Zwembadpark Rozekensbos Mijlbeekbos 2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 1
NATUURGEBIED
11/08/2020 9:30:45
2
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 2
11/08/2020 9:30:51
Natuurgebied Zwembadpark | Rozekensbos | Mijlbeekbos is open van zonsopgang tot zonsondergang
vind je › › › › › ›
tussen Albrechtlaan, Pontweg, Koebrugstraat en Koeistraat op 1,5 kilometer van de Grote Markt op 20 minuten stappen van station Aalst aan bushalte Aalst Zwembad (lijn 1) en Aalst Oude Abdijstraat (lijnen 1 & 3) in de buurt van fietsknooppunten 34 en 41 deels binnen het wandelnetwerk Brabantse Kouters (West) TIP: je kunt je wandeling verder uitbreiden via deze knooppunten
is 55 ha groot - 1/3 is stadseigendom - en biedt › › › › › › ›
natuurlijke speeltoestellen speelheuvels en -bos poelen en moerassen waterpartijen, waarvan 1 van bijna 1 ha een vlonderpad over het water een supergrote picknickbank parkeergelegenheid aan de Zwembadlaan en de Oude Abdijstraat
Honden zijn welkom, maar enkel aan de leiband
3
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 3
11/08/2020 9:30:51
Z W E M B A D PA R K
populieren met maretak
detail maretak
4
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 4
11/08/2020 9:31:01
Sport en spel in het groen Het zwembadpark is een wandel- en speelterrein van ongeveer 10 ha groot. Niet alleen zwemmers kunnen er hun hart ophalen. Er is ook een Finse looppiste met een lengte van 1 km per ronde en een fit-o-meter. Het park bestaat uit 2 delen. Het westelijke deel werd 3 tot 5 meter opgehoogd. Je vindt er een eerder traditionele parkaanleg, met tal van uitheemse typische parkbomen met klinkende namen zoals Paulownia (keizersboom), Ginkgo (Japanse notenboom), Liriodendron (tulpenboom) en Parrotia (Perzisch ijzerhout). Oostelijk herbergt een vijver met moeraszone interessante natuur. De bodem van de vijver heeft min of meer het oorspronkelijke niveau van dit gebied. Het waterpeil van de vijver kan door een overloop naar de beek en een schottensysteem beïnvloed worden.
Natte en droge natuur In het lager gelegen deel krijg je een natuurlijker uitzicht en beheer. Hier staan vooral streekeigen bomen: › een zoom van essen (herkenbaar aan de zwarte knoppen) langs de beek › bosjes met zomereik, es en winterlinde op de drogere stukken › bosjes met els, schietwilg, grauwe abeel en ratelpopulier op de nattere gedeelten. Een merkwaardige soort die hier in Canadapopulieren groeit, is de maretak. Het is een halfparasiet die water en mineralen aftapt van zijn gastheer. Vooral in de winter zijn de typische grote, groene bollen gemakkelijk te zien. De vrouwelijke planten bevatten witte schijnbessen met kleverige zaden, die de plant zijn volksnaam ‘vogellijm’ bezorgden.
5
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 5
11/08/2020 9:31:02
Bergemeersen De vroegere Bergemeersen zijn van noord naar zuid doorsneden door de Albrechtlaan. In de richting van de stad zijn ze bijna helemaal volgebouwd en bevinden zich de site van de voormalige bloemenveiling Flora en het goederentreinstation. Maar in de oostelijke helft rest er nog mooie groene open ruimte. Dat groen zit weliswaar overwegend verscholen achter de lintbebouwing of achter metershoge betonplaten. Het noordelijke deel herbergt het zwembadpark, wat openbaar toegankelijk is.
Ten zuiden van de Zwembadlaan bevinden zich twee private kasteeldomeinen. Beide kasteeltjes staan op de rand van de vroegere meersen, op de hellingwand ooit uitgeslepen door de Dender. Ze bieden een mooi uitzicht op errond aangelegde parken met vijvers. De gronden zijn vochtig en waar geen bomen groeien, kan je nog de restanten zien van de Bergemeersen van weleer. natte meersen
Zwembadpark
6
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 6
11/08/2020 9:31:12
MolenbeekGraadbeek De beek dwars door het park heeft zijn bronnen in het Kravaalbos in Meldert en mondt na 8 km uit in de Dender. De Molenbeek, Graadbeek en zijbeken stromen door valleibossen en vochtige graslanden en vormen een blauwgroen netwerk dat verschillende natuurgebieden zoals het Kravaalbos, de Faluintjes, Mijlbeekbos en Koudenberg met elkaar verbindt. De waterkwaliteit is de laatste jaren sterk verbeterd door de aanleg van collectoren en het wegwerken van grote lozingspunten. Vooral ter hoogte van het zwembadpark zijn er veel vissen die vanuit de Dender de beek optrekken. Enkele knelpunten belemmeren de vissen om verder stroomopwaarts te migreren: een groot niveauverschil bij twee watermolensites en een lang overwelfd gedeelte nabij de Nedermolenstraat. Hiervoor zullen in de toekomst vispassages worden uitgewerkt, met respect voor het eeuwenoude karakter van de watermoleninfrastructuur.
Molenbeek
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 7
11/08/2020 9:31:14
BEUKENHOF Monumentale bomen Het Beukenhof aan de Langestraat heeft die naam te danken aan zijn statige beuken. De mooiste exemplaren staan nabij de beek achter het Centrum voor Leerlingenbegeleiding (CLB). De beuk wordt tot 40 m hoog en maakt met zijn koepelvormige kroon een majestatische indruk. De gewelven gevormd door de machtige kronen boven de lange rechte stammen met gladde schors inspireerden de ontwerpers van de grote gotische kathedralen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de ruimte tussen twee pilaren ‘beuk’ heet. De beuk heeft een oppervlakkig wortelgestel waardoor een kleine wisseling in het grondwaterpeil (o.a. door de klimaatverandering) al het einde van de boom kan betekenen. De meest opvallende boom bij het binnenkomen van het Beukenhof is echter de grote kegelvormige mammoetboom (Sequoiadendron giganteum) die boven het café uittorent. De soort komt van nature voor in Californië op de westelijke hellingen van de Sierra Nevada. De grootste mammoetboom daar is de ‘General Sherman’, 2 500 jaar oud, 83 m hoog en met een stamomtrek van 24 m. Bij ons wordt de mammoetboom maar een 40-tal meter hoog. mammoetboom
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 8
11/08/2020 9:31:29
links: beuk rechts: beukenbladeren onder: postkaart uit 1910, het buitengoed van het Sint-Jozefscollege
Pausipone Op de plaats van het Beukenhof en daarrond bevond zich vroeger rustoord ‘Pausipone’. Het was het buitengoed voor de leraars en leerlingen van het Jezuïetencollege. Vanaf 1835 trokken de meeste paters, de magisters en de scholastieken hier met de grote vakantie naartoe. De leerlingen van de school brachten er al eens een ontspanningsnamiddag door en konden er ook sporten. Het domein had zelfs een zwembad. De nabijgelegen watermolen (een
overblijfsel is nog steeds te zien aan de beek achter het voetbalveld) werd speciaal aangekocht om voor het water daarvoor te zorgen. Het domein werd in 1958 verkocht en de gebouwen werden afgebroken. Ze maakten plaats voor een CLB-centrum, een speelplein, sportaccommodatie en het café. Een deel van het toen wel zeer grote domein werd verkaveld. Het zwembad van Pausipone werd een zandbak. 9
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 9
11/08/2020 9:31:36
10
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 10
11/08/2020 9:31:43
11
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 11
11/08/2020 9:31:44
Akker wordt bos Stad Aalst en het Regionaal Landschap Schelde-Durme vormden vijf hectare voormalig wei- en akkerland om in een speels en natuurlijk buurtpark. Bezoekers kunnen er elkaar ontmoeten en genieten van rust, kinderen kunnen er spelen en ontdekken. Met middelen uit het Bossencompensatiefonds kocht de Stad Aalst in 2012 vijf hectare parkgebied aan ter hoogte van de Oude Abdijstraat en de Rozendreef. Tijdens de Dag van het Park in mei 2012 konden alle aanwezigen hun ideeën en wensen voor het toekomstige buurtpark aanduiden op een plan. De meest geschikte voorstellen werden meegenomen in het voorontwerp. Vervolgens klopte de Stad Aalst aan bij de speelnatuurmedewerkers van het RLSD om het plan te verfijnen. In een participatietraject gaven het buurtcomité en het aangrenzende onderwijs-, woon- en zorgcentrum Levensvreugde ook hun wensen te kennen. Het resultaat mag er zijn!
speelpomp
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 12
overblijfsel steenoven
11/08/2020 9:31:52
ROZEKENSBOS
poel met grote lisdodde
bloemenmengsels
Water, water, water Waterbeleving en afwatering staan centraal in het ontwerp. De poel beslaat ruim een vijfde van het totale terrein. Het is de grootste, natuurlijk aangelegde waterpartij in Aalst. Grachten en beken flankeren het terrein. Een nieuwe (speel)gracht leidt het regenwater van de nabijgelegen wijk naar de poel. De waterpartij zelf loopt via een regelbare stuw over in de Bieselbeek. Met een speelwaterpomp kunnen kinderen het grondwater oppompen. Dat komt dan via houten watergoten in de speelgracht. In het moerasgedeelte achter de poel ontdekten archeologen een middeleeuwse steenoven. Hier zouden de stenen gebakken zijn voor de bouw van de nabijgelegen cisterciënzerinnenabdij ‘Ten Rozen’, gesticht in de 13de eeuw. Binnenkort is dit relict een woon- en schuilplaats voor kikkers en andere amfibieën. 13
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 13
11/08/2020 9:31:54
Toegankelijkheid loopt op wieltjes Op een tachtig meter lang vlonderpad (pad gemaakt uit houten planken) krijg je bij hoog water het gevoel dat je over water loopt. De vlonder met zitelement is ook toegankelijk voor rolstoelgebruikers. Bij de aanleg van de toegangen, het hoofdpad, het wilgendorp en de speelpomp met watergoten is trouwens ook rekening gehouden met minder mobiele bezoekers. Levensvreugde Verblijven vzw Aalst grenst aan het domein. Die begeleidt mensen met een verstandelijke beperking bij hun dag-
besteding en biedt aangepaste woongelegenheden aan. Voor kinderen met een beperking is een bezoek aan een gewone speeltuin veelal geen pretje. Ze worden voorbijgestoken door snellere, sterkere kinderen. In dit buurtpark kunnen ze naar hartenlust spelen op hun eigen tempo en volgens hun eigen mogelijkheden. Ze kunnen er net als de andere bezoekers tot rust komen in de wilgenhutten, langs verschillende paadjes of kuierend in het hooiland tussen de bloemen en de insecten.
14
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 14
11/08/2020 9:31:58
spelen in het park
boomstammenmikado | klimboom
Kinderen van de toekomst Zestig procent van het terrein is bebost, in verschillende fasen. Een groot deel is aangeplant als geboortebos. Boompjes hebben vele jaren nodig om uit te groeien tot een volwaardig bos waar het heerlijk spelen is. Om niet enkel de kinderen van de toekomst te plezieren, heeft het speelbos ook al heel wat in petto voor de kinderen van nu. De met uitgegraven grond aangelegde speelheuvels schreeuwen om aandacht van klimmende en rollende kinderen. Boomstammenmikado’s, uitdagende trappen, een even
wichtsparcours en avontuurlijke brugjes leiden oneindig veel avonturen in. De kers op de taart zijn de drie speelbomen. Deze uit de kluiten gewassen exemplaren zijn specifiek gekozen omwille van hun takstructuur: ze zijn perfect geschikt om te klimmen, te klauteren, te schommelen en te springen. Het Rozekensbos krijgt nu de tijd om uit te groeien tot een waardevolle, groene plek voor alle buurtbewoners.
15
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 15
11/08/2020 9:32:06
MIJLBEEKBOS Buurt voor natuur Slechts enkele jaren geleden werd de benaming ‘Mijlbeekbos’ in het leven geroepen door enkele bewoners van de Moorselbaan die het opnamen voor de waardevolle bosjes die de Molenbeek begeleiden. Ze sloten zich als vrijwilligers aan bij Natuurpunt Aalst om een natuurbeschermingsproject op te starten. De bossen zijn er werkelijk uniek. Wanneer zich in het voorjaar een wit tapijt van bosanemonen ontpopt zijn ze sprookjesachtig mooi.
moerasspirea
De resterende verruigde hooilanden vormen een interessante vegetatie, beter bekend als moerasspirearuigte, een prioritair te beschermen biotoop binnen Oost-Vlaanderen. Moerasspirea is een plant met talrijke kleine roomkleurige bloemetjes, die sterk naar amandel geuren. Ze heeft als bijnaam de ‘koningin der weiden’. De plant groeit vooral op vochtige graslanden, langs oevers en in vochtige bosranden.
grote foto: meander Molenbeek
16
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 16
11/08/2020 9:32:13
Rijke geschiedenis Het gehucht Mijlbeek lag rond de kruising van de huidige Langestraat en de Beekstraat. Deze plaatsnaam is sinds 1110 gekend. Hij verwijst naar de belangrijkste waterloop door het gebied, toen nog de Mijlbeek genoemd. ‘Mijl’ verwijst hier niet naar een afstand. De beek is trouwens veel langer dan 1 mijl. Het is echter een beek door een ‘mijle’. Dit woord staat voor zompig land, een moeras dat door een aangepaste afwatering tot weiland gemaakt werd. Vandaag de dag heet deze beek de Molenbeek, omwille van de molens die op deze waterloop stonden.
versterking die uit twee delen bestond: het opperhof en het neerhof. Het opperhof was een kunstmatige heuvel waarop een houten toren werd gebouwd. Een gracht rond beide zorgde voor de nodige bescherming. Hoewel het opperhof van Hof te Eksel vandaag door bramen is overwoekerd en het voorhof bebost is, blijft de motte nog duidelijk leesbaar in het landschap. Dat is heel uitzonderlijk in Vlaanderen! Wat deze motte in Moorsel nog meer bijzonder maakt, is de vorm van het neerhof (driehoekig) en het feit dat een stromende beek (de Molenbeek) als afboording werd gebruikt.
Langs de beek ter hoogte van de Koebrugstraat bevond zich in de 9de eeuw het Hof te Eksel, een versterkte ‘motte’. Dat is een middeleeuwse
tekening: motte
vlasrootput
17
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 17
11/08/2020 9:32:17
Fauna & flora In de nattere delen, met oude vlasrootputten en natuurlijk moeras, zijn grote hoeveelheden dotterbloem en gele lis te vinden. Een buurtbewoner herinnert zich nog dat hier ooit otters kwamen vissen. Langsheen de beek vind je ook wel een aantal invasieve exoten zoals Japanse duizendknoop en reuzenbalsemien. Dat zijn hardnekkige en sterk woekerende soorten. In de bosrijke zone zijn al rode eekhoorns, spechten, boomkruipers, boomklevers en zelfs een hele reeënpopulatie gespot. De natuur komt hier als groene vinger heel dicht tot in de bebouwde kom van Aalst.
grote gele kwikstaart
ijsvogel
18
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 18
11/08/2020 9:32:28
Langs de beek en het verval van de watermolen werden nestkastjes geplaatst voor de grote gele kwikstaart. Deze sierlijke vogel nestelt langs snelstromende beken in natuurlijke oevers of onder bruggen en aan gebouwen. Ook het ijsvogeltje, vaak enkel te zien als blauwe flits, is er dagelijks actief.
grote foto: reuzenbalsemien
ree
19
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 19
11/08/2020 9:32:42
TEAM NATUUR EN DUURZAAMHEID administratief centrum Werf 9 9300 Aalst 053 77 9300 natuurenduurzaamheid@aalst.be www.aalst.be
D/1799/2020/17 met dank aan Natuurpunt Aalst foto’s: Stad Aalst | Katrien Buysse | Daan Stemgee | Tim Delmoite | Shutterstock v.u.: Christoph D’Haese, burgemeester | p.a. Werf 9 | 9300 Aalst
2020_broch 20 pp_Zwembadpark_Rozekensbos_Mijlbeekbos.indd 20
11/08/2020 9:32:43