Dromen, ambities, kansen en uitdagingen

Wat brengt de toekomst? Op naar 2035

De kracht van cultuur, we geloven er rotsvast in. We zien die kracht immers dagelijks aan het werk in onze stad. Net daarom wil het brede culturele veld van Leuven uitdagingen aangaan, kansen grijpen en dromen en ambities waarmaken. Zo wordt cultuur nog meer de humuslaag of voedingsbodem die een samenleving vol tot bloei kan laten komen. Samen cultuur maken, is immers samen stad maken, samen maatschappij maken.

De komende jaren staat er heel wat cultureels op touw in Leuven. In 2023 vieren we Dirk Bouts in een groot stadsfestival. De universiteit viert haar 600ste verjaardag in 2025 en in datzelfde jaar opent het Vesalius-museum. De nieuwe podiumkunstensite gooit de deuren open in 2028. Ook de herbestemming van het historische stadhuis wordt dat jaar afgerond. Daarbovenop heeft Leuven de ambitie om in 2030 culturele hoofdstad van Europa te worden. Veel plannen dus, met een indrukwekkend cultureel potentieel. De culturele sector zet deze momenten dan ook graag in als hefbomen: organisaties, verenigingen, kunstenaars haken aan en brengen almaar grotere samenhang.

In een veld dat zo sterk beweegt, is ook plaats voor kritisch terug- en vooruitblikken. Bij ambities en dromen komen immers ook uitdagingen kijken. Sommige daarvan zijn groot en gaan daardoor ook jaren mee, altijd anders, maar constant aanwezig. Met een maatschappij in verandering, evolueren ook de uitdagingen waarmee ze kampt. Die sijpelen door in al haar geledingen, dus ook in het culturele veld.

Uit bevragingen, verslagen en gesprekken komen vaak dezelfde bekommernissen, wensen en doelstellingen naar boven.

Nood Aan Meer Ruimte En Infrastructuur

Die behoefte gaat al even mee: het veld groeit, de nood aan geschikte culturele ruimte groeit mee, extra aanbod beent de tekorten maar moeizaam bij. Een ruimtedeelplatform ziet de sector als een cruciale eerste stap.

Duurzaamheid

Geen sector die buiten het thema kan. Ook het culturele veld wil en moet de uitdaging aangaan, want ook met weinig middelen en een reeks kleine ingrepen bij elkaar, maak je een verschil.

Diversiteit

Er worden elke dag stappen gezet op vlak van meer diversiteit binnen cultuur, ondanks de complexiteit, gevoeligheden en drempels die eigen zijn aan dit thema.

VERJONGING, VERNIEUWING, PARTICIPATIE

De groei van het veld heeft nog een keerzijde: veel verenigingen vinden moeilijk vers bloed dat warm loopt voor diepgaand engagement.

SAMENWERKING, NETWERKING EN ONTSCHOTTING

Veel culturele spelers zien samenwerking, netwerking en ontschotting als broodnodige en krachtige instrumenten om veel van de geschetste uitdagingen aan te gaan.

Netwerk

Een actiegericht en daadkrachtig nieuw cultureel netwerk dat iedereen omarmt die op wat voor manier dan ook in Leuven met cultuur bezig is: daarin zien veel culturele actoren kansen.

Ruimte en infrastructuur

Er leven in het brede culturele veld bezorgdheden rond infrastructuur. De brede cultuursector kampt in Leuven al jaren met een tekort aan lokalen, repetitie- en expositieruimtes en geschikte zalen. De uitdaging groeit met de cultuursector mee. Geregeld creëren de stad of het veld zelf extra mogelijkheden. Denk aan Scheutsite, maakleerplek, HAL 5, OPEK, Kessel-loods, STELPLAATS of Cas-co. De renovatiewerken van de Broossite zal Cirkus in Beweging alvast nieuwe mogelijkheden geven.

Als het moeilijk ligt om veel nieuwe ruimtes voor de sector te genereren, komt het erop aan om de ruimte die er wel is, optimaal te gebruiken.

ALEXANDRA MEIJER

Stuk voor stuk zijn het boeiende plekken met enorm potentieel, plekken die snel invulling vinden en soms zozeer inspireren dat alweer nieuwe initiatieven ontstaan. De rijkdom van het veld neemt toe, de nood aan infrastructuur blijft een enorme uitdaging. Bovendien gaat het vaak om tijdelijke invullingen zodat de organisaties en verenigingen die er huizen nog steeds niet zeker zijn van een vaste stek.

Tegelijk worden oude plekken ouder. Soms gaan er deuren dicht, verdwijnen zalen, raakt een gebouw zo uitgewoond dat het onveilig wordt. Verbouwingen vragen veel middelen en tijd en blijven daardoor vaak uit. Er is beweging, maar die lijkt trager te gaan dan de dynamiek van het veld zelf. Intussen zijn veel verenigingen verplicht creatief om te springen met de beschikbare ruimte.

Ruimtedeelplatform

Wat meer flexibiliteit en vereenvoudiging om aan ruimte te geraken of ruimte te delen is een veelgehoorde vraag binnen het Leuvense culturele veld. Vandaar ook het enthousiasme voor een handig ruimtedeelplatform, zoals het ook in steden als Antwerpen en Gent bestaat. ‘Als het moeilijk ligt om veel nieuwe ruimtes voor de sector te genereren, komt het erop aan om de ruimte die er wel is, optimaal te gebruiken’, vindt Alexandra Meijer. ‘Dat is één van de prioriteiten die de Cultuurraad in de werf Infrastructuur heeft geformuleerd. Scholen hebben bijvoorbeeld heel wat lokalen die ’s avonds en in het weekend vrij staan. Verenigingen zouden daar perfect gebruik van kunnen maken.’ Zulke voorstellen stuiten snel op praktische bezwaren: de huurprijzen zijn voor veel culturele spelers te hoog, de lokalen raken niet op tijd gepoetst, of er is niemand beschikbaar om ze op het juiste moment te openen en weer af te sluiten.

Een digitaal ruimtedeelplatform is een cruciale eerste stap. Het staat al even in de steigers en de sector dringt aan op een snelle realisatie. Elke instelling, organisatie of parochie die een lokaal ter beschikking heeft, kan dat daar eenvoudig kenbaar maken. Met enkele klikken op de knop raakt een vereniging zo aan een geschikt lokaal, en dat voor eenmalig dan wel regelmatig gebruik.

Ook voor verdere praktische problemen ziet de sector oplossingen. ‘Met vertrouwen kom je al ver’, suggereert Mario Vanhaeren. ‘Een vereniging kan zich ertoe verbinden het huisreglement na te leven en de lokalen netjes weer achter te laten.’ Alexandra Meijer ziet bovendien toekomst in een duurzaam initiatief zoals dat van de ‘sleuteldragers’ in Antwerpen. ‘Het gaat om een tewerkstellingsproject voor langdurig werklozen. Zij gaan rond in de stad om alle lokalen te openen en weer af te sluiten. Zo’n project is een investering voor een stad, maar wel een duurzame: het verenigingsleven raakt aan zeer noodzakelijke lokalen en je leidt er mensen mee naar de arbeidsmarkt.’