Stadsschouwburg Journaal #16 by Internationaal Theater Amsterdam

Stadsschouwburg Journaal maart • april • mei • juni 2015

ssba.nl

Cover & beeldserie p. 6, 12, 16 & 20 bewerking: Kalle Mattsson www.studiokallemattsson.com Cover foto: Patrick Swirc

Stadsschouwburg Journaal # 16, maart - juni 2015 Concept en vormgeving: Van Lennep Redactie: An Cardoen Aan dit nummer werkten mee: Evelyne Coussens, Melle Daamen, Anita van Dolen, FrĂŠnk van der Linden, Astrid van Leeuwen, Kester Freriks, RenĂŠ van der Pluijm Heel veel dank aan: Iedereen die achter de schermen hard heeft meegewerkt, ons te woord heeft gestaan en mee heeft gedacht. Uitgave: februari 2015, Stadsschouwburg Amsterdam Druk: Dijkman Print Oplage: 20 .500 Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage van drukkerij Dijkman Print.

VOORWOORD

HET AMSTERDAMSE MODEL Toen ik begon bij de Stadsschouwburg was de directiekamer nog aan het Leidseplein, waar nu de garderobe en de kassa zit. De directieburelen waren ver weg van de andere kantoren en afgesloten van de publieksruimtes door een grote glazen deur (die er nu nog zit overigens). Op die grote deur, ik weet het nog precies, stond in het glas de volgende tekst gegraveerd

“Directie geen toegang'” Altijd me afgevraagd of daar bedoeld werd dat de directie geen toegang had, wat taalkundig de meest voor de hand liggende uitleg is, of dat bedoeld werd dat vanwege de directie iedereen behalve de directie zich uit de voeten diende te maken, hetgeen waarschijnlijk de werkelijke bedoeling was van deze tekst. De glasgravure was ook tekenend voor een tijd dat het nog kalm was in de schouwburg, de Nederlandse elite vrijblijvend en gerust zijn eigen positie had en daar heel tevreden mee was. Nationalisme bestond bij wijze van spreken nog niet omdat er geen internationalisme was. In en rond dat gebouw werd nog amper buitenlands gesproken. Het buitenlands dat hoorbaar was, was het Vlaams van Ivo van Hove, die daags voor mij begonnen was in de schouwburg, en van buiten het platte Engels van Britse toeristen, die toen nog in groten getale het Leidseplein bezochten. Verder variëerde de taal van plat Amsterdams tot ABN, maar daar lag de grens. Hoe anders is dat nu. Mijn kantoor is inmiddels temidden van de andere kantoren aan de achterzijde aan de Marnixstraat en mijn kamer grenst aan een trappenhuis. Vanuit dat trappenhuis hoor ik mensen praten, onverstaanbaar vaak, maar wel hoor ik de taal. Nog steeds Nederlands en Vlaams, maar inmiddels ook heel veel buitenlands, Engels, Frans, Duits. De Amsterdamse Stadsschouwburg is in rap tempo een internationaal kunstencentrum geworden. Wij zijn naast het Holland Festival en Julidans ook de rest van het jaar internationaal gaan programmeren.

Brandhaarden natuurlijk, maar ook regulier. Het zijn de best bezochte voorstellingen inmiddels. Geen schouwburg doet ons dat na. Ons huisgezelschap Toneelgroep Amsterdam nodigt buitenlandse regisseurs uit, wij internationale gezelschappen. Internationale critici en theatermakers komen bij ons kijken en zijn nieuwsgierig naar het succes van het Amsterdamse Model. Dat model is theater maken en theater programmeren in één huis, maar gescheiden van elkaar. Want goed programmeren is een vak. We hebben het programmeren van een hedendaags grootstedelijk theater een nieuwe dimensie gegeven en kozen daarmee in Nederland een geheel eigen positie. Met internationaal theater. Met speciale projecten waar we van oorsprong kleine-zaal theatermakers presenteren in de Rabo- of Grote Zaal. Met Expanding Theatre waarmee we de maatschappelijke actualiteit in huis halen en de grenzen van theater verkennen. Met laatst nog Edward Snowden, die bij ons een van zijn eerste live interviews gaf. Met programma's over de rechtstaat en verstedelijking in China doen we aan agenda-setting. Met programma’s als 100% Amsterdam, De Staat van de Stad en onze 'adoptie' van de wijkjury verhouden we ons tot de stad.

directeur

De theaterorganisatie in Nederland is in beweging. Daar is reden voor, het gaat niet zo goed. Er is te veel, publiek vergrijst, voorstellingen worden niet afgenomen. Regionale gezelschappen proberen wanhopig aansluiting te vinden bij hun lokale gemeenschap, regionale schouwburgen programmeren echter nog amper het gesubsidieerde aanbod en de zalen vullen zich moeizaam. In Rotterdam en Den Haag is men naarstig op zoek naar hoe de theaterorganisatie in hun stad vorm te geven. Amsterdam vormt een uitzondering. We hebben in Amsterdam al een vorm gevonden die zijn vruchten afwerpt en een nieuw en betrokken publiek trekt. Dat publiek groeide bovendien aanzienlijk. Maar, als je zoiets zegt, dan wordt dat snel versleten voor zelfgenoegzaamheid en Amsterdamse arrogantie. Dus we blijven streven naar beter. Volgens het Amsterdams model. Succes smaakt naar meer. ― Melle Daamen 3

INHOUD De Zweedse grafisch ontwerper en illustrator Kalle Mattsson maakt al voor de tweede keer een coverserie voor het Stadsschouwburg Journaal. Deze keer bewerkte hij bestaande portretten van vier theatervrouwen, die een hoofdrol spelen in dit Journaal: actrice Juliette Binoche (cover en p. 6), actrice Frieda Pittoors (p. 12), acteur Marcel Musters (maar hij speelt een vrouw!, p. 16) en choreografe Anne Teresa de Keersmaeker (p. 20). Bekijk het werk van Kalle Mattsson op: www.studiokallemattsson.com. 3 VOORWOORD: HET AMSTERDAMSE MODEL 9 GEEF EEN VRIENDSCHAP KADO! 10 UITGELICHT 19 HET WETEN WAARD 30 FOTOREPORTAGE

BEING JULIETTE BINOCHE Juliette Binoche speelt de titelrol in de voorstelling Antigone. The Guardian sprak met haar.

BRUILOFTEN EN PARTIJEN Frénk van der Linden, initiatiefnemer van Het Grote Interviewgala, schreef een column over een geruchtmakend interview met Hilbrand Nawijn.

DE VROUWEN VAN TONEELGROEP AMSTERDAM Komende tijd spelen vrouwen de hoofdrol bij Toneelgroep Amsterdam. Marieke Heebink, Halina Reijn, Frieda Pittoors en Hélène Devos vertellen over hun personage.

MARCEL MUSTERS IN MEEPESAANT In mei organiseren we een heel weekend rond mugmedegoudentand: het MugWeekend. Kester Freriks sprak met Marcel Musters.

ROSAS, EEN MIJLPAAL VAN DE DANS Anne Teresa De Keersmaekers choreografie Rosas danst Rosas is een van de mijlpalen van de hedendaagse dans. Astrid van Leeuwen schreef een portret van De Keersmaeker en het stuk.

EEN BLIK OP BRUSSEL Na Missie afgelopen najaar, tonen we nog twee voorstellingen van de Koninklijke Vlaamse Schouwburg uit Brussel. De Vlaamse journaliste Evelyne Coussens schreef voor ons een portret van een eigenzinnig stadstheater.

KIJKEN - ERVAREN - DOEN

& HET PROGRAMMA

Jaarlijks doen ca. 7900 kinderen en jongeren mee aan een educatie-activiteit in de schouwburg. “Theater speelt een essentiële rol speelt bij het “groot worden”.

In dit Journaal vindt u ook een bewaarboekje met alle voorstellingen van maart t/m juni, een jaaroverzicht en zaalplattegronden. 5

Actrice Juliette Binoche speelt Antigone, in een regie van Ivo van Hove. Foto: Patrick Swirc, bewerking: Kalle Mattsson. 6

INTERVIEW

Juliette Binoche speelt de hoofdrol in Antigone, een regie van Ivo van Hove bij het toonaangevende Londense theater The Barbican. Binoche is vooral bekend van haar meer dan 40 filmrollen, o.a. in The Unbearable Lightness of Being, Trois couleurs, Chocolat en The English Patient. Ze staat niet vaak op het toneel, al is ze naar eigen zeggen 'voor het theater geboren'. De laatste keer was in 2012, in Mademoiselle Julie, ook bij The Barbican. Ze gaf toen dit interview aan The Guardian dat - heel zeldzaam - eens níet (alleen) over film, maar over theater gaat.

BEING JULIETTE BINOCHE DOOR LAURA BARNETT

Binoche is geboren voor het theater. Haar moeder was actrice en dramadocent, haar vader theaterdirecteur; ze studeerde aan het Conservatoire national supérieur d'art dramatique in Parijs, een van de meest vooraanstaande dramascholen van Frankrijk. Toen ze 21 was, verwierf ze een rol in Hail Mary van Jean-Luc Godard, een omstreden hedendaagse versie van de Onbevlekte Ontvangenis, waardoor haar carrière in een stroomversnelling kwam. Mademoiselle Julie (2012) was haar eerste theaterproductie in meer dan tien jaar.

"Het genoegen om de interactie tussen het publiek en de acteurs te voelen, is zo zinnelijk."

Waarom besloot ze terug te keren naar het toneel? Binoche begeleidt me naar het terras van haar gehuurde appartement in Avignon – muren bedekt met fleurige bougainville, een beschaduwde tafel gedekt voor het ontbijt – en trekt rimpels in haar neus. "Ik heb het toneel nooit verlaten," zegt ze, terwijl in de verte een kerkklok weerklinkt. "Maar het genoegen om de interactie tussen het publiek en de acteurs te voelen, is zo zinnelijk. Je creëert een moment van compleetheid, gewoon door te luisteren."

Antigone (NL première) The Barbican & Les Théâtres de la Ville de Luxembourg i.s.m. Toneelgroep Amsterdam / Ivo van Hove wo 15 t/m za 18 apr, 20.30 uur za 18 apr ook 16.00 uur

Voor elk personage dat ze speelt, bereidt Binoche zich intensief voor. Ze sliep op de kale straten van Parijs voordat ze een dakloze vrouw speelde in Les Amants du Pont-Neuf (1991) en oefende maandenlang om viool te leren spelen voor haar rol in de film Alice et Martin uit 1998. Voor haar sterrenrol in Chocolat – de verfilming uit

“ Hoe meer je acteert, hoe meer je leeft, je kijk op het leven wordt steeds nauwkeuriger. Het is net als het pellen van een ui.”  JULIETTE BINOCHE

2000 van de roman van Joanne Harris, een van de weinige uitstapjes van Binoche naar Hollywood – verscheen ze onaangekondigd bij het huis van Harris in Barnsley en verbleef er een weekend.

"We zijn verantwoordelijk, als vrouw – journalist, actrice, wie dan ook – om vooruit te komen." In het verleden heeft Binoche gezegd dat ze liever met onafhankelijke regisseurs werkt – Kiarostami, Krzysztof Kieślowski, Michael Haneke – dan met Hollywoodregisseurs als gevolg van haar frustratie over de wijze waarop gangbare Amerikaanse films vrouwen afschilderen. Als ik haar daarnaar vraag, slaakt ze een geërgerde zucht."Dat is een zeer oude vraag voor mij," zegt ze. "Dat is een zeer oude manier van denken." Maar hoe zit het met het feit dat we nog steeds zo weinig vrouwen, vooral vrouwen van boven de 40 in hoofdrollen zien? Ze onderbreekt me, verheft haar stem. "Die discussie is al jaren gaande! Dat is saai! We blijven die gedachte voeden door erover te praten. Als we over iets anders praten, gaan mensen anders denken, en zullen we het veranderen. Omdat we verantwoordelijk zijn, als vrouw – journalist, actrice, wie dan ook – om vooruit te komen." Beschouwt ze zichzelf als een feministe? "Nee," zegt ze. "Bewust van mijn vrouwelijke en mannelijke kanten, zeker. Maar die term drukt mensen alleen maar in een stereotype manier van denken. Ik denk dat creëren en doen, actief zijn, belangrijker is dan erover praten." Binoche past dit principe zeker toe in haar eigen carrière: ze is een volleerd schilder, en leerde in vier maanden dansen voor In-i, een show die ze maakte met de Britse danser-choreograaf Akram Khan. In-i ging in 2008 in het National Theatre in Londen in première, een van de weinige keren in de carrière van Binoche dat de kritieken over haar niet alleen superlatieven bevatten (The Guardian noemde haar dansdebuut "indrukwekkend", maar vond de show "langdradig"). "Londen was moeilijk," zegt ze. "Het was in bepaalde opzichten een pijnlijke ervaring, maar het is heel bevredigend geweest. Sindsdien beweeg ik me anders over het toneel. Hoe meer je acteert, hoe

meer je leeft, je kijk op het leven wordt steeds nauwkeuriger. Het is net als het pellen van een ui, zeg maar. Je pelt en pelt totdat je. . ." Ze pauzeert, zoekend naar het juiste Engelse woord. " ... probeert uit te komen bij een soort transparantie."

"Als je echt je hart in het werk stopt, denk je niet na over hoe je eruitziet." Zoals altijd heeft Binoche enkele drukke maanden voor de boeg. Na Avignon zal Mademoiselle Julie door Frankrijk toeren. Ze rondde onlangs enkele draaidagen voor Cosmopolis af, de verfilming van David Cronenberg. Ze begint komend jaar aan een nieuwe film, onder regisseur Bruno Dumont. "Hij gaat over Camille Claudel," zegt ze, "tijdens de periode waarin ze geïnterneerd was. Het wordt interessant, omdat het over een vrouw en creatie gaat. Om je eerdere vraag te beantwoorden: vrouwen zijn zo creatief. Ze worden creatief geboren, niet alleen omdat ze baby's baren, maar omdat ze vanbinnen tot bloei komen. Vooral," voegt ze er met een brede glimlach aan toe, "rond de leeftijd van 40." Binoche beschikt over een verfrissende onbevangenheid; een vastbeslotenheid om de gemakkelijke categorisatie waarin beroemde acteurs, met name vrouwen, zo vaak verstrikt raken te weerstaan. Daardoor vraag ik me af of ze het frustrerend vindt om voortdurend te worden geprezen om haar (toegegeven buitengewone) uiterlijk. Haar vroegere bereidwilligheid om uit de kleren te gaan in films zoals The Unbearable Lightness of Being uit 1988 – een beslissing waarvan Binoche altijd spijt heeft gehad – kan niet bevorderlijk zijn geweest. Je krijgt het gevoel, als je leest wat de voornamelijk mannelijke critici van theater en film over haar te zeggen hebben, dat haar seksuele aantrekkingskracht vaak net zoveel indruk op hen heeft gemaakt als haar talent. Als ik haar daar echter naar vraag, schudt Binoche resoluut haar hoofd. "Nee," zegt ze. "Ik voel deze frustratie niet. Als je echt je hart in het werk stopt, denk je niet na over hoe je eruitziet. En dat is volgens mij de schoonheid ervan."

BENT U VRIEND (M/V)? illustratie: Melle Daamen

Vrienden krijgen korting op activiteiten uit het (B)randprogramma van Brandstichter 2015

Onze Vrienden zijn onontbeerlijk. Wij koesteren hen dan ook. En doen graag iets terug. Vrienden van Stadsschouwburg Amsterdam krijgen voorrang bij kaartverkoop en worden als eerste geïnformeerd over nieuwe voorstellingen. Bovendien kunt u onze programmeurs ontmoeten, die u persoonlijk vertellen over bijzondere nieuwe voorstellingen die zij naar Amsterdam halen.

Brandstichter 2015

Met Brandhaarden en Brandstichter presenteert Stadsschouwburg Amsterdam afwisselend een gezichtsbepalend internationaal gezelschap (Brandhaarden) of theatermaker (Brandstichter) in Amsterdam. Na de Münchner Kammerspiele, de Letse regisseur Alvis Hermanis en de Berlijnse Volksbühne, is het de beurt aan de Britse Katie Mitchell. The Guardian noemde haar "baanbrekend en briljant". Ze wordt in heel Europa op handen gedragen. Wij presenteren de Brandstichter in al haar veelzijdigheid met vijf voorstellingen, een video-installatie en een talkshow geïnspireerd door Zomergasten. Tijdens Brandstichter 2015 krijgen Vrienden korting op het (B)randprogramma, de activiteiten rondom de voorstellingen. Zo krijgt u als Vriend €2,50 korting op An evening with ... Katie Mitchell op zondag 15 maart. U krijgt ook €2,50 korting op de film Kom en zie van de Russische filmmaker Elem Klimov op zondag 22 maart in Filmtheater De Uitkijk.

An evening with ... Katie Mitchell

An evening with ... Katie Mitchell is een avond geïnspireerd door VPRO’s Zomergasten. Clairy Polak interviewt Katie Mitchell over haar thema’s, haar bronnen en haar inspiraties en er worden film- en videofragmenten getoond, o.a. uit Mitchells keuzefilm Kom en zie.

Kom en zie

Kom en zie is de keuzefilm van Katie Mitchell. Het verhaal is gebaseerd op ware gebeurtenissen tijdens WO II, toen de nazi’s Rusland onder de voet liepen. De film volgt de jonge Fljora die zich aansluit bij de partizanen. Speciaal voor Brandstichter 2015 vertoont bioscoop De Uitkijk, bij de schouwburg om de hoek, de film op zondag 22 maart.

Wilt u Vriend (m/v) worden?

U wordt al Vriend vanaf €75 per jaar. Het enige dat u hoeft te doen is onderstaande gegevens in te vullen en in een envelop op te sturen naar: Stadsschouwburg Amsterdam, t.a.v. Nynke de Haan, Antwoordnummer 11340, 1000 PJ Amsterdam. Een postzegel is niet nodig.

✂ Naam Vriend:

IBAN:

Adres:

Naam rekeninghouder:

Postcode: Woonplaats:

Bedrag:

Land:

Plaats en datum:

Telefoon:

Handtekening:

Per: O maand

O kwartaal

O halfjaar

O jaar

Geboortedatum:

Door ondertekening van dit formulier geeft u toestemming aan Stadsschouwburg Amsterdam om doorlopende incasso-opdrachten te sturen naar uw bank om een bedrag van uw IBAN af te schrijven en aan uw bank om doorlopend een bedrag van uw IBAN af te schrijven overeenkomstig de opdracht van Stadsschouwburg Amsterdam.

UITGELICHT

foto: Grupo KM29

foto: Urban Myth

DANS

TONEEL/EXPANDING THEATRE

DURAMADRE

GRUPO KM29 / JUAN ONOFRI BARBATO (ARGENTINIË) Een voorstelling in de serie Get Lost, samengesteld door Frie Leysen. Zij leidde grote theaterhuizen en - festivals in heel Europa en kent het internationale theater als geen ander. Voor Get Lost spoorde ze onbekende, maar talentvolle theatermakers uit de hele wereld op. Uit Argentinië komt GrupoKM29, een groep dansmakers, filmmakers en muzikanten die in eigen land grote successen boekte en nu voor het eerst in Nederland te zien is. In Duramadre gaan performers en muzikanten op zoek naar datgene wat mensen verbindt. Een voorstelling over de kracht van de groep, die groter is dan de som van de delen. di 17 mrt, 20.30 uur Grote Zaal

SOPHIE & NOLA (PREMIÈRE)

URBAN MYTH / JÖRGEN TJON A FONG

Sophie en Nola is het verhaal van twee vrouwen die hun leven niet lieten dicteren door de heersende regels en moraal. Sophie Redmond (1907-1955) was in 1935 de eerste Creoolse vrouw die in Suriname, ondanks de nodige tegenwerking en discriminatie, als arts afstudeerde. De Amsterdamse kunstenares Nola Hatterman (1899-1984) durfde af te wijken van de toen geldende mores in de beeldende kunst. Ze beeldde in haar werk zwarte mensen realistisch en persoonlijk af, in plaats van als stereotype. Gespeeld door o.a. Sylvana Simons, met live muziek van Fra Fra Sound en dans door Untold. vr 3 apr, 20.30 uur Grote Zaal

foto: Joost de Haan

DANS

KICK-OFF JULIDANS Op 21 april geven we de officiële Kick-Off van ons festival Julidans twee weken lang de grote meesters en de enfants terribles van de internationale hedendaagse dans in Amsterdam. Het programma van Julidans 2015 wordt gepresenteerd. Daarna kunt u naar de voorstelling Shadows remain silent van het Noorse gezelschap Carte Blanche, die we speciaal voor de gelegenheid laten zien. Shadows remain silent is een voorstelling van de Noors-Iraanse choreograaf Hooman Sharifi, die werk maakt dat expliciet over politieke en maatschappelijke onderwerpen gaat. Shadows remain silent is een voorstelling over sociale dynamiek en de plaats van het individu in het collectief. Julidans Kick-Off: di 21 april, 18.00 uur, Foyer Shadows remain silent: di 21 april, 20.00 uur, Rabozaal

TONEEL

ROMEO & JULIA

HET ZUIDELIJK TONEEL / LUCAS DE MAN Een Romeo & Julia over de twintigers en dertigers van nu Het bekendste liefdesverhaal uit de theatergeschiedenis, over de onmogelijke liefde van twee jonge mensen uit rivaliserende families, inspireerde talloze theater- en filmmakers tot eigentijdse versies, van West Side Story tot Romeo + Juliet. Ook regisseur Lucas De Man (1982) maakte er een voorstelling van over zijn eigen generatie. Hij ging daarbij grondig te werk. Zijn Romeo & Julia is gebaseerd op een grootschalige landelijk onderzoek naar liefde en seks door onderzoeksbureau Dynamic Concepts, BNN, Parship en Avans Hogeschool. Daarnaast ging De Man in 'de Club van 30' in gesprek met generatiegenoten over hun dromen, verwachtingen en angsten in de liefde. di 5 & wo 6 mei, 20.30 uur Grote Zaal

foto: Ben Klyen

COLUMN

BRUILOFTEN EN PARTIJEN Een politieke clown die pleitte voor de invoering van de doodstraf: aan de vooravond van Het Grote Interviewgala (wo 11 maart) haalt initiator Frénk van der Linden herinneringen op aan één van zijn meest geruchtmakende vraaggesprekken.

Nog geen half uur nadat we in de herfst van het jaar 2002 op het Ministerie van Justitie hadden plaatsgenomen tegenover Hilbrand Nawijn, bewindsman van Vreemdelingenzaken, tevens ongeleid projectiel, knepen mijn journalistieke collega Pieter Webeling en ik elkaar onder zijn tafel in de knieën. We hadden nieuws, gróót nieuws - misschien wel opening Journaal. Op zulke momenten maakt zich van journalisten de sensatie meester die zij nog kennen van het schoolplein, na het scoren van een doelpunt. Nawijn was zo razend over de moord op zijn politieke held Pim Fortuyn dat hij Volkert van der Graaf en andere criminelen de elektrische stoel toewenste. ‘Wanneer je zelf bewust het risico neemt om te moorden en dan daadwerkelijk een leven neemt, ben ik voor een navenante straf - de doodstraf.’ Wat volgde, was een week waarin ik veel leerde over politiek en journalistiek. Zulke lessen staan centraal als interviewers, studenten van media-academies, lezers, luisteraars en kijkers binnenkort voor de vijfde keer bijeenkomen op het jaarlijkse Grote Interviewgala in de Stadsschouwburg. Hilbrand Nawijn kreeg het interview uiteraard vóór publicatie te lezen. Hij en zijn staf (ambtenaren, voorlichters, plus een batterij andere paardenfluisteraars) bekeken iedere komma van dit Nieuwe Revu-verhaal en keurden het na enig overleg goed. Inclusief de passage over de doodstraf. Eén dag voordat het vraaggesprek in druk zou verschijnen, gaven we een persbericht uit waarin het baanbrekende pleidooi van de minister stond vermeld. Dezelfde avond nog verscheen Nawijn in het actualiteitenprogramma Nova. Hij ontkende de gewraakte uitspraak te hebben gedaan. Het was ‘simple comme bonjour’, legde de minister uit: die quote kwam uit de grote duim van de betrokken journalisten. Pardon?

Het Grote Interviewgala Stadsschouwburg Amsterdam, Frénk van der linden & Freddy van Thijn wo 11 mrt, 19.30 uur Boekenbal CPNB vr 6 mrt, 20.00 uur Sophie & Nola (première) Urban Myth / Jörgen Tjon A Fong vr 3 apr, 20.30 uur De Staat van de Stad Stadsschouwburg Amsterdam & Pakhuis de Zwijger & Rabobank Amsterdam ma 18 mei

We belden de bewindsman en lieten weten dat we overwogen de volgende avond op onze beurt aan te schuiven bij Nova, om het cassettebandje met zijn veel bekritiseerde opmerkingen af te spelen. Dat zou extra rumoer veroorzaken, besefte Nawijn. Prompt verspreidde de minister een verklaring: bij nader inzien had hij het allemaal wel degelijk gezegd. Zaak gesloten, zou je zeggen. Na de volgende Tweede Kamerverkiezingen bleek Nawijn - die inmiddels had plaatsgenomen in ’s lands parlement - bereid om samen met zijn interviewers het vraaggesprek te reconstrueren in het kader van een masterclass op de Utrechtse School voor de Journalistiek. Het werd een memorabele ontmoeting. Ach, zei de goedlachse volksvertegenwoordiger, hij had gewoon geprobeerd die twee journalisten door zijn optreden in Nova te overbluffen. Met een beetje mazzel waren die daar ingetrapt. Maar gelukkig was het anders gelopen, schaterde hij. Intrigerende woordkeuze, antwoordden we. Hoe bedoelde hij ‘gelukkig’? Nou, legde Nawijn uit, doordat hij bekend was komen te staan als pro-doodstrafpoliticus had hij duizenden voorkeurstemmen gekregen, en was hij erin geslaagd een zetel in de Tweede Kamer te bemachtigen. Hartelijk dank, heren interviewers! Hilbrand Nawijn is tegenwoordig in te huren voor bruiloften en partijen. Zie de site Artiestenwereld.nl: "Hij schitterde wekenlang in So you wanna be a popstar bij SBS. Héél Nederland leefde mee met de zangoptredens van deze vrolijke politicus. Boek hem nú. Lachen, gieren en brullen met deze TVPersonality." 11

“ Hoe meer je acteert, hoe meer je leeft, je kijk op het leven wordt steeds nauwkeuriger. Het is net als het pellen van een ui.” JULIETTE BINOCHE

Actrice Frieda Pittoors speelt de titelrol in het speciaal voor haar geschreven Koningin Lear. Foto: Jan Versweyveld, bewerking: Kalle Mattsson.

INTERVIEW

Het valt op, het aantal voorstellingen dit seizoen bij Toneelgroep Amsterdam waarin een vrouw de hoofdrol speelt. Abke Haring die de titelrol speelde in Hamlet vs Hamlet; de twee koninginnen in Maria Stuart (Halina Reijn en Chris Nietvelt); Medea, Nora, Koningin Lear en Desdemona. Die laatste vier zijn de komende maanden in de schouwburg te zien. Het Journaal sprak de actrices die hen vlees en bloed geven: Marieke Heebink, Halina Reijn, Frieda Pittoors en Hélène Devos.

DE VROUWEN VAN TONEELGROEP AMSTERDAM DOOR AN CARDOEN

ECHT EN RAUW: HALINA REIJN SPEELT NORA

DE DIEPSTE KROCHTEN VAN DE ZIEL: MARIEKE HEEBINK SPEELT MEDEA Deze Medea speelt zich niet af in het oude Griekenland, waar een barbaarse prinses door haar geliefde wordt verraden, zoals de oorspronkelijke tragedie van Euripides uit 431 v. Chr. In de versie van Toneelgroep Amsterdam gaat het over een modern gezin met twee kinderen. Medea heet Anna en is een ambitieuze arts. Als ze erachter komt dat haar man vreemdgaat, slaat ze door. Na een gedwongen verblijf in een psychiatrische inrichting is ze vastbesloten om haar gezin weer bij elkaar te brengen. Al snel blijken haar verwachtingen niet te sporen met die van de mensen om haar heen. Als ze alles wat haar dierbaar is dreigt te verliezen, haar man, haar kinderen en haar carrière, ziet Medea geen andere uitweg dan haar kinderen te doden. De recensenten waren het over één ding eens: Heebink speelde Medea “weergaloos” (de Volkskrant), “uitmuntend” (NRC) en “magistraal” (Haarlems Dagblad). Het is dus niet overdreven te zeggen dat zij de voorstelling draagt en dat was, vertelt Heebink, ook de visie van de Australische gastregisseur Simon Stone: “Met dit stuk wil hij in het hoofd van Medea gaan zitten.” Medea wordt vaak neergezet als een sterke vrouw, die zich bloedig wreekt nadat haar onrecht is aangedaan. In een van de vele versies ná Euripides, die van Jean Cocteau, verlaat Medea na haar daad op bijna glorieuze wijze de plaats des onheils. Stone en Heebink zien haar echter heel anders. Anna begaat dezelfde daad, maar pleegt daarna zelfmoord. Heebink: “Een ‘sterke vrouw’ wordt vaak omschreven als ‘een vrouw die haar mannetje staat’. Maar Medea is niet sterk. Ze is gekwetst en ze wordt buitengesloten. Ze probeert alleen maar te overleven. Medea is aangeschoten wild. Als ze sterk was, had ze het overleefd. En haar kinderen ook.” Medea is een heftig personage. Haar wraak is ongekend bruut. Heebink: “Het leven is bruut. Ja, Medea gaat een grens over. En toch: door omstandigheden kan je in zo’n situatie terechtkomen, kun je zo wegraken van jezelf dat je denkt dat je dat moet doen. Die daad. Het is best lastig, om dat te spelen. Je moet afdalen naar de diepste krochten van de ziel.” 14

In 2013 kreeg Halina Reijn de Theo d’Or voor haar titelrol in Ibsens Nora in de regie van Thibaud Delpeut. Bijna had Reijn het stuk niet gespeeld, maar zelf geregisseerd. Enige tijd daarvoor had Ivo van Hove, directeur van Toneelgroep Amsterdam, haar namelijk gevraagd of ze niet eens een voorstelling wilde regisseren. Ze aarzelde niet: dat moest Nora worden. De oorspronkelijke titel van Ibsens stuk is Een poppenhuis. Torvald Helmer ziet zijn vrouw Nora als een poppetje, dat verzorgd en beschermd moet worden. En Nora speelt die rol aanvankelijk met verve. Tot een oude bekende opduikt en haar chanteert met een daad die ze lang geleden heeft begaan. De zaak opent Nora de ogen. Ze neemt haar leven in eigen handen en verlaat haar man en kinderen - dat is de prijs die ze voor haar vrijheid moet betalen. Rond dezelfde tijd bleek ook gastregisseur Thibaud Delpeut met Nora in zijn hoofd rond te lopen. Reijn en Delpeut bleken dezelfde visie op het stuk te hebben. Reijn: “We vonden het allebei heel actueel. Mensen roepen wel eens: dat hoeft toch niet meer, dat je als vrouw je rechten moet bevechten. Maar volgens mij zijn we helemaal niet zo geëmancipeerd als we denken. Dat glazen plafond is bizar laag.” Delpeut vroeg haar of ze eigenlijk niet veel liever Nora wilde spélen. Dat bleek inderdaad zo te zijn. Het stuk uit 1879 heeft, vindt Reijn, moeiteloos de tand des tijds doorstaan: “Het is geschreven als een spannende thriller. Net als Hedda Gabler. Het is gewoon goed entertainment.” Reijn speelde Hedda Gabler in 2006 en ook dat stuk kreeg lovende kritieken. Ibsen en Halina Reijn, dat is een goede match. Toen Reijn haar Theo d’Or kreeg voor Nora, schreef de jury: “Reijn bouwt de transformatie van Nora, het kindvrouwtje dat de wereld naar haar hand probeert te zetten tot het personage dat de totale afbreuk van diezelfde wereld aangaat, minutieus op. Heftig, wanhopig, sterk.” Reijn: “Het was één groot feest van herkenning! Maar het was ook op een andere manier een belangrijke rol voor mij. Het was de eerste keer dat Ivo van Hove mij niet regisseerde. Dat was wennen, alsof ik mijn bescherming kwijt was. Ik moest het zelf uitzoeken, net als Nora. Ook dat proces, van op de toneelvloer, zie je terug in de voorstelling. Dat maakte het echt en rauw.” Alsof je toevallig mag meekijken in een woonkamer, schreef een bezoeker op de website van Toneelgroep Amsterdam. Zou het ook Reijns eigen woonkamer kunnen zijn? “Ik zou nooit in zo’n huwelijk terecht komen.”, zegt Reijn stellig. “Soms heel kort in een relatie. Mannen hebben de neiging te domineren. En dan ben ik weg. Misschien kan ik me te moeilijk binden. Dat is Nora’s dilemma: je onderwerpen of je eigen weg zoeken. Ik snap dat heel goed.”

alle foto's: Jan Versweyveld

EEN VROUW IN EEN MANNENWERELD: FRIEDA PITTOORS SPEELT KONINGIN LEAR “Niemand zal ooit een betere tragedie schijven “, zei Bernard Shaw over Shakespeares tragedie Koning Lear (1605). De oude koning Lear verdeelt zijn rijk onder zijn dochters, met rampzalige gevolgen. Hij wordt de wildernis ingestuurd waar hij sterft, eenzaam en blind. Men vond het zo schrijnend, dat het tot de 19e eeuw vaak werd opgevoerd met een nieuw bedacht happy end. Maar het is juist de tragiek die het stuk al eeuwenlang en overal ter wereld doet spelen. Er zijn talloze bewerkingen van gemaakt, van Akira Kurosawa’s film Ran (over een oude samoerai) tot de roman A Thousand Acres die zich op een familieboerderij in Amerika afspeelt (en goed was voor een Pulitzer Prize). Maar was Koning Lear al eerder een vrouw? Dat was in elk geval het idee van gastregisseur Eric de Vroedt en hij had daarbij actrice Frieda Pittoors in het achterhoofd. Koningin Lear, dus. Hij vroeg de Vlaamse schrijver Tom Lanoye (van Ten Oorlog en Hamlet vs Hamlet-faam) voor de tekst. Pittoors: “We zijn een aantal keren samengekomen om te praten. Waarom een vrouw? Waarom dit stuk? Waarmee kan je een koning uit Shakespeares tijd nu vergelijken? De koninginnen van nu, dat zijn de CEO’s van grote bedrijven. Of de ijzeren vrouwen uit de politiek: Neelie Kroes, Angela Merkel, Margaret Thatcher. Net als zij is Koningin Lear een vrouw die een plaats moest veroveren in een mannenwereld. Maar nu gaat ze met pensioen.” Vlak voor de economische crisis losbarst, wil Koningin Lear haar bedrijf onder haar zonen verdelen. In ruil verlangt ze een eed van liefde en dankbaarheid. De jongste zoon weigert. “Koningin Lear is een zakenvrouw die het zicht op de realiteit kwijt raakt.”, vertelt Pittoors. “Ze kan niet loslaten. Ze maakt fouten. Als moeder is ze blind voor de tekortkomingen van haar zoons. Bovendien weigert de jongste het spelletje mee te spelen. Hij weigert zijn liefde te laten afkopen.” Nog tragischer: Lanoyes Lear leidt aan Alzheimer. Pittoors: “Je ziet haar dementeren en vereenzamen.” Toch blijft deze moderne versie verbazingwekkend dicht bij de oude Shakespeare. Als Pittoors over de tekst vertelt - de repetities zijn op het moment van het interview twee weken bezig - gaan haar ogen schitteren. “Lanoye heeft hele verzen van Shakespeare in de tekst gebruikt. Integraal. Dat kan gewoon naadloos.” Een vrouw die na een lange carrière voor haar pensioen staat, dat is voor Pittoors herkenbaar. Ze is 67, staat sinds haar achtste op de planken, speelt sinds de jaren ‘70 in Nederland en sinds 2005 bij Toneelgroep Amsterdam. En ze is eigenlijk al met pensioen. Waarop er prompt een prachtrol voorbij kwam, speciaal voor haar geschreven. Op zondag 8 maart gaat Koningin Lear in première.

HAAR ROL IS VOORAL DIE VAN VROUW ZIJN: HÉLÈNE DEVOS SPEELT DESDEMONA In 2003 ging Othello (“bloedstollend”, volgens de Volkskrant) in première, in 2012 kwam de voorstelling na bijna tien jaar terug. Dit seizoen is de voorstelling alleen nog te zien in Amsterdam en - niet naast de deur - Taipei. Hoofdrolspeler Hans Kesting noemde het indertijd zijn meest dierbare rol sinds zijn terugkeer bij Toneelgroep Amsterdam. Maar naast Othello staat een vrouw, Desdemona. En over háár willen we het hebben.

Medea regie: Simon Stone di 24 - za 28 mrt Nora regie: Thibaud Delpeut wo 22 apr - za 2 mei Koningin Lear (première) regie: Eric de Vroedt do 5 - zo 15 mrt & di 7 - za 18 apr Othello regie: Ivo van Hove wo 6 - za 16 mei

Hélène Devos speelt de jonge vrouw van Othello, die tegen de wil van haar vader met de Moorse krijgsheer trouwt. Als Othello één van zijn getrouwen, Jago, bij een belangrijke benoeming passeert, neemt Jago wraak. Hij slaagt erin Othello te doen geloven dat Desdemona hem bedriegt. Met fatale gevolgen: verblind door jaloezie, vermoordt Othello zijn vrouw. “Desdemona’s rol is vooral die van vrouw zijn.”, zegt Devos. “Over haarzelf gaat het niet zozeer, wel waarvoor ze gebruikt wordt door de mannen in het stuk. Ze was slechts een pion in de strategie van Jago om zijn gemiste officiersbenoeming te wreken op Othello.” Je kunt Desdemona zien als de vermoorde onschuld, als sterke vrouw of als naïef wicht. Of dat allemaal tegelijk. Devos: “Je zou haar sterk kunnen noemen omdat ze tegen haar vaders wil ingaat en met een Moor trouwt. Het siert haar dat ze resoluut voor liefde kiest, maar ze is helaas ook een beetje wereldvreemd. Ze is beschermd opgevoed, waardoor ze onervaren is met mannen en weinig weet heeft van politiek. “ Desdemona is misschien geen hele grote rol, maar hij is cruciaal voor de impact van de tragedie. Dat is ook de reden dat bijvoorbeeld Nobelprijswinnaar Toni Morrison een nieuwe tekst aan haar wijdde, in Amsterdam vorig jaar opgevoerd tijdens het Holland Festival. Devos: “Met Desdemona heb ik eerder het gevoel bepaalde grotere ideeën uit te beelden dan een echte vrouw.” Is er een moment waarop Desdemona wel dichtbij komt, als ‘echte vrouw’? Devos: “Wat me echt raakt is het verdriet bij Hans als hij me beticht van overspel. Het gevoel op een of andere manier bedrogen te zijn of zelf iemand te bedriegen, in wat voor situatie dan ook, vind ik echt afschuwelijk. Daar schiet ik meteen zonder veel moeite bij vol.”

In Meepesaant spelen Marcel Musters (foto) en Marc-Marie Huijbregts hun Brabantse tantes. Foto: Inez van Lamsweerde en Vinoodh Matadin, bewerking: Kalle Mattsson.

INTERVIEW

Nooit eerder stond mugmetdegoudentand in de Stadsschouwburg. Daar brengen we verandering en we doen dat meteen goed: een heel weekend mugmetdegoudentand. Een van de voorstellingen van het MugWeekend is Meepesaant, waarin Marcel Musters en Marc-Marie Huijbregts hun Brabantse tantes spelen. Onweerstaanbaar ontroerend en vilein-komisch. Kester Freriks sprak met Marcel Musters.

IN MEEPESAANT KOMT HET HELE LEVEN VOORBIJ DOOR KESTER FRERIKS

“Het zijn als de echo’s uit het verleden. De stem van tante Riet hoor ik nog elke dag in me.”, zegt acteur Marcel Musters. Samen met toneelspeler en cabaretier Marc-Marie Huijbregts zorgde hij in 2010 voor een onweerstaanbaar ontroerende en vilein-komische voorstelling, Meepesaant. Wat er gebeurt? Niet veel. Twee Tilburgse zussen, Riet en Sjaan, komen wekelijks bijeen om te kaarten. Ondertussen, tegelijkertijd en ook tussendoor, Nederlands voor ‘meepesaant’, stellen ze elkaar op de hoogte van hun andere zussen, van neven en nichten, de buurvrouw, hun eigen kwaaltjes, de kleine dagelijkse gebeurtenissen die zich afspelen achter de vitrage. Maar ook van de grote wereld. In Meepesaant komt het hele leven voorbij.

een zaak, mijn vader was oprichter van de eerste nachtclub in Tilburg, Blue Note. Al pratend kwamen we tot verrassende overeenkomsten: mijn tante was caissière bij de Tilburgse schouwburg en Marc-Marie kende diezelfde tante. Voor mij was zij de entree tot het toneel. Nadat ik besloten had naar de toneelschool te gaan, kwam ik steeds vaker in de schouwburg.”

In de voorstelling Snorro door het Ro Theater vertolkte Musters een keer een Mexicaanse vrouw met een plat Tilburgs accent. Huijbregts zag het en was meteen geraakt: ook hij komt uit Tilburg, heeft er zelfs een huis, en het idee voor Meepesaant was geboren. “Het bleek dat we dezelfde achtergrond hebben.”, vertelt Musters in een gelegenheid in de Amsterdamse binnenstad. “Zijn vader had

Musters en Huijbregts begonnen hun voorstelling op terrassen, kletsend en herinneringen ophalend aan hun familie, vooral de tantes daarin. Musters: “Beiden komen we uit grote gezinnen. Onze moeders waren altijd thuis, we werden omringd door tantes en buurvrouwen. Het gaf een gevoel van beschutting en veiligheid als we onze tantes met elkaar hoorden praten. Het waren hardwer-

“Dankzij dit kostuum en vooral die bh met die telkens afzakkende bandjes kreeg mijn personage tante Riet opeens gestalte.”

MUGWEEKEND vr 8 t/m zo 10 mei SMOEDER, een vertelvoorstelling vr 8 mei, 12.30 uur Hannah en Martin vr 8 mei, 20.30 uur Superkapitalisten za 9 mei, 13.00 uur Meepesaant za 9 mei, 20.30 uur Sinaasappelstraat zo 10 mei, 14.00 uur Kunsthart zo 10 mei, 20.30 uur > programmaboekje p. 31-34

“ Je leeft in het hier en nu. Morgen komt later.”

 TANTE RIET

kende vrouwen die het moeilijk hadden, maar er vooral het beste van maakten. Er was weinig geld, de mannen werkloos of aan de drank. Ze moesten zich door het leven zien te slaan. Dat deden ze bewonderenswaardig dapper en met een levenswijsheid, waaraan ik nog vaak terugdenk. Dat ze wekelijks bij elkaar kwamen, was als een soort therapie.” Aanvankelijk was er geen sprake van kostuums, zelfs niet in het repetitielokaal. Tot op een gegeven moment de kledingontwerpster kwam. Musters wilde graag een bh en grote borsten. Hij draagt een rood vest. “Dank zij dit kostuum en vooral die bh met die telkens afzakkende bandjes kreeg mijn personage tante Riet opeens gestalte.”, zegt hij. “Ik droeg een broek, net als Marc-Marie, en huisslippers. De transformatie naar een vrouwenrol ging heel vanzelfsprekend. Ik kende wel Cas Enklaar en Joop Admiraal die vrouwenrollen spelen, dat gaat heel naturel en als vanzelf, nooit bewust overdreven vrouwelijk of typetjes. Ik zie het als het ontdekken van nieuwe gebieden, als het scheppen van een nieuw toneelpersonage.”

“Iedereen zei: ‘Dat zijn net mijn tantes.’ De Surinaamse toneelspeler Frank Wijdenbosch herkende zijn tantes erin.” “Wat Meepesaant me heeft geleerd, is dat een auditief geheugen voor het spelen van een rol belangrijk kan zijn. Het is alsof het personage tante Riet uit haarzelf komt. Ik hoor haar praten. Haar stem, die ergens in mijn innerlijk schuilt, wordt mijn stem. Voordat Marc-Marie en ik opkomen, nemen we de voorbije dag vaak door in het Brabants, met zachte ‘g’. Dan begint de toon van de voorstelling al te ontstaan. Ik mocht trouwens van mijn ouders geen plat Tilburgs spreken, dat kan ik zelfs niet eens verstaan. We spraken Algemeen Beschaafd Brabants. ‘Houdoe’ mocht ik nooit zeggen.” Dat de voorstelling een overweldigend succes zou worden, konden 18

Musters en Huijbregts nooit vermoeden. In Tilburg konden ze wel weken spelen, in Eindhoven was de grote zaal overvol. “Beiden zijn we rond onze twintigste naar Amsterdam gegaan, ver weg van Brabant.”, zegt Musters. “Mijn spraakjuffrouw op de Toneelschool hield me voor dat ik per se Algemeen Beschaafd moest praten en geen dialect, ‘anders krijg je alleen maar een rol als boer of bouwvakker’. In mijn geval zou dat, gezien mijn postuur, bouwvakker zijn. Meteen in Amsterdam in Theater Bellevue trok Meepesaant enorme aandacht, terwijl wij dachten dat het zo Brabants zou zijn, dat mensen het misschien niet zouden begrijpen. Maar nee, het werd de triomf van de regio. Iedereen zei: ‘Dat zijn net mijn tantes.’ De Surinaamse toneelspeler Frank Wijdenbosch herkende zijn tantes erin, en hij gaat er een versie van maken in Suriname.” Tijdens het repeteren en spelen waken de acteurs ervoor dat tante Riet en tante Sjan te kwebbelend worden neergezet, ze hebben wil diepte en authenticiteit: “Eigenlijk praten ze over de grote dingen van het leven, op een bijna spirituele manier. Ik heb tante Riet gecreëerd uit een combinatie van verschillende tantes, van de een de mimiek, de ander de stem. Naast een auditief geheugen biedt een visueel geheugen veel houvast aan een acteur. Terugblikkend besef ik wel dat de generatie tantes waartoe die van Marc-Marie en mij behoort, verdwenen is. Het is een verloren wereld, die me soms met nostalgie vervult.” “Tante Riet spreekt me elke dag nog steeds toe, vaak bemoedigend. Dan zegt ze dat ik me geen zorgen moet maken voor de dag van morgen, je leeft in het hier en nu. Morgen komt later, en als het morgen vandaag is, dan zorg je ervoor dat je ook die dag goed doorkomt. De sterke familieband die onze moeders en tantes hadden hoort bij een voorbije tijd. Ze hielpen elkaar; eerst het gezin en de familie, dan de buren. Ik voel nog altijd die gebondenheid aan de eigen stam, daar kan ik heimwee naar hebben. Daarom is het spelen van Meepesaant een geweldige ervaring: we roepen iets terug uit het verleden in het nu.”

HET WETEN WAARD NIEUWS MADE IN GRONINGEN

MUGWEEKEND

Groningen. Wij Amsterdammers willen wel eens vergeten dat er daar heel wat gebeurt op cultureel gebied (Eurosonic Noorderslag. Noorderzon Festival. Noord Nederlands Toneel. Club Guy & Roni. Groninger Museum. Noorderlicht. Om te beginnen). En we vinden vooral dat het Heel Ver Weg is. Geen probleem. Dan halen wij Groningen toch gewoon naar Amsterdam?

Persoonlijk theater over de samenleving van nu, dat is het handelsmerk van mugmetdegoudentand, het gezelschap van Marcel Musters, Joan Nederlof en Lineke Rijxman. Gemaakt met veel verbeelding en vrij briljante humor. Naast het theater veroverden ze ook de tv, o.a. met de tot cultdom verheven serie Hertenkamp.

ROSAS DANST ROSAS

Van 26 t/m 30 maart is de Stadsschouwburg het toneel van Made in Groningen. Spil van deze special zijn het Noord Nederlands Toneel, Club Guy & Roni en hun gasten. Vijf dagen met vijf voorstellingen, korte acts, muziek en feest. Niet te missen. Omdat de hoofdstad van het noorden het ontdekken waard is. En omdat u er deze keer dus niet voor naar Groningen hoeft. > do 26 t/m ma 30 mrt > programmaboekje p. 13-16 > www.ssba.nl/groningen

Nooit eerder stond het gezelschap in de Stadsschouwburg. Daar brengen we verandering in en we doen het grondig: een heel weekend mugmetdegoudentand. Met een aantal hoogtepunten uit hun repertoire en hun nieuwste voorstelling: Hannah en Martin, Meepesaant, Superkapitalisten, Sinaasappelstraat, Kunst hart en een speciale versie van SMOEDER. > vr 8 t/m zo 10 mei > programmaboekje p. 31-34

JULIDANS KICK-OFF Ieder jaar in juli toont Julidans de grote meesters en de enfants terribles van de hedendaagse dans. Het festival vindt plaats in de Stadsschouwburg en andere Amsterdamse theaters, van het Leidseplein tot Amsterdam Zuid-Oost. Op di 21 april wordt het programma van Julidans 2015 voorgesteld in de schouwburg tijdens de Julidans Kick-Off. Als u erbij wilt zijn, kunt u zich aanmelden op www.ssba.nl (kies Julidans Kick-Off in de agenda). De plaatsen zijn beperkt!

foto: Inez van Lamsweerde en Vinoodh Matadin

ETEN EN DRINKEN: PROEF DE NIEUWE MENUKAART

Omdat de voorstellingen het hart en de ziel zijn van het festival, is er natuurlijk ook dans te zien. Speciaal voor de gelegenheid tonen we Shadows remain silent van de Noors-Iraanse choreograaf Hooman Sharifi bij het gezelschap Carte Blanche. U kunt deze voorstelling ook los van de Kick-Off bezoeken. Kaarten zijn te koop op www.ssba.nl of via tel 020 624 23 11.

We zijn iets nieuws begonnen in Stanislavski. Redelijk drastisch ook (op een goede manier) met een volledig vernieuwde menukaart. De theaterzalen van de Stadsschouwburg zijn een plek waar de geest gevoed wordt, met theater, dans en maatschappelijke evenementen van makers die met beide voeten midden in de samenleving staan. Ons café-restaurant sluit daarbij aan met gerechten en een eetfilosofie van nu.

> Julidans Kick-Off: di 21 april, 18.00 uur, locatie: Foyer > Shadows remain silent: di 21 april, 20.00 uur, Rabozaal

Samen met de nieuwe chefs Anna Brandon en Elmer Kesseler gooit Stanislavski het over een gezondere, lichtere, rauwere, verfijndere en volgens ons vooral ook lekkerder boeg. Met pure, biologische en gezonde ingrediënten en wijn van voornamelijk kleine wijnmakers met hart voor hun product. De nieuwe kaart staat op www.stanislavski.nl. Kom proeven! U bent van harte welkom. > www.stanislavski.nl

foto: Erik Berg

Anne Teresa De Keersmaeker is ĂŠĂŠn van de grote namen van de hedendaagse dans. Haar werk boet niet aan kracht in, bewijst Rosas danst Rosas uit 1983. Foto: Anne Van Aerschot, bewerking: Kalle Mattsson.

PORTRET

Ze was pas 22 jaar en Rosas danst Rosas was haar derde choreografie. Maar wát een choreografie! De fabuleuze manier waarop Anne Teresa De Keersmaeker abstracte, repetitieve structuren aan emotionaliteit wist te koppelen sloeg in als een bom. Ruim dertig jaar later imponeert het werk onverminderd. In de tussentijd heeft het generaties choreografen geïnspireerd. En vele anderen, van wiskundige Jean-Paul Van Bendegem tot popdiva Beyoncé.

WISKUNDE MÉT EMOTIE DOOR ASTRID VAN LEEUWEN

Met haar springerige krullenkopje is ze bijna onherkenbaar en er klinkt nog wat onzekerheid in haar stem door. Maar dat Anne Teresa De Keersmaeker (1960) ook als twintiger al exact wist wat ze wilde en haar vak uiterst serieus nam, maken de filmbeelden uit 1983 treffend duidelijk. “De idee die aan de basis ligt van de choreografische vormgeving en ook van het concept van Rosas danst Rosas kan uitgedrukt worden als het uittypen van twee schijnbaar tegengestelde gegevens”, zegt ze met dezelfde precisie en zorgvuldigheid die, tot op de dag vandaag, ook uit haar danscomposities spreken.

“Zelfs wanneer de bewegingen exact gelijk zijn, breekt het menselijke, het dwarse, het sensuele door alle strengheid heen.” Al in Fase, dat ze als 21-jarige maakte, wist de Vlaamse strakke mathematische structuren een emotionele lading mee te geven. Maar in Rosas danst Rosas – dat tevens leidde tot de oprichting van haar gezelschap Rosas – is ze daarin, zegt ze, nog veel verdergegaan. Vier vrouwen in soepel vallende, schoolmeisjesachtige kleding en op degelijke bruine schoenen voeren in perfect synchrone dan wel subtiel verschuivende patronen een stuwende stroom aan alledaagse bewegingen uit: ze vallen bij aanvang van de choreografie, rollen vervolgens over de vloer, drukken zich op, plaatsen een hand onder hun kin, strijken achteloos met een hand door hun haar. Maar zelfs wanneer de bewegingen exact gelijk zijn, breekt het menselijke, het dwarse, het sensuele door

alle strengheid heen. Zo ontstaat gaandeweg een ‘verhaal’, waarbij structuur en emotie, in plaats van elkaar tegen te spreken, elkaar juist blijken te versterken. Of, zoals De Keersmaeker – die zelf deel uitmaakte van de oorspronkelijke cast – het verwoordde: “Ik ben ervan overtuigd dat juist doordat de structuur zo strak is, zo afgelijnd, een soort afstandelijkheid toont, tegelijkertijd juist ook de warmte en de schoonheid van de beweging naar de oppervlakte kunnen komen.”

Rosas danst Rosas zo 24 & ma 25 mei, 20.00 uur

De openings- en slotscène niet meegerekend, telt de choreografie vier delen. In het eerste deel liggen de vrouwen op de grond en is het enige geluid afkomstig van hun lichamen. In het tweede deel zitten de vrouwen op een stoel en bewegen zij op het dwingende, bijna machinale ritme van de minimalistische muziek van Thierry de Mey en Peter Vermeersch. In het derde deel staan ze op een lijn en tot slot bewegen ze door de hele ruimte.

“Ik heb er altijd al van gedroomd dat wiskunde daartoe in staat zou zijn.” “Het is pure wiskunde”, zegt Jean-Paul Van Bendegem, wiskundige, filosoof en hoogleraar logica en wetenschapsfilisofie aan de Vrije Universiteit in Brussel. “Rosas danst Rosas is een spel van herhaling en telkens kleine verschuivingen. Je kijkt naar hetzelfde en toch verandert er voortdurend iets. Het is net als in de wiskunde: je zoekt naar dezelfde patronen, maar hebt ook oog voor die kleine afwijkingen.” Van Bendegem is een groot fan van 21

“ Je kijkt naar hetzelfde en toch verandert er voortdurend iets.”  JEAN-PAUL VAN BENDEGEM

De Keersmaeker en prijst haar exploratiedrift. “Je hebt een catalogus van basishandelingen, maakt daarmee patronen die op zich vrij afstandelijk zijn, maar die door de wijze waarop je ze rangschikt en aan elkaar rijgt heel geladen en intens kunnen worden.” In De Keersmaekers handen is, meent hij, wiskunde een hulpmiddel om dieper te graven in het emotionele, in het sensuele. Dolenthousiast: “Ik heb er altijd al van gedroomd dat wiskunde daartoe in staat zou zijn.” Met Rosas danst Rosas vestigde De Keersmaeker in één klap haar internationale reputatie. De choreografie werd onder meer bekroond met een Amerikaanse Bessie Award. De Britse krant The Guardian schreef in 2009: "Voor 1980 was er in België amper moderne dans van betekenis. De Keersmaeker bracht daar verandering in. Wat volgde was een ware golf van Vlaamse dansvernieuwers." Buiten Vlaanderen was haar invloed eveneens alom merkbaar. Ook bij ons bevolkten dwarse ‘schoolmeisjes’ opeens de podia, doken overal stoelen op en droegen dansers – zoals in andere vroege werken van De Keersmaeker – soldatenkistjes en witte directoires. Belangwekkender is echter dat zij het diepgravender nadenken over dans gevoed heeft en choreografen heeft gestimuleerd een eigen ingang in de door hen gekozen muziek te vinden. Je ziet dit ook terug bij de choreografen die van P.A.R.T.S. af komen, de moderne dansopleiding die mede op initiatief van De Keersmaeker tot stand kwam. 22

“No comment” Ondertussen is de Keersmaekers eigen bewegingstaal in de afgelopen ruim dertig jaar sterk geëvolueerd. Mede doordat ze de grenzen van haar muzikale voorkeuren steeds verder verlegde. Van de minimalisten naar Bach, naar de atonale muziek van Schönberg en Webern, naar de veertiende-eeuwse, polyfonische muziek, naar de complexe, spectrale klanken van Gérard Grisey in haar meest recente werk Vortex Temporum, waarmee het Holland Festival vorig jaar opende. De wereldwijde bekendheid had een onverwachte keerzijde: in 2011 plagieerde zangeres Beyoncé in haar videoclip van Countdown zonder toestemming dansfragmenten uit Rosas danst Rosas, inclusief kostumering en setting. Het leverde De Keersmaeker vrachten publiciteit op, maar toch ligt het voorval nog altijd gevoelig. ‘No comment’, luidde haar reactie in een interview dat ik vorig jaar met haar had. Wél kwam Rosas met een ludiek tegenoffensief: op YouTube riep het gezelschap iedereen op om een eigen versie van het stoelendeel uit Rosas danst Rosas te uploaden. Nog steeds komen er de meest uiteenlopende inzendingen van over de hele wereld binnen.

Ook je eigen stoelenscène maken of die van anderen bekijken? Kijk op www.rosasdanstrosas.be.

PORTRET

De grote schouwburg van Brussel - van Vlaamse kant, want de cultuurpolitiek in Brussel is naar taal gescheiden en er is dus ook een Théâtre National - is de Koninklijke Vlaamse Schouwburg, kortweg: KVS. Dat theater is al jaren een vaste gast in Stadsschouwburg Amsterdam. Afgelopen oktober toonden we van de KVS Missie (voor de vijfde keer!), komende april en mei de producties Revue Ravage (tekst: Tom Lanoye) en Memento Park (van Thomas Bellinck). Een mooie gelegenheid voor een portret van de KVS.

DE KVS: EEN SCHOUWBURG ALS EEN STATEME NT

foto: Mark Robinson

DOOR EVELYNE COUSSENS

“ Het verbinden van theater, stad en wereld is bij uitstek de uitdaging die de KVS zich stelt."

Grote instituten zijn altijd een politiek vliegwiel, maar in het geval van de Brusselse schouwburg zit die dimensie verankerd in de fundamenten van het gebouw. Wie de Belgische geschiedenis een beetje kent, weet dat de ontstaansgeschiedenis van de KVS wortelt in de ontvoogdingsstrijd van de Vlamingen. Het statige gebouw in de Brusselse Lakenstraat werd in de 19e eeuw gebouwd als cultuurpolitiek statement: een uitdrukkelijk symbool van de emancipatie van de Vlaamse burgerij in een overwegend Franstalig Brussel. De opeenvolgende artistiek directeurs van de KVS hebben zich altijd tot die politieke context verhouden: impliciet of, zeker gedurende het laatste decennium, expliciet. De stad in het hart — Het jaar 2001 betekent een breuk in de geschiedenis, in die zin dat de KVS na dertig jaar onder leiding van een regisseur (1972-1993 Nand Buyl, 1993-2000 Franz Marijnen) vanaf de millenniumwissel wordt aangestuurd door een intendant: Jan Goossens (1971). Goossens hoeft geen spreidstand aan te gaan tussen zijn eigen artistieke verlangens en de rol die een stadstheater moet spelen in een stad als Brussel: hij gaat voluit voor het tweede. KVS moet een open huis worden waar verschillende gemeenschappen en praktijken elkaar vinden – het glijmiddel daarvoor zijn artistiek hoogstaande projecten en producties. De ‘randomstandigheden’ – de politiek, de stad – die voor de kunstenaar pur sang Franz Marijnen nog aanvoelden als een belemmering, plaatst Goossens juist in het hart van zijn beleid. Het is de context van de stad die de dynamiek van het huis bepaalt. Het verbinden van theater, stad en wereld is bij uitstek de uitdaging die de KVS zich stelt. Die visie vertaalt zich in een beleid dat zich in eerste instantie ent ‘op maat’ van Brussel, om vervolgens van daaruit te springen naar de wereld. De meest nabije ander blijft voor de 24

Vlamingen de Franstalige landgenoten, en dus reikt de KVS daar de hand naar uit. Het tweetalige gezelschap Dito’Dito wordt een vast onderdeel van het stadstheater en met het Théâtre National gaat het huis een artistiek gesprek aan. Het resulteert onder meer in een consequent tweetalig communicatiebeleid (later: drietalig, met Engels) en het uitwisselingsfestival Toernee Général. Maar Brussel is naast een Vlaamse en Franstalige ook een Arabische en Afrikaanse stad en de KVS beseft dat het die gemeenschappen maar zal bereiken via hun artiesten. Zo wordt het contact met de Congolese gemeenschap een speerpunt. Met de Brussels-Congolese choreograaf Faustin Linyekula gaat de schouwburg een langdurig verbond aan. Maar omdat een brug altijd twee zijden heeft, strijkt het stadstheater ook met Vlaamse artiesten als Wim Vandekeybus en Alain Platel neer in Kinshasa. Opnieuw – of nog steeds – is het beleid van de KVS een statement, maar de accentverschuiving van één (Vlaams, blanke) gemeenschap naar meerdere gemeenschappen verloopt niet zonder accidents de parcours. De tegenwind waait uit voor de hand liggende politieke hoek. Zo ontstaat er in 2011 een relletje naar aanleiding van de thema-avond Niet in onze naam waarop een aantal Vlaamse artiesten (o.a. Tom Lanoye en Anne Teresa De Keersmaeker) zich uitspreken tegen de splitsing van het land. De Vlaams-nationalistische N-VA voelt zich geviseerd en stelt vragen in het parlement. Goossens wordt verweten een ‘slechte Vlaming’ te zijn. Het tekent de moeilijke verhouding van sommige partijen met het uitgesproken ‘panbrusselse’ beleid van de KVS.

PORTRET

Tom Lanoye: Revue Ravage De Vlaamse schrijver en dichter Tom Lanoye is een bekend gezicht in de schouwburg. Niet alleen van zijn veelbejubelde toneelbewerkingen (meest recente: Hamlet vs Hamlet voor Toneelgroep Amsterdam & Het Toneelhuis, geselecteerd als één van de tien beste voorstellingen door het Nederlands Theater Festival 2014, en binnenkort Passions humaines, die we samen met het Holland Festival naar Amsterdam halen.). Ook van zijn solovoorstellingen, waarin hij zelf op het toneel staat: Sprakeloos op de planken en Woest. De KVS speelt zijn nieuwe tekst Revue Ravage, een heerlijke politiek drama over de het gekonkel in de achterkamertjes van de macht, op 9 april hier in de Stadsschouwburg te zien. Ver voorbij de blanke burgerlijke zeepbel — Minder voor de hand liggend is dat ook uit artistieke hoek kritische geluiden komen. Sommige culturele opiniemakers stellen luidop de vraag of de KVS niet te veel de ‘eigen’ gemeenschap vergeet te bedienen, lees: te weinig gedegen repertoire op scène brengt. Anderen vinden het niet kunnen dat op die grote (en duur verbouwde) scène een jaar lang geen nieuwe stukken te zien zijn. Goossens krijgt het verwijt zich te veel te concentreren op het politieke, en te weinig het accent te leggen op zijn artistieke opdracht, in de ogen van zijn criticasters nog steeds zijn core business. Maar dat is het hem nu net: voor Goossens is dit de core business van een stadstheater in een internationale, diverse stad als Brussel. Hij weigert kunstenaars en instituut los te zien van de stedelijke en mondiale context waarin ze zijn ingebed. Het artistieke en het maatschappelijke verhaal zijn één, zoals ook de kunstenaar en de verantwoordelijke burger dat zijn. Het zorgt ervoor dat de KVS anno 2015 een totaal ander huis is dan bij het begin van het millennium. Het Brusselse stadstheater representeert een stedelijke en mondiale realiteit ver voorbij de

blanke burgerlijke zeepbel. De westerse canon is opengebroken tot een programma waarin naast theater ook plaats is voor dans, rap, en urban arts – de urbs heeft zich letterlijk een plek op de bühne veroverd. Een derde van het geregelde KVS-publiek is vandaag niet-Nederlandstalig. Altijd een statement — In 2016 zal Goossens afscheid nemen na vijftien jaar als artistiek directeur. Over de opvolging is op het moment van schrijven nog niets beslist. De politieke en budgettaire sterren staan, zoals geweten, niet gunstig. Meer dan ooit moet de sector zich verantwoorden voor de gemeenschapsmiddelen die ze ontvangt. De essentiële vraag is dus: wat kan de KVS voor dat geld teruggeven aan de stad, de wereld?

Revue Ravage - Dood van een politicus (NL première) KVS & NTGent / Josse De Pauw do 9 apr, 20.30 uur Memento Park (NL première) KVS & Steigeisen / Thomas Bellinck ma 18 mei, 20.00 uur Passions humaines (NL première) Het Toneelhuis / Guy Cassiers ma 15 & di 16 jun, 20.30 uur

Het antwoord is even divers als de uiteenlopende profielen van de kandidaat-opvolgers. Theatermaker Thomas Bellinck is er een van: hij kijkt ook buiten de theaterzaal en wil inzetten op een breed platform van artistieke praktijken. Maar wie het ook wordt: de koers van de KVS zal opnieuw, en altijd weer, een statement zijn. Thomas Bellinck: Memento Park Vorig jaar trok Bellinck tijdens het IFFR de aandacht met de tentoonstelling Domo de Europa Historio en Ekzilo, een originele blik op de geschiedenis van Europa. Nu halen we zijn nieuwe voorstelling Memento Park naar Amsterdam. Het toerisme rond de slagvelden van WO I (1914-1918) begon al tijdens de oorlog. In 1917 stuurde een geïllustreerde slagveldengids van banden- en bommenwerperfabrikant Michelin toeristen naar de Marne. In een jaar vol herdenkingen, gaat Bellinck op zoek naar het verband tussen geweld en toerisme, herdenking en politiek. In de Stadsschouwburg op ma 18 mei.

Gadi Dagon 25

Katie Mitchell Brandstichter 2015

4 januari tot en met 4 april 2015

KATIE MITCHELL WWW.SSBA.NL/BRANDSTICHTER

ssba.nl/brandstichter

‘Live film’ op het toneel

THE FORBIDDEN ZONE wo 11, do 12, vr 13 februari

Cantates van Bach als schitterende meditatie over de dood.

TRAUERNACHT za 14 & zo 15 februari

Twee geliefden als eenzame strijders in ‘eko-medie’.

ATMEN

ma 9 & di 10 maart

“Geniaal, poëtisch. Dwars door alle tijden heen.” (Theaterkrant *****).

ALLES WEITERE KENNEN SIE AUS DEM KINO vr 20, za 21 & zo 22 maart

“O, vandaag ga je tegen me spreken, dit wordt een gelukkige dag!”

GLÜCKLICHE TAGE do 2, vr 3 & za 4 april

Video-installatie: vijf keer Ophelia uit Hamlet.

FIVE TRUTHS 5 januari t/m 4 april

Salzburger Festspiele - Schaubühne am Lehniner Platz - Festival d’Aix-en-Provence - Académie européenne de musique - De Nationale Opera - DeutschesSchauSpielHausHamburg

EDUCATIE IN DE SCHOUWBURG

Er ligt een hoop jongens bovenop elkaar op de leren poef in de hal van de Stadsschouwburg. Deze berg krioelende ledematen hoort bij groep 8 van basisschool Piet Hein. Hun klasgenoten hupsen, rennen, wandelen en hangen in de hal. Zij zijn hier voor de workshop Theater, decor & techniek. De Stadsschouwburg hecht grote waarde aan educatie. Jaarlijks komen er 7900 kinderen over de vloer.

ERVARENDENKEN-DOEN

foto: Mirjam Zeilmaker

DOOR AN CARDOEN

Het is voor de bezoeker van de avond- en middagvoorstellingen niet zo zichtbaar, maar bijna dagelijks wordt de Stadsschouwburg bevolkt door jonge mensen die iets komen leren. Over theater. Over cultureel erfgoed. Over (samen)leven. De Stadsschouwburg gelooft sterk in de waarde van educatie. De term mag misschien een tikje stoffig of te degelijk in de oren klinken, de filosofie daarachter is dat zeer zeker niet. “Alle kunsten leveren een bijdrage aan de grootste kunst van alle: levenskunst, de kunst het leven te leven”, schreef Bertolt Brecht.

EEN VUURTJE AANSTEKEN De Stadsschouwburg biedt workshops aan in allerlei vormen en maten en voor verschillende leeftijden. Soms samen met jeugdtheaterscholen en met de gezelschappen. Met acht partnerscholen is er een vaste samenwerking. Educatie wordt gesteund door sponsors en giften van particulieren. Ook met de afdeling Educatie van huisgezelschap Toneelgroep Amsterdam - die zich voornamelijk richt op de bovenbouw van het voortgezet onderwijs - wordt nauw samengewerkt

Hoofd Educatie Elze van der Steen: “Leren over kunst gebeurt niet alleen in je hoofd, maar ook in je hart. Wij geloven dat theater reflectie biedt op levensvragen. Het kan hoop, moed, troost en inzicht bieden. Dat hebben we hard nodig om samen te kunnen leven. We willen de kinderen dat leren, maar vooral laten ervaren. We prikkelen hen bijvoorbeeld om creatief te denken. Ze krijgen meer zelfvertrouwen, leren samenwerken en omgaan met feedback.”

Het aanbod is enorm divers. Er zijn schoolvoorstellingen, avontuurlijke rondleidingen en workshops toneelspelen (soms samen met de ouders). De populaire Classic Tours zijn een originele kennismaking met de Griekse tragedie. Zelf gezien: de meeste jongeren zaten muisstil en gefascineerd te kijken en te luisteren.

Directeur Melle Daamen: “Ik denk dat theater een essentiële rol speelt bij het ‘groot worden’. In het theater leef je mee met de emoties van andere mensen. Kinderen zien dat conflicten erbij horen en kunnen worden opgelost. Dat nemen ze hun hele leven mee.”

HET IS EEN MOOIE ZOMERDAG Terug naar groep 8 van het Piet Hein. In de hal schept de docent orde in de chaos. De knoop kinderen maakt zich los en gaat netjes zitten. Tijd om te starten. Desgevraagd blijkt een aantal kinderen al eens in de schouwburg geweest te zijn: bij een rondleiding, een jeugdvoorstelling, een verjaardagsfeestje (die kun je namelijk ook in de schouwburg vieren) en bij de intocht van Sinterklaas. Twee theaterdocenten vertellen kort over de schouwburg en wat ze hier vandaag gaan doen: zelf een voorstelling maken onder leiding van een technicus van de schouwburg. Het thema: “Het is een mooie zomerdag.” Op naar De Bovenkamer! De Bovenkamer is het heiligdom van de afdeling Educatie. Een workshopruimte met compleet minitheater. Groep 8 wordt verdeeld in geluidstechnici, lichttechnici, decorbouwers en acteurs. “Iedereen is belangrijk.’, benadrukt technicus Hein, maar dat hebben de kinderen zelf al begrepen. In opperste harmonie werken ze samen. Of toch bijna: “Afblijven. Dat is de jungle!”. De acteurs gaan hun stukje oefenen (“Op een mooie zomerdag... stapt een meisje op het strand in een giftige zee-egel”). De technici gaan aan de slag. Leren hoe de knopjes werken, kiezen welke muziek het beste welke scène past. (“We zoeken nog een sneaky muziekje.” Het wordt het James Bond-thema.), hoe een lamp wordt opgehangen. Ze leren naar oplossingen zoeken en elkaar helpen. Dat grote achterdoek, hoe kunnen we dat ophangen? Als het niet echt wil vlotten, is er altijd nog Hein met een goede suggestie: “Waarom pak je niet gewoon de ladder?”. Groep 8 klaart deze klus bewonderenswaardig. Heel serieus, maar ook met de nodige lol.

Theaterkraken, bijvoorbeeld, is speciaal bedacht voor leerlingen van de basisschool. Tijdens een avontuurlijke theatertocht ontdekken ze de rijke geschiedenis van de schouwburg. Spelenderwijs ontdekken de leerlingen het theater en de theatergeschiedenis. De IMC Weekendschool in Zuidoost is één van de partnerscholen van de Stadsschouwburg. Jongeren tussen tien en veertien jaar oud volgen er elke zondag lessen om zo hun perspectieven te verbreden. De Stadsschouwburg biedt hen vier zondagen onderdak. Ze bezoeken de voorstelling De zere neus van Bergerac van het Ro Theater en maken daarna hun eigen versie van het stuk. Waarom Lijn 8 niet meer rijdt is een vertelvoorstelling over Amsterdammers die tijdens WO II Joodse kinderen onderbrachten bij onderduikgezinnen. Deze vertelling past in het lesprogramma van groep 8, waar de oorlog wordt besproken. Lijn 8 werd aanbevolen door Burgemeester Van der Laan en - alleen al dit jaar - bezocht door 1050 kinderen. Voor de ouders en kinderen die meedoen aan de VoorleesExpress (voor kinderen uit een taalarme thuisomgeving) reserveert de schouwburg een aantal vrijkaarten en organiseert een speciale ontvangst. Van der Steen: “Wat de vorm ook is, we laten de kinderen kennismaken met theater, we laten hen ons prachtige gebouw ontdekken, zetten hun verbeelding aan het werk en prikkelen hun enthousiasme. Als we het vuurtje goed aansteken, kan het vlammetje een leven lang blijven branden.” DE CIJFERS, PER JAAR: Aantal workshops: 109 Aantal scholen: 72 Aantal leerlingen: 7900 Leeftijden: 6-20 jaar Liter limonade: 700

JEUGDVOORSTELLINGEN IN DE SCHOUWBURG: De Zere Neus van Bergerac (8+) Ro Theater (muziektheater) vr 20, za 21 & di 24 mrt 2015, 19.00 uur / zo 22 & wo 25 mrt 2015, 14.30 uur Workshop De Zere Neus van Bergerac (8+) za 21 mrt, 15.00 uur Wiplala weer (4+) Het Filiaal (muziektheater) zo 29 mrt 2015, 15.00 uur Polleke (9+) Het Nationale Toneel & NTjong (toneel) ma 6 apr 2015, 15.30 uur & di 7 apr 2015, 19.00 uur Ouder-en-Kind-Workshop Polleke (9+) Het Nationale Toneel ma 6 apr, 13.30 uur FEEST (6+) Introdans Ensemble voor de Jeugd (dans) zo 12 apr 2015, 15.00 uur De terugkeer van Hans en Grietje (6+) Orkater & Het Balletorkest (muziektheater) vr 1 & za 2 mei 2015, 19.00 uur & zo 3 mei 2015, 15.00 uur Kom dansen in de Koninklijke Foyer (6+ / 8+) 6 mei, 13.30 & 14.45 uur Ali Baba en de 40 rovers (8+) Theater Terra (muziektheater) zo 24 mei 2015, 15.00 uur Workshop Theatermaken (9+) 7 mei, 14.00 uur Vakantie Theater Dagen 11, 12, 13 aug Vakantie Dans Dagen 7,8,9 juli

Als de acteurs het speelvlak opstappen, het grote licht uitgaat en het toneellicht en de muziek aan, verandert alles. Het stuk begint. De magie van het theater werkt. Gadi Dagon 29

FOTOREPORTAGE Het huis van... ... Toneelgroep Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam is het Nederlandse huis van het theater. Een aantal organisaties zijn bij ons thuis: Toneelgroep Amsterdam, productiehuis Urban Myth, het Nederlands Theater Festival en de SSBA-Salon. We laten u graag hun â&#x20AC;&#x2DC;huiskamerâ&#x20AC;&#x2122; zien. Om te beginnen met ons huisgezelschap Toneelgroep Amsterdam, het grootste gezelschap van het land. Op de zevende verdieping van de Stadsschouwburg hebben ze hun kantine, waar alle medewerkers elkaar treffen en het eten en de koffie uitstekend zijn. En het uitzicht over Amsterdam... dat is niets minder dan fabuleus. Foto: Marietta van Regteren Altena

IN PREMIÈRE In Stadsschouwburg Amsterdam, het Nederlandse huis van het theater, gaat een groot aantal voorstellingen in première. Dat is altijd een beetje spannend en extra feestelijk. Wist u dat u voor (de meeste) premières gewoon kaarten kunt kopen? U bent van harte welkom het met ons mee te maken! Koningin Lear (Toneelgroep Amsterdam)

Memento Park (KVS & Thomas Bellinck)

PREMIÈRE: ZO 8 MRT

NL PREMIÈRE: MA 18 MEI

King Lear jr. (Toneelgroep Amsterdam / TA-junior) PREMIÈRE: ZO 8 MRT

Atmen (Schaubühne Berlin) NL PREMIÈRE: MA 9 MRT

Alles Weitere kennen Sie aus dem Kino (DeutschesSchauSpielHausHamburg) NL PREMIÈRE: VR 20 MRT

Glückliche Tage (DeutschesSchauSpielHaushamburg) NL PREMIÈRE: DO 2 APR

Sophie & Nola (Urban Myth) PREMIÈRE: VR 3 APR

—— Holland Festival You are my destiny (Angélica Liddell) NL PREMIÈRE: DI 2 JUN

La Imaginación del Futuro (Compaña La Re-sentida ) NL PREMIÈRE: ZA 6 JUN

Krapp’s Last Tape (Robert Wilson) NL PREMIÈRE: ZA 6 JUN

Koeien (Misha Mengelberg) PREMIÈRE: DI 9 JUN

Der Untergang der Nibelungen (Gorki Theater) NL PREMIÈRE: WO 10 JUN

Revue Ravage (KVS & NTGent) NL PREMIÈRE: DO 9 APR

Kings of War (Toneelgroep Amsterdam) PREMIÈRE: ZO 14 JUN

Antigone (The Barbican / Les Théâtres de la Ville de Luxembourg)

Passions humaines (Het Toneelhuis)

NL PREMIÈRE: WO 15 APR

Ivanov (Theatre of Nations)

Shadows remain silent (Carte Blanche) NL PREMIÈRE: DI 21 APR

EMTPY MOVES (PARTS I, II & III) (Ballet Preljocaj) NL PREMIÈRE: MA 11 MEI

NL PREMIÈRE: MA 15 JUN

NL PREMIÈRE: ZA 20 JUN

—— Dansers van morgen (Theaterschool / AHK) PREMIÈRE: VR 26 JUN