, ανθρωπιστικό και πολιτιστικό έργο του στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το βραβείο παρέλαβε ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος, Αντώνης Παπαδημητρίου. ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • Δεκέμβριος 2013

Media

Εφημερίδα των Συντακτών: Μέτοχοι οι αναγνώστες Η «Εφημερίδα των Συντακτών» απευθύνει ανοικτή πρόσκληση στους αναγνώστες της, ζητώντας τους να συμμετάσχουν στην αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου. Η απόφαση αυτή προήλθε μετά από έντονες συζητήσεις και διεργασίες και τελικά υπερίσχυσε η άποψη πως η εφημερίδα θα πρέπει με διαφάνεια να ενισχυθεί από το αναγνωστικό κοινό της, έχοντας συμπληρώσει ένα έτος από την έκδοσή της. Η εφημερίδα ανακοίνωσε το άνοιγμα βιβλίου προσφορών για να παραχωρήσει σε μικρομετόχους το 7,5% της εταιρείας «Ανεξάρτητα ΜΜΕ ΑΕ» έναντι ποσού 412.500 ευρώ, με τιμή μετοχής τα 110 ευρώ. Σύμφωνα με τα όσα ανακοινώθηκαν, «το ελάχιστο που θα μπορεί να συμβάλει κάθε φυσικό πρόσωπο θα είναι το αντίτιμο μιας μετοχής» και «το μέγιστο θα είναι 1% ή 55.000 ευρώ». Ο σχετικός λογαριασμός για τις καταθέσεις είναι στην Εθνική Τράπεζα. Σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχει ενδιαφέρον από συνδικάτα, από την Ελλάδα και το εξωτερικό να συμμετάσχουν στο εγχείρημα.

H Ελλάδα στη Γιουροβίζιον Το θέμα της Γιουροβίζιον έκλεισε και σύμφωνα με πληροφορίες του «Μικροπολιτικού» η Ελλάδα θα συμμετέχει στον διαγωνισμό τραγουδιού μετά από τηλεδιάσκεψη που είχαν οι άνθρωποι της EBU με τον πρόεδρο της ΝΕΡΙΤ Γιώργο Προκοπάκη και τον ειδικό διαχειριστή της περιουσίας της ΕΡΤ Γκίκα Μάναλη. Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα των «Νέων» έχουν γίνει οι σχετικές συνεννοήσεις και σε λίγο καιρό η ΔΤ θα υπογράψει συμφωνία με την EBU. Η Ευρωπαϊκή Ραδιοτηλεοπτική Ένωση (EBU) είχε δηλώσει μετά την επέμβαση των ΜΑΤ στο Ραδιομέγαρο ότι δεν θα δεχόταν στους κόλπους της τη Δημόσια Τηλεόραση. Τότε μάλιστα ο πρόεδρος της, Ζαν Πολ Φιλιπό, είχε πει ότι αν η Ελλάδα πήγαινε στη Γιουροβίζιον χωρίς δημόσια τηλεόραση θα ήταν πολύ δύσκολο να της επιτραπεί η συμμετοχή. Όμως τελικά το θέμα της Γιουροβίζον έκλεισε. Από την συμφωνία με την EBU προκύπτει ότι η ΔΤ δεν θα πληρώσει συνδρομή (ύψους 350.000 ευρώ) για το εξάμηνο κατά το οποίο εκπέμπει.

Πρωτιά στο «Έθνος» με Καζαντζάκη Η προσφορά των βιβλίων του Νίκου Καζαντζάκη έδωσε στο «Έθνος της Κυριακής» την πρώτη θέση με 156.350 φύλλα. Δεύτερο το «Θέμα» με 138.490 φύλλα και τρίτο το «Βήμα» με 131.310. Τέταρτη η “Real News” με 83.020 φύλλα( και ακολούθησαν με 20.170 η «Κυριακάτικη Δημοκρατία», με 19.320 ο «Τύπος της Κυριακής». Στα 17.780 ο «Ριζοσπάστης της Κυριακής», με 14.010 φύλλα η «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» και με 13.370 η “Espresso της Κυριακής”. Η «Καθημερινή» δεν επιτρέπει τη δημοσίευση των στοιχείων της κυκλοφορίας της από τα πρακτορεία διανομής Τύπου.

Αυξήθηκε η διαφήμιση στα ΜΜΕ Ξεπέρασε τα 500 εκατομμύρια ευρώ η διαφημιστική δαπάνη στα τηλεοπτικά κανάλια, σύμφωνα με τα στοιχεία της Media Services για το ενδεκάμηνο του 2013. Συνολικά, τα ΜΜΕ απορρόφησαν από την αγορά τους έντεκα μήνες του έτους το ποσόν του 1.047.076.398 ευρώ, εμφανίζοντας αύξηση σε σχέση με το 2012 κατά σχεδόν 3%. Η αύξηση αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στην τηλεόραση, που καταγράφει μεγάλη άνοδο της διαφήμισης,

Με Σαββίδη η Δ.Τ. Θεσσαλονίκης Τον Ιανουάριο ξεκινά το πρόγραμμα Θεσσαλονίκης της Δημόσιας Τηλεόρασης, με γενικό διευθυντή τον πρώην δημοσιογράφο της ΕΡΤ3, Παντελή Σαββίδη. Ο Π. Σαββίδης είχε ανακοινώσει ότι δεν θα συμμετείχε σε μη αυτόνομο ρ/τ φορέα Θεσσαλονίκης και ότι αποχωρούσε από κάθε συζήτηση, καθώς η βούληση της κυβέρνησης δεν περιελάμβανε κάτι τέτοιο. Τώρα επανέρχεται επικαλούμενος διαβεβαίωση του Π. Καψή ότι θα σχηματιστεί αυτόνομος ρ/τ φορέας στη Θεσσαλονίκη. Ο Π. Σαββίδης επισκέφτηκε το κτήριο διοίκησης της ΕΡΤ3, στην οδό Αγγελάκη 1, το οποίο συνεχίζει να βρίσκεται καθημερινά υπό τη φύλαξη των ΜΑΤ και στο Δεκέμβριος 2013 • ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

οποίο στεγάζονται οι εργαζόμενοι που ήδη υπέγραψαν στη Δ.Τ. Εκεί τους ανακοίνωσε ότι αναλαμβάνει γενικός διευθυντής του τηλεοπτικού και ραδιοφωνικού σταθμού της Θεσσαλονίκης. Είπε επίσης ότι ο Παντελής Καψής συμφώνησε στην ίδρυση αυτόνομου ρ/τ σταθμού με έδρα τη Θεσσαλονίκη, που όμως θα ξεκινήσει με ένα ολιγόωρο, μάλλον τρίωρο ή τετράωρο, ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό πρόγραμμα, με την προοπτική να αυξηθεί στη συνέχεια. Για το σκοπό αυτό, είπε, θα προσληφθούν ακόμη 110 εργαζόμενοι (δημοσιογράφοι, διοικητικοί, τεχνικοί), οι οποίοι θα προστεθούν στους 40 ήδη υπάρχοντες. (πηγή ΕΝΕΤ)

κατά 20,6%, έχοντας λάβει 504.089.009 ευρώ. Σε αντίθεση με τα περιοδικά, τα οποία έχασαν το 19,8% της δαπάνης που είχαν και απορρόφησαν 256.178.354 ευρώ. Η συνεχής πτώση των μεριδίων των περιοδικών ανέβασε το ποσοστό των εφημερίδων, με τον Τύπο να παίρνει το ενδεκάμηνο 230.930.550 ευρώ. Μικρή είναι η πτώση για το ραδιόφωνο, που για το ίδιο διάστημα έλαβε 55.878.486 ευρώ.

Πρώτο το Mega Στη δημοσιότητα έδωσε η Nielsen Audience Measurement τα στοιχεία τηλεθέασης για την τηλεοπτική σεζόν 2012-2013, με το TV Yearbook 20122013. Σύμφωνα με αυτά, το Mega για άλλη μια σεζόν ήταν πρώτο σε τηλεθέαση στο κοινό 15-44, έχοντας όμως μειωμένο μερίδιο. Σχεδόν σταθερό μερίδιο είχε ο ΑΝΤ1, ο Alpha το διεύρυνε αρκετά, ενώ το Star έχασε έδαφος. Ιδιαίτερα σημαντική είναι επίσης και η άνοδος του Σκάι. Πιο συγκεκριμένα, το Mεγάλο Κανάλι ήταν πρώτο στο κοινό 15-44, την σεζόν 2012-2013, με μερίδιο 19,0% (από 20,9%) έναντι 17,4% του ΑΝΤ1 (από 17,5%), 14,3% του Alpha (από 13,0%) και 13,9% του Star (από 14,1%). Όπως δείχνουν τα στοιχεία τη μεγαλύτερη άνοδο είχε ο Alpha (1,3 ποσοστιαία μονάδα), ενώ μεγάλη ήταν και η άνοδος του Σκάι, που έφτασε μερίδιο 7,8% (από 7,0%). Όσον αφορά στις συνήθειες τηλεθέασης, τα στοιχεία δείχνουν ότι τη σεζόν 2012-2013 ο μέσος χρόνος τηλεθέασης ήταν 166 λεπτά, από 179 λεπτά που ήταν τη σεζόν 2011-2012. 55

2013

Άλλο ένα έτος εξαθλίωσης

∂›Ì·ÛÙÂ Ë ÛÂ›Ú· ÙÔ˘ spirospero... ∫ÔÏ˘Ì¿ÌÂ ÛÙ· Ï·ÛﬁÓÂÚ·... ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ● ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ ● ÙË˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ●

∫¿ÓÙÂ ÎÏÈÎ Î·È... Â›ÛÙÂ Ì¤Û·