STATHOPOULOU EFI _ selected works 2010-2017 by Stathopoulou Efi

POR TFO LIO S T A T H O P O U L O U email:

E F I

e.n.stathopoulou@gmail.com

selected works 2010 - 2017

INF

STA TH O P O ULO U E FI Architect |Technical University of Crete 25 | 11 |1991 e.n.st a t ho p o u lo u @gma il.c o m +30 6955 326 815

06 10 20 24 28 32 36 40

TENTS

44 48 52 56

CV TANNERIES

CON-

BEER GARDEN UNDER THE WALL KOUM KAPI DEAL BIG BANG WEDGES THE WALL HOT (έλ) DeLIGHT CARLO SCARPA // PARALLEL APPROACHES

CV WORKSHOPS

EDUCATION 2009-2016 2013

TUCrete | Faculty of architecture , GR Diploma of Architecture (300 ECTS) Erasmus Intensive Programme (IP), Madrid, SP “Design as ethnotourist” (4 ECTS)

2016

PilOiko Workshop “Wood: a valuable material in building process” Technical Chamber of Greece, Chania, GR

2016

Scientific Workshop “Architectural design and educational exploitation” Remodeling of the learning environment in kindergartens of Rethymnon, Technical University of Crete, Chania, GR

2012

PilOiko Workshop “Constructing a bench from rammed earth” Participation in the construction Sebronas, Crete, GR

03/02 - 14/02

PROGRAMMS AutoCAD Rhinoceros (3d modeling - Grasshopper - RhinoCAM) 3D Studio Max (V-Ray) ArchiCAD SketchUp Photoshop InDesign Illustrator Premiere Pro Flash Prezi Ms Office

LANGUAGES Greek (native) English (Proficiency of Michigan) Italian (B2) French

INTERESTS photography | volleyball |crafting |dancing |yoga

2013 - 2011

Students Workshop “Kaliva” - 2nd, 3rd fase Participation in the construction of a small transformable students shelter, Technical University of Crete, Chania, GR

COMPETITIONS 2017

Experiential Beer Garden Young Architects Competition, Bologna, IT collaborators: Kapodistria M, Tolis N, Charvalakis P

2016

Room 18: the design of a typical hotel room, shortlisted Domes magazine, GR collaborators: Kapodistria M, Tolis N

2013

Reconstruction of Koum Kapi’s coastal zone, 1st prize Municipality of Chania, GR Dimitris Tsakalakis architectural office, Chania, Crete,GR

DISTINCTIONS 2016

Room 18: European Design Competition the design of a typical hotel room shortlisted 32 - 100 (252 participations, 17 countries)

2013

Reconstruction of Koum Kapi’s coastal zone: Greek Design Competition 1st prize

PUBLICATIONS

2015

“Room 18: The new urban hotel” (special edition), shortlisted proposal for the “Room 18” competition project, “HOT (ΕΛ)”, p. 64-65, DOMES, Athens “Exploring a material: aluminum composite sheets, Research of Technical University of Crete”, Vazakas A, issue 69, pp. 78- 87, aluminium magazine

2016

projects: implementation study for the reconstruction of Koum Kapi’s coastal zone responsibilities: 2d design, technical drawings, 3d modeling, presentation 2015

https://issuu.com/aluminium-magazine/docs/issuu_976ca121bdde4b

2014

2012

Dimitris Tsakalakis architectural office, Chania, Crete, GR

Freelance architect projects: Two storey vacation residences

“Sensponsive classrooms: Ambient Intelligent spaces that facilitate learning” Oungrinis K-A, Liapi M, Georgoulakis S, Mairopoulos D, Lionaki E, Ntzoufras S, Stathopoulou E, Telo M, pp.63-77 (EuropIA.14), Europia, Paris

“MICA; a multi-functional robotic arm for the new design experience” Ntzoufras, S., Stathopoulou, E., Telo, M., Yiannoudes, S. ARCHDESIGN ’14 / Architectural Design Conference – Contemporary Discussions and Design Methodologies in Architecture, pp.435-37, DAKAM Publishing, Istanbul

2015

Paper: “Sensponsive classrooms: Ambient Intelligent spaces that facilitate learning” EuropIA.14: 14th International Conference on Advances in Design Sciences and Technology, Nice – Cote d’Azur, France, 1-3 October Oungrinis K-A, Liapi M, Georgoulakis S, Mairopoulos D, Lionaki E, Ntzoufras S, Stathopoulou E, Telo M Poster: “MICA; a multi-functional robotic arm for the new design experience” ARCHDESIGN ’14: Architectural Design Conference – Contemporary Discussions and Design Methodologies in Architecture, Mimar Sinan Fine Arts University, Istanbul, 8-10 May Ntzoufras, S., Stathopoulou, E., Telo, M., Yiannoudes, S

Georgioupoli, Crete.GR

Vacation House Complex

Kalami, Souda bay, Crete, GR

https://issuu.com/diasconstruction/docs/kalami.pptx

Freelance | Graphic design project: Woodstock, wine bar

Nea Chora, Chania, Crete, GR

collaborators: Kapodistria M

INTERNSHIPS 2014

TUC TIE Lab member, Chania, Crete, GR projects: Spirit | Ghost , Study model S|G 04

CONFERENCES 2014

Conversion of an attic to bedroom with private bath room and working area

responsibilities: 3d modeling, visualization, presentation collaborators: Kapodistria M

Room 18: the design of a typical hotel room shortlisted proposal for the “Room 18” competition Benaki Museum, Athens, GR Reconstruction of Koum Kapi’s coastal zone Award ceremony - exibition of the distinguished proposals Center of Mediterranean Architecture, Chania, Crete, GR

http://zeropixel.gr/portfolio_page/la-bodega-gr/

responsibilities: building survey, 2d design, 3d modeling, visualization collaborators: Kapodistria M

EXIBITIONS

2013

Chania, Crete, GR

@DIAS CONSTRUCTION LTD, L&M Batakis, Architects

“Μεταβαλλόμενη Αρχιτεκτονική: Κίνηση, Προσαρμογή, Ευελιξία”, Καλύβα - Μικρός μεταβαλλόμενος χώρος συνάθροισης φοιτητών, Κωνσταντίνος – Αλκέτας Ουγγρίνης, p. 228-229, Εκδοτικός όμιλος ΙΩΝ

Cityscape: Representation of the imaginary 1200 pieces of art / 179 architecture students Municipal Art Gallery of Chania, Crete, GR

@ZERO PIXEL ARCHITECTS

La Bodega, bar

responsibilities: 3d modeling, visualization collaborators: Kapodistria M

2016

Sfakia, Crete, GR

responsibilities: architecture study, building permition collaborators: civil engineer: Braoudaki E architect: Andresakis G

Creation of an environment that can best suit different types of teaching methods and integrates IT systems to assist in the efficiency of the educational process http://www.tielabtuc.com/#/spirit-ghost/

responsibilities: 2d design, 3d modeling, technical drawings, presentation, modeling - crafting 2013

Dimitris Tsakalakis architectural office, Chania, Crete, GR

01/08 - 31/10

projects: Two storey house Xerokampos, Lasithi, Crete, GR

Reconstruction of Koum Kapi’s coastal zone Greek Design Competition, Chania, Crete, GR responsibilities: 2d design, 3d modeling, technical drawings, presentation

2017

WORKING EXPERIENCE

PROJECTS

ACADEMIC / THESIS PROJECT

TANNERIES DESIGNING IN/TO THE BORDERS

sea border

existing building shells

stream

Project type: Academic | Thesis project Project team: Kapodistria M, Stathopoulou E Professor: Tsakalakis D Year: 2016 Location: Chania, Crete, GR

This thesis project concerns the wider region of Tabacaria, at Vivilaki street of Halepa, in Chania. The aim is to reintegrate the region into the web of the city through interventions in urban as well as in architectural level.

Recognizing the value of the whole, our study involves the redesign of the beach in front, along with the formation of entry points to the area. Thus, the creation of a unified traffic network is achieved, with particular emphasis on experiential understanding of the region. Also wanting to fill the cultural uses in the area of Halepa, we chose to create a cultural core, interventing in five adjacent buildings. The choise was made because of the size and location of these buildings. Finally, the design solution for the interior aims to create a single space flow, in order the buildings to functionate as a whole with interdependent uses.

ACADEMIC / THESIS PROJECT

before | a f t e r

12 masterplan

befo re

after

ACADEMIC / THESIS PROJECT

οριζόντια κίνηση | σύνδεση χώρων

καταακόρυφη κίνηση | σχέσεις επιπέδων

οριζόντια κίνηση | σύνδεση χώρων

καταακόρυφη κίνηση | σχέσεις επιπέδων

οριζόντια κίνηση | σύνδεση χώρων

ACADEMIC / THESIS PROJECT

horizontal connections

levels relation

ACADEMIC / THESIS PROJECT

SECTION A

SECTION B

ACADEMIC / THESIS PROJECT

6 7

B A 1

ACADEMIC / THESIS PROJECT

COMPETITION

E XPE R I E N T IA L B E E R G A R DE N

RESTORATION OF VILLAâ&#x20AC;&#x2122;S ZARRI OLD BREWERING BUILDING

Project type: Competition, Young Architects Competitions Project team: Kapodistria M, Tolis N, Stathopoulou E,

Charvalakis P

Year: 2017 Location: Emilia Romana, IT A second garden_ Even though it is hidden from plain

view, the most pronounced element of Villa Zarri is its garden; So instead of stopping at the border of the former cellar, the garden now slopes into the building, creating a new level, three meters below. The terrain alternates between natural and man-made providing an experience similar to a relaxed garden stroll. The new garden creates different routes, serving the needs of the utilities found at the same level (multi-purpose space, small beer museum, shops).

A new level_ In order to make air for the new garden, the

most dense uses, tasting hall and restaurant are elevated three meters above in form of platforms, and are connected with each other by walkways. The tasting bar traverses the whole length of the building, connecting the quiet garden of Villa Zarri with the more urban south facade of the building while at the same time providing a closer look into the brewing laboratory. The space in between is left empty, allowing for those below to experience a relaxed walk with ample sunlight while for those above to let their gaze travel around the expanse of the building.

The grid_ Î¤he columns and beams that support the roof

of the former cellar create a sense of structural repetition and vastness of space. The existing grid and its subdivisions become the main drawing tool and can be perceived everywhere. It contracts, expands and even stretches beyond the walls of the building and into the garden, by means of benches, gazebos and other structures.

Urban node / Transitory space_ Taking into account the developing urbanity of the area, the main entrance is placed on the islet south of the former cellar, in the form of an arc which indicates the expansion of the building towards the roundabout. A dedicated driveway allows for visitors to reach the entrance and then descend into the reception and the shopping area.

In order to project the building further out and closer to the freeways, an additional structurally lighter, row and column of roofs is created, allowing for more sunlight to come into the building. The new south and east facades are now transparent, giving passengers a fleeting glimpse of the inside. Therefore, by utilizing the tools of vertical movement, transparency, ambiance and landscaping the building becomes more than a place for beer lovers; it is now a transitory space between the busy urban and the leisurely rural, an experience which educates, entertains and above all, relaxes.

COMPETITION

PRE - EXISTING BUILDING

DEMOLISHED PARTS

TRANSFORMATIONS

NEW BUILDINGâ&#x20AC;&#x2122;S FORM

NEW UNDERGROUND LEVEL

before | after

SECTION C-C

1/200

traverses the whole length of the building, connecting the quiet garden of Villa Zarri with the more urban south facade of the building

COMPETITION

the morethe urban south facade ofofthe account developing urbanity thebuilding area, the main entrance is placed on the islet south of the former cellar, in the form of an arc which

space between thein busy urban the of the former cellar, the form of anand arc which leisurely rural, an experience which educates, entertains and above all, relaxes.

entertains and above all, relaxes.

COMPETITION

ACADEMIC

U N DE R T H E W A L L MULTY - PURPOSE FACILITIES

Project type: Academic project | Multi function Project team: Stathopoulou E, Teliou M Professor: Vazakas A, Skoutelis N Year: 2012 Location: Chania, GR

The project concerns the creation of a cultural center in the city center of Chania. The study area includes a section of the southern moat of the Venetian fortification of Chania.

The basic intention is to highlight the heterogeneous elements of the area. 1) The wall, as an imposing boundary separating the old from the modern city, 2) the degraded C. Giannaris Street towards Rethymno and its importance as a commercial street with public buildings, 3) the preserved cultural building of Chrysostom and finally 4) the â&#x20AC;&#x153;stivanadikaâ&#x20AC;? - buildings of the Turkish domination period The central idea is to redefine the existence of the wall and organize the public spaces of the area. The public areas of the center are organized in relation to a linear building that simultaneously gives urban scale to the proposal. The moat is organized with sequences of open spaces. The historical character of the area creates the need to enter and create a new function under the embankment. The wall, apart from border and history element, consists the passage to an important function of the city, the new Municipal Library. In order to avoid its perforation, the lowering of the entrance and the revelation of the foundations of the wall were chosen. The embankment of the wall is now a vital public space enhancing the operation of the library and allowing the view of the whole city.

ACADEMIC

Entertainment - Pastime Professional space Temporary habitation Culture Commercial space Auxiliary uses

(Parking / Electromechanical installations)

ACADEMIC

COMPETITION

KOUM KAPI BEFORE

AFTER

Project type: Competition, Municipality of Chania , 1st prize Project team: Architects Tsakalakis D, Daskalakis G, Terezaki A

3D Visualisation Kapsalis

A Karagianni V, Stathopoulou E Special counselor Karabas T Publication: Greek Architecture Yearbook 2016, DOMES Year: 2013 Location: Chania, Crete, GR Interns

The operation concerns the coastal zone of Koum Kapi, in Chania. The main prerequisite of the competition was to maintain the coastline unchanged. In some places it was considered appropriate to reduce the coastline at sea level, while at the urban level it remained unchanged. The axis of the proposal concerns a course parallel to the sea and the creation of five key points of attitude. In both the edges and the middle of the area under study, the creation of underground descents is proposed, which facilitate the access to the sea, while accommodating wet uses and locker rooms.

COMPETITION

MASTERPLAN

SECTION A

SECTION C

COMPETITION

SECTION D

SECTION E

ACADEMIC - PARAMETRIC DESIGN

DEAL D y n a m i c E n v i r o n m e n t a l A w a r e n e s s L a n d s c a pe

Project type: Academic project| Landscape - Parametric design Project team: Ntzoufras S, Stathopoulou E Professor: Karamanea P Year: 2014 Location: Chania, Crete, GR The DEAL project uses a class of architecture that measures actual environmental conditions to enable buildings to adapt their form, shape, color, or character responsively.

Computational landscape architecture is the concept of using computing and machine learning in order to build physical infrastructures and natural landscapes that relate symbiotically with our cities and natural systems. In theory, what we are doing is embedding the complexity that exists in natural ecological systems into our own manmade environments. We do this by feeding computers data from natural historical records. So, for example, you might have a set of records about the performance of a particular ecosystem, such as the results of planting location of trees in relation to the climatological conditions of a city. Then, the application might actually be able to produce a series of predictive models about how and where planting should actually take place and what specific steps should be taken according to the cityâ&#x20AC;&#x2122;s climatic changes in order to achieve the optimum results.

ACADEMIC / PARAMETRIC DESIGN

ACADEMIC - PARAMETRIC DESIGN

â&#x20AC;&#x153;DEALâ&#x20AC;?

AP P LICAT IO N

By the use of Grasshopper from Rhino, we created an application that helps the designer make design decisions. Its main purpose is to offer crucial information on planting and its required conditions, as well as to provide alternative scenarios, based on the main design principles that the user has set. The application takes into consideration seasonality, direction of the sun (sun path and solar position), natural shade provided by the surrounding topography, environmental factors (such as wind, rain fall, humidity, etc.), climate data (temperature, historical weather patterns, etc.) and natural historical records.

The basic tool is a voronoi geometry that provides communication between the user and the computer. The main parameter is the creation of interdependent relations between layers. For example, the relations between planting, walking paths and irrigation. What it does, essentially, is to create connections among separate elements and design factors and adjust their specificities in order to produce an optimized and coherent totality. Actuators derive from natural alterations in the morphology of the environment. Regarding the park that is our case study, the use of an irrigation system that expands over the parkâ&#x20AC;&#x2122;s elements during the summer months, results in a new network of walking paths, flooding a section of the old one and forming new routes. Thus, the new pedestrian grid relates to the climatic conditions and the user perceives experientially the alterations in the park in parallel with the change of seasons, making time the main factor that affects form and function.

In mathematics, a Voronoi diagram is a partitioning of a plane into regions based on distance to points in a specific subset of the plane. That set of points (called seeds, sites, or generators) is specified beforehand, and for each seed there is a corresponding region consisting of all points closer to that seed than to any other. These regions are called Voronoi cells. The Voronoi diagram of a set of points is dual to its Delaunay triangulation.

ACADEMIC / PARAMETRIC DESIGN

ACADEMIC

B IG B A N G BLOCK OF FLATS

Project type: Academic project | Habitation Project team: Ntzoufras S, Stathopoulou E Professor: Parthenios P Year: 2011 Location: Chania, GR

The project concerns the creation of a block of flats. By studying the concept of an apartment complex, was to identify some problems that we wanted to solve. Alienation, lack of public spaces, little natural light, narrow spaces are some of them. The central idea was a hypothetical explosion of the core of an apartment complex, as it has been known to us so far, due to the accumulation of these problems. The starting point was a cubic spaceframe, through which the mass of habitation comes out. Particular emphasis was placed on the relationship between public and private space. At the first floor was created a platform shared by all residences, while in the open spaces of each one privacy is maintained. In order to achieve a connection between our building and the urban fabric, the initial ground level sank down, in order to create the appropriate space for a semiopen market, while enhances the sense that the cube of habitation is hovering.

ACADEMIC

ΚΛΙΜΑΚΑ 1/ ΚΑΤΟΨΗ ΚΑΤΟΙΚ ΚΛΙΜΑΚΑ 1/50

ACADEMIC

30 m2

60 m2

Α ΟΡΟΦΟΣ

Β ΟΡΟΦΟΣ

Α ΟΡΟΦΟΣ

Α ΟΡΟΦΟΣ LEVEL 1

30 m2

Β ΟΡΟΦΟΣ Β ΟΡΟΦΟΣ LEVEL 2

Α ΟΡΟΦΟΣ Β ΟΡΟΦΟΣ

ΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ικός Σχεδιασμός ΙV 30 m2

120 m2

Ακαδημαϊκό έτος 2010-2011 Εαρινό Εξάμ Σχεδιασμός Πολυκατ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός ΙV

Ακαδημαϊκό έτος 2010-2011 Σχεδιασ

90 m2

LEVEL 3 Γ ΟΡΟΦΟΣ Γ ΟΡΟΦΟΣ

LEVEL 4 Γ ΟΡΟΦΟΣ Γ ΟΡΟΦΟΣ

Δ ΟΡΟΦΟΣ Δ ΟΡΟΦΟΣ

Διδάσκοντες: Δ. Τσακαλάκης, Σ. Γιαννούδης,Διδάσκοντες: Π. Παρθένιος, Δ. Τσακαλάκης, Ι. Ρήγος Σ. Γιαννούδης, Π. Παρθένιος, Ι. Ρήγος

Δ ΟΡΟΦΟΣ

Ομάδα φοιτητών: Ντζούφρας Σω

Ομάδα φοιτητών: Ντζούφρας Σωτή

Διδάσκοντες: Δ. Τσακαλάκης, Σ. Γιαννούδης, Π.Διδάσκοντες: Παρθένιος, Ι.Δ.Ρήγος Τσακαλάκης, Σ. Γιαννούδης, Π. Παρθένιος, Ι. Ρήγος

Δ ΟΡΟΦΟΣ

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΟΨΗ

ΝΟΤΙΑ ΟΨΗ

ACADEMIC

WEDGES SOCIAL HABITATION

Project type: Academic project | Habitation Project team: Stathopoulou E, Teliou M Professor: Skoutelis N Year: 2012 Location: Heraklion, Crete, GR The intervention concerns the western moat of the Venetian fortification of the city of Heraklion. In this degraded area, so far dominated by old - one and two storey - refugee buildings, we undertook to create a core of collective inhabitation.

To reinforce the habitation, additional public uses have been added. The central idea consists of the smooth transition - bridging of the moat’s level with the height of the five - storey new buildings. Thus, four volumes of scalar heights are placed, allowing the wall to “breathe”. The basic intention culminates with the creation of a lower path at the base of the wall and parallel to it, which leads to the entrance of an underground multi-purpose facility. The triangular shape of the region led to the creation of wedgeshaped outdoor areas, allowing the smooth transition from one to another. The size of houses varies, hosting from one person up to a familly of four. The entrance has been designed to create a semi-public space, which on the ground floor serves as a balcony.

ACADEMIC

Wet space core

Bedrooms Skylight Folding wall

Furniture

ACADEMIC

45 m2

60 m2

90 m2

30 m2

ACADEMIC

THE WALL A 45M2 RESIDENCE

Project type: Academic project | Interior design Project team: Stathopoulou E, Altouva O Professor: Tsakalakis D Year: 2013 Location: Heraklion, Crete, GR This project is a continuation of “WEDGES” - collective inhabitation. The 45m2 maisonette was optimized and resolved on a smaller scale.

The main idea is to fold the party wall. All the basic functions are encased in a three-dimensional wall, resulting in the maximum exploitation of each cubic centimeter. Each apartment needs two “WALLS” in order to be functional. Each “WALL”, on one side turns into a staircase, kitchen, WC, nightstand, bed’s headboard, while on the other side turns into a sofa, office, library, wardrobe and auxiliary kitchen area.

ACADEMIC

COMPETITION

HOT (έλ)

Project type: Competition, shortlisted 32 -100 Project team: Kapodistria M, Tolis N, Stathopoulou E Publication: “Room 18: The new urban hotel” (special edition),

“HOT (ΕΛ)”, p. 64-65, DOMES, Athens, 2016

Year: 2016 Location: GR

The hotel room changes its “content” and is transformed into an autonomous core, offering “in house” services to its users.

The proposal aims to create an open plan space, but with distinct functional boundaries. In the plan view, can be seen a sleeping area and a “wet space”, which were designed as opposed spatial experiences. A zone of blinds is placed along the room, and as it develops in three dimensions, breaks in smaller fragments and acquires different functions depending on the needs of each space. It is a multi-functional furniture while forming a perforated border. Colors, inspired by the greek landscape, complete the spatial expression of the lean and light interior. Blue dominates, as it creates the necessary tranquility while expanding the contours of the room. Green implies nature, the fertile greek countryside, and finally, the light shade of ocher creates a mediterranean connectiont with the sand and sun.

COMPETITION

ACADEMIC / PARAMETRIC DESIGN

D - LIGHT DESIGNING A FOLDABLE CHAIR -ON THE USE OF A FACADE MATERIAL-

Project type: Academic project | Parametric design Project team: Ntzoufras S, Stathopoulou E, Teliou M Professor: Vazakas A Publication:

https://issuu.com/aluminium-magazine/docs/issuu_976ca121bdde4b

Year: 2012

This in an experimental design on the use of a composite aluminum, at first seeming unfitting for furniture design, so as to create a comfortable chair.

The whole design process is focused on creating an element which is comfortable, easy-to-assembly and based on a material saving perspective, if it was ever to become part of a production line. A single piece of aluminum folds -and unfolds- around a wooden mold, which is used to interprete the digital designed curve into physical geometry. This geometry is stabilized by already-existing connection clips, which are created by the cuts on the initial aluminum piece, thus resulting in an element that does not use any screws. The parametric software used (grasshopper), allows the user to create variations, based on his own needs, enabling the creation of a stool or chair or bench.

ACADEMIC / PARAMETRIC DESIGN

al um i ni um com p osi t e p ane l

ACADEMIC / PARAMETRIC DESIGN

p l yw ood

ACADEMIC / PARAMETRIC DESIGN

ACADEMIC / RESEARCH THESIS

CARLO SCARPA // PARALLEL APPROACHES A ST UD Y O N CRIT ICA L RE G IO N A LISM

Project type: Academic | Theoritical thesis project Project team: Kapodistria M, Stathopoulou E Professor: Skoutelis N Publication: https://issuu.com/mantwkapodistria/docs/carlo_scarpa_______________________

Year: 2015

http://prezi.com/vaphvpusu42t/?utm_campaign=share&utm_medium=copy&rc=ex0share

Starting point of the research thesis is the work of Italian architect Carlo Scarpa. The element that prompted us to deal with him is his design logic. First, we present a brief biography with references to the elements that shaped Scarpa’s architecture identity, and then we analyze by examples the basic principles and characteristics of his projects. Materials, manufacturing techniques, light-handling and relation with the surounding environment are just a few.

Then, driven by these elements, we make a brief reference to the theories developed around the notion of “localism”. Having presented the theoritical backround, we analyze the early works of architects who acted in different periods, countries or even continents, and in which we find common approaches with Carlo Scarpa’s work. How does the methods of Scarpa’s design process find application in the work of Luis Barragan, Sverre Fehn, D. & S. Antonakaki, Tadao Ando, Peter Zumthor and Vincenzo Latina? The aim is to observe the way in which every architect customizes those common features in the architecture of the site. Our intention is to emphasize the importance of critical selection and implemation of those elements that maintain the character of a place through a modern approach, developing the local idiom.

ACADEMIC / RESEARCH THESIS

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ

Ο Carlo Scarpa γεννήθηκε στη Βενετία στις 2 Ιουνίου του 1906, και ήταν γιος δασκάλου. Σε ηλικία 2 χρονών, η οικογένεια μετακόμισε

CARLO SCARPA

“Αν η αρχιτεκτονική είναι καλή, αυτός που τη βλέπει και την ακούει, θα αισθανθεί τα καλά στοιχεία της χωρίς να

11 CARLO SCARPA. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

χρειαστεί να την παρατηρήσει”.

15 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ANDO-ZUMTHOR-LATINA

BARRAGAN-FEHN-ATELIER66

στη Βιτσέντσα, όπου ο Scarpa παρακολούθησε Τεχνικό Λύκειο. Το 09 ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

Carlo Scarpa, 1906-1978

1919, μετά τον θάνατο της μητέρας του, επέστρεψε στη Βενετία, και το

Σύμφωνα με τον Ιταλό ιστορικό τέχνης Sergio Bettini, οι

1923 ξεκίνησε τις σπουδές του στη Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών.

καταστάσεις που δημιουργεί ο Scarpa μιλούν ξεκάθαρα για την

Μετά την αποφοίτησή του, το 1926, ξεκίνησε την ακαδημαϊκή

απουσία

συστηματικής

τάξης,

χαρακτηριστικό

που ξεχωρίζει το έργο του από τα περισσότερα επιτεύγματα

Αργότερα, εργάστηκε στο IUAV, καταλαμβάνοντας διαφορετικές

του «μοντέρνου» κινήματος. Ο τρόπος με τον οποίο ο Scarpa

θέσεις, ενώ το 1972 διορίστηκε διευθυντής του Ινστιτούτου.

27 Κ1. CARLO SCARPA. ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ

συνθέτει τα έργα του είναι γνωστός με τον όρο «layering», δηλαδή

Παρ’ όλα αυτά, ο Scarpa δεν ολοκλήρωσε ποτέ μία πλήρη

διαστρωμάτωση.

αρχιτεκτονική εκπαίδευση και γι’ αυτό το λόγο, δεν αναγνωρίστηκε

τη φυσική σύνθεση των διαφόρων επιπέδων που ορίζουν

ποτέ ως αρχιτέκτονας.

το χώρο, καθώς και την παράλληλη παρουσία πολιτιστικών

ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ

ΥΛΙΚΗ ΔΙΑΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ

ΥΓΡΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ

Ο ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ

Ασχολήθηκε επίσης με την κατασκευή των υαλικών Μουράνο,

55 Κ2. ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ 57

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ «ΤΟΠΙΚΙΣΜΟΥ» / ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΦΟΡΑ

έννοια

της

διαστρωμάτωσης

περιγράφει

αναφορών και σχέσεων.

ως εργαζόμενος στην εταιρεία Cappellini και στο εργοστάσιο

Η λογική της διαστρωμάτωσης στο έργο του Scarpa

υαλικών του Paolo Venini. Το 1948 ξεκίνησε μια μακρόχρονη

επιτυγχάνεται με τα εξής βήματα: διαχωρισμός, αποκοπή, αντίθεση.9

συνεργασία με τη Μπιενάλε της Βενετίας, στα πλαίσια της οποίας

Μέσα από αυτή τη διαδικασία προκύπτουν τα λεγόμενα θραύσματα,

ανέλαβε ανακαινίσεις του ιταλικού περιπτέρου και την οργάνωση

ιδιαίτερα υλικά αντικείμενα που εκφράζουν τον διάλογο ανάμεσα

αρκετών εκθέσεων.

στο παλιό και το νέο, δημιουργώντας ένα είδος παλίμψηστου. Είναι

LUIS BARRAGAN / CASA BARRAGAN

Εκτός από το χώρο της αρχιτεκτονικής και των υαλικών,

η εισαγωγή μίας νέας οντότητας για την ολοκλήρωση του συνόλου

SVERRE FEHN / HEDMARK MUSEUM

ασχολήθηκε και με το βιομηχανικό σχεδιασμό, και εργάστηκε ως

και την επίτευξη της συνέχειας. Η μέθοδος που ακολουθεί ο Scarpa

Δ. Σ. ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗ / ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΑ ΕΜΜ. ΜΠΕΝΑΚΗ 118

σύμβουλος στις εταιρείες επίπλων Cassina και B&B. Η συνεργασία

διαχωρίζει και ταυτόχρονα ενοποιεί τα θραύσματα, διατηρώντας

TADAO ANDO / WATER TEMPLE

αυτή, στάθηκε μάλιστα η αφορμή για το πρώτο του ταξίδι στην

PETER ZUMTHOR / ST. BENEDICT CHAPEL

την αυτονομία τους και διαμορφώνοντας παράλληλα ιεραρχίες

Ιαπωνία το 1969.

και διαλεκτική σχέση μεταξύ τους. Αν και το έργο του αποτελείται

107

VINCENZO LATINA / CORTE INTERNA ALL’ ISOLATO AI BOTTARI

Μια σειρά από ατομικές εκθέσεις του έδωσαν την ευκαιρία να

115 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

από θραύσματα, δεν είναι αποσπασματικό. Όπως είχε δηλώσει και

παρουσιάσει τη δουλειά του στο εξωτερικό. Στο τέλος της δεκαετίας

ο ίδιος, «Για να επιτύχουμε κάτι, πρέπει να επινοήσουμε σχέσεις».10

του ‘60, ενώ στην Ιταλία το πολιτιστικό και πολιτικό κλίμα έτεινε να τον

Έτσι, η ανάγνωση του όλου μέσα από τα επιμέρους στοιχεία

περιθωριοποιήσει, το κύρος του αυξανόταν διεθνώς.

123 ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

που το αποτελούν επιτυγχάνεται μέσω χωρικών σχέσεων. Η

Ο Carlo Scarpa πέθανε το 1978 μετά από ατύχημα στο Σεντάι,

αρχιτεκτονική γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Scarpa δεν αποσκοπεί

κατά τη διάρκεια του δεύτερου ταξιδιού του στην Ιαπωνία.

129 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

στην αποδόμηση του χώρου σε επιφάνειες, αλλά στη δυνατότητα να ανακαλύψει συνδέσεις για να επανασυνθέσει το «όλον». Έτσι, οι επιφάνειες παίρνουν το ρόλο κατασκευαστικών αρθρώσεων.11

137 ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ

ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ Μ. // ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ Ε.

οποιασδήποτε

του καριέρα, διδάσκοντας αρχιτεκτονικό σχέδιο στην Ακαδημία.

15. Κοιμητήριο Brion / Λεπτομέρεια 29

ΥΛΙΚΗ ΔΙΑΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ

ΥΓΡΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ

Η διαστρωμάτωση και η έννοια του θραύσματος εμφανίζονται

Ο διάλογος που αναπτύσσει ο αρχιτέκτονας με το περιβάλλον

και στον τρόπο με τον οποίο ο Scarpa πειραματίζεται με τα υλικά.

είναι σημαντικό στοιχείο της αρχιτεκτονικής. Η ενσωμάτωση αυτού

Δεν χρησιμοποιεί τα θραύσματα σαν μια απλή διάταξη των υλικών,

του διαλόγου στα έργα του Scarpa, αποτελεί θεμελιώδη απάντηση

αλλά τα ενισχύει δίνοντάς τους επικοινωνιακή σημασία. Τονίζει τον

στον «τόπο». Η αρχιτεκτονική του έγινε μανιφέστο εξολοκλήρου

διαχωρισμό μεταξύ τους με την τεχνική του κολλάζ, επιρροή από

από το περιβάλλον στο οποίο έλαβε χώρα. Το νερό ως ενυπάρχον

τον Γάλλο καλλιτέχνη George Braque (1882-1963) και τον κυβισμό.

στοιχείο της Βενετίας είναι παρόν σε πολλά από τα έργα του. Όπως

Επηρεασμένος, επίσης, από τον Αυστριακό αρχιτέκτονα Joseph

είχε δηλώσει και ο ίδιος, «Είμαι στοργικός με το νερό, ίσως επειδή

Maria Olbrich (1867-1908) στη χρήση των υλικών, δίνει έμφαση

είμαι Βενετσιάνος».15

στο ίδιο το υλικό ως δομικό στοιχείο και όχι απλά σαν διακοσμητικό.

Ο ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ

«Μία ευρεία πηγή φωτός, τοποθετημένη ψηλά και όχι μεγάλης έντασης, είναι αυτή που κάνει τις λεπτομέρειες των σωμάτων να φαίνονται πιο ελκυστικές». Carlo Scarpa

Για τον Scarpa το φως, φυσικό ή τεχνητό, αποτελεί βασικό συνθετικό εργαλείο. Κοινό χαρακτηριστικό των επεμβάσεών του είναι η σαφής διάκριση μεταξύ των διαφόρων επιπέδων, τελικός γλύπτης καθοδήγησης στα βάθη ενός κτιρίου. Χειρίζεται τα ανοίγματα ως

38. Μουσείο Antonio Canova / Άποψη του εσωτερικού της γλυπτοθήκης.

να ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες συνθήκες που επιβάλλει η

ευαίσθητες μεταβατικές ζώνες,

των οποίων είναι το φως, που συχνά χρησιμοποιείται ως στοιχείο 37. Μουσείο Antonio Canova / Τρίεδρο γωνιακό παράθυρο.

Ο ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ

των οποίων είναι το φως, που συχνά χρησιμοποιείται ως στοιχείο

οι οποίες έχουν την ικανότητα

37. Μουσείο Antonio Canova / Τρίεδρο γωνιακό παράθυρο.

καθοδήγησης στα βάθη ενός κτιρίου. Χειρίζεται τα ανοίγματα ως

38. Μουσείο Antonio Canova / Άποψη του εσωτερικού της γλυπτοθήκης.

να ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες συνθήκες που επιβάλλει η

τοποθεσία, το κλίμα και το φως.

ευαίσθητες μεταβατικές ζώνες,

οι οποίες έχουν την ικανότητα

τοποθεσία, το κλίμα και το φως.

του

Ιδρύματος

O Scarpa χρησιμοποιεί χρωματιστές επιφάνειες, λευκούς

υγρές

αναφορές,

τοίχους, νερό και άλλες τεχνικές για να διαχέει το φως στον χώρο,

που δημιουργούνται με τη χρήση του νερού, παραπέμπουν

σε συνδυασμό με άμεσες, έμμεσες και τεχνητές πηγές. Όλα αυτά,

Χαρακτηριστικό

Ο μετασχηματισμός της οροφής στο Castelvecchio είναι

Querini

ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Η τελική μορφή

Stampalia,

είναι

το

όπου

οι

παράδειγμα πολλαπλές

διασπάται σε επιφάνειες υλικών (ρωμαϊκά κεραμίδια, χαλκός) και η

στην τοπογραφία της Βενετίας. Διατηρώντας την υφιστάμενη

τοποθετημένα υπό σωστές γωνίες μεταξύ τους, σε συνδυασμό με

δομή της στέγης γίνεται ορατή με τη βοήθεια μίας ορθογώνιας αλλά

οριζοντιότητα της Βενετίας, οι μεταβατικοί χώροι παρέχουν μια

γωνιακά παράθυρα, μετατρέπουν τους τοίχους σε συστήματα

ακανόνιστου σχήματος τομής. Δύο τεράστια ξύλινα δοκάρια είναι τα

επέκταση του κτιρίου στον δρόμο. Η κύρια είσοδος στο Querini

φωτισμού που χρωματίζουν το φως μέσα από τις δικές τους υλικές

μόνα απομεινάρια της παλιάς σύνδεσης της οροφής.

Stampalia γίνεται μέσω μιας μικρής πεζογέφυρας που οδηγεί από

υφές.19 Η διαμόρφωση των γωνιακών παραθύρων επιτρέπει τη

το γειτονικό campiello (τυπική βενετσιάνικη πλατεία) απευθείας

διείσδυση του φωτός απ’ όλες τις κατευθύνσεις. Σε αντίθεση με

Τον απασχολούσαν ιδιαίτερα τα ιστορικά υλικά, αλλά απέφευγε τη μίμηση τους, καθώς πίστευε ότι οι αρχιτεκτονικές λύσεις απαντούν

στο φουαγιέ του ισογείου. Η γέφυρα είναι ελαφρώς έκκεντρη, έτσι

τα συμβατικά παράθυρα, το φως διαχέεται και στους ίδιους τους

στις ανάγκες μίας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου και του

ώστε η είσοδος να βρίσκεται ελάχιστα κάτω από το επίπεδο της

τοίχους. Ο Ιταλός αρχιτέκτονας και στοχαστής Sergio Los θεωρεί

εκάστοτε τρόπου ζωής. Ήταν αντίθετος προς οποιαδήποτε μίμηση

πλατείας, φέρνοντας τον επισκέπτη πιο κοντά στη στάθμη του

ότι η μοντέρνα επινόηση των γωνιακών παραθύρων, όπως την

της αρχιτεκτονικής παράδοσης, αφού μπορούσε να δικαιολογήσει

νερού. Στην κεντρική αίθουσα, βρίσκουμε μια παρόμοια λογική

υιοθέτησε ο Scarpa, προέρχεται από τη γραμμική διαδοχή των

τη συνύπαρξη της δικής του γλώσσας με αρχιτεκτονικά στυλ του

στη διάρθρωση των επιπέδων, καθώς το δάπεδο κατακερματίζεται

αρχών που υπογράμμισε ο Palladio ως τη βάση της δικής του

παρελθόντος, χρησιμοποιώντας σύγχρονα υλικά και τεχνικές, με

σταδιακά, ώσπου συναντά τα αψιδωτά ανοίγματα της όψης που

αρχιτεκτονικής του Βένετο τον 16ο αιώνα. Στο βιβλίο του «I quattro

σεβασμό και ευαισθησία προς το υπάρχον.13 Οι πειραματισμοί με

είχαν αρχικά σχεδιαστεί για τις γόνδολες, δίνοντας μία αίσθηση

libri dell’ architettura» (1570), ο Palladio εξηγεί γιατί το μέγεθος

τις κατασκευαστικές τεχνικές, αν και είναι καινοτόμοι, έχουν πλήρη

τεχνητής τοπογραφίας που βυθίζεται στο νερό. Τα διαφορετικά

των παραθύρων πρέπει να επιλέγεται λαμβάνοντας υπ’ όψιν το

συναίσθηση των παλαιότερων παραδόσεων. Ίσως το ότι στο ξεκίνη-

20. Μουσείο Castelvecchio / Η διαμόρφωση της στέγης

επίπεδα του δαπέδου ανταποκρίνονται στις γεωγραφικές συνθήκες,

κλίμα στο Βένετο. «Τα παράθυρα δεν πρέπει να παίρνουν λιγότερο

προστατεύοντας το εσωτερικό του κτιρίου από την αυξομείωση

ή περισσότερο φως, ούτε να είναι λιγότερα ή περισσότερα στον

της στάθμης του νερού.

αριθμό από αυτό που απαιτούν οι ανάγκες. Γι’ αυτό το λόγο, πρέπει

30. Ίδρυμα Querini Stampalia / Διαμόρφωση επιπέδων

κλίμα στο Βένετο. «Τα παράθυρα δεν πρέπει να παίρνουν λιγότερο ή περισσότερο φως, ούτε να είναι λιγότερα ή περισσότερα στον αριθμό από αυτό που απαιτούν οι ανάγκες. Γι’ αυτό το λόγο, πρέπει

να δίνεται μεγάλη προσοχή στο μέγεθος των δωματίων που θα

29. Ίδρυμα Querini Stampalia / Εγκάρσια τομή

να δίνεται μεγάλη προσοχή στο μέγεθος των δωματίων που θα

Ο Barragán και ο Scarpa εμφανίζουν κοινά στοιχεία στην

Για τον ίδιο τα υλικά είναι ένα ιδιαίτερο εργαλείο σχεδιασμού,

αρχιτεκτονική τους, αν και το έργο τους αναπτύχθηκε σε διαφορετικά

με πρωτεύοντα ρόλο κατά τη σχεδιαστική διαδικασία. Θεωρεί ότι η

περιβάλλοντα. Εξέλιξαν την παραδοσιακή κουλτούρα του τόπου

έννοια της υλικότητας εμπεριέχει μνήμες και συναισθήματα. Έτσι,

τους, δημιουργώντας ένα κράμα διεθνούς και τοπικού. Έδρασαν την

επιλέγει τη χρήση συγκεκριμένων υλικών για να αποδώσει μια

ίδια χρονική περίοδο, εκφράζοντας και οι δύο ιδιαίτερο ενδιαφέρον

ιδιαίτερη αίσθηση και νόημα στο έργο του. Είχε ασχοληθεί από πολύ

για το De Stijl, όσον αφορά τα πολλαπλά χωρικά επίπεδα. Τονίζουν

νωρίς με αποκαταστάσεις ιστορικών κτιρίων, μελετώντας τον τρόπο

κατακόρυφα και οριζόντια στοιχεία της σύνθεσης με την επιλεκτική

παλαίωσης των υλικών. Οι χρωματικές παλέτες που προκύπτουν

χρήση μονόχρωμων επιφανειών. Στις μνήμες και τα βιώματά

από τη χρήση, την επεξεργασία και τη φθορά τους είναι αυτά που

τους υπάρχει έντονο το υγρό στοιχείο. Τα κανάλια της Βενετίας

σύμφωνα με τον ίδιο χαρίζουν την ιδιαίτερη αύρα του κτιρίου.47 Γι’

και οι στέρνες των αλόγων στο Μεξικό είχαν ως αποτέλεσμα την

αυτό το λόγο αντί για τη χρήση επιπλέον χρωμάτων φαίνεται να

ευρεία χρήση του νερού στα έργα τους. Χρησιμοποιούν υδάτινες

προτιμά τις φυσικές αποχρώσεις των υλικών. Στο έργο του St. Bene-

επιφάνειες με τέτοιο τρόπο ώστε να ανακλούν και να διαχέουν το

dict Chapel μελέτησε ο ίδιος τον τρόπο παλαίωσης του ξύλου, τους

φως στον χώρο. Με ανάλογη λογική χρησιμοποιούν τις υφές και τα

διαφορετικούς χρωματισμούς και υφές που δημιουργούνται κατά το

χρώματα. Οι αποχρώσεις που επιλέγουν, δείχνουν την επιρροή από

πέρασμα των χρόνων.48

τα χρώματα του Μεξικού και το υγρό κλίμα της Βενετίας αντίστοιχα.

Τα υλικά, το φως και το τοπίο είναι συνυφασμένα στο St.

Η ποιότητα της ατμόσφαιρας στο Μεξικό παρουσιάζει ομοιότητα

Benedict Chapel. Παρά τον ελλειψοειδής μορφής σχεδιασμό του,

με αυτή του Βένετο. Επομένως, οι δύο αρχιτέκτονες συνδέονται

που δεν παραπέμπει σε κάποια παραδοσιακή μορφή, και τη χρήση

αναπόφευκτα, χωρίς να το επιδιώκουν.

νέων τεχνικών κατασκευής, το εκκλησάκι ενσωματώνεται φυσικά στο περιβάλλον του. Με τη χρήση υλικών που εντοπίζονται στην τοπική αρχιτεκτονική, όπως οι πέτρες και οι ξύλινες σανίδες της όψης, αναγνωρίζεται σε αυτό η τοπική αρχιτεκτονική των Άλπεων. Η σχέση του εσωτερικού με το εξωτερικό είναι ένα βασικό ερώτημα για τον ίδιο κατά τη σχεδιαστική διαδικασία. Προσπαθεί να σχεδιάζει κτίρια όπου το εσωτερικό γίνεται αντιληπτό ως μια κρυμμένη μάζα που δεν αναγνωρίζεται βλέποντας την εξωτερική τους μορφή. Το ίδιο φαίνεται να κάνει και στο St. Benedict Chapel. Το σκούρο εξωτερικό κέλυφος δεν υπονοεί σε καμία περίπτωση τη φωτεινή αίσθηση του ανοιχτόχρωμου εσωτερικού, όπου εντύπωση προκαλεί η κατασκευαστική απλότητα της ξύλινης δομής του

LUIS BARRAGAN (1902-1988) Casa Barragán

κτιρίου. Περιμετρικά τοποθετούνται μεγάλα ξύλινα υποστυλώματα

SVERRE FEHN (1924-2009)

51. Casa Barragán / Η χρήση του υγρού στοιχείου στην αυλή.

για τη στήριξη της επίσης ξύλινης οροφής και δεν αποκρύπτονται,

Hedmark Museum 71

103

Για τον ίδιο τα υλικά είναι ένα ιδιαίτερο εργαλείο σχεδιασμού,

Τα έργα του Δημήτρη και της Σουζάνας Αντωνακάκη

με πρωτεύοντα ρόλο κατά τη σχεδιαστική διαδικασία. Θεωρεί ότι η

(Εργαστήριο 66) ανταποκρίνονται στην ταπεινή παράδοση της

έννοια της υλικότητας εμπεριέχει μνήμες και συναισθήματα. Έτσι,

ανώνυμης αρχιτεκτονικής, τις διαθέσιμες τοπικές τεχνικές και

επιλέγει τη χρήση συγκεκριμένων υλικών για να αποδώσει μια

τεχνολογικές συνθήκες και τα δεδομένα του φυσικού ή αστικού

ιδιαίτερη αίσθηση και νόημα στο έργο του. Είχε ασχοληθεί από πολύ

τοπίου, του κλίματος και των υλικών. Ο Αλέξανδρος Τζώνης θεωρεί

νωρίς με αποκαταστάσεις ιστορικών κτιρίων, μελετώντας τον τρόπο

το έργο τους έναν συνδυασμό της τοπογραφικής πορείας του

παλαίωσης των υλικών. Οι χρωματικές παλέτες που προκύπτουν

Δημήτρη Πικιώνη με τον «διεθνή» κάνναβο του Άρη Κωνσταντινίδη.

από τη χρήση, την επεξεργασία και τη φθορά τους είναι αυτά που

Η διαλογική αυτή αντίθεση αντικατοπτρίζει το ρήγμα ανάμεσα στην

σύμφωνα με τον ίδιο χαρίζουν την ιδιαίτερη αύρα του κτιρίου.47 Γι’

κουλτούρα και τον πολιτισμό.

αυτό το λόγο αντί για τη χρήση επιπλέον χρωμάτων φαίνεται να

Το έργο που εκφράζει αμεσότερα αυτή τη δυαδικότητα είναι η

προτιμά τις φυσικές αποχρώσεις των υλικών. Στο έργο του St. Bene-

πολυκατοικία της οδού Μπενάκη (1973). Αξιοποιούν ευφάνταστα

dict Chapel μελέτησε ο ίδιος τον τρόπο παλαίωσης του ξύλου, τους

τη δυσμενή νομοθεσία και εξαντλούν σχεδόν όλα τα περιθώρια

διαφορετικούς χρωματισμούς και υφές που δημιουργούνται κατά το

εξέλιξης του κτιριακού αυτού είδους από πλευράς τυπολογίας, μορφής και εναλλακτικών τρόπων παραγωγής. Αντιμετωπίζουν την

πέρασμα των χρόνων.48 Τα υλικά, το φως και το τοπίο είναι συνυφασμένα στο St.

αρχιτεκτονική ως σύνθετο φαινόμενο, επηρεασμένοι από το διεθνές

Benedict Chapel. Παρά τον ελλειψοειδής μορφής σχεδιασμό του,

Team X και τις υποθήκες του Δ. Πικιώνη, και σε συνδυασμό με δικές

που δεν παραπέμπει σε κάποια παραδοσιακή μορφή, και τη χρήση

τους βιωμένες μνήμες από την ελληνική λαϊκή παράδοση, εισάγουν

νέων τεχνικών κατασκευής, το εκκλησάκι ενσωματώνεται φυσικά

μια διαφορετική άποψη για την πολυκατοικία.

στο περιβάλλον του. Με τη χρήση υλικών που εντοπίζονται στην

Αναλύοντας τη δουλειά τους βλέπουμε να επαναλαμβάνονται

τοπική αρχιτεκτονική, όπως οι πέτρες και οι ξύλινες σανίδες της

δύο βασικές οργανωτικές αρχές: ο κάνναβος και η πορεία. Η

όψης, αναγνωρίζεται σε αυτό η τοπική αρχιτεκτονική των Άλπεων.

πολυκατοικία της οδού Μπενάκη πρόκειται για μία σύνθεση σε

Η σχέση του εσωτερικού με το εξωτερικό είναι ένα βασικό

διαφορετικά επίπεδα, όπου μία δαιδαλώδης πορεία, παρμένη

ερώτημα για τον ίδιο κατά τη σχεδιαστική διαδικασία. Προσπαθεί

από το ελληνικό νησιωτικό ιδίωμα, έχει υφανθεί μέσα στον

να σχεδιάζει κτίρια όπου το εσωτερικό γίνεται αντιληπτό ως μια

κανονικό κάνναβο του φέροντος σκελετού από σκυρόδεμα.37 Οι

κρυμμένη μάζα που δεν αναγνωρίζεται βλέποντας την εξωτερική

ίδιοι πιστεύουν ότι η πορεία είναι μία δήλωση η οποία, ακόμη και

τους μορφή. Το ίδιο φαίνεται να κάνει και στο St. Benedict Chapel.

στο κενό, μεταφέρει τον απόηχο της φωνής, της συνάντησης

Το σκούρο εξωτερικό κέλυφος δεν υπονοεί σε καμία περίπτωση τη φωτεινή αίσθηση του ανοιχτόχρωμου εσωτερικού, όπου εντύπωση προκαλεί η κατασκευαστική απλότητα της ξύλινης δομής του

PETER ZUMTHOR (1943) St. Benedict Chapel

κτιρίου. Περιμετρικά τοποθετούνται μεγάλα ξύλινα υποστυλώματα

ΔΗΜΗΤΡΗΣ & ΣΟΥΖΑΝΑ ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗ (1933,1935)

για τη στήριξη της επίσης ξύλινης οροφής και δεν αποκρύπτονται,

(στην προηγούμενη σελίδα) 59. Η πρόσοψη της πολυκατοικίας.

και συνεύρεσης.

(σε αυτή τη σελίδα) 60. Αξονομετρικό

ροής χώρων όπου η κίνηση μετατρέπεται σε πορεία, τόσο σε

61. Απόψεις από το εσωτερικό των διαμερισμάτων.

Πολυκατοικία στην οδό Εμμ. Μπενάκη 118 103

Βασικός στόχος της σύνθεσης είναι η δημιουργία μιας κλίμακα κτιρίου όσο και σε κλίμακα δωματίου. Πρόκειται για μια μεταφορά από τη λαϊκή αρχιτεκτονική, όπου κάθε γωνία αποκτά

Ο Vincenzo Latina αποτελεί παράδειγμα της νέας ιταλικής αρχιτεκτονικής, η οποία χαρακτηρίζεται από μία ισορροπημένη αντίληψη της διεθνούς πραγματικότητας και ταυτόχρονα της δικής της κληρονομιάς.50 Είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος στο πρόβλημα της ένταξης νέων αρχιτεκτονικών δομών στο αστικό τοπίο των ιστορικών πόλεων, καθώς και στη δημιουργία δομών με έντονο τοπικό και μεσογειακό χαρακτήρα, που προσεγγίζει όμως με κριτική διάθεση χωρίς επιδεικτικές ή τετριμμένες αναφορές. και αστική κληρονομιά, με την οποία καταφέρνει να δημιουργήσει μια σημαντική σχέση αλληλεπίδρασης και διαλόγου. Ένα από τα έργα που εκφράζει τη σχέση του Latina με την ιστορία του τόπου είναι η επέμβαση στη συνοικία Bottari στην Ορτυγία, την ελληνική καρδιά των Συρακουσών, και αποτελεί τμήμα μιας αρχαίας αποικίας Κορινθίων. Ο επανασχεδιασμός της χωρίζεται σε δύο φάσεις και είναι μέρος των έργων που πραγματοποιήθηκαν για να ανακτήσουν τα πιο εσωστρεφή τμήματα των οικοδομικών τετραγώνων στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Η συνοικία διατηρεί το αρχικό ελληνικό οδικό δίκτυο. Οι μεταγενέστερες επικαλύψεις σέβονται τα εσωτερικά όρια των αρχαίων δομών. Η αρχιτεκτονική πρόταση του Latina αφορά μία πορεία φωτός και αέρα στην καρδιά μιας περιοχής που έχει χρησιμοποιηθεί, για αρκετές δεκαετίες, κυρίως ως χωματερή. Αυτό συνεπάγεται αρχικά τη «στοχευμένη» κατεδάφιση των πρόσφατων κατασκευών.

Το

έργο

αποτελεί

μία

«ευαίσθητη»

επέμβαση,

αφού τα αρχιτεκτονικά θραύσματα που κρύβονται κάτω από τα απορρίμματα αποκαλύπτονται και ανακτώνται. Η διαδικασία αυτή μετέτρεψε την περιοχή σε λατομείο, όπου η ανάκτηση των αρχαίων δομών έγινε υλικό για την κατασκευή της νέας.

TADAO ANDO (1941) Water Temple

VINCENZO LATINA (1964)

70-71. Το έντονο κόκκινο χρώμα εντείνει την ιερότητα του χώρου, σύμφωνα με τη βουδιστική παράδοση.

Corte interna all’ isolato ai Bottari 95

(στην προηγούμενη σελίδα) 78. Άποψη της εσωτερικής αυλής στη συνοικία Bottari. (σε αυτή τη σελίδα) 79-80. Η πρώτη και η δεύτερη φάση της επέμβασης, αντίστοιχα.

Εκφράζεται με ευαισθησία και προσοχή όσον αφορά την πολιτιστική

THANK YOU

e.n.stathopoulou@gmail.com +30 6955326815