StedelijkGroen
Boomveiligheid controle en onderzoek
www.stedelijkgroen.com
Schade door bomen
Zorgplicht2
De meeste schade veroorzaakt door bomen en takken komt niet door een handelen maar juist meer door het nalaten om voldoende zorg aan bomen te besteden. De benadeelde moet, om aanspraak te kunnen maken Als er schade optreedt, bijvoorbeeld door een omgeval- op een schadevergoeding, kunnen aantonen dat de len boom op een huis, is meestal de eerste vraag: ‘Wie boomeigenaar verwijtbaar, in gevaarzettingssituaties toerekenbaar, onvoldoende zorg heeft besteed aan de is er aansprakelijk’? schadeveroorzakende, afgebroken tak of omgevallen boom. Bomen in steden en dorpen staan vaak in gebieden waar veel personen, gebouwen en goederen zich in de directe periferie bevinden. Bij takbreuk of een windworp is de kans op schade groot.
De nadere invulling van deze zorg van de boomeigenaar bestaat uit het regulier (normaal) en regelmatig onderhoud aan de bomen en de systematische controle op (uitwendige) gebreken. Op grond van de rechtspraak onderscheidt men in de praktijk de volgende drie zorgplichten van de boomeigenaar: •
algemene zorgplicht,
•
verhoogde zorgplicht,
•
onderzoeksplicht.
Algemene zorgplicht Onder algemene zorgplicht valt, naast het gewone onderhoud, de regelmatige en systematische controle op uitwendige, zichtbare gebreken aan de bomen. Verhoogde zorgplicht Op plaatsen met een verhoogde gevaarzetting geldt een verhoogde zorgplicht. Met verhoogde gevaarzetOnrechtmatige daad De grondslag voor de meeste schadeclaims bij geschil- ting worden plaatsen bedoeld waar, als er een tak len waarin bomen betrokken zijn, is de onrechtmatige breekt of een boom omvalt, te voorzien is dat er veel schade zal ontstaan. Deze plaatsen zijn bijvoorbeeld daad. Een onrechtmatige daad is: langs autosnelwegen, drukke pleinen en straten of de • een inbreuk op een recht, ontsluitingswegen van een stad. • een doen of nalaten in strijd met een wette- De boomeigenaar dient op deze plaatsen ten minste lijke plicht, eenmaal per jaar te controleren, om te voldoen aan de 1
•
een doen of nalaten in strijd met wat volgens ongeschreven recht in het maatschappelijke verkeer betaamt.
Het gaat dus om een handelen of nalaten waarmee iemand op onwettige of onbehoorlijke wijze een ander benadeelt of schade toebrengt. Er moet aan vijf verschillende criteria worden voldaan voordat er sprake is van een onrechtmatige daad. 1.
onrechtmatigheid in algemene zin,
2.
schuld / toerekenbaarheid,
3.
schade,
4.
causaal verband tussen de onrechtmatige daad en de schade,
5.
relativiteit.
) Zinderen, Jilles van (2011). Aansprakelijkheid en zorgplicht. Bomen, 15, 10-11 1
verhoogde zorg.
Onderzoeksplicht Constateert men dat een boom een uitwendig, zichtbaar gebrek heeft of heeft men andere aanwijzingen voor de aanwezigheid van ‘gebrekkige bomen’ in de directe omgeving, dan heeft men de plicht tot nader onderzoek aan de boom. ) Visser, mr. Bas M. (2009), Bomen en wet, Bomensichting, Utrecht 2
`` Voorkomen is beter dan genezen``
Aansprakelijkheid schade Bij schade moet de eisende partij aantonen dat de boom een gebrek vertoont en de eigenaar dit bij normale controle had kunnen vaststellen. De boomeigenaar dient bij aansprakelijkstelling te kunnen aantonen dat hij aan de zorgplicht heeft voldaan. Dit houdt in dat hij moet kunnen aantonen met welke regelmaat de bomen gecontroleerd worden en waarom en op welke datum een betreffende boom voor het laatst gecontroleerd is en wat die controle precies inhield. Tevens dient er aangetoond te worden wat er bij deze controle is geconstateerd, of er maatregelen getroffen moesten worden en welke maatregelen, naar aanleiding van het geconstateerde, uitgevoerd zijn. Als blijkt dat de boomeigenaar niet verweten kan worden dat hij het gebrek aan de boom niet heeft geconstateerd of niet heeft kunnen constateren, dan kan de VTA (Visual Tree Assessment) aansprakelijkheid worden afgewezen. De boomeigenaar dient zijn bomen op een systematische manier te controleren. Een veel toegepaste methode hiervoor is de VTA-methode. Met deze methode wordt de boom beoordeeld op visueel waarneembare gebreken of signalen die duiden op verborgen gebreken. Er wordt onder meer gelet op de schors, de aanwezigheid van zwammen, de aanhechting van takken en de aanwezigheid van reparatieweefsel. Wanneer er geen zichtbare gebreken worden aangetroffen, wordt de boom goedgekeurd. Daarnaast wordt onderscheid gemaakt tussen ‘attentiebomen’ en ‘risicobomen’. Attentiebomen zijn bomen met een zichtbaar gebrek dat geen aanleiding geeft voor een verhoogd risico. Risicobomen zijn bomen met een zichtbaar gebrek, dat op het moment van controle aanleiding geeft tot een verhoogd risico. Om een goede inschatting van het risico te kunnen maken zal nader onderzoek uitgevoerd moeten worden.
Richtlijn voor controlefrequentie in relatie tot gevaarzetting3 Jonge bomen Halfwas bomen Volgroeide bomen Attentiebomen Risicobomen
Gevaarzetting laag 1 x / 5 jaar 1x / 3 jaar 1x / 1-3 jaar* Jaarlijks Jaarlijks
Gevaarzetting hoog 1x / 3 jaar Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks 1-2x / jaar**
* afhankelijk van de soort ** afhankelijk van de aard van het gebrek ) Prooijen, Gerrit-Jan van (2002), Stadsbomen Vademecum 3A, IPC Groene Ruimte, Arnhem
3
Nader technisch onderzoek
Resistograaf
Nader technisch onderzoek behoort tot de onderzoekplicht teneinde vast te stellen of de in de VTA-controle vastgestelde gebreken gevaarzettend zijn.
Met de resistograaf wordt aan de hand van de indringingsweerstand van een boornaald de kwaliteit van het hout bepaald. Aanwezige holten en rottingen kunnen op deze manier nauwkeurig worden vastgesteld en de restwanddikte kan eenvoudig worden bepaald.
Bij nader onderzoek onderscheiden we breukgevoeligheid van stam en takken en de stabiliteit (windworpgevoeligheid) van de boom. Dit onderzoek wordt uitgevoerd met specialistische, geavanceerde apparatuur. Met behulp van de verkregen statistische gegevens kan beoordeeld worden of een boom gehandhaafd kan worden of niet.
De verkregen informatie wordt digitaal in een overzichtelijke grafiek gepresenteerd.
Boomtrekproef
Met de boomtrekproef wordt met een mechanische Stedelijk Groen heeft de beschikking over een breed proefbelasting de stabiliteit van de boom bepaald. scala aan onderzoeksappartuur. Wij streven ernaar Aan de hand van de gemeten hellingshoek en de onze onderzoeken zoveel mogelijk op een non-des- uitgevoerde trekkracht wordt met de computer tructieve manier uit te voeren met onder meer de Pi- het bezwijkmoment berekend. Het kroonoppervlak cus Geluidstomograaf, de trekproef, de resistograaf en bepaalt de belasting die de wind maximaal op de boom kan uitoefenen. Uit een vergelijking van het met Tree Stability Monitoring. bezwijkmoment met de maximale windbelasting blijkt of de boom over voldoende stabiliteit beschikt.
Tree Stability Monitoring Met de zogenaamde Tree Motion Sensor kan de dynamische beweging van de wortelkluit gemeten worden. De non-destructieve sensors meten zeer nauwkeurig (0,01Ëš), over een langere periode, de reactie van de boom op windbelasting. De verkregen gegevens geven inzicht in de stabiliteit van de boom. Met deze techniek kan de stabiliteit van de boom gemonitord worden wanneer het wortelgestel bijvoorbeeld is aangetast door parasitaire schimmels of beschadigd is als gevolg van graafwerkzaamheden.
Picus geluidstomograaf Met de Picus geluidstomograaf wordt met behulp van geluidssignalen de kwaliteit van het hout in de stam bepaald. Aan de hand van de snelheid waarmee de geluidsgolven door het hout gaan, wordt de kwaliteit van het hout bepaald. Het grote voordeel van deze methode is dat er niet in de boom hoeft te worden geboord. Met de software van de Picus geluidstomograaf wordt het onderzoeksresultaat in een overzichtelijk tomogram gepresenteerd. Stedelijk Groen bv Meentweg 18 9756 AN Glimmen T: +31 (0) 50 402 85 06 F: +31 (0) 50 402 85 07 www.stedelijkgroen.com mail@stedelijkgroen.com