5 minute read
Corona in een ziekenhuis
from Retro najaar 2021
by Stad Aalst
mijn ervaringen, en wat hebben we geleerd?
Professor Marc Noppen is niet alleen longarts en directeur van het Universitair Ziekenhuis Brussel maar werd onlangs ook verkozen tot ‘Zorgpersoonlijkheid van het Jaar 2021’. Hij kreeg deze award omdat hij het afgelopen jaar het verschil kon maken en een actieve rol opnam in het maatschappelijk debat over de zorgsector. Tijdens zijn lezing op 16 november in Aalst vertelt hij ons over de lessen die hij leerde uit de coronacrisis.
Wat blij u persoonlijk het meeste bij van de coronacrisis?
Professor Noppen: “Geen enkel land was voorbereid op deze crisis, ook wij niet. Maar in het ziekenhuis zag ik een ongelooflijke veerkracht, betrokkenheid, kennis en kunde bij het zorgpersoneel. Voor mij persoonlijk was het een vermoeiende periode en heel hard werken. Maar ik krijg wel energie uit dat soort zaken. Zoals de bekende uitspraak van Churchill “never waste a good crisis”, hebben wij er het beste van gemaakt, zoals in veel ziekenhuizen. Ook de huisartsen hebben blijk gegeven van veel initiatief en betrokkenheid.”
Wat hebben we goed aangepakt in de ziekenhuizen en welke lessen zijn er getrokken?
Professor Noppen: “We hebben veel fouten gemaakt en probeerden deze telkens snel recht te zetten. Als je mensen samen aan één doel laat werken, dan kan je ongelooflijk veel energie vrijmaken. Ik heb geleerd wat crisismanagement is. Bij de aanslagen in Brussel hebben we veel opgestoken, maar de coronacrisis was toch iets helemaal anders. We hebben geleerd om een meer eenvoudige bedrijfsvoering toe te passen met thuiswerk en digitale ondersteuning. Dat gaan we voor een groot deel behouden. Het menselijke kapitaal is onze grootste kracht. We hebben veel bekwame mensen in huis en zullen in de toekomst minder een beroep doen op externe consultants.”
Hoe kon u uw personeel oppeppen om aan de gang te blijven?
Professor Noppen: “We hebben daar vanaf de eerste dag veel aandacht voor gehad. Veel medewerkers moesten veel en hard werken en anderen werden technisch werkloos. Het was niet makkelijk om daar één team van 4 000 mensen van te maken. We hebben veel acties opgezet om het moreel van de troepen hoog te houden. De directie ging rond bij de mensen om hen te bedanken en te on-
dersteunen; ik heb zelfs frieten gebakken voor het personeel. In Villa Veerkracht kon personeel terecht om even uit te blazen en zijn angsten te ventileren, kinesisten die minder werk hadden, gingen langs bij verpleegkundigen op intensieve zorg om hen te masseren, met nieuwjaar kreeg het personeel een glas champagne en een ‘apero box’… We kregen ook veel gi en zoals paaseieren waarmee we dan acties hebben opgezet.”
Hoe bent u zelf deze zware periode doorgekomen?
Professor Noppen: “De eerste weken was ik – samen met mijn collega’s – elke dag in het ziekenhuis, 7 op 7. Na een zestal weken, begon ik te voelen dat ik een 60-plusser ben. Het 7de weekend ben ik thuis gebleven en heb ik 48 uren geslapen. Toen bese e ik dat ik toch wat moest oppassen. Ik ging terug fietsen en in het ziekenhuis nam ik meer de trap. In de li en kon je sowieso maar met 1 persoon, dus dat was gewoon ook praktischer. Ik heb natuurlijk ook veel steun gehad van mijn familie en mijn echtgenote.”
Hoe kunnen ziekenhuizen zich voorbereiden op nieuwe epidemieën?
Professor Noppen: “We gaan zelf een stock bijhouden van bepaalde materialen, want we hebben gezien tot wat het kan leiden als die materialen er niet zijn. We hebben snel onze intensieve zorgcapaciteit moeten verdubbelen, dus dat betekent dat we ook in andere ruimtes intensieve zorgafdelingen moesten voorzien. We bouwen een nieuw medisch blok bij het ziekenhuis en richten dat zo in dat – als het moet – we op dezelfde plek heel snel kunnen ontdubbelen: de leidingen zullen hiervoor al klaarliggen. Ons draaiboek ‘ziekenhuis noodplan’ hebben we verder op punt gezet. Er ligt een scenario klaar mocht er bv over 5 jaar een mutant van corona optreden, dan zijn we voorbereid.“
Had de wereld zich kunnen voorbereiden op COVID-19?
Professor Noppen: “Een dergelijke pandemie was voorspeld als het meest waarschijnlijke en meest impactvolle risico. Mensen zoals Peter Piot, Bill Gates, Barack Obama hadden er voor gewaarschuwd; maar het stond nergens op de agenda. Geen enkel land was hierop voorbereid. In de tijd van mijn grootvader was er de Spaanse griep, maar we zijn dit collectief vergeten. Nochtans hee deze destijds 10 % van de Belgische bevolking gekost en vielen er meer slachto ers dan in WO I. We spreken daar nu niet meer over en dat is heel vreemd.”
Wat kunnen de burgers zelf doen na corona?
Professor Noppen: “Als de hele planeet gevaccineerd is, zullen de hygiënemaatregelen die we nu gewoon zijn toch wat wegebben, vrees ik. Voor corona zag je in Brussel Japanse en Chinese toeristen met mondmaskers rondlopen en we lachten daar toen een beetje mee. Zij zijn dat beginnen doen na de Spaanse griep in 1919 en blijven doen als een blijk van collectieve verantwoordelijkheidszin. Ze zetten mondmaskers op als ze zich ziek voelen en doen dit om de anderen te beschermen op plaatsen waar veel mensen zijn. Ik vrees dat wij in het Westen te individualistisch zijn en snel het rijk der vrijheid zullen omarmen. Maar ik blijf wel een mondmasker dragen op drukke plaatsen. ”
Is er nood aan een lange termijn strategie?
Professor Noppen: “Emile de Girardin zei ‘Gouverner c’est prévoir’. We zijn te weinig bezig met middellange en langetermijnstrategie. In het Verenigd Koninkrijk gaat men ervan uit dat we de komende 3 of 5 jaar heel regelmatig met opstoten van COVID of mutanten zullen te maken hebben zolang de hele planeet niet gevaccineerd is. Zij bouwen 5 nieuwe ziekenhuizen met intensive care capaciteit omdat ze ervan uitgaan dat ze die nodig zullen hebben. Ze hadden natuurlijk al minder capaciteit dan wij, dus wij moeten dat in België – denk ik – niet doen. Wij moeten ons wel voorbereiden op wat nog op ons af kan komen de komende jaren. Ik wil niet meer meemaken wat we de voorbije periode 3 keer hebben doorstaan.”
